TEDWomen 2010
Liza Donnelly: Drawing on humor for change
Liza Donnelly: အပြောင်းအလဲအတွက် ရယ်စရာ ရုပ်ပုံများ
Filmed:
Readability: 3.5
1,435,431 views
နယူးယော့(ခ်)မြို့သူ ကာတွန်းပညာရှင် Liza Donnell ဟာ သူမရဲ့ အသိတရားပါပြီး ရယ်စရာကောင်းတဲ့ ခေတ်သစ်ဘဝအကြောင်း ကာတွန်း ရုပ်ပုံအတွဲတစ်တွဲကို မျှဝေထားပါတယ်။ နောက်ပြီး ဟာသဉာဏ်ဟာ အမျိုးသမီးတွေအတွက် စည်းမျဉ်းတွေကို ပြောင်းလဲရာမှာ ဘယ်လို အခွင့်အာဏာ ပေးကြောင်းကို ပြောဆိုဆွေးနွေးထားပါတယ်။
Liza Donnelly - Cartoonist
New Yorker cartoonist Liza Donnelly tackles global issues with humor, intelligence and sarcasm. Her latest project supports the United Nations initiative Cartooning For Peace. Full bio
New Yorker cartoonist Liza Donnelly tackles global issues with humor, intelligence and sarcasm. Her latest project supports the United Nations initiative Cartooning For Peace. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:17
(Laughter)
0
2000
7000
(ရယ်သံများ)
00:24
I was afraid of womanhood.
1
9000
3000
ကျွန်မ မိန်းမသားဘဝကို
စိုးကြောက်မိခဲ့ပါတယ်။
စိုးကြောက်မိခဲ့ပါတယ်။
00:27
Not that I'm not afraid now,
2
12000
2000
အခုမကြောက်ပါဘူးလို့ မပြောပါဘူး၊
00:29
but I've learned to pretend.
3
14000
2000
ကျွန်မ ဟန်ဆောင်တတ်အောင်
သင်ယူထားတာပါ။
သင်ယူထားတာပါ။
00:31
I've learned to be flexible.
4
16000
2000
ပြောင်းလွယ်ပြင်လွယ် တတ်အောင်
သင်ယူထားတာပါ။
သင်ယူထားတာပါ။
00:33
In fact, I've developed some interesting tools
5
18000
2000
ဒီကြောက်ရွံ့မှုကို ရင်ဆိုင်ရာမှာ
အထောက်အပံ့ပြုတဲ့
အထောက်အပံ့ပြုတဲ့
00:35
to help me deal with this fear.
6
20000
2000
စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းတဲ့
လက်နက်တွေကို ထွင်ထားပါတယ်။
လက်နက်တွေကို ထွင်ထားပါတယ်။
00:37
Let me explain.
7
22000
2000
ရှင်းပြပါရစေ။
00:39
Back in the '50s and '60s, when I was growing up,
8
24000
2000
လွန်ခဲ့တဲ့ ၁၉၅၀ နဲ့ ၆၀ ပြည့်လွန် နှစ်တွေမှာ
ကျွန်မကြီးပြင်းလာခဲ့တုန်းက
ကျွန်မကြီးပြင်းလာခဲ့တုန်းက
00:41
little girls were supposed to be kind and thoughtful
9
26000
2000
မိန်းခလေးငယ်လေးတွေဆိုတာ
ကြင်နာတတ်ဖို့၊ စဉ်းစာတ်ဖို့၊
ကြင်နာတတ်ဖို့၊ စဉ်းစာတ်ဖို့၊
00:43
and pretty and gentle and soft,
10
28000
3000
လှပပြီး သိမ်မွေ့နူးညံ့ဖို့ပဲ
00:46
and we were supposed to fit into roles
11
31000
2000
မှတ်ယူခဲ့ကြပြီး
ကျွန်မတို့ကို လျှိုဝှက် သိုသိပ်ထားရတဲ့
ကျွန်မတို့ကို လျှိုဝှက် သိုသိပ်ထားရတဲ့
00:48
that were sort of shadowy --
12
33000
2000
ကဏ္ဍတွေမှာ အံဝင်ခွင်ကျဖို့ပဲ
မှတ်ခဲ့ကြတာပါ။
မှတ်ခဲ့ကြတာပါ။
တကယ်ကို သိပ်ပြီး မရှင်းလင်းခဲ့တာက
00:50
really not quite clear what we were supposed to be.
13
35000
2000
ကျွန်မတို့ဟာ ဘယ်လို ဖြစ်သင့်တယ်ဆိုတာပါ။
00:52
(Laughter)
14
37000
4000
(ရယ်သံများ)
ကျွှန်မတို့ ဝန်းကျင်မှာ
00:56
There were plenty of role models all around us.
15
41000
2000
စံနမူနာ ထားထိုက်သူတွေက အများကြီးပါ။
00:58
We had our mothers, our aunts, our cousins, our sisters,
16
43000
3000
ကျွန်မတို့ရဲ့ အမေတွေ၊ အဒေါ်တွေ၊
ဝမ်းကွဲတွေ၊ အစ်မတွေနဲ့
ဝမ်းကွဲတွေ၊ အစ်မတွေနဲ့
01:01
and of course, the ever-present media
17
46000
2000
တကယ်တမ်းကျတော့ မီဒီယာတွေက ကျွန်မတို့ကို
01:03
bombarding us with images and words,
18
48000
3000
ရုပ်ပုံတွေ၊ စကားလုံးတွေနဲ့
တစ်ချိန်လုံး တရစပ်ထိုးနှက်နေပြီး၊
တစ်ချိန်လုံး တရစပ်ထိုးနှက်နေပြီး၊
01:06
telling us how to be.
19
51000
2000
ဘယ်လိုဖြစ်ဖို့ကို ပြောနေတြတယ်လေ။
01:09
Now my mother was different.
20
54000
2000
ကဲ ကျွန်မအမေကတော့ မတူဘူးရှင့်၊
01:11
She was a homemaker,
21
56000
2000
သူက အိမ်ရှင်မဆိုပေမဲ့ သူနဲ့ကျမ
01:13
but she and I didn't go out and do girlie things together,
22
58000
2000
အပြင်ထွက်ပြီး မိန်းကလေးဆန်တာတွေ
မလုပ်ခဲ့ဘူးရှင့်။
မလုပ်ခဲ့ဘူးရှင့်။
01:15
and she didn't buy me pink outfits.
23
60000
2000
ပန်းရောင်ဝတ်စုံတွေကိုလည်း မဝယ်ပေးခဲ့ဘူးလေ။
အဲဒါတွေအစား ကျွန်မလိုအပ်တာတွေ သူကသိပြီး
01:17
Instead, she knew what I needed, and she bought me a book of cartoons.
24
62000
3000
ကာတွန်းပုံတွေပါတဲ့ စာအုပ်တစ်အုပ်
ဝယ်ပေးခဲ့တာပေါ့။
ဝယ်ပေးခဲ့တာပေါ့။
01:20
And I just ate it up.
25
65000
2000
ဒါကို ကျွန်မ အရည်ကျို သောက်လိုက်တာပေါ့၊
01:22
I drew, and I drew,
26
67000
2000
ပုံဆွဲတယ်၊ ဆွဲတယ်။ ရယ်မောစရာဟာ
01:24
and since I knew that humor was acceptable in my family,
27
69000
3000
မိသားစုမှာ နှစ်လိုဖွယ်ရာ
ဖြစ်တယ်ဆိုတာ သိနေမှတော့
ဖြစ်တယ်ဆိုတာ သိနေမှတော့
01:27
I could draw, do what I wanted to do,
28
72000
2000
ကျွန်မ ပုံဆွဲဖြစ်တော့တာပေါ့။
ကျွန်မ ကြိုက်တာလုပ်တယ်၊
ကျွန်မ ကြိုက်တာလုပ်တယ်၊
01:29
and not have to perform, not have to speak --
29
74000
2000
လုပ်ဆောင်စရာမလို၊ စကားပြောစရာမလို၊
01:31
I was very shy --
30
76000
2000
ကျွန်မက ရှက်တတ်တယ်။
01:33
and I could still get approval.
31
78000
2000
ပြီးတော့ ထောက်ခံမှု ရနိူင်သေးတယ်လေ။
01:36
I was launched as a cartoonist.
32
81000
2000
ကာတွန်းသမားတစ်ယောက်အနေနဲ့
ကျွန်မအစပျိုးခဲ့တာပေါ့။
ကျွန်မအစပျိုးခဲ့တာပေါ့။
01:40
Now when we're young,
33
85000
2000
ငယ်ရွယ်စဉ်မှာ ကျွန်မတို့
အမြဲကို မသိကြတာပါ။
အမြဲကို မသိကြတာပါ။
01:42
we don't always know. We know there are rules out there,
34
87000
3000
ကျွန်မသိတာက အဲဒီမှာ
စည်းမျဉ်းတွေ ထုတ်ထားတယ်ဆိုပေမဲ့
စည်းမျဉ်းတွေ ထုတ်ထားတယ်ဆိုပေမဲ့
01:45
but we don't always know --
35
90000
2000
ကျွန်မတို့အမြဲကို မသိကြပါဘူး။
01:47
we don't perform them right,
36
92000
2000
ဒါတွေကို မှန်မှန်ကန်ကန် မဆောင်ရွက်ပါဘူး။
01:49
even though we are imprinted at birth
37
94000
2000
ကျွန်မတို့ဟာ မွေးကတည်းက ဒီအကြောင်းတွေနဲ့
01:51
with these things,
38
96000
3000
ဖျက်မရအောင ်ရှိခဲ့တာတောင်မှ
01:54
and we're told
39
99000
2000
ကျွန်မတို့ကို လောကြီးမှာ
01:56
what the most important color in the world is.
40
101000
3000
ဘယ်အရောင်ဟာ အရေးပါဆုံးဆိုတာ
ပြောပြကြတယ်။
ပြောပြကြတယ်။
01:59
We're told what shape we're supposed to be in.
41
104000
3000
ဘယ်ပုံစံထဲမှာ ရှိသင့်တယ်ဆိုတာ
02:02
(Laughter)
42
107000
3000
(ရယ်သံများ)
02:05
We're told what to wear --
43
110000
2000
ဘာဝတ်ရမယ်ဆိုတာ၊
02:07
(Laughter)
44
112000
2000
(ရယ်သံများ)
02:09
-- and how to do our hair --
45
114000
2000
ဆံပင်ကို ဘယ်လို ထုံးဖွဲ့ရမယ်ဆိုတာ
02:11
(Laughter)
46
116000
5000
(ရယ်သံများ)
02:16
-- and how to behave.
47
121000
3000
ဘယ်လိုပြုမူရမယ် ဆိုတာတွေပေါ့။
02:19
Now the rules that I'm talking about
48
124000
2000
ကဲ အခုကျွန်မပြောနေတဲ့ စည်းမျဉ်းတွေဟာ
02:21
are constantly being monitored by the culture.
49
126000
2000
ယဉ်ကျေးမှုအနေနဲ့ အတောမသတ်
စောင့်ကြည့်ခံနေရတာပါ။
စောင့်ကြည့်ခံနေရတာပါ။
02:23
We're being corrected,
50
128000
2000
ကျွန်မတို့ဟာ ပြုပြင်ပေးခံနေရတယ်၊
02:25
and the primary policemen are women,
51
130000
3000
ဦးစားပေး ရဲသားတွေဟာ အမျိုးသမီးတွေပါ၊
အကြောင်းကတော့ ကျွန်မတို့ဟာ
အစဉ်အလာကို
အစဉ်အလာကို
02:28
because we are the carriers of the tradition.
52
133000
2000
သယ်ဆောင်းပေးသူတွေ ဖြစ်လို့တဲ့လေ။
ကျွန်မတို့တွေဟာ ဒါကို မျိုးဆက်တစ်ခုကနေ
02:30
We pass it down from generation to generation.
53
135000
3000
တစ်ခု လက်ဆင့်ကမ်းကြတယ်၊
02:34
Not only that --
54
139000
2000
ဒါတင်မဟုတ်ပဲ
02:36
we always have this vague notion
55
141000
2000
တစ်စုံတစ်ရာက ကျွန်မတို့ကို
မျှော်လင့်ထားတယ်ဆိုတဲ့
မျှော်လင့်ထားတယ်ဆိုတဲ့
ဒီယောင်ဝါးဝါး အယူအဆက
02:38
that something's expected of us.
56
143000
2000
ကျွန်မတို့ဆီမှာ အမြဲရှိနေတယ်ဆိုတာပါ။
02:40
And on top of all off these rules,
57
145000
3000
ဒီစည်းမျဉ်းတွေရဲ့အလွန် ထိပ်ဖျားမှာတော့
02:43
they keep changing.
58
148000
2000
သူတို့တွေဟာ ဆက်ကာဆက်ကာ
ပြောင်းလဲနေတယ်။
ပြောင်းလဲနေတယ်။
02:45
(Laughter)
59
150000
4000
(ရယ်သံများ)
အချိန်တစ်ဝက်မှာ ဘာတွေ
ဆက်ဖြစ်နေတယ် ဆိုတာတော့
ဆက်ဖြစ်နေတယ် ဆိုတာတော့
02:49
We don't know what's going on half the time,
60
154000
3000
ကျွန်မတို့မသိဘူးလေ။
ဒါက ကျွန်မတို့ကို အတော့ကို မရေရာတဲ့
02:52
so it puts us in a very tenuous position.
61
157000
3000
အနေအထားမှာ ထားလိုက်တာပေါ့ရှင်။
02:55
(Laughter)
62
160000
2000
(ရယ်သံများ)
02:57
Now if you don't like these rules,
63
162000
2000
ကဲ ဒီစည်းမျဉ်းတွေကို ရှင်တို့မကြိုက်ဘူးဆိုရင်၊
02:59
and many of us don't --
64
164000
2000
ကျွန်မတို့ တော်တော်များများက မကြိုက်ပါဘူး
03:01
I know I didn't, and I still don't,
65
166000
3000
ကျွန်မ မကြိုက်ခဲ့တာတော့သိတယ်၊
အခုထိကိုမကြိုက်သေးတာ၊
အခုထိကိုမကြိုက်သေးတာ၊
03:04
even though I follow them half the time,
66
169000
2000
အချိန်ရဲ့ တစ်ဝက်လောက်ကို
ဒါတွေကို လိုက်နာနေတာတောင်မှ ၊
ဒါတွေကို လိုက်နာနေတာတောင်မှ ၊
03:06
not quite aware that I'm following them --
67
171000
2000
ဒါတွေကို လိုက်နာနေမှန်းတောင်
သတိမထားမိပဲနဲ့လေ
သတိမထားမိပဲနဲ့လေ
ဒါတွေကို ရယ်စရာအနေနဲ့ ပြောင်းလဲပစ်ဖို့
03:08
what better way than to change them [than] with humor?
68
173000
3000
ဘယ်နည်းလမ်းက ပိုကောင်းမလဲရှင်။
ရယ်စရာဆိုတာက လူ့အဖွဲ့အစည်းရဲ့
03:13
Humor relies on the traditions of a society.
69
178000
3000
အစဉ်အလာတွေပေါ်မှာ မူတည်ပါတယ်၊
ဒါက ကျွန်မတို့ သိတာတွေကိုယူပြီး
03:16
It takes what we know, and it twists it.
70
181000
3000
မလိမ့်တစ်ပတ် လုပ်လိုက်တယ်။
03:19
It takes the codes of behavior and the codes of dress,
71
184000
2000
အပြုအမူစံတွေ၊ ဝတ်စားဆင်ယဉ်မှု
စည်းမျဉ်းတွေကို ထုတ်ယူပြီး
စည်းမျဉ်းတွေကို ထုတ်ယူပြီး
03:21
and it makes it unexpected,
72
186000
2000
ထင်မထားတာတွေ လုပ်ပစ်လိုက်တယ်။
03:23
and that's what elicits a laugh.
73
188000
2000
ပြီးတော့ ဒါက ပြက်လုံးတစ်ခု
ဖြစ်စေတော့တာပေါ့။
ဖြစ်စေတော့တာပေါ့။
03:25
Now what if you put together women and humor?
74
190000
3000
ကဲ အမျိုးသမီးတွေကို ရယ်စရာနဲ့
ပေါင်းစပ်လိုက်ရင်ရောရှင်။
ပေါင်းစပ်လိုက်ရင်ရောရှင်။
03:28
I think you can get change.
75
193000
2000
အပြောင်းအလဲဆိုတာ
ရနိူင်တယ်လို့ ကျွန်မထင်တယ်။
ရနိူင်တယ်လို့ ကျွန်မထင်တယ်။
ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ အမျိုးသမီးတွေက
03:30
Because women are on the ground floor,
76
195000
2000
အခြေခံကျတဲ့ အလွှာမှာရှိနေပြီး
03:32
and we know the traditions so well,
77
197000
2000
အစဉ်အလာတွေကိုလည်း
ကောင်းကောင်းသိနေတာကိုး။
ကောင်းကောင်းသိနေတာကိုး။
ဇယားထဲကို မတူညီတဲ့ သဘောထားတစ်ခုကို
03:34
we can bring a different voice to the table.
78
199000
2000
ဆောင်ကြဉ်းလာနိူင်တယ်လေ။
03:36
Now I started drawing
79
201000
2000
ဒါနဲ့ပဲ တော်တော်လေးဖရိုဖရဲ
ဖြစ်နေတာတွေထဲမှာ
ဖြစ်နေတာတွေထဲမှာ
03:38
in the middle of a lot of chaos.
80
203000
2000
ကျွန်မ စတင်ရေးဆွဲခဲ့ပါတယ်။
ကျွန်မ ကြီးပြင်းခဲ့တာက ဒီကနေ သိပ်မဝေးလှတဲ့
03:40
I grew up not far from here in Washington D.C.
81
205000
2000
ဝါရှင်တန် ဒီစီမှာပါ၊
03:42
during the Civil Rights movement, the assassinations,
82
207000
3000
ပြည်သူ့အခွင့်အရေး လှုပ်ရှားမှု၊
လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်မှုတွေ၊
လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်မှုတွေ၊
Watergate ကြားနာမှုတွေ
03:45
the Watergate hearings and then the feminist movement,
83
210000
3000
ပြီးတော့ အမျိုးသမီး အခွင့်အရေး
လှုပ်ရှားမှုတွေကာလ အတွင်းမှာပေါ့ ၊
03:48
and I think I was drawing,
84
213000
2000
ပုံတွေဆွဲနေရင်း၊ ဘာဆက်ဖြစ်မယ်ဆိုတာ
03:50
trying to figure out what was going on.
85
215000
2000
မှန်းဆနေရင်းလို့ ထင်တယ်။
03:52
And then also my family was in chaos,
86
217000
3000
အဲဒီနောက် ကျွန်မမိသားစုဟာ
ကယောက်ကယက်ထဲမှာပေါ့၊
ကယောက်ကယက်ထဲမှာပေါ့၊
03:55
and I drew to try to bring my family together --
87
220000
3000
မိသားစု ပြန်လည်သင့်မြတ်အောင်
ကြိုးစားဖို့ ပုံဆွဲခဲ့တာပေါ့။
ကြိုးစားဖို့ ပုံဆွဲခဲ့တာပေါ့။
03:58
(Laughter)
88
223000
5000
(ရယ်သံများ)
04:03
-- try to bring my family together with laughter.
89
228000
3000
ရယ်မောသံနဲ့ မိသားစု
ပြန်လည်သင့်မြတ်အောင် ကြိုးပမ်းဖို့ပေါ့။
ပြန်လည်သင့်မြတ်အောင် ကြိုးပမ်းဖို့ပေါ့။
04:06
It didn't work.
90
231000
2000
ဒါက အလုပ်မဖြစ်ပါဘူး၊
မိဘတွေက ကွာရှင်းလိုက်ကြပြီး၊
04:08
My parents got divorced, and my sister was arrested.
91
233000
3000
အစ်မက အဖမ်းခံလိုက်ရတယ်။
04:11
But I found my place.
92
236000
2000
ဒါပေမဲ့ ကျွန်မကတော့
ကိုယ့်နေရာကို တွေ့လိုက်တယ်၊
ကိုယ့်နေရာကို တွေ့လိုက်တယ်၊
04:13
I found that I didn't have to wear high heels,
93
238000
2000
ကျွန်မ ဒေါက်ဖိနပ်စီးစရာ
မလိုဘူးဆိုတာ သိလိုက်တယ်၊
မလိုဘူးဆိုတာ သိလိုက်တယ်၊
04:15
I didn't have to wear pink,
94
240000
2000
ပန်းနုရောင် ဝတ်စရာမလိုပါဘူး၊
04:17
and I could feel like I fit in.
95
242000
3000
ကျွန်မဟာ အံဝင်ခွင်ကျရှိတယ် ဆိုတာ
ခံစားလို့ရပါတယ်။
ခံစားလို့ရပါတယ်။
04:20
Now when I was a little older, in my 20s,
96
245000
3000
ဒါနဲ့ပဲ အသက်နည်းနည် းကြီးလာတော့
၂၀ တွင်းမှာပေါ့၊
၂၀ တွင်းမှာပေါ့၊
ကာတွန်းဆွဲတဲ့ အမျိုးသမီးတွေ များများစားစား
04:23
I realized there are not many women in cartooning.
97
248000
3000
မရှိဘူးဆိုတာ သဘောပေါက်လိုက်တယ်။
04:26
And I thought, "Well, maybe I can break
98
251000
2000
ဒီတော့ တွေးမိတာက "အင်း ကာတွန်းဆွဲတာရဲ့
04:28
the little glass ceiling of cartooning,"
99
253000
2000
ဖန်သားပြင် အမိုးကို ငါနည်းနည်းလေး
ဖောက်ခွဲနိူင်လိမ့်မလား"ပေါ့၊
ဖောက်ခွဲနိူင်လိမ့်မလား"ပေါ့၊
ဒီလိုပဲ လုပ်ခဲ့ပါတယ်။
04:30
and so I did. I became a cartoonist.
100
255000
2000
ကျွှန်မ ကာတွန်းသမား
တစ်ယောက်ဖြစ်လာတော့တာပေါ့။
တစ်ယောက်ဖြစ်လာတော့တာပေါ့။
04:32
And then I thought -- in my 40s I started thinking,
101
257000
3000
နောက်တွေးမိတာက
အသက် ၄၀ တွင်းမှာပေါ့၊ စပြီးစဉ်းစားလာမိတာက
"အင်း၊ ငါဘာဖြစ်လို့ အရေးပါတာတစ်ခုခုကို
04:35
"Well, why don't I do something?
102
260000
2000
မလုပ်တာပါလိမ့်"လို့ပေါ့။
04:37
I always loved political cartoons,
103
262000
2000
နိူင်ငံရေး ကာတွန်းတွေကို
အမြဲကြိုက်တာ ဆိုတော့
အမြဲကြိုက်တာ ဆိုတော့
ငါ့ကာတွန်း အကြောင်းအရာတွေမှာ
04:39
so why don't I do something with the content of my cartoons
104
264000
3000
လူတွေကို လိုက်နာခိုင်းတဲ့
ပေါက်ကရ စည်းမျဉ်းတွေအကြောင်း
ပေါက်ကရ စည်းမျဉ်းတွေအကြောင်း
04:42
to make people think about the stupid rules that we're following
105
267000
3000
ဘာဖြစ်လို့ လူတွေ စဉ်းစားမိအောင်
မလုပ်တာပါလိမ့်လို့ပေါ့၊
မလုပ်တာပါလိမ့်လို့ပေါ့၊
04:45
as well as laugh?"
106
270000
3000
ဒါတွေက ရယ်လဲရယ်ရတယ်လေ။
04:48
Now my perspective
107
273000
2000
ကဲဒီတော့ ကျွန်မရဲ့ ယထာဘူတအမြင်က
04:50
is a particularly --
108
275000
2000
အထူးသဖြင့်တော့
04:52
(Laughter)
109
277000
2000
(ရယ်သံများ)
ကျွန်မရဲ့ ယထာဘူတအမြင် တစ်ခုက
04:54
-- my perspective is a particularly American perspective.
110
279000
2000
အထူးသဖြင့်တော့ အမေရိကန် ယထာဘူတ အမြင်ပါ။
04:56
I can't help it. I live here.
111
281000
3000
မတတ်နိူင်ဘူးလေ၊ ကျွန်မက ဒီမှာနေတာကိုးရှင့်။
04:59
Even though I've traveled a lot,
112
284000
2000
ခရီးတွေအများကြီး ထွက်ဖူးတာတောင်မှ
ကျွန်မဟာ အမေရိကန် အမျိုးသမီ တစ်ယောက်လိုပဲ
05:01
I still think like an American woman.
113
286000
2000
တွေးမိနေတုန်းပါ။
05:03
But I believe that the rules that I'm talking about
114
288000
2000
ဒါပေမဲ့ ကျွန်မပြောနေတဲ့ စည်းမျဉ်းတွေဟာ
05:05
are universal, of course --
115
290000
2000
နေရာအနှံမှာ ဆိုတာကို ကျွန်မ ယုံကြည်ပါတယ်။
ယဉ်ကျေးမှုတိုင်းမှာ ၎င်းရဲ့
05:07
that each culture has its different codes of behavior
116
292000
3000
အပြုအမူ၊ အဝတ်အစား၊ အစဉ်အလာတွေအတွက်
05:10
and dress and traditions,
117
295000
2000
သတ်မှတ်ချက်တွေ အများကြီးရှိပါတယ်။
ပြီးတော့ အမျိုးသမီးတိုင်းဟာ
05:12
and each woman has to deal with these same things
118
297000
2000
ကျွန်မတို့ အမေရိကက အမျိုးသမီးတွေလိုပဲ
05:14
that we do here in the U.S.
119
299000
2000
ဒီလိုမျိုး အကြောင်းအရာတွေကို
ရင်ဆိုင်နေကြရပါတယ်။
ရင်ဆိုင်နေကြရပါတယ်။
05:16
Consequently, we have.
120
301000
2000
အကျိုးဆက်အားဖြင့်တော့
ကျွန်မတို့မှာ အမျိုးသမီးတွေရှိတယ်၊
ကျွန်မတို့မှာ အမျိုးသမီးတွေရှိတယ်၊
05:18
Women, because we're on the ground, we know the tradition.
121
303000
3000
ကျွန်မတို့ဟာ မြေပြင်ပေါ်မှာ
ရှိတဲ့အတွက်ကြောင့်
ရှိတဲ့အတွက်ကြောင့်
အစဉ်အလာကို သိကြတယ်၊
05:21
We have amazing antennae.
122
306000
3000
အံ့အားသင့်စရာကောင်းတဲ့
အကင်းပါးမှုတွေ ရှိကြတယ်လေ။
အကင်းပါးမှုတွေ ရှိကြတယ်လေ။
05:24
Now my work lately
123
309000
2000
ဒီလိုနဲ့ ကျွန်မရဲ့အလုပ်ကို မကြာသေးခင်က
05:26
has been to collaborate with international cartoonists,
124
311000
2000
နိူင်ငံတကာ ကာတွန်းပညာရှင်တွေနဲ့
ပူးပေါင်းလိုက်ပါပြီ၊
ပူးပေါင်းလိုက်ပါပြီ၊
05:28
which I so enjoy,
125
313000
2000
ဒါကို ကျွန်မ အရမ်းနှစ်ခြိုက်ပြီး၊
05:31
and it's given me a greater appreciation
126
316000
2000
ကျွန်မကို အမှန်တရားဆီကို ရောက်ရှိဖို့၊
ပြဿနာတွေဆီကို
ပြဿနာတွေဆီကို
05:33
for the power of cartoons
127
318000
2000
လျှင်လျှင်မြန်မြန်၊ ပြတ်ပြတ်သားသား
ရောက်ရှိဖို့
ရောက်ရှိဖို့
05:35
to get at the truth,
128
320000
4000
ကာတွန်းပညာရဲ့ စွမ်းအားအတွက်
05:39
to get at the issues quickly and succinctly.
129
324000
3000
ပိုကြီးကျယ်တဲ့ တန်ဘိုးထားမှုကို ပေးတယ်လေ။
ပြီးတော့ ဒါတင်မက ကြည့်ရှုသူတွေဆီကို
05:42
And not only that, it can get to the viewer
130
327000
2000
အသိသက်သက်သာ မဟုတ်ပဲ
05:44
through not only the intellect, but through the heart.
131
329000
3000
နှလုံးသားနဲ့ပါ ရောက်ရှိစေတယ်လေ။
05:47
My work also has allowed me to collaborate
132
332000
3000
ကျွန်မအလုပ်က ကမ္ဘာတစ်လွှားမှာရှိတဲ့
အမျိုးသမီး
အမျိုးသမီး
05:50
with women cartoonists from across the world --
133
335000
2000
ကာတွန်းပညာရှင်တွေနဲ့ပါ
ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ဖို့ အခွင့်ပေးထားပါတယ်။
ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ဖို့ အခွင့်ပေးထားပါတယ်။
05:52
countries such as Saudi Arabia,
134
337000
2000
Saudi Arabia, Iran, Turkey,
05:54
Iran, Turkey,
135
339000
2000
Argentina, France
05:56
Argentina, France --
136
341000
2000
စတဲ့နိူင်ငံတွေကပေါ့။
05:58
and we have sat together and laughed
137
343000
2000
ကျွန်မတို့တွေ အတူတူထိုင်၊ ရယ်ကာမောကာနဲ့
06:00
and talked and shared our difficulties.
138
345000
2000
ကျွန်မတို့တွေရဲ့ အခက်အခဲတွေကို
ဆွေးနွေးမျှဝေ ကြပါတယ်။
ဆွေးနွေးမျှဝေ ကြပါတယ်။
06:02
And these women are working so hard to get their voices heard
139
347000
3000
တစ်ချို့. ခက်ခဲတဲ့ အခြေအနေတွေမှာ
သူတို့ရဲ့ သဘောထားတွေကို ကြားသိရအောင်လို့
သူတို့ရဲ့ သဘောထားတွေကို ကြားသိရအောင်လို့
06:05
in some very difficult circumstances.
140
350000
3000
ဒီအမျိုးသမီးတွေဟာ အရမ်းကို ကြိုးစားကြပါတယ်။
06:08
But I feel blessed to be able to work with them.
141
353000
3000
ကျွန်မကတော့ သူတို့နဲ့တွဲလုပ်ရတာကို
စိတ်ချမ်းမြေ့လှပါပြီရှင်။
စိတ်ချမ်းမြေ့လှပါပြီရှင်။
06:12
And we talk about
142
357000
2000
အမျိုးသမီးတွေမှာ ဒီလိုပြင်းထန်းတဲ့
06:14
how women have such strong perceptions,
143
359000
2000
သဘောထားတွေရှိကြပုံကို ဆွေးနွေးကြတယ်။
ကျွန်မတို့ရဲ့ မခိုင်မာတဲ့ အခြေအနေနဲ့
06:16
because of our tenuous position
144
361000
2000
အစဉ်အလာ ထန်းသိမ်းသူတွေရဲ့
06:18
and our role as tradition-keepers,
145
363000
3000
အခန်းကဏ္ဍဖြစ်တဲ့ အတွက်ကြောင့် ကျွန်မတို့မှာ
06:21
that we can have the great potential
146
366000
3000
အပြောင်းအလဲကို ဖြစ်ပေါ်စေတဲ့ သူတွေဖြစ်ဖို့
06:24
to be change-agents.
147
369000
2000
ကြီးမားတဲ့ အလားအလာ ရှိနိူင်တယ်လေ။
06:26
And I think, I truly believe,
148
371000
3000
ပြီးတော့ ကျွန်မအထင်က အစစ်အမှန်ယုံကြည်တာက
06:29
that we can change this thing
149
374000
2000
ကျွန်မတို့တွေဟာ ဒါကို ပြောင်းလဲနိူင်ပါတယ်၊
06:31
one laugh at a time.
150
376000
2000
တစ်ကြိမ်မှာ တစ်ခါရယ်မောဖို့လေ။
06:33
Thank you.
151
378000
2000
ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။
06:35
(Applause)
152
380000
2000
(လက်ခုပ်သံများ)
ABOUT THE SPEAKER
Liza Donnelly - CartoonistNew Yorker cartoonist Liza Donnelly tackles global issues with humor, intelligence and sarcasm. Her latest project supports the United Nations initiative Cartooning For Peace.
Why you should listen
When Liza Donnelly joined The New Yorker in 1982, she was the youngest cartoonist on staff and one of only three women at the time to draw cartoons for the magazine. She’s still there. In 2005, Donnelly wrote the definitive book about her colleagues: Funny Ladies: The New Yorker’s Greatest Women Cartoonists and Their Cartoons. She’s been part of many other books, including Sex and Sensibility, Cartoon Marriage (about her life with fellow New Yorker cartoonist Michael Maslin) and a popular series of dinosaur books for kids. Her latest is Women on Men.
In 2007, Donnelly joined the United Nations initiative Cartooning for Peace. She travels worldwide to speak out about freedom of speech, world peace, and other global issues. Along with her New Yorker cartoons, Donnelly writes a column for Forbes, and draws a weekly political cartoon for Medium. She's a founding member of the US branch of the international organization FECO, and has taught at Vassar College and The School of Visual Arts. She received an honorary PhD from the University of Connecticut and is a cultural envoy for the US State Department, traveling to speak about women's rights, freedom of expression and cartoons.
Liza Donnelly | Speaker | TED.com