TEDWomen 2010
Liza Donnelly: Drawing on humor for change
Лиза Донели: Цртање со хумор за промена
Filmed:
Readability: 3.5
1,435,431 views
Карикатуристот од Њујорк Лиза Донели споделува портфолио од нејзините мудри и смешни карикатури за модерниот живот - и зборува како хуморот може да им даде моќ на жените да ги сменат правилата.
Liza Donnelly - Cartoonist
New Yorker cartoonist Liza Donnelly tackles global issues with humor, intelligence and sarcasm. Her latest project supports the United Nations initiative Cartooning For Peace. Full bio
New Yorker cartoonist Liza Donnelly tackles global issues with humor, intelligence and sarcasm. Her latest project supports the United Nations initiative Cartooning For Peace. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:17
(Laughter)
0
2000
7000
(Смеа)
00:24
I was afraid of womanhood.
1
9000
3000
Јас се плашев од женственоста.
00:27
Not that I'm not afraid now,
2
12000
2000
Не дека сега не се плашам,
00:29
but I've learned to pretend.
3
14000
2000
но научив да се преправам.
00:31
I've learned to be flexible.
4
16000
2000
Научив да бидам флексибилна.
00:33
In fact, I've developed some interesting tools
5
18000
2000
Всушност, развив интересни алатки
00:35
to help me deal with this fear.
6
20000
2000
за справување со овој страв.
00:37
Let me explain.
7
22000
2000
Дозволете ми да Ви објаснам.
00:39
Back in the '50s and '60s, when I was growing up,
8
24000
2000
Во 50тите и 60тите кога јас растев,
00:41
little girls were supposed to be kind and thoughtful
9
26000
2000
малите девојчиња требаше да бидат мили и промислени
00:43
and pretty and gentle and soft,
10
28000
3000
и убави и нежни и меки.
00:46
and we were supposed to fit into roles
11
31000
2000
И требаше да се соживуваме со улогите
00:48
that were sort of shadowy --
12
33000
2000
кои беа еден вид на сенки.
00:50
really not quite clear what we were supposed to be.
13
35000
2000
Не ни беше јасно што требаше да бидеме.
00:52
(Laughter)
14
37000
4000
(Смеа)
00:56
There were plenty of role models all around us.
15
41000
2000
Имаше премногу идоли околу нас.
00:58
We had our mothers, our aunts, our cousins, our sisters,
16
43000
3000
Имавме мајки, тетки, братучетки, сестри,
01:01
and of course, the ever-present media
17
46000
2000
и секако насекаде присутниве медиуми
01:03
bombarding us with images and words,
18
48000
3000
кои нè бомбардираа со слики и зборови,
01:06
telling us how to be.
19
51000
2000
кажувајќи ни какви треба да бидеме.
01:09
Now my mother was different.
20
54000
2000
Епа, мојата мајка беше различна
01:11
She was a homemaker,
21
56000
2000
Таа беше домаќинка
01:13
but she and I didn't go out and do girlie things together,
22
58000
2000
но, ние не правевме женски работи заедно.
01:15
and she didn't buy me pink outfits.
23
60000
2000
И не ми купуваше розеви парчиња облека.
01:17
Instead, she knew what I needed, and she bought me a book of cartoons.
24
62000
3000
Напротив, таа знаеше што ми треба и ми купи книга со карикатури.
01:20
And I just ate it up.
25
65000
2000
И јас практично ја "изедов"!
01:22
I drew, and I drew,
26
67000
2000
Цртав, и цртав
01:24
and since I knew that humor was acceptable in my family,
27
69000
3000
и бидејќи знаев дека хуморот е прифатлив во моето семејство
01:27
I could draw, do what I wanted to do,
28
72000
2000
можев да цртам и да правам што сакам,
01:29
and not have to perform, not have to speak --
29
74000
2000
и не морав да изведувам, нити морав да зборувам
01:31
I was very shy --
30
76000
2000
Бев многу срамежлива
01:33
and I could still get approval.
31
78000
2000
a сепак добивав одобрување.
01:36
I was launched as a cartoonist.
32
81000
2000
И станав карикатурист.
01:40
Now when we're young,
33
85000
2000
Сега кога си млад
01:42
we don't always know. We know there are rules out there,
34
87000
3000
не секогаш знаеш сè -- знаеш дека има некои правила таму
01:45
but we don't always know --
35
90000
2000
но не секогаш знаеш
01:47
we don't perform them right,
36
92000
2000
не ги следиш добро
01:49
even though we are imprinted at birth
37
94000
2000
иако сме испрограмирани на раѓање
01:51
with these things,
38
96000
3000
со овие работи
01:54
and we're told
39
99000
2000
и кажано ни е
01:56
what the most important color in the world is.
40
101000
3000
која е најважната боја во светот
01:59
We're told what shape we're supposed to be in.
41
104000
3000
Кажано ни е во каква форма треба да бидеме.
02:02
(Laughter)
42
107000
3000
(Смеа)
02:05
We're told what to wear --
43
110000
2000
Кажано ни е што да носиме
02:07
(Laughter)
44
112000
2000
(Смеа)
02:09
-- and how to do our hair --
45
114000
2000
и каква фризура да носиме
02:11
(Laughter)
46
116000
5000
(смеа)
02:16
-- and how to behave.
47
121000
3000
и како да се однесуваме
02:19
Now the rules that I'm talking about
48
124000
2000
Сега тие правила за кои зборувам
02:21
are constantly being monitored by the culture.
49
126000
2000
се секогаш под будното око на културата.
02:23
We're being corrected,
50
128000
2000
Ние сме цело време исправани.
02:25
and the primary policemen are women,
51
130000
3000
И првите полицајци се жени
02:28
because we are the carriers of the tradition.
52
133000
2000
бидејќи ние сме носителите на традицијата.
02:30
We pass it down from generation to generation.
53
135000
3000
Ја пренесуваме од генерација на генерација.
02:34
Not only that --
54
139000
2000
Не само,
02:36
we always have this vague notion
55
141000
2000
ние секогаш имаме нејасна претстава
02:38
that something's expected of us.
56
143000
2000
дека нешто се очекува од нас.
02:40
And on top of all off these rules,
57
145000
3000
И како врв на овие правила
02:43
they keep changing.
58
148000
2000
тие се менуваат.
02:45
(Laughter)
59
150000
4000
(Смеа)
02:49
We don't know what's going on half the time,
60
154000
3000
Ние не знаеме што се случува во половина од времето,
02:52
so it puts us in a very tenuous position.
61
157000
3000
и тоа не става во многу нејасна позиција.
02:55
(Laughter)
62
160000
2000
(Смеа)
02:57
Now if you don't like these rules,
63
162000
2000
Сега, ако не ги сакате тие правила
02:59
and many of us don't --
64
164000
2000
и многу од нас не ги сакаат
03:01
I know I didn't, and I still don't,
65
166000
3000
знам дека јас не ги сакав, и сеуште не ги сакам
03:04
even though I follow them half the time,
66
169000
2000
иако ги следам половина од времето,
03:06
not quite aware that I'm following them --
67
171000
2000
не секогаш свесна дека ги следам
03:08
what better way than to change them [than] with humor?
68
173000
3000
кој е подобар начин од тој да ги сменам со хумор?
03:13
Humor relies on the traditions of a society.
69
178000
3000
Хуморот се потпира на обичаите на едно општество.
03:16
It takes what we know, and it twists it.
70
181000
3000
Го зема она што го знаеме и го извртува.
03:19
It takes the codes of behavior and the codes of dress,
71
184000
2000
Ги зема кодексите на однесување и кодексите на облекување
03:21
and it makes it unexpected,
72
186000
2000
и ги прави неочекувани
03:23
and that's what elicits a laugh.
73
188000
2000
и тоа е она што изнудува насмевки.
03:25
Now what if you put together women and humor?
74
190000
3000
Сега што ако се направи спој на жени и хумор?
03:28
I think you can get change.
75
193000
2000
Мислам дека може да се добијат промени.
03:30
Because women are on the ground floor,
76
195000
2000
Бидејќи жените се на основата
03:32
and we know the traditions so well,
77
197000
2000
и ја знаат традицијата толку добро
03:34
we can bring a different voice to the table.
78
199000
2000
што може да придонесе еден различен глас на масата.
03:36
Now I started drawing
79
201000
2000
И јас почнав да цртам
03:38
in the middle of a lot of chaos.
80
203000
2000
на сред огромен хаос.
03:40
I grew up not far from here in Washington D.C.
81
205000
2000
Пораснав недалеку од тука во Вашингтон
03:42
during the Civil Rights movement, the assassinations,
82
207000
3000
за време на движењето за правата на граѓаните, погубувањата,
03:45
the Watergate hearings and then the feminist movement,
83
210000
3000
прислушувањето Вотергејт и феминистичкото движење.
03:48
and I think I was drawing,
84
213000
2000
И мислам дека цртав
03:50
trying to figure out what was going on.
85
215000
2000
обидувајќи се да сфатам што се случува.
03:52
And then also my family was in chaos,
86
217000
3000
И тогаш исто и моето семејство беше во хаос.
03:55
and I drew to try to bring my family together --
87
220000
3000
И јас цртав обидувајќи се да го соединам моето семејство
03:58
(Laughter)
88
223000
5000
(Смеа)
04:03
-- try to bring my family together with laughter.
89
228000
3000
-- обидувајќи се да го соединам моето семејство преку смеа.
04:06
It didn't work.
90
231000
2000
Тоа не ми успеа.
04:08
My parents got divorced, and my sister was arrested.
91
233000
3000
Моите родители се разведоа, сестра ми беше уапсена,
04:11
But I found my place.
92
236000
2000
Но, јас го најдов моето место.
04:13
I found that I didn't have to wear high heels,
93
238000
2000
Открив дека не морам да носам високи потпетици
04:15
I didn't have to wear pink,
94
240000
2000
не морав да носам розево,
04:17
and I could feel like I fit in.
95
242000
3000
и да се чувствувам дека припаѓам.
04:20
Now when I was a little older, in my 20s,
96
245000
3000
Кога бев малку постара во моите 20ти години
04:23
I realized there are not many women in cartooning.
97
248000
3000
сфатив дека нема многу жени - карикатуристи.
04:26
And I thought, "Well, maybe I can break
98
251000
2000
И си помислив " Епа.. можеби можам да го скршам
04:28
the little glass ceiling of cartooning,"
99
253000
2000
стаклениот плафон на карикатуристите"
04:30
and so I did. I became a cartoonist.
100
255000
2000
И така направив, станав карикатурист.
04:32
And then I thought -- in my 40s I started thinking,
101
257000
3000
И тогаш си помислив, во моите 40ти почнав да размислувам
04:35
"Well, why don't I do something?
102
260000
2000
" Епа, зашто не направам нешто?
04:37
I always loved political cartoons,
103
262000
2000
Секогаш ги сакав политичките карикатури,
04:39
so why don't I do something with the content of my cartoons
104
264000
3000
па зашто не направам нешто со содржината на моите карикатури
04:42
to make people think about the stupid rules that we're following
105
267000
3000
да ги натерам луѓето да помислат за глупавите правила кои ги следиме
04:45
as well as laugh?"
106
270000
3000
низ смеа?"
04:48
Now my perspective
107
273000
2000
Сега мојата перспектива
04:50
is a particularly --
108
275000
2000
е всушност
04:52
(Laughter)
109
277000
2000
(Смеа)
04:54
-- my perspective is a particularly American perspective.
110
279000
2000
мојата перспектива е американска перспектива
04:56
I can't help it. I live here.
111
281000
3000
Не можам против тоа. Јас живеам тука
04:59
Even though I've traveled a lot,
112
284000
2000
Иако сум патувала многу
05:01
I still think like an American woman.
113
286000
2000
сеуште размислувам како американска жена
05:03
But I believe that the rules that I'm talking about
114
288000
2000
Но верувам дека правилата за кои зборувам
05:05
are universal, of course --
115
290000
2000
се универзални, секако--
05:07
that each culture has its different codes of behavior
116
292000
3000
кои секоја култура има различни кодекси на однесување
05:10
and dress and traditions,
117
295000
2000
и облекување и традиција
05:12
and each woman has to deal with these same things
118
297000
2000
и секоја жена треба да се справува со овие исти нешта
05:14
that we do here in the U.S.
119
299000
2000
со кои се справуваме и ние од САД
05:16
Consequently, we have.
120
301000
2000
Така, имаме
05:18
Women, because we're on the ground, we know the tradition.
121
303000
3000
жените, бидејќи ние сме на основата, ја знаеме традицијата --
05:21
We have amazing antennae.
122
306000
3000
имаме неверојатна антена.
05:24
Now my work lately
123
309000
2000
Мојата работа во последно време
05:26
has been to collaborate with international cartoonists,
124
311000
2000
е во соработка со интернационални карикатуристи
05:28
which I so enjoy,
125
313000
2000
во која многу уживам.
05:31
and it's given me a greater appreciation
126
316000
2000
Со тоа почнав повеќе да ја ценам
05:33
for the power of cartoons
127
318000
2000
моќта на карикатурите
05:35
to get at the truth,
128
320000
4000
за доаѓање до вистината,
05:39
to get at the issues quickly and succinctly.
129
324000
3000
за доаѓање до проблемите брзо и "посочно".
05:42
And not only that, it can get to the viewer
130
327000
2000
И не е само тоа, туку и фактот дека може да се стигне до читателот
05:44
through not only the intellect, but through the heart.
131
329000
3000
не само преку интелектот туку и преку срцето.
05:47
My work also has allowed me to collaborate
132
332000
3000
Мојата работа исто така ми овозможи да соработувам
05:50
with women cartoonists from across the world --
133
335000
2000
со жени карикатуристи од цел свет --
05:52
countries such as Saudi Arabia,
134
337000
2000
земји како Саудиска Арабија,
05:54
Iran, Turkey,
135
339000
2000
Иран, Турција,
05:56
Argentina, France --
136
341000
2000
Аргентина, Франција --
05:58
and we have sat together and laughed
137
343000
2000
и сме седнале заедно и сме се смееле
06:00
and talked and shared our difficulties.
138
345000
2000
и сме зборувале и сме ги споделувале нашите тешкотии.
06:02
And these women are working so hard to get their voices heard
139
347000
3000
И овие жени работат напорно за да бидат чуени нивните гласови
06:05
in some very difficult circumstances.
140
350000
3000
под некои многу тешки услови.
06:08
But I feel blessed to be able to work with them.
141
353000
3000
Но јас се чувствувам благословена што можев да работам со нив.
06:12
And we talk about
142
357000
2000
И зборевме за
06:14
how women have such strong perceptions,
143
359000
2000
како жените имаат силна перцепција,
06:16
because of our tenuous position
144
361000
2000
заради нашата нејасна позиција
06:18
and our role as tradition-keepers,
145
363000
3000
и нашата улога како зачувувачи на традициите,
06:21
that we can have the great potential
146
366000
3000
и дека имаме огромен потенцијал
06:24
to be change-agents.
147
369000
2000
да бидеме предводници на промени.
06:26
And I think, I truly believe,
148
371000
3000
И мислам, искрено верувам
06:29
that we can change this thing
149
374000
2000
дека може да воведеме промени
06:31
one laugh at a time.
150
376000
2000
преку смеа.
06:33
Thank you.
151
378000
2000
Ви благодарам.
06:35
(Applause)
152
380000
2000
(Аплауз)
ABOUT THE SPEAKER
Liza Donnelly - CartoonistNew Yorker cartoonist Liza Donnelly tackles global issues with humor, intelligence and sarcasm. Her latest project supports the United Nations initiative Cartooning For Peace.
Why you should listen
When Liza Donnelly joined The New Yorker in 1982, she was the youngest cartoonist on staff and one of only three women at the time to draw cartoons for the magazine. She’s still there. In 2005, Donnelly wrote the definitive book about her colleagues: Funny Ladies: The New Yorker’s Greatest Women Cartoonists and Their Cartoons. She’s been part of many other books, including Sex and Sensibility, Cartoon Marriage (about her life with fellow New Yorker cartoonist Michael Maslin) and a popular series of dinosaur books for kids. Her latest is Women on Men.
In 2007, Donnelly joined the United Nations initiative Cartooning for Peace. She travels worldwide to speak out about freedom of speech, world peace, and other global issues. Along with her New Yorker cartoons, Donnelly writes a column for Forbes, and draws a weekly political cartoon for Medium. She's a founding member of the US branch of the international organization FECO, and has taught at Vassar College and The School of Visual Arts. She received an honorary PhD from the University of Connecticut and is a cultural envoy for the US State Department, traveling to speak about women's rights, freedom of expression and cartoons.
Liza Donnelly | Speaker | TED.com