ABOUT THE SPEAKER
Paul Bloom - Psychologist
Paul Bloom explores some of the most puzzling aspects of human nature, including pleasure, religion, and morality.

Why you should listen

In Paul Bloom’s last book, How Pleasure Works, he explores the often-mysterious enjoyment that people get out of experiences such as sex, food, art, and stories. His latest book, Just Babies, examines the nature and origins of good and evil. How do we decide what's fair and unfair? What is the relationship between emotion and rationality in our judgments of right and wrong? And how much of morality is present at birth? To answer these questions, he and his colleagues at Yale study how babies make moral decisions. (How do you present a moral quandary to a 6-month-old? Through simple, gamelike experiments that yield surprisingly adult-like results.)  

Paul Bloom is a passionate teacher of undergraduates, and his popular Introduction to Psychology 110 class has been released to the world through the Open Yale Courses program. He has recently completed a second MOOC, “Moralities of Everyday Life”, that introduced moral psychology to tens of thousands of students. And he also presents his research to a popular audience though articles in The Atlantic, The New Yorker, and The New York Times. Many of the projects he works on are student-initiated, and all of them, he notes, are "strongly interdisciplinary, bringing in theory and research from areas such as cognitive, social, and developmental psychology, evolutionary theory, linguistics, theology and philosophy." 

He says: "A growing body of evidence suggests that humans do have a rudimentary moral sense from the very start of life."

More profile about the speaker
Paul Bloom | Speaker | TED.com
TEDGlobal 2011

Paul Bloom: The origins of pleasure

პოლ ბლუმი: სიამოვნების წარმომავლობა

Filmed:
2,137,903 views

რატომ მოგვწონს ორიგინალი უფრო მეტად, ვიდრე ყალბი? ფსიქოლოგი პოლ ბლუმი ამტკიცებს, რომ ადამიანები ესენციალისტები არიან და რომ ჩვენი წარმოდგენა ობიექტის ისტორიაზე, ცვლის მის აღქმას, არა უბრალოდ ილუზორულად, არამედ როგორც სიამოვნების (და ტკივილის) ღრმა განცდას.
- Psychologist
Paul Bloom explores some of the most puzzling aspects of human nature, including pleasure, religion, and morality. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:15
I'm going to talk today
0
0
2000
მე დღეს გესაუბრებით
00:17
about the pleasures of everyday life.
1
2000
2000
ყოველდღიური ცხოვრების სიამოვნებებზე,
00:19
But I want to begin with a story
2
4000
2000
მაგრამ მინდა ერთ უჩვეულო
00:21
of an unusual and terrible man.
3
6000
2000
და საშინელ პიროვნებაზე ამბით დავიწყო.
00:23
This is Hermann Goering.
4
8000
2000
ეს ჰერმან გერინგია.
00:25
Goering was Hitler's second in command in World War II,
5
10000
3000
გერინგი მეორე კაცი იყო
ჰიტლერის შემდეგ, მეორე მსოფლიო ომის დროს.
00:28
his designated successor.
6
13000
2000
ის მისი გამოკვეთლი მემკვიდრე იყო
00:30
And like Hitler,
7
15000
2000
და როგორც ჰიტლერი,
00:32
Goering fancied himself a collector of art.
8
17000
2000
გერინგიც ხელოვნების კოლექციონერი იყო.
00:34
He went through Europe, through World War II,
9
19000
2000
მეორე მსოფლიო ომის დროს,
ის ევროპაში დადიოდა,
00:36
stealing, extorting and occasionally buying
10
21000
3000
იპარავდა, სძალავდა და ზოგჯერ ყიდულობდა
00:39
various paintings for his collection.
11
24000
2000
სხვადასხვა ნახატებს
საკუთარი კოლექციისთვის.
00:41
And what he really wanted was something by Vermeer.
12
26000
3000
ყველაზე ძალიან,
მას ვერმეერის რომელიმე ნამუშევარი უნდოდა.
00:44
Hitler had two of them, and he didn't have any.
13
29000
3000
ჰიტლერს მისი ორი ნამუშევარი ჰქონდა,
მას კი არცერთი.
00:47
So he finally found an art dealer,
14
32000
2000
საბოლოოდ მან ხელოვნებით მოვაჭრე იპოვა.
00:49
a Dutch art dealer named Han van Meegeren,
15
34000
3000
ჰოლანდიელი ჰან ვან მეეგერენი,
00:52
who sold him a wonderful Vermeer
16
37000
2000
რომელმაც მას
შესანიშნავი ვერმეერის ნახატი მიჰყიდა,
00:54
for the cost of what would now be 10 million dollars.
17
39000
3000
ახლანდელი 10 მილიონი დოლარის
შესაბამის თანხად.
00:57
And it was his favorite artwork ever.
18
42000
3000
ეს მისი ყველაზე საყვარელი
ხელოვნების ნიმუში იყო.
01:00
World War II came to an end,
19
45000
2000
მეორე მსოფლიო ომი დასრულდა
01:02
and Goering was captured, tried at Nuremberg
20
47000
3000
და გერინგი აიყვანეს,
ნიურნბერგში გაასამართლეს
01:05
and ultimately sentenced to death.
21
50000
3000
და საბოლოოდ სიკვდილი მიუსაჯეს.
01:08
Then the Allied forces went through his collections
22
53000
2000
მოკავშირეთა ძალებმა მოიძიეს კოლექცია
01:10
and found the paintings
23
55000
2000
და იპოვეს ნახატები;
01:12
and went after the people who sold it to him.
24
57000
2000
შემდეგ მოიძიეს ხალხი,
ვინც მას ისინი მიჰყიდა
01:14
And at some point the Dutch police came into Amsterdam
25
59000
3000
და რაღაც ეტაპზე ჰოლანდიურმა პოლიციამ
01:17
and arrested Van Meegeren.
26
62000
2000
ამსტერდამში ვან მეეგერენი დააკავა.
01:19
Van Meegeren was charged with the crime of treason,
27
64000
3000
ვან მეეგერენს ბრალად ღალატი ედებოდა,
01:22
which is itself punishable by death.
28
67000
3000
რაც ასევე სიკვდილით დასჯადი იყო.
01:25
Six weeks into his prison sentence,
29
70000
2000
მისი დაკავებიდან 6 კვირის შემდეგ,
01:27
van Meegeren confessed.
30
72000
2000
ვან მეეგერენმა აღიარა,
01:29
But he didn't confess to treason.
31
74000
2000
მაგრამ არა ღალატი.
01:31
He said, "I did not sell a great masterpiece
32
76000
3000
მან თქვა:
"მე ნაცისტისთვის
01:34
to that Nazi.
33
79000
2000
ხელოვნების ნიმუში არ მიმიყიდია.
01:36
I painted it myself; I'm a forger."
34
81000
3000
ის მე თვითონ დავხატე,
მე გამყალბებელი ვარ."
01:39
Now nobody believed him.
35
84000
3000
მას არავინ დაუჯერა.
01:42
And he said, "I'll prove it.
36
87000
2000
მან თქვა: "დავამტკიცებ.
01:44
Bring me a canvas and some paint,
37
89000
2000
მომიტანეთ ტილო და საღებავები
01:46
and I will paint a Vermeer much better
38
91000
2000
და ვერმეერს ბევრად უკეთ დავხატავ,
ვიდრე ის,
01:48
than I sold that disgusting Nazi.
39
93000
2000
რომელიც იმ საზიზღარ ნაცისტს მივყიდე.
მე ასევე ალკოჰოლი და მორფინი მჭიდება.
ეს ჩემთვის მუშაობის ერთადერთი საშუალებაა.
01:50
I also need alcohol and morphine, because it's the only way I can work."
40
95000
3000
01:53
(Laughter)
41
98000
2000
(სიცილი)
01:55
So they brought him in.
42
100000
2000
მისი შემოთავაზება დააკმაყოფილეს
01:57
He painted a beautiful Vermeer.
43
102000
3000
და მან მშვენიერი ვერმეერი დახატა.
02:00
And then the charges of treason were dropped.
44
105000
3000
ამის შემდეგ
მას ღალატის ბრალდება მოეხსნა
02:03
He had a lesser charge of forgery,
45
108000
2000
და მხოლოდ თაღლითობა დაბრალდა.
02:05
got a year sentence
46
110000
2000
1 წელი მიესაჯა
02:07
and died a hero to the Dutch people.
47
112000
3000
და ჰოლანდიელი ხალხის გმირად მოკვდა.
02:11
There's a lot more to be said about van Meegeren,
48
116000
3000
ვან მეეგერენზე მეტის მოყოლა შეიძლება,
02:14
but I want to turn now to Goering,
49
119000
2000
მაგრამ მინდა გერინგს მივუბრუნდე,
02:16
who's pictured here being interrogated at Nuremberg.
50
121000
3000
რომელიც აქ ნიურნბერგში
დაკითხვის დროს არის გამოსახული.
02:19
Now Goering was, by all accounts, a terrible man.
51
124000
2000
გერინგი ცნობების თანახმად,
საშინელი კაცი იყო.
02:21
Even for a Nazi, he was a terrible man.
52
126000
3000
ნაცისტობის კვალობაზეც კი,
საშინელი კაცი იყო.
02:24
His American interrogators described him
53
129000
3000
მისი ამერიკელი დამკითხავები
მას აღწერდნენ,
02:27
as an amicable psychopath.
54
132000
2000
როგორც მეგობრულ ფსიქოპათს,
02:29
But you could feel sympathy
55
134000
2000
მაგრამ მის მიმართ
სიმპათიით განიმსჭვალებოდით,
02:31
for the reaction he had
56
136000
2000
მისი რეაქცია რომ გენახათ,
02:33
when he was told that his favorite painting
57
138000
2000
როცა მას უთხრეს
რომ მისი საყვარელი ნახატი,
02:35
was actually a forgery.
58
140000
2000
სინამდვილეში ყალბი იყო.
02:37
According to his biographer,
59
142000
2000
მისი ბიოგრაფის თანახმად.
02:39
"He looked as if for the first time
60
144000
2000
"ის ისე გამოიყურებოდა,
თითქოს პირველად აღმოაჩინა,
02:41
he had discovered there was evil in the world."
61
146000
2000
რომ სამყაროში ბოროტება არსებობს."
02:43
(Laughter)
62
148000
3000
(სიცილი)
02:46
And he killed himself soon afterwards.
63
151000
3000
ამის შემდეგ, მალევე მან თავი მოიკლა.
02:49
He had discovered after all
64
154000
2000
მან აღმოაჩინა,
02:51
that the painting he thought was this
65
156000
2000
რომ ნახატი რომელიც ასეთი ეგონა,
02:53
was actually that.
66
158000
3000
სინამდვილეში ასეთი იყო.
02:56
It looked the same,
67
161000
2000
ისინი მსგავსად გამოიყურებიან,
02:58
but it had a different origin, it was a different artwork.
68
163000
2000
მაგრამ სხვადასხვა წარმომავლობა აქვთ.
03:00
It wasn't just him who was in for a shock.
69
165000
2000
მხოლოდ ის არ იყო ამით გაკვირვებული.
03:02
Once van Meegeren was on trial, he couldn't stop talking.
70
167000
3000
ერთხელ, ვან მეეგერენმა საკუთარ
სასამართლოზე გაუჩერებლივ ლაპარაკისას,
03:05
And he boasted about all the great masterpieces
71
170000
2000
წაიტრაბახა იმ დიდებული ნაშრომებით,
03:07
that he himself had painted
72
172000
2000
რომელიც თვითონ დახატა
03:09
that were attributed to other artists.
73
174000
2000
და რომლებსაც სხვა მხატვრებს მიაწერდნენ.
03:11
In particular, "The Supper at Emmaus"
74
176000
2000
მაგალითად: "ვახშამი ემაუსში",
03:13
which was viewed as Vermeer's finest masterpiece, his best work --
75
178000
3000
რომელიც ვერმეერის
საუკეთესო ნაშრომად მიიჩნეოდა.
03:16
people would come [from] all over the world to see it --
76
181000
3000
მთელი მსოფლიოდან მოდიოდნენ მის სანახავად.
03:19
was actually a forgery.
77
184000
2000
ის კი ყალბი იყო.
03:21
It was not that painting, but that painting.
78
186000
2000
ის არა ეს ნახატი,
არამედ აი ეს ნახატი იყო.
03:23
And when that was discovered,
79
188000
2000
როცა ეს აღმოაჩინეს.
03:25
it lost all its value and was taken away from the museum.
80
190000
3000
ამ ნახატმა მთელი ფასი დაკარგა
და გატანილ იქნა მუზეუმიდან.
03:28
Why does this matter?
81
193000
2000
რატომ აქვს ამას მნიშვნელობა?
03:30
I'm a psychologists -- why do origins matter so much?
82
195000
3000
მე ფსიქოლოგი ვარ... რატომ აქვს
წარმომავლობას ამხელა მნიშვნელობა?
03:33
Why do we respond so much
83
198000
2000
რატომ ვრეაგირებთ ასე ძალიან,
03:35
to our knowledge of where something comes from?
84
200000
3000
რამის წარმომავლობის შესახებ ინფორმაციაზე?
03:38
Well there's an answer that many people would give.
85
203000
2000
ამაზე პასუხი ბევრს ექნება.
03:40
Many sociologists like Veblen and Wolfe
86
205000
3000
ბევრი ვებლენის და ვოლფესნაირი სოციოლოგი
03:43
would argue that the reason why we take origins so seriously
87
208000
3000
იტყოდა, რომ ჩვენთვის
მნიშვნელოვანია წარმომავლობა,
03:46
is because we're snobs, because we're focused on status.
88
211000
3000
რადგან სნობები ვართ,
სტატუსი გვაღელვებს.
03:49
Among other things,
89
214000
2000
თუ გინდათ რომ წაიტრაბახოთ,
03:51
if you want to show off how rich you are, how powerful you are,
90
216000
2000
თუ როგორი მდიდარი და ძლევამოსილი ხართ,
03:53
it's always better to own an original than a forgery
91
218000
2000
უმჯობესია ორიგინალს ფლობდეთ, ვიდრე ყალბს.
03:55
because there's always going to be fewer originals than forgeries.
92
220000
3000
რადგან ორიგინალი ყოველთვის უფრო ცოტაა,
ვიდრე ყალბი.
ეჭვი არ მეპარება,
რომ ეს გარკვეულ როლს ასრულებს,
03:59
I don't doubt that that plays some role,
93
224000
2000
04:01
but what I want to convince you of today
94
226000
2000
მაგრამ დღეს მინდა დაგარწმუნოთ,
04:03
is that there's something else going on.
95
228000
2000
რომ ამასთან ერთად
სხვა ფაქტორიც არსებობს.
04:05
I want to convince you
96
230000
2000
მინდა დაგარწმუნოთ,
04:07
that humans are, to some extent, natural born essentialists.
97
232000
3000
რომ ადამიანები რაღაც დონეზე
ბუნებრივი ესენციალისტები არიან.
04:10
What I mean by this
98
235000
2000
ვგულისხმობ, რომ ჩვენ რაღაცეებზე
04:12
is we don't just respond to things as we see them,
99
237000
2000
არა მხოლოდ იმის შესაბამისად ვრეაგირებთ,
04:14
or feel them, or hear them.
100
239000
2000
როგორც ვხედავთ,
ვგრძნობთ, ან გვესმის,
04:16
Rather, our response is conditioned on our beliefs,
101
241000
3000
არამედ ჩვენი რეაქცია განპირობებულია
ჩვენი წარმოდგენებით იმაზე,
04:19
about what they really are, what they came from,
102
244000
3000
თუ რა არის ის სინამდვილეში,
საიდან მოდის,
04:22
what they're made of, what their hidden nature is.
103
247000
3000
რისგან არის, რა არის მისი ფარული ბუნება.
04:25
I want to suggest that this is true,
104
250000
2000
ვთვლი რომ ეს ასეა,
04:27
not just for how we think about things,
105
252000
2000
არა მხოლოდ რამეზე ფიქრის შემთხვევაში,
04:29
but how we react to things.
106
254000
2000
არამედ მასზე რეაქციის დროსაც.
04:31
So I want to suggest that pleasure is deep --
107
256000
2000
მინდა ვთქვა რომ სიამოვნება ღრმაა
04:33
and that this isn't true
108
258000
2000
და არა მხოლოდ ისეთი
04:35
just for higher level pleasures like art,
109
260000
3000
მაღალი დონის სიამოვნებისთვის,
როგორიც ხელოვნებაა,
04:38
but even the most seemingly simple pleasures
110
263000
3000
არამედ
უმარტივესი სიამოვნების სახეებიც იცვლება,
04:41
are affected by our beliefs about hidden essences.
111
266000
3000
ფარულ არსზე
ჩვენი წარმოდგენების მიხედვით.
04:44
So take food.
112
269000
2000
მაგალითად საჭმელი.
04:46
Would you eat this?
113
271000
2000
შეჭამდით ამას?
04:48
Well, a good answer is, "It depends. What is it?"
114
273000
3000
სწორი პასუხია: "გააჩნია რა არის"
04:51
Some of you would eat it if it's pork, but not beef.
115
276000
2000
ზოგი თქვენგანი შეჭამდა თუ ეს ღორის ხორცია
და არა ძროხის.
04:53
Some of you would eat it if it's beef, but not pork.
116
278000
3000
ზოგი შეჭამდა თუ ეს ძროხაა და არა ღორი.
04:56
Few of you would eat it if it's a rat
117
281000
2000
ცოტა თქვენგანი შეჭამდა ვირთხა რომ იყოს,
04:58
or a human.
118
283000
2000
ან ადამიანი.
05:00
Some of you would eat it only if it's a strangely colored piece of tofu.
119
285000
3000
ზოგი მხოლოდ იმ შემთხვევაში შეჭამდა
თუ ეს უცნაურად შეფერილი ტოფუა.
05:04
That's not so surprising.
120
289000
2000
ეს არც ისე გასაკვირია.
05:06
But what's more interesting
121
291000
2000
უფრო საინტერესო ის არის,
05:08
is how it tastes to you
122
293000
2000
რომ მისი გემო
05:10
will depend critically on what you think you're eating.
123
295000
3000
დიდად არის დამოკიდებული იმაზე,
თუ რას ფიქრობთ როცა მას ჭამთ.
05:13
So one demonstration of this was done with young children.
124
298000
3000
ამ ფაქტის დემონსტრირება ბავშვებზე მოხდა.
05:16
How do you make children
125
301000
2000
როგორ ვაჭამოთ ბავშვებს
05:18
not just be more likely to eat carrots and drink milk,
126
303000
3000
არა მხოლოდ უფრო მარტივად
სტაფილო და დავალევინოთ რძე,
05:21
but to get more pleasure from eating carrots and drinking milk --
127
306000
3000
არამედ მეტი სიამოვნებაც მივაღებინოთ ამით.
05:24
to think they taste better?
128
309000
2000
უნდა ვაფიქრებინოთ,
რომ ისინი უფრო გემრიელია.
05:26
It's simple, you tell them they're from McDonald's.
129
311000
3000
მარტივია. თქვენ მათ ეუბნებით,
რომ ისინი მაკდონალდსისაა.
05:29
They believe McDonald's food is tastier,
130
314000
2000
მათ იციან,
რომ მაკდონალდსის საჭმელი გემრიელია
05:31
and it leads them to experience it as tastier.
131
316000
3000
და ამიტომ ბავშვები
მათ უფრო გემრიელად აღიქვამენ.
05:34
How do you get adults to really enjoy wine?
132
319000
2000
როგორ უნდა მიაღებინოთ
ზრდასრულებს ღვინისგან მეტი სიამოვნება
05:36
It's very simple:
133
321000
2000
ძალიან მარტივად:
05:38
pour it from an expensive bottle.
134
323000
2000
ჩამოუსხით ძვირიანი ბოთლიდან.
05:40
There are now dozens, perhaps hundreds of studies showing
135
325000
3000
არსებობს ათეულობით,
შეიძლება ასეულობით კვლევა,
რომელიც აჩვენებს, რომ როცა ფიქრობთ
რომ ძვირიან რამეს სვამთ,
05:43
that if you believe you're drinking the expensive stuff,
136
328000
2000
05:45
it tastes better to you.
137
330000
2000
ის უფრო გემრიელი გეჩვენებათ.
05:47
This was recently done with a neuroscientific twist.
138
332000
3000
ახლახანს იგივე
ნეირომეცნიერული ხერხებით იქნა გაკეთებული.
05:50
They get people into a fMRI scanner,
139
335000
2000
ფუნქციური მაგნიტური რეზონანსის გრაფიკის
სკანერზე
05:52
and while they're lying there, through a tube,
140
337000
2000
მიერთებული ადამიანები,
05:54
they get to sip wine.
141
339000
2000
ღვინოს მილიდან წრუპავენ.
05:56
In front of them on a screen is information about the wine.
142
341000
3000
ეკრანზე ისინი ღვინოს შესახებ
ინფორმაციას ხედავენ.
05:59
Everybody, of course,
143
344000
2000
რა თქმა უნდა
06:01
drinks exactly the same wine.
144
346000
2000
ყველა ერთნაირ ღვინოს სვამს,
06:03
But if you believe you're drinking expensive stuff,
145
348000
3000
მაგრამ თუ ფიქრობთ რომ ძვირიანს სვამთ,
06:06
parts of the brain associated with pleasure and reward
146
351000
3000
ტვინის სიამოვნებასთან
და ჯილდოსთან დაკავშირებული ნაწილები,
06:09
light up like a Christmas tree.
147
354000
2000
ნაძვის ხესავით ანათებს.
06:11
It's not just that you say it's more pleasurable, you say you like it more,
148
356000
3000
თქვენ არა მხოლოდ ამბობთ, რომ გსიამოვნებთ,
ან უფრო მოგწონთ,
06:14
you really experience it in a different way.
149
359000
3000
თქვენ მართლაც განსხვავებულად აღიქვამთ მას.
06:17
Or take sex.
150
362000
3000
ან ავიღოთ სექსი.
06:20
These are stimuli I've used in some of my studies.
151
365000
3000
ეს არის სტიმულატორები.
რომლებიც ზოგიერთ ჩემ კვლევაში გამოვიყენე
06:23
And if you simply show people these pictures,
152
368000
3000
და თუ ადამიანებს ამ სურათებს აჩვენებთ,
06:26
they'll say these are fairly attractive people.
153
371000
2000
ისინი გეტყვიან,
რომ ეს საკმაოდ მიმზიდველი ადამიანებია
06:28
But how attractive you find them,
154
373000
3000
თუმცა რამდენად მიმზიდველია
ისინი თქვენთვის,
06:31
how sexually or romantically moved you are by them,
155
376000
3000
რამდენად სექსუალურად,
ან რომანტიულად გაღელვებენ,
06:34
rests critically on who you think you're looking at.
156
379000
3000
იმაზეა დამოკიდებული,
თუ ვის ფიქრობთ რომ უყურებთ.
06:37
You probably think the picture on the left is male,
157
382000
3000
ალბათ ფიქრობთ რომ მარცხენა მამაკაცია,
06:40
the one on the right is female.
158
385000
2000
მარჯვენა კი ქალი.
06:42
If that belief turns out to be mistaken, it will make a difference.
159
387000
3000
თუ ეს შეცდომა აღმოჩნდა,
ეს ყველაფერს შეცვლის.
06:45
(Laughter)
160
390000
2000
(სიცილი)
დამოკიდებულება შეიცვლება თუ ისინი
ბევრად ახალგაზრდები,
06:47
It will make a difference if they turn out to be
161
392000
2000
06:49
much younger or much older than you think they are.
162
394000
3000
ან ბევრად მოხუცები აღმოჩნდებიან
ვიდრე თქვენ გეგონათ.
06:52
It will make a difference if you were to discover
163
397000
2000
ასევე შეიცვლება, თუ გაიგებთ,
06:54
that the person you're looking at with lust
164
399000
2000
რომ ადამიანი რომელსაც ვნებით უყურებთ,
06:56
is actually a disguised version of your son or daughter,
165
401000
2000
სინამდვილეში თქვენი შენიღბული შვილია,
06:58
your mother or father.
166
403000
2000
ან დედა, ან მამა.
იმის ცოდნა, რომ ვიღაც თქვენი ნათესავია
როგორც წესი ვნებას აქვეითებს.
07:00
Knowing somebody's your kin typically kills the libido.
167
405000
3000
07:03
Maybe one of the most heartening findings
168
408000
2000
ალბათ ერთ-ერთი
ყველაზე გამამხნევებელი აღმოჩენა
07:05
from the psychology of pleasure
169
410000
2000
სიამოვნების ფსიქოლოგიაში არის ის,
07:07
is there's more to looking good than your physical appearance.
170
412000
3000
რომ არა მხოლოდ
ფიზიკურ გარეგნობას აქვს მნიშვნელობა.
07:10
If you like somebody, they look better to you.
171
415000
3000
თუ ვიღაც მოგწონთ,
ის უფრო ლამაზი გეჩვენებათ.
07:13
This is why spouses in happy marriages
172
418000
3000
ამიტომ არის,
რომ ბედნიერ ქორწინებაში მყოფები
07:16
tend to think that their husband or wife
173
421000
2000
ფიქრობენ, რომ მათი მეუღლეები
07:18
looks much better than anyone else thinks that they do.
174
423000
3000
ბევრად უფრო უკეთ გამოიყურებიან,
ვიდრე სხვა ფიქრობს ამას.
07:21
(Laughter)
175
426000
2000
(სიცილი)
07:23
A particularly dramatic example of this
176
428000
3000
ამის განსაკუთრებული მაგალითია
07:26
comes from a neurological disorder known as Capgras syndrome.
177
431000
3000
ნეიროლოგიური დაავადება კაპგრის სინდრომი.
07:29
So Capgras syndrome is a disorder
178
434000
3000
კაპგრის სინდრომი არის დაავადება,
07:32
where you get a specific delusion.
179
437000
2000
როცა თქვენ გაქვთ გარკვეული ილუზია.
07:34
Sufferers of Capgras syndrome
180
439000
2000
კაპგრის სინდრომიანებს ჰგონიათ,
რომ ადამიანები,
რომლებიც მათ ყველაზე მეტად უყვართ
07:36
believe that the people they love most in the world
181
441000
2000
07:38
have been replaced by perfect duplicates.
182
443000
2000
ჩაანაცვლეს იდეალური კოპიებით.
07:40
Now often, a result of Capgras syndrome is tragic.
183
445000
3000
ხშირად კაპგრის სინდრომი
ტრაგიკულად სრულდება.
07:43
People have murdered those that they loved,
184
448000
2000
ადამიანები
თავის საყვარელ ადამიანებს კლავენ,
07:45
believing that they were murdering an imposter.
185
450000
3000
სჯერათ რა, რომ ისინი თვითმარქვიას კლავენ.
07:48
But there's at least one case
186
453000
2000
მაგრამ არსებობს ბედნიერი დასასრულის მქონე,
07:50
where Capgras syndrome had a happy ending.
187
455000
2000
ერთი კაპგრის სინდრომის მაგალითი მაინც.
07:52
This was recorded in 1931.
188
457000
2000
ეს 1931 წლით თარიღდება.
07:54
"Research described a woman with Capgras syndrome
189
459000
3000
"კვლევაში აღწერილია
კაპგრის სინდრომიანი ქალი,
რომელიც ჩიოდა საკუთარ გაჭირვებულ
და სექსუალურად შეუძლო შეყვარებულზე"
07:57
who complained about her poorly endowed and sexually inadequate lover."
190
462000
3000
08:00
But that was before she got Capgras syndrome.
191
465000
3000
მაგრამ ეს ხდებოდა კაპგრის სინდრომამდე.
მას შემდეგ რაც მას ეს დაემართა:
"მან ბედნიერად განაცხადა,
08:03
After she got it, "She was happy to report
192
468000
2000
08:05
that she has discovered that he possessed a double
193
470000
3000
რომ მისი ქმარის ორეული აღმოაჩინა,
რომელიც მდიდარი,
ვაჟკაცური, სიმპათიური
და არისტოკრატული იყო."
08:08
who was rich, virile, handsome and aristocratic."
194
473000
2000
08:10
Of course, it was the same man,
195
475000
2000
რა თქმა უნდა, ეს ისევ ის კაცი იყო,
08:12
but she was seeing him in different ways.
196
477000
2000
მაგრამ ის მას სხვადასხვანაირად ხედავდა.
08:14
As a third example,
197
479000
2000
მესამე მაგალითად
განვიხილოთ სამომხმარებლო პროდუქტები.
08:16
consider consumer products.
198
481000
2000
ერთი მიზეზი რატომაც მოგწონთ ნივთი,
არის მისი პირდაპირი გამოყენება.
08:18
So one reason why you might like something is its utility.
199
483000
3000
08:21
You can put shoes on your feet; you can play golf with golf clubs;
200
486000
3000
ფეხსაცმელი შეიძლება ჩაიცვათ;
გოლფის ჯოხით გოლფი ითამაშოთ
08:24
and chewed up bubble gum doesn't do anything at all for you.
201
489000
3000
და დაღეჭილი საღეჭილ რეზინს
ვერაფერში გამოიყენებთ,
მაგრამ თითოეულს ამ ობიექტებიდან,
08:27
But each of these three objects has value
202
492000
2000
მისი ისტორიიდან გამომდინარე
უფრო მეტი ფასი აქვს,
08:29
above and beyond what it can do for you
203
494000
2000
08:31
based on its history.
204
496000
2000
ვიდრე მისი უშუალო დანიშნულებით გამოყენება.
08:33
The golf clubs were owned by John F. Kennedy
205
498000
3000
გოლფის ჯოხს ჯონ კენედი იყენებდა
08:36
and sold for three-quarters of a million dollars at auction.
206
501000
3000
და აუქციონზე 750 ათას დოლარად გაიყიდა.
08:39
The bubble gum was chewed up by pop star Britney Spears
207
504000
3000
საღეჭი რეზინი პოპ ვარსკვლავ
ბრიტნი სპირსის ნაღეჭია
08:42
and sold for several hundreds of dollars.
208
507000
2000
და რამდენიმე ასეულ დოლარად გაიყიდა.
08:44
And in fact, there's a thriving market
209
509000
2000
არსებობს საყვარელი ადამიანების მიერ,
08:46
in the partially eaten food of beloved people.
210
511000
3000
ნაწილობრივ ნაჭამი საკვების
საკმაოდ პერსპექტიული ბაზარი.
08:49
(Laughter)
211
514000
2000
(სიცილი)
08:51
The shoes are perhaps the most valuable of all.
212
516000
3000
ალბათ ამათ შორის
ფეხსაცმელი ყველაზე ფასეულია.
08:54
According to an unconfirmed report,
213
519000
2000
დაუდასტურებელი ცნობებით,
08:56
a Saudi millionaire offered 10 million dollars
214
521000
2000
საუდელი მილიონერი
10 მილიონ დოლარს იხდიდა
08:58
for this pair of shoes.
215
523000
2000
ამ ფეხსაცმელებში.
09:00
They were the ones thrown at George Bush
216
525000
3000
ეს ის ფეხსაცმელებია, რამდენიმე წლის წინ
09:03
at an Iraqi press conference several years ago.
217
528000
2000
ერაყში პრესკონფერენციაზე
ჯორჯ ბუშს რომ ესროლეს.
09:05
(Applause)
218
530000
2000
(აპლოდისმენტები)
ობიექტებით მსგასვი გატაცება
09:07
Now this attraction to objects
219
532000
2000
09:09
doesn't just work for celebrity objects.
220
534000
2000
მხოლოდ ცნობილი ადამაინების ნივთებზე
არ ვრცელდება
09:11
Each one of us, most people,
221
536000
2000
ყოველ ჩვენგანს, უმეტესობას,
09:13
have something in our life that's literally irreplaceable,
222
538000
3000
აქვს რაღაც ცხოვრებაში, რაც შეუცვლელია.
09:16
in that it has value because of its history --
223
541000
3000
რაღაც, რასაც ფასი,
მასთან დაკავშირებული ისტორიის გამო აქვს.
09:19
maybe your wedding ring, maybe your child's baby shoes --
224
544000
3000
მაგალითად ქორწინების ბეჭედი,
თქვენი ბავშვის ფეხსაცმელი.
09:22
so that if it was lost, you couldn't get it back.
225
547000
3000
ისეთი, რომ თუ მას დაკარგავთ,
ვეღარ ჩაანაცვლებთ.
ისეთს იშოვით, რომელიც ისევე გამოიყურება,
ან შეიგრძნობა,
09:25
You could get something that looked like it or felt like it,
226
550000
2000
09:27
but you couldn't get the same object back.
227
552000
3000
მაგრამ იმავე ნივთს ვერ დაიბრუნებთ.
09:30
With my colleagues George Newman and Gil Diesendruck,
228
555000
3000
ჩემს კოლეგებთან ჯორჯ ნიუმანთან
და გილ დიზენდრუკთან ერთად,
09:33
we've looked to see what sort of factors, what sort of history, matters
229
558000
3000
გამოვიკვლიეთ რა ფაქტორები
და რა ისტორია სძენს ნივთებს
09:36
for the objects that people like.
230
561000
2000
განსაკუთრებულ მნიშვნელობას.
09:38
So in one of our experiments,
231
563000
2000
ერთ-ერთ ჩვენს ექსპერიმენტში,
09:40
we asked people to name a famous person who they adored,
232
565000
3000
ხალხს ვთხოვეთ დაესახელებინათ
მათი საყვარელი ცნობილი ადამიანი,
09:43
a living person they adored.
233
568000
2000
რომელიც ცოცხალია.
09:45
So one answer was George Clooney.
234
570000
2000
ერთ-ერთი პასუხი იყო ჯორჯ კლუნი.
09:47
Then we asked them,
235
572000
2000
შემდეგ ვკითხეთ:
09:49
"How much would you pay for George Clooney's sweater?"
236
574000
2000
"რამდენს გადაიხდიდით ჯორჯ კლუნის სვიტრში?"
09:51
And the answer is a fair amount --
237
576000
2000
და პასუხი საკმაოდ ნორმალური იყო..
09:53
more than you would pay for a brand new sweater
238
578000
3000
უფრო მეტი ვიდრე ახალ სვიტრში,
09:56
or a sweater owned by somebody who you didn't adore.
239
581000
3000
ან სვიტრში, რომელიც სხვა
არა საყვარელ პიროვნებას ეცვა.
09:59
Then we asked other groups of subjects --
240
584000
2000
შემდეგ სხვებსაც ვკითხეთ.
10:01
we gave them different restrictions
241
586000
2000
სხვადასხვა შეზღუდვები
10:03
and different conditions.
242
588000
2000
და პირობები დავუწესეთ.
10:05
So for instance, we told some people,
243
590000
2000
მაგალითად, ზოგს ვუთხარით:
10:07
"Look, you can buy the sweater,
244
592000
2000
"შეგიძლიათ იყიდოთ სვიტრი,
10:09
but you can't tell anybody you own it,
245
594000
2000
მაგრამ ვერავის ეტყვით რომ ის გაქვთ
10:11
and you can't resell it."
246
596000
2000
და ვერც გადაყიდით"
10:13
That drops the value of it,
247
598000
2000
ეს მის ფასს აგდებს,
10:15
suggesting that that's one reason why we like it.
248
600000
3000
რაც ნიშნავს, რომ ეს ერთ-ერთი მიზეზია
რატომაც მოგვწონს ის ნივთი.
10:18
But what really causes an effect
249
603000
2000
თუმცა რასაც ყველაზე დიდი გავლენა აქვს
10:20
is you tell people, "Look, you could resell it, you could boast about it,
250
605000
3000
არის როცა ადამიანს ეუბნები:
"შეგიძლიათ ის გადაყიდოთ, იტრაბახოთ,
10:23
but before it gets to you,
251
608000
2000
მაგრამ მხოლოდ კარგად გარეცხილი
10:25
it's thoroughly washed."
252
610000
2000
შეგიძლიათ შეიძინოთ"
10:27
That causes a huge drop in the value.
253
612000
3000
ამას ფასის დიდი ვარდნა სდევს თან.
10:30
As my wife put it, "You've washed away the Clooney cooties."
254
615000
3000
როგორც ჩემმა ცოლმა თქვა: "თქვენ გადარეცხეთ
კლუნის ტილები"
10:33
(Laughter)
255
618000
2000
(სიცილი)
10:35
So let's go back to art.
256
620000
2000
დავუბრუნდეთ ხელოვნებას.
მე მომწონს შაგალი.
მომწონს მისი ნამუშევრები
10:37
I would love a Chagall. I love the work of Chagall.
257
622000
2000
10:39
If people want to get me something at the end of the conference,
258
624000
2000
თუ რამის ჩუქება გინდათ კონფერენციის ბოლოს,
10:41
you could buy me a Chagall.
259
626000
2000
შეგიძლიათ შაგალი მიყიდოთ,
10:43
But I don't want a duplicate,
260
628000
2000
მაგრამ კოპია არ მინდა.
10:45
even if I can't tell the difference.
261
630000
2000
მაშინაც თუ ვერ გავარჩევ.
10:47
That's not because, or it's not simply because,
262
632000
2000
არა იმიტომ, ან არა მხოლოდ იმიტომ,
10:49
I'm a snob and want to boast about having an original.
263
634000
3000
რომ სნობი ვარ
და მინდა ორიგინალით ვიტრაბახო,
არამედ იმიტომ რომ ისეთი რაღაც მინდა,
რასაც განსაკუთრებული ისტორია აქვს.
10:52
Rather, it's because I want something that has a specific history.
264
637000
3000
10:55
In the case of artwork,
265
640000
2000
ხელოვნების ნიმუშის შემთხვევაში,
10:57
the history is special indeed.
266
642000
2000
ისტორია მართლაც განსაკუთრებულია.
10:59
The philosopher Denis Dutton
267
644000
2000
ფილოსოფოსმა დენის დატონმა
11:01
in his wonderful book "The Art Instinct"
268
646000
2000
თავის შესანიშნავ წიგნში:
"ხელოვნების ინსტიქტი"
11:03
makes the case that, "The value of an artwork
269
648000
2000
აღნიშნა: "რომ ხელოვნების ნიმუშის ფასი,
11:05
is rooted in assumptions about the human performance underlying its creation."
270
650000
3000
ადამიანის მიერ
მისი შექმნისას გაწეულ ძალისხმევაშია."
11:08
And that could explain the difference
271
653000
2000
ეს ხსნის განსხვავებას
11:10
between an original and a forgery.
272
655000
2000
ორიგინალსა და ყალბს შორის.
ისინი ერთნაირებია,
მაგრამ განსხვავებული ისტორია აქვთ.
11:12
They may look alike, but they have a different history.
273
657000
2000
11:14
The original is typically the product of a creative act,
274
659000
3000
ორიგინალი როგორც წესი,
შემოქმედებითი აქტივობის შედეგია,
11:17
the forgery isn't.
275
662000
2000
ყალბი კი არა.
11:19
I think this approach can explain differences
276
664000
3000
მგონი ეს მიდგომა ხსნის
ადამიანების განსხვავებულ გემოვნებას
ხელოვნების მიმართ
11:22
in people's taste in art.
277
667000
2000
11:24
This is a work by Jackson Pollock.
278
669000
2000
ეს ჯეკსონ პოლოკის ნამუშევარია.
11:26
Who here likes the work of Jackson Pollock?
279
671000
3000
ვის მოსწონს ჯეკსონ პოლოკის ნამუშევარი?
11:30
Okay. Who here, it does nothing for them?
280
675000
2000
კარგი. ვინ არის გულგრილი?
11:32
They just don't like it.
281
677000
3000
უბრალოდ არ მოსწონს.
11:35
I'm not going to make a claim about who's right,
282
680000
2000
მე იმის მტკიცებას არ დავიწყებ
ვინაა მართალი,
11:37
but I will make an empirical claim
283
682000
2000
მაგრამ ადამიანების ინტუიციაზე
11:39
about people's intuitions,
284
684000
2000
ემპირიულ მტკიცებას გავაჟღერებ.
11:41
which is that, if you like the work of Jackson Pollock,
285
686000
2000
თუ მოგწონთ
ჯეკსონ პოლოკის ნამუშევარი,
11:43
you'll tend more so than the people who don't like it
286
688000
3000
თქვენ უფრო დიდი შანსია ფიქრობდეთ,
11:46
to believe that these works are difficult to create,
287
691000
3000
რომ ამ ნამუშევრების შექმნა რთულია
11:49
that they require a lot of time and energy
288
694000
2000
და ისინი ბევრ დროს და ენერგიას მოითხოვს
11:51
and creative energy.
289
696000
2000
და შემოქმედებით ენერგიას.
11:53
I use Jackson Pollock on purpose as an example
290
698000
3000
მე ჯექსონ პოლოკის მაგალითი
შეგნებულად მოვიტანე,
რადგან არსებობს
ახალგაზრდა ამერიკელი ხელოვანი,
11:56
because there's a young American artist
291
701000
2000
რომელიც ზუსტად ჯეკსონ პოლოკის
სტილში ხატავს
11:58
who paints very much in the style of Jackson Pollock,
292
703000
2000
12:00
and her work was worth
293
705000
2000
და მისი ნამუშევრები
12:02
many tens of thousands of dollars --
294
707000
2000
ბევრი ათეულ ათასობით დოლარი ღირს.
დიდ წილად იმიტომ,
რომ ის ძალიან ახალგაზრდა ხელოვანია.
12:04
in large part because she's a very young artist.
295
709000
2000
12:06
This is Marla Olmstead
296
711000
2000
ეს მარლა ოლმსტედია,
რომელმაც მისი ნამუშევრების უმრავლესობა
სამი წლის ასაკში შექმნა.
12:08
who did most of her work when she was three years old.
297
713000
2000
12:10
The interesting thing about Marla Olmstead
298
715000
2000
მარლა ოლმსტედი იმითია საინტერესო,
12:12
is her family made the mistake
299
717000
2000
რომ მისმა ოჯახმა შეცდომა დაუშვა
12:14
of inviting the television program 60 Minutes II into their house
300
719000
4000
სატელევიზიო გადაცემა "60 წუთი II"-ის
სახლში მოწვევით,
12:18
to film her painting.
301
723000
2000
სადაც მისი ნახატები აჩვენეს
12:20
And they then reported that her father was coaching her.
302
725000
3000
და თქვეს რომ მას მისი მამა ავარჯიშებდა.
12:23
When this came out on television,
303
728000
2000
როცა ეს ტელევიზიით გავიდა,
12:25
the value of her art dropped to nothing.
304
730000
3000
მისი ნამუშევრები სრულიად გაუფასურდა.
12:28
It was the same art, physically,
305
733000
2000
ეს იგივე ნახატები იყო ფიზიკურად,
12:30
but the history had changed.
306
735000
3000
მაგრამ მათი ისტორია შეიცვალა.
12:33
I've been focusing now on the visual arts,
307
738000
2000
მე აქცენტი ვიზუალურ ხელოვნებაზე მქონდა,
მაგრამ მინდა მუსიკიდან
ორი მაგალითი მოვიყვანო.
12:35
but I want to give two examples from music.
308
740000
2000
12:37
This is Joshua Bell, a very famous violinist.
309
742000
2000
ეს ჯოშუა ბელია, ძალიან ცნობილი მევიოლინე.
12:39
And the Washington Post reporter Gene Weingarten
310
744000
3000
ვაშინგტონ პოსტის ჟურნალისტმა
ჯინ ვაინგარტენმა
12:42
decided to enlist him for an audacious experiment.
311
747000
3000
გადაწყვიტა ის თამამ ექსპერიმენტში ჩაერთო.
შეკითხვა იყო:
რამდენად მოეწონებოდა ხალხს ჯოშუა ბელი,
12:45
The question is: How much would people like Joshua Bell,
312
750000
2000
12:47
the music of Joshua Bell,
313
752000
2000
ჯოშუა ბელის მუსიკა,
12:49
if they didn't know they were listening to Joshua Bell?
314
754000
3000
თუ მათ არ ეცოდინებოდათ,
რომ ჯოშუა ბელს უსმენენ?
12:53
So he got Joshua Bell to take his million dollar violin
315
758000
3000
მან დააყენა ჯოშუა ბელი
თავისი მილიონ დოლარიანი ვიოლინოთი
12:56
down to a Washington D.C. subway station
316
761000
3000
ვაშინგტონის მეტროს სადგურის კუთხეში,
12:59
and stand in the corner and see how much money he would make.
317
764000
3000
რომ ენახათ რამდენ ფულს გააკეთებდა.
13:02
And here's a brief clip of this.
318
767000
2000
აი ამის ამსახველი მოკლე კლიპი.
13:04
(Violin music)
319
769000
7000
(ვიოლინოს მუსიკა)
13:11
After being there for three-quarters of an hour,
320
776000
2000
45 წუთის შემდეგ,
13:13
he made 32 dollars.
321
778000
3000
მან 32 დოლარი გამოიმუშავა.
13:16
Not bad. It's also not good.
322
781000
2000
ცუდი არ არის, მაგრამ არც კარგია.
13:18
Apparently to really enjoy the music of Joshua Bell,
323
783000
3000
როგორც ჩანს ჯოშუა ბელის მუსიკით
ნამდვილი სიამოვნების მისაღებად,
13:21
you have to know you're listening to Joshua Bell.
324
786000
3000
უნდა იცოდეთ, რომ ჯოშუა ბელს უსმენთ.
13:24
He actually made 20 dollars more than that,
325
789000
2000
მან სინამდვილეში
20 დოლარით მეტი გამოიმუშავა,
13:26
but he didn't count it.
326
791000
2000
მაგრამ ეს არ მიათვალეს.
13:28
Because this woman comes up --
327
793000
2000
რადგან ეს ქალი...
13:30
you see at the end of the video -- she comes up.
328
795000
2000
ეს ვიდეოს ბოლოს ჩანს... ის მოდის.
მან ჯოშუა ბელს კონგრესის ბიბიოთეკაში
რამდენიმე კვირის წინ მოუსმინა
13:32
She had heard him at the Library of Congress a few weeks before
329
797000
2000
13:34
at this extravagant black-tie affair.
330
799000
3000
ჰალსტუხებიან ექსტრავაგანტულ შეხვედრაზე.
13:37
So she's stunned that he's standing in a subway station.
331
802000
3000
ამიტომ ქალი გაოგნებულია,
რომ ის მიწისქვეშაში დგას.
13:40
So she's struck with pity.
332
805000
2000
ქალს ის ეცოდება.
13:42
She reaches into her purse and hands him a 20.
333
807000
2000
ის იღებს 20 დოლარს და აძლევს მას.
13:44
(Laughter)
334
809000
2000
(სიცილი)
13:46
(Applause)
335
811000
2000
(აპლოდისმენტები)
13:48
The second example from music
336
813000
2000
მეორე მაგალითი მუსიკიდან,
13:50
is from John Cage's modernist composition,
337
815000
2000
ჯონ ქეიჯის მოდერნული კომპოზიცია
13:52
"4'33"."
338
817000
2000
"4'33""-ს ეხება.
13:54
As many of you know,
339
819000
2000
როგორც იცით,
13:56
this is the composition where the pianist sits at a bench,
340
821000
3000
ამ კომპოზიციისას პიანისტი ზის სკამზე,
13:59
opens up the piano
341
824000
2000
ხსნის ფორტეპიანოს და ზის,
14:01
and sits and does nothing for four minutes and 33 seconds --
342
826000
2000
ისე რომ არაფერს აკეთებს
4 წუთისა და 33 წამის მანძლზე
14:03
that period of silence.
343
828000
2000
ეს სიჩუმის პერიოდია.
14:05
And people have different views on this.
344
830000
2000
ხალხს სხვადასხვა შეხედულებები აქვთ ამაზე,
14:07
But what I want to point out
345
832000
2000
მაგრამ აღსანიშნავია რომ თქვენ ამის ყიდვა
14:09
is you can buy this from iTunes.
346
834000
2000
iTunes - დან შეგიძლიათ.
14:11
(Laughter)
347
836000
2000
(სიცილი)
14:13
For a dollar 99,
348
838000
2000
1 დოლარად და 99 ცენტად,
14:15
you can listen to that silence,
349
840000
2000
თქვენ შგიძლიათ უსმინოთ ამ სიჩუმეს,
14:17
which is different than other forms of silence.
350
842000
3000
რომელიც განსხვავდება
სხვა ტიპის სიჩუმეებისგან.
14:20
(Laughter)
351
845000
2000
(სიცილი)
14:22
Now I've been talking so far about pleasure,
352
847000
3000
აქამდე სიამოვნებაზე ვსაუბრობდი,
14:25
but what I want to suggest
353
850000
2000
მაგრამ მინდა გითხრათ,
14:27
is that everything I've said applies as well to pain.
354
852000
3000
რომ ყველაფერი რაც მოგიყევით,
ტკივილის შემთხვევაშიც ასეა.
14:30
And how you think about what you're experiencing,
355
855000
2000
თქვენი წარმოდგენა განცდების
14:32
your beliefs about the essence of it,
356
857000
2000
და შეგრძნებების არსზე,
14:34
affect how it hurts.
357
859000
2000
გავლენას ახდენს ტკივილის ხარისხზე.
14:36
One lovely experiment
358
861000
2000
ერთ-ერთი მშვენიერი ექსპერიმენტი,
14:38
was done by Kurt Gray and Dan Wegner.
359
863000
2000
რომელიც კურტ გრეიმ
და დენ ვეგნერმა ჩაატარეს.
14:40
What they did was they hooked up Harvard undergraduates
360
865000
2000
მათ ჰარვარდის ბაკალავრები,
14:42
to an electric shock machine.
361
867000
2000
ელექტრული შოკის მანქანაზე მიაერთეს
14:44
And they gave them a series of painful electric shocks.
362
869000
3000
და ელექტრული შოკების სერია მიაღებინეს.
14:47
So it was a series of five painful shocks.
363
872000
3000
ეს სერია 5 მტკივნეული შოკისგან შედგებოდა.
14:50
Half of them are told that they're being given the shocks
364
875000
2000
მათ ნახევარს უთხრეს,
14:52
by somebody in another room,
365
877000
2000
რომ სხვა ოთახში მყოფი
ვიღაც იწვევს ამ შოკებს,
14:54
but the person in the other room doesn't know they're giving them shocks.
366
879000
3000
მაგრამ მან თავად არ იცის ამის შესახებ.
ანუ ცუდი განზრახვა არ არის.
ის უბრალოდ ღილაკებს აჭერს.
14:57
There's no malevolence, they're just pressing a button.
367
882000
2000
14:59
The first shock is recorded as very painful.
368
884000
3000
პირველი შოკი ძალიან მტკივნეულია.
15:02
The second shock feels less painful, because you get a bit used to it.
369
887000
3000
მეორე ნაკლებად მტკივნეულად იგრძნობა,
რადგან მას ეჩვევით.
15:05
The third drops, the fourth, the fifth.
370
890000
2000
მესამე კიდევ უფრო ნაკლებად,
მეოთხე, მეხუთე
15:07
The pain gets less.
371
892000
3000
და ტკივილი მცირდება.
15:10
In the other condition,
372
895000
2000
მეორე შემთხვევაში,
15:12
they're told that the person in the next room
373
897000
2000
მათ უთხრეს, რომ სხვა ოთახში მყოფი ადამიანი
15:14
is shocking them on purpose -- knows they're shocking them.
374
899000
3000
შეგნებულად იწვევს ამ შოკს...
იცის რომ მათ შოკს აღებინებს.
15:17
The first shock hurts like hell.
375
902000
2000
პირველ შოკი სასწაულად მტკივნეულია.
15:19
The second shock hurts just as much,
376
904000
2000
მეორე შოკიც ზუსტად ისეთივე,
15:21
and the third and the fourth and the fifth.
377
906000
2000
მესამეც, მეოთხეც და მეხუთეც.
15:23
It hurts more
378
908000
2000
თუ ფიქრობთ,
რომ ვიღაც შეგნებულად გიკეთებთ ამას
15:25
if you believe somebody is doing it to you on purpose.
379
910000
3000
მაშინ უფრო გტკივათ.
15:28
The most extreme example of this
380
913000
3000
ამის ყველაზე ექტრემალური მაგალითია,
15:31
is that in some cases,
381
916000
2000
როცა ტკივილი
15:33
pain under the right circumstances
382
918000
2000
გარკვეული სწორი გარემოებებისას
15:35
can transform into pleasure.
383
920000
2000
შეიძლება სიამოვნებად გარდაიქმნას.
15:37
Humans have this extraordinarily interesting property
384
922000
3000
ადამიანებს ეს საოცრად საინტერესო
თვისება აქვთ,
15:40
that will often seek out low-level doses of pain
385
925000
2000
როცა ხშირად
დაბალი ხარისხის ტკივილს ეძებენ,
15:42
in controlled circumstances
386
927000
2000
რომელიც შეუძლიათ აკონტროლონ
15:44
and take pleasure from it --
387
929000
2000
და ამით სიამოვნებას იღებენ.
15:46
as in the eating of hot chili peppers
388
931000
2000
როგორც ცხარე წითელი ჩილის წიწაკის ჭამა,
15:48
and roller coaster rides.
389
933000
3000
ან ამერიკული მთების ატრაქციონზე დაჯდომა.
15:51
The point was nicely summarized
390
936000
2000
ეს აზრი კარგად შეაჯამა
15:53
by the poet John Milton
391
938000
2000
პოეტმა ჯონ მილტონმა.
15:55
who wrote, "The mind is its own place,
392
940000
2000
მან დაწერა: "ტვინს თავად შეუძლია,
15:57
and in itself can make a heaven of hell,
393
942000
2000
შექმნას სამოთხე ჯოჯოხეთისგან
15:59
a hell of heaven."
394
944000
2000
და ჯოჯოხეთი სამოთხისგან"
16:01
And I'll end with that. Thank you.
395
946000
2000
და მე ამით დავასრულებ. მადლობა.
16:03
(Applause)
396
948000
7000
(აპლოდისმენტები)
Translated by Levan Lashauri
Reviewed by Mate Kobalia

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Paul Bloom - Psychologist
Paul Bloom explores some of the most puzzling aspects of human nature, including pleasure, religion, and morality.

Why you should listen

In Paul Bloom’s last book, How Pleasure Works, he explores the often-mysterious enjoyment that people get out of experiences such as sex, food, art, and stories. His latest book, Just Babies, examines the nature and origins of good and evil. How do we decide what's fair and unfair? What is the relationship between emotion and rationality in our judgments of right and wrong? And how much of morality is present at birth? To answer these questions, he and his colleagues at Yale study how babies make moral decisions. (How do you present a moral quandary to a 6-month-old? Through simple, gamelike experiments that yield surprisingly adult-like results.)  

Paul Bloom is a passionate teacher of undergraduates, and his popular Introduction to Psychology 110 class has been released to the world through the Open Yale Courses program. He has recently completed a second MOOC, “Moralities of Everyday Life”, that introduced moral psychology to tens of thousands of students. And he also presents his research to a popular audience though articles in The Atlantic, The New Yorker, and The New York Times. Many of the projects he works on are student-initiated, and all of them, he notes, are "strongly interdisciplinary, bringing in theory and research from areas such as cognitive, social, and developmental psychology, evolutionary theory, linguistics, theology and philosophy." 

He says: "A growing body of evidence suggests that humans do have a rudimentary moral sense from the very start of life."

More profile about the speaker
Paul Bloom | Speaker | TED.com

Data provided by TED.

This site was created in May 2015 and the last update was on January 12, 2020. It will no longer be updated.

We are currently creating a new site called "eng.lish.video" and would be grateful if you could access it.

If you have any questions or suggestions, please feel free to write comments in your language on the contact form.

Privacy Policy

Developer's Blog

Buy Me A Coffee