TED2007
James Randi: Homeopathy, quackery and fraud
ჯეიმს რანდი: ჰომეოპათია, შარლატანობა და თაღლითობა
Filmed:
Readability: 3.2
4,807,818 views
ლეგენდარული სკეპტიკოსი ჯეიმს რანდი ჰომეოპათიური საძილე აბების ფატალურ დოზას იღებს სცენაზე და იწყებს მხურვალე, 18 წუთიან ბრალდებების წარდგენას ირაციონალური წარმოდგენების მიმართ. ის მსოფლიოს ექსტრასენსებს გამოწვევას სთავაზობს: დაამტკიცეთ, რომ ის რასაც აკეთებთ ნამდვილია და მილიონ დოლარს მოგცემთ.(მსურველი ჯერ არავინაა)
James Randi - Skeptic and conjuror
Legendary skeptic James Randi has devoted his life to debunking frauds and investigating paranormal and pseudoscientific claims. Full bio
Legendary skeptic James Randi has devoted his life to debunking frauds and investigating paranormal and pseudoscientific claims. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
Good morning.
0
1000
2000
დილა მშვიდობის.
00:18
Happy to see so many fine folks out here
1
3000
3000
მიხარია ამდენი კარგი ადამიანის
00:21
and so many smiling faces.
2
6000
2000
და ამდენი მომღიმარი სახის აქ ხილვა.
00:24
I have a very peculiar
3
9000
2000
მე ძალიან სპეციფიური
00:26
background, attitude and approach
4
11000
2000
ისტორია, დამოკიდებულება
და მიდგომა მაქვს
და მიდგომა მაქვს
00:28
to the real world
5
13000
2000
რეალური მსოფლიოსადმი,
00:30
because I am a conjurer.
6
15000
2000
რადგან ილუზიონისტი ვარ.
00:32
Now, I prefer that term over magician,
7
17000
3000
სიტყვა 'ჯადოქარს' ამ ტერმნის ვამჯობინებ,
00:35
because if I were a magician, that would mean
8
20000
2000
რადგან ჯადოქარი რომ ვიყო,
00:37
that I use spells and incantations
9
22000
2000
მაშინ შელოცვებით, მაგიებით
00:39
and weird gestures
10
24000
3000
და უცნაური ჟესტებით,
00:42
in order to accomplish real magic.
11
27000
3000
ნამდვილ ჯადოქრობას მოვახდენდი.
00:45
No, I don't do that; I'm a conjurer,
12
30000
2000
არა, ამას არ ვაკეთებ; მე ილუზიონისტი ვარ,
00:47
who is someone who pretends to be
13
32000
3000
ადამიანი, რომელიც ნამდვილ
ჯადოქარს თამაშობს
ჯადოქარს თამაშობს
00:50
a real magician. (Laughter)
14
35000
3000
(სიცილი)
00:53
Now, how do we go about that sort of thing?
15
38000
3000
მაშ, როგორ ვაკეთებთ ამას?
00:56
We depend on the fact
16
41000
2000
ჩვენ ვეყრდნობით იმ ფაქტს,
00:58
that audiences, such as yourselves,
17
43000
2000
რომ თქვენნაირ აუდიტორიას
01:00
will make assumptions.
18
45000
2000
ვარაუდები ახასიათებს.
01:02
For example, when I walked up here
19
47000
2000
მაგალითად, როცა მე აქ გამოვედი
01:04
and I took the microphone from the stand
20
49000
2000
და სადგამიდან მიკროფონი ჩამოვხსენი
01:06
and switched it on,
21
51000
2000
და ჩავრთე,
თქვენ ივარაუდეთ, რომ ეს მიკროფონი იყო,
სინამდვილეში ასე არ არის.
სინამდვილეში ასე არ არის.
01:08
you assumed this was a microphone, which it is not.
22
53000
2000
01:10
(Laughter)
23
55000
2000
(სიცილი)
01:12
As a matter of fact, this is something
24
57000
2000
სინამდვილეში, ეს ისაა,
01:14
that about half of you, more than half of you will not be familiar with.
25
59000
3000
რის შესახებაც ამ აუდიტორიის
ნახევარზე მეტმა არ იცის.
ნახევარზე მეტმა არ იცის.
01:17
It's a beard trimmer, you see?
26
62000
3000
ეს წვერის მჭრელია, ხედავთ?
01:20
And it makes a very bad microphone;
27
65000
2000
ის მიკროფონად არ იმუშავებს;
01:22
I've tried it many times. (Laughter)
28
67000
2000
ბევრჯერ ვცადე. (სიცილი)
01:24
The other assumption that you made --
29
69000
2000
თქვენი კიდევ ერთი ვარაუდია...
01:26
and this little lesson is to show you
30
71000
2000
და ეს პატარა გაკვეთილია იმისა
01:28
that you will make assumptions.
31
73000
2000
რომ თქვენ,
არა მხოლოდ შეგიძლიათ ივარაუდოთ,
არამედ ივარაუდებთ კიდეც,
არამედ ივარაუდებთ კიდეც,
01:30
Not only that you can, but that you will
32
75000
2000
01:32
when they are properly suggested to you.
33
77000
2000
თუ სწორად მოგაწვდიან.
01:34
You believe I'm looking at you.
34
79000
2000
თქვენ გგონიათ, რომ მე გიყურებთ.
01:36
Wrong. I'm not looking at you. I can't see you.
35
81000
3000
ტყუილია. მე თქვენ არ გიყურებთ.
მე თქვენ ვერც გხედავთ
მე თქვენ ვერც გხედავთ
01:39
I know you're out there, they told me backstage, it's a full house and such.
36
84000
3000
ვიცი რომ აქ ხართ, კულისებში მითხრეს,
რომ დარბაზი სავსეა.
რომ დარბაზი სავსეა.
01:42
I know you're there because I can hear you,
37
87000
2000
ვიცი რომ აქ ხართ, რადგან მესმის თქვენი,
01:44
but I can't see you because I normally wear glasses.
38
89000
3000
მაგრამ ვერ გხედავთ,
რადგან მე სათვალეს ვხმარობ.
რადგან მე სათვალეს ვხმარობ.
ეს კი სათვალე არაა. ეს ცარიელი ჩარჩოებია.
(სიცილი)
(სიცილი)
01:47
These are not glasses, these are empty frames. (Laughter)
39
92000
2000
01:49
Quite empty frames.
40
94000
2000
უბრალოდ ცარიელი ჩარჩოები.
01:51
Now why would a grown man appear before you
41
96000
3000
რატომ უნდა გამოვსულიყავი ზრდასრული კაცი
01:54
wearing empty frames on his face?
42
99000
2000
თქვენ წინაშე, თვალებზე ცარიელი ჩარჩოებით?
01:56
To fool you, ladies and gentlemen,
43
101000
2000
რომ გამებითურებინეთ,
ქალბატონებო და ბატონებო,
ქალბატონებო და ბატონებო,
01:58
to deceive you, to show that you, too,
44
103000
3000
რომ შეცდომაში შემეყვანეთ,
რომ მეჩვენებინა,
რომ მეჩვენებინა,
02:01
can make assumptions.
45
106000
2000
თქვენ ვარაუდობთ რაღაცეებს.
02:03
Don't you ever forget that.
46
108000
2000
ეს არასდროს დაგავიწყდეთ.
02:05
Now, I have to do something -- first of all, switch to real glasses
47
110000
2000
პირველ რიგში, ნამდვილი
სათვალე უნდა გავიკეთო,
სათვალე უნდა გავიკეთო,
02:07
so I can actually see you,
48
112000
2000
რომ დაგინახოთ.
02:09
which would probably be a convenience. I don't know.
49
114000
3000
ასე უფრო კომფორტული იქნება ალბათ, არ ვიცი.
02:12
I haven't had a good look. Well, it's not that great a convenience.
50
117000
2000
კარგად არ შემიხედავს.
არც ისეთი კომფორტულია.
არც ისეთი კომფორტულია.
02:14
(Laughter)
51
119000
2000
(სიცილი)
02:16
I have to do something now, which seems
52
121000
2000
ახლა ისეთი რამის გაკეთებას ვაპირებ,
02:18
a little bit strange for a magician.
53
123000
2000
რაც ჯადოქრისთვის ცოტა უცნაური იქნება.
02:20
But I'm going to take some medication.
54
125000
2000
ვაპირებ წამალი დავლიო.
02:22
This is a full bottle of
55
127000
2000
ეს Calms Forte-ს მთელი ბოთლია.
02:24
Calms Forte.
56
129000
2000
02:26
I'll explain that in just a moment.
57
131000
2000
ამას ცოტა ხანში აგიხსნით.
02:28
Ignore the instructions,
58
133000
2000
ინსტრუქციებს არ მივაქცევ ყურადღებას,
02:30
that's what the government has to put in there
59
135000
2000
მათი დაწერა სახელმწიფოს ვალდებულებაა,
02:32
to confuse you, I'm sure.
60
137000
3000
რომ დაგაბნიოთ.
02:35
I will take enough of these. Mm.
61
140000
2000
საკმარის დოზას მივიღებ.
02:38
Indeed, the whole container.
62
143000
2000
მთელს ბოთლს.
02:47
Thirty-two tablets of Calms Forte.
63
152000
3000
Calms Forte-ს 32 ტაბლეტს.
02:50
Now that I've done that -- I'll explain it in a moment --
64
155000
3000
ახლა, როცა დავლიე,
02:53
I must tell you that
65
158000
2000
უნდა გითხრათ,
02:55
I am an actor.
66
160000
2000
რომ მე მსახიობი ვარ.
02:57
I'm an actor who plays a specific part.
67
162000
3000
მსახიობი ვარ,
რომელიც სპეციფიურ როლს თამაშობს
რომელიც სპეციფიურ როლს თამაშობს
03:00
I play the part of a magician,
68
165000
2000
ჯადოქრის როლს ვთამაშობ,
03:02
a wizard, if you will, a real wizard.
69
167000
3000
მაგის თუ გნებავთ, ნამდვილი ჯადოქრის.
03:05
If someone were to appear on this stage in front of me
70
170000
3000
აქ, ჩემს წინაშე, ამ სცენაზე
ვინმე რომ გამოსულიყო
ვინმე რომ გამოსულიყო
03:08
and actually claim to be
71
173000
2000
და სერიოზულად განეცხადებინა,
03:10
an ancient prince of Denmark named Hamlet,
72
175000
3000
რომ ის დანიის ანტიკური პრინცი ჰამლეტია,
03:13
you would be insulted
73
178000
2000
თქვენ შეურაცხყოფილი იქნებოდით
03:15
and rightly so.
74
180000
2000
და სამართლიანადაც.
03:17
Why would a man assume that you would believe
75
182000
2000
რატომ უნდა იფიქროს ვინმემ,
03:19
something bizarre like this?
76
184000
2000
რომ თქვენ ასეთ სისულელეს დაიჯერებთ?
03:21
But there exists out there
77
186000
2000
მაგრამ არსებობს
03:23
a very large population
78
188000
3000
ხალხის ძალიან დიდი რაოდენობა,
03:26
of people who will tell you
79
191000
2000
რომელიც გეტყვით,
რომ ისინი ექსტრასენსულ,
ჯადოსნურ ძალებს ფლობენ
ჯადოსნურ ძალებს ფლობენ
03:28
that they have psychic, magical powers
80
193000
2000
03:30
that they can predict the future,
81
195000
2000
და მომავლის წინასწარმეტყველება შეუძლიათ
03:32
that they can make contact with the deceased.
82
197000
2000
რომ მათ გარდაცვლილებთან
კონტქატზე გასვლა შეუძლიათ.
კონტქატზე გასვლა შეუძლიათ.
03:34
Oh, they also say
83
199000
2000
ასევე ასტროლოგიას
03:36
they will sell you astrology
84
201000
2000
და სხვა მკითხაობის მეთოდებს მოგყიდიან.
03:38
or other fortunetelling methods.
85
203000
2000
03:40
Oh, they gladly sell you that, yes.
86
205000
2000
დიახ, სიამოვნებით მოგყიდიან ამეებს
03:42
And they also say
87
207000
2000
და ასევე გეტყვიან,
03:44
that they can give you perpetual motion machines
88
209000
2000
რომ შეუძლიათ მუდმივმოქმედი ძრავი
03:46
and free energy systems.
89
211000
2000
და თავისუფალი ენერგიის გენერატორი მოგცენ.
03:48
They claim to be psychics,
90
213000
2000
ისინი განგიცხადებენ,
რომ ექსტრასენსები არიან,
რომ ექსტრასენსები არიან,
03:50
or sensitives, whatever they can.
91
215000
2000
განსაკუთრებული უნარებით,
ნებისმიერი რამ.
ნებისმიერი რამ.
03:52
But the one thing that has made a big comeback
92
217000
3000
ერთი რამ,
რაც ბოლო დროს
03:55
just recently
93
220000
2000
03:57
is this business of
94
222000
2000
განსაკუთრებით პოპულარული გახდა,
03:59
speaking with the dead.
95
224000
2000
მკვდრებთან საუბარია.
04:02
Now, to my innocent mind,
96
227000
2000
ჩემი მეამიტური ტვინისთვის,
04:04
dead implies
97
229000
3000
მკვდარი ნიშნავს,
რომ მას კომუნიკაცია არ შეუძლია
04:07
incapable of communicating. (Laughter)
98
232000
3000
(სიცილი)
04:10
You might agree with me on that.
99
235000
2000
თქვენ შეიძლება დამეთანხმოთ,
04:12
But these people, they tend to tell you that
100
237000
3000
მაგრამ ეს ხალხი გეუბნებათ,
04:15
not only can they communicate with the dead --
101
240000
2000
რომ არა მხოლოდ
მკვდრებთან კომუნიკაცია შეუძლიათ...
მკვდრებთან კომუნიკაცია შეუძლიათ...
04:17
"Hi, there" --
102
242000
2000
"ეი, გამარჯობა!"
04:19
but they can hear the dead as well,
103
244000
2000
არამედ მათ მკვდრების ხმაც ესმით
04:21
and they can relay this information back to the living.
104
246000
3000
და შეუძლიათ ამ ინფორმაციის
ცოცხლებისთვის გადაცემა.
ცოცხლებისთვის გადაცემა.
04:24
I wonder if that's true.
105
249000
2000
საინტერესოა ეს სიმართლე თუა.
04:26
I don't think so, because
106
251000
2000
არ მგონია,
04:28
this subculture of people
107
253000
2000
რადგან ეს ხალხი,
04:30
use exactly the same gimmicks that we magicians do,
108
255000
3000
ზუსტად იმავე ხრიკებს იყენებს,
რასაც ილუზიონისტები,
რასაც ილუზიონისტები,
04:33
exactly the same --
109
258000
2000
ზუსტად იგივეს.
04:35
the same physical methods, the same psychological methods --
110
260000
3000
იგივე ფიზიკურ და ფსიქოლოგიურ მეთოდებს...
04:38
and they effectively and profoundly
111
263000
3000
მათ ეფექტურად და ღრმად შეჰყავთ
04:41
deceive millions of people around the earth,
112
266000
2000
მსოფლიოში მილიონობით ადამიანი
04:43
to their detriment.
113
268000
2000
თავისდა სავალალოდ შეცდომაში.
04:45
They deceive these people,
114
270000
2000
ისინი აცდნენ ამ ადამიანებს,
04:47
costs them a lot of money,
115
272000
2000
რომლებსაც ეს ძვირი უჯდებათ
04:49
cost them a lot of emotional anguish.
116
274000
2000
და ემოციურადაც იტანჯებიან.
04:51
Billions of dollars are spent
117
276000
2000
ყოველწლიურად, მთელი მსოფლიოს მასშტაბით
04:53
every year, all over the globe,
118
278000
3000
მილიარდობით დოლარი იხარჯება
04:56
on these charlatans.
119
281000
2000
ამ შარლატანებზე.
04:58
Now, I have two questions
120
283000
2000
შესაძლებლობა რომ მომცემოდა,
05:00
I would like to ask these people
121
285000
2000
ორ კითხვას დავუსვამდი
05:02
if I had the opportunity to do so.
122
287000
2000
ამ ხალხს.
05:04
First question: If I want to ask them to call up --
123
289000
3000
პირველი: გამოძახების თხოვნა რომ მინდოდეს..
05:07
because they do hear them through the ear.
124
292000
2000
მათ ხომ ყურით ესმით.
05:09
They listen to the spirits like this --
125
294000
2000
ისინი ამ სულებს ასე უსმენენ...
05:11
I'm going to ask you to call up the ghost of my grandmother
126
296000
3000
ბებიაჩემის სულის გამოძახებას ვთხოვდი,
05:14
because, when she died, she had the family will,
127
299000
2000
რადგან როცა ის მოკვდა, მას ანდერძი ჰქონდა
05:16
and she secreted it someplace. We don't know where it is,
128
301000
2000
რომელიც სადღაც დამალა. ჩვენ არ ვიცით სად.
05:18
so we ask Granny, "Where is the will, Granny?"
129
303000
3000
ამიტომ, ბებოს ვკითხავდით:
"სად არის ანდერძი, ბებო?"
"სად არის ანდერძი, ბებო?"
რას გვპასუხობს ბებო? გვპასუხობს:
"მე სამოთხეში ვარ და აქ შესანიშნავია.
"მე სამოთხეში ვარ და აქ შესანიშნავია.
05:21
What does Granny say? She says, "I'm in heaven and it's wonderful.
130
306000
3000
05:24
I'm here with all my old friends, my deceased friends,
131
309000
2000
აქ ყველა ჩემი ძველი გარდაცვლილი
მეგობარი
მეგობარი
05:26
and my family
132
311000
2000
და ჩემი ოჯახის წევრები მყავს.
05:28
and all the puppy dogs and the kittens that I used to have when I was a little girl.
133
313000
3000
ასევე ყველა ძაღლი და კატა,
რომელიც მყოლია ბავშვობაში.
რომელიც მყოლია ბავშვობაში.
05:31
And I love you, and I'll always be with you.
134
316000
3000
მიყვარხარ და ყოველთვის შენთან ვიქნები.
05:34
Good bye."
135
319000
2000
მშვიდობით"
და მან არ უპასუხა იმ ოხერ შეკითხვას!
05:36
And she didn't answer the damn question!
136
321000
2000
05:38
Where is the will?
137
323000
2000
სადაა ანდერძი?
05:40
Now, she could easily have said,
138
325000
2000
მას თავისუფლად შეეძლო ეთქვა:
05:42
"Oh, it's in the library on the second shelf, behind the encyclopedia,"
139
327000
2000
"უი, ის მეორე თაროზეა ენციკლოპედიის უკან"
05:44
but she doesn't say that. No, she doesn't.
140
329000
3000
მაგრამ ის არ ამბობს ამას, არა.
05:47
She doesn't bring any useful information to us.
141
332000
3000
არანაირ საჭირო ინფორმაციას არ გვაწვდის.
05:50
We paid a lot of money for that information,
142
335000
2000
ჩვენ ძვირი გადავიხადეთ ამ ინფორმაციაში,
05:52
be we didn't get it.
143
337000
2000
მაგრამ არ მიგვიღია.
05:54
The second question that I'd like to ask, rather simple:
144
339000
3000
მეორე კითხვა რასაც დავუსვამდი
საკმაოდ მარტივია:
საკმაოდ მარტივია:
05:57
Suppose I ask them to contact
145
342000
2000
დავუშვათ მე მათ ვთხოვე
05:59
the spirit of my deceased father-in-law, as an example.
146
344000
3000
ჩემი გარდაცვლილი
სიმამრის სულის გამოძახება.
სიმამრის სულის გამოძახება.
06:02
Why do they insist on saying --
147
347000
2000
რატომ ამბობენ ჯიუტად...
06:04
remember, they speak into this ear --
148
349000
2000
დაიმახსოვრეთ ისინი ამ ყურში საუბრობენ
06:06
why do they say, "My name starts with J or M?"
149
351000
4000
რატომ ამბობენ: "ჩემი სახელი იწყება
ჯ-ზე, ან მ-ზე?"
ჯ-ზე, ან მ-ზე?"
06:11
Is this a hunting game?
150
356000
2000
ეს რა ნადირობაა?
06:13
Hunting and fishing? What is it?
151
358000
2000
ნადირობა, თუ თევზაობა? რა არის ეს?
06:15
Is it 20 questions? No, it's more like 120 questions.
152
360000
3000
20 კითხვა აქვთ? არა, უფრო 120-ზე მეტი.
06:18
But it is a cruel, vicious,
153
363000
3000
ეს სისასტიკეა, უზნეობა
06:22
absolutely conscienceless --
154
367000
3000
და აბსოლუტური უნამუსობა...
06:25
I'll be all right, keep your seats (Laughter) --
155
370000
3000
კარგად ვიქნები, მშვიდად იყავით.
(სიცილი)
06:28
game that these people play.
156
373000
2000
...თამაში რასაც ისინი თამაშობენ.
06:30
And they take advantage of the innocent, the naive,
157
375000
3000
ისინი სარგებლობენ უმწეო და მეამიტი,
06:33
the grieving, the needy people out there.
158
378000
3000
დამწუხრებული და გაჭირვებული
ხალხის მდგომარეობით.
ხალხის მდგომარეობით.
06:36
Now, this is a process
159
381000
2000
ესაა პროცესი,
06:38
that is called cold reading.
160
383000
3000
რომელსაც "ცივი კითხვა" ჰქვია
06:42
There's one fellow out there,
161
387000
2000
ერთი ტიპია,
06:45
Van Praagh is his name, James Van Praagh.
162
390000
2000
ვან პრააღი ჰქვია, ჯეიმს ვან პრააღი.
06:47
He's one of the big practitioners of this sort of thing.
163
392000
2000
ის მსგავსი ამბების
ერთ-ერთი ძლიერი სპეციალისტია
ერთ-ერთი ძლიერი სპეციალისტია
06:49
John Edward, Sylvia Browne
164
394000
3000
კიდევ ჯონ ედუარდი, სილვია ბრაუნი
06:52
and Rosemary Altea, they are other operators.
165
397000
3000
და როზმერი ალტეა.
06:55
There are hundreds of them all over the earth, but in this country,
166
400000
3000
ასეთები ასობით არიან მსოფლიოში,
მაგრამ ამ ქვეყანაში
მაგრამ ამ ქვეყანაში
06:58
James Van Praagh is very big.
167
403000
2000
ჯეიმს ვან პრააღია ძლიერი.
07:00
And what does he do? He likes to tell you
168
405000
2000
მაშ, რას აკეთებს ის? ის გეუბნებათ
07:02
how the deceased got deceased,
169
407000
2000
თუ როგორ გარდაიცვალა გარდაცვლილი.
07:04
the people he's talking to through his ear, you see?
170
409000
3000
ადამიანი რომელსაც ის
საკუთარი ყურით ელაპარაკება.
საკუთარი ყურით ელაპარაკება.
07:07
So what he says is, very often, is like this: he says,
171
412000
3000
რასაც ხშირად ამბობს დაახლოებით ასე ჟღერს:
07:10
"He tells me, he tells me, before he passed,
172
415000
3000
"ის მეუბნება, მეუბნება,
რომ სანამ გარდაიცვლებოდა
რომ სანამ გარდაიცვლებოდა
07:14
that he had trouble breathing."
173
419000
2000
სუნთქვა უჭირდა"
07:16
Folks, that's what dying is all about!
174
421000
2000
მეგობრებო, სიკვდილი სხვა კი არაფერია!
07:18
(Laughter)
175
423000
2000
(სიცილი)
07:20
You stop breathing, and then you're dead.
176
425000
2000
წყვეტ სუნთქვას და მკვდარი ხარ.
07:22
It's that simple.
177
427000
2000
ასე მარტივადაა.
07:24
And that's the kind of information they're going to bring back to you?
178
429000
3000
და ესაა ინფორმაცია,
რომელსაც თქვენ გაწვდიან?
რომელსაც თქვენ გაწვდიან?
07:27
I don't think so.
179
432000
2000
არ მგონია.
ეს ადამიანები ეცდებიან გამოიცნონ,
ისინი ამბობენ:
ისინი ამბობენ:
07:29
Now, these people will make guesses, they'll say things like,
180
434000
2000
07:31
"Why am I getting electricity?
181
436000
2000
"რატომ მოდის ელექტრობა?
07:33
He's saying to me, 'Electricity.'
182
438000
3000
ის მეუბნება: 'ელექტრობა'
07:36
Was he an electrician?" "No."
183
441000
2000
ელექტრიკოსი იყო?"
"არა"
"არა"
07:38
"Did he ever have an electric razor?" "No."
184
443000
2000
"ელექტრო სამართებელი ჰქონია როდესმე?"
"არა"
"არა"
07:40
It was a game of hunting questions like this.
185
445000
2000
მსგავსი კითხვა-პასუხის თამაშია.
07:42
This is what they go through.
186
447000
2000
ამას აკეთებენ.
07:44
Now, folks often ask us
187
449000
2000
ჯეიმს რანდის საგანმანათლებო ფონდში
07:46
at the James Randi Educational Foundation,
188
451000
2000
ხალხი ხშირად გვეკითხება
07:48
they call me, they say, "Why are you so concerned about this, Mr. Randi?
189
453000
3000
ისინი მირეკავენ და ამბობენ: "რატომ ხართ
ასე შეწუხებული ამით მისტერ რანდი?
ასე შეწუხებული ამით მისტერ რანდი?
07:51
Isn't it just a lot of fun?"
190
456000
2000
ეს ხომ სახალისოა?"
07:53
No, it is not fun. It is a cruel farce.
191
458000
3000
არა, ეს არაა სახალისო. ეს სასტიკი ფარსია.
07:56
Now, it may bring a certain amount of comfort,
192
461000
3000
შეიძლება ის ხალხს
გარკვეულ კომფორტს სთავაზობს,
გარკვეულ კომფორტს სთავაზობს,
07:59
but that comfort lasts
193
464000
2000
მაგრამ ეს კომფორტი მხოლოდ
08:01
only about 20 minutes or so.
194
466000
2000
სულ რაღაც 20 წუთი გასტანს.
08:03
And then the people look in the mirror, and they say,
195
468000
2000
შემდეგ კი ხალხი სარკეში ჩაიხედავს
და იტყვის
და იტყვის
08:05
I just paid a lot of money for that reading.
196
470000
2000
ამდენი გადავიხადე და ამ პროცესში
08:07
And what did she say to me? 'I love you!'"
197
472000
3000
და მან კი რა მითხრა? "მე შენ მიყვარხარ!"
08:10
They always say that.
198
475000
2000
ისინი ყოველთვის ამას ამბობენ.
08:12
They don't get any information,
199
477000
2000
ეს ხალხი არანაირ ინფორმაციას არ იღებს.
08:14
they don't get any value for what they spend.
200
479000
2000
ისინი არ ღებულობენ არანაირ სარგებელს
იმაში, რასაც იხდიან.
იმაში, რასაც იხდიან.
08:16
Now, Sylvia Browne is the big operator.
201
481000
2000
სილვია ბრაუნი დიდი მანიპულატორია
08:18
We call her "The Talons."
202
483000
2000
ჩვენ მას "ბრჭყალებს" ვეძახით.
08:20
Sylvia Browne -- thank you --
203
485000
2000
სილვია ბრაუნი... მადლობა...
08:22
Sylvia Browne is the big operator
204
487000
3000
სილვია ბრაუნი ამ სფეროს
08:25
in this field at this very moment.
205
490000
2000
დიდი სპეციალისტია ამჟამად.
08:27
Now, Sylvia Browne -- just to show you --
206
492000
3000
სილვია ბრაუნი, რომ გაჩვენოთ...
08:30
she actually gets 700 dollars
207
495000
3000
ის 700 დოლარს იღებს
08:33
for a 20 minute reading over the telephone,
208
498000
3000
ტელეფონით 20 წუთიანი სეანსისთვის.
08:36
she doesn't even go there in person,
209
501000
2000
ის პირადად არც კი მიდის
08:38
and you have to wait up to two years because
210
503000
2000
და მას 2 წლამდე უნდა ელოდოთ,
08:40
she's booked ahead that amount of time.
211
505000
2000
რადგან მისი მომსახურება
ამდენი ხნით ადრეა დაჯავშნული.
ამდენი ხნით ადრეა დაჯავშნული.
08:42
You pay by credit card or whatever,
212
507000
2000
თქვენ იხდით საკრედიტო ბარათით,
ან სხვა ფორმით
ან სხვა ფორმით
08:44
and then she will call you
213
509000
2000
და შემდეგ ის დაგირეკავთ
08:46
sometime in the next two years.
214
511000
2000
როდისმე შემდეგი 2 წლის განმავლობაში.
08:48
You can tell it's her. "Hello, this is Sylvia Browne."
215
513000
2000
თქვენ მას იცნობთ:
"გამარჯობა, ეს სილვია ბრაუნია"
"გამარჯობა, ეს სილვია ბრაუნია"
08:50
That's her, you can tell right away.
216
515000
2000
ეგრევე იცნობთ, რომ ისაა.
08:54
Now, Montel Williams is an intelligent man.
217
519000
3000
მონტელ უილიამსი გონიერი კაცია.
08:57
We all know who he is on television.
218
522000
3000
ყველა ვიცნობთ ვინცაა ტელევიზიაში.
09:00
He's well educated, he's smart,
219
525000
2000
ის განათლებული და ჭკვიანია.
09:02
he knows what Sylvia Browne is doing
220
527000
2000
მან იცის რას აკეთებს სილვია ბრაუნი,
09:04
but he doesn't give a damn.
221
529000
2000
მაგრამ ეს არ ადარდებს.
09:06
He just doesn't care.
222
531000
3000
ფეხებზე ჰკიდია.
09:10
Because, the bottom line is, the sponsors love it,
223
535000
3000
რადგან საბოლოო ჯამში სპონსორებს უყვართ ის
09:13
and he will expose her
224
538000
2000
და უილიამსი ყოველთვის გამოაჩენს მას
09:15
to television publicity all the time.
225
540000
2000
ტელევიზიით, ყველას დასანახად.
09:17
Now, what does Sylvia Browne give you for that 700 dollars?
226
542000
3000
მაშ, რას გთავაზობთ სილვია ბრაუნი
იმ 700 დოლარის სანაცვლოდ?
იმ 700 დოლარის სანაცვლოდ?
09:20
She gives you the names of your guardian angels, that's first.
227
545000
3000
პირველ რიგში, ის გეტყვით თქვენი
მფარევლი ანგელოზების სახელებს.
მფარევლი ანგელოზების სახელებს.
09:23
Now, without that, how could we possibly function? (Laughter)
228
548000
3000
ამის გარეშე
როგორ უნდა ვიარსებოთ საერთოდ?
როგორ უნდა ვიარსებოთ საერთოდ?
(სიცილი)
09:26
She gives you the names of previous lives,
229
551000
3000
ის გეტყვით თქვენ სახელებს,
09:29
who you were in previous lives.
230
554000
2000
თუ ვინ იყავით წინა ცხოვრებებში.
09:31
Duh.
231
556000
2000
აჰა..
როგორც აღმოჩნდა ყველა ქალი,
09:33
It turns out that the women
232
558000
2000
09:35
that she gives readings for
233
560000
2000
რომელსაც ის სესიებს უტარებს
09:37
were all Babylonian princesses, or something like that.
234
562000
3000
ბაბილონის პრინცესა,
ან რამე მსგავსი იყო.
ან რამე მსგავსი იყო.
09:40
And the men were all Grecian warriors
235
565000
2000
კაცი კი ყველა აგამემნონთან მებრძოლი
09:42
fighting with Agamemnon.
236
567000
3000
ბერძენი მეომარი.
09:45
Nothing is ever said about
237
570000
2000
არაფერი არ თქმულა
09:47
a 14 year-old bootblack in the streets of London
238
572000
2000
14 წლის ფეხსაცმლის მწმენდავზე
ლონდონის ქუჩებში,
ლონდონის ქუჩებში,
09:49
who died of consumption.
239
574000
2000
რომელიც ტუბერკულოზით მოკვდა.
09:51
He isn't worth bringing back, obviously.
240
576000
3000
მისი ხსენება არ ღირს, ცხადია.
09:54
And the strange thing -- folks, you may have noticed this too.
241
579000
3000
ყველაზე უცნაური რამ,
რაც შეიძლება თქვენც შეამჩნიეთ,
რაც შეიძლება თქვენც შეამჩნიეთ,
09:57
You see these folks on television --
242
582000
3000
როცა მათ ეკრანზე ხედავთ.
ისინი არასდროს იძახებენ
ვინმეს ჯოჯოხეთიდან.
ვინმეს ჯოჯოხეთიდან.
10:00
they never call anybody back from hell. (Laughter)
243
585000
3000
(სიცილი)
10:04
Everyone comes back from heaven, but never from hell.
244
589000
3000
ყველას სამოთხიდან იძახებენ.
თუ ისინი რომელიმე
ჩემს მეგობარს გამოიძახებენ,
ჩემს მეგობარს გამოიძახებენ,
10:07
If they call back any of my friends,
245
592000
2000
10:09
they're not going to... Well, you see the story.
246
594000
2000
მაშინ... მოკლედ თქვენ ხვდებით
10:11
(Laughter)
247
596000
2000
(სიცილი)
10:14
Now, Sylvia Browne is an exception,
248
599000
3000
სილვია ბრაუნი გამონაკლისია.
10:17
an exception in one way,
249
602000
2000
გარკვეული კუთხით გამონაკლისი,
10:19
because the James Randi Educational Foundation, my foundation,
250
604000
3000
რადგან ჯაიმს რანდის საგანმანათლებლო ფონდი
10:22
offers a one million dollar prize in negotiable bonds.
251
607000
3000
1 მილიონ დოლარის პრიზს სთავაზობს
ბრუნვად აქციებად,
ბრუნვად აქციებად,
რომელიც ძალიან ადვილი მოსაგებია.
10:25
Very simply won.
252
610000
2000
ერთადერთი რაც გესაჭიროებათ,
ნებისმიერი პარანორმალური
ნებისმიერი პარანორმალური
10:27
All you have to do is prove any paranormal, occult
253
612000
2000
10:29
or supernatural event or power of any kind
254
614000
2000
ან ზებუნებრივი მოვლენის,
ან ძალის არსებობის დამტკიცებაა
ან ძალის არსებობის დამტკიცებაა
10:31
under proper observing conditions.
255
616000
2000
შესაბამისი დაკვირვებების პირობებში.
10:33
It's very easy, win the million dollars.
256
618000
2000
1 მილიონი დოლარის მოგება ძალიან მარტივია.
10:35
Sylvia Browne is an exception in that
257
620000
2000
სილვია ბრაუნი ერთადერთი გამონაკლისია,
10:37
she's the only professional psychic
258
622000
3000
პროფესიონალი ექსტრასენსებიდან
10:40
in the whole world
259
625000
2000
მთელ მსოფლიოში,
10:42
that has accepted our challenge.
260
627000
3000
რომელმაც მიიღო ეს გამოწვევა.
10:45
She did this on the "Larry King Live" show on CNN
261
630000
3000
მან ეს "ლარი კინგის ლაივ" შოუზე
გააკეთა CNN-ზე
გააკეთა CNN-ზე
10:48
six and a half years ago.
262
633000
3000
ექვს ნახევარი წლის წინ.
10:51
And we haven't heard from her since. Strange.
263
636000
3000
მას მერე მისგან არაფერი გვსმენია.
უცნაურია.
უცნაურია.
10:54
She said that, first of all, that she didn't know how to contact me.
264
639000
3000
მან თქვა, რომ პირველ რიგში,
არ იცის როგორ დამეკონტაქტოს.
არ იცის როგორ დამეკონტაქტოს.
10:57
Duh.
265
642000
2000
აჰა...
პროფესიონალ ექსტრასენსს,
რომელიც მკვდრებს ესაუბრება,
რომელიც მკვდრებს ესაუბრება,
10:59
A professional psychic who speaks to dead people,
266
644000
2000
11:02
she can't reach me?
267
647000
2000
მე ვერ მეკონტაქტება?
11:04
(Laughter)
268
649000
2000
(სიცილი)
11:06
I'm alive, you may have noticed.
269
651000
2000
თუ შეამჩნიეთ ცოცხალი ვარ.
11:08
Well, pretty well anyway.
270
653000
2000
კარგად მაინც ვარ.
11:11
She couldn't reach me. Now she says she doesn't want to reach me
271
656000
3000
ის ვერ დამეკონტაქტა.
ახლა ამბობს, რომ არ უნდა დაკონტაქტება,
ახლა ამბობს, რომ არ უნდა დაკონტაქტება,
11:14
because I'm a godless person.
272
659000
3000
რადგან მე უღმერთო ადამიანი ვარ.
11:17
All the more reason to take the million dollars,
273
662000
2000
მითუმეტეს უნდა გამომართვა მილიონი დოლარი,
11:19
wouldn't you think, Sylvia?
274
664000
2000
ასე არაა, სილვია?
11:21
Now these people need to be stopped, seriously now.
275
666000
3000
ეს ხალხი სერიოზულად უნდა შევაჩეროთ ახლავე.
11:24
They need to be stopped because this is a cruel farce.
276
669000
2000
უნდა შევაჩეროთ, რადგან ეს სასტიკი ფარსია.
11:26
We get people coming to the foundation all the time.
277
671000
3000
ჩვენ ფონდში ხალხი მუდმივად მოდის.
11:29
They're ruined financially and emotionally
278
674000
3000
ისინი ფინანსურად
და ემოცირად განადგურებულები არიან,
და ემოცირად განადგურებულები არიან,
11:32
because they've given their money and their faith
279
677000
2000
რადგან მათ საკუთარი ფული და რწმენა მისცემს
11:34
to these people.
280
679000
2000
იმ ხალხს.
11:36
Now, I popped some pills earlier.
281
681000
2000
მე რაღაც ტაბლეტები დავლიე დასაწყისში.
11:38
I have to explain that to you.
282
683000
2000
უნდა აგიხსნათ რა იყო ეს.
11:40
Homeopathy, let's find out what that's all about.
283
685000
3000
ჰომეოპათია, მოდით გავარკვიოთ რა არის ეს.
11:43
Hmm. You've heard of it.
284
688000
2000
გსმენიათ მის შესახებ.
11:45
It's an alternative form of healing, right?
285
690000
3000
ეს მკურნალობის ალტერნატიული მეთოდია, არა?
11:48
Homeopathy actually consists -- and that's what this is.
286
693000
3000
ჰომეოპათია სინამდვილეში შედგება...
და ეს სწორედ ის არის.
და ეს სწორედ ის არის.
11:51
This is Calms Forte,
287
696000
3000
ეს Calms Forte-ა.
11:54
32 caplets of sleeping pills! I forgot to tell you that.
288
699000
3000
32 საძილე ტაბლეტები! დამავიწყდა მეთქვა.
11:57
I just ingested
289
702000
2000
ახლახანს მივიღე
11:59
six and a half days worth of sleeping pills.
290
704000
3000
ექვსნახევარი დღის
შესაბამისი საძილე ტაბლეტები.
შესაბამისი საძილე ტაბლეტები.
12:02
(Laughter)
291
707000
2000
(სიცილი)
12:04
Six and a half days, that certainly is a fatal dose.
292
709000
2000
ექვსნახევარი დღე,
ეს ნამდვილად ფატალური დოზაა.
ეს ნამდვილად ფატალური დოზაა.
12:06
It says right on the back here,
293
711000
2000
აქვე უწერია:
12:08
"In case of overdose,
294
713000
2000
"დოზის გადაჭარბების შემთვევაში,
12:10
contact your poison control center immediately,"
295
715000
2000
სასწრაფოდ მიმართეთ
მოწამვლის კონტროლის ცენტრს"
მოწამვლის კონტროლის ცენტრს"
12:12
and it gives an 800 number.
296
717000
2000
და წერია ნომერი.
12:14
Keep your seats -- it's going to be okay.
297
719000
2000
დამშვიდდით, ყველაფერი კარგად იქნება.
12:16
I don't really need it
298
721000
2000
ეს ნამდვილად არ მჭირდება,
12:18
because I've been doing this stunt
299
723000
2000
რადგან უკვე ბოლო 8-10 წელია
12:20
for audiences all over the world
300
725000
3000
ამას ვაკეთებ მაყურებლისთვის
12:23
for the last eight or 10 years,
301
728000
2000
მთელი მსოფლიოს მასშტაბით.
12:25
taking fatal doses of homeopathic sleeping pills.
302
730000
3000
ანუ ვიღებ ჰომეოპათიური საძილე საშუალების
ფატალურ დოზას.
ფატალურ დოზას.
12:28
Why don't they affect me?
303
733000
2000
რატომ არ მოქმედებს ის ჩემზე?
12:30
(Laughter)
304
735000
2000
(სიცილი)
12:32
(Applause)
305
737000
3000
(აპლოდისმენტები)
12:35
The answer may surprise you.
306
740000
2000
პასუხმა შეიძლება გაგაოცოთ.
12:37
What is homeopathy?
307
742000
2000
რა არის ჰომეოპათია?
ეს არის მუშა წამლის გაზავება
12:39
It's taking a medicine that really works
308
744000
2000
12:41
and diluting it down
309
746000
2000
ავოგადროს მუდმივაზე ბევრად დაბალ დონემდე.
12:43
well beyond Avogadro's limit.
310
748000
2000
12:45
Diluting it down to the point
311
750000
2000
იმ დონემდე გაზავება,
რომ პრეპარატი აღარ რჩება.
რომ პრეპარატი აღარ რჩება.
12:47
where there's none of it left. (Laughter)
312
752000
3000
(სიცილი)
12:50
Now folks, this is not
313
755000
2000
მეგობრებო, ეს მხოლოდ მეტაფორა არაა
12:52
just a metaphor I'm going to give you now, it's true.
314
757000
3000
ეს მართლაც ასეა.
12:55
It's exactly equivalent to taking
315
760000
2000
ეს ზუსტად იმის ტოლფასია,
12:57
one 325 milligram aspirin tablet,
316
762000
4000
ერთი 325 მგ ასპირინის ტაბლეტი რომ ავიღოთ,
13:01
throwing it into the middle of Lake Tahoe,
317
766000
3000
ტაჰოს ტბაში ჩავაგდოთ,
13:04
and then stirring it up, obviously with a very big stick,
318
769000
3000
შემდეგ დიდი ჯოხით მოვურიოთ,
13:07
and waiting two years or so
319
772000
2000
დაველოდოთ დაახლოებით 2 წელი,
13:09
until the solution is homogeneous.
320
774000
3000
სანამ ხსნარი ერთგვაროვანი არ გახდება
13:12
Then, when you get a headache,
321
777000
2000
და შემდეგ როცა თავი აგტკივათ,
13:14
you take a sip of this water, and -- voila! -- it is gone.
322
779000
3000
მოსვამთ ამ ტბიდან
და უცებ თავის ტკივილი გაგივლით!
და უცებ თავის ტკივილი გაგივლით!
13:17
(Laughter)
323
782000
2000
(სიცილი)
13:19
Now that is true. That is what homeopathy is all about.
324
784000
3000
ეს მართლაც ასეა. ასე მუშაობს ჰომეოპათია.
13:22
And another claim that they make -- you'll love this one --
325
787000
3000
კიდევ ერთი რასაც ამბობენ...
თქვენ მოგეწონებათ...
თქვენ მოგეწონებათ...
13:25
the more dilute the medicine is, they say,
326
790000
3000
არის ის, რომ წამლის
რაც უფრო ნაკლები კონცეტრაციაა,
რაც უფრო ნაკლები კონცეტრაციაა,
13:28
the more powerful it is.
327
793000
2000
მით უფრო ძლიერი ეფექტი აქვს ხსნარს.
13:30
Now wait a minute, we heard about a guy in Florida.
328
795000
3000
თქვენ გსმენიათ იმ ტიპზე ფლორიდიდან.
13:33
The poor man, he was on homeopathic medicine.
329
798000
2000
საწყალი კაცი,
ჰომეპათიურ მკურნალობაზე იყო
ჰომეპათიურ მკურნალობაზე იყო
13:35
He died of an overdose.
330
800000
2000
და დოზის გადამეტებისგან მოკვდა.
13:37
He forgot to take his pill.
331
802000
2000
მას ტაბლეტის მიღება დაავიწყდა.
13:39
(Laughter)
332
804000
2000
(სიცილი)
13:41
Work on it. Work on it.
333
806000
2000
იფიქრეთ ამაზე, იფიქრეთ.
13:45
It's a ridiculous thing. It is absolutely ridiculous.
334
810000
3000
სასაცილო რამეა, აბსოლუტური სისულელეა.
13:48
I don't know what we're doing,
335
813000
2000
არ ვიცი რას ვფიქრობთ,
13:50
believing in all this nonsense over all these years.
336
815000
3000
როცა ყველა ამ უაზრობის გვჯერა
ამდენი წლის მანძილზე.
ამდენი წლის მანძილზე.
13:53
Now, let me tell you,
337
818000
2000
ნება მომეცით გითხრათ,
13:55
The James Randi Educational Foundation
338
820000
2000
რომ ჯეიმს რანდის საგანმანათლებლო ფონდმა
13:57
is waving this very big carrot,
339
822000
2000
საკმაოდ მსუყე ნადავლი გამოჰკიდა,
13:59
but I must say, the fact that nobody
340
824000
3000
მაგრამ ის ფაქტი,
რომ არავის მიუღია ეს გამოწვევა
14:02
has taken us up on this offer
341
827000
2000
14:04
doesn't mean that the powers don't exist.
342
829000
2000
არ ნიშნავს,
რომ მსგავსი ძალები არ არსებობს.
რომ მსგავსი ძალები არ არსებობს.
14:06
They might, some place out there.
343
831000
3000
შეიძლება სადმე არიან.
14:09
Maybe these people are just independently wealthy.
344
834000
3000
შეიძლება ეს ხალხი უბრალოდ ძალიან მდიდარია.
პრინციპში სილვია ბრაუნის შემთხვევაში
ვფიქრობ ასეც არის.
ვფიქრობ ასეც არის.
14:12
Well, with Sylvia Browne I would think so.
345
837000
2000
14:14
You know, 700 dollars for a 20 minute reading
346
839000
2000
700 დოლარი 20 წუთიანი სეანსისთვის
ტელეფონით
ტელეფონით
14:16
over the telephone --
347
841000
2000
14:18
that's more than lawyers make!
348
843000
2000
ეს იურისტზე დიდი შემოსავალია.
ეს საოცრად დიდი ფულია.
14:21
I mean that's a fabulous amount of money.
349
846000
2000
14:23
These people don't need the million dollars perhaps,
350
848000
3000
ალბათ ამ ხალხს არც სჭირდება მილიონი,
14:26
but wouldn't you think they'd like to take it
351
851000
2000
მაგრამ არ ფიქრობთ,
რომ მაინც უნდა მიიღონ გამოწვევა,
რომ მაინც უნდა მიიღონ გამოწვევა,
14:28
just to make me look silly?
352
853000
2000
მხოლოდ იმიტომ, რომ სულელად გამომიყვანონ?
14:30
Just to get rid of this godless person out there
353
855000
3000
ეს უღმერთო კაცი რომ გააჩერონ,
14:33
that Sylvia Browne talks about all the time?
354
858000
3000
რომელზეც სილვია ბრაუნი სულ ლაპარაკობს.
14:36
I think that something needs to be done about this.
355
861000
2000
ვფიქრობ ამას რაღაც უნდა მოვუხერხოთ.
14:38
We really would love to have suggestions from you folks
356
863000
3000
თქვენი რჩევა ნამდვილად გვჭირდება იმაზე,
14:41
on how to contact federal, state
357
866000
3000
თუ როგორ მივმართოთ ფედერალურ, საშტატო
14:44
and local authorities
358
869000
2000
და ლოკალურ ხელისუფლებებს,
14:46
to get them to do something.
359
871000
2000
რომ რაღაც იღონონ.
14:48
If you find out -- now I understand.
360
873000
3000
თუ აღმოაჩენთ...
რა თქმა უნდა მე მესმის,
რა თქმა უნდა მე მესმის,
14:51
We've seen people, even today, speaking to us
361
876000
2000
რომ დღესაც გვესაუბრება ხალხი
14:53
about AIDS epidemics
362
878000
2000
შიდსის ეპიდემიაზე,
14:55
and starving kids around the world
363
880000
2000
მოშიმშილე ბავშვებზე მსოფლიოში
14:57
and impure water supplies that people have to suffer with.
364
882000
3000
და წყლის დაბინძურებაზე,
რომლისგანაც ხალხი იტანჯება.
რომლისგანაც ხალხი იტანჯება.
15:00
Those are very important,
365
885000
2000
ყველა ეს ძალიან მნიშვნელოვანი საკითხია,
15:02
critically important to us.
366
887000
2000
კრიტიკულად მნიშვნელოვანია ჩვენთვის
15:04
And we must do something about those problems.
367
889000
3000
და რაღაც უნდა ვიღონოთ მათ მოსაგვარებლად,
15:07
But at the same time,
368
892000
2000
მაგრამ ამავე დროს,
როგორც ართურ კლარკმა თქვა:
15:09
as Arthur C. Clarke said,
369
894000
2000
15:11
The rotting of the human mind,
370
896000
2000
"ადამიანის ტვინის გადაგვარება"
15:13
the business of believing in the paranormal and the occult
371
898000
2000
პარანორმალურის და იდუმალის,
15:15
and the supernatural --
372
900000
2000
ზებუნებრივის რწმენის ამბები...
15:17
all of this total nonsense,
373
902000
2000
მთელი ეს უაზრობები...
15:19
this medieval thinking --
374
904000
2000
ეს შუასაუკონეობრივი აზროვნება...
15:21
I think something should be done about that,
375
906000
2000
ვფიქრობ რაღაც უნდა ვიღონოთ ამაზეც
15:23
and it all lies in education.
376
908000
2000
და ეს განათლების ამბავია.
15:25
Largely, it's the media
377
910000
2000
ეს დიდწილად მედიის დამსახურებაა.
15:27
who are to blame for this sort of thing.
378
912000
2000
მათ მიერ ყველა სახის უაზრობის
სამარცხვინო პოპულარიზაცია,
სამარცხვინო პოპულარიზაცია,
15:29
They shamelessly promote
379
914000
2000
15:31
all kinds of nonsense of this sort
380
916000
2000
15:33
because it pleases the sponsors.
381
918000
3000
რადგან ეს სპონსორებს სიამოვნებთ.
15:37
It's the bottom line, the dollar line.
382
922000
2000
საბოლოოდ ესაა დოლარების ამბავი.
15:39
That's what they're looking at.
383
924000
2000
ამას უყურებენ მხოლოდ.
15:41
We really must do something about this.
384
926000
2000
ჩვენ მართლაც უნდა ვუშველოთ ამას რაღაც.
15:43
I'm willing to take your suggestions,
385
928000
2000
მზად ვარ მივიღო თქვენი რჩევები
15:45
and I'm willing to have you
386
930000
2000
და მინდა,
15:47
tune in to our webpage.
387
932000
3000
რომ ეწვიოთ ჩვენს საიტს.
15:50
It's www.randi.org.
388
935000
3000
მისამართია www.randi.org.
15:53
Go in there and look at the archives,
389
938000
2000
შედით და ნახეთ არქივი
15:55
and you will begin to understand much more
390
940000
2000
და თქვენ ბევრად უფრო კარგად გაიგებთ,
15:57
of what I've been talking about today.
391
942000
2000
თუ რაზე ვისაუბრე დღეს აქ.
15:59
You will see the records that we have.
392
944000
2000
თქვენ ნახავთ ჩანაწერებს
16:01
There's nothing like sitting in that library
393
946000
2000
არაფერი არაა იმაზე უარესი,
როცა ბიბლიოთეკაში ზიხართ
როცა ბიბლიოთეკაში ზიხართ
16:03
and having a family appear there
394
948000
2000
და მოდის ოჯახი
16:05
and say that Mum gave away all the family fortune.
395
950000
3000
და ამბობს, რომ დედამ
მთელი თავისი ქონება გასცა.
მთელი თავისი ქონება გასცა.
16:08
She cashed in the CDs,
396
953000
2000
გაყიდა CD-ები
16:10
she gave away the stocks and the certificates.
397
955000
3000
გასცა აქციები და სერტიფიკატები,
16:13
That's really sad to hear,
398
958000
2000
ეს მართლაც სამწუხარო მოსასმენია...
16:15
and it hasn't helped them one bit,
399
960000
3000
და ეს მათ ოდნავაც არ დაეხმარათ,
16:18
hasn't solved any of their problems.
400
963000
2000
ამან არცერთი პრობლემა არ მოუგვარათ.
16:20
Yes, there could be a rotting of the American mind,
401
965000
2000
დიახ, ამერიკული ტვინი შეიძლება გადაგვარდეს
16:22
and of the minds all the way around the earth,
402
967000
3000
და ასევე ყველა ტვინი მსოფლიოში,
16:25
if we don't start to think sensibly about these things.
403
970000
3000
თუ ჩვენ სერიოზულად არ დავიწყებთ
ამაზე ფიქრს.
ამაზე ფიქრს.
16:29
Now, we've offered this carrot,
404
974000
2000
ჩვენ ამ ნადავლის შეთავაზება გავაკეთეთ,
16:31
as I say, we've dangled the carrot.
405
976000
2000
როგორც ვამბობ, ჩამოვუკიდეთ ეს ნადავლი.
16:33
We're waiting for the psychics to come forth and snap at it.
406
978000
2000
ჩვენ ველოდებით როდის ეცემიან მას
ექსტრასენსები.
ექსტრასენსები.
16:35
Oh, we get lots of them,
407
980000
2000
პრინციპში, ბევრი ეცემა კიდეც ხოლმე,
16:37
hundreds of them every year come by.
408
982000
2000
ასობით ყოველ წელს.
16:39
These are dowsers and people
409
984000
2000
ეს დაუზერები არიან და ხალხი,
16:41
who think that they can talk to the dead as well,
410
986000
2000
რომელიც ფიქრობს,
რომ მათაც შეუძლიათ მკვდრებთან საუბარი.
რომ მათაც შეუძლიათ მკვდრებთან საუბარი.
16:43
but they're amateurs; they don't know how to evaluate
411
988000
2000
მაგრამ ეს გამოუცდელი ხალხია.
მათ არ იციან როგორ უნდა გაზომონ
მათ არ იციან როგორ უნდა გაზომონ
16:45
their own so-called powers.
412
990000
3000
საკუთარი ე.წ. ძალები
16:48
The professionals never come near us,
413
993000
2000
პროფესიონალები ახლოსაც კი არ გვეკარებიან,
16:50
except in that case of Sylvia Browne
414
995000
2000
სილვია ბრაუნის შემთხვევის გარდა,
16:52
that I told you about a moment ago.
415
997000
2000
რომელზეც ცოტა ხნის წინ გიამბეთ.
16:55
She did accept and then backed away.
416
1000000
3000
მან მიიღო გამოწვევა და შემდეგ უკან დაიხია.
16:58
Ladies and gentlemen,
417
1003000
3000
ქალბატონებო და ბატონებო,
17:01
I'm James Randi,
418
1006000
3000
მე ჯეიმს რანდი ვარ
17:04
and I'm waiting.
419
1009000
3000
და მე გელოდებით.
17:07
Thank you.
420
1012000
2000
მადლობა.
17:09
(Applause)
421
1014000
3000
(აპლოდისმენტები)
ABOUT THE SPEAKER
James Randi - Skeptic and conjurorLegendary skeptic James Randi has devoted his life to debunking frauds and investigating paranormal and pseudoscientific claims.
Why you should listen
James Randi has an international reputation as a magician and escape artist, but he is perhaps best known as the world's most tireless investigator and demystifier of paranormal and pseudoscientific claims.
Randi has pursued "psychic" spoonbenders, exposed the dirty tricks of faith healers, investigated homeopathic water "with a memory," and generally been a thorn in the sides of those who try to pull the wool over the public's eyes in the name of the supernatural. He has received numerous awards and recognitions, including a MacArthur "genius" grant in 1986. He's the author of numerous books, including The Truth About Uri Geller, The Faith Healers, Flim-Flam!, and An Encyclopedia of Claims, Frauds, and Hoaxes of the Occult and Supernatural.
In 1996, the James Randi Education Foundation was established to further Randi's work. Randi's long-standing challenge to psychics now stands as a $1,000,000 prize administered by the Foundation. It remains unclaimed.
James Randi | Speaker | TED.com