TED2007
James Randi: Homeopathy, quackery and fraud
James Randi quyết liệt lật tẩy những mánh lừa tâm linh
Filmed:
Readability: 3.2
4,807,818 views
Nhà vô thần nổi tiếng James Randi dùng một lượng thuốc ngủ homeopathy đủ để gây chết người ngay trên sân khấu, bắt đầu một bản kết tội 18 phút cho những niềm tin vô căn cứ. Ông đưa ra một thử thách cho những nhà tâm linh trên toàn thế giới: chứng minh điều anh làm là thực, và tôi sẽ cho anh một triệu đô. (Chưa ai lấy được.)
James Randi - Skeptic and conjuror
Legendary skeptic James Randi has devoted his life to debunking frauds and investigating paranormal and pseudoscientific claims. Full bio
Legendary skeptic James Randi has devoted his life to debunking frauds and investigating paranormal and pseudoscientific claims. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
Good morning.
0
1000
2000
Chào buổi sáng.
00:18
Happy to see so many fine folks out here
1
3000
3000
Hân hạnh được gặp thật nhiều người tuyệt vời ở đây
00:21
and so many smiling faces.
2
6000
2000
và thật nhiều nụ cười.
00:24
I have a very peculiar
3
9000
2000
Tôi có một thái độ và cách tiếp cận
00:26
background, attitude and approach
4
11000
2000
thế giới thực
00:28
to the real world
5
13000
2000
rất đặc biệt
00:30
because I am a conjurer.
6
15000
2000
vì tôi là một phù thủy.
00:32
Now, I prefer that term over magician,
7
17000
3000
Tôi thích tên gọi đó hơn là nhà ảo thuật,
00:35
because if I were a magician, that would mean
8
20000
2000
bởi vì, nếu tôi là một nhà ảo thuật, điều đó có nghĩa là
00:37
that I use spells and incantations
9
22000
2000
tôi sử dụng thần chú
00:39
and weird gestures
10
24000
3000
và các cử chỉ kỳ cục
00:42
in order to accomplish real magic.
11
27000
3000
để tạo ra phép màu.
00:45
No, I don't do that; I'm a conjurer,
12
30000
2000
Không, tôi không làm thế. Tôi là một phù thủy,
00:47
who is someone who pretends to be
13
32000
3000
một người tỏ ra
00:50
a real magician. (Laughter)
14
35000
3000
là một ảo thuật gia thực thụ.
00:53
Now, how do we go about that sort of thing?
15
38000
3000
Chúng tôi hiểu điều này như thế nào?
00:56
We depend on the fact
16
41000
2000
Chúng tôi dựa vào thực tế
00:58
that audiences, such as yourselves,
17
43000
2000
rằng khán giả như các bạn
01:00
will make assumptions.
18
45000
2000
sẽ đưa ra các giả định.
01:02
For example, when I walked up here
19
47000
2000
Chẳng hạn, khi tôi lên trên này,
01:04
and I took the microphone from the stand
20
49000
2000
và tôi lấy micro từ bục
01:06
and switched it on,
21
51000
2000
rồi bật lên,
01:08
you assumed this was a microphone, which it is not.
22
53000
2000
bạn giả định đây là một cái micro, không phải.
01:10
(Laughter)
23
55000
2000
(Tiếng cười)
01:12
As a matter of fact, this is something
24
57000
2000
Thực ra, đây là một thứ
01:14
that about half of you, more than half of you will not be familiar with.
25
59000
3000
mà một nửa trong số các bạn, hơn một nửa sẽ không quen.
01:17
It's a beard trimmer, you see?
26
62000
3000
Đây là một máy xén râu, bạn thấy đấy.
01:20
And it makes a very bad microphone;
27
65000
2000
Và nó sẽ là một cái mic rất tệ.
01:22
I've tried it many times. (Laughter)
28
67000
2000
Tôi thử nhiều lần rồi.
01:24
The other assumption that you made --
29
69000
2000
Một giả định khác mà bạn đưa ra --
01:26
and this little lesson is to show you
30
71000
2000
và bài nói chuyện này sẽ chỉ cho bạn thấy
01:28
that you will make assumptions.
31
73000
2000
rằng bạn sẽ đưa ra các giả định --
01:30
Not only that you can, but that you will
32
75000
2000
không chỉ có thể, mà bạn sẽ làm thế --
01:32
when they are properly suggested to you.
33
77000
2000
khi bạn được gợi ý đúng cách.
01:34
You believe I'm looking at you.
34
79000
2000
Các bạn nghĩ rằng tôi đang nhìn các bạn.
01:36
Wrong. I'm not looking at you. I can't see you.
35
81000
3000
Sai rồi. Tôi không nhìn vào bạn. Tôi không thấy các bạn.
01:39
I know you're out there, they told me backstage, it's a full house and such.
36
84000
3000
Tôi biết các bạn đang ở đó, ở sau sân khấu họ bảo tôi thế, rằng đây là một phòng kín người.
01:42
I know you're there because I can hear you,
37
87000
2000
Tôi biết bạn ở đó vì tôi có thể nghe thấy các bạn,
01:44
but I can't see you because I normally wear glasses.
38
89000
3000
nhưng tôi không thấy bạn bởi thường thì tôi đeo kính.
01:47
These are not glasses, these are empty frames. (Laughter)
39
92000
2000
Đây không phải là kính, đây là gọng kính,
01:49
Quite empty frames.
40
94000
2000
không có tròng.
01:51
Now why would a grown man appear before you
41
96000
3000
Giờ thì tại sao một người trưởng thành xuất hiện trước các bạn
01:54
wearing empty frames on his face?
42
99000
2000
đeo kính không tròng trên mặt?
01:56
To fool you, ladies and gentlemen,
43
101000
2000
Để đánh lừa các bạn, thưa quý ông quý bà,
01:58
to deceive you, to show that you, too,
44
103000
3000
để gạt các bạn, để cho thấy các bạn cũng
02:01
can make assumptions.
45
106000
2000
có thể đưa ra các giả định.
02:03
Don't you ever forget that.
46
108000
2000
Đừng bao giờ quên điều đó.
02:05
Now, I have to do something -- first of all, switch to real glasses
47
110000
2000
Giờ thì, tôi phải làm một số việc, đầu tiên là thay sang kính thật,
02:07
so I can actually see you,
48
112000
2000
để tôi có thể thực sự thấy các bạn,
02:09
which would probably be a convenience. I don't know.
49
114000
3000
như thế có lẽ sẽ thoải mái hơn. Tôi không biết.
02:12
I haven't had a good look. Well, it's not that great a convenience.
50
117000
2000
Tôi chưa nhìn rõ. Chà, không hẳn là thoải mái hơn.
02:14
(Laughter)
51
119000
2000
(Tiếng cười)
02:16
I have to do something now, which seems
52
121000
2000
Tôi phải làm một việc, việc này dường như
02:18
a little bit strange for a magician.
53
123000
2000
hơi lạ đối với một ảo thuật gia.
02:20
But I'm going to take some medication.
54
125000
2000
Nhưng tôi sẽ uống thuốc.
02:22
This is a full bottle of
55
127000
2000
Đây là nguyên một lọ
02:24
Calms Forte.
56
129000
2000
Calms Forte.
02:26
I'll explain that in just a moment.
57
131000
2000
Lát nữa tôi sẽ giải thích về nó.
02:28
Ignore the instructions,
58
133000
2000
Bỏ qua hướng dẫn đi.
02:30
that's what the government has to put in there
59
135000
2000
Đó là cái mà chính phủ đưa vào chỉ để
02:32
to confuse you, I'm sure.
60
137000
3000
làm rối trí các bạn, chắc chắn đấy.
02:35
I will take enough of these. Mm.
61
140000
2000
Tôi sẽ uống đủ chỗ này. Mmmm.
02:38
Indeed, the whole container.
62
143000
2000
Thật ra là cả lọ.
02:47
Thirty-two tablets of Calms Forte.
63
152000
3000
32 viên Calm's Forte.
02:50
Now that I've done that -- I'll explain it in a moment --
64
155000
3000
Tôi đã làm xong -- Tôi sẽ giải thích nó sau --
02:53
I must tell you that
65
158000
2000
Tôi phải nói với các bạn
02:55
I am an actor.
66
160000
2000
rằng tôi là một diễn viên.
02:57
I'm an actor who plays a specific part.
67
162000
3000
Tôi là một diễn viên có một vai đặc biệt.
03:00
I play the part of a magician,
68
165000
2000
Tôi gánh vai một ảo thuật gia,
03:02
a wizard, if you will, a real wizard.
69
167000
3000
một phù thủy, một phù thủy thực sự.
03:05
If someone were to appear on this stage in front of me
70
170000
3000
Nếu ai đó xuất hiện trên sân khấu này ngay trước tôi
03:08
and actually claim to be
71
173000
2000
và tự nhận là
03:10
an ancient prince of Denmark named Hamlet,
72
175000
3000
một hoàng tử cổ đại ở Đan Mạch tên là Hamlet,
03:13
you would be insulted
73
178000
2000
các bạn sẽ thấy bị xúc phạm
03:15
and rightly so.
74
180000
2000
và điều đấy là chính đáng.
03:17
Why would a man assume that you would believe
75
182000
2000
Tại sao một người lại cho rằng bạn sẽ tin vào
03:19
something bizarre like this?
76
184000
2000
một chuyện lạ lùng như thế?
03:21
But there exists out there
77
186000
2000
Nhưng ngoài kia có
03:23
a very large population
78
188000
3000
rất nhiều người
03:26
of people who will tell you
79
191000
2000
sẽ nói với bạn
03:28
that they have psychic, magical powers
80
193000
2000
rằng họ có năng lực ma thuật huyền bí,
03:30
that they can predict the future,
81
195000
2000
rằng họ có thể dự đoán tương lai,
03:32
that they can make contact with the deceased.
82
197000
2000
rằng họ có thể giao tiếp với người đã khuất.
03:34
Oh, they also say
83
199000
2000
Ồ, họ cũng nói rằng,
03:36
they will sell you astrology
84
201000
2000
họ sẽ bán cho bạn tử vi
03:38
or other fortunetelling methods.
85
203000
2000
hay những cách xem bói khác.
03:40
Oh, they gladly sell you that, yes.
86
205000
2000
Họ rất hân hạnh được bán cho bạn. Vâng.
03:42
And they also say
87
207000
2000
Và họ cũng nói
03:44
that they can give you perpetual motion machines
88
209000
2000
rằng họ có thể cho bạn động cơ vĩnh cửu
03:46
and free energy systems.
89
211000
2000
và các hệ thống năng lượng tự do.
03:48
They claim to be psychics,
90
213000
2000
Họ tự nhận là những nhà tâm linh,
03:50
or sensitives, whatever they can.
91
215000
2000
hay các ông đồng bà đồng, họ muốn gọi thế nào cũng được.
03:52
But the one thing that has made a big comeback
92
217000
3000
Nhưng một điều mới rộ lên
03:55
just recently
93
220000
2000
gần đây,
03:57
is this business of
94
222000
2000
đó là trò kinh doanh
03:59
speaking with the dead.
95
224000
2000
bằng cách nói chuyện với người đã chết.
04:02
Now, to my innocent mind,
96
227000
2000
Đối với trí óc non nớt của tôi,
04:04
dead implies
97
229000
3000
cái chết nghĩa là
04:07
incapable of communicating. (Laughter)
98
232000
3000
không thể giao tiếp.
04:10
You might agree with me on that.
99
235000
2000
Có lẽ bạn sẽ đồng ý với tôi về điểm này.
04:12
But these people, they tend to tell you that
100
237000
3000
Nhưng những người này, họ sẽ nói với bạn rằng,
04:15
not only can they communicate with the dead --
101
240000
2000
họ không những có khả năng kết nối với cõi âm --
04:17
"Hi, there" --
102
242000
2000
Xin chào --
04:19
but they can hear the dead as well,
103
244000
2000
mà họ còn có thể nghe người đã mất nói,
04:21
and they can relay this information back to the living.
104
246000
3000
và chuyển thông tin này lại cho người còn sống.
04:24
I wonder if that's true.
105
249000
2000
Tôi tự hỏi liệu điều đó có đúng không.
04:26
I don't think so, because
106
251000
2000
Tôi không nghĩ vậy bởi
04:28
this subculture of people
107
253000
2000
những người này
04:30
use exactly the same gimmicks that we magicians do,
108
255000
3000
sử dụng những mánh khóe hoàn toàn tương tự như ảo thuật gia chúng tôi,
04:33
exactly the same --
109
258000
2000
hoàn toàn tương tự,
04:35
the same physical methods, the same psychological methods --
110
260000
3000
những phương pháp về đồ vật giống nhau, những phương pháp về tâm lý giống nhau.
04:38
and they effectively and profoundly
111
263000
3000
Vô cùng hiệu quả
04:41
deceive millions of people around the earth,
112
266000
2000
những người này đã đánh lừa hàng triệu người khắp thế giới
04:43
to their detriment.
113
268000
2000
khiến họ phải chịu hậu quả.
04:45
They deceive these people,
114
270000
2000
Họ lừa gạt những người đó.
04:47
costs them a lot of money,
115
272000
2000
Khiến họ tốn rất nhiều tiền.
04:49
cost them a lot of emotional anguish.
116
274000
2000
Khiến họ chịu đựng nhiều nỗi đau tinh thần.
04:51
Billions of dollars are spent
117
276000
2000
Hàng tỉ đô bị chi
04:53
every year, all over the globe,
118
278000
3000
mỗi năm, khắp thế giới,
04:56
on these charlatans.
119
281000
2000
cho những tên bịp bợm này.
04:58
Now, I have two questions
120
283000
2000
Giờ thì, tôi có hai câu hỏi
05:00
I would like to ask these people
121
285000
2000
muốn hỏi những người đó
05:02
if I had the opportunity to do so.
122
287000
2000
nếu tôi có cơ hội.
05:04
First question: If I want to ask them to call up --
123
289000
3000
Câu hỏi đầu tiên: Nếu tôi muốn họ gọi hồn --
05:07
because they do hear them through the ear.
124
292000
2000
bởi họ thực sự nghe được bằng tai.
05:09
They listen to the spirits like this --
125
294000
2000
Họ lắng nghe những linh hồn như thế này này.
05:11
I'm going to ask you to call up the ghost of my grandmother
126
296000
3000
Tôi sẽ yêu họ gọi hồn bà tôi
05:14
because, when she died, she had the family will,
127
299000
2000
vì khi bà mất, bà giữ di chúc gia đình
05:16
and she secreted it someplace. We don't know where it is,
128
301000
2000
và đã giấu nó ở đâu đó. Chúng tôi không biết nó ở đâu.
05:18
so we ask Granny, "Where is the will, Granny?"
129
303000
3000
Thế nên chúng tôi hỏi bà "Bà ơi di chúc ở đâu?"
05:21
What does Granny say? She says, "I'm in heaven and it's wonderful.
130
306000
3000
Bà tôi nói gì? Bà nói "Bà đang ở thiên đàng và nơi này thật tuyệt vời.
05:24
I'm here with all my old friends, my deceased friends,
131
309000
2000
Bà đang ở đây với những người bạn cũ, những người bạn đã qua đời,
05:26
and my family
132
311000
2000
và gia đình,
05:28
and all the puppy dogs and the kittens that I used to have when I was a little girl.
133
313000
3000
và lũ chó con và mèo con của bà khi bà còn nhỏ.
05:31
And I love you, and I'll always be with you.
134
316000
3000
Bà yêu các cháu, và sẽ luôn ở bên các cháu.
05:34
Good bye."
135
319000
2000
Tam biệt."
05:36
And she didn't answer the damn question!
136
321000
2000
Và bà ấy không trả lời câu hỏi đó.
05:38
Where is the will?
137
323000
2000
Di chúc ở đâu?
05:40
Now, she could easily have said,
138
325000
2000
Bà ấy có thể đơn giản chỉ nói
05:42
"Oh, it's in the library on the second shelf, behind the encyclopedia,"
139
327000
2000
"Ồ, nó ở trong phòng đọc trên giá thứ hai, đằng sau cuốn bách khoa toàn thư."
05:44
but she doesn't say that. No, she doesn't.
140
329000
3000
Nhưng bà ấy không nói thế. Không hề.
05:47
She doesn't bring any useful information to us.
141
332000
3000
Bà ấy tôi không cho chúng tôi bất cứ thông tin hữu ích nào cả.
05:50
We paid a lot of money for that information,
142
335000
2000
Chúng tôi đã trả rất nhiều tiền cho thông tin đó,
05:52
be we didn't get it.
143
337000
2000
nhưng không có được nó.
05:54
The second question that I'd like to ask, rather simple:
144
339000
3000
Câu hỏi thứ hai tôi muốn đặt ra, khá đơn giản.
05:57
Suppose I ask them to contact
145
342000
2000
Giả sử tôi yêu cầu họ liên lạc với
05:59
the spirit of my deceased father-in-law, as an example.
146
344000
3000
linh hồn người cha dượng đã mất của tôi, chẳng hạn.
06:02
Why do they insist on saying --
147
347000
2000
Tại sao họ khăng khăng nói --
06:04
remember, they speak into this ear --
148
349000
2000
nhớ rằng, họ nói vào tai cha tôi --
06:06
why do they say, "My name starts with J or M?"
149
351000
4000
tại sao họ hỏi "Tên tôi bắt đầu với chữ J hay M?"
06:11
Is this a hunting game?
150
356000
2000
Đây có phải một trò săn tìm không?
06:13
Hunting and fishing? What is it?
151
358000
2000
Đi săn và đi câu? Đây là gì?
06:15
Is it 20 questions? No, it's more like 120 questions.
152
360000
3000
Có 20 câu hỏi? Không, như là có 120 câu vậy.
06:18
But it is a cruel, vicious,
153
363000
3000
Đó là sự vô lương tâm
06:22
absolutely conscienceless --
154
367000
3000
xấu xa, tàn bạo --
06:25
I'll be all right, keep your seats (Laughter) --
155
370000
3000
tôi sẽ ổn thôi, cứ ngồi yên --
06:28
game that these people play.
156
373000
2000
những trò chơi của họ.
06:30
And they take advantage of the innocent, the naive,
157
375000
3000
Họ lợi dụng những người cả tin,
06:33
the grieving, the needy people out there.
158
378000
3000
những người trống trải, đau khổ ngoài kia.
06:36
Now, this is a process
159
381000
2000
Đây là một phương pháp
06:38
that is called cold reading.
160
383000
3000
gọi là 'đọc nguội'.
06:42
There's one fellow out there,
161
387000
2000
Có một người
06:45
Van Praagh is his name, James Van Praagh.
162
390000
2000
tên là Van Praagh, James Van Praagh.
06:47
He's one of the big practitioners of this sort of thing.
163
392000
2000
Ông ấy là một người rất giỏi việc này.
06:49
John Edward, Sylvia Browne
164
394000
3000
John Edward, Sylvia Browne
06:52
and Rosemary Altea, they are other operators.
165
397000
3000
và Rosemary Altea, họ là cũng những người thực hành điều này.
06:55
There are hundreds of them all over the earth, but in this country,
166
400000
3000
Có hàng trăm người trên khắp thế giới, nhưng ở đất nước này,
06:58
James Van Praagh is very big.
167
403000
2000
James Van Praagh là một cái tên rất lớn.
07:00
And what does he do? He likes to tell you
168
405000
2000
Và hắn ta làm gì? Hắn ta sẽ kể cho bạn
07:02
how the deceased got deceased,
169
407000
2000
người chết đã chết như thế nào,
07:04
the people he's talking to through his ear, you see?
170
409000
3000
những người mà hắn đang nói chuyện qua tai ấy, thấy không.
07:07
So what he says is, very often, is like this: he says,
171
412000
3000
Và hắn thường nói thế này,
07:10
"He tells me, he tells me, before he passed,
172
415000
3000
"Ông ấy kể với tôi, ông ấy kể với tôi, trước khi qua đời,
07:14
that he had trouble breathing."
173
419000
2000
ông ấy thấy khó thở."
07:16
Folks, that's what dying is all about!
174
421000
2000
Mọi người ạ, chết là thế chứ còn gì nữa.
07:18
(Laughter)
175
423000
2000
(Tiếng cười)
07:20
You stop breathing, and then you're dead.
176
425000
2000
Anh ngừng thở, thế là chết.
07:22
It's that simple.
177
427000
2000
Đơn giản thế thôi.
07:24
And that's the kind of information they're going to bring back to you?
178
429000
3000
Và đó là loại thông tin mà họ sẽ mang lại cho bạn?
07:27
I don't think so.
179
432000
2000
Tôi không nghĩ thế.
07:29
Now, these people will make guesses, they'll say things like,
180
434000
2000
Giờ thì, những người này sẽ phỏng đoán, họ sẽ nói những thứ như là,
07:31
"Why am I getting electricity?
181
436000
2000
"Tại sao tôi cảm thấy điện?
07:33
He's saying to me, 'Electricity.'
182
438000
3000
Ông ấy đang nói với tôi 'Điện'
07:36
Was he an electrician?" "No."
183
441000
2000
Ông ấy từng làm thợ điện à?" Không.
07:38
"Did he ever have an electric razor?" "No."
184
443000
2000
"Ông ấy đã từng dùng dao cạo điện?" Không.
07:40
It was a game of hunting questions like this.
185
445000
2000
Đó là một trò chơi với những câu hỏi săn tìm như thế.
07:42
This is what they go through.
186
447000
2000
Đấy là những gì họ sẽ diễn qua.
07:44
Now, folks often ask us
187
449000
2000
Mọi người thường hỏi chúng tôi
07:46
at the James Randi Educational Foundation,
188
451000
2000
tại Quỹ Giáo dục James Randi,
07:48
they call me, they say, "Why are you so concerned about this, Mr. Randi?
189
453000
3000
họ gọi cho tôi, nói rằng "Tại sao ông quá quan tâm về vấn đề này vậy, ngài Randi?"
07:51
Isn't it just a lot of fun?"
190
456000
2000
Chẳng phải nó chỉ đơn thuần là cho vui thôi sao?
07:53
No, it is not fun. It is a cruel farce.
191
458000
3000
Không, không vui chút nào. Đó là một trò hề tàn bạo.
07:56
Now, it may bring a certain amount of comfort,
192
461000
3000
Nó có thể đem lại đôi chút cảm giác an ủi,
07:59
but that comfort lasts
193
464000
2000
nhưng sự an ủi đó chỉ kéo dài
08:01
only about 20 minutes or so.
194
466000
2000
trong 20 phút.
08:03
And then the people look in the mirror, and they say,
195
468000
2000
Và khi người ta nhìn vào gương, và họ nói,
08:05
I just paid a lot of money for that reading.
196
470000
2000
tôi đã trả rất nhiều tiền cho chuyện này.
08:07
And what did she say to me? 'I love you!'"
197
472000
3000
Và bà ta nói gì với tôi? 'Tôi yêu cô!"
08:10
They always say that.
198
475000
2000
Họ luôn nói như thế.
08:12
They don't get any information,
199
477000
2000
Họ không lấy được thông tin gì,
08:14
they don't get any value for what they spend.
200
479000
2000
họ không có được gì cho những gì họ đã trả.
08:16
Now, Sylvia Browne is the big operator.
201
481000
2000
Sylvia Browne là một là một tên tuổi lớn.
08:18
We call her "The Talons."
202
483000
2000
Chúng tôi gọi bà ấy là Talons.
08:20
Sylvia Browne -- thank you --
203
485000
2000
Sylvia Browne -- cảm ơn --
08:22
Sylvia Browne is the big operator
204
487000
3000
Sylvia Browne là một người nổi tiếng
08:25
in this field at this very moment.
205
490000
2000
trong lĩnh vực này tại thời điểm hiện tại.
08:27
Now, Sylvia Browne -- just to show you --
206
492000
3000
Sylvia Browe -- để các bạn thấy --
08:30
she actually gets 700 dollars
207
495000
3000
có được 700 đô
08:33
for a 20 minute reading over the telephone,
208
498000
3000
cho 20 phút phán qua điện thoại.
08:36
she doesn't even go there in person,
209
501000
2000
Bà ấy thậm chí không cần trực tiếp đến đó.
08:38
and you have to wait up to two years because
210
503000
2000
Và bạn phải đợi có khi tới hai năm vì
08:40
she's booked ahead that amount of time.
211
505000
2000
bà ta đã được đăng ký từ trước ngần đấy thời gian.
08:42
You pay by credit card or whatever,
212
507000
2000
Bạn trả bằng thẻ tín dụng, hay gì cũng được,
08:44
and then she will call you
213
509000
2000
và rồi bà ấy sẽ gọi cho bạn
08:46
sometime in the next two years.
214
511000
2000
một thời điểm nào đấy trong vòng hai năm tới.
08:48
You can tell it's her. "Hello, this is Sylvia Browne."
215
513000
2000
Bạn biết đấy là bà ta. "Xin chào, đây là Sylvia Browne."
08:50
That's her, you can tell right away.
216
515000
2000
Đấy là bà ta. Bạn biết ngay lập tức.
08:54
Now, Montel Williams is an intelligent man.
217
519000
3000
Montel Williams là một người thông minh.
08:57
We all know who he is on television.
218
522000
3000
Chúng ta đều biết anh ấy là ai trên TV.
09:00
He's well educated, he's smart,
219
525000
2000
Anh ấy được giáo dục tốt. Thông minh.
09:02
he knows what Sylvia Browne is doing
220
527000
2000
Anh ta biết Sylvia Browne đang làm gì,
09:04
but he doesn't give a damn.
221
529000
2000
nhưng không thèm quan tâm.
09:06
He just doesn't care.
222
531000
3000
Đơn giản là anh ta không quan tâm.
09:10
Because, the bottom line is, the sponsors love it,
223
535000
3000
Bởi vì, điểm mấu chốt là, những nhà tài trợ rất thích việc này,
09:13
and he will expose her
224
538000
2000
anh ta sẽ luôn luôn cho bà ta
09:15
to television publicity all the time.
225
540000
2000
xuất hiện trên truyền hình.
09:17
Now, what does Sylvia Browne give you for that 700 dollars?
226
542000
3000
Với 700 đô Sylvia Browne sẽ cho bạn cái gì?
09:20
She gives you the names of your guardian angels, that's first.
227
545000
3000
Bà ta đưa cho bạn tên của thiên thần hộ mệnh, đấy là điều đầu tiên.
09:23
Now, without that, how could we possibly function? (Laughter)
228
548000
3000
Không có điều đó chúng ta làm sao mà sống bình thường được?
09:26
She gives you the names of previous lives,
229
551000
3000
Bà ấy cho bạn tên trong kiếp trước,
09:29
who you were in previous lives.
230
554000
2000
bạn là ai trong kiếp trước.
09:31
Duh.
231
556000
2000
Vâng thế sao.
09:33
It turns out that the women
232
558000
2000
Hóa ra những người phụ nữ
09:35
that she gives readings for
233
560000
2000
bà ấy phán cho
09:37
were all Babylonian princesses, or something like that.
234
562000
3000
đều là các công nương Babylon hay tương tự.
09:40
And the men were all Grecian warriors
235
565000
2000
Những người đàn ông đều là các chiến binh Hy Lạp
09:42
fighting with Agamemnon.
236
567000
3000
chiến đấu với các Agamemnon.
09:45
Nothing is ever said about
237
570000
2000
Không bao giờ nói gì về
09:47
a 14 year-old bootblack in the streets of London
238
572000
2000
một thằng bé đánh giầy 14 tuổi trên đường phố London,
09:49
who died of consumption.
239
574000
2000
chết vì lao phổi.
09:51
He isn't worth bringing back, obviously.
240
576000
3000
Nó không đáng kể lại, hiển nhiên là thế rồi.
09:54
And the strange thing -- folks, you may have noticed this too.
241
579000
3000
Và điều kỳ lạ là -- bạn có thể đã nhận ra điều này --
09:57
You see these folks on television --
242
582000
3000
bạn thấy những người đó trên TV --
10:00
they never call anybody back from hell. (Laughter)
243
585000
3000
họ không bao giờ gọi ai lên từ địa ngục.
10:04
Everyone comes back from heaven, but never from hell.
244
589000
3000
Tất cả quay về từ thiên đường, nhưng không bao giờ từ địa ngục.
10:07
If they call back any of my friends,
245
592000
2000
Nếu họ gọi về người bạn nào đó của tôi,
10:09
they're not going to... Well, you see the story.
246
594000
2000
họ sẽ không...Bạn biết rồi đấy.
10:11
(Laughter)
247
596000
2000
(Tiếng cười)
10:14
Now, Sylvia Browne is an exception,
248
599000
3000
Giờ thì, Sylvia Browne là một ngoại lệ,
10:17
an exception in one way,
249
602000
2000
ngoại lệ về một điều,
10:19
because the James Randi Educational Foundation, my foundation,
250
604000
3000
Quỹ Giáo dục James Randi, tổ chức của tôi,
10:22
offers a one million dollar prize in negotiable bonds.
251
607000
3000
trao giải một triệu đô có thể quy đổi được.
10:25
Very simply won.
252
610000
2000
Rất dễ để đoạt giải.
10:27
All you have to do is prove any paranormal, occult
253
612000
2000
Bạn chỉ cần chứng minh bất cứ một hiện tượng siêu nhiên,
10:29
or supernatural event or power of any kind
254
614000
2000
siêu linh nào
10:31
under proper observing conditions.
255
616000
2000
dưới sự chứng kiến hợp thức.
10:33
It's very easy, win the million dollars.
256
618000
2000
Vô cùng dễ dàng để đoạt một triệu đô.
10:35
Sylvia Browne is an exception in that
257
620000
2000
Sylvia Browne là một ngoại lệ bởi
10:37
she's the only professional psychic
258
622000
3000
bà ấy là nhà tâm linh chuyên nghiệp duy nhất
10:40
in the whole world
259
625000
2000
trên toàn thế giới
10:42
that has accepted our challenge.
260
627000
3000
đã chấp nhận thử thách của chúng tôi.
10:45
She did this on the "Larry King Live" show on CNN
261
630000
3000
Bà ấy chấp nhận nó trên show trực tiếp của Larry King trên CNN
10:48
six and a half years ago.
262
633000
3000
sáu năm rưỡi trước.
10:51
And we haven't heard from her since. Strange.
263
636000
3000
Và từ đó chúng tôi chưa nhận được phản hồi nào từ bà ta. Thật lạ thay.
10:54
She said that, first of all, that she didn't know how to contact me.
264
639000
3000
Bà ấy nói rằng, đầu tiên, bà ta không biết liên lạc với tôi thế nào.
10:57
Duh.
265
642000
2000
Thế sao.
10:59
A professional psychic who speaks to dead people,
266
644000
2000
Một nhà ngoại cảm chuyên nghiệp người nói chuyện với người đã mất
11:02
she can't reach me?
267
647000
2000
mà không thể liên lạc với tôi?
11:04
(Laughter)
268
649000
2000
(Tiếng cười)
11:06
I'm alive, you may have noticed.
269
651000
2000
Tôi còn sống đây, cô chắc đã nhận ra.
11:08
Well, pretty well anyway.
270
653000
2000
Dù sao cũng tốt thôi.
11:11
She couldn't reach me. Now she says she doesn't want to reach me
271
656000
3000
Bà ấy không thể liên lạc với tôi. Giờ bà ấy nói không muốn liên lạc với tôi
11:14
because I'm a godless person.
272
659000
3000
bởi tôi là người vô thần.
11:17
All the more reason to take the million dollars,
273
662000
2000
Còn nhiều lý do để lấy một triệu đô mà,
11:19
wouldn't you think, Sylvia?
274
664000
2000
bà không nghĩ lại sao, Sylvia.
11:21
Now these people need to be stopped, seriously now.
275
666000
3000
Những người này cần phải bị ngăn chặn, ngay bây giờ.
11:24
They need to be stopped because this is a cruel farce.
276
669000
2000
Họ cần phải bị ngăn chặn lại bởi đây là một trò hề tai hại.
11:26
We get people coming to the foundation all the time.
277
671000
3000
Chúng tôi thường xuyên gặp những người tìm đến quỹ.
11:29
They're ruined financially and emotionally
278
674000
3000
Họ bị đổ vỡ cả về tài chính và tâm lý
11:32
because they've given their money and their faith
279
677000
2000
bởi họ đã đưa tiền và niềm tin
11:34
to these people.
280
679000
2000
tới những người này.
11:36
Now, I popped some pills earlier.
281
681000
2000
Tôi đã uống vài viên thuốc lúc nãy,
11:38
I have to explain that to you.
282
683000
2000
giờ tôi phải giải thích cho các bạn.
11:40
Homeopathy, let's find out what that's all about.
283
685000
3000
Homeopathy (liệu pháp vi lượng đồng phân), hãy tìm hiểu xem đó là gì.
11:43
Hmm. You've heard of it.
284
688000
2000
Hmm. Bạn đã nghe về nó rồi.
11:45
It's an alternative form of healing, right?
285
690000
3000
Đó là một dạng phục hồi khác, phải không.
11:48
Homeopathy actually consists -- and that's what this is.
286
693000
3000
Homeopathy thực ra bao gồm -- và đây là nó.
11:51
This is Calms Forte,
287
696000
3000
Đây là Calm's Forte,
11:54
32 caplets of sleeping pills! I forgot to tell you that.
288
699000
3000
32 viên thuốc ngủ -- tôi quên chưa nói với các bạn.
11:57
I just ingested
289
702000
2000
Tôi mới nuốt
11:59
six and a half days worth of sleeping pills.
290
704000
3000
lượng thuốc đủ để ngủ 6 ngày rưỡi.
12:02
(Laughter)
291
707000
2000
(Tiếng cười)
12:04
Six and a half days, that certainly is a fatal dose.
292
709000
2000
Sáu ngày rưỡi, đó chắc chắn là một lượng có thể gây tử vong.
12:06
It says right on the back here,
293
711000
2000
Nó viết ngay trên mặt sau đây,
12:08
"In case of overdose,
294
713000
2000
"Trong trường hợp dùng quá liều,
12:10
contact your poison control center immediately,"
295
715000
2000
lập tức liên lạc với trung tâm kiểm soát độc tố của bạn,"
12:12
and it gives an 800 number.
296
717000
2000
và có một số điện thoại 800.
12:14
Keep your seats -- it's going to be okay.
297
719000
2000
Các bạn cứ ngồi yên ở ghế. Sẽ ổn thôi.
12:16
I don't really need it
298
721000
2000
Tôi không thực sự cần nó đâu
12:18
because I've been doing this stunt
299
723000
2000
bởi tôi đã diễn trò này
12:20
for audiences all over the world
300
725000
3000
cho khán giả khắp thế giới
12:23
for the last eight or 10 years,
301
728000
2000
suốt 8 hay 10 năm vừa rồi,
12:25
taking fatal doses of homeopathic sleeping pills.
302
730000
3000
uống những lượng thuốc ngủ homeopathy đủ để gây tử vong.
12:28
Why don't they affect me?
303
733000
2000
Tại sao chúng không ảnh hưởng tới tôi?
12:30
(Laughter)
304
735000
2000
(Tiếng cười)
12:32
(Applause)
305
737000
3000
(Tiếng vỗ tay)
12:35
The answer may surprise you.
306
740000
2000
Câu trả lời có thể làm bạn ngạc nhiên.
12:37
What is homeopathy?
307
742000
2000
Homeopathy là gì?
12:39
It's taking a medicine that really works
308
744000
2000
Đó là lấy một loại thuốc thực sự có tác dụng
12:41
and diluting it down
309
746000
2000
và pha loãng nó
12:43
well beyond Avogadro's limit.
310
748000
2000
vượt quá giới hạn của Avogadro nhiều lần.
12:45
Diluting it down to the point
311
750000
2000
Pha loãng tới khi
12:47
where there's none of it left. (Laughter)
312
752000
3000
không còn tí thuốc nào nữa.
12:50
Now folks, this is not
313
755000
2000
Đây không phải
12:52
just a metaphor I'm going to give you now, it's true.
314
757000
3000
là một ẩn dụ, nó đúng là như thế.
12:55
It's exactly equivalent to taking
315
760000
2000
Nó chính xác giống như là
12:57
one 325 milligram aspirin tablet,
316
762000
4000
lấy 325g aspirin,
13:01
throwing it into the middle of Lake Tahoe,
317
766000
3000
ném vào hồ Tahoe,
13:04
and then stirring it up, obviously with a very big stick,
318
769000
3000
và khuấy lên, dĩ nhiên là dùng một cái que khổng lồ,
13:07
and waiting two years or so
319
772000
2000
và đợi hai năm
13:09
until the solution is homogeneous.
320
774000
3000
cho tới khi dung dịch tan đều.
13:12
Then, when you get a headache,
321
777000
2000
Khi đó, mỗi lần bạn bị đau đầu,
13:14
you take a sip of this water, and -- voila! -- it is gone.
322
779000
3000
bạn uống một chút nước ở đó và nó biến mất.
13:17
(Laughter)
323
782000
2000
(Tiếng cười)
13:19
Now that is true. That is what homeopathy is all about.
324
784000
3000
Đúng như vậy. Đó là homeopathy.
13:22
And another claim that they make -- you'll love this one --
325
787000
3000
Một điều họ nữa tự nhận là -- bạn sẽ thích cái này --
13:25
the more dilute the medicine is, they say,
326
790000
3000
họ nói thuốc càng loãng
13:28
the more powerful it is.
327
793000
2000
càng có tác dụng.
13:30
Now wait a minute, we heard about a guy in Florida.
328
795000
3000
Đợi đã, chúng ta đã nghe về một anh chàng ở Florida.
13:33
The poor man, he was on homeopathic medicine.
329
798000
2000
Chàng trai tôi nghiệp, anh ta đang dùng thuốc homeopathy.
13:35
He died of an overdose.
330
800000
2000
Anh ta chết vì quá liều.
13:37
He forgot to take his pill.
331
802000
2000
Anh ta quên uống thuốc.
13:39
(Laughter)
332
804000
2000
(Tiếng cười)
13:41
Work on it. Work on it.
333
806000
2000
Suy nghĩ đi. Suy nghĩ đi.
13:45
It's a ridiculous thing. It is absolutely ridiculous.
334
810000
3000
Thật đáng cười. Một điều hoàn toàn nực cười.
13:48
I don't know what we're doing,
335
813000
2000
Tôi không biết chúng ta đang làm gì,
13:50
believing in all this nonsense over all these years.
336
815000
3000
tin vào tất cả những thứ vớ vẩn này suốt những năm qua.
13:53
Now, let me tell you,
337
818000
2000
Để tôi kể cho các bạn,
13:55
The James Randi Educational Foundation
338
820000
2000
Quỹ Giáo dục James Randi
13:57
is waving this very big carrot,
339
822000
2000
đang treo một giải rất lớn,
13:59
but I must say, the fact that nobody
340
824000
3000
nhưng tôi phải nói rằng, thực tế rằng chưa ai
14:02
has taken us up on this offer
341
827000
2000
nhận thử thách này
14:04
doesn't mean that the powers don't exist.
342
829000
2000
không có nghĩa những năng lực đó không tồn tại.
14:06
They might, some place out there.
343
831000
3000
Chúng có thể, ở đâu đó ngoài kia.
14:09
Maybe these people are just independently wealthy.
344
834000
3000
Có thể những người đó đã giàu sẵn rồi.
14:12
Well, with Sylvia Browne I would think so.
345
837000
2000
Với Sylvia Browne tôi sẽ nghĩ như thế.
14:14
You know, 700 dollars for a 20 minute reading
346
839000
2000
Bạn biết đấy, 700 đô cho 20 phút
14:16
over the telephone --
347
841000
2000
qua điện thoại,
14:18
that's more than lawyers make!
348
843000
2000
nhiều hơn cả luật sư.
14:21
I mean that's a fabulous amount of money.
349
846000
2000
Đó là một khoản tiền quá lớn.
14:23
These people don't need the million dollars perhaps,
350
848000
3000
Những người này có thể không cần một triệu đô
14:26
but wouldn't you think they'd like to take it
351
851000
2000
nhưng bạn không nghĩ rằng họ sẽ chấp nhận nó
14:28
just to make me look silly?
352
853000
2000
chỉ để khiến tôi xấu hổ,
14:30
Just to get rid of this godless person out there
353
855000
3000
chỉ để loại bỏ con người vô thần
14:33
that Sylvia Browne talks about all the time?
354
858000
3000
mà Sylvia Browne lúc nào cũng nói đến sao?
14:36
I think that something needs to be done about this.
355
861000
2000
Tôi nghĩ cần làm việc gì đó về chuyện này.
14:38
We really would love to have suggestions from you folks
356
863000
3000
Chúng tôi thực sự cần gợi ý từ các bạn
14:41
on how to contact federal, state
357
866000
3000
về cách làm thế nào để liên lạc với chính quyền bang
14:44
and local authorities
358
869000
2000
và địa phương
14:46
to get them to do something.
359
871000
2000
để bắt họ làm gì đó.
14:48
If you find out -- now I understand.
360
873000
3000
Nếu bạn tìm ra -- giờ tôi đã hiểu --
14:51
We've seen people, even today, speaking to us
361
876000
2000
chúng ta đã có những người, ngay cả hôm nay, nói về
14:53
about AIDS epidemics
362
878000
2000
đại dịch AIDS
14:55
and starving kids around the world
363
880000
2000
và những đứa trẻ đang chết đói khắp thế giới
14:57
and impure water supplies that people have to suffer with.
364
882000
3000
và nguồn nước ô nhiễm mà con người phải chịu đựng.
15:00
Those are very important,
365
885000
2000
Những vấn đề đó là vô cùng quan trọng,
15:02
critically important to us.
366
887000
2000
quan trọng sống còn đối với chúng ta.
15:04
And we must do something about those problems.
367
889000
3000
Và ta phải làm việc gì đó về những vấn đề này.
15:07
But at the same time,
368
892000
2000
Nhưng trong lúc đó...
15:09
as Arthur C. Clarke said,
369
894000
2000
Như Arthur C. Clarke đã nói
15:11
The rotting of the human mind,
370
896000
2000
"Sự mục nát của trí óc con người."
15:13
the business of believing in the paranormal and the occult
371
898000
2000
Chuyện tin vào siêu linh và những điều huyền bí
15:15
and the supernatural --
372
900000
2000
và siêu nhiên,
15:17
all of this total nonsense,
373
902000
2000
tất cả những thứ vớ vẩn này,
15:19
this medieval thinking --
374
904000
2000
những suy nghĩ từ thời trung cổ này,
15:21
I think something should be done about that,
375
906000
2000
tôi nghĩ cần phải làm gì đó với chúng,
15:23
and it all lies in education.
376
908000
2000
và tất cả đều phụ thuộc vào giáo dục.
15:25
Largely, it's the media
377
910000
2000
Nói chung, truyền thông
15:27
who are to blame for this sort of thing.
378
912000
2000
đáng bị đỗ lỗi cho chuyện này.
15:29
They shamelessly promote
379
914000
2000
Họ không hề xấu hổ khi quảng cáo
15:31
all kinds of nonsense of this sort
380
916000
2000
những thứ vớ vẩn này
15:33
because it pleases the sponsors.
381
918000
3000
bởi chúng làm hài lòng những nhà tài trợ.
15:37
It's the bottom line, the dollar line.
382
922000
2000
Đó là thứ quan trọng nhất, đồng tiền.
15:39
That's what they're looking at.
383
924000
2000
Đó là thứ họ quan tâm.
15:41
We really must do something about this.
384
926000
2000
Chúng ta phải làm gì đó về chuyện này.
15:43
I'm willing to take your suggestions,
385
928000
2000
Tôi sẵn sàng nhận gợi ý từ các bạn,
15:45
and I'm willing to have you
386
930000
2000
và tôi sẵn sàng đưa bạn
15:47
tune in to our webpage.
387
932000
3000
lên trang web của chúng tôi.
15:50
It's www.randi.org.
388
935000
3000
Đó là www.randi.org.
15:53
Go in there and look at the archives,
389
938000
2000
Lên đó là xem các lưu trữ,
15:55
and you will begin to understand much more
390
940000
2000
và bạn sẽ bắt đầu hiểu thêm nhiều hơn
15:57
of what I've been talking about today.
391
942000
2000
về những điều tôi đã nói hôm nay.
15:59
You will see the records that we have.
392
944000
2000
Bạn sẽ thấy những lưu trữ của chúng tôi.
16:01
There's nothing like sitting in that library
393
946000
2000
Không có gì giống như khi ngồi trong thư viện đó
16:03
and having a family appear there
394
948000
2000
và có gia đình cùng xuất hiện ở đó
16:05
and say that Mum gave away all the family fortune.
395
950000
3000
và nói rằng người mẹ đã cho đi toàn bộ gia sản.
16:08
She cashed in the CDs,
396
953000
2000
Cô ta đã bán các đĩa CD,
16:10
she gave away the stocks and the certificates.
397
955000
3000
bán hết cổ phần và các giấy tờ của họ.
16:13
That's really sad to hear,
398
958000
2000
Thật đau lòng khi biết
16:15
and it hasn't helped them one bit,
399
960000
3000
việc đó đã không giúp họ chút nào,
16:18
hasn't solved any of their problems.
400
963000
2000
đã không giải quyết vấn đề nào của họ.
16:20
Yes, there could be a rotting of the American mind,
401
965000
2000
Đúng vậy, suy nghĩ của người Mỹ
16:22
and of the minds all the way around the earth,
402
967000
3000
và của những người trên khắp thế giới sẽ có thể mục nát
16:25
if we don't start to think sensibly about these things.
403
970000
3000
nếu chúng ta không bắt đầu suy nghĩ nghiêm túc về những chuyện này.
16:29
Now, we've offered this carrot,
404
974000
2000
Chúng tôi đã treo giải thưởng này,
16:31
as I say, we've dangled the carrot.
405
976000
2000
như tôi có nói, chúng tôi đã treo củ cà rốt lên.
16:33
We're waiting for the psychics to come forth and snap at it.
406
978000
2000
Chúng tôi đang đợi những nhà tâm linh tiến lên và giật lấy nó.
16:35
Oh, we get lots of them,
407
980000
2000
Ồ, chúng tôi gặp rất nhiều người,
16:37
hundreds of them every year come by.
408
982000
2000
hàng trăm người mỗi năm tìm đến.
16:39
These are dowsers and people
409
984000
2000
Đó là những nhà ngoại cảm và những người
16:41
who think that they can talk to the dead as well,
410
986000
2000
nghĩ rằng họ cũng có thể nói chuyện với cõi âm,
16:43
but they're amateurs; they don't know how to evaluate
411
988000
2000
nhưng họ là nghiệp dư, họ khoongg biết làm sao để đánh giá
16:45
their own so-called powers.
412
990000
3000
năng lực mà họ tự cho là mình có.
16:48
The professionals never come near us,
413
993000
2000
Những người chuyên nghiệp không bao giờ tới gần chúng tôi,
16:50
except in that case of Sylvia Browne
414
995000
2000
trừ trường hợp của Sylvia Browne
16:52
that I told you about a moment ago.
415
997000
2000
mà tôi đã nói lúc nãy.
16:55
She did accept and then backed away.
416
1000000
3000
Bà ta đã chấp nhận và rồi rút lui.
16:58
Ladies and gentlemen,
417
1003000
3000
Các quý ông quý bà,
17:01
I'm James Randi,
418
1006000
3000
tôi là James Randi,
17:04
and I'm waiting.
419
1009000
3000
và tôi đang chờ đợi.
17:07
Thank you.
420
1012000
2000
Cảm ơn.
17:09
(Applause)
421
1014000
3000
(Tiếng vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
James Randi - Skeptic and conjurorLegendary skeptic James Randi has devoted his life to debunking frauds and investigating paranormal and pseudoscientific claims.
Why you should listen
James Randi has an international reputation as a magician and escape artist, but he is perhaps best known as the world's most tireless investigator and demystifier of paranormal and pseudoscientific claims.
Randi has pursued "psychic" spoonbenders, exposed the dirty tricks of faith healers, investigated homeopathic water "with a memory," and generally been a thorn in the sides of those who try to pull the wool over the public's eyes in the name of the supernatural. He has received numerous awards and recognitions, including a MacArthur "genius" grant in 1986. He's the author of numerous books, including The Truth About Uri Geller, The Faith Healers, Flim-Flam!, and An Encyclopedia of Claims, Frauds, and Hoaxes of the Occult and Supernatural.
In 1996, the James Randi Education Foundation was established to further Randi's work. Randi's long-standing challenge to psychics now stands as a $1,000,000 prize administered by the Foundation. It remains unclaimed.
James Randi | Speaker | TED.com