TED2007
James Randi: Homeopathy, quackery and fraud
James Randi'nin hararetle şarlatan medyumları alaşağı etmesi
Filmed:
Readability: 3.2
4,807,818 views
Efsanevi skeptik (şüpheci) James Randi, sahnede ölümcül dozda homeopatik uyku ilacı aldıktan sonra, mantık dışı inançları sorgulayan 18 dakikalık bir konuşma yapıyor. DÜnyanın ünlü medyumlarına bir de teklif getiriyor: Yaptığınızın gerçek olduğunu ispat edin, size 1 miyon dolar vereceğim. ( Henüz bu teklifi kabul eden olmadı.)
James Randi - Skeptic and conjuror
Legendary skeptic James Randi has devoted his life to debunking frauds and investigating paranormal and pseudoscientific claims. Full bio
Legendary skeptic James Randi has devoted his life to debunking frauds and investigating paranormal and pseudoscientific claims. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
Good morning.
0
1000
2000
Günaydın.
00:18
Happy to see so many fine folks out here
1
3000
3000
Bu kadar müthiş insanları ve gülen yüzleri
00:21
and so many smiling faces.
2
6000
2000
bir arada gördüğüme sevindim.
00:24
I have a very peculiar
3
9000
2000
Eskiden illüzyonist
00:26
background, attitude and approach
4
11000
2000
olduğum için dünyaya karşı
00:28
to the real world
5
13000
2000
kendine özgü bir
00:30
because I am a conjurer.
6
15000
2000
bakış açım var.
00:32
Now, I prefer that term over magician,
7
17000
3000
Bu terimi sihirbaz kelimesine tercih ediyorum,
00:35
because if I were a magician, that would mean
8
20000
2000
çünkü eğer sihirbaz olsaydım bu
00:37
that I use spells and incantations
9
22000
2000
büyü yapmak için tuhaf hareketler,
00:39
and weird gestures
10
24000
3000
büyülü sözcük ve efsunlar
00:42
in order to accomplish real magic.
11
27000
3000
kullandığım anlamına gelirdi.
00:45
No, I don't do that; I'm a conjurer,
12
30000
2000
Ama ben bunları yapmıyorum, ben bir illüzyonistim,
00:47
who is someone who pretends to be
13
32000
3000
gerçek bir sihirbazı taklit
00:50
a real magician. (Laughter)
14
35000
3000
eden biri.
00:53
Now, how do we go about that sort of thing?
15
38000
3000
Bunu nasıl açıklayabiliriz?
00:56
We depend on the fact
16
41000
2000
Bizler, sizin gibi bir seyirci gruplarının
00:58
that audiences, such as yourselves,
17
43000
2000
varsayımlarda bulunacağına
01:00
will make assumptions.
18
45000
2000
güveniriz.
01:02
For example, when I walked up here
19
47000
2000
Örneğin, buraya gelip de
01:04
and I took the microphone from the stand
20
49000
2000
mikrofonu yuvasından çıkarıp
01:06
and switched it on,
21
51000
2000
elime aldığımda
01:08
you assumed this was a microphone, which it is not.
22
53000
2000
bunun bir mikrofon olduğunu varsaydınız, oysa değil.
01:10
(Laughter)
23
55000
2000
(Gülüşmeler)
01:12
As a matter of fact, this is something
24
57000
2000
Aslında bu, hemen hemen sizlerin yarınız
01:14
that about half of you, more than half of you will not be familiar with.
25
59000
3000
hatta yarıdan fazlanızın aşina olmadığı bur cihaz.
01:17
It's a beard trimmer, you see?
26
62000
3000
Bir sakal kesme cihazı (trimmer), bakın.
01:20
And it makes a very bad microphone;
27
65000
2000
ve mikrofon olarak da hiç iyi değil,
01:22
I've tried it many times. (Laughter)
28
67000
2000
çok defalar denedim.
01:24
The other assumption that you made --
29
69000
2000
Yaptığınız bir diğer varsayım da --
01:26
and this little lesson is to show you
30
71000
2000
bu küçük ders uygun şekilde size
01:28
that you will make assumptions.
31
73000
2000
sunulan verilerden yola çıkarak
01:30
Not only that you can, but that you will
32
75000
2000
varsayımlarda bulunabileceğinizi
01:32
when they are properly suggested to you.
33
77000
2000
hatta bulunacağınızı göstermek için--
01:34
You believe I'm looking at you.
34
79000
2000
Size baktığımı düşünüyorsunuz.
01:36
Wrong. I'm not looking at you. I can't see you.
35
81000
3000
Yanlış. Size bakmıyorum. Sizi göremiyorum.
01:39
I know you're out there, they told me backstage, it's a full house and such.
36
84000
3000
Oralarda bir yerdesiniz, biliyorum, sahne arkasında yerleri hepsinin dolduğunu söylediler.
01:42
I know you're there because I can hear you,
37
87000
2000
Orada olduğunuzu biliyorum, öünkü sizi duyuyorum.
01:44
but I can't see you because I normally wear glasses.
38
89000
3000
Ama sizi göremiyorum, çünkü normalde gözlük kullanırım.
01:47
These are not glasses, these are empty frames. (Laughter)
39
92000
2000
Bunlar gözlük değil, içi boş çerçeveler,
01:49
Quite empty frames.
40
94000
2000
sadece çerçeve, bakın.
01:51
Now why would a grown man appear before you
41
96000
3000
Şimdi, yetişkin bir adam neden karşınıza
01:54
wearing empty frames on his face?
42
99000
2000
camları olmayan bir çerçeveyle çıkar ki?
01:56
To fool you, ladies and gentlemen,
43
101000
2000
Sizi kandırmak için baylar ve bayanlar,
01:58
to deceive you, to show that you, too,
44
103000
3000
sizi aldatmak için, size varsayımlarda
02:01
can make assumptions.
45
106000
2000
bulunduğunuzu kanıtlamak için.
02:03
Don't you ever forget that.
46
108000
2000
Bunu hiç unutmayın.
02:05
Now, I have to do something -- first of all, switch to real glasses
47
110000
2000
Şimdi yapmam gereken bir şey var, ama önce gerçek gözlüklerimi
02:07
so I can actually see you,
48
112000
2000
takayım ki sizi görebileyim.
02:09
which would probably be a convenience. I don't know.
49
114000
3000
Muhtemelen çok daha iyi olacak. Bilemiyorum tabi.
02:12
I haven't had a good look. Well, it's not that great a convenience.
50
117000
2000
Çok iyi bakamadım. O kadar da iyi değilmiş.
02:14
(Laughter)
51
119000
2000
(Gülüşmeler)
02:16
I have to do something now, which seems
52
121000
2000
Şimdi yapmam gereken bir şey var,
02:18
a little bit strange for a magician.
53
123000
2000
bir sihirbaz için tuhaf görünebilir.
02:20
But I'm going to take some medication.
54
125000
2000
Biraz ilaç almam lazım.
02:22
This is a full bottle of
55
127000
2000
Bu bir kutu dolusu
02:24
Calms Forte.
56
129000
2000
Calms Forte.
02:26
I'll explain that in just a moment.
57
131000
2000
Biraz sonra açıklayacağım.
02:28
Ignore the instructions,
58
133000
2000
Kullanım kılavuzunu boşverin.
02:30
that's what the government has to put in there
59
135000
2000
Sizlerin kafasını karıştırmak için
02:32
to confuse you, I'm sure.
60
137000
3000
devletin koyduğu bir kağıt olduğuna eminim.
02:35
I will take enough of these. Mm.
61
140000
2000
Şimdi bunlardan yeterince içeyim. Mmmmm...
02:38
Indeed, the whole container.
62
143000
2000
Evet, tüm kutuyu içtim.
02:47
Thirty-two tablets of Calms Forte.
63
152000
3000
32 tane Calm's Forte tableti aldım.
02:50
Now that I've done that -- I'll explain it in a moment --
64
155000
3000
Şimdi bunu yaptığıma göre -- biraz sonra açıklayacağım--
02:53
I must tell you that
65
158000
2000
sıze şunu söylemeliyim ki
02:55
I am an actor.
66
160000
2000
ben bir aktörüm.
02:57
I'm an actor who plays a specific part.
67
162000
3000
Özel bir rolü oynayan bir aktörüm,
03:00
I play the part of a magician,
68
165000
2000
bir sihirbazın rolünü oynuyorum.
03:02
a wizard, if you will, a real wizard.
69
167000
3000
gerçek bir sihirbaz.
03:05
If someone were to appear on this stage in front of me
70
170000
3000
Eğer burada, sahnede karşımda biri olsa ve
03:08
and actually claim to be
71
173000
2000
gerçekte Hamlet ismindeki
03:10
an ancient prince of Denmark named Hamlet,
72
175000
3000
antik bir Danimarka prensi olduğunu söylese
03:13
you would be insulted
73
178000
2000
hakarete uğramış hissedersiniz,
03:15
and rightly so.
74
180000
2000
ve haklısınız da.
03:17
Why would a man assume that you would believe
75
182000
2000
Neden bir adam böylesine tuhaf bir şeye
03:19
something bizarre like this?
76
184000
2000
inanacağınızı varsaysın ki?
03:21
But there exists out there
77
186000
2000
Ama dışarılarda bir yerde
03:23
a very large population
78
188000
3000
oldukça kalabalık bir grup insan
03:26
of people who will tell you
79
191000
2000
var ki, sizlere psişik, sihirli
03:28
that they have psychic, magical powers
80
193000
2000
güçleri olduğunu, geleceği görebildiklerini
03:30
that they can predict the future,
81
195000
2000
ve ölülerle iletişim kurabildiklerini
03:32
that they can make contact with the deceased.
82
197000
2000
söylüyorlar.
03:34
Oh, they also say
83
199000
2000
Ayrıca size astroloji veya
03:36
they will sell you astrology
84
201000
2000
diğer kahanet yöntemlerini
03:38
or other fortunetelling methods.
85
203000
2000
pazarlıyorlar. Bunu seve
03:40
Oh, they gladly sell you that, yes.
86
205000
2000
seve yaptıklarından emin olabilirsiniz.
03:42
And they also say
87
207000
2000
Bunlar, size aynı zamanda
03:44
that they can give you perpetual motion machines
88
209000
2000
devri-daim makinaları ve sonsuz enerji sistemleri
03:46
and free energy systems.
89
211000
2000
verebilecelerini de söylüyorlar.
03:48
They claim to be psychics,
90
213000
2000
Medyum olduklarını iddia ediyorlar
03:50
or sensitives, whatever they can.
91
215000
2000
ya da algılarının çok açık olduğunu.
03:52
But the one thing that has made a big comeback
92
217000
3000
Ama son zamanlarda
03:55
just recently
93
220000
2000
en popüler hale gelen şeylerden
03:57
is this business of
94
222000
2000
biri de şu
03:59
speaking with the dead.
95
224000
2000
ölülerle konuşma olayı.
04:02
Now, to my innocent mind,
96
227000
2000
Şimdi benim safiyane bilgime göre
04:04
dead implies
97
229000
3000
ölü olmak
04:07
incapable of communicating. (Laughter)
98
232000
3000
iletişim kuramamak demek.
04:10
You might agree with me on that.
99
235000
2000
Bu konuda bana katılıyor olabilirsiniz.
04:12
But these people, they tend to tell you that
100
237000
3000
Ama bu insanlar, size sadece ölülerle
04:15
not only can they communicate with the dead --
101
240000
2000
karşılıklı iletişim kurmayı bırakın --
04:17
"Hi, there" --
102
242000
2000
Selam, naber --
04:19
but they can hear the dead as well,
103
244000
2000
ölüleri duyabildiklerini ve bu bilgiyi
04:21
and they can relay this information back to the living.
104
246000
3000
biz ölümlülere aktarabildiklerine de inanırlar.
04:24
I wonder if that's true.
105
249000
2000
Bu gerçek mi merak ediyorum.
04:26
I don't think so, because
106
251000
2000
Gerçek olduğunu sanmıyorum
04:28
this subculture of people
107
253000
2000
çünkü bu gruba dahil insanlar
04:30
use exactly the same gimmicks that we magicians do,
108
255000
3000
biz sahne sihirbazlarının yaptığı hilelere başvuruyorlar,
04:33
exactly the same --
109
258000
2000
tamamen aynısı,
04:35
the same physical methods, the same psychological methods --
110
260000
3000
aynı fiziksel yöntemler, anı psikolojik yöntemler.
04:38
and they effectively and profoundly
111
263000
3000
Ve etkili ve derinlemesine bir şekilde
04:41
deceive millions of people around the earth,
112
266000
2000
dünyanın dört bir yanındaki insanları
04:43
to their detriment.
113
268000
2000
kandırıyor ve zarar veriyorlar.
04:45
They deceive these people,
114
270000
2000
Bu insanları dolandırarak
04:47
costs them a lot of money,
115
272000
2000
bir sürü paralarını alıyorlar.
04:49
cost them a lot of emotional anguish.
116
274000
2000
Onları emosyonel olarak hırpalıyorlar.
04:51
Billions of dollars are spent
117
276000
2000
Dünyanın dört bir yanında her yıl
04:53
every year, all over the globe,
118
278000
3000
bu şarlatanlara milyarlarca
04:56
on these charlatans.
119
281000
2000
dolar akıyor.
04:58
Now, I have two questions
120
283000
2000
Şimdi, eğer imkanım olsa
05:00
I would like to ask these people
121
285000
2000
bu insanlara iki soru sorardım.
05:02
if I had the opportunity to do so.
122
287000
2000
İlk soru şu:
05:04
First question: If I want to ask them to call up --
123
289000
3000
Eğer onlardan anneannemin hayaletini
05:07
because they do hear them through the ear.
124
292000
2000
çağırmalarını istesem --
05:09
They listen to the spirits like this --
125
294000
2000
çünkü ruhları bu şekilde dinliyorlar--
05:11
I'm going to ask you to call up the ghost of my grandmother
126
296000
3000
anneannemin ruhunu istesem, çünkü ölmeden
05:14
because, when she died, she had the family will,
127
299000
2000
vasiyetini bir yerlere saklamış, nerede bilmiyoruz,
05:16
and she secreted it someplace. We don't know where it is,
128
301000
2000
Hiçbirimiz bulamıyoruz. Diyelim ki bunu sorduk
05:18
so we ask Granny, "Where is the will, Granny?"
129
303000
3000
anneanneme, "Vasiyet nerede, Anneanne?"
05:21
What does Granny say? She says, "I'm in heaven and it's wonderful.
130
306000
3000
Anneanne ne cevap verir? Der ki, "Cennetteyim ve burası harika,
05:24
I'm here with all my old friends, my deceased friends,
131
309000
2000
Eski arkadaşlarım, vefat etmiş yakınlarım,
05:26
and my family
132
311000
2000
ailem,
05:28
and all the puppy dogs and the kittens that I used to have when I was a little girl.
133
313000
3000
çocukken sahip olduğum yavru köpek ve kediler, hepsi burada.
05:31
And I love you, and I'll always be with you.
134
316000
3000
Ve sizi çok seviyorum, her zaman sizinle olacağım.
05:34
Good bye."
135
319000
2000
Hoşçakalın."
05:36
And she didn't answer the damn question!
136
321000
2000
lanet olası soruya cevap bile vermedi.
05:38
Where is the will?
137
323000
2000
Vasiyet nerede?
05:40
Now, she could easily have said,
138
325000
2000
Şimdi biliyorsunuz aslında kolayca,
05:42
"Oh, it's in the library on the second shelf, behind the encyclopedia,"
139
327000
2000
"Oh, kütüphanede, ikinci rafta, ansiklopedilerin arkasında." diyebilirdi.
05:44
but she doesn't say that. No, she doesn't.
140
329000
3000
Ama bunu söylemiyor, hayır söylemiyor.
05:47
She doesn't bring any useful information to us.
141
332000
3000
Bize herhangi faydalı bir bilgi vermiyor.
05:50
We paid a lot of money for that information,
142
335000
2000
Bu bilgi için bir sürü para vermiş durumdayız
05:52
be we didn't get it.
143
337000
2000
ama bu bilgiyi öğrenemedik.
05:54
The second question that I'd like to ask, rather simple:
144
339000
3000
Sormak istediğim ikinci soru ise daha basit,
05:57
Suppose I ask them to contact
145
342000
2000
Diyelim ki örnek olarak vefat etmiş
05:59
the spirit of my deceased father-in-law, as an example.
146
344000
3000
olan kayınpederimin ruhu ile iletişime geçmelerini istedim.
06:02
Why do they insist on saying --
147
347000
2000
Neden şöyle demekte israr ediyorlar?
06:04
remember, they speak into this ear --
148
349000
2000
"İsmi J ya da M ile başlayan biri...--
06:06
why do they say, "My name starts with J or M?"
149
351000
4000
Unutmayın kulağa fısıldıyorlar...
06:11
Is this a hunting game?
150
356000
2000
Neden soruyorlar bunu?
06:13
Hunting and fishing? What is it?
151
358000
2000
Adam asmaca mı oynuyoruz? Ne ki bu?
06:15
Is it 20 questions? No, it's more like 120 questions.
152
360000
3000
20 soru mu? Yok daha doğrusu 120 soru...
06:18
But it is a cruel, vicious,
153
363000
3000
Bu çok acımsızca, kötü niyetli
06:22
absolutely conscienceless --
154
367000
3000
ve tamamen şuursuz birşey.
06:25
I'll be all right, keep your seats (Laughter) --
155
370000
3000
İyiyim merak etmeyin, rahatsız olmayın --
06:28
game that these people play.
156
373000
2000
bu çok kötü niyetli bir şey.
06:30
And they take advantage of the innocent, the naive,
157
375000
3000
Ve bu insanlar masum, saf
06:33
the grieving, the needy people out there.
158
378000
3000
yas tutan, muhtaç insanları suistimal ediyorlar.
06:36
Now, this is a process
159
381000
2000
Bu süreç, soğuk okuma
06:38
that is called cold reading.
160
383000
3000
denen bir süreç.
06:42
There's one fellow out there,
161
387000
2000
Dışarıda Van Praagh diye bir adam var,
06:45
Van Praagh is his name, James Van Praagh.
162
390000
2000
James van Praagh.
06:47
He's one of the big practitioners of this sort of thing.
163
392000
2000
Bu işle uğraşan en bilinen kişilerden biri.
06:49
John Edward, Sylvia Browne
164
394000
3000
John Edward, Sylvia Browne
06:52
and Rosemary Altea, they are other operators.
165
397000
3000
ve Rosemary Altea bunlar da diğerleri.
06:55
There are hundreds of them all over the earth, but in this country,
166
400000
3000
Dünyada bunlardan yüzlerce var, ama bu ülkedeki en büyükleri
06:58
James Van Praagh is very big.
167
403000
2000
James Van Praagh.
07:00
And what does he do? He likes to tell you
168
405000
2000
Peki ne yapıyor? Size ölen kişinin
07:02
how the deceased got deceased,
169
407000
2000
nasıl öldüğünü anlatıyor.
07:04
the people he's talking to through his ear, you see?
170
409000
3000
Kulağına fısıldayan insanların ağzından anlatıyor bunu.
07:07
So what he says is, very often, is like this: he says,
171
412000
3000
Genelde söylediği şöyle bir şey,
07:10
"He tells me, he tells me, before he passed,
172
415000
3000
"Bana diyor ki... tam diğer tarafa geçmeden önce
07:14
that he had trouble breathing."
173
419000
2000
nefes alamaz olmuş."
07:16
Folks, that's what dying is all about!
174
421000
2000
Ahali, bu ölmenin ta kendisi değil mi?
07:18
(Laughter)
175
423000
2000
(Gülüşmeler)
07:20
You stop breathing, and then you're dead.
176
425000
2000
Yani nefes alamaz olursunuz ve ölürsünüz.
07:22
It's that simple.
177
427000
2000
Bu kadar basit.
07:24
And that's the kind of information they're going to bring back to you?
178
429000
3000
Medyumların size öbür taraftan verebilecekleri tek bilgi bu mu?
07:27
I don't think so.
179
432000
2000
Sanmıyorum.
07:29
Now, these people will make guesses, they'll say things like,
180
434000
2000
bakın, bu insanlar tahminlerde bulunurlar. Şöyle şeyler derler,
07:31
"Why am I getting electricity?
181
436000
2000
"Neden elektriksel birşey hissediyorum?"
07:33
He's saying to me, 'Electricity.'
182
438000
3000
Bana 'Elektriksel' diyor.
07:36
Was he an electrician?" "No."
183
441000
2000
Elektrikçi miydi? " Hayır.
07:38
"Did he ever have an electric razor?" "No."
184
443000
2000
"Elektrikli traş makinesi mi vardı?" Hayır.
07:40
It was a game of hunting questions like this.
185
445000
2000
Bunun gibi bi kelime avı işte.
07:42
This is what they go through.
186
447000
2000
Takip ettikleri oyun bu.
07:44
Now, folks often ask us
187
449000
2000
Şimdi, insanların bana
07:46
at the James Randi Educational Foundation,
188
451000
2000
James Randi Eğitim Vakfı'nda sıklıkla sorduğu
07:48
they call me, they say, "Why are you so concerned about this, Mr. Randi?
189
453000
3000
soru şu: "Niye bu konuyu böylesine önemsiyorsunuz Bay Randi?
07:51
Isn't it just a lot of fun?"
190
456000
2000
Bunlar aslında eğlenceli değil mi?"
07:53
No, it is not fun. It is a cruel farce.
191
458000
3000
Hayır, değil. Ancak kötü bir komedi olabilir.
07:56
Now, it may bring a certain amount of comfort,
192
461000
3000
Bundan medet uman insanlara az da olsa bir
07:59
but that comfort lasts
193
464000
2000
rahatlık verebilir, ama bu rahatlık
08:01
only about 20 minutes or so.
194
466000
2000
kısa sürüyor, 20 dk kadar
08:03
And then the people look in the mirror, and they say,
195
468000
2000
Sonra insanlar aynaya bakıyorlar ve diyorlar ki,
08:05
I just paid a lot of money for that reading.
196
470000
2000
bu seansa tonlarca para ödedim.
08:07
And what did she say to me? 'I love you!'"
197
472000
3000
ve bana ne dedi? "Seni Seviyorum!"
08:10
They always say that.
198
475000
2000
Ruhlar her zaman bunu söylerler.
08:12
They don't get any information,
199
477000
2000
Ve kurbanlar başka bir bilgi edinemezler,
08:14
they don't get any value for what they spend.
200
479000
2000
ödedikleri paranın karşılığını alamazlar.
08:16
Now, Sylvia Browne is the big operator.
201
481000
2000
Şimdi, Sylvia Browne başta gelen medyumlardan.
08:18
We call her "The Talons."
202
483000
2000
Ona "Pençe" adını taktık.
08:20
Sylvia Browne -- thank you --
203
485000
2000
Sylvia Browne -- Teşekkürler--
08:22
Sylvia Browne is the big operator
204
487000
3000
Sylvia Browne şu anda, bu alanda
08:25
in this field at this very moment.
205
490000
2000
çalışan en büyük isimlerden biri.
08:27
Now, Sylvia Browne -- just to show you --
206
492000
3000
Sylvia Browne -- sadece size göstermek istiyorum--
08:30
she actually gets 700 dollars
207
495000
3000
telefon üzerinden yaptığı 20 dk süren
08:33
for a 20 minute reading over the telephone,
208
498000
3000
her bir seans için 700 dolar para alıyor.
08:36
she doesn't even go there in person,
209
501000
2000
Gerçek anlamda müşterinin yanına bile gitmeden.
08:38
and you have to wait up to two years because
210
503000
2000
Ve onunla görüşmek için iki yıl kadar beklemelisiniz
08:40
she's booked ahead that amount of time.
211
505000
2000
çünkü o tarihe kadar randevuları dolu.
08:42
You pay by credit card or whatever,
212
507000
2000
Kredi kartı ya da neyle isterseniz
08:44
and then she will call you
213
509000
2000
parasını ödüyorsunuz, o da iki yıl
08:46
sometime in the next two years.
214
511000
2000
sonra bir ara sizi arıyor.
08:48
You can tell it's her. "Hello, this is Sylvia Browne."
215
513000
2000
Arayanın o olduğunu hemen alyabilirsiniz. "Alo, ben Sylvia Browne."
08:50
That's her, you can tell right away.
216
515000
2000
Bu o, hemen bileceksiniz zaten.
08:54
Now, Montel Williams is an intelligent man.
217
519000
3000
Montel Williams akıllı bir adam,
08:57
We all know who he is on television.
218
522000
3000
Hepimiz onu televizyondan tanıyoruz.
09:00
He's well educated, he's smart,
219
525000
2000
İyi eğitimli, akıllı.
09:02
he knows what Sylvia Browne is doing
220
527000
2000
Sylvia Browne'nin neler karıştırdığını biliyor,
09:04
but he doesn't give a damn.
221
529000
2000
ama umursamıyor.
09:06
He just doesn't care.
222
531000
3000
Zerre kadar umurunda değil.
09:10
Because, the bottom line is, the sponsors love it,
223
535000
3000
Çünkü, olayın esası şu ki, sponsorlar buna bayılıyorlar,
09:13
and he will expose her
224
538000
2000
ve onu televizyonda
09:15
to television publicity all the time.
225
540000
2000
göstermeye devam edecek.
09:17
Now, what does Sylvia Browne give you for that 700 dollars?
226
542000
3000
Sylvia Browne, ona verdiğiniz 700 dolar karşılığında size ne söylüyor?
09:20
She gives you the names of your guardian angels, that's first.
227
545000
3000
Önce koruyucu meleklerin adlarından başlıyor, bu ilki.
09:23
Now, without that, how could we possibly function? (Laughter)
228
548000
3000
Şimdi, bu bilgi olmadan bir seans nasıl yürüyecek?
09:26
She gives you the names of previous lives,
229
551000
3000
Size eski yaşantınızda kim olduğunuzu söylüyor,
09:29
who you were in previous lives.
230
554000
2000
daha önceki yaşamınızdaki isimlerinizi.
09:31
Duh.
231
556000
2000
Vay be.
09:33
It turns out that the women
232
558000
2000
Görünen o ki bu seanslara katılan
09:35
that she gives readings for
233
560000
2000
bütün kadınlar önceki hayatlarında
09:37
were all Babylonian princesses, or something like that.
234
562000
3000
Babil prensesi ya da buna benzer biri imişler.
09:40
And the men were all Grecian warriors
235
565000
2000
Erkeklerin tamamı da Agamemnon ile
09:42
fighting with Agamemnon.
236
567000
3000
savaşan Yunan askerleri.
09:45
Nothing is ever said about
237
570000
2000
Nedense kimse de eski hayatında Londra'nın
09:47
a 14 year-old bootblack in the streets of London
238
572000
2000
arka sokaklarında açlıktan ölen 14 yaşındaki
09:49
who died of consumption.
239
574000
2000
ayakkabı boyacısı çocuklar olmuyor.
09:51
He isn't worth bringing back, obviously.
240
576000
3000
Onları geri getirmenin bir kıymeti yok anlaşılan.
09:54
And the strange thing -- folks, you may have noticed this too.
241
579000
3000
ve en tuhaf olanı da -- ki bunu siz de fark etmiş olabilirsiniz --
09:57
You see these folks on television --
242
582000
3000
bu televizyonda gördüğünüz insanlar
10:00
they never call anybody back from hell. (Laughter)
243
585000
3000
cehennemden kimseyi çağırmıyorlar.
10:04
Everyone comes back from heaven, but never from hell.
244
589000
3000
Herkes cennetten geliyor, cehennemden gelen yok.
10:07
If they call back any of my friends,
245
592000
2000
Asında benim arkadaşlarımı çağırsalar
10:09
they're not going to... Well, you see the story.
246
594000
2000
onlar.... neyse anladınız ne demek istediğimi.
10:11
(Laughter)
247
596000
2000
(Gülüşmeler)
10:14
Now, Sylvia Browne is an exception,
248
599000
3000
Aslında, Sylvia Brown bir istisna,
10:17
an exception in one way,
249
602000
2000
şu anlamda bir istisna.
10:19
because the James Randi Educational Foundation, my foundation,
250
604000
3000
James Randi Eğitim Vakfı, benim kurduğum vakıf,
10:22
offers a one million dollar prize in negotiable bonds.
251
607000
3000
bir milyon dolarlık bir ödül vaadediyor.
10:25
Very simply won.
252
610000
2000
Kazanması çok kolay.
10:27
All you have to do is prove any paranormal, occult
253
612000
2000
Tek yapmanız gereken, herhangi bir paranormal,
10:29
or supernatural event or power of any kind
254
614000
2000
okkült, doğaüstü yeteneğinizi
10:31
under proper observing conditions.
255
616000
2000
uygun gözlem şartları çerçevesinde ispat etmek.
10:33
It's very easy, win the million dollars.
256
618000
2000
Bu parayı kazanmak çok kolay.
10:35
Sylvia Browne is an exception in that
257
620000
2000
Sylvia Brown, bir istisna çünkü
10:37
she's the only professional psychic
258
622000
3000
bütün dünyada bu çağrımızı
10:40
in the whole world
259
625000
2000
açıkça kabul eden
10:42
that has accepted our challenge.
260
627000
3000
tek profesyonel medyum.
10:45
She did this on the "Larry King Live" show on CNN
261
630000
3000
Bu açıklamayı CNN'de, Larry King Lıve programında
10:48
six and a half years ago.
262
633000
3000
altı buçuk yıl önce yaptı.
10:51
And we haven't heard from her since. Strange.
263
636000
3000
ve o tarihten beri de kendisiyle iletişim kuramadık.
10:54
She said that, first of all, that she didn't know how to contact me.
264
639000
3000
Önce dedi ki, bana ulaşamıyormuş.
10:57
Duh.
265
642000
2000
Vay be.
10:59
A professional psychic who speaks to dead people,
266
644000
2000
Ölülerle iletişim kurduğunu iddia eden bir prefesyonel medyum
11:02
she can't reach me?
267
647000
2000
benimle iletişime geçemiyor ha?
11:04
(Laughter)
268
649000
2000
(GÜlüşmeler)
11:06
I'm alive, you may have noticed.
269
651000
2000
Fark etmiş olmalısınız, oldukça hayattayım halen.
11:08
Well, pretty well anyway.
270
653000
2000
Yani, neredeyse...
11:11
She couldn't reach me. Now she says she doesn't want to reach me
271
656000
3000
Bana ulaşamıyormuş. Şimdi ise bana ulaşmak istemediğini söylüyor.
11:14
because I'm a godless person.
272
659000
3000
nedeni benim tanrıtanımaz olmammış.
11:17
All the more reason to take the million dollars,
273
662000
2000
Sylvia, benden bir milyor doları almak için
11:19
wouldn't you think, Sylvia?
274
664000
2000
daha iyi bir neden olabilir mi?
11:21
Now these people need to be stopped, seriously now.
275
666000
3000
Bu insanların durdurulması lazım, gerçekten.
11:24
They need to be stopped because this is a cruel farce.
276
669000
2000
Durdurulmaları lazım, çünkü bu kara mizah.
11:26
We get people coming to the foundation all the time.
277
671000
3000
Vakıfa sürekli yeni insanlar geliyor
11:29
They're ruined financially and emotionally
278
674000
3000
maddi ve manevi olarak mahfolmuşlar
11:32
because they've given their money and their faith
279
677000
2000
çünkü bütün paralarını ve inançlarını
11:34
to these people.
280
679000
2000
bu insanlara bağlamışlar.
11:36
Now, I popped some pills earlier.
281
681000
2000
Hatırlarsanız konuşmanın başında bazı haplar aldım
11:38
I have to explain that to you.
282
683000
2000
şimdi size bunu aşıklayacağım.
11:40
Homeopathy, let's find out what that's all about.
283
685000
3000
Homeopati, biraz da bundan bahsedelim.
11:43
Hmm. You've heard of it.
284
688000
2000
Hmmm, bunu duymuşsunuz.
11:45
It's an alternative form of healing, right?
285
690000
3000
Bu bir alternatif tedavi yöntemi değil mi?
11:48
Homeopathy actually consists -- and that's what this is.
286
693000
3000
Homeopati... şunu içerir -- aslında bu kutu
11:51
This is Calms Forte,
287
696000
3000
Calmis Forte
11:54
32 caplets of sleeping pills! I forgot to tell you that.
288
699000
3000
32 tane uyku hapı içeriyor -- size söylemeyi unuttum.
11:57
I just ingested
289
702000
2000
Biraz önce altı buçuk günlük doz
11:59
six and a half days worth of sleeping pills.
290
704000
3000
uyku hapı aldım.
12:02
(Laughter)
291
707000
2000
(Gülüşmeler)
12:04
Six and a half days, that certainly is a fatal dose.
292
709000
2000
Altı buçuk gün, bu kesinlikle öldürücü dozaj olmalı.
12:06
It says right on the back here,
293
711000
2000
Kutunun arkasında şöyle yazılı,
12:08
"In case of overdose,
294
713000
2000
"Doz aşımı halinde,
12:10
contact your poison control center immediately,"
295
715000
2000
derhal zehir kontrol merkezi ile iltişime geçin."
12:12
and it gives an 800 number.
296
717000
2000
ve bir de 800'lü numara vermişler.
12:14
Keep your seats -- it's going to be okay.
297
719000
2000
Endişelenmeyin, bana birşey olmayacak.
12:16
I don't really need it
298
721000
2000
Bu numaraya ihtiyacım yok
12:18
because I've been doing this stunt
299
723000
2000
çünkü bu gösteriyi dünyanın her yerindeki
12:20
for audiences all over the world
300
725000
3000
sayısız seyirciye yaklaşık
12:23
for the last eight or 10 years,
301
728000
2000
8-10 yıldır yapıyorum.
12:25
taking fatal doses of homeopathic sleeping pills.
302
730000
3000
Ölümcül dozda homeopatik uyku hapları alıyorum.
12:28
Why don't they affect me?
303
733000
2000
Beni neden etkilemiyor?
12:30
(Laughter)
304
735000
2000
(Gülüşmeler)
12:32
(Applause)
305
737000
3000
(Alkışlar)
12:35
The answer may surprise you.
306
740000
2000
Yanıt sizi şaşırtabilir.
12:37
What is homeopathy?
307
742000
2000
Homeopati nedir?
12:39
It's taking a medicine that really works
308
744000
2000
Bu, gerçekte işe yarıyan bir ilacı alıp
12:41
and diluting it down
309
746000
2000
taaa ki Avagadro sayısını
12:43
well beyond Avogadro's limit.
310
748000
2000
aşana kadar sulandırmak anlamına geliyor.
12:45
Diluting it down to the point
311
750000
2000
O kadar sulandırıyorsunuz ki
12:47
where there's none of it left. (Laughter)
312
752000
3000
artık ilaçtan hiç kalmıyor elinizde.
12:50
Now folks, this is not
313
755000
2000
Bakın, size anlattığım bir benzetme (metafor)
12:52
just a metaphor I'm going to give you now, it's true.
314
757000
3000
filan değil. Gerçeği söylüyorum.
12:55
It's exactly equivalent to taking
315
760000
2000
Bu anlattığım şuna denk. Bir 325 mg
12:57
one 325 milligram aspirin tablet,
316
762000
4000
aspirin tableti alıyorsunuz ve
13:01
throwing it into the middle of Lake Tahoe,
317
766000
3000
Tahoe Gölüne bu tableti atıyorsunuz.
13:04
and then stirring it up, obviously with a very big stick,
318
769000
3000
Sonra karıştırıyorsunuz, tabi epey büyük bir kaşıkla,
13:07
and waiting two years or so
319
772000
2000
çözeltinin homojen hale gelmesi
13:09
until the solution is homogeneous.
320
774000
3000
için iki yıl filan bekliyorsunuz.
13:12
Then, when you get a headache,
321
777000
2000
Sonra, başınız ağrıdığında
13:14
you take a sip of this water, and -- voila! -- it is gone.
322
779000
3000
bu sudan bir yudum içiyorsunuz ve... baş ağrınız geçiveriyor.
13:17
(Laughter)
323
782000
2000
(Gülüşmeler)
13:19
Now that is true. That is what homeopathy is all about.
324
784000
3000
Ciddiyim. Homoepati bundan ibaret.
13:22
And another claim that they make -- you'll love this one --
325
787000
3000
Bir diğer iddiaları da şu -- buna bayılacaksınız--
13:25
the more dilute the medicine is, they say,
326
790000
3000
diyorlar ki, ilacı ne kadr sulandırırsanız
13:28
the more powerful it is.
327
793000
2000
o kadar güçlü hale geliyor.
13:30
Now wait a minute, we heard about a guy in Florida.
328
795000
3000
Durun bir dakika, Florida'daki şu adamı duydunuz mu?
13:33
The poor man, he was on homeopathic medicine.
329
798000
2000
Zavallaı adam, homeopatik ilaç kullanıyormuş
13:35
He died of an overdose.
330
800000
2000
ve doz aşımından (overdoz) ölmüş,
13:37
He forgot to take his pill.
331
802000
2000
çünkü ilaçlarını almayı unutmuş.
13:39
(Laughter)
332
804000
2000
(Gülüşmeler)
13:41
Work on it. Work on it.
333
806000
2000
Benzerlerini düşünün işte.
13:45
It's a ridiculous thing. It is absolutely ridiculous.
334
810000
3000
Tamamen komediden ibaret. Tamamen komedi.
13:48
I don't know what we're doing,
335
813000
2000
Bu saçmalıklara yıllardır inanmakla
13:50
believing in all this nonsense over all these years.
336
815000
3000
ne kazandığımızı anlayabilmiş değilim.
13:53
Now, let me tell you,
337
818000
2000
Şimdi, size şunu söyleyeyim
13:55
The James Randi Educational Foundation
338
820000
2000
James Randi Eğitim Vakfı'nda
13:57
is waving this very big carrot,
339
822000
2000
bu koca havucu sallıyoruz ama,
13:59
but I must say, the fact that nobody
340
824000
3000
belirtmeliyim ki, henüz kimsenin
14:02
has taken us up on this offer
341
827000
2000
bu teklifi kabul etmemesi
14:04
doesn't mean that the powers don't exist.
342
829000
2000
bu tip güçlerin var olmadığı anlamına gelmez.
14:06
They might, some place out there.
343
831000
3000
Bu güçlerin dışarılarda bir yerlerde mevcut olma ihtimali var.
14:09
Maybe these people are just independently wealthy.
344
834000
3000
Belki bu güçlere sahip olanlar çok zenginler,
14:12
Well, with Sylvia Browne I would think so.
345
837000
2000
Sylvia Browne için doğru olduğunu düşünüyorum bunun.
14:14
You know, 700 dollars for a 20 minute reading
346
839000
2000
Biliyorsunuz, telefonla yapılan 20 dakikalık
14:16
over the telephone --
347
841000
2000
bir seansa 700 dolar
14:18
that's more than lawyers make!
348
843000
2000
bu pek çok avukatın kazancından bile fazla.
14:21
I mean that's a fabulous amount of money.
349
846000
2000
Müthüş bir rakam, bunu söylemeye çalışıyorum.
14:23
These people don't need the million dollars perhaps,
350
848000
3000
Belki bu gibi insanların bir milyon dolara ihtiyacı olmayabilir,
14:26
but wouldn't you think they'd like to take it
351
851000
2000
ama sadece beni şapşal göstermek için bu parayı
14:28
just to make me look silly?
352
853000
2000
almak istemeleri gerekmez mi sizce?
14:30
Just to get rid of this godless person out there
353
855000
3000
Sylvia Browne'nin durmadan bahsettiği şu tanrıtanımaz
14:33
that Sylvia Browne talks about all the time?
354
858000
3000
adamın çenesini kapatmak için mesela?
14:36
I think that something needs to be done about this.
355
861000
2000
Bu konuda birşeyler yapılmalı diye düşünüyorum.
14:38
We really would love to have suggestions from you folks
356
863000
3000
Sizlerden gelen önerilere gerçekten çok ihtiyacımız var.
14:41
on how to contact federal, state
357
866000
3000
Yerel, federal, eyaletsel otoritelere
14:44
and local authorities
358
869000
2000
birşeyler yapmaları için nasıl
14:46
to get them to do something.
359
871000
2000
ulaşabiliriz?
14:48
If you find out -- now I understand.
360
873000
3000
Bu yöntemleri bulursanız -- elbette anlıyorum--
14:51
We've seen people, even today, speaking to us
361
876000
2000
hergün bir sürü insan görüyoruz, bize
14:53
about AIDS epidemics
362
878000
2000
AIDS salgınını,
14:55
and starving kids around the world
363
880000
2000
dünyadaki açlık çeken çocukları
14:57
and impure water supplies that people have to suffer with.
364
882000
3000
insanların acı çekmelerine neden olan kirli su kaynaklarını anlatıyorlar.
15:00
Those are very important,
365
885000
2000
Bunlar çok önemli şeyler,
15:02
critically important to us.
366
887000
2000
bizim için hayati değeri var.
15:04
And we must do something about those problems.
367
889000
3000
Ve bu sorunlar için birşeyler yapmalıyız.
15:07
But at the same time,
368
892000
2000
Ama aynı zamanda...
15:09
as Arthur C. Clarke said,
369
894000
2000
Arthur C. Clarke'nin dediği gibi,
15:11
The rotting of the human mind,
370
896000
2000
"Çürümekte olan insan zihni" için de.
15:13
the business of believing in the paranormal and the occult
371
898000
2000
Paranormal, okkült, ve doğaüstü inanışlara
15:15
and the supernatural --
372
900000
2000
dayalı bütün işlere,
15:17
all of this total nonsense,
373
902000
2000
bu saçmalıkların tamamına,
15:19
this medieval thinking --
374
904000
2000
ortaçağa yakışan bu düşünce şekline,
15:21
I think something should be done about that,
375
906000
2000
bunlara da bir şeyler yapmamız gerekiyor.
15:23
and it all lies in education.
376
908000
2000
ve bunun kaynağında da eğitim var.
15:25
Largely, it's the media
377
910000
2000
En çok da medya
15:27
who are to blame for this sort of thing.
378
912000
2000
bu tip şeylerin sorumlusu aslında.
15:29
They shamelessly promote
379
914000
2000
Utanmadan bu tip saçmalıkları
15:31
all kinds of nonsense of this sort
380
916000
2000
destekliyorlar, çünkü bu sponsorların
15:33
because it pleases the sponsors.
381
918000
3000
hoşuna gidiyor.
15:37
It's the bottom line, the dollar line.
382
922000
2000
Hepsinin kökeninde dolar işareti var.
15:39
That's what they're looking at.
383
924000
2000
Hepsinin baktığı yer orası.
15:41
We really must do something about this.
384
926000
2000
Bu konuda cidden birşeyler yapmalıyız.
15:43
I'm willing to take your suggestions,
385
928000
2000
Önerilerinizi almayı çok isterim,
15:45
and I'm willing to have you
386
930000
2000
sizi web sitemizde görmeyi
15:47
tune in to our webpage.
387
932000
3000
çok isterim.
15:50
It's www.randi.org.
388
935000
3000
Adresi www.randi.org
15:53
Go in there and look at the archives,
389
938000
2000
Siteye girin ve arşivlere bakın,
15:55
and you will begin to understand much more
390
940000
2000
bu gün size anlatmaya çalıştığım şeyi
15:57
of what I've been talking about today.
391
942000
2000
çok daha iyi anlayacaksınız.
15:59
You will see the records that we have.
392
944000
2000
Tuttuğumuz kayıtları göreceksiniz.
16:01
There's nothing like sitting in that library
393
946000
2000
O kütüphanenin başında iken,
16:03
and having a family appear there
394
948000
2000
annenin bütün aile servetini
16:05
and say that Mum gave away all the family fortune.
395
950000
3000
çekler yazarak, hisse senetleri ve yatırımlarını devrederek
16:08
She cashed in the CDs,
396
953000
2000
bu insanlarda verdiği
16:10
she gave away the stocks and the certificates.
397
955000
3000
ailelerle karşılaşacaksınız.
16:13
That's really sad to hear,
398
958000
2000
Bunu duymak çok üzücü
16:15
and it hasn't helped them one bit,
399
960000
3000
ama dinlemek onlara yardım etmiyor
16:18
hasn't solved any of their problems.
400
963000
2000
sorunlarını çözmüyor.
16:20
Yes, there could be a rotting of the American mind,
401
965000
2000
Evet, eğer bu konular hakkında sağduyulu bir şekilde
16:22
and of the minds all the way around the earth,
402
967000
3000
düşünmezsek, Amerikan zihni ve dünyanın her
16:25
if we don't start to think sensibly about these things.
403
970000
3000
yanındaki diğer zihinler çürümeye devam edecek.
16:29
Now, we've offered this carrot,
404
974000
2000
Şimdi biz bu havucu yarattık,
16:31
as I say, we've dangled the carrot.
405
976000
2000
onu sopanın ucundan sallandırıyoruz
16:33
We're waiting for the psychics to come forth and snap at it.
406
978000
2000
medyumların gelip onu kapmasını bekliyoruz.
16:35
Oh, we get lots of them,
407
980000
2000
Ah, gelenler de çok sayıda,
16:37
hundreds of them every year come by.
408
982000
2000
her yıl yüzlercesi geliyor.
16:39
These are dowsers and people
409
984000
2000
Çubukla su arayanlar, ölülerle
16:41
who think that they can talk to the dead as well,
410
986000
2000
konuştuklarını iddia edenler, ama bu kişiler
16:43
but they're amateurs; they don't know how to evaluate
411
988000
2000
kendi sözde güçlerini bile nasıl sınayabileceklerinden
16:45
their own so-called powers.
412
990000
3000
tamamen habersizler.
16:48
The professionals never come near us,
413
993000
2000
Profesyoneller ise bize asla gelmiyor,
16:50
except in that case of Sylvia Browne
414
995000
2000
belki Sylvia Browne hariç,
16:52
that I told you about a moment ago.
415
997000
2000
ki ne olduğunu size demin anlattım.
16:55
She did accept and then backed away.
416
1000000
3000
Önce kabul etti ama sonra yan çizdi.
16:58
Ladies and gentlemen,
417
1003000
3000
Baylar ve bayanlar,
17:01
I'm James Randi,
418
1006000
3000
benim adım James Randi,
17:04
and I'm waiting.
419
1009000
3000
ve bekliyorum.
17:07
Thank you.
420
1012000
2000
Teşekkürler.
17:09
(Applause)
421
1014000
3000
(Alkışlar)
ABOUT THE SPEAKER
James Randi - Skeptic and conjurorLegendary skeptic James Randi has devoted his life to debunking frauds and investigating paranormal and pseudoscientific claims.
Why you should listen
James Randi has an international reputation as a magician and escape artist, but he is perhaps best known as the world's most tireless investigator and demystifier of paranormal and pseudoscientific claims.
Randi has pursued "psychic" spoonbenders, exposed the dirty tricks of faith healers, investigated homeopathic water "with a memory," and generally been a thorn in the sides of those who try to pull the wool over the public's eyes in the name of the supernatural. He has received numerous awards and recognitions, including a MacArthur "genius" grant in 1986. He's the author of numerous books, including The Truth About Uri Geller, The Faith Healers, Flim-Flam!, and An Encyclopedia of Claims, Frauds, and Hoaxes of the Occult and Supernatural.
In 1996, the James Randi Education Foundation was established to further Randi's work. Randi's long-standing challenge to psychics now stands as a $1,000,000 prize administered by the Foundation. It remains unclaimed.
James Randi | Speaker | TED.com