ABOUT THE SPEAKER
Noah Feldman - Constitutional law scholar
Noah Feldman studies the intersection of religion, politics and law.

Why you should listen

Noah Feldman is a professor and writer who tries to figure out how to make the government follow the rules; what the rules are that the government has to follow; and what to do if the rules are being broken. In his work, he asks questions like: How can a 225-year-old constitutional blueprint still work? Can you design a new and better constitution from scratch in places like Iraq and Tunisia? What rights do we have, really?

Feldman is the Felix Frankfurter Professor of Law at Harvard Law School and a contributing writer for Bloomberg View. He served as senior constitutional advisor to the Coalition Provisional Authority in Iraq, and advised members of the Iraqi Governing Council on the drafting of the Transitional Administrative Law or interim constitution. He is writing a biography on James Madison, principal author of the Constitution and fourth president of the US; it's forthcoming in 2017.

Feldman is the author of six other books: Cool War: The Future of Global Competition (Random House, 2013); Scorpions: The Battles and Triumphs of FDR’s Great Supreme Court Justices (Twelve Publishing, 2010); The Fall and Rise of the Islamic State (Princeton University Press, 2008); Divided By God: America's Church-State Problem and What We Should Do About It (Farrar, Straus & Giroux 2005); What We Owe Iraq: War and the Ethics of Nation-building (Princeton University Press 2004) and After Jihad: America and the Struggle for Islamic Democracy (Farrar, Straus & Giroux 2003. He most recently co-authored two textbooks: Constitutional Law, Eighteenth Edition (Foundation Press, 2013) and First Amendment Law, Fifth Edition (Foundation Press, 2013).

More profile about the speaker
Noah Feldman | Speaker | TED.com
TED2003

Noah Feldman: Politics and religion are technologies

Ноа Фельдман: Дін мен саясат – теxнология

Filmed:
442,154 views

Ноа Фельдман дін және саясат қосылып, бір топ адамды байланыстырып басқара алатын технология деген пайымдауын қысқа баяндамасында әңгімелеп бермекші.
- Constitutional law scholar
Noah Feldman studies the intersection of religion, politics and law. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
I want to argue to you that in fact, politics and religion,
0
0
5000
Меніңше, дін және саясат қазіргі заманда
00:17
which are the two primary factors --
1
5000
2000
соғысқа себеп туғызатын жалғыз маңызды
00:19
not the sole, but overwhelmingly, the primary factors --
2
7000
3000
фактор болмағанымен, осы іс-әрекетке
00:22
which are driving towards a war which looks extremely likely --
3
10000
3000
амалсыздан итермелеп тұрған
00:25
bordering on the inevitable at this point,
4
13000
2000
екі негізгі күш ретінде қызмет атқаруда.
00:27
whether one is in favor of that or not --
5
15000
2000
Ұнаса да ұнамаса да,
00:29
that politics and religion are, in fact, themselves
6
17000
3000
дін және саясат технология түрлері
00:32
better conceptualized as kinds of technology,
7
20000
4000
болуы арқылы
00:36
and subject to kinds of questions that we regularly consider
8
24000
5000
екеуі де
00:41
in the space of conceptual design.
9
29000
3000
көкейде сауал тудырады.
00:44
Here's what I mean. Politics and --
10
32000
3000
Айтқым келгені, саясат туралы,
00:47
let's focus on the political system in particular question here,
11
35000
3000
белгілі бір саяси жүйеге тоқталайық.
00:50
which is the system of democracy.
12
38000
2000
Мәселен, демократиялық жүйе.
00:52
Democracy, as a type of politics, is a technology
13
40000
4000
Демократия – басқару жүйенің
бір түрі болу арқылы билікті
00:56
for the control and deployment of power.
14
44000
2000
қол астында қадағалауға
қажет ететін
00:58
You can deploy power in a wide range of ways.
15
46000
3000
технология қызметін атқарады.
Әр түрлі тәсілмен билік жүргізуге
01:01
The famous ones -- despotism is a good one;
16
49000
2000
болады. Әрі деспотизм таңдауға келеді.
01:03
anarchy is a way to not deploy the power in any organized way,
17
51000
3000
Анархия билік жүйесінде түгелдей
01:06
to do it in a radically diffused fashion;
18
54000
2000
бытыраңқылық туғызады.
01:08
and democracy is a set of technologies,
19
56000
2000
Ал демократия билікті
01:10
which have the effect of, in principle,
20
58000
3000
көп адамға үлестіретін
01:13
diffusing the power source to a large number of people
21
61000
3000
технология жиынтығын құрайды.
01:16
and then re-concentrating it in a smaller group of people who govern,
22
64000
3000
Сосын демократияда көпшіліктің ықпалымен
01:19
and who themselves are, in principle, authorized to govern
23
67000
4000
мемлекетті басқаруға
01:23
by virtue of what the broader public has done.
24
71000
3000
шағын топ тағайындалады.
01:26
Now, consider religion -- in this case Islam,
25
74000
3000
Енді дін мәселесіне келсек,
ислам дінін қарап көрейік.
01:29
which is the religion that, in some direct sense,
26
77000
3000
Бұл дін болашақтағы оқиғалардың
орын алуына
01:32
can be said to be precipitating what we're about to enter.
27
80000
4000
түрткі болуда деуге болады.
01:36
Let me say parenthetically why I think that's the case,
28
84000
2000
Бұлай ойлайтынымның себебі,
01:38
because I think it's a potentially controversial statement.
29
86000
3000
меніңше, бұл мәселе дау туғызуы мүмкін,
бірақ
01:41
I would put it in the following equation: no 9/11, no war.
30
89000
4000
шынында 9/11 лаңкестік әрекет
болмағанда соғыс басталмас еді.
01:45
At the beginning of the Bush administration,
31
93000
4000
Буш президенттікке сайлауға түскенде
01:49
when President Bush, now President Bush, was running for president,
32
97000
3000
әлемдегі оқиғаларға араласпайтынын
01:52
he made it very clear that he was not interested in intervening broadly in the world.
33
100000
3000
анық айтқан еді.
Негізінен арада
01:55
In fact, the trend was for disengagement with the rest of the world.
34
103000
3000
басқа мемлекеттерден
бөлектену үрдісі пайда болды.
01:58
That's why we heard about the backing away from the Kyoto protocol, for example.
35
106000
3000
Сондықтан біз Киото хаттамасынан
бас тарттық.
02:02
After 9/11, the tables were turned.
36
110000
3000
9/11 лаңкестік оқиғасынан кейін
жағдай өзгерді.
02:05
And the president decided, with his advisors,
37
113000
3000
Президент кеңесшілерімен ақылдасып,
02:08
to undertake some kind of an active intervention in the world around us.
38
116000
4000
әлемдегі оқиғаларға
араласатынын жариялады.
02:12
That began with Afghanistan,
39
120000
2000
Бірінші Ауғанстанмен
соғыс басталып,
02:14
and when Afghanistan went extremely smoothly and quickly,
40
122000
3000
Бәрі тез әрі нәтижелі
біткен соң,
02:17
a decision was made through the technology of democracy --
41
125000
4000
керемет технология болмаса да,
02:21
again, notice, not a perfect technology --
42
129000
3000
демократия көмегімен
02:24
but through the technology of democracy
43
132000
2000
бір шешімге келді.
Демократиялық басқару
02:26
that this administration was going to push in the direction of another war --
44
134000
3000
тактикасына сүйене отырып
Америка жаңа соғыс ашты.
02:29
this time, a war in Iraq.
45
137000
2000
Бұл жолы Ирақпен еді.
02:31
Now, the reason I begin by saying "no 9/11, no war"
46
139000
5000
9/11 лаңкестік оқиға болмағанда
соғыс басталмас еді деу себебім
02:36
is that we have to acknowledge that Islam,
47
144000
4000
азғантай радикал адамдар
02:40
as interpreted by a very, very small, extremely radical group of people,
48
148000
6000
бұл қаралы оқиғаның
02:46
was a precipitating cause of the 9/11 attacks --
49
154000
4000
ислам дінімен қатысы бар деп санайды.
02:50
the precipitating cause of the 9/11 attacks --
50
158000
2000
Тікелей қатысы бар деп санайды.
02:52
and as a consequence, at one degree of remove,
51
160000
3000
Нәтижесінде бәрін ислам
дінінен көргендіктен
02:55
the precipitating cause of the coming war that we're about to be engaged in.
52
163000
4000
жақын арада жағдай
соғысқа бармаса болмайды.
02:59
And I would add that bin Laden and his followers
53
167000
3000
Бен Ладен және оның адамдары
03:02
are consciously devoted to the goal of creating a conflict between democracy,
54
170000
5000
демократияда, тым болмағанда,
капиталистік
03:07
or at least capitalist democracy, on the one hand,
55
175000
3000
демократия мен ислам дінінің арасында
03:10
and the world of Islam as they see and define it.
56
178000
4000
саналы түрде шиеленіс
тудыруды көздейді дер едім.
03:14
Now, how is Islam a technology in this conceptual apparatus?
57
182000
3000
Енді осы тұжырымдамада ислам
қалайша бір технология болып тұр?
03:17
Well, it's a technology for, first, salvation in its most basic sense.
58
185000
4000
Ең бірінші бұл дін құтқарылу үшін
пайдаланатын технолгия.
03:21
It's meant to be a mechanism for construing the universe
59
189000
3000
Діншіл адам ислам діні арқылы бұл өмірде
03:24
in a way that will bring about the salvation of the individual believer,
60
192000
4000
өздерін азаптан құтқарылатынына сенеді.
03:28
but it's also meant by the Islamists --
61
196000
2000
Исламистер де солай ойлайды.
03:30
and I use that term to mean people who believe that Islam --
62
198000
4000
Құтқарылу сөзін қолдану себебім
03:34
they follow the slogan, Islam is the answer to a wide range of questions,
63
202000
3000
мұсылмандар әлеуметтік, саяси,
жеке немесе рухани
03:37
whether they're social, or political, or personal, or spiritual.
64
205000
3000
тақырыптардағы сұрақтарға
ислам діні арқылы жауап табады.
03:40
Within the sphere of people who have that view,
65
208000
2000
Көптеген мұсылмандар
03:42
and it's a large number of people in the Muslim world
66
210000
2000
негізінде
03:44
who disagree with bin Laden in his application,
67
212000
2000
Бен Ладеннің әрекетін құптамайды
03:46
but agree that Islam is the answer.
68
214000
2000
Бірақ ислам үкімдерімен келіседі.
03:48
Islam represents a way of engaging the world
69
216000
3000
Ислам арқылы адамдар
03:51
through which one can achieve certain desirable goals.
70
219000
3000
қалаған мақсаттарын іске асыра алады.
03:54
And the goals from the perspective of Muslims are, in principle,
71
222000
4000
Мұсылмандар тек қана
03:58
peace, justice and equality,
72
226000
3000
бейбітшілік, әділеттілік пен
теңдікті қалайды.
04:01
but on terms that correspond to traditional Muslim teachings.
73
229000
4000
Әрине бұл мақсаттар мұсылмандық
шарттарға негізделу керек.
04:05
Now, I don't want to leave a misimpression
74
233000
3000
Мені қате түсініп қалмаңыз
04:08
by identifying either of these propositions --
75
236000
3000
бірақ бар айтарым
04:11
rather, either of these phenomena, democracy or Islam -- as technologies.
76
239000
4000
Ислам және демократия екі технология.
04:15
I don't want to suggest that they are a single thing that you can point to.
77
243000
3000
Бұл екеуіне ғана көңіл
аудару керек деп айтпаймын.
04:18
And I think a good way to prove this
78
246000
2000
Слайдтарға қойған мәліметтерге
04:20
is simply to demonstrate to you what my thought process was
79
248000
3000
қарап жалғыз Ислам және демократияны
04:23
when deciding what to put on the wall behind me when I spoke.
80
251000
3000
меңзеп тұрмағанымды түсінесіз.
04:26
And I ran immediately into a conceptual problem:
81
254000
2000
Алайда алдымда
тұжырымдамалық мәселе
04:28
you can't show a picture of democracy.
82
256000
2000
туындады. Демократияның өзін ұранмен
04:30
You can show a slogan, or a symbol, or a sign that stands for democracy.
83
258000
5000
немесе нышанмен, белгімен білдіре алсақ,
бұны суретпен көрсете алмайсыз.
04:35
You can show the Capitol --
84
263000
1000
Капитольды көрсете
04:36
I had the same problem when I was designing the cover
85
264000
2000
аласыз. Болашақ кітабымның
мұқабасына
04:38
of my forthcoming book, in fact --
86
266000
2000
демократияны
04:40
what do you put on the cover to show democracy?
87
268000
2000
көрсететін қандай сурет
қоюға болады?
04:42
And the same problem with respect to Islam.
88
270000
2000
Тақырыпты Ислам дініне
қатысты суретті қою
04:44
You can show a mosque, or you can show worshippers,
89
272000
2000
үшін де біраз ойланасыз.
Ол мешіт немесе
04:46
but there's not a straightforward way of depicting Islam.
90
274000
2000
дұға етуші болуы мүмкін.
Бірақ Исламды
04:48
That's because these are the kinds of concepts
91
276000
2000
тек бір суретпен жеткізу мүмкін емес.
04:50
that are not susceptible to easy representation.
92
278000
3000
Себебі бұл екі тұжырымдаманы
жеңіл тәсілмен түсіндіре алмайсыз.
04:53
Now, it follows from that, that they're deeply contestable.
93
281000
3000
Сондықтан адамдарда екеуіне де
қатысты келіспеушіліктер бар.
04:56
It follows from that that all of the people in the world
94
284000
3000
Мысалы, дүниедегі барлық мұсылмандардың
04:59
who say that they are Muslims can, in principle,
95
287000
2000
шынында да
05:01
subscribe to a wide range of different interpretations
96
289000
3000
Ислам жайлы түсініктері әр түрлі.
05:04
of what Islam really is, and the same is true of democracy.
97
292000
5000
Деморкратиямен де мәселе сондай болып тұр.
05:09
In other words, unlike the word hope,
98
297000
3000
Кез-келген адам "Үміт" деген сөзді
05:12
which one could look up in a dictionary and derive origins for,
99
300000
4000
сөздіктен шығу тарихын оқып,
05:16
and, perhaps, reach some kind of a consensual use analysis,
100
304000
3000
ортақ бір талдау жасап шығарса,
демократия мен исламға келгенде
05:19
these are essentially contested concepts.
101
307000
2000
әр түрлі пікір ұстанады.
05:21
They're ideas about which people disagree in the deepest possible sense.
102
309000
6000
Адамдар кейбір тақырыптарда
бір-бірімен келіспейді.
05:27
And as a consequence of this disagreement,
103
315000
3000
Келіспеушіліктердің әсерінен
05:30
it's very, very difficult for anyone to say,
104
318000
2000
"менің ислам жайлы түсінігім дұрыс", –
05:32
"I have the right version of Islam."
105
320000
2000
деп айтуға әлдекімнің дәті жетпейді.
05:34
You know, post-9/11, we were treated to the amazing phenomenon
106
322000
3000
9/11-ден кейін Джордж Буш Ислам дегеніміз
05:37
of George W. Bush saying, "Islam means peace."
107
325000
3000
бейбітшілікті білдіреді деуді қоймады.
05:40
Well, so says George W. Bush.
108
328000
3000
Буш солай десе де, өзге кісілер
05:43
Other people would say it means something else.
109
331000
2000
бұл дінді әрқалай қабылдайды.
05:45
Some people would say that Islam means submission.
110
333000
2000
Кейбіреулерге Ислам бойсұнушылықты
05:47
Other people would say it means an acknowledgement
111
335000
2000
білдірсе, басқалар үшін Исламның мағынасы
05:49
or recognition of God's sovereignty.
112
337000
2000
Құдайдың билігін мойындау деген сөз.
05:51
There are a wide range of different things that Islam can mean.
113
339000
3000
Демократия да Ислам діні сияқты
әр түрлі мағынаға
05:54
And ostensibly, the same is true of democracy.
114
342000
2000
ие болуы мүмкін.
05:56
Some people say that democracy consists basically in elections.
115
344000
3000
Кейбір адамдар демократия
еркін сайлаудан ғана тұрады дейді.
05:59
Other people say no, that's not enough,
116
347000
2000
Басқалары бұған қоса сөз бостандығы,
06:01
there have to be basic liberal rights: free speech, free press, equality of citizens.
117
349000
4000
еркін баспасөз, азаматтар теңдігі сияқты
либералды құқықтар болғанда демократия
06:05
These are contested points, and it's impossible to answer them by saying,
118
353000
3000
атына сай келеді дейді.
Әрі жай ғана бір жерден оқи
06:08
"Ah ha, I looked in the right place, and I found out what these concepts mean."
119
356000
3000
салып бұл екі тұжырымдаманың
мағынасын түсіндім дей алмайсыз.
06:12
Now, if Islam and democracy are at present
120
360000
4000
Егер Ислам мен демократия
06:16
in a moment of great confrontation,
121
364000
2000
бір-біріне қайшы келсе
06:18
what does that mean?
122
366000
2000
бұл нені білдіреді?
06:20
Well, you could fit it into a range of different interpretative frameworks.
123
368000
4000
Жағдайды әрқалай қабылдауға болады.
06:24
You could begin with the one that we began with a couple of days ago,
124
372000
3000
Алдыңғы жолғыдай қорқыныш сезімін
06:27
which was fear.
125
375000
2000
қарастырсақ,
06:29
Fear is not an implausible reaction with a war just around the corner
126
377000
5000
Соғыс әне-міне басталар алдында
06:34
and with a very, very high likelihood that many, many people are going to die
127
382000
3000
өте көп адам қайтыс болып кететінін
06:37
as a consequence of this confrontation --
128
385000
2000
біле тұра,
06:39
a confrontation which many, many people
129
387000
2000
мұсылмандар қаламаса да,
06:41
in the Muslim world do not want,
130
389000
2000
демократиялық Американың тұрғындары
06:43
many, many people in the American democracy do not want,
131
391000
3000
қаламаса да,
06:46
many people elsewhere in the world do not want,
132
394000
2000
бәрібір адамдар
06:48
but which nonetheless is favored by a large enough number of people --
133
396000
3000
қорқыныш сезімінде болса да
06:51
at least in the relevant space, which is the United States --
134
399000
4000
соғысқа баруға дайын.
06:55
to actually go forward. So fear is not a crazy response at all.
135
403000
3000
Сонымен қорқыныш сезімі бұндай жағдайда
жат нәрсе емес.
06:58
And I think that that's, in fact, probably the first appropriate response.
136
406000
4000
Меніңше, адамдар ең бірінші қорқынышта
болу керек.
07:02
What I want to suggest to you, though, in the next couple of minutes
137
410000
3000
Сіздерге тағы айтқым келетіні
07:05
is that there's also a hopeful response to this.
138
413000
4000
Ислам және демократия технология
07:09
And the hopeful response derives from recognizing
139
417000
3000
екеніне көзіміз жеткенде,
бұл жағдайға орай
07:12
that Islam and democracy are technologies.
140
420000
2000
басқаша әрекет ете аламыз.
07:14
And by virtue of being technologies, they're manipulable.
141
422000
3000
Олар технология болғаны үшін де
07:17
And they're manipulable in ways
142
425000
2000
жақсы нәтижеге әкелетіндей қылып
07:19
that can produce some extremely positive outcomes.
143
427000
2000
өзгеріске ұшырай алады.
07:21
What do I have in mind?
144
429000
2000
Нені меңзеп тұрмын?
07:23
Well, all over the Muslim world there are people
145
431000
3000
Мұсылман мемлекеттерде Ислам дінін
07:26
who take Islam deeply seriously, people who care about Islam,
146
434000
4000
иманның, өркениеттің
07:30
for whom it's a source either of faith, or of civilization, or of deep values,
147
438000
4000
немесе өмір құндылықтарының
немесе жай ғана
07:34
or just a source of powerful personal identity,
148
442000
2000
өзін-өзі танудың негізі деп қарайды.
07:36
who think and are saying loudly that Islam and democracy
149
444000
4000
Ол кісілер бар даусымен Ислам
және демократия
07:40
are in fact not in conflict, but are in fact deeply compatible.
150
448000
4000
бір-біріне қайшы келмейді, керісінше
тығыз байланысты дейді.
07:44
And these Muslims -- and it's the vast majority of Muslims --
151
452000
3000
Мұсылмандардың көбісі
07:47
disagree profoundly with bin Laden's approach, profoundly.
152
455000
5000
бен Ладеннің ұстанымдарымен
мүлдем келіспейді.
07:52
And they furthermore think overwhelmingly --
153
460000
3000
Әрине барлығының атынан
07:55
again one can't speak of every person, but overwhelmingly,
154
463000
2000
сөйлей алмаймын, алайда
07:57
and one can find this by reading any of the sources
155
465000
2000
ғаламтордан көптеген
07:59
that they have produced, and they're all over the Internet
156
467000
3000
дереккөздерді оқып шықсақ,
08:02
and in all sorts of languages -- one can see that they're saying
157
470000
3000
мұсылман халқы өз мемлекеттерінде
08:05
that their concern in their own countries is primarily to free up themselves
158
473000
6000
жеке өміріне, экономикаға,
08:11
to have choice in the spheres of personal life,
159
479000
4000
саясатқа қатысты және әрине
08:15
in the sphere of economics, in the sphere of politics,
160
483000
3000
көптеген мұсылман мемлекеттерде
діннің өзіндік тәртіптеріне
08:18
and, yes, in the sphere of religion,
161
486000
2000
бағыну керек болса да,
дінге де қатысты
08:20
which is itself closely regulated in most of the Muslim world.
162
488000
3000
өздерінің таңдау еркіндіктері жайлы
уайымдайды.
08:23
And many of these Muslims further say
163
491000
2000
Мұсылмандардың көбісінің айтуы бойынша
08:25
that their disagreement with the United States
164
493000
3000
олардың Американың
саясатымен келіспеушілігі
08:28
is that it, in the past and still in the present,
165
496000
3000
08:31
has sided with autocratic rulers in the Muslim world
166
499000
4000
әлі күнге шейін мұсылман әлеміндегі
автократиялық басшыларының Американың
08:35
in order to promote America's short-term interests.
167
503000
6000
қысқа мерзімді мүдделерін көтеріп келе
жатқандықтан туындады.
08:41
Now, during the Cold War, that may have been
168
509000
2000
Қырғи-қабақ соғыс кезінде
Америка бұл
08:43
a defensible position for the United States to take.
169
511000
2000
жағдайды өзінің қорғаныс бекінісі
ретінде
08:45
That's an academic question.
170
513000
2000
пайдаланар еді. Бұл іс жүзінде дәлелі жоқ
08:47
It may be that there was a great war to be fought between West and East,
171
515000
3000
даулы мәселе. Демократия
мен коммунизм негіздері
08:50
and it was necessary on the axis of democracy against communism.
172
518000
4000
бір-бірімен қабыспайтынын
сылтауратып Батыс пен Шығысты
08:54
And it was necessary in some way for these to contradict each other,
173
522000
3000
бір-біріне қарсы қойып,
соғыс ашар ма еді. Соған сәйкес сенің
08:57
and as a consequence you have to make friends wherever you can get them.
174
525000
3000
тактикаңды қолдайтын кез келген
одақтастарды іздей бастайсың.
09:00
But now that the Cold War is over,
175
528000
2000
Енді қазір қырғи-қабақ соғыс
заманы емес.
09:02
there's nearly universal consensus in the Muslim world --
176
530000
4000
Қазір мұсылмандарда жалпыға
ортақ бәтуаластық бар.
09:06
and pretty close to the same here in the United States,
177
534000
2000
Ол біздікіне ұқсайды.
09:08
if you talk to people and ask them --
178
536000
2000
Мұсылмандармен бір сөйлесіп көрсеңіз,
09:10
that in principle, there's no reason that democracy and Islam cannot co-exist.
179
538000
4000
Ислам діні мен демократияның бірге
жүре алатынына көзіңіз жетеді.
09:14
And we see this among activist, practical Muslims,
180
542000
3000
Ислам дінін ұстанатындар мысалы,
09:17
like the Muslims who are presently the elected,
181
545000
2000
Түркияның парламенттік және
09:19
parliamentary, democratic government of Turkey,
182
547000
2000
демократиялық үкіметі мемлекетті басқаруда
09:21
who are behaving pragmatically, not ideologically,
183
549000
3000
идеологиялық емес,
прагматикалық тәсілге жүгінеді.
09:24
who are promoting their own religious values,
184
552000
2000
Олар Ислам шариғатының аясында
09:26
who are elected by their own people
185
554000
2000
басшылық етіп жатыр.
Әрі халқының
09:28
because they were perceived as honest and sincere
186
556000
2000
өздері олардың әділеттілігі мен
09:30
because of their religious values,
187
558000
2000
адалдылығына қарап басшы етіп қойды.
09:32
but who do not think that Islam and a democratic system of governance
188
560000
4000
Бұл сәтте Ислам мен
демократияның тең бір қатарда
09:36
are fundamentally incompatible.
189
564000
2000
жүре алмайды деп ешкім ойлай алмайды.
09:38
Now, you may say, but surely, what we've seen on television about Saudi Islam
190
566000
5000
Қазір сіз: "Бірақ Сауд Арабиясы ше?", –
деп сұрауыңыз мүмкін себебі мемлекеттің
09:43
convinces us that it can't possibly be compatible
191
571000
2000
ұстанып жатқан саясаты
09:45
with what we consider the core of democracy --
192
573000
2000
еркін саяси таңдау, еркіндік пен
09:47
namely, free political choice, basic liberty and basic equality.
193
575000
4000
теңдік деген демократияның негізгі
құндылықтарын билеу барысында ескермейді.
09:51
But I'm here to tell you that technologies
194
579000
4000
Алайда технологиялар сіз ойлағаннан одан
09:55
are more malleable than that.
195
583000
2000
әрі өзгермелі деп айтқым келеді.
09:57
I'm here to tell you that many, many Muslims believe --
196
585000
3000
Ол жердің мұсылмандары да
10:00
the vast majority, in fact -- in fact I think I would go so far as to say
197
588000
2000
Ислам дінінің негіздері оның ішінде
10:02
that many Muslims in Saudi Arabia believe that the core values of Islam,
198
590000
4000
Құдайға бойсұнушылық, адамдардың
10:06
namely acknowledgement of God's sovereignty
199
594000
2000
Құдай алдында бәрі тең екендігі,
10:08
and basic human equality before God,
200
596000
3000
өз басына еркіндік, теңдік
және еркін саяси таңдау
10:11
are themselves compatible with liberty, equality and free political choice.
201
599000
4000
сияқты құндылықтармен
үйлесімді болып келеді.
10:15
And there are Muslims, many Muslims out there, who are saying precisely this.
202
603000
5000
Мұсылмандардың біразы осындай пікірде.
10:20
And they're making this argument wherever they're permitted to make it.
203
608000
3000
Олар бұл пікірлерін қай жерде рұқсат
сол жерде ортаға салады.
10:23
But their governments, needless to say, are relatively threatened by this.
204
611000
2000
Жағдайға орай үкімет басшылары
10:25
And for the most part try to stop them from making this argument.
205
613000
3000
қорыққаннан адамдарды өз ойларынан
бас тартуы үшін барын салуда
10:28
So, for example, a group of young activists in Egypt
206
616000
4000
Мысалы, Мысырдағы жас белсенділер тобы
10:32
try to form a party known as the Center Party,
207
620000
2000
Ислам мен демократияның үкімдерін
10:34
which advocated the compatibility of Islam and democracy.
208
622000
2000
біріктіріп,
Орталық Партия құрғысы келді.
10:36
They weren't even allowed to form a party.
209
624000
2000
Бұндай партияға мүлдем рұқсат берілмеді.
10:38
They were actually blocked from even forming a party
210
626000
2000
Басқа саяси жүйе болғандықтан
10:40
under the political system there. Why?
211
628000
2000
қандай да бір партия құруға рұқсат жоқ.
10:42
Because they would have done extraordinarily well.
212
630000
2000
Себебі бұндай партия барлық дауысты
10:44
In the most recent elections in the Muslim world --
213
632000
2000
жинап алар еді. Түркия, Пәкістан немесе
10:46
which are those in Pakistan, those in Morocco
214
634000
3000
Морокко да өздерін ислами демократтар
деп таныстырған адамдар
10:49
and those in Turkey -- in each case,
215
637000
2000
рұқсат етілген жерлерде
10:51
people who present themselves to the electorate as Islamic democrats
216
639000
3000
сайлау алды науқандарын өткізіп,
10:54
were far and away the most successful vote-getters
217
642000
3000
қарсыластарына қарағанда
10:57
every place they were allowed to run freely.
218
645000
4000
анағұрлым алда жүретін.
11:01
So in Morocco, for example, they finished third in the political race
219
649000
4000
Мороккодағы саяси жарыста олар
үшінші орын иеленген.
11:05
but they were only allowed to contest half the seats.
220
653000
2000
Бірақ оларға тек парламент орындарының
11:07
So had they contested a larger number of the seats,
221
655000
2000
белгілі бір сайлау алды науқандарында
11:09
they would have done even better.
222
657000
2000
көбірек орын берілгенде, жағдай одан да
11:11
Now what I want to suggest to you is that the reason for hope in this case
223
659000
3000
жақсарар еді. Мұсылман
мемлекеттердің түбегейлі
11:14
is that we are on the edge of a real transformation in the Muslim world.
224
662000
5000
өзгерістерге ұшырап жатқанын
жақсылыққа жоруымыз керек.
11:19
And that's a transformation in which many sincerely believing Muslims --
225
667000
4000
Мұсылмандар жағдайға қарамастан
11:23
who care very, very deeply about their traditions,
226
671000
3000
бір жағынан өз дәстүрлері сияқты
11:26
who do not want to compromise those values --
227
674000
3000
құндылықтарын ойлап,
ымыраға келгісі келмегенмен
11:29
believe, through the malleability of the technology of democracy
228
677000
4000
демократия және Ислам
11:33
and the malleability and synthetic capability of the technology of Islam,
229
681000
5000
дінінің үкімдерін біріктіріп
11:38
that these two ideas can work together.
230
686000
3000
бір жерде үйлесімді түрде билік ете алады.
11:41
Now what would that look like?
231
689000
2000
"Бұл қалай сонда?
11:43
What does it mean to say that there's an Islamic democracy?
232
691000
3000
Ислами демократия
деген не?" деуіңіз мүмкін.
11:46
Well, one thing is, it's not going to look identical
233
694000
2000
Біріншіден, бұндай демократия
11:48
to democracy as we know it in the United States.
234
696000
3000
Құрама штаттардағы
демократияға ұқсамайды.
11:51
That may be a good thing, in light of some of the criticisms we've heard today --
235
699000
3000
Бір жағынан жақсы нәрсе сияқты, себебі
кәдімгі демократияның
11:54
for example, in the regulatory context -- of what democracy produces.
236
702000
4000
билеу үкімдеріне де адамдар
теріс көзқарастарын білдіруде.
11:58
It will also not look exactly the way either the people in this room,
237
706000
4000
Ол кезде адамдар мына
аудиторияда отырған сіздердей
12:02
or Muslims out in the rest of the world --
238
710000
2000
немесе мұсылмандардың өздері де.
12:04
I don't mean to imply there aren't Muslims here, there probably are --
239
712000
3000
Бұл жерде мұсылмандар
да отырған шығар. Өздері де
12:07
conceptualize Islam.
240
715000
2000
Исламды басқашалай қабылдайтын болады.
12:09
It will be transformative of Islam as well.
241
717000
3000
Ол кезде адамдар Исламға өзгеріс енгізеді.
12:12
And as a result of this convergence,
242
720000
3000
Ислам өркениеті
(егер ондай нәрсе болса) және
12:15
this synthetic attempt to make sense of these two ideas together,
243
723000
4000
демократия өркениетімен,
егер ондай нәрсе болса,
12:19
there's a real possibility that, instead of a clash
244
727000
3000
бір-бірімен үйлесетіндей
12:22
of Islamic civilization -- if there is such a thing --
245
730000
3000
қосатын болсақ,
12:25
and democratic civilization -- if there is such a thing --
246
733000
2000
жаңа тұжырымдама
12:27
we'll in fact have close compatibility.
247
735000
3000
пайда болады.
12:30
Now, I began with the war because it's the elephant in the room,
248
738000
4000
Басында бірден соғыс жайлы
әңгімемді бастап кеттім,
12:34
and you can't pretend that there isn't about to be a war
249
742000
2000
себебі бұл – өзекті мәселе.
12:36
if you're talking about these issues.
250
744000
2000
Соғыстың Америка үшін де
12:38
The war has tremendous risks for the model that I'm describing
251
746000
3000
жағымсыз жақтары бар. Нәтижесінде
12:41
because it's very possible that as a consequence of a war,
252
749000
3000
басқару саясатына байланысты
12:44
many Muslims will conclude that the United States
253
752000
3000
мұсылмандар Америка үлгі алатын
12:47
is not the kind of place that they want to emulate
254
755000
2000
мемлекет емес деген қорытынды жасауы
12:49
with respect to its forms of political government.
255
757000
3000
әбден мүмкін.
12:52
On the other hand, there's a further possibility that many Americans,
256
760000
3000
Екіншіден, америкалықтар да
12:55
swept up in the fever of a war, will say, and feel, and think
257
763000
5000
соғыстың салдарынан ислам дінін
13:00
that Islam is the enemy somehow --
258
768000
2000
өздерінің жауы ретінде қабылдауға бар.
13:02
that Islam ought to be construed as the enemy.
259
770000
3000
Мұндай жағдайдың
туындау қаупін ескерген жөн.
13:05
And even though, for political tactical reasons,
260
773000
2000
Тіпті президенттің өзі
13:07
the president has been very, very good about saying that Islam is not the enemy,
261
775000
4000
басқару саясатына сәйкес ислам
діні бізге жау емес деп тұрса да,
13:11
nonetheless, there's a natural impulse when one enters war
262
779000
3000
соғыс барысында әскерлер
13:14
to think of the other side as an enemy.
263
782000
2000
қарсы жақты жау деп қабылдайды.
13:16
And one furthermore has the impulse to generalize, as much as possible,
264
784000
3000
Ондай кезде адамда өз қарсыласын кім
13:19
in defining who that enemy is.
265
787000
2000
екенін анықтауға ынтызар болады.
13:21
So the risks are very great.
266
789000
2000
Жағдай тығырыққа тіреліп тұр.
13:23
On the other hand, the capacities for positive results in the aftermath of a war
267
791000
7000
Адамдардың әсіресе соғыстың
басталып-басталмауына
13:30
are also not to be underestimated,
268
798000
2000
күдікпен қарайтындардың, соғыстың
13:32
even by, and I would say especially by, people
269
800000
3000
оң нәтиже бермеуі мүмкін деп
13:35
who are deeply skeptical about whether we should go to war in the first place.
270
803000
3000
жете бағаламағандары дұрыс емес.
13:38
Those who oppose the war ought to realize that if a war happens,
271
806000
5000
Сонымен қатар соғысқа
ең басынн қарсы
13:43
it cannot be the right strategy,
272
811000
2000
болғандар соғыс кезінде
13:45
either pragmatically, or spiritually, or morally, to say after the war,
273
813000
6000
"Не істесе, соны істесін. Бәрібір
біз басынан бері соғысқа
13:51
"Well, let's let it all run itself out, and play out however it wants to play out,
274
819000
3000
қарсы едік", – деу
прагматикалық тұрғыдан рухани немесе
13:54
because we opposed the war in the first place."
275
822000
2000
моральдық тұрғыдан дұрыс емес.
13:56
That's not the way human circumstances operate.
276
824000
2000
Адам олай ойламау керек.
13:58
You face the circumstances you have in front of you
277
826000
2000
Басыңа бір жағдай түссе, бос отырмай
14:00
and you go forward.
278
828000
2000
ілгері жылжу үшін әрекет жасайсың.
14:02
Well, what I'm here to say then is,
279
830000
2000
Соғысқа күдікпен қарайтындарға
14:04
for people who are skeptical about the war,
280
832000
2000
айтарым,
14:06
it's especially important to recognize that in the aftermath of the war
281
834000
3000
соғыс бітісімен Америка Құрама Штаттарының
14:09
there is a possibility for the government of the United States
282
837000
4000
үкімет басшылары және
жергілікті мұсылмандар
14:13
and the Muslim peoples with whom it interacts
283
841000
3000
бірігіп, нағыз демократиялық
14:16
to create real forms of government that are truly democratic
284
844000
3000
және ислам дінінің үкімдерімен үйлесетін
жаңа басқару
14:19
and also truly Islamic.
285
847000
2000
саясатын құрады деген үміт бар.
14:21
And it is crucial -- it is crucial in a practical, activist way --
286
849000
4000
Ескерілетін ең маңызды нәрсе
14:25
for people who care about these issues to make sure
287
853000
4000
бұл мәселеге қатысы бар адамдар
14:29
that within the technology of democracy, in this system,
288
857000
3000
демократиялық басқару жүйеде
14:32
they exercise their preferences, their choices and their voices
289
860000
3000
өз қалауынша өмір сүріп,
пікірлерін еркін айта алса
14:35
to encourage that outcome.
290
863000
2000
онда осындай жүйе жақсы нәтиже береді.
14:37
That's a hopeful message,
291
865000
2000
Демек мәселе жақсы жаққа ұласады
14:39
but it's a message that's hopeful only if you understand it
292
867000
2000
деген үміт бар. Бірақ егер де біз
14:41
as incurring serious obligation for all of us.
293
869000
3000
бұл мәселе барлығымыз үшін үлкен
14:44
And I think that we are capable of taking on that obligation,
294
872000
3000
жауапкершілікті қажет ететінін түсініп,
14:47
but only if we put what we can into it.
295
875000
3000
жағдайды жақсартуда бар күшімізді салсақ
14:50
And if we do, then I don't think that the hope will be unwarranted altogether.
296
878000
4000
қана жақсы нәтижеге үміт ете аламыз.
14:54
Thanks.
297
882000
1000
Рақмет.
Translated by Benazir Sankibayeva
Reviewed by Askhat Yerkimbay

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Noah Feldman - Constitutional law scholar
Noah Feldman studies the intersection of religion, politics and law.

Why you should listen

Noah Feldman is a professor and writer who tries to figure out how to make the government follow the rules; what the rules are that the government has to follow; and what to do if the rules are being broken. In his work, he asks questions like: How can a 225-year-old constitutional blueprint still work? Can you design a new and better constitution from scratch in places like Iraq and Tunisia? What rights do we have, really?

Feldman is the Felix Frankfurter Professor of Law at Harvard Law School and a contributing writer for Bloomberg View. He served as senior constitutional advisor to the Coalition Provisional Authority in Iraq, and advised members of the Iraqi Governing Council on the drafting of the Transitional Administrative Law or interim constitution. He is writing a biography on James Madison, principal author of the Constitution and fourth president of the US; it's forthcoming in 2017.

Feldman is the author of six other books: Cool War: The Future of Global Competition (Random House, 2013); Scorpions: The Battles and Triumphs of FDR’s Great Supreme Court Justices (Twelve Publishing, 2010); The Fall and Rise of the Islamic State (Princeton University Press, 2008); Divided By God: America's Church-State Problem and What We Should Do About It (Farrar, Straus & Giroux 2005); What We Owe Iraq: War and the Ethics of Nation-building (Princeton University Press 2004) and After Jihad: America and the Struggle for Islamic Democracy (Farrar, Straus & Giroux 2003. He most recently co-authored two textbooks: Constitutional Law, Eighteenth Edition (Foundation Press, 2013) and First Amendment Law, Fifth Edition (Foundation Press, 2013).

More profile about the speaker
Noah Feldman | Speaker | TED.com

Data provided by TED.

This site was created in May 2015 and the last update was on January 12, 2020. It will no longer be updated.

We are currently creating a new site called "eng.lish.video" and would be grateful if you could access it.

If you have any questions or suggestions, please feel free to write comments in your language on the contact form.

Privacy Policy

Developer's Blog

Buy Me A Coffee