TEDxHousesOfParliament
Lemn Sissay: A child of the state
لێمن سیسای: منداڵی دەوڵەت
Filmed:
Readability: 3.6
905,635 views
ماوەیەکی دوور و درێژە کە ئەدەب لە دەوری بێ دایک و باوکەکان دەسوڕێتەوە، هەر لە موساوە تاوەکو سەندرێلا و ئۆلیڤەر تویست و هاری پۆتەر. کەواتە بۆچی زۆرێک لە منداڵە بێ دایک و باوکەکان چیرۆکی ژیانی خۆیان دەشارنەوە؟ شاعیر و نووسەر لێمن سیسای چیرۆکی بەردەوامی خۆی دەگێڕێتەوە
Lemn Sissay - Poet and playwright
An award-winning playwright and popular broadcaster in the UK, as well as the author of five poetry books, Lemn Sissay has a way with words. Full bio
An award-winning playwright and popular broadcaster in the UK, as well as the author of five poetry books, Lemn Sissay has a way with words. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
Having spent 18 years as a child of the state
0
864
4245
بەسەر بردنی (١٨) ساڵ وەک منداڵێکی شاز
00:21
in children's homes and foster care,
1
5109
2306
لە یەکێک لە خانە چاودێریەکانی منداڵان
00:23
you could say that I'm an expert on the subject,
2
7415
3048
لەوانەیە ئێوە بڵێن کە من شارەزام لەو بابەتەدا
00:26
and in being an expert, I want to let you know that
3
10463
3558
وەک شارەزایەک بم، دەمەوێت ئەوەتان پێبڵێم کە
00:29
being an expert does in no way make you right
4
14021
5607
شارەزابوون وات لێناکات کە ڕاست بیت
00:35
in light of the truth.
5
19628
3000
لە ژێر ڕووناکی ڕاستیدا
00:38
If you're in care, legally the government is your
6
22628
4188
ئەگەر تۆ لەژێر چاودێری دا بیت، حکومەت بەشێوەیەکی یاسایی
00:42
parent, loco parentis.
7
26816
3727
دایک و باوکتە، دایک و باوکێکی شێت
00:46
Margaret Thatcher was my mother. (Laughter)
8
30543
3949
مارگارێت ثانچر دایکم بوو، پێکەنین
00:50
Let's not talk about breastfeeding. (Laughter)
9
34492
3649
با باسی شیر پێدان نەکەین، پێکەنین
00:54
Harry Potter was a foster child.
10
38141
3138
هاری پۆتەر منداڵێکی بەخێوکراو بوو
00:57
Pip from "Great Expectations" was adopted;
11
41279
5040
پیپ لە (چاوەڕوانیە گەورەکەدا) هەڵگیرایەوە بوو
01:02
Superman was a foster child;
12
46319
3082
سوپەرمان بەخێوکراو بوو
01:05
Cinderella was a foster child;
13
49401
3528
ساندرێلا منداڵێکی بەخێوکراو بوو
01:08
Lisbeth Salander, the girl with the dragon tattoo,
14
52929
3608
لیسبێث سالاندێر، ئەو کچەی کە تاتۆی دراگۆنی لەسەرە
01:12
was fostered and institutionalized;
15
56537
2922
بەخێو کرا وە دامەزرا
01:15
Batman was orphaned;
16
59459
4375
باتمان هەتیو بوو
01:19
Lyra Belacqua from Philip Pullman's "Northern Lights"
17
63834
3698
لیرا بێلاکیوا لە (ڕووناکیەکانی باکور)ی فلیپ پولمان
01:23
was fostered;
18
67532
1689
بەخێو کراو بوو
01:25
Jane Eyre, adopted;
19
69221
2735
جانی ئیرێ لەلایەن خەڵکەوە بەخێو کرا
01:27
Roald Dahl's James from "James and the Giant Peach;"
20
71956
4583
ڕۆڵد داهل جەیمس لە (جەیمس و قۆخە زەبەلاحەکە)دا
01:32
Matilda; Moses -- Moses! (Laughter)
21
76539
5512
ماتێلدا؛ موسا...موسا، پێکەنین
01:37
Moses! (Laughter) --
22
82051
2447
موسا! پێکەنین
01:40
the boys in Michael Morpurgo's "Friend or Foe;"
23
84498
4496
منداڵەکانی ناو (هاوڕێ یان ناحەز)ی میشێل مۆرپوگۆ
01:44
Alem in Benjamin Zephaniah's "Refugee Boy;"
24
88994
3816
دەڵێم لە (منداڵە ئاوارەکە)ی بنجامین زێفانیا
01:48
Luke Skywalker --
25
92810
2584
لوک سکای واڵکەر
01:51
Luke Skywalker! (Laughter) --
26
95394
2871
لوک سکای واڵکەر! پێکەنین
01:54
Oliver Twist;
27
98265
2287
ئۆلیڤەر تویست
01:56
Cassia in "The Concubine of Shanghai" by Hong Ying;
28
100552
4211
کاسیا لە ( سۆزانیەکەی شانگەهای) لەلایەن یۆنگ ینگ بەرهەم هێنراوە
02:00
Celie in Alice Walker's "The Color Purple."
29
104763
3357
سێلێ لە (ڕەنگە مۆرەکە)ی ئەلیس والکەردا
02:04
All of these great fictional characters, all of them
30
108120
4612
هەموو ئەم ئەکتەرە نادیارە گەورانە، هەموویان
02:08
who were hurt by their condition,
31
112732
3997
کە بەهۆی بارودۆخی خۆیانەوە ئازاریان چەشتوە
02:12
all of them who spawned thousands of other books
32
116729
4648
هەموویان چەندین کتێبیان نوسیوە
02:17
and other films, all of them
33
121377
2455
هەروەها فیلمیش، هەموویان
02:19
were fostered, adopted or orphaned.
34
123832
4153
لەلایەن حکومەتەوە بەخێوکراون، هەڵگیراونەتەوە یان بەخێو کراون
02:23
It seems that writers know that the child
35
127985
5564
لەوەدەچێت نووسەرەکان بزانن کە ئەو منداڵەی
02:29
outside of family reflects on what family truly is
36
133549
7149
لە دەرەوەی خێزانە کاردانەوەی لەسەر ڕاستی خێزانەکە هەیە
02:36
more than what it promotes itself to be.
37
140698
3590
زیاتر لەو خۆ بەرزکردنەوەیە کە چاوەڕوان دەکرێت
02:40
That is, they also use extraordinary skills
38
144288
4967
ئەوەتا، باشترین کارامەیی بەکاردەهێنن
02:45
to deal with extraordinary situations on a daily basis.
39
149255
4829
بۆ بەرەنگاربونەوەی حاڵەتی زۆر قورس لە ژیانی ڕۆژانەیاندا
02:49
How have we not made the connection?
40
154084
3522
ئێمە چۆن ئەو پەیوەندیەمان دروست نەکردوە؟
02:53
And why have we not made the connection, between
41
157606
4038
بۆچی ئێمە ئەو پەیوەندیەمان دروست نەکردوە، لە نێوان
02:57
— How has that happened? —
42
161644
2200
ئەوە چۆن ڕوویدا؟
02:59
between these incredible characters of popular culture
43
163844
3568
لە نێوان ئەم کارەکتەرە بەناوبانگانەی کۆمەڵگە
03:03
and religions, and the fostered, adopted or orphaned child
44
167412
5088
وە ئاین، وە منداڵە بەخێوکراوەکان، هەڵگیراوەکان یان هەتیوەکان
03:08
in our midst? It's not our pity that they need.
45
172500
4632
لەناوماندا؟ ئەوە بەزەیی نیە کە ئەوان پێویستیانە
03:13
It's our respect.
46
177132
2601
ڕێزی ئێمەیان پێویستە
03:15
I know famous musicians,
47
179733
2617
من مۆسیقاژەنی بەناوبانگ دەناسم
03:18
I know actors and film stars and millionaires and novelists
48
182350
5072
من ئەکتەر و ئەستێرەی سینەمایی و ملیۆنەر و ڕۆمان نوس
03:23
and top lawyers and television executives
49
187422
3501
وە پارێزەری بەناوبانگ و بەرهەم هێنەری تەلەفیزیۆنی
03:26
and magazine editors and national journalists
50
190923
2450
وە سەرنوسەری هەفەتنامە و ڕۆژنامەنوس
03:29
and dustbinmen and hairdressers, all who were
51
193373
2841
وە پیاوی پاککەرەوە و سەرتاش دەناسم، هەموو ئەمانە
03:32
looked after children, fostered, adopted or orphaned,
52
196214
3536
بە منداڵی چاودێری کراون و بەخێوکراون و هەڵگیراونەتەوە و هەتیو بوون
03:35
and many of them grow into their adult lives
53
199750
2672
وە زۆرێک لەمانە ژیانی گەنجێتی بەسەر بردوە
03:38
in fear of speaking of their background, as if it may
54
202422
4271
بەترسەوە باس لە ژیانی پێشووی خۆیان دەکەن، کە لەوانەیە
03:42
somehow weaken their standing in the foreground,
55
206693
4307
بەشێوەیەک ژیانی داهاتوویان لاواز بکات و لەکەدار بکات
03:46
as if it were somehow Kryptonite, as if it were a time bomb
56
211000
4042
وەکو ئەوەی بەشێوەیەک زیانیان پێبگەیەنێت، وەکو ئەوەی وەک بۆمبێکی تەوقیتکراو بێت
03:50
strapped on the inside. Children in care,
57
215042
4047
لە ناوەوە بەسترابێت. منداڵان لە ژێر چاودێری
03:54
who've had a life in care, deserve the right
58
219089
3134
ئەوانەی کە ژیانیان لە ژێر چاودێریدا بەسەر بردوە، شایەنی ئەو مافەن
03:58
to own and live the memory of their own childhood.
59
222223
5850
کە ژیان و بیرەوەری ژیانی منداڵی خۆیان هەبێت
04:03
It is that simple.
60
228073
2279
زۆر ئاسانە
04:06
My own mother — and I should say this here —
61
230352
4006
دایکی من .... پێویستە لێرەدا ئەوە بڵێم
04:10
she same to this country in the late '60s,
62
234358
3854
ئەو لە کۆتایی شەستەکاندا هاتوە بۆ ئەم ووڵاتە
04:14
and she was, you know, she found herself pregnant,
63
238212
3765
وەک دەزانن ئەو زانیبوی کە دووگیانە
04:17
as women did in the late '60s. You know what I mean?
64
241977
2095
وەک ئافرەتانی تری ئەو کاتەی شەستەکان. دەزانن باسی چی دەکەم؟
04:19
They found themselves pregnant.
65
244072
1949
ئەوان زانییان کە دوو گیانن
04:21
And she sort of, she had no idea of the context
66
246021
4674
بەجۆرێک دایکم هیچ بیرۆکەیەکی نەبوو لەو بوارەدا
04:26
in which she'd landed.
67
250695
4120
کە هاتە ئەم ووڵاتە
04:30
In the 1960s -- I should give you some context -- in the 1960s,
68
254815
3848
لە ساڵی (١٩٦٠)دا .... پێویستە چەند زانیاریەکتان بدەمێ.... لەساڵی (١٩٦٠)دا
04:34
if you were pregnant and you were single,
69
258663
3351
ئەگەر تۆ دووگیان بوویت و هێشتا تەنیا بوویتایە
04:37
you were seen as a threat to the community.
70
262014
2901
تۆ وەک مەترسیەک بۆ کۆمەڵگە دادەنرایت
04:40
You were separated from your family by the state.
71
264915
5859
تۆ لەلایەن حکومەتەوە لە خێزانەکەت جیادەکرایتەوە
04:46
You were separated from your family and placed into
72
270774
2702
لە خێزانەکەت جیادەکرایتەوەو دەخرایتە
04:49
mother and baby homes.
73
273476
2122
ماڵی دایکان و منداڵان
04:51
You were appointed a social worker.
74
275598
3141
توێژەرێکی کۆمەڵایەتیت بۆ دادەنرا
04:54
The adoptive parents were lined up.
75
278739
2390
دایک و باوکانی بەخێوکەر ڕیز دەکران
04:57
It was the primary purpose of the social worker, the aim,
76
281129
4085
مەبەستێکی تایبەت هەبوو لە توێژەری کۆمەڵایەتی، مەبەستەکەش
05:01
to get the woman at her most vulnerable time
77
285214
3341
بۆ وەرگرتنی ئافرەتەکە بوو لە زۆربەی کاتە بێ ئیشەکانی
05:04
in her entire life, to sign the adoption papers.
78
288555
5353
لە هەموو ژیانیدا، بۆ ئیمزاکردنی مامەڵەلانی بەخێوکردن
05:09
So the adoption papers were signed.
79
293908
1885
کەواتە، مامەڵەی بەخێوکردنەکان ئیمزاکران
05:11
The mother and baby's homes were often run by nuns.
80
295793
3570
زۆربەی کات خانەی دایکان و منداڵان لەلایەن پەرستارەکانەوە بەڕێوەدەبران
05:15
The adoption papers were signed,
81
299363
3176
مامەڵەی بەخێوکردنەکان ئیمزاکرا بوون
05:18
the child was given to the adoptive parents, and the mother
82
302539
3696
منداڵ دەدرا بە دایک و باوکانی بەخێوکەر و دایکەکەش
05:22
shipped back to her community
83
306235
2424
دەگەڕێنرایەوە بۆ کۆمەڵگەکەی خۆی
05:24
to say that she'd been on a little break.
84
308659
2991
بۆ ئەوەی بڵێت لە حەوانەوە بووە
05:27
A little break.
85
311650
2686
حەوانەوە
05:30
A little break.
86
314336
1678
حەوانەوە
05:31
The first secret of shame for a woman
87
316014
3565
شەرمەزارترین نهێنی بۆ ئافرەتێک
05:35
for being a woman, "a little break."
88
319579
5079
وەک ئافرەتێک، حەوانەوە
05:40
The adoption process took, like, a matter of months,
89
324658
3091
پڕۆسەی بەخێوکردنەکە (لەخۆگرتنەکە) چەند مانگێک دەخایەنێت
05:43
so it was a closed shop, you know, sealed deal,
90
327749
3880
ئەوە بازاڕێکی داخراو بوو، ڕێککەوتنی فرۆشتن بوو
05:47
an industrious, utilitarian solution:
91
331629
6505
چارەسەرێکی زیرەکانە و تاکڕەوانە
05:54
the government, the farmer,
92
338134
3358
حکومەتەکە و جوتیارەکەیە
05:57
the adopting parents, the consumer,
93
341492
3847
بەخێوکەران، کڕیارەکە
06:01
the mother, the earth, and the child, the crop.
94
345339
4802
دایکەکە، زەوی، وە منداڵەکە، دانەوێڵەکە
06:06
It's kind of easy to patronize the past,
95
350141
4654
تاڕادەیەک ئاسانە چاودێری ڕابردوو بکەیت
06:10
to forego our responsibilities in the present.
96
354795
4904
بۆ بەبیرخستەنەوەی بەرپرسیاریەتیەکانت لە داهاتوودا
06:15
What happened then is a direct reflection
97
359699
3852
ئەوەی دوایی ڕوویدا کاردانەوەیەکی راستەوخۆ بوو
06:19
of what is happening now. Everybody believed themselves
98
363551
5244
لەبارەی ئەوەی کە ئێستا ڕوودەدات. هەموو کەس باوەڕی بە خۆی بوو
06:24
to be doing the right thing by God and by the state
99
368795
4537
بۆ ئەنجامدانی کاری ڕاست لەلایەن خواوەند و حکومەتەوە
06:29
for the big society, fast-tracking adoption.
100
373332
6887
بۆ کۆمەڵگەیەکی گەورە و چاودێری کردنێکی خێرای بەخێوکردن
06:36
So anyway, she comes here, 1967, she's pregnant,
101
380219
5193
هەرچۆنێک بێت، ئەو لە ساڵی (١٩٦٧) هاتە ئێرە، ئەو دووگیانە
06:41
and she comes from Ethiopia that was celebrating
102
385412
5078
وە دایکم لە ئیثوبیاوە دەهات کە ئاهەنگیان دەگێڕا
06:46
its own jubilee at the time
103
390490
2698
ئەوە ئاهەنگی خۆیان بوو لەو کاتەدا
06:49
under the Emperor Haile Selassie,
104
393188
2770
لە ژێر دەسەڵاتی ئیمپڕاتۆر هەیل سێلاسی
06:51
and she lands months before the Enoch Powell speech,
105
395958
5126
وە چەند مانگێک پێش وتارەکەی (ئینۆچ پۆل) هاتە ئێرە
06:56
the "Rivers of Blood" speech.
106
401084
2120
وتاری ڕوبارە خوێناویەکان
06:59
She lands months before the Beatles release "The White Album,"
107
403204
4622
ئەو چەند مانگێک پێش دەرکردنی (ئەلبومە سپیەکە)ی بیتلس هاتە ئێرە
07:03
months before Martin Luther King was killed.
108
407826
2684
چەند مانگێک پێش کوشتنی مارتن لوثر کینگ
07:06
It was a summer of love if you were white.
109
410510
2451
ئەوە هاوینێکی خۆشەویستی بوو بۆ ئەوانەی کە سپی پێست بوون
07:08
If you were black, it was a summer of hate.
110
412961
3692
ئەگەر تۆ ڕەش پێست بوویتایە، هاوینی ڕق لێنان بوو بۆت
07:12
So she goes from Oxford, she's sent to the north of England
111
416653
5650
لەبەرئەوە، ئەو لە ئۆکسفۆردەوە ڕۆیشت، ئەویان نارد بۆ باکوری ئینگلتەرا
07:18
to a mother and baby home, and appointed a social worker.
112
422303
4360
بۆ خانەی دایکان و منداڵان، وە توێژەرێکی کۆمەڵایەتیان بۆ دانا
07:22
It's her plan. You know, I have to say this in the Houses --
113
426663
4240
ئەو پلانی خۆی هەبوو. دەزانی، پێویستە بڵێم لەم خانوانەدا
07:26
It's her plan to have me fostered for a short period of time
114
430903
4271
ئەو پلانی ئەوەی هەبوو کە من بەخێو بکات بۆ کاتێکی کەم
07:31
while she studies. But the social worker,
115
435174
3575
لەکاتێکدا ئەو وانەی دەخوێند. بەڵام توێژەرە کۆمەڵایەتیەکە
07:34
he had a different agenda.
116
438749
2994
ئەجێندایەکی تری هەبوو
07:37
He found the foster parents, and he said to them,
117
441743
4207
ئەو دایکان و باوکانی بەخێوکەری دەدۆزییەوە و پێی دەوتن
07:41
"Treat this as an adoption. He's yours forever.
118
445950
3832
وەک هەڵگیراوە تەماشای ئەمانە بکە، ئەو بۆ تۆ هەتاهەتایە
07:45
His name is Norman." (Laughter)
119
449782
3447
ناوی (نۆرمان)ە. پێکەنین
07:49
Norman! (Laughter)
120
453229
2337
نۆرمان! پێکەنین
07:51
Norman!
121
455566
2712
نۆرمان
07:54
So they took me. I was a message, they said.
122
458278
6226
لەکۆتایدا منیان برد، وتیان کە من نامەیەک بووم
08:00
I was a sign from God, they said.
123
464504
2459
ئەوان وتیان کە من نیشانەیەک بووم لەلایەن خواوە
08:02
I was Norman Mark Greenwood.
124
466963
3744
من نۆرمان مارک گرینوود بووم
08:06
Now, for the next 11 years, all I know is that this woman,
125
470707
3419
بۆ (١١) ساڵی داهاتوو ئەوەی کە من دەزانم ئەوەیە کە ئەو ئافرەتانە
08:10
this birth woman, should have her eyes scratched out
126
474126
2588
ئەو ئافرەتەی منی لابوو، پێویست بوو چاویان دەربهێنایە
08:12
for not signing the adoption papers. She was an evil woman
127
476714
3002
بەهۆی ئیمزانەکردنی مامەڵەی هەڵگرتنەوەکە، ئەو ئافرەتێکی شەیتانی بوو
08:15
too selfish to sign, so I spent those 11 years
128
479716
3077
زۆر خۆپەرست بوو، لەبەرئەوە (١١) ساڵم بەڕێکرد
08:18
kneeling and praying.
129
482793
2756
لە چەمانەوە و پاڕانەوەدا
08:21
I tried praying. I swear I tried praying.
130
485549
3121
هەوڵی پاڕانەوەم دا. سوێند دەخۆم لە هەوڵی پاڕانەوەدا بووم
08:24
"God, can I have a bike for Christmas?"
131
488670
3808
خوایە، دەتوانم پاسکیلێکم بۆ سەری ساڵ هەبێت؟
08:28
But I would always answer myself, "Yes, of course you can."
132
492478
4348
بەڵام، هەمیشە وەڵامی خۆمم دایەوە، بەڵێ، بەدڵنیاییەوە
08:32
(Laughter)
133
496826
1614
پێکەنین
08:34
And then I was supposed to determine whether that
134
498440
2737
دوای ئەوە، دەبوایە ئەوەم بۆ دەربکەوێت کە ئایا ئەوە
08:37
was the voice of God or it was the voice of the Devil.
135
501177
3532
دەنگی خوا بوو یان دەنگی شەیتان
08:40
And it turns out I've got the Devil inside of me.
136
504709
7359
وە دەرکەوت کە شەیتان لەناو مندا هەبوو
08:47
Who knew? (Laughter)
137
512068
2408
کێ دەیزانی؟ پێکەنین
08:50
So anyway, two years sort of passed,
138
514476
2896
هەرچۆنێک بێت، دوو ساڵ تێپەڕی
08:53
and they had a child of their own,
139
517372
1778
ئەوان منداڵی خۆیان هەبوو
08:55
and then another two years passed, and they had another child of their own,
140
519150
2464
دوو ساڵی تر تێپەڕی و منداڵێکی تریان بوو
08:57
and then another time passed
141
521614
2291
دواتر هەندێ کاتی تر ڕۆیشت
08:59
and they had another child that they called an accident,
142
523905
2577
منداڵێکی تریان بوو کە ناویان نا، ڕووداو
09:02
which I thought was an unusual name. (Laughter)
143
526482
3408
کە من بە ناوێکی نامۆم زانی. پێکەنین
09:05
And I was on the cusp of, sort of, adolescence,
144
529890
3729
لەسەرەتای هەرزەکاریدا بووم
09:09
so I was starting to take biscuits from the tin without asking.
145
533619
4405
لەبەرئەوە، دەستم کرد بەوەرگرتنی بسکویت لە (قوتوەکە) بەبێ پرسیارکردن
09:13
I was starting to stay out a little bit late, etc., etc.
146
538024
3777
دەستم کرد بە مانەوە تا کاتێکی درەنگتر لەدەرەوە، هتد، هتد
09:17
Now, in their religiosity, in their naivete,
147
541801
3403
لە خواناسیەکانیان، لە ساویلکەییان
09:21
my mom and dad, which I believed them to be forever,
148
545204
2437
دایکم و باوکم، کە من باوەڕم وابوو کە هەتا هەتایە بمێننەوە
09:23
as they said they were, my mom and dad
149
547641
3268
وەک ئەوەی خۆیان وتیان، دایکم و باوکم
09:26
conceived that I had the Devil inside of me.
150
550909
6809
تێگەیشتن لەوەی کە شەیتان لەناو مندایە
09:33
And what -- I should say this here, because this is how
151
557718
2058
پێویستە لێرەدا ئەوە بڵێم ، چونکە بەو شێوەیە
09:35
they engineered my leaving.
152
559776
1959
ئەوان هانیاندام کە بڕۆم و جێیان بهێڵم
09:37
They sat me at a table, my foster mom, and she said to me,
153
561735
3389
ئەوان منیان خستە سەر مێزێک، دایکە بەخێوکەرەکەم، پێی وتم
09:41
"You don't love us, do you?" At 11 years old.
154
565124
2068
لە تەمەنی (١١) ساڵیدا، تۆ ئێمەت خۆش ناوێت، وایە؟
09:43
They've had three other children. I'm the fourth. The third was an accident.
155
567192
3509
ئەوان سێ منداڵی تریان بوو. من چوارەمین دانە بووم. سێهەمیان (ڕووداو) بوو
09:46
And I said, "Yeah, of course I do." Because you do.
156
570701
4045
من وتم (بەڵێ) بەدڵنیاییەوە من خۆشم دەوێن. چونکە ئێوە منتان خۆش دەوێت
09:50
My foster mother asked me to go away to think about love
157
574746
2151
دایکە بەخێوکەرەکەم بەمنی وت کە بڕۆم و بیر لە خۆشەویستی بکەمەوە
09:52
and what it is and to read the Scriptures and to come back tomorrow
158
576897
2844
وە بزانم چیە و هەندێ پەڕاوی پیرۆزی لەسەر بخوێنەمەوە و سبەینێ بگەڕێمەوە
09:55
and give my most honest and truthful answer.
159
579741
2943
وەڵامێکی ڕاستگۆیانەیان بدەمەوە
09:58
So this was an opportunity. If they were asking me
160
582684
2840
لەبەرئەوە، ئەوە هەلێک بوو. ئەگەر ئەوان پرسیار لە من بکەن
10:01
whether I loved them or not, then I mustn't love them,
161
585524
2336
کە ئایا من ئەوانم خۆشدەوێت یان نا. دوایی پێویستە ئەوانم خۆش نەوێت
10:03
which led me to the miracle of thought that I thought they wanted me to get to.
162
587860
2865
کە من موعجیزەیەکم پێوتن من بیرم کردەوە کە ئەوان دەیانویست
10:06
"I will ask God for forgiveness and His light will shine
163
590725
2671
من داوا لە خودا دەکەم کە بمبەخشێت و ڕووناکی ئەو
10:09
through me to them. How fantastic." This was an opportunity.
164
593396
3768
لە منەوە بچێت بۆ ئەوان. چەند نایابە. ئەوە هەلێک بوو
10:13
The theology was perfect, the timing unquestionable,
165
597164
2785
ئەو فکرە زۆر باش بوو، کاتەکەش باسی ناکرێت چەند باش بوو
10:15
and the answer as honest as a sinner could get.
166
599949
2903
وەڵامەکە ئەوەندە ڕاستگۆیانە دەبێت کە دەستیان دەکەوێت
10:18
"I mustn't love you," I said to them. "But I will ask God for forgiveness."
167
602852
4688
پێویست ناکات کە خۆشم بوێن، من بە ئەوانم ووت، بەڵام داوا لە خودا دەکەم بۆ بەخشین
10:23
"Because you don't love us, Norman,
168
607540
2552
چونکە نۆرمان تۆ ئێمەت خۆش ناوێت
10:25
clearly you've chosen your path."
169
610092
2344
بەڕوونی تۆ ڕێگای خۆتت هەڵبژاردوە
10:28
Twenty-four hours later, my social worker,
170
612436
2798
داوی (٢٤) کاتژمێر، توێژەرە کۆمەڵایەتیەکەم
10:31
this strange man who used to visit me every couple of months,
171
615234
3049
ئەو پیاوە نامۆیەی کە فێرببو هەموو دوو مانگ جارێک سەردانی دەکردم
10:34
he's waiting for me in the car as I say goodbye to my parents.
172
618283
3212
ئەو لەناو ئۆتۆمبیلەکەی چاوەڕێی دەکردم کاتێک من ماڵئاوایم لە دایک و باوکم دەکرد
10:37
I didn't say goodbye to anybody, not my mother, my father,
173
621495
2576
من ماڵئاوایم لە هیچ کەس نەکرد، نە دایکم و باوکم و
10:39
my sisters, my brothers, my aunts, my uncles,
174
624071
1828
خوشکەکانم و براکانم و پورەکانم و مامەکانم و
10:41
my cousins, my grandparents, nobody.
175
625899
3629
ئامۆزاکانم و باپیرە و داپیرەم، هیچ کەس
10:45
On the way to the children's home, I started to ask myself,
176
629528
3547
لە ڕێگای چونم بۆ خانەی منداڵان، دەستم کرد بە پرسیارکردن لە خۆم
10:48
"What's happened to me?"
177
633075
2975
چی لە من ڕوویداوە؟
10:51
It's not that I'd had the rug pulled from beneath me
178
636050
3153
ئەوە نیە کە فەرشیان لە ژێر پێمدا ڕاکێشا بێت
10:55
as much as the entire floor had been taken away.
179
639203
4815
وەک هەموو بیناکە لە من برابێت
10:59
When I got to the —
180
644018
3800
کاتێک گەشتم
11:03
For the next four, five years,
181
647818
4383
چوار بۆ پێنج ساڵی داهاتوو
11:08
I was held in four different children's homes.
182
652201
4853
من لە چوار خانەی جیاوازی منداڵاندا مامەوە
11:12
On the third children's home, at 15,
183
657054
3277
لە تەمەنی (١٥) ساڵیدا، لە سێیەم خانەی منداڵاندا
11:16
I started to rebel, and what I did was,
184
660331
3167
دەستم کرد بە جوڵە جوڵ، ئەوەی کە کردم ئەوە بوو
11:19
I got three tins of paint, Airfix paint that you use for models,
185
663498
4329
سێ سندوقی (شلەمەنی)م دەستکەوت، شلەمەنی چاککردنەوەی مۆدێلی هەوایی
11:23
and I was -- it was a big children's home, big Victorian children's home --
186
667827
3831
وە من .... خانەیەکی گەورەی منداڵ هەبوو، خانەیەکی گەورەی ڤیکتۆریان هەبوو
11:27
and I was in a little turret at the top of it,
187
671658
1840
من تۆزێک لە بەرزیدا بووم
11:29
and I poured them, red, yellow and green,
188
673498
3303
من سور و زەرد و سەوزم کۆکردبۆوە
11:32
the colors of Africa, down the tiles.
189
676801
5041
ڕەنگەکانی ئەفەریقا، لە خوار خشەتەکانەوەیە
11:37
You couldn't see it from the street, because the home
190
681842
2504
لە شەقامەکەوە نەتدەتوانی بیبینی چونکە خانەکە
11:40
was surrounded by beech trees.
191
684346
2452
بەدار چنار دەورە درا بوو
11:42
For doing this, I was incarcerated for a year
192
686798
4956
بۆ ئەنجامدانی ئەوە، یەک ساڵ خۆم زیندانی کرد
11:47
in an assessment center which was actually
193
691754
2985
لە سەنتەری چالاکیەکان کە بەڕاستی
11:50
a remand center. It was a virtual prison
194
694739
4720
سەنتەرێکی چالاکی بوو. ئەوە بەندیخانەیەکی ڕاستی بوو
11:55
for young people.
195
699459
3898
بۆ کەسانی گەنج
11:59
By the way, years later, my social worker said
196
703357
2053
هەر بەوبۆنەیەوە، چەند ساڵێک داوی ئەوە توێژەرە کۆمەڵایەتیەکەم وتی
12:01
that I should never have been put in there.
197
705410
1459
کە نەدەبو من بچمە ئەو شوێنە
12:02
I wasn't charged for anything. I hadn't done anything wrong.
198
706869
2655
پارەی هیچ شتێکیان لێوەرنەگرتم. هیچ کارێکی خراپم ئەنجام نەدا
12:05
But because I had no family to inquire about me,
199
709524
4726
بەڵام لەبەرئەوەی هیچ خێزانێکم نەبوو هەواڵم بپرسێت
12:10
they could do anything to me.
200
714250
4751
ئەوان دەیانتوانی هەموو شتێک لە من بکەن
12:14
I'm 17 years old, and
201
719001
3354
من (١٧) ساڵ بووم، وە
12:18
they had a padded cell.
202
722355
3641
زیندانێکی دروستکراوی (سەرین)یان هەبوو
12:21
They would march me down corridors in last-size order.
203
725996
5960
ئەوان دەیانتوانی بمخەنە هۆڵێکی بچوکەوە
12:27
They -- I was put in a dormitory
204
731956
2265
منیان خستە بەشی ناوخۆیی
12:30
with a confirmed Nazi sympathizer.
205
734221
3920
لەگەڵ کەسێکی لایەنگیری نازیەکان
12:34
All of the staff were ex-police -- interesting --
206
738141
3322
هەموو ستافەکان پێشتر پۆلیس بوون... سەرنج ڕاکێشە
12:37
and ex-probation officers.
207
741463
2014
پێشتر ئەفسەر بوون
12:39
The man who ran it was an ex-army officer.
208
743477
4063
ئەو پیاوەی بەڕێوەی دەبرد ئەفسەرێکی پێشوی سوپا بوو
12:43
Every time I had a visit by a person who I did not know
209
747540
3160
هەموو جارێک کەسێکی نەناسراو سەردانی دەکردم
12:46
who would feed me grapes, once every three months,
210
750700
3734
ترێی دەدامێ سێ مانگ جارێک
12:50
I was strip-searched.
211
754434
2211
بە ڕووتی دەگەڕام
12:52
That home was full of young boys who were on remand
212
756645
3253
ئەو خانەیە پڕبوو لە کوڕی گەنج کە لە ژێر چاودێریدا بوون
12:55
for things like murder.
213
759898
5268
بەهۆی شتی وەک کوشتن
13:01
And this was the preparation that I was being given
214
765166
4032
ئەوە ئامادەکارییەک بوو کە بە من درا
13:05
after 17 years as a child of the state.
215
769198
6051
دوای (١٧) ساڵی منداڵیم
13:11
I have to tell this story.
216
775249
2583
پێویستە ئەم چیرۆکە بگێڕمەوە
13:13
I have to tell it, because there was no one
217
777832
2270
دەبوایە بیکەم، چونکە هیچ کەس نەبوو
13:16
to put two and two together.
218
780102
2953
دوو بخاتە پاڵ دوو
13:18
I slowly became aware that I knew nobody
219
783055
3027
بە هێواشی ئەوەم بۆ دەرکەوت کە کەس ناناسم
13:21
that knew me for longer than a year.
220
786082
3494
لەوانەی کە زیاتر لە ساڵێکە من دەناسن
13:25
See, that's what family does.
221
789576
2849
دەبینی، ئەوەیە کە خێزان دەیکات
13:28
It gives you reference points.
222
792425
2391
خاڵی گرنگت پێدەدات
13:30
I'm not defining a good family from a bad family.
223
794816
2488
من باسی جیاوازی خێزانی باش و خراپ ناکەم
13:33
I'm just saying that you know when your birthday is
224
797304
1816
من تەنها دەڵێم کە دەزانی کەی ڕۆژی لە دایک بونتە
13:35
by virtue of the fact that somebody tells you when your birthday is,
225
799120
2656
بەهۆی ئەوەی کە کەسێک پێت دەڵێت کەی ڕۆژی لە دایک بونتە
13:37
a mother, a father, a sister, a brother, an aunt, an uncle,
226
801776
1947
دایک، باوک، خوشک، برا، پور، مام
13:39
a cousin, a grandparent. It matters to someone,
227
803723
2010
خزمێک، داپیرە یان باپیرە. کەسێک گرنگی پێدەدات
13:41
and therefore it matters to you. Understand,
228
805733
2287
وە لە هەمان کاتدا بۆ تۆش گرنگە. تێبگە
13:43
I was 14 years old, tucked away in myself, into myself,
229
808020
4229
من تەمەنم (١٤) ساڵ بوو، خۆم دەشاردەوە لە خۆم، لە خۆم
13:48
and I wasn't touched either, physically touched.
230
812249
4782
دەستم لێ نەدا، دەستم لێ نەدا
13:52
I'm reporting back. I'm reporting back simply to say that
231
817031
8127
دەگەڕێمەوە بۆ ئەوەی وتم. ئەوە دەڵێم کە
14:01
when I left the children's home I had two things
232
825158
3215
کاتێک خانەی منداڵانم بەجێهێشت، پێویست بوو دوو شت بکەم
14:04
that I wanted to do. One was to find my family,
233
828373
3797
کە دەمویست بیکەم. یەکەمیان دۆزینەوەی خێزانەکەم بوو
14:08
and the other was to write poetry.
234
832170
1530
وە ئەوەی تریان شیعر بنوسم
14:09
In creativity I saw light.
235
833700
2549
لە ڕاستەقینەدا، ڕوناکیم بینی
14:12
In the imagination I saw the endless possibility of life,
236
836249
5162
لە خەیاڵدا ژیانێکی کۆتایی نەهاتم بینی
14:17
the endless truth, the permanent creation of reality,
237
841411
5901
ڕاستییەکی کۆتا نەهاتوو، دروستکراوی نەگۆڕی ڕاستی
14:23
the place where anger was an expression
238
847312
6463
شوێنێک کە توڕەیی دەربڕینێک بوو
14:29
in the search for love, a place where dysfunction
239
853775
3748
لە جیاتی خۆشەویستی ، شوێنێک کە ناڕێکی
14:33
is a true reaction to untruth.
240
857523
4718
ئەوەیە کاردانەوەیەکی ڕاست بۆ ناڕاستێک
14:38
I've just got to say it to you all: I found all of my family
241
862241
3547
پێویستە ئەوە بە هەمووتان بڵێم: من هەموو خێزانەکەم دۆزییەوە
14:41
in my adult life. I spent all of my adult life finding them,
242
865788
3363
لە ژیانی لاویمدا. هەموو ژیانی لاویم لە دۆزینەوەی ئەوان بەسەر برد
14:45
and I've now got a fully dysfunctional family just like everybody else.
243
869151
4015
وەک هەموو کەسێکی تر من خێزانێکی ناکارامەم هەیە
14:49
But I'm reporting back to you to say quite simply
244
873166
3740
بەڵام، من ئەوە بە ئێوە دەڵێم بە ئاسانی
14:52
that you can define how strong a democracy is
245
876906
5512
کە دەتوانی پێناسەی بەهێزی دیموکراسی بکەیت
14:58
by how its government treats its child.
246
882418
5233
بەهۆی چۆن حکومەتەکەی هەڵسوکەوت لەگەڵ منداڵەکانیدا دەکات
15:03
I don't mean children. I mean the child of the state.
247
887651
2056
من مەبەستم منداڵ نیە. مەبەستم منداڵی حکومەتە
15:05
Thanks very much. It's been an honor. (Applause)
248
889707
4967
زۆر سوپاس. ئەوە شانازی بوو بۆ من. چەپڵە لێدان
15:10
(Applause)
249
894674
2452
چەپڵە لێدان
ABOUT THE SPEAKER
Lemn Sissay - Poet and playwrightAn award-winning playwright and popular broadcaster in the UK, as well as the author of five poetry books, Lemn Sissay has a way with words.
Why you should listen
Lemn Sissay wears many hats as a writer and performer.
The author of five poetry collections, Sissay's poems dot the London landscape and are etched into major landmarks, from the site of the 2012 Summer Olympics to The Royal Festival Hall. In 2006, Desmond Tutu unveiled his sculpture poem "Gilt of Cain," located near Fenchurch Street Station. Currently an associate artist at Southbank Centre and patron of the Letterbox Club, Sissay was named the official poet of the London 2012 Olympics. His poetry art has also been displayed at The Royal Academy.
Sissay is perhaps best known for his work for the BBC, which shines a spotlight on his upbringing as a foster child in the UK. In 1995, he shared his story in the BBC documentary Internal Flight and his BBC radio documentary Child of the State was nominated for a 2010 Sony Award. His play Something Dark charts his quest to find his family. After a long search, he located his birth mom in Gambia and has since come to know the rest of his family.
Lemn Sissay | Speaker | TED.com