TEDMED 2016
Anjan Chatterjee: How your brain decides what is beautiful
ئانجان چاتێرجی: مێشکت چۆن بڕیار دەدات چی جوانە
Filmed:
Readability: 5.9
2,701,069 views
ئانجان چاتێرجیئامرازەکانی دەروون ناسی نوێ و زانستی مێشکی فێربوون بۆ لێکۆڵینەوە لەسەر یەکێک لە سەرنجڕاکێشترین تەوەرەکانی سرووشت: جوانی. زیاتر فێربە لەسەر زانستی پشت ئەوەی بۆچی هەندێک ڕیزکردنی هێڵ و ڕەنگ و شێوە کاردەکاتە سەر شوێنێکی قوڵی ناو مێشکمان
Anjan Chatterjee - Cognitive neuroscientist
Anjan Chatterjee seeks to answer a tantalizing question: Why is beauty so gripping? Full bio
Anjan Chatterjee seeks to answer a tantalizing question: Why is beauty so gripping? Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
It's 1878.
0
1869
1967
ساڵی ١٨٧٨.
00:16
Sir Francis Galton
gives a remarkable talk.
gives a remarkable talk.
1
4969
3278
سێر فرانسیس گاڵتۆن وتارێکی
زۆر بێوێنەی دا.
زۆر بێوێنەی دا.
00:21
He's speaking to the anthropologic
institute of Great Britain and Ireland.
institute of Great Britain and Ireland.
2
9318
4138
قسەی بۆ پەیمانگای مرۆڤ ناسی
بەریتانیا و ئێرلەندا دەکات.
بەریتانیا و ئێرلەندا دەکات.
00:26
Known for his pioneering work
in human intelligence,
in human intelligence,
3
14170
4026
ناسراوە بە کارە پێشەنگەکانی
لە بواری زیرەکی مرۆڤدا،
لە بواری زیرەکی مرۆڤدا،
00:30
Galton is a brilliant polymath.
4
18220
1988
گاڵتۆن کەسێکی فرەشارەزایی مەزن بوو.
00:33
He's an explorer,
5
21716
1554
گەڕاڵ بوو،
00:35
an anthropologist,
6
23294
1753
زانای مرۆیی بوو،
00:37
a sociologist,
7
25071
1530
کۆمەڵناس بوو،
00:38
a psychologist
8
26625
1569
دەروون ناس، و
00:40
and a statistician.
9
28218
1474
ئامار ناس.
00:43
He's also a eugenist.
10
31387
2282
هەروەها زانای
چاککردنی توخمی مرۆڤە.
چاککردنی توخمی مرۆڤە.
00:46
In this talk,
11
34600
1246
لەم قسەکردنەیدا،
00:48
he presents a new technique
by which he can combine photographs
by which he can combine photographs
12
36807
4753
تەکنیکێکی نوێ پیشاندەدات
بۆ تێکەڵکردنی وێنە و
بۆ تێکەڵکردنی وێنە و
00:53
and produce composite portraits.
13
41584
2259
بەرهەمهێنانی وێنەی تێکەڵ.
00:56
This technique could be used
to characterize different types of people.
to characterize different types of people.
14
44663
5014
ئەم تەکنیکە دەکرێت بەکاربێت بۆ
ڕوونکردنەوەی ڕەفتاری جیای خەڵکی جیاواز.
ڕوونکردنەوەی ڕەفتاری جیای خەڵکی جیاواز.
01:02
Galton thinks that if he combines
photographs of violent criminals,
photographs of violent criminals,
15
50702
5349
گاڵتۆن پێی وایە بە تێکەڵکردنی
وێنەی تاوانبارە گەورەکان،
وێنەی تاوانبارە گەورەکان،
01:08
he will discover the face of criminality.
16
56075
3126
دەتوانێت ڕووخساری تاوان بدۆزێتەوە.
01:12
But to his surprise,
17
60253
1987
بەڵام بۆ سەرسامی خۆی،
01:14
the composite portrait that he produces
18
62264
2864
وێنە تێکەڵکراوەکەی درووستی دەکات
01:17
is beautiful.
19
65951
1256
جوان دەرئەچێت.
01:22
Galton's surprising finding
raises deep questions:
raises deep questions:
20
70026
3028
دۆزینەوە سەرسوڕهێنەرەکەی گاڵتۆن
پرسیارێکی قوڵ دەوروژێنێت:
پرسیارێکی قوڵ دەوروژێنێت:
01:25
What is beauty?
21
73515
1585
جوانی چییە؟
01:28
Why do certain configurations of line
and color and form excite us so?
and color and form excite us so?
22
76070
6819
بۆچی هەندێک شێوەپێدانی هێڵ و ڕەنگ
ئەوەندە سەرنجمان ڕادەکێشێت؟
ئەوەندە سەرنجمان ڕادەکێشێت؟
01:36
For most of human history,
23
84372
1528
زۆربەی کاتەکانی مێژووی مرۆڤایەتی،
01:37
these questions have been approached
using logic and speculation.
using logic and speculation.
24
85924
5555
ئەم پرسیارانە بە بەکارهێنانی
لۆجیک و گریمانە لێکدراونەتەوە.
لۆجیک و گریمانە لێکدراونەتەوە.
01:44
But in the last few decades,
25
92115
1517
بەڵام لەم چەند دەیەیەی دواتردا،
01:45
scientists have addressed
the question of beauty
the question of beauty
26
93656
2878
زانایان بەدەم پرسیاری
جوانییەوە ڕۆشتوون
جوانییەوە ڕۆشتوون
01:48
using ideas from evolutionary psychology
and tools of neuroscience.
and tools of neuroscience.
27
96558
5069
بە بەکارهێنانی بیرۆکەکانی دەرون ناسی نوێ و
ئامرازەکانی زانستی مێشک.
ئامرازەکانی زانستی مێشک.
01:54
We're beginning to glimpse
the why and the how of beauty,
the why and the how of beauty,
28
102502
3863
خەریکە کەمێک لەوە تێدەگەین و
چۆن و بۆچی شتێک جوانە لامان،
چۆن و بۆچی شتێک جوانە لامان،
01:58
at least in terms of what it means
for the human face and form.
for the human face and form.
29
106945
3324
هیچ نەبێت لەلایەنی ئەوەی چی دەگەیەنێت
بۆ ڕووخسار و شێوەی مرۆڤ.
بۆ ڕووخسار و شێوەی مرۆڤ.
02:03
And in the process,
30
111201
1556
لە پرۆسەکەشدا،
02:04
we're stumbling upon some surprises.
31
112781
2352
هەندێک شتی سەرسوڕهێنەرم دۆزییەوە.
02:08
When it comes to seeing
beauty in each other,
beauty in each other,
32
116160
2808
کاتێک یەتە سەر بینینی
جوانی لەناو یەکتردا،
جوانی لەناو یەکتردا،
02:11
while this decision is certainly
subjective for the individual,
subjective for the individual,
33
119749
4355
لەکاتێکدا بڕیارەکە بەدڵنیاییەوە
ئەکەوێتەوە سەر کەسەکە خۆی،
ئەکەوێتەوە سەر کەسەکە خۆی،
02:16
it's sculpted by factors that contribute
to the survival of the group.
to the survival of the group.
34
124128
4183
لەلایەن ئەو هۆکارانەوە شێوە کراوە
کە ڕۆڵ دەگێڕێت لە ڕزگاربوونی گرووپەکەدا.
کە ڕۆڵ دەگێڕێت لە ڕزگاربوونی گرووپەکەدا.
02:20
Many experiments have shown
35
128810
2648
زۆر تاقیکردنەوە نیشانیانداوە
02:23
that a few basic parameters contribute
to what makes a face attractive.
to what makes a face attractive.
36
131482
4001
چەند پێوەرێکی بنچینە ڕۆڵ دەگێڕن لەوەی
ڕووخسارێک سەرنج ڕاکێش بێت.
ڕووخسارێک سەرنج ڕاکێش بێت.
02:28
These include averaging, symmetry
and the effects of hormones.
and the effects of hormones.
37
136315
5676
ئەمانەش تێکڕاکردن، ڕێکی و
کاریگەری هۆرمۆنەکان دەگرێتەوە.
کاریگەری هۆرمۆنەکان دەگرێتەوە.
02:34
Let's take each one of these in turn.
38
142015
2410
با یەک بە یەک لێیان وردبینەوە.
02:38
Galton's finding
39
146531
1474
دۆزینەوەکەی گاڵتۆن
02:40
that composite or average faces
are typically more attractive
are typically more attractive
40
148029
5283
کە دەموچاوە تێکەڵ یان بەتێکڕاکراوەکان
بەشێوەیەکی گشتی سەرنج ڕاکێشترن
بەشێوەیەکی گشتی سەرنج ڕاکێشترن
02:45
than each individual face
that contributes to the average
that contributes to the average
41
153336
3557
لە ڕووخساری هەر یەکێک لەو تاکانە
کە تێکڕاکە پێکدەهێنن
کە تێکڕاکە پێکدەهێنن
02:48
has been replicated many times.
42
156917
1929
چەندین جار دووپاتکراوەتەوە.
02:51
This laboratory finding fits
with many people's intuitions.
with many people's intuitions.
43
159933
4189
ئەم دۆزینەوەیە لەگەڵ سەلیقەی
چەندین کەسدا یەکدەگرێتەوە.
چەندین کەسدا یەکدەگرێتەوە.
02:56
Average faces represent
the central tendencies of a group.
the central tendencies of a group.
44
164754
4211
دەم و چاوەکانی بە تێکڕا درووست دەکرێن
خاڵی ناوەڕاستی گرووپێک پێکدەهێنن.
خاڵی ناوەڕاستی گرووپێک پێکدەهێنن.
03:01
People with mixed features
represent different populations,
represent different populations,
45
169724
4319
خەڵکەکانی ڕووخساریان خەسڵەتی تێکەڵی هەیە
دانیشتووانی جیا پێکدەهێنن، و
دانیشتووانی جیا پێکدەهێنن، و
03:06
and presumably harbor
greater genetic diversity
greater genetic diversity
46
174067
3348
فرەچەشنییەکی جینی و خۆگونجاندنێکی
03:09
and adaptability to the environment.
47
177439
2198
زیاتریان هەیە بۆ چواردەوریان.
03:12
Many people find mixed-race
individuals attractive
individuals attractive
48
180337
4404
زۆر ئەو کەسانەیان بەلاوە
سەرنج ڕاکێشە کە لە ڕەچەڵەکی تێکەڵن و
سەرنج ڕاکێشە کە لە ڕەچەڵەکی تێکەڵن و
03:16
and inbred families less so.
49
184765
2174
ئەوانەشی لەنێو خێزانێکا
لەدایکبوون کەمتر.
لەدایکبوون کەمتر.
03:20
The second factor that contributes
to beauty is symmetry.
to beauty is symmetry.
50
188627
4183
دووەم هۆکار کە ڕۆڵدەگێڕێت
لە جوانیا ڕێکییە.
لە جوانیا ڕێکییە.
03:25
People generally find symmetric faces
more attractive than asymmetric ones.
more attractive than asymmetric ones.
51
193474
4326
خەڵک بەگشتی ڕووخساری ڕێکی
بەلاوە سەرنجڕاکێشترە وەک لە ناڕێکەکان.
بەلاوە سەرنجڕاکێشترە وەک لە ناڕێکەکان.
03:30
Developmental abnormalities
are often associated with asymmetries.
are often associated with asymmetries.
52
198758
5252
پەرەسەندنی نائاسایی لەش زۆرجار
ناڕێکی لێدەکەوێتەوە.
ناڕێکی لێدەکەوێتەوە.
03:36
And in plants, animals and humans,
53
204034
3265
لە ڕووەک و ئاژەڵ و مرۆڤیشدا،
03:39
asymmetries often arise
from parasitic infections.
from parasitic infections.
54
207323
3306
ناڕێکییەکان زۆرجار بەهۆی
هەوکردنی مشەخۆرییەوە دەبێت.
هەوکردنی مشەخۆرییەوە دەبێت.
03:43
Symmetry, it turns out,
55
211373
2218
دەریشکەوتووە کە ڕێکی لەش،
03:45
is also an indicator of health.
56
213615
3503
ئاماژەیەکی تەندروستی باشە.
03:50
In the 1930s,
57
218469
1594
لە ساڵانی ١٩٣٠یەکاندا،
03:52
a man named Maksymilian Faktorowicz
58
220779
2900
پیاوێک بەناوی ماکسیمیلیان فاکتۆرۆویکز
03:55
recognized the importance
of symmetry for beauty
of symmetry for beauty
59
223703
3177
درکی بە گرنگی ڕێکی کردەوە بۆ جوانی
03:58
when he designed the beauty micrometer.
60
226904
2155
کاتێک پێوەرێکی جوانی دروستکرد.
04:02
With this device,
61
230297
1151
بەم ئامێرە،
04:03
he could measure minor asymmetric flaws
62
231472
3055
دەیتوانی هەڵە ناڕێکییەکان بپێوێت
04:06
which he could then make up for
with products he sold from his company,
with products he sold from his company,
63
234551
4549
کە دەیتوانی بە بەرهەمەکانی کۆمپانیاکەی خۆی
بتوانێت چاکی بکاتەوە،
بتوانێت چاکی بکاتەوە،
04:11
named brilliantly
after himself, Max Factor,
after himself, Max Factor,
64
239124
3824
لەدوای خۆیەوە ناوی نا، ماکس فاکتەر،
04:14
which, as you know,
is one of the world's most famous brands
is one of the world's most famous brands
65
242972
3011
کە وەک دەزانن یەکێکە لە
بەناوبانگترین مارکە جیهانییەکان
بەناوبانگترین مارکە جیهانییەکان
04:18
for "make up."
66
246007
1168
بۆ مکیاج.
04:20
The third factor that contributes
to facial attractiveness
to facial attractiveness
67
248515
3958
سێیەم هۆکار کە ڕۆڵدەگێڕێت
لە سەرنجڕاکێشی ڕووخساردا
لە سەرنجڕاکێشی ڕووخساردا
04:24
is the effect of hormones.
68
252497
1713
کاریگەری هۆرمۆنەکانە.
04:27
And here, I need to apologize
for confining my comments
for confining my comments
69
255533
4054
لێرەشدا، پێویستە داوای لێبوردن بکەم
بۆ دووپاتکردنەوەی تانەکانم
بۆ دووپاتکردنەوەی تانەکانم
04:32
to heterosexual norms.
70
260282
1567
بۆ ستانداردی هاوسەرگیری
تەنیا نێر و مێ.
تەنیا نێر و مێ.
04:35
But estrogen and testosterone
play important roles
play important roles
71
263618
4470
بەڵام ئیسترۆجین و تێستۆستیرۆن
ڕۆڵی گرنگ دەگێڕن
ڕۆڵی گرنگ دەگێڕن
04:40
in shaping features
that we find attractive.
that we find attractive.
72
268112
2598
لە کێشانی خەسڵەتەکانی کە
بەلامانەوە سەرنج ڕاکێشە.
بەلامانەوە سەرنج ڕاکێشە.
04:43
Estrogen produces features
that signal fertility.
that signal fertility.
73
271643
3857
ئیسترۆجین خەسڵەتەکان درووست دەکات
کە ئاماژەیە بۆ پێگەشتن.
کە ئاماژەیە بۆ پێگەشتن.
04:48
Men typically find women attractive
74
276334
2950
پیاوان ئەو ژنانەیان بەلاوە سەرنج ڕاکێشە
04:51
who have elements
of both youth and maturity.
of both youth and maturity.
75
279308
4301
کە هەردوو خەسڵەتەکەی
گەنجێتی و پێگەشتنیشیان تێدایە.
گەنجێتی و پێگەشتنیشیان تێدایە.
04:56
A face that's too baby-like might
mean that the girl is not yet fertile,
mean that the girl is not yet fertile,
76
284183
3973
ڕووخسارێک کە زۆر لە منداڵ دەچێت
واتای ئەوەیە هێشتا کچەکە پێنەگەشتووە،
واتای ئەوەیە هێشتا کچەکە پێنەگەشتووە،
بۆیە پیاوان ئەو ژنانەیان
بەلاوە سەرنج ڕاکێشە
بەلاوە سەرنج ڕاکێشە
05:01
so men find women attractive
77
289119
1973
05:03
who have large eyes,
full lips and narrow chins
full lips and narrow chins
78
291116
4236
کە چاوەکانیان گەورەیە، لێویان پڕە و
چەناگەیان باریکە
چەناگەیان باریکە
05:07
as indicators of youth,
79
295376
1509
وەک ئاماژەی گەنجێتی، و
05:09
and high cheekbones
as an indicator of maturity.
as an indicator of maturity.
80
297700
3383
بەرزی ئێسکی ڕوومەت وەک
ئاماژەی پێگەشتوویی.
ئاماژەی پێگەشتوویی.
05:14
Testosterone produces features
that we regard as typically masculine.
that we regard as typically masculine.
81
302564
5283
تێستۆستیرۆن ئەو خەسڵەتانە بەرهەمدەهێنن
کە ئێمە بە خەسڵەتی پیاوەتی دادەنێین.
کە ئێمە بە خەسڵەتی پیاوەتی دادەنێین.
05:20
These include heavier brows,
82
308777
2020
ئەمەش برۆی ئەستورتر،
05:22
thinner cheeks
83
310821
1305
ڕوومەتی بچووکتر و
05:24
and bigger, squared-off jaws.
84
312150
2252
شەویلگەی گەورەتر دەگرێتەوە.
05:26
But here's a fascinating irony.
85
314426
1790
بەڵام شتێکی سەیر هەیە.
05:29
In many species,
86
317695
1151
لە زۆر بوونەوەردا،
05:30
if anything,
87
318870
1381
ئەوە هەیە کە
05:32
testosterone suppresses the immune system.
88
320275
3692
تێستۆستیرۆن کۆئەندامی بەرگری کپدەکاتەوە.
05:37
So the idea that testosterone-infused
features are a fitness indicator
features are a fitness indicator
89
325002
4174
کەواتە بیرۆکەی ئەوەی خەسڵەتەکانی
تێستۆستیرۆن دروستیدەکات ئاماژەی پێگەشتننن
تێستۆستیرۆن دروستیدەکات ئاماژەی پێگەشتننن
05:41
doesn't really make a whole lot of sense.
90
329200
2225
بەڕاستی ئەوەندە ڕێیتێناچێت.
05:44
Here, the logic is turned on its head.
91
332183
2499
لێرەیا، لۆجیکەکە بە تەواوەتی
سەرەو خوار بۆتەوە.
سەرەو خوار بۆتەوە.
05:47
Instead of a fitness indicator,
92
335658
2149
لەجیاتی ئاماژەیەکی پێگەشتن،
05:49
scientists invoke a handicap principle.
93
337831
3407
زانایان پێشنیاری ئەوەیان کرد
کە کۆسپێکە لەسەر بوونەوەرەکە.
کە کۆسپێکە لەسەر بوونەوەرەکە.
05:54
The most commonly cited
example of a handicap
example of a handicap
94
342789
3532
نموونەکەی زۆر ئەهێنرێتەوە
لەسەر کۆسپەکەی دەخرێتە سەر گیاندارەکە
لەسەر کۆسپەکەی دەخرێتە سەر گیاندارەکە
05:58
is the peacock's tail.
95
346345
1491
کلکی نێرینەی تاوسە.
06:00
This beautiful but cumbersome tail
doesn't exactly help the peacock
doesn't exactly help the peacock
96
348542
4396
ئەم کلکە جوان بەڵام گەورەیە
یارمەتی تاوسەکە نایات لە
یارمەتی تاوسەکە نایات لە
06:04
avoid predators
97
352962
1262
ڕاکردن لە ڕاوچییەکان و
06:06
and approach peahens.
98
354910
1457
نزیکبوونەوە لە مێینەکان.
06:09
Why should such an extravagant
appendage evolve?
appendage evolve?
99
357188
3452
پاشکۆیەکی ئاوا جوان بۆچی
پەرەی سەندووە؟
پەرەی سەندووە؟
06:13
Even Charles Darwin,
100
361947
1595
تەنانەت چارلس داروینیش،
06:16
in an 1860 letter to Asa Gray wrote
101
364408
3399
ساڵی ١٨٦٠ لە نامەیەکدا
بۆ ئاسا گرەی نوسیبووی
بۆ ئاسا گرەی نوسیبووی
06:19
that the sight of the peacock's tail
made him physically ill.
made him physically ill.
102
367831
3772
کە دیمەنی کلکی نێرەی تاوسەکە
وایکردووە لەڕووی جەستەییەوە نەخۆشبێت.
وایکردووە لەڕووی جەستەییەوە نەخۆشبێت.
06:24
He couldn't explain it
with his theory of natural selection,
with his theory of natural selection,
103
372144
2898
نەیتوانیوە ڕوونی بکاتەوە بە
بیردۆزی هەڵبژاردنی سرووشتی خۆی، و
بیردۆزی هەڵبژاردنی سرووشتی خۆی، و
06:27
and out of this frustration,
104
375066
1899
لەم نائومێدیەی خۆیدا،
06:28
he developed the theory
of sexual selection.
of sexual selection.
105
376989
3184
پەرەی بە بیردۆزی هەڵبژاردنی
زاوزێی دا.
زاوزێی دا.
06:33
On this account,
106
381501
1150
لەم ڕووانگەیەوە،
06:34
the display of the peacock's tail
is about sexual enticement,
is about sexual enticement,
107
382675
4383
ئەم نیشاندانی کلکەی نێرینەی تاوس
بۆ فریودانی زاوزێیە، و
بۆ فریودانی زاوزێیە، و
06:39
and this enticement means
it's more likely the peacock will mate
it's more likely the peacock will mate
108
387082
6222
ئەم فریودانەش واتای ئەوەیە
ئەگەری زیاترە تاوسکە جووتبێت و
ئەگەری زیاترە تاوسکە جووتبێت و
06:45
and have offspring.
109
393328
1334
بێچووی ببێت.
06:47
Now, the modern twist
on this display argument
on this display argument
110
395818
2989
ئێستا، گۆڕانکارییە نوێکە
لەسەر مشتومڕی ئەم نیشاندا
لەسەر مشتومڕی ئەم نیشاندا
06:51
is that the peacock is also
advertising its health to the peahen.
advertising its health to the peahen.
111
399472
4970
ئەوەیە کە نێرەی تاوسەکە
تەندروستی خۆشی نیشانی مێینەکە ئەیات.
تەندروستی خۆشی نیشانی مێینەکە ئەیات.
06:58
Only especially fit organisms
can afford to divert resources
can afford to divert resources
112
406001
5127
تەنها بوونەوەرەکانی لەشیان زۆر
تەندروستە دەتوانن توانای لەشیان تەرخانکەن
تەندروستە دەتوانن توانای لەشیان تەرخانکەن
07:03
to maintaining such
an extravagant appendage.
an extravagant appendage.
113
411152
2698
بۆ هێشتنەوەی ئەو درێژکراوە جوانەی لەشیان.
07:06
Only especially fit men can afford
the price that testosterone levies
the price that testosterone levies
114
414592
4893
تەنیا پیاوەکانی بەتایبەتی لەشیان
گونجاوە بەرگەی ئەو کۆسپەی تێستۆستیرۆن دەگرن
گونجاوە بەرگەی ئەو کۆسپەی تێستۆستیرۆن دەگرن
07:11
on their immune system.
115
419509
1269
لەسەر کۆئەندامی بەرگریان.
07:13
And by analogy, think of the fact
116
421560
2658
هەر هاوشێوەی ئەوەش،
بیر لەو ڕاستییە بکەنەوە
بیر لەو ڕاستییە بکەنەوە
07:16
that only very rich men can afford
to pay more than $10,000 for a watch
to pay more than $10,000 for a watch
117
424242
6965
تەنیا پیاوە زۆر دەوڵەمەندەکان دەتوانن
زیاتر لە ١٠ هەزار دۆلار بەن بە کاژێرێکی دەستی
زیاتر لە ١٠ هەزار دۆلار بەن بە کاژێرێکی دەستی
07:23
as a display of their financial fitness.
118
431231
2250
وەک نیشاندانێکی توانای داراییان.
07:27
Now, many people hear these kinds
of evolutionary claims
of evolutionary claims
119
435113
2802
ئێستا، زۆر کەس گوێبیستی
ئەم بانگەشانەی پەرەسەندن دەبن و
ئەم بانگەشانەی پەرەسەندن دەبن و
07:29
and think they mean that we somehow
are unconsciously seeking mates
are unconsciously seeking mates
120
437939
5730
وا بیردەکەنەوە بەجۆرێک هەموو بوونەوەرێک
بێ ئاگاداربوونی خۆی بۆ ئەو هاوسەرانە دەگەڕێ
بێ ئاگاداربوونی خۆی بۆ ئەو هاوسەرانە دەگەڕێ
07:35
who are healthy.
121
443693
1915
کە تەندروستن.
07:37
And I think this idea
is probably not right.
is probably not right.
122
445632
2943
پێشموابێت ئەم بیرۆکەیە
لەوانە نییە ڕاستبێت.
لەوانە نییە ڕاستبێت.
07:42
Teenagers and young adults are not exactly
known for making decisions
known for making decisions
123
450269
4862
هەرزەکارەکان و تازە پێگەشتووەکان
نەناسراون بەوەی بڕیارەکانیان
نەناسراون بەوەی بڕیارەکانیان
07:47
that are predicated on health concerns.
124
455155
2188
لەسەر بنەمای خەمخواردن لە
تەندروستی بووبێت.
تەندروستی بووبێت.
07:50
But they don't have to be,
125
458544
1601
بەڵام پێویست ناکات وابێت، و
07:52
and let me explain why.
126
460169
1483
با ڕوونی بکەمەوە بۆچی.
07:55
Imagine a population
127
463151
1351
کۆمەڵێک بێنەرە بەرچاوت
07:57
in which people have three different
kinds of preferences:
kinds of preferences:
128
465208
4178
کە خەڵکەکەی سێ جۆری جیاواز
حەزیان هەبێت:
حەزیان هەبێت:
08:01
for green, for orange and for red.
129
469410
3325
بۆ سەوز، بۆ پرتەقاڵی، و بۆ سوور.
08:05
From their point of view,
130
473922
1191
لە ڕووانگەی خۆیانەوە،
08:07
these preferences have
nothing to do with health;
nothing to do with health;
131
475137
2363
ئەم حەزلێکردنانە هیچ
پەیوەندیان بە تەندروستییەوە نییە؛
پەیوەندیان بە تەندروستییەوە نییە؛
08:09
they just like what they like.
132
477524
1492
هەر ئەوەیان حەز لێیە
کە حەزیان لێیە.
کە حەزیان لێیە.
08:12
But if it were also the case
that these preferences are associated
that these preferences are associated
133
480128
4041
بەڵام ئەگەر بێیتە سەر ئەوەی کە ئەم
حەزکردنانە ببەستیتەوە بە هەڵبژاردنیانەوە
حەزکردنانە ببەستیتەوە بە هەڵبژاردنیانەوە
08:16
with the different likelihood
of producing offspring --
of producing offspring --
134
484193
2998
بە ئەگەری جیاوازی بەرهەمهێنانی
نەوەی نوێ --
نەوەی نوێ --
08:19
let's say in a ratio of 3:2:1 --
135
487215
2862
با بڵێین بەڕێژەی ٣:٢:١ --
08:23
then in the first generation,
136
491060
1444
ئەوکاتە لە نەوەی یەکەمدا،
08:24
there would be 3 greens
to 2 oranges to 1 red,
to 2 oranges to 1 red,
137
492528
3272
سێ سەوز، دوو پرتەقاڵی، یەک سور دەبێت و
08:27
and in each subsequent generation,
138
495824
2186
لە نەوەکانی دواتردا،
08:30
the proportion of greens increase,
139
498034
2706
ڕێژەی سەوز زیاد دەکات،
08:34
so that in 10 generations,
140
502067
1711
بەشێوەیەک دوای ١٠ نەوە،
08:35
98 percent of this population
has a green preference.
has a green preference.
141
503802
3773
لەسەدا ٩٨ی دانیشتووان زیاتر
حەز بە سەوز دەکەن.
حەز بە سەوز دەکەن.
08:39
Now, a scientist coming in
and sampling this population
and sampling this population
142
507963
3121
ئێستا، زانایەک بێت و
نموونەیەک هەڵبژێرێت
نموونەیەک هەڵبژێرێت
08:43
discovers that green
preferences are universal.
preferences are universal.
143
511108
3649
دەبینێت حەزکردن بۆ سەوز
بووە بە شتێکی گشتی.
بووە بە شتێکی گشتی.
08:47
So the point about this little
abstract example
abstract example
144
515606
3872
کەواتە ئەنجامی ئەم
نموونە بچووکە ئەوەیە
نموونە بچووکە ئەوەیە
08:51
is that while preferences
for specific physical features
for specific physical features
145
519502
4660
لەکاتێکدا حەزکردن بۆ خەسڵەتێکی
جەستەیی تایبەت
جەستەیی تایبەت
08:56
can be arbitrary for the individual,
146
524186
2563
دەکرێ ئارەزوکاریبێت بۆ کەسەکە،
09:00
if those features are heritable
147
528090
1770
ئەگەر ئەو خەسڵەتانە بۆماوەیی بن و
09:05
and they are associated
with a reproductive advantage,
with a reproductive advantage,
148
533232
4159
بەسترابێتنەوە بە ئەگەری زیاتر
بۆ توانای زاوزێکردن،
بۆ توانای زاوزێکردن،
09:09
over time,
149
537415
1214
بە تێپەڕبوونی کات،
09:10
they become universal for the group.
150
538653
1927
دەبن بە شتێکی گشتی بۆ گرووپەکە.
09:15
So what happens in the brain
when we see beautiful people?
when we see beautiful people?
151
543172
5201
کەواتە چی ڕووئەیات لە مێشکماندا
کاتێک خەڵکی جوان دەبینین؟
کاتێک خەڵکی جوان دەبینین؟
09:22
Attractive faces activate
parts of our visual cortex
parts of our visual cortex
152
550520
4028
دەم و چاوە سەرنجڕاکێشەکان
بەشەکانی بینین لە مێشکا چالاک دەکەن
بەشەکانی بینین لە مێشکا چالاک دەکەن
09:26
in the back of the brain,
153
554572
1945
کە لە پشتەوەی مێشکن،
09:28
an area called the fusiform gyrus,
154
556541
1942
بەشێک کە پێی دەوترێت
پێچاوپێچی تەشیلەیی
پێچاوپێچی تەشیلەیی
09:30
that is especially tuned
to processing faces,
to processing faces,
155
558507
2802
کە بەتایبەتی بۆ ئەوەیە
ڕووخسار لێکباتەوە و
ڕووخسار لێکباتەوە و
09:33
and an adjacent area called
the lateral occipital complex,
the lateral occipital complex,
156
561333
4014
بەشەکەی تەنیشتیشی پێی دەوترێت
ئاوێتەی لاپشتەسەری،
ئاوێتەی لاپشتەسەری،
09:37
that is especially attuned
to processing objects.
to processing objects.
157
565371
2756
کە بەتایبەتی بۆ لێکدانەوە و تۆمارکردنی
ئاماژەکانی پێی دەگات.
ئاماژەکانی پێی دەگات.
09:40
In addition,
158
568700
1396
هەروەها،
09:42
attractive faces activate parts
of our reward and pleasure centers
of our reward and pleasure centers
159
570120
5078
ڕووخسارە سەرنجڕاکێشەکان بەشەکانی
سەنتەرەکانی پاداشت و چێژبینین کارا دەکات
سەنتەرەکانی پاداشت و چێژبینین کارا دەکات
09:47
in the front and deep in the brain,
160
575222
2265
لە بەشی پێشەوە و قوڵایی مێشکدا، و
09:50
and these include areas
that have complicated names,
that have complicated names,
161
578179
3124
ئەمانە ئەو شوێنانەی مێشک دەگرێتەوە
کە ناوی ئاڵۆزیان هەیە،
کە ناوی ئاڵۆزیان هەیە،
09:53
like the ventral striatum,
162
581327
1864
وەک کۆمەڵەخانەی
سترایتەمی پێشەوە،
سترایتەمی پێشەوە،
09:55
the orbitofrontal cortex
163
583215
1919
توێکڵی پێشی سەر و لای چاو و
09:57
and the ventromedial prefrontal cortex.
164
585158
2594
توێکڵی پێشی ناوەڕاستی
پشت توێکڵی پێشی سەر.
پشت توێکڵی پێشی سەر.
10:00
Our visual brain that is tuned
to processing faces
to processing faces
165
588732
3984
بەشی جوانی لە مێشکماندا
کە ئاماژەکان لێکدەداتەوە
کە ئاماژەکان لێکدەداتەوە
10:04
interacts with our pleasure centers
166
592740
2637
بەستراوەتەوە بە سەنتەرەکانی چێژبینینەوە
10:07
to underpin the experience of beauty.
167
595401
2447
بۆ پشتیوانیکردنی ئەزموونی جوانی.
10:11
Amazingly, while we all
engage with beauty,
engage with beauty,
168
599719
4092
بەشێوەیەکی سەرسوڕهێنەر، لەکاتێکدا
ئێمە بەرەو جوانی دەچین،
ئێمە بەرەو جوانی دەچین،
10:15
without our knowledge,
169
603835
1597
بێ ئەوەی بەخۆمان بزانین،
10:17
beauty also engages us.
170
605456
1758
جوانیش دەمانگرێت.
10:20
Our brains respond to attractive faces
171
608478
2499
مێشکمان کاردانەوەی
بۆ ڕووخسارە جوانەکان دەبێت
بۆ ڕووخسارە جوانەکان دەبێت
10:23
even when we're not thinking about beauty.
172
611001
2354
تەنانەت کاتێکیش کە
بیر لە جوانی ناکەینەوە.
بیر لە جوانی ناکەینەوە.
10:26
We conducted an experiment
in which people saw a series of faces,
in which people saw a series of faces,
173
614637
4289
تاقیکردنەوەیەکمان کرد کە خەڵک
زنجیرەیەک ڕووخساریان بینی و
زنجیرەیەک ڕووخساریان بینی و
10:30
and in one condition,
174
618950
1703
لە مەرجێکدا،
10:32
they had to decide if a pair of faces
were the same or a different person.
were the same or a different person.
175
620677
5576
دەبوو بڕیار بەن ئەگەر دوو ڕووخسار
هەمان شتن یان دوو کەسی جیان.
هەمان شتن یان دوو کەسی جیان.
10:39
Even in this condition,
176
627907
2493
تەنانەت لەم کاتەشدا،
10:42
attractive faces drove neural activity
robustly in their visual cortex,
robustly in their visual cortex,
177
630424
6142
ڕووخسارە سەرنج ڕاکێشەکان چالاکییە
دەمارییەکانی توێکڵی بینینی مێشکیانی وروژاندبوو،
دەمارییەکانی توێکڵی بینینی مێشکیانی وروژاندبوو،
10:48
despite the fact that they were thinking
about a person's identity
about a person's identity
178
636590
3513
سەرەڕای ئەو ڕاستیەی کە ئەمان
بیریان لە ناسنامەی کەسەکە کردۆتەوە
بیریان لە ناسنامەی کەسەکە کردۆتەوە
10:52
and not their beauty.
179
640127
1301
نەک جوانیان.
10:55
Another group similarly found
automatic responses to beauty
automatic responses to beauty
180
643127
4311
کۆمەڵێکی تر بەهەمان شێوە
وەڵامدانەوەی خۆئەنجامدەریان دۆزیوەتەوە
وەڵامدانەوەی خۆئەنجامدەریان دۆزیوەتەوە
10:59
within our pleasure centers.
181
647462
2163
لەنێو سەنتەرەکانی چێژبینینی لەشمان.
11:02
Taken together, these studies suggest
182
650551
2789
سەیرکردنیان پێکەوە، ئەم
توێژینەوانە پێشنیاری ئەوە دەکات
توێژینەوانە پێشنیاری ئەوە دەکات
11:06
that our brain automatically
responds to beauty
responds to beauty
183
654033
4511
کە مێشکمان بەشێوەیەکی خۆئەنجامدەری
کاردانەوەی هەیە بۆ جوانی
کاردانەوەی هەیە بۆ جوانی
11:10
by linking vision and pleasure.
184
658568
2015
بە بەستنەوەی بینین و چێژبینین.
11:13
These beauty detectors, it seems,
185
661854
2380
ئەم دۆزەرەوانەی جوانی لەوانەیە،
11:16
ping every time we see beauty,
186
664258
1838
هەر جارێک جوانی ببینین لێبات،
11:18
regardless of whatever else
we might be thinking.
we might be thinking.
187
666120
2694
بێگوێدانە ئەوەی ئەبێ
بیر لە چی بکەینەوە.
بیر لە چی بکەینەوە.
11:23
We also have a "beauty is good"
stereotype embedded in the brain.
stereotype embedded in the brain.
188
671022
5489
هەروەها کڵێشەی هەڵوێستی "جوانی باشە"
لە مێشکماندا چەسپیوە.
لە مێشکماندا چەسپیوە.
11:29
Within the orbitofrontal cortex,
189
677712
2227
لە توێکڵی پێشی سەردا،
11:31
there's overlapping neural activity
190
679963
1775
چالاکی دەماری بەسەریەکدا کەوتوو هەیە
11:33
in response to beauty and to goodness,
191
681762
3784
لە وەڵامدا بۆ جوانی و بۆ باشی، و
11:39
and this happens even when people
aren't explicitly thinking
aren't explicitly thinking
192
687185
3522
ئەمە کاتێکیش ڕوودەدات کە خەڵک
بە ئاشکرا بیرناکەنەوە
بە ئاشکرا بیرناکەنەوە
11:42
about beauty or goodness.
193
690731
1603
دەربارەی جوانی یان باشی.
11:45
Our brains seem to reflexively
associate beauty and good.
associate beauty and good.
194
693906
3959
پێدەچێت مێشکمان پەرچەکرداریانە
جوانی و باشی ببەستێتەوە.
جوانی و باشی ببەستێتەوە.
11:50
And this reflexive association
may be the biologic trigger
may be the biologic trigger
195
698690
3978
ئەم بەستنەوەیە پەرچەکردارییەش
لەوانەیە بزوێنەرە بایۆلۆجییەکە بێت
لەوانەیە بزوێنەرە بایۆلۆجییەکە بێت
11:54
for the many social effects of beauty.
196
702692
2682
بۆ چەندین کاریگەری کۆمەڵایەتی جوانی.
11:58
Attractive people receive
all kinds of advantages in life.
all kinds of advantages in life.
197
706057
4394
کەسە سەرنج ڕاکێشەکان زیاتر
ژیان لە بەرژەوەندیان دەبێت.
ژیان لە بەرژەوەندیان دەبێت.
12:03
They're regarded as more intelligent,
198
711556
2754
بە زیرەکتر دادەنرێن،
12:06
more trustworthy,
199
714334
1603
زیاتر جێی متمانە،
12:07
they're given higher pay
and lesser punishments,
and lesser punishments,
200
715961
3545
پارەی زیاتریان دەدرێتێ و
هەروەها سزای کەمتر،
هەروەها سزای کەمتر،
12:11
even when such judgments
are not warranted.
are not warranted.
201
719530
2722
تەنانەت ئەگەر ئەو جۆرە
بڕیاردانانەش سەنەد نەبن.
بڕیاردانانەش سەنەد نەبن.
12:15
These kinds of observations
reveal beauty's ugly side.
reveal beauty's ugly side.
202
723572
3340
ئەم جۆرە تێڕوانینانە لایەنە
ناشرینەکەی جوانی ئاشکرا دەکەن.
ناشرینەکەی جوانی ئاشکرا دەکەن.
12:19
In my lab, we recently found
203
727796
2073
لە تاقیگەکەمدا، بەم دواییە دۆزیمانەوە
12:21
that people with minor facial
anomalies and disfigurements
anomalies and disfigurements
204
729893
4922
ئەو کەسانەی ناڕێکییەک یان شێواوییەکی
بچووکیان هەیە لە ڕووخساریاندا
بچووکیان هەیە لە ڕووخساریاندا
12:26
are regarded as less good, less kind,
205
734839
3784
وا دادەنرێن کەمتر باش بن و
کەمتر میهرەبان بن،
کەمتر میهرەبان بن،
12:30
less intelligent, less competent
and less hardworking.
and less hardworking.
206
738647
4431
کەمتر زیرەک، کەمتر بەتوانا، و
کەمتر کۆششکەر بن.
کەمتر کۆششکەر بن.
12:35
Unfortunately, we also have
a "disfigured is bad" stereotype.
a "disfigured is bad" stereotype.
207
743854
5284
بەداخەوە لە مێشکیشماندا ئەوە
چەسپیوە کە "شێواوی واتە خراپ."
چەسپیوە کە "شێواوی واتە خراپ."
12:42
This stereotype is probably
exploited and magnified
exploited and magnified
208
750398
6658
ئەم کڵێشەی هەڵوێستە لەوانەیە
قۆزرابێتەوە و گەورەکرابێت
قۆزرابێتەوە و گەورەکرابێت
12:49
by images in popular media,
209
757080
2413
بە وێنەکانی ڕاگەیاندنە بەبرەوەکان،
12:51
in which facial disfigurement
is often used as a shorthand
is often used as a shorthand
210
759517
3896
کاتێک ناڕێکییەکی ڕووخسار زۆرجار
وەک ئاماژەیەک بەکاردێت
وەک ئاماژەیەک بەکاردێت
12:55
to depict someone of villainous character.
211
763437
2658
بۆ نیشاندانی کەسێک کە
کەسایەتییەکی تاوانکاری هەیە.
کەسایەتییەکی تاوانکاری هەیە.
12:59
We need to understand
these kinds of implicit biases
these kinds of implicit biases
212
767378
3454
پێویستە لەم جۆرە ناڕێکییە
شاراوانە تێبگەین
شاراوانە تێبگەین
13:02
if we are to overcome them
213
770856
1737
ئەگەر بمانەوێ بەسەریاندا زاڵبین و
13:04
and aim for a society
in which we treat people fairly,
in which we treat people fairly,
214
772617
3681
هەوڵ بۆ کۆمەڵگایەک بەین کە بەشێوەیەکی
ڕەوا مامەڵە لەگەڵ خەڵک بکەین،
ڕەوا مامەڵە لەگەڵ خەڵک بکەین،
13:08
based on their behavior and not
on the happenstance of their looks.
on the happenstance of their looks.
215
776322
4415
لەسەر بنچینەی ڕەفتاریان و نەک
ڕووخسارەکەی بەدەست خۆیان نییە.
ڕووخسارەکەی بەدەست خۆیان نییە.
13:16
Let me leave you with one final thought.
216
784758
3245
با بە دوایین بۆچوونەوە بەجێتان بهێڵم.
13:21
Beauty is a work in progress.
217
789044
2048
جوانی کارێکە لە بەرەوپێشچووندایە.
13:24
The so-called universal
attributes of beauty
attributes of beauty
218
792527
3207
بە ناو پێوەرە جیهانییەکانی جوانی
13:27
were selected for during the almost
two million years of the Pleistocene.
two million years of the Pleistocene.
219
795758
5488
لە ماوەی دوو ملیۆن ساڵی
پێش سەردەمی چاخی بەردین هەڵبژێردراوە.
پێش سەردەمی چاخی بەردین هەڵبژێردراوە.
13:33
Life was nasty, brutish
and a very long time ago.
and a very long time ago.
220
801944
4892
ئەوکاتە ژیان ناخۆش، و قورس بووە و
ماوەیەکی زۆر لەمەوبەر بووە.
ماوەیەکی زۆر لەمەوبەر بووە.
13:40
The selection criteria
for reproductive success from that time
for reproductive success from that time
221
808014
5324
پێوەری هەڵبژاردن بۆ سەرکەوتنی
زاوزێ هی ئەو کاتە
زاوزێ هی ئەو کاتە
13:45
doesn't really apply today.
222
813362
1865
بەسەر ئێستادا ناسەپێت.
13:47
For example,
223
815966
1490
بۆ نموونە،
13:49
death by parasite is not one
of the top ways that people die,
of the top ways that people die,
224
817480
4067
مردن بەهۆی مشەخۆرەوە لە ئێستایا
یەکێک نییە لە سەرەکیترین هۆکارەکانی مردن،
یەکێک نییە لە سەرەکیترین هۆکارەکانی مردن،
13:53
at least not in the technologically
developed world.
developed world.
225
821571
2891
بەتایبەتی لە وڵاتە پێشکەوتووەکاندا.
13:57
From antibiotics to surgery,
226
825997
2360
لە دژەبەکتریاوە بۆ نەشتەرگەری،
14:00
birth control to in vitro fertilization,
227
828381
3492
کۆنترۆڵکردنی مناڵبوون و هەتا
مناڵی بلوریش
مناڵی بلوریش
14:03
the filters for reproductive success
are being relaxed.
are being relaxed.
228
831897
3390
هەموی فیلتەرەکان بۆ سەرکەوتنی
زاوزێی خاوبوونەتەوە.
زاوزێی خاوبوونەتەوە.
14:07
And under these relaxed conditions,
229
835956
2655
لەژێر ئەم هەلومەرجە خاوبووەوەشدا،
14:10
preference and trait combinations
are free to drift
are free to drift
230
838635
4234
حەزپێکردن و تێکەڵبوونی خەسڵەتە جەستەییەکان
لەسەر ڕێبازێکی ئازاد دەبێت و
لەسەر ڕێبازێکی ئازاد دەبێت و
14:14
and become more variable.
231
842893
1769
هەتا دێت زیاتر نەزانراو دەبێت.
14:17
Even as we are profoundly
affecting our environment,
affecting our environment,
232
845416
4186
تەنانەت کاتێکیش بەشێوەیەکی
بەرچاو کاردەکەینە سەر ژینگەکەمان،
بەرچاو کاردەکەینە سەر ژینگەکەمان،
14:22
modern medicine
and technological innovation
and technological innovation
233
850985
3313
پزیشکی نوێ و داهێنانی تەکنەلۆجیا
14:26
is profoundly affecting
234
854322
1753
کاریگەرییەکی زۆری هەیە
14:28
the very essence of what it means
to look beautiful.
to look beautiful.
235
856099
3722
لەسەر کرۆکی ئەوەی واتای چییە
ڕووخسار جوانبێت.
ڕووخسار جوانبێت.
14:33
The universal nature of beauty is changing
236
861197
2550
سرووشتی گەردوونی جوانی خەریکە دەگۆڕێت
14:35
even as we're changing the universe.
237
863771
2921
تەنانەت لەکاتێکدا کە
خەریکە گەردوون دەگۆڕین.
خەریکە گەردوون دەگۆڕین.
14:40
Thank you.
238
868863
1185
زۆر سوپاس.
14:42
(Applause)
239
870072
3586
(چەپڵەلێدان)
ABOUT THE SPEAKER
Anjan Chatterjee - Cognitive neuroscientistAnjan Chatterjee seeks to answer a tantalizing question: Why is beauty so gripping?
Why you should listen
In his recent book, The Aesthetic Brain: How We Evolved to Desire Beauty and Enjoy Art, cognitive neuroscientist Anjan Chatterjee investigates neural responses to beauty, explaining that the faces and places we find aesthetically pleasing may promote evolutionary success.
With numerous publications to his name in areas such as attention, spatial cognition and neuroethics, Chatterjee is the former president of the Behavioral and Cognitive Neurology Society and the International Association of Empirical Aesthetics, and he is also a founding member of the Board of Governors of the Neuroethics Society. In 2016, Chatterjee was awarded the Rudolph Arnheim Award for contributions to psychology and the arts. Currently at the Center for Cognitive Neuroscience at the University of Pennsylvania, Chatterjee's cutting edge work in neuroaesthetics bridges art and neuroscience in complex and fascinating ways.
Anjan Chatterjee | Speaker | TED.com