TED2010
Jonathan Klein: Photos that changed the world
جۆناثن کڵاین: .ئەو وێنانەی جیهانیان گۆڕی
Filmed:
Readability: 5.1
1,357,336 views
وێنەگرەکان ئیشی زیاتر دەکەن بە بەراورد بە بەڵگەی مێژوویی- دروستی دەکەن. جۆناثن کلاین لە زانکۆی تێد، لە وێنەکانی گیتی هەندێک نوێگەری خستۆتە ڕوو، باسی ئەوەش دەکات چی ڕوودەدات کاتێک نەوەکان ئەو وێنە بەهێزانە دەبینن. ناکرێت سەیربکرێن یان پاشگەز ببنەوە لە سەیرکردن.
Jonathan Klein - Executive
Jonathan Klein runs Getty Images, a stock photo agency whose vast archive of still photography and illustrations is a mainstay of the creative class. Full bio
Jonathan Klein runs Getty Images, a stock photo agency whose vast archive of still photography and illustrations is a mainstay of the creative class. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
In my industry,
0
0
2000
لە پیشەسازیەکەی مندا،
00:17
we believe that images can change the world.
1
2000
3000
باوەڕمان وایە وێنەکان دەتوانن جیهان بگۆڕن.
00:20
Okay, we're naive, we're bright-eyed and bushy-tailed.
2
5000
3000
باشە، ئێمە ساویلکە و بە پەرۆش و پڕ وزەیین.
00:23
The truth is that we know that the
3
8000
2000
ڕاستیەکە ئەوەیە ئێمە دەزانین
00:25
images themselves don't change the world,
4
10000
2000
خودی وێنەکان خۆیان جیهان ناگۆڕن،
00:27
but we're also aware that, since the beginning of photography,
5
12000
3000
هەروەها ئاگاداری ئەوەشین،
لە سەرەتای فۆتۆگرافییەوە
لە سەرەتای فۆتۆگرافییەوە
00:30
images have provoked reactions in people,
6
15000
3000
وێنەکان هۆکاری کاردانەوەن لە ناو خەڵک،
00:33
and those reactions have caused change to happen.
7
18000
3000
ئەم کاردانەوانە هۆکارن
بۆ گۆڕینی ئەوەی ڕودەدات.
بۆ گۆڕینی ئەوەی ڕودەدات.
00:36
So let's begin with a group of images.
8
21000
3000
با لەگەڵ کٶمەڵە وێنەیەک دەستپێبکەیین.
00:39
I'd be extremely surprised
9
24000
2000
من زۆر سەرم دەسوڕمێ ئەگەر ئێوە
00:41
if you didn't recognize many or most of them.
10
26000
3000
هەندێکیان یان زۆربەیان نەناسنەوە.
00:44
They're best described as iconic:
11
29000
2000
ئەو وێنانە باشترین وەسفن بۆ نوێگەری:
00:46
so iconic, perhaps, they're cliches.
12
31000
3000
نوێگەری تاڕادەیەک سەرنج ڕاکێش نییە،
00:49
In fact, they're so well-known
13
34000
2000
لە ڕاستیدا، ئەو وێنانە زۆر ناسراون
00:51
that you might even recognize them
14
36000
2000
تەنانەت لەوانەیە بیان ناسنەوە
00:53
in a slightly or somewhat different form.
15
38000
3000
بە کەمێک یان هەندێک شێوەی جیاواز.
00:57
(Laughter)
16
42000
2000
(پێکەنین)
01:00
But I think we're looking for something more.
17
45000
2000
بەڵام پێم وایە بە دوای زیاتردا دەگەرێین،
01:02
We're looking for something more.
18
47000
2000
بە دوای زیاتردا دەگەرێین.
01:04
We're looking for images that shine
19
49000
2000
بە دوای ئەو وێنانەدا دەگەرێین کە تیشک
01:06
an uncompromising light on crucial issues,
20
51000
3000
دەخەنە سەر کێشە چارەسەرنەکراوە گرنگەکان،
01:09
images that transcend borders, that transcend religions,
21
54000
3000
ئەو وێنانەی سنوورەکانیان تێپەڕاندووە و
تەحەدای ئایینەکان دەکەن،
تەحەدای ئایینەکان دەکەن،
01:12
images that provoke us
22
57000
2000
وێنەکان هانمان دەدەن
01:14
to step up and do something --
23
59000
2000
هەنگاو بنێین و شتێک بکەین --
01:16
in other words, to act.
24
61000
2000
بە مانایەکی تر،
هەڵوێستمان دەبێت.
هەڵوێستمان دەبێت.
01:18
Well, this image you've all seen.
25
63000
3000
باشە، سەبارەت بەو وێنەیەی هەموو بینیوتانە،
01:21
It changed our view of the physical world.
26
66000
2000
تێڕوانینی ئێمەی گۆڕی لەو جیهانە فیزیکییە،
01:23
We had never seen our planet from this perspective before.
27
68000
3000
هەرگیز هەسارەکەمان بەو شێوەیە نەبینیبوو.
01:26
Many people credit
28
71000
2000
زۆرخەڵک باوەڕیان وایە
01:28
a lot of the birth of the environmental movement
29
73000
2000
زۆربەی لە دایکبوونەکان لەو گۆڕانکارییە
01:30
to our seeing the planet like this
30
75000
2000
بۆ بینینی هەسارەکەمانە بەم شێوەیە
01:32
for the first time --
31
77000
2000
بۆ یەکەم جار--
هەست بە
هەست بە
01:34
its smallness, its fragility.
32
79000
2000
بچووکییەکەی و بێ هێزیەکەی دەکەین.
01:37
Forty years later, this group, more than most,
33
82000
3000
دوای چل ساڵ، ئەو گروپە، زیاتر لە زۆرینە،
01:40
are well aware of the destructive power
34
85000
2000
بە ئاگاترن لە بارەی ئەو هێزە وێرانکەرەی
01:42
that our species can wield over our environment.
35
87000
3000
بەشەکانی تر دڕندانە
دەیکەنە سەر ژینگەکەمان.
دەیکەنە سەر ژینگەکەمان.
01:45
And at last, we appear to be doing something about it.
36
90000
3000
لە کۆتاییدا، دەردەکەوین بۆ ئەوەی
شتێک بکەیین سەبارەت بەمە.
شتێک بکەیین سەبارەت بەمە.
01:49
This destructive power takes many different forms.
37
94000
3000
ئەو هێزە وێرانکەرە چەندین
فۆڕمی جیاواز لە خۆ دەگرێت،
فۆڕمی جیاواز لە خۆ دەگرێت،
01:52
For example, these images taken by Brent Stirton
38
97000
3000
بۆ نمونە، ئەو وێنانە لەیەن
برێنت ستایڕۆنەوە گیراون
برێنت ستایڕۆنەوە گیراون
01:55
in the Congo.
39
100000
2000
لە کۆنگۆ.
01:57
These gorillas were murdered, some would even say crucified,
40
102000
3000
ئەم گۆرێلایانە کوژران. تەنانەت
هەندێک دەڵێن لەخاجدراون.
هەندێک دەڵێن لەخاجدراون.
02:00
and unsurprisingly,
41
105000
2000
چاوەڕواننەکراوانە، بە خراپکاریەکی گەورە
02:02
they sparked international outrage.
42
107000
2000
بە جیهاندا بڵاوبۆوە.
02:04
Most recently,
43
109000
2000
هەر بەم دواییانە،
02:06
we've been tragically reminded of the destructive power of nature itself
44
111000
3000
ئەو هێزە وێرانکەرەی خودی
سروشتمان بیرکەوتەوە
سروشتمان بیرکەوتەوە
02:09
with the recent earthquake in Haiti.
45
114000
2000
وەک زەمین لەرزەکەی هایتی لەم دواییانەدا،
02:12
Well, I think what is far worse
46
117000
3000
پێم وایە لەوە خراپتر
ئەو هێزە وێرانکەرەی
ئەو هێزە وێرانکەرەی
02:15
is man's destructive power over man.
47
120000
2000
مرۆڤە کە هەیەتی بەسەر مرۆڤێکی ترەوە.
02:17
Samuel Pisar, an Auschwitz survivor, said,
48
122000
3000
ساموێل پیسەر، ڕزگاربوێکی ئاوشوێتزە، گوتی،
02:20
and I'll quote him,
49
125000
2000
دەمەوێت قسەکەی بخەمە نێوان دوو کەوانە،
02:22
"The Holocaust teaches us that nature,
50
127000
2000
"هۆڵۆکاست ئەوەی فێرکردین، سروشت
02:24
even in its cruelest moments,
51
129000
3000
تەنانەت لە ئاڵۆزترین ساتەکانی
02:27
is benign in comparison with man,
52
132000
3000
لە مرۆڤ بە بەزەییترە
02:30
when he loses his moral compass and his reason."
53
135000
3000
کاتێک ڕەوشت و هۆکاری لە دەست دەدات"
02:33
There's another kind of crucifixion.
54
138000
3000
جۆرێکی تری لە خاچ دان هەیە.
02:36
The horrifying images from Abu Ghraib
55
141000
2000
وەک، ئەو وێنە تۆقێنەرانەی لە ئەبو غرێب
02:38
as well as the images from Guantanamo
56
143000
2000
هەروەها ئەو وێنانەی لە گوانتانامۆ
02:40
had a profound impact.
57
145000
2000
کاریگەریەکی قوڵیان هەبوو.
02:42
The publication of those images,
58
147000
2000
بڵاوبوونەوەی ئەو وێنانە،
02:44
as opposed to the images themselves,
59
149000
2000
لە خودی وێنەکان خۆیان دیارن،
02:46
caused a government to change its policies.
60
151000
3000
بوونە هۆی گۆڕینی سیاسەت لە حکومەتتدا،
02:49
Some would argue that it is those images
61
154000
2000
هەندێکیان وایان باس کردوە ئەو وێنانە
02:51
that did more to fuel the insurgency in Iraq
62
156000
3000
بونەتە ئاگری یاخیبوون لە عێراق و
02:54
than virtually any other single act.
63
159000
2000
کاردانەوەی هەر تاکێکی بۆ نارەزایی.
02:56
Furthermore, those images forever removed
64
161000
3000
زیاتر لەوە. هەر ئەم وێنانە بۆ هەمیشە
02:59
the so-called moral high ground of the occupying forces.
65
164000
3000
مۆڕالی هێزە داگیرکراوەکانیان نەهێشت.
03:02
Let's go back a little.
66
167000
2000
با کەمەێک بگەرێینە دواوە.
03:04
In the 1960s and 1970s,
67
169000
2000
لە ساڵانی ١٩٦٠اکان و ١٩٧٠ ــکاندا،
03:06
the Vietnam War was basically shown
68
171000
2000
شەڕەکەی ڤێتنام هەموو ڕۆژێ لە ژوورەکانی
03:08
in America's living rooms day in, day out.
69
173000
2000
ئەمریکادا پیشان دەدرا،
03:10
News photos brought people face to face
70
175000
3000
وێنە هەواڵییەکان خەڵکیان ڕووبەڕووی بەردەم
ئەو قوربانیانە کردەوە
ئەو قوربانیانە کردەوە
03:13
with the victims of the war: a little girl burned by napalm,
71
178000
3000
کە لە جەنگەکەدا بوون: کچێکی بچووک
بە ناپاڵم سووتێنرا،
بە ناپاڵم سووتێنرا،
03:17
a student killed by the National Guard
72
182000
2000
خوێندکارێک لەلایەن گاردی
نیشتیمانیەوە کوژرا
نیشتیمانیەوە کوژرا
03:19
at Kent State University in Ohio during a protest.
73
184000
3000
لە زانکۆی کێنت ستەیت لە ئۆهایۆ
لە کاتی نارەزایی دەربڕین.
لە کاتی نارەزایی دەربڕین.
03:22
In fact, these images became
74
187000
2000
لە ڕاستیدا، وێنەکان بوونە
03:24
the voices of protest themselves.
75
189000
2000
خودی دەنگی نارەزاییەکان.
03:26
Now, images have power
76
191000
2000
ئێستا، وێنەکان هێزی ئەوەیان هەیە
03:28
to shed light of understanding
77
193000
2000
تیشک بخەنە سەر تێگەیشتنی
03:30
on suspicion, ignorance,
78
195000
2000
گومانەکان، کاڵفامی،
03:32
and in particular -- I've given a lot of talks on this
79
197000
2000
بە تایبەت قسەم لەسەر ئەوەیان کردوە
03:34
but I'll just show one image --
80
199000
3000
بەڵام تەنها یەک وێنەتان پیشان دەدەم --
03:37
the issue of HIV/AIDS.
81
202000
2000
کێشەی ئایدز و ئەیچ ئای ڤی.
03:40
In the 1980s, the stigmatization of people with the disease
82
205000
3000
لە ساڵانی ١٩٨٠ـکان، نەزانینی خەڵک دەربارەی
03:43
was an enormous barrier
83
208000
2000
ئەو نەخۆشییە بەربەستێکی گەورە بوو
03:45
to even discussing or addressing it.
84
210000
2000
تەنانەت بۆ تاووتوێکردن و دەستنیشانکردنیشی.
03:47
A simple act, in 1987, of the most famous woman in the world,
85
212000
3000
کاردانەوەیەکی سادە، لە ساڵی١٩٨٧، یەکێک
لە بەناوبانگترین ئافرەتی جیهان،
لە بەناوبانگترین ئافرەتی جیهان،
03:50
the Princess of Wales, touching
86
215000
2000
شازادەی وێڵس بە دەستلێدانی
03:52
an HIV/AIDS infected baby
87
217000
2000
منداڵێکی توشبوو بە ئایدز کاریگەرییەکی
03:54
did a great deal, especially in Europe, to stop that.
88
219000
3000
زۆر باشی کرد بە تایبەتی لە ئەوروپادا،
تا نەخۆشیەکە ڕابگرن،
تا نەخۆشیەکە ڕابگرن،
03:57
She, better than most, knew the power of an image.
89
222000
3000
بۆیە ئەو زیاتر لە هەمووان
هێزی وێنەی دەزانی.
هێزی وێنەی دەزانی.
04:01
So when we are confronted by a powerful image,
90
226000
2000
کاتێک ڕوبەڕووی وێنەیەکی بەهێز دەبینەوە،
04:03
we all have a choice:
91
228000
2000
هەموومان ئەو هەڵبژاردنەمان هەیە:
04:05
We can look away, or we can address the image.
92
230000
3000
دەتوانین سەیر بکەین و
پێناسەییەک بۆ وێنەکە بکەین،
پێناسەییەک بۆ وێنەکە بکەین،
04:08
Thankfully, when these photos appeared in
93
233000
2000
خۆشبەختانە، کاتێک ئەو وێنانە دەرکەوتن
04:10
The Guardian in 1998,
94
235000
2000
لە گاردیان لە ساڵی ١٩٩٨،
04:12
they put a lot of focus and attention and, in the end, a lot of money
95
237000
3000
تیشک و سەرنجێکی زۆریان
خستبووە سەر، لە کۆتاییدا پارەیەکی زۆر
خستبووە سەر، لە کۆتاییدا پارەیەکی زۆر
04:15
towards the Sudan famine relief efforts.
96
240000
2000
لە بوژانەوە و خۆراکی سوداندا خەرجکرا.
04:17
Did the images change the world?
97
242000
2000
ئەو وێنانە جیهانیان گۆڕی؟
04:19
No, but they had a major impact.
98
244000
2000
نەخێر، بەڵام کاریگەری سەرەکییان هەبووە.
04:22
Images often push us to question our core beliefs
99
247000
2000
وێنەکان هانمان دەدەن بۆ
پرسیار لەو باوەڕە ناوخۆییە و
پرسیار لەو باوەڕە ناوخۆییە و
04:24
and our responsibilities to each other.
100
249000
3000
بەرپرسیاریەتییە بکەین بەرامبەر یەکتر.
04:27
We all saw those images after Katrina,
101
252000
2000
هەموومان ئەو وێنانەمان بینی دوای کاترینا،
04:29
and I think for millions of people
102
254000
2000
پێم وایە بۆ ملیۆنان خەڵک
04:31
they had a very strong impact.
103
256000
2000
کاریگەریەکی بەهێزیان هەبوو،
04:33
And I think it's very unlikely
104
258000
2000
پێموایە ئەوە زۆر باوەڕپێکراو نییە
04:35
that they were far from the minds of Americans
105
260000
2000
ئەوان دوورن لە بیرکردنەوەی ئەمریکییەکان
04:37
when they went to vote in November 2008.
106
262000
3000
کاتێک لە مانگی یازدەی ٢٠٠٨
چوون بۆ دەنگدان.
چوون بۆ دەنگدان.
04:41
Unfortunately, some very important images
107
266000
3000
بەداخەوە، هەندێک لە وێنە گرینگەکان
04:44
are deemed too graphic or disturbing for us to see them.
108
269000
3000
شێوێندراون کاتێک ئێمە دەیانبینین.
04:48
I'll show you one photo here,
109
273000
2000
ئێستا وێنەیەکتان پیشان دەدەم،
04:50
and it's a photo by Eugene Richards of an Iraq War veteran
110
275000
3000
وێنەیەکە لە لایەن جەنگاوەرێکی کۆنی
عێراق یوجین ڕیچاردەوەیە
عێراق یوجین ڕیچاردەوەیە
04:53
from an extraordinary piece of work,
111
278000
2000
لە کاتی بەشێک لە کارە گرینگەکەی،
04:55
which has never been published, called War Is Personal.
112
280000
3000
کە هەرگیز بڵاونەکراوەتەوە،
پێی دەوترێت، جەنگ شەخسییە.
پێی دەوترێت، جەنگ شەخسییە.
04:58
But images don't need to be graphic
113
283000
2000
بەڵام وێنەکان پێویستیان بە گرافیک نییە
05:00
in order to remind us of the tragedy of war.
114
285000
2000
تاکو تراژیدیای جەنگمان بە بیربهێنێتەوە،
05:02
John Moore set up this photo at Arlington Cemetery.
115
287000
3000
جۆن مۆری ئەم وێنەیەی
گۆڕستانی ئارلینگتۆنی داناوە،
گۆڕستانی ئارلینگتۆنی داناوە،
لە دوایی هەموو ناخۆشیەکانی جەنگ
05:05
After all the tense moments of conflict
116
290000
2000
05:07
in all the conflict zones of the world,
117
292000
3000
لە هەموو ناوچە ناکۆکییەکانی جیهان،
05:10
there's one photograph from a much quieter place
118
295000
3000
یەک وێنە منی وابەستە کردوە بە خۆیەوە،
05:13
that haunts me still, much more than the others.
119
298000
3000
لە شوێنێکی ئارامتر لە شوێنەکانی تر،
05:17
Ansel Adams said, and I'm going to disagree with him,
120
302000
3000
ئانسڵ ئادەم گوتی،
هەرچەندە هاوڕا نیم لەگەڵێ
هەرچەندە هاوڕا نیم لەگەڵێ
05:20
"You don't take a photograph, you make it."
121
305000
3000
"تۆ وێنە ناگری، بەڵکو تۆ درووستی دەکەی."
05:23
In my view, it's not the photographer who makes the photo,
122
308000
2000
بە بۆچونی من، ئەوە وێنەگرەکە نییە
05:25
it's you.
123
310000
2000
وێنەکە دروست دەکات، بەڵکو ئەوە تۆیت
05:27
We bring to each image
124
312000
2000
ئێمە وێنە لە لایەن
خۆمانەوە دەنرخێنین و
خۆمانەوە دەنرخێنین و
05:29
our own values, our own belief systems,
125
314000
2000
سیستەمی باوەڕی ئێمەیە و،
05:31
and as a result of that, the image resonates with us.
126
316000
3000
دەرئەنجامی ئەوە،
وێنەکە لەگەڵماندا دەمێنێتەوە.
وێنەکە لەگەڵماندا دەمێنێتەوە.
05:34
My company has 70 million images.
127
319000
2000
کۆمپانیاکەم حەفتا ملیۆن وێنەی هەیە،
05:36
I have one image in my office.
128
321000
3000
من یەک وینەم هەیە لە ئۆفیسەکەم.
05:39
Here it is.
129
324000
2000
ئەوەتا ئەوەیانە.
05:41
I hope that the next time you see
130
326000
2000
هیوادارم جاری داهاتوو هەمووتان
05:43
an image that sparks something in you,
131
328000
2000
وێنەیەک ببینن
و پڕشنگدانەوەی شتێک بێت لە ئێوەدا،
و پڕشنگدانەوەی شتێک بێت لە ئێوەدا،
05:45
you'll better understand why,
132
330000
2000
باشتر تێدەگەن بۆچی،
05:47
and I know that speaking to this audience,
133
332000
3000
دەزانم قسەکردن بۆ ئەم گوێگرانە،
05:50
you'll definitely do something about it.
134
335000
2000
بە دڵنیاییەوە سەبارەت بەمە شتێک دەکەن.
05:52
And thank you to all the photographers.
135
337000
2000
سوپاس بۆ هەموو وێنەگرەکان.
05:54
(Applause)
136
339000
2000
(چەپڵە ڕێزان)
ABOUT THE SPEAKER
Jonathan Klein - ExecutiveJonathan Klein runs Getty Images, a stock photo agency whose vast archive of still photography and illustrations is a mainstay of the creative class.
Why you should listen
Even if you're an infrequent (or less sporty) user of the World Wide Web, chances are the last time you logged on -- perhaps on the very last page you visited -- you've come across an image sourced from stock photo agency Getty Images. Photos and illustrations from Getty can be found everywhere, for just about every purpose you can imagine. It shouldn't surprise you that Getty began in the Internet age, leaving print-era agencies in the dust by using Internet and CD-ROM distribution since day one.
Jonathan Klein, Getty's co-founder (along with Mark Getty) and the current CEO, helped drive its success over the past 15 years. He led it during its aggressive archive acquisition campaign through the '90s and now in the 2000s, adding to its formidable collection of editorial photos, footage and music. But his business skill is only part of his story; to hear Klein talk, one is quick to catch his passionate enthusiasm for the power of images -- not only to document moments in our lives and in history, not just to sell products or turn over PR campaigns -- but to shift public opinion and, perhaps, make the world more just.
Klein serves on the board of the Business Coalition on HIV/AIDS and on the board of Real Networks (media software company and creator of the popular RealPlayer).
Jonathan Klein | Speaker | TED.com