ABOUT THE SPEAKER

Jonathan Rossiter - Roboticist
Jonathan Rossiter develops soft robotic technologies and turns them into real robots and smart machines for engineers, musicians, doctors and artists.

Why you should listen

Jonathan Rossiter is Professor of Robotics at University of Bristol, and heads the Soft Robotics Group at Bristol Robotics Laboratory. His group researches soft robotics: robots and machines that go beyond conventional rigid and motorized technologies into the world of smart materials, reactive polymers biomimetics and compliant structures. Because they're soft, these robots are inherently safe for interaction with the human body and with the natural environment. They can be used to deliver new healthcare treatments, wearable and assistance devices, and human-interface technologies. They wide impact from furniture to fashion and from space systems to environmental cleanup. They can even be made biodegradable and edible.

Currently a major focus of Rossiter's work is on the development of soft robotic replacement organs for cancer and trauma sufferers and on smart "trousers" to help older people stay mobile for longer.

More profile about the speaker
Jonathan Rossiter | Speaker | TED.com

TEDxWarwick

Jonathan Rossiter: A robot that eats pollution

Jonathan Rossiter: ညစ်ညမ်းမှုကို စားတဲ့ ရိုဘော့

Filmed: 2016-03-05

Readability: 3.3

1,337,180 views

ညစ်ညမ်းတဲ့ ရေကို မျိုချပစ်ရင်း ညစ်ညမ်းမှုတွေကို ရှင်းလင်းပေးကာ ကိုယ်တိုင် အလုပ်လုပ်ရန် လိုအပ်တဲ့ လျှပ်စစ်ကို ထုတ်လုပ်ပေးနိုင်တဲ့ "Row-bot" နဲ့ မိတ်ဆက်ပေးပါရစေ။ ရိုဘော့ ပညာရှင် Jonathan Rossiter က ရေညှိတွေ “ပွင့်မှု’ နဲ့ ရေနံယိုဖိတ်မှုတွေကို ချေဖျက်နိုင်ပြီး ညစ်ညမ်းမှုကို အလိုအလျောက် တိုက်ပွဲဝင်နိုင်မယ့် ကျေပျက်လွယ်ဇီဝ ရိုဘော့ရဲ့ ရှေ့ပြေး နမူနာ ဖြစ်လာနိုင်တဲ့ မိုက်ခရိုလောင်စာဆဲလ်ကို သုံးမယ့် အထူးရေကူးစက် အကြောင်းကို ရှင်းပြထားပါတယ်။

Jonathan Rossiter - Roboticist
Jonathan Rossiter develops soft robotic technologies and turns them into real robots and smart machines for engineers, musicians, doctors and artists. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12

Hi, I'm an engineer

0

720

1416

ကျွန်တော်ဟာ အင်ဂျင်နီယာပါ၊

00:14

and I make robots.

1

2160

1976

ရိုဘော့တွေကို ပြုစုထုတ်လုပ်ပါတယ်။

00:16

Now, of course you all know
what a robot is, right?

2

4160

3496

အခုတော့ ရိုဘော့ ဆိုတာ ဘယ်လိုဟာမှန်း
လူတိုင်း သိတယ်၊ မဟုတ်လား။

00:19

If you don't, you'd probably go to Google,

3

7680

2176

မသိတဲ့သူဟာ Google ကို ဝင်ပြီး ရိုဘော့ဆိုတာ

00:21

and you'd ask Google what a robot is.

4

9880

1856

ဘာလဲ မေးကြည့်ရုံပါပဲ။

00:23

So let's do that.

5

11760

1240

ဒီတော့ စမ်းကြည့်ရအောင်။

00:25

We'll go to Google
and this is what we get.

6

13640

2736

Google ထဲမှာ မေးလိုက်တော့ ရလာတာက ဒါပါပဲ။

00:28

Now, you can see here there are
lots of different types of robots,

7

16400

3176

ဒီမှာ ရိုဘော့ ပုံစံတွေ
အမျိုးမျိုးကို မြင်တွေ့နိုင်ပေမဲ့

00:31

but they're predominantly
humanoid in structure.

8

19600

3736

အများဆုံး မြင်ရတာတွေဟာ ဖွဲ့စည်းမှုအရ
လူနဲ့ ဆင်တူကြပါတယ်။

00:35

And they look pretty conventional

9

23360

1656

ပြီးတော့ ၎င်းတို့ဟာ တွေ့မြင်နေကျ

00:37

because they've got plastic,
they've got metal,

10

25040

2456

ပုံစံမျိုးတွေပါ၊ ပလတ်စတစ် ပါတယ်၊
သတ္ထုပါတယ်၊

00:39

they've got motors and gears and so on.

11

27520

2296

မော်တာတွေ နဲ့ ဂီယာတွေ စသဖြင့်ပေါ့လေ။

00:41

Some of them look quite friendly,

12

29840

1616

တချို့ကို ကြည့်ရတာ ခင်မင်ဖွယ်ရာပါ၊

00:43

and you could go up
and you could hug them.

13

31480

2056

သူတို့နား သွားပြီး ပွေ့ဖက်လို့ တောင် ရတယ်။

00:45

Some of them not so friendly,

14

33560

1416

တချို့ကျတော့ ခင်မင်စရာမျိုး

00:47

they look like they're
straight out of "Terminator,"

15

35000

2456

မဟုတ်ဘဲ "Terminator"ထဲက
များလား ထင်ရပါတယ်။

00:49

in fact they may well be
straight out of "Terminator."

16

37480

2536

တကယ်တမ်းမှာလည်း "Terminator" မှ
ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။

အဲဒီ ရိုဘော့တွေနဲ့ တကယ့်ကို မိုက်တဲ့
အရာတွေ လုပ်နိုင်တယ်၊

00:52

You can do lots of really cool
things with these robots --

17

40040

2736

စိတ်လှုပ်ရှားရာ ပစ္စည်းတွေ လုပ်နိုင်တယ်။

00:54

you can do really exciting stuff.

18

42800

1616

00:56

But I'd like to look
at different kinds of robots --

19

44440

2936

ဒါပေမဲ့ အခု ပြောချင်တာက
မတူတဲ့ ရိုဘော့မျိုးတွေပါ၊

ကျွန်တော်ဟာ မတူတဲ့ ရိုဘော့တေွကို
ထုတ်လုပ်ချင်တယ်။

00:59

I want to make different kinds of robots.

20

47400

1976

01:01

And I take inspiration
from the things that don't look like us,

21

49400

3416

အပြင်ပမ်းအားဖြင့် ကျွန်တော်တို့နဲ့
မတူတဲ့ ဒီလိုအရာမျိုးမှ

01:04

but look like these.

22

52840

1400

စိတ်ကူးတွေကို ယူချင်တယ်။

01:06

So these are natural biological organisms

23

54680

2576

ဒါတွေဟာ သဘာဝထဲက ဇီဝအကောင်တွေပါ၊

01:09

and they do some
really cool things that we can't,

24

57280

2576

၎င်းတို့ဟာ ကျွန်ုပ်တို့ြရော လက်ရှိ
ရိုဘော့များပါ

01:11

and current robots can't either.

25

59880

2496

မလုပ်နိုင်တဲ့ မိုက်တဲ့
အရာတွေကို လုပ်နိုင်ကြတယ်။

01:14

They do all sorts of great things
like moving around on the floor;

26

62400

3176

၎င်းတို့ဟာ ကြမ်းပေါ်မှာ လှုပ်ရှားခြင်း၊
ဥယျာဉ်ထဲ သွားခြင်းနဲ့

01:17

they go into our gardens
and they eat our crops;

27

65600

2256

သီးနှံတွေ စားခြင်းလို
လုပ်နိုင်တာ အများကြီး၊

01:19

they climb trees;

28

67880

1256

သစ်ပင်ပေါ် တက်နိုင်ခြင်း၊

01:21

they go in water, they come out of water;

29

69160

2216

ရေထဲ ဝင်နိုင်ပြီး ရေထဲမှ ထွက်လာခြင်း၊

01:23

they trap insects and digest them.

30

71400

2576

အင်းဆက်တွေကို ဖမ်းနိုင်၊ သားနိုင်ကြပါတယ်။

ဒီတော့ သူတို့ လုပ်နိုင်တာ တကယ့်ကို
စိတ်ဝင်စားစရာတွေပါ။

01:26

So they do really interesting things.

31

74000

1816

01:27

They live, they breathe, they die,

32

75840

3376

၎င်းတို့ဟာ အသက်ရှင်နိုင် သေနိုင်ကြပြီး

01:31

they eat things from the environment.

33

79240

1816

ပတ်ဝန်းကျင်ထဲက အရာတွေ စားသုံးနိုင်တယ်။

01:33

Our current robots don't really do that.

34

81080

2576

ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ လက်ရှိ ရိုဘော့တွေ
အဲဒါတွေ မလုပ်တတ်ကြပါ။

01:35

Now, wouldn't it be great

35

83680

1216

ဒီတော့၊ ဒီလို ထူးခြားတဲ့

01:36

if you could use some of those
characteristics in future robots

36

84920

3656

လက္ခဏာအချို့ကို အနာဂတ် ရိုဘော့တွေထဲ
အသုံးပြုလျက် တကယ့်ကို

01:40

so that you could solve
some really interesting problems?

37

88600

2696

အရေးကြီးတဲ့ ပြဿနာတွေကို ဖြေရှင်းနိုင်ရင်
မကောင်းပေဘူးလား။

01:43

I'm going to look at a couple of problems
now in the environment

38

91320

3056

ကျွန်တော်ဟာ ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ပြဿနာ
အချို့ကို ယူပြီး

01:46

where we can use
the skills and the technologies

39

94400

2736

အကောင်းများနဲ့ အပင်များထံမှ
ရယူနိုင်ကြတဲ့ လုပ်နိုင်စွမ်းများနဲ့

01:49

derived from these animals

40

97160

2016

နည်းပညာတွေကို အသုံးပြုကာ

01:51

and from the plants,

41

99200

1536

အဲဒီပြဿနာတွေကို ဖြေရှင်းနိုင်အောင်

01:52

and we can use them
to solve those problems.

42

100760

2096

လုပ်ကိုင်နိုင်တာကို ပြပေးချင်ပါတယ်။

01:54

Let's have a look
at two environmental problems.

43

102880

2360

ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ပြဿနာ နှစ်ရပ်ကို
လေ့လာကြပါစို့။

အဲဒီနှစ်ခုစလုံး လူသားရဲ့ လက်ချက်ပါ၊

01:57

They're both of our making --

44

105960

1416

01:59

this is man interacting
with the environment

45

107400

2456

လူသားက ပတ်ဝန်းကျင်နဲ့ တုံ့ပြန်ရင်း
လုပ်ပစ်လိုက်တဲ့

02:01

and doing some rather unpleasant things.

46

109880

2376

စိတ်ပျက်စရာ အရာတွေပါ။

02:04

The first one is to do
with the pressure of population.

47

112280

3640

ပထမ တစ်ခုက လူဦးရေ တိုးလာမှုရဲ့
ဖိအားပေးမှုနဲ့ ဆက်စပ်နေတယ်။

02:08

Such is the pressure
of population around the world

48

116440

2416

တကမ္ဘာလုံး လူဦးရေ တိုးလာမှုရဲ့
ဖိအားပေးမှုကြောင့်

02:10

that agriculture and farming is required
to produce more and more crops.

49

118880

4136

လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေး လုပ်ငန်းတွေဟာ
သီးနှံတွေ တိုးတိုးပြီး ထုတ်လုပ်ရန် လိုတယ်။

တဖန် အဲဒီလို တိုးထုတ်နိုင်ဖို့

02:15

Now, to do that,

50

123040

1216

02:16

farmers put more and more
chemicals onto the land.

51

124280

2376

လယ်သမားတွေဟာ စိုက်ခင်းတွေမှာ
ဓာတုပစ္စည်းတွေကို တိုးတိုးသုံးကြတယ်။

02:18

They put on fertilizers,
nitrates, pesticides --

52

126680

3136

သူတို့ဟာ ဓာတ်မြေဩဇာ၊ နိုင်ထရိတ်များ
ပိုးသတ်ဆေးများ စသဖြင့်

02:21

all sorts of things
that encourage the growth of the crops,

53

129840

3376

သီးနှံတိုးလာစေမယ့် အရာမျိုးစုံကို
များစွာ သုံးနေကြရာ

02:25

but there are some negative impacts.

54

133240

2136

အနှုတ်လက္ခဏာ အကျိုးဆက်တွေ ရှိလာတယ်။

02:27

One of the negative impacts is
if you put lots of fertilizer on the land,

55

135400

3456

အဲဒီလို အနှုတ်လက္ခဏာ အကျိုးဆက်
တစ်ခုက၊ စိုက်ခင်းထဲ ဓာတ်မြေဩဇာတွေ

များစွာ သုံးတယ်အခါ အားလုံးဟာ
အပင်တွေထဲသို့ ဝင်မသွားခြင်းပါ။

02:30

not all of it goes into the crops.

56

138880

2416

02:33

Lots of it stays in the soil,

57

141320

2576

တော်တော်များများက မြေထဲ ကျန်ရစ်ခဲ့တယ်၊

02:35

and then when it rains,

58

143920

1456

မိုးရွာတဲ့ အခါမှာ၊ အဲဒီလို

02:37

these chemicals go into the water table.

59

145400

2496

ဓာတုပစ္စည်းတွေဟာ မြေအောက်
ရေထုထဲ စိမ့်ဝင်သွားတယ်။

02:39

And in the water table,

60

147920

1256

တဖန် အဲဒီ မြေထုရေဟာ

02:41

then they go into streams,
into lakes, into rivers

61

149200

3496

ချောင်းတွေ၊ ရေကန်တွေ၊ မြစ်တွေထဲ
ရောက်ရှိသွားလျက်

02:44

and into the sea.

62

152720

1200

ပင်လယ်ထဲကို ရောက်လာပါတယ်။

ဒီတော့ ခုနက ဓာတုပစ္စည်းတွေ အားလုံး၊

02:46

Now, if you put all
of these chemicals, these nitrates,

63

154400

2616

နိုင်ထရိတ်တွေ အားလုံးကို ပတ်ဝန်းကျင်

02:49

into those kinds of environments,

64

157040

1616

02:50

there are organisms in those environments
that will be affected by that --

65

158680

3776

ထဲသို့ ထည့်ကြမယ်ဆိုရင် အဲဒီမှာ နေကြတဲ့
အကောင်တွေကို သက်ရောက်မှု ရှိပါမယ်၊

02:54

algae, for example.

66

162480

1616

ဥပမာ၊ ရေညှိဆိုပါစို့။

02:56

Algae loves nitrates, it loves fertilizer,

67

164120

2536

ရေညှိဟာ နိုင်ထရိတ်တွေကို၊
ဓာတုမြေဩဇာကိုကြိုက်တော့၊

02:58

so it will take in all these chemicals,

68

166680

2096

အဲဒီ ဓာတုပစ္စည်းတွေ အားလုံးကို
စုပ်ယူမှာပါ၊

03:00

and if the conditions are right,
it will mass produce.

69

168800

2936

အခြေအနေတွေ ကောင်းမယ်ဆိုရင်
၎င်းဟာ အကြီးအကျယ် ပွားလာမယ်။

03:03

It will produce masses
and masses of new algae.

70

171760

2256

ရေညှိအသစ်တွေ ထပ်ပြီးရင် ထပ်ပြီး
ပွားများလာမှာပါ။

03:06

That's called a bloom.

71

174040

1536

အဲဒါကို ပန်းပွင့်ခြင်း ခေါ်တယ်။

03:07

The trouble is that
when algae reproduces like this,

72

175600

3176

ပြဿနာက ရေညှိတွေ အဲဒီလို ပွားလာရင်
၎င်းတို့ဟာ

03:10

it starves the water of oxygen.

73

178800

2240

ရေထဲက အောက်ဆီဂျင်ကို စားသုံးပစ်ကြတယ်။

03:13

As soon as you do that,

74

181480

1256

အဲဒီနောက်မှာ ရေထဲက

03:14

the other organisms
in the water can't survive.

75

182760

2920

တခြားအကောင်တွေဟာ အသက်ရှင်
မရနိုင်တော့ပါ။

03:18

So, what do we do?

76

186080

2016

ဒီတော့ ကျွန်တော်တို့ ဘာလုပ်ကြလဲ။

03:20

We try to produce a robot
that will eat the algae,

77

188120

4016

ရေညှိတွေကို စားပစ်လျက်၊ သုံးဆောင်လျက်
ပတ်ဝန်းကျင်ကို လုံခြုံအောင်

03:24

consume it and make it safe.

78

192160

1856

လုပ်ပေးမယ့် ရိုဘော့ကို ထုတ်လုပ်ကြပါတယ်။

03:26

So that's the first problem.

79

194040

1360

အဲဒါက ပထမ ပြဿနာပါ။

03:27

The second problem is also of our making,

80

195960

2496

ဒုတိယ ပြဿနာဟာလည်း လူသားရဲ့ လက်ချက်
ဖြစ်ပြီး

03:30

and it's to do with oil pollution.

81

198480

1880

ပတ်ဝန်းကျင် ညစ်ညမ်းမှုနဲ့ ဆိုင်တယ်။

03:32

Now, oil comes out
of the engines that we use,

82

200800

3736

အားလုံးသိကြတဲ့ အတိုင်း၊ ဆီဟာ ကျွန်ုပ်တို့
သုံးကြတဲ့ အင်ဂျင်နာများ၊

03:36

the boats that we use.

83

204560

1336

လှေများမှ စီးထွက်လာတတ်တယ်။

03:37

Sometimes tankers
flush their oil tanks into the sea,

84

205920

3056

ရေနံတင် သင်္ဘောတွေလည်း တိုင်ကီတွေကို
ဆေးပြီး ပင်လယ်ထဲ သွန်းတတ်ကြတယ်။

03:41

so oil is released into the sea that way.

85

209000

2256

အဲဒီလိုနည်းဖြင့် ရေနံဟာ ပင်လယ်ထဲ
ရောက်လာတယ်။

03:43

Wouldn't it be nice
if we could treat that in some way

86

211280

2576

အဲဒါကို တနည်းနည်းနဲ့ တခုခုလုပ်လိုက်ပြီး
ရေနံကွက်ကြီးတွေ

03:45

using robots that could eat the pollution
the oil fields have produced?

87

213880

4720

ညစ်ညမ်းနေတာကို စာပစ်ကြမယ့် ရိုဘော့တွေကို
သုံးနိုင်မယ် ဆိုရင်ကော။

03:51

So that's what we do.

88

219160

1616

ဒီတော့ကျွန်ုပ်တို့ လုပ်နေတာက

03:52

We make robots that will eat pollution.

89

220800

2600

ညစ်ညမ်းမှုကို စားပစ်ကြမယ့် ရိုဘော့တွေပါ။

03:55

To actually make the robot,

90

223880

1336

အဲဒီ ရိုဘော့တွေကို လက်တွေ့

03:57

we take inspiration from two organisms.

91

225240

2200

ထုတ်လုပ်ရန် အကောင်နှစ်ခုထံမှ
အကြံဉာဏ် ယူခဲ့တယ်။

ညာဘက်မှာ ခင်ဗျားတို့ မြင်ရတာက
ငါးမန်းကောင်ကြီးပါ။

04:00

On the right there
you see the basking shark.

92

228280

2136

04:02

The basking shark is a massive shark.

93

230440

2536

ဧရာမ ငါးမန်းကောင်ပါ။

04:05

It's noncarnivorous,
so you can swim with it,

94

233000

2576

၎င်းဟာ သားစားကောင် မဟုတ်လို့
၎င်းနဲ့အတူ ရေကူးနိုင်တယ်။

04:07

as you can see.

95

235600

1456

ဒီမှာ မြင်ရတဲ့ အတိုင်းပဲ။

04:09

And the basking shark opens its mouth,

96

237080

1856

အဲဒီငါးမန်းမျိုးဟာ ပါးစပ်ကို ဖွင့်လျက်

04:10

and it swims through the water,
collecting plankton.

97

238960

2840

ရေထဲကူးသွားရင်း ရေမျောတွေကို
လိုက်စုစည်းတယ်။

04:14

As it does that, it digests the food,

98

242880

2216

အဲဒီလို လုပ်နေချိန်မှာ အစာကို
ချေဖျက်လိုက်လို့

04:17

and then it uses that energy
in its body to keep moving.

99

245120

3520

ရတဲ့စွမ်းအင်ကို ဆက်လှုပ်ရှားရန်
အသုံးပြုပါတယ်။

04:21

So, could we make a robot like that --

100

249400

1856

ဒီတော့၊ ခုနက ငါးမန်းကောင်နဲ့ တူတဲ့

04:23

like the basking shark
that chugs through the water

101

251280

2536

ရိုဘော့ကို ထုတ်လုပ်လိုက်ကာ ရေထဲ
ကူးသွားစေလျက်

04:25

and eats up pollution?

102

253840

1360

ညစ်ညမ်းမှုကို စားခိုင်းလို့ ရနိုင်မလား။

04:28

Well, let's see if we can do that.

103

256160

1736

လုပ်နိုင်မနိုင်ကို ကြည့်ကြရအောင်။

တချိန်တည်းမှာ ကျွန်ုပ်တို့ဟာ အခြား
အကောင်များဆီမှပါ အကြံရသေးတယ်။

04:29

But also, we take the inspiration
from other organisms.

104

257920

3056

ဒီနေရာမှာ ရှိတဲ့ ငါးတမျိုးကို
ကျွန်တော် ပြချင်တယ်။

04:33

I've got a picture here
of a water boatman,

105

261000

2056

04:35

and the water boatman is really cute.

106

263080

1816

ဒီငါးဟာ သိပ်ကို စိတ်ဝင်စားစရာကြီးပါ။

04:36

When it's swimming in the water,

107

264920

1576

၎င်းဟာ ရေထဲကူးရန် လှော်တက်နဲ့

04:38

it uses its paddle-like legs
to push itself forward.

108

266520

2480

တူတဲ့ ခြေတွေကို သုံးပြီး
ရှေ့ကို တွန်းယူတယ်။

အဲဒီအကောင် နှစ်မျိုးကို
ကျွန်တော်တို့ ယူပြီး

04:41

So we take those two organisms

109

269600

2016

04:43

and we combine them together
to make a new kind of robot.

110

271640

3000

ပေါင်းလိုက်ကာ ရိုဘော့ အသစ်တမျိုးကို
ဖန်တီးလိုက်ကြတယ်။

04:47

In fact, because we're using
the water boatman as inspiration,

111

275320

3176

ကျွန်တော်တို့က လှော်တတ်တဲ့ ငါးကို
အတုယူပြီး လုပ်ခဲ့တဲ့ ရိုဘော့ဟာ

04:50

and our robot sits on top of the water,

112

278520

2776

ရေပေါ်မှာ ဝပ်နေလျက် နေတတ်တာမို့

ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ရိုဘော့ကို

04:53

and it rows,

113

281320

1256

04:54

we call it the "Row-bot."

114

282600

2216

"Row-bot" လို့ ခေါ်ပါတယ်။

04:56

So a Row-bot is a robot that rows.

115

284840

3856

ဒီတော့ Row-bot လှော်တတ်တဲ့
ရိုဘော့ စက်ရုပ်ပါ။

05:00

OK. So what does it look like?

116

288720

2696

ကောင်းပြီ၊ အဲဒါ လက်တွေ့မှာ
ဘယ်လိုများ ရှိလဲ။

05:03

Here's some pictures of the Row-bot,

117

291440

1736

Row-bot ရဲ့ ပုံအချို့ကို ပြထားပါတယ်။

ခင်ဗျားတို့ သတိထားမိကြမှာက

05:05

and you'll see,

118

293200

1216

05:06

it doesn't look anything like the robots
we saw right at the beginning.

119

294440

3336

ကျွန်တော်တို့ အစပိုင်းတွင် မြင်ခဲ့ကြရတဲ့
ရိုဘော့တွေနဲ့ မတူပါဘူး။

05:09

Google is wrong;
robots don't look like that,

120

297800

2136

Google ဟာ မှားတယ်၊ ရိုဘော့တွေ
အဲဒီလို ပုံစံမျိုး မဟုတ်ဘဲ

05:11

they look like this.

121

299960

1216

ဒီလို ပုံစံမျိုးတွေပါ။

05:13

So I've got the Row-bot here.

122

301200

1776

အဲဒီ Row-bot ကို ကျွန်တော် ယူလာတယ်။

05:15

I'll just hold it up for you.

123

303000

1416

ခင်ဗျားတို့အတွက် ပြပေးမယ်။

05:16

It gives you a sense of the scale,

124

304440

1656

စကေးကို ခန့်မှန်းသိနိုင်ဖို့ပါ။

05:18

and it doesn't look
anything like the others.

125

306120

2136

ပြီးတော့ ၎င်းဟာ အခြားဟာတွေနဲ့ မတူပါ။

05:20

OK, so it's made out of plastic,

126

308280

1616

အဲဒါကို ပလတ်စတစ်နဲ့ လုပ်ထားတယ်၊

05:21

and we'll have a look now
at the components

127

309920

2056

ပါတဲ့ အပိုင်းတွေကို အခု ကြည့်ကြပါမယ်၊

05:24

that make up the Row-bot --

128

312000

1316

Row-bot ထဲ ပါဝင်တာက-

05:25

what makes it really special.

129

313340

1381

၎င်းကို အထူးဖြစ်အောင် လုပ်ပေးတာက-

Row-bot ထဲ ပါဝင်ကြတဲ့
အပိုင်း သုံးပိုင်းပါ၊

05:27

The Row-bot is made up of three parts,

130

315760

2816

အဲဒီ သုံးပိုင်းဟာ သက်ရှိ အကောင်တိုင်း
ထဲက အတိုင်းပါပဲ။

05:30

and those three parts are really
like the parts of any organism.

131

318600

3296

05:33

It's got a brain,

132

321920

1656

၎င်းဆီမှာ ဦးနှောက်ရှိတယ်၊

05:35

it's got a body

133

323600

1376

ခန္ဓာကိုယ် ရှိတယ်၊

05:37

and it's got a stomach.

134

325000

2296

ပြီးတော့ အစာအိမ် ရှိတယ်။

05:39

It needs the stomach to create the energy.

135

327320

2416

စွမ်းအင်ကို ထုတ်လုပ်ရန် အစာအိမ် လိုအပ်တယ်။

05:41

Any Row-bot will have
those three components,

136

329760

2216

Row-bot ဆီမှာ အဲဒီလို
အပိုင်း သုံးပိုင်း ရှိတယ်၊

05:44

and any organism
will have those three components,

137

332000

2376

သက်ရှိ အကောင်တိုင်းမှာလည်း အဲဒီ
အပိုင်း သုံးပိုင်း ရှိတယ်။

05:46

so let's go through them one at a time.

138

334400

1896

အဲဒါတွေကို တစ်ခုချင်းစီ လေ့လာကြမယ်။

05:48

It has a body,

139

336320

1256

၎င်းဆီမှာ ခန္ဓာကိုယ် ရှိရာ၊

05:49

and its body is made out of plastic,

140

337600

1776

အဲဒါကို ပလတ်စတစ်နဲ့ ပြုလုပ်ထားတယ်၊

05:51

and it sits on top of the water.

141

339400

2216

၎င်းဟာ ရေပေါ်မှာ ဝပ်ထိုင်နေတတ်တယ်။

05:53

And it's got flippers on the side here --

142

341640

2936

ပြီးတော့ ဘေးမှာ ရေယက်ပြားတွေ ရှိပြီး

05:56

paddles that help it move,

143

344600

1496

ရွေ့ရှားရန် သုံးတဲ့ လှော်တက်ပါ၊

05:58

just like the water boatman.

144

346120

1360

ခုန ပြခဲ့တဲ့ ရေပိုးကောင် အတိုင်းပါ

၎င်းရဲ့ ကိုယ်ထည်ဟာ ပလတ်စတစ်ပါ၊

06:00

It's got a plastic body,

145

348200

1336

06:01

but it's got a soft rubber mouth here,

146

349560

2856

ဒါပေမဲ့ ရော်ဘာနဲ့
လုပ်ထားတဲ့ ပါးစပ် ဒီမှာ ရှိတယ်၊

ဒီမှာ နောက်ပါးစပ် ရှိတယ်-
ပါးစပ် နှစ်ခု ရှိတယ်။

06:04

and a mouth here --
it's got two mouths.

147

352440

1896

06:06

Why does it have two mouths?

148

354360

1416

ပါးစပ် နှစ်ခုက ဘာ့အတွက်လဲ။

06:07

One is to let the food go in

149

355800

1816

တစ်ခုက အစာကို အထဲကို ထည့်သွင်းရန်၊

06:09

and the other is to let the food go out.

150

357640

1936

နောက်တစ်ခုက အစာကို အပြင်ကို
ထုတ်ပစ်ရန် အတွက်ပါ။

06:11

So you can see really
it's got a mouth and a derriere,

151

359600

3496

ဒီတော့ ၎င်းဆီမှာ ပါးစပ်တစ်ပေါက်နဲ့
စအိုပေါက်

06:15

or a --

152

363120

1216

ဒါမှမဟုတ်--

06:16

(Laughter)

153

364360

1016

(ရယ်မောသံများ)

06:17

something where the stuff comes out,

154

365400

1736

မလိုအပ်တာတွေ အပြင်ကို ထွက်လာတဲ့ နေရာ၊

06:19

which is just like a real organism.

155

367160

1696

တကယ့် အကောင်တွေ အတိုင်းပါပဲ။

ဒီတော့ ကျွန်တော်တို့ မြင်ခဲ့ကြရတဲ့
ငါးမန်းကောင်ကြီးနဲ့ ဆင်လာပြီ။

06:20

So it's starting to look
like that basking shark.

156

368880

2816

06:23

So that's the body.

157

371720

1376

ဒါက ခန္ဓာကိုယ်ပါ။

06:25

The second component might be the stomach.

158

373120

3136

ဒုတိယ အကန့်က အစာအိမ် ဖြစ်နိုင်တယ်။

06:28

We need to get the energy into the robot
and we need to treat the pollution,

159

376280

3896

ကျွန်တော်တို့ဟာ ရိုဘော့အတွက် စွမ်းအင်
လိုအပ်ပြီး ညစ်ညမ်းမှုကို ရှင်းပေးရမယ်၊

06:32

so the pollution goes in,

160

380200

1536

ညစ်ညမ်းမှုဟာ အထဲကို ဝင်သွားကာ

06:33

and it will do something.

161

381760

1496

အဲဒီမှာ တစ်ခုခု ဖြစ်လာမယ်။

06:35

It's got a cell in the middle here
called a microbial fuel cell.

162

383280

3576

အလယ်မှာ ပိုးမွှား လောင်စာ ဆဲလ်
ဆိုတာ ရှိပါတယ်။

06:38

I'll put this down,
and I'll lift up the fuel cell.

163

386880

2760

ကျွန်တော် ဒီမှာ ချထားလိုက်ပြီး
ဆဲလ်ကို မတင်ပြပါမယ်။

ဒီမှာ။ ဒါကြောင့်မို့လို့ ဘက်ထရီများ အစား

06:42

Here. So instead of having batteries,

164

390200

1856

06:44

instead of having
a conventional power system,

165

392080

2176

သမရိုးကျ စွမ်းအင်စနစ်ကို ထားရှိမယ့် အစား၊

06:46

it's got one of these.

166

394280

1256

ကျွန်တော် ဒါကို သုံးပါတယ်။

06:47

This is its stomach.

167

395560

1256

အဲဒါက ၎င်းရဲ့ အစာအိမ်ပါ။

06:48

And it really is a stomach

168

396840

1256

အဲဒါဟာ တကယ့် အစာအိမ်ပါပဲ။

06:50

because you can put energy in this side
in the form of pollution,

169

398120

3416

အဲဒီထဲကို ဒီဘက်ကနေပြီး ညစ်ညမ်းမှုဆိုတဲ့
လောင်စာကို ထည့်ပေးနိုင်တယ်၊

06:53

and it creates electricity.

170

401560

1656

၎င်းက လျှပ်စစ်ကို ထုတ်လုပ်ပေးမယ်။

06:55

So what is it?

171

403240

1216

ဒီတော့ ဒါဘာလဲ။

06:56

It's called a microbial fuel cell.

172

404480

1656

ပိုးမွှား လောင်စာ ဆဲလ် လို့ ခေါ်တယ်။

06:58

It's a little bit
like a chemical fuel cell,

173

406160

2096

ဓာတုဗေဒ လောင်စာ ဆဲလ်နဲ့
နည်းနည်း ဆင်တူတယ်။

ခင်ဗျားတို့ ကျောင်းမှာ ဒါမှမဟုတ်
သတင်းများထဲမှာ

07:00

which you might have
come across in school,

174

408280

2016

07:02

or you might've seen in the news.

175

410320

1616

မြင်တွေ့ခဲ့ဘူးကြမှာပါ။

ဓာတုဗေဒ ဆဲလ်တွေဟာ
ဟိုက်ဒရိုဂျင် နဲ့ အောက်ဆီဂျင်ကို ယူပြီး

07:03

Chemical fuel cells
take hydrogen and oxygen,

176

411960

2136

07:06

and they can combine them together
and you get electricity.

177

414120

2816

ပေါင်းစပ်ပေးလိုက်ကာ
လျှပ်စစ်ကို ထုတ်ပေးကြတယ်။

07:08

That's well-established technology;
it was in the Apollo space missions.

178

416960

3416

အားလုံးသိကြတဲ့ နည်းပညာ ဖြစ်ပြီး
Apollo အာကာသယာဉ်ထဲ သုံးခဲ့ကြတယ်။

07:12

That's from 40, 50 years ago.

179

420400

1480

အဲဒါက လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ် ၄၀၊ ၅၀ တုန်းကပါ။

07:14

This is slightly newer.

180

422440

1256

ဒါက နည်းနည်း ပိုသစ်ပါတယ်။

07:15

This is a microbial fuel cell.

181

423720

1456

ဒါက ပိုးမွှား လောင်စာ ဆဲလ်ပါ။

07:17

It's the same principle:

182

425200

1256

လုပ်ပုံ အခြေခံမူ တူတယ်။

07:18

it's got oxygen on one side,

183

426480

1416

တစ်ဘက်မှာ အောက်ဆီဂျင် ရှိတယ်၊

07:19

but instead of having
hydrogen on the other,

184

427920

2096

အခြားတစ်ဘက်တွင် ဟိုက်ဒရိုဂျင် ရှိရမယ့်အစား

07:22

it's got some soup,

185

430040

1296

စွပ်ပြုတ် ရှိတယ်၊

07:23

and inside that soup
there are living microbes.

186

431360

2816

တဖန် အဲဒီစွပ်ပြုတ်ထဲတွင် ကျတော့
သက်ရှိ ပိုးမွှားတွေပါ။

07:26

Now, if you take some organic material --

187

434200

2696

ခင်ဗျားတို့က ဇီဝပစ္စည်းကို ယူမယ်ဆိုရင်၊

07:28

could be some waste products, some food,

188

436920

2336

စွန့်ပစ်ချင်တဲ့ စားကုန်၊ အစားအစာ၊

ခင်ဗျားရဲ့ အသားညှပ်ပေါင်မုန့်ကို၊

07:31

maybe a bit of your sandwich --

189

439280

1496

07:32

you put it in there,
the microbes will eat that food,

190

440800

2816

အဲဒီထဲကို ထည့်ပေးလိုက်ရင်၊ ပိုးမွှားတွေက
အဲဒီအစာကို စားကြပြီး

07:35

and they will turn it into electricity.

191

443640

1880

အဲဒါကို လျှပ်စစ်အဖြစ် ထုတ်လုပ်ပေးကြမယ်။

07:38

Not only that, but if you select
the right kind of microbes,

192

446400

3496

အဲဒါတင်မက၊ ကိုယ်က မှန်ကန်တဲ့
ပိုးမွှားတွေကို ရွေးနိုင်ရင်

07:41

you can use the microbial fuel cell
to treat some of the pollution.

193

449920

3760

ပိုးမွှား လောင်စာ ဆဲလ်ကို ညစ်ညမ်းမှု
အချို့ကို ရှင်းရန် သုံးနိုင်မယ်။

မှန်ကန်တဲ့ ပိုးမွှားတွေကို ရွေးခဲ့ရင်

07:46

If you choose the right microbes,

194

454400

1616

07:48

the microbes will eat the algae.

195

456040

2616

ပိုးမွှားတွေက ရေညှိကို စားကြလိမ့်မယ်။

07:50

If you use other kinds of microbes,

196

458680

2336

ကိုယ်က အခြားမျိုးပိုးမွှားများကို သုံးရင်၊

07:53

they will eat petroleum
spirits and crude oil.

197

461040

3520

၎င်းတို့ဟာ ဓာတ်ဆီ၊ အရက်ပျံနဲ့
ရေနံစိမ်းကို စားကြမယ်။

07:56

So you can see
how this stomach could be used

198

464960

2696

ဒီတော့ ဒီအစာအိမ်ကို ညစ်ညမ်းမှုကို
ရှင်းရန်အတွက်သာမက

07:59

to not only treat the pollution

199

467680

3256

အသုံးပြုလို့ ရနိုင်ရုံသမာက

08:02

but also to generate electricity
from the pollution.

200

470960

2800

ညစ်ညမ်းမှုမှ လျှပ်စစ်
ထုတ်လုပ်ရန်လည်း သုံးနိုင်တယ်။

08:06

So the robot will move
through the environment,

201

474400

2776

ဒီလိုနည်းဖြင့် ရိုဘော့ဟာ ပတ်ဝန်းကျင်ထဲ
ရွေ့ရှားရင်း

08:09

taking food into its stomach,

202

477200

2096

အစားအစာကို အစာအိမ်သို့ ပို့သွားမယ်၊

08:11

digest the food, create electricity,

203

479320

2496

အစာကို ချေဖျက်လျက်
လျှပ်စစ်ကို ထုတ်လုပ်မယ်၊

ပတ်ဝန်းကျင်ထဲ လှုပ်ရှားဖို့
လျှပ်စစ်ကို သုံးနိုင်ပြီး

08:13

use that electricity
to move through the environment

204

481840

2496

ဒါကို ထပ်တလဲလဲ လုပ်နိုင်တယ်။

08:16

and keep doing this.

205

484360

1216

08:17

OK, so let's see what happens
when we run the Row-bot --

206

485600

3536

ကောင်းပြီ၊ Row-bot ကို လွှတ်ပေးလိုက်လို့
၎င်းက လှော်နေတဲ့ အခါမှာ

ဖြစ်လာမှာကို စောင့်ကြည့်ကြရအောင်။

08:21

when it does some rowing.

207

489160

1376

08:22

Here we've got a couple of videos,

208

490560

1656

ကျွန်တော်တို့ ပြစရာ ဗီဒီယို တချို့ ရှိတယ်။

08:24

the first thing you'll see --
hopefully you can see here

209

492240

2656

ခင်ဗျားတို့ ပထမဆုံး မြင်ရမှာက၊
မြင်ရတယ်နော်၊

08:26

is the mouth open.

210

494920

1296

ပွင့်နေတဲ့ ပါးစပ်ပေါက်ပါ။

08:28

The front mouth and the bottom mouth open,

211

496240

3016

ရှေ့ပါးစပ်နဲ့ အောက်ပိုင်း
ပါးစပ်ကို ဖွင့်ထား၊

08:31

and it will stay opened enough,

212

499280

1536

လုံလောက်စွာ ပွင့်လျက် ရှိနေမယ်၊

08:32

then the robot will start to row forward.

213

500840

2016

အဲဒီနောက် ရိုဘော့ဟာ
ရှေ့ကို စပြီး လှုပ်ရှားတော့မယ်။

08:34

It moves through the water

214

502880

1256

၎င်းဟာ ရေကို ဖြတ်သွားလျက်

08:36

so that food goes in
as the waste products go out.

215

504160

3096

အစာဟာ အထဲကို ဝင်သွားမှာ ဖြစ်ပြီး
စွန့်ပစ်မယ်ဟာက ထွက်လာမယ်။

08:39

Once it's moved enough,

216

507280

1256

လုံလောက်စွာ လှုပ်ရှားပြီးတဲ့ နောက်မှာ၊

08:40

it stops and then it closes the mouth --

217

508560

2936

၎င်းဟာ ရပ်လိုက်ကာ ပါးစပ်ကို ပိတ်လိုက်မယ်၊

08:43

slowly closes the mouths --

218

511520

2416

တဖြည်းဖြည်းနဲ့ ပါးစပ်ကို ပိတ်မယ်၊

08:45

and then it will sit there,

219

513960

1656

ပြီးတော့ ၎င်းဟာ အဲဒီမှာ ထိုင်နေမယ်၊

08:47

and it will digest the food.

220

515640

1640

ရှိနေတဲ့ အစားအစာကို ချေဖျက်မယ်။

အဲဒီ ပိုးမွှား လောင်စာ ဆဲလ်တွေထဲမှာ

08:50

Of course these microbial fuel cells,

221

518000

2696

ပိုးမွှားတွေ ရှိကြတာ အမှန်ပါပဲ။

08:52

they contain microbes.

222

520720

1256

08:54

What you really want is lots of energy

223

522000

1856

ကျွန်တော်တို့ တကယ်လိုချင်တာက
စွမ်းအင် အများကြီးကို

08:55

coming out of those microbes
as quickly as possible.

224

523880

2616

ပိုးမွှားများထံမှ အတတ်နိုင်ဆုံး
အမြန်ဆုံး ရချင်တယ်။

08:58

But we can't force the microbes

225

526520

1576

ဒါပေမဲ့ ပိုးမွှာတွေက
စက္ကန့်တိုင်းမှာ ထုတ်ပေးကြတဲ့

09:00

and they generate a small amount
of electricity per second.

226

528120

3016

လျှပ်စစ်ဟာ နည်းပြီး တိုးထုတ်ဖို့
ပိုးမွှားတွေကို ခိုင်းမရပါ။

09:03

They generate milliwatts, or microwatts.

227

531160

3256

သူတို့ ထုတ်ပေးနိုင်တာက မီလီဝပ်
ဒါမှမဟုတ် မိုက်ခရိုဝပ်မျှပါ။

09:06

Let's put that into context.

228

534440

1856

ဒါကို ရှင်းပြပါရစေ။

09:08

Your mobile phone for example,

229

536320

1536

ခင်ဗျားတို့ရဲ့ မိုဘိုင်းဖုန်း၊

09:09

one of these modern ones,

230

537880

1376

ခေတ်အမှီဆုံး တစ်ခုဆိုရင်၊

09:11

if you use it, it takes about one watt.

231

539280

2216

ခင်ဗျားတို့ သုံးရင် တစ်ဝပ်ခန့် လိုတယ်။

09:13

So that's a thousand or a million times
as much energy that that uses

232

541520

3816

ဒီတော့ ဖုန်း သုံးတာက ခုနက
ပိုးမွှားလောင်စာဆဲလ်နဲ့ ယှဉ်ပြောရရင်

09:17

compared to the microbial fuel cell.

233

545360

1960

အကြိမ် တစ်ထောင်၊ တသန်းအထိကို များပါတယ်။

ဒီပြဿနာကို ကျွန်တော်တို့
ဘယ်လို လုပ်မလဲ။

09:20

How can we cope with that?

234

548000

1576

09:21

Well, when the Row-bot
has done its digestion,

235

549600

2856

ကောင်းပြီ၊ Row-bot က
အစာကို ချေပြီးသွားတဲ့ အခါမှာ

09:24

when it's taken the food in,

236

552480

1456

အစားအစာကို အထဲကို ယူထည့်လိုက်ကာ

09:25

it will sit there and it will wait
until it has consumed all that food.

237

553960

3536

ထိုင်နေလျက် အစာအားလုံးကို
သုံးဆောင်ပြီးတဲ့အထိ စောင့်နေမယ်။

09:29

That could take some hours,
it could take some days.

238

557520

3216

အဲဒါ နာရီအနည်းငယ်၊ ရက်အနည်းငယ်
အထိ ကြာနိုင်တယ်။

09:32

A typical cycle for the Row-bot
looks like this:

239

560760

3696

Row-bot ရဲ့ ပုံမှန် စက်ဝန်းက ဒီလို ရှိတယ်-

၎င်းဟာ ပါးစပ်ကို ဖွင့်လိုက်တယ်၊

09:36

you open your mouth,

240

564480

1256

09:37

you move,

241

565760

1256

ရှေ့ကို ရွေ့တယ်၊

09:39

you close your mouth

242

567040

1256

၎င်းဟာ ပါးစပ်ကို ပိတ်တယ်၊

09:40

and you sit there for a while waiting.

243

568320

1856

ပြီးရင် ၎င်းဟာ ခဏကြာ ထိုင်နေမယ်။

09:42

Once you digest your food,

244

570200

1376

အစားအစာတွေကို ချေဖျက်ပြီးတာနဲ့

09:43

then you can go about
doing the same thing again.

245

571600

2816

ရှေ့ဆက် လှုပ်ရှားလျက်
အဲဒါကို ထပ်ပြီး လုပ်နိုင်တယ်။

09:46

But you know what, that looks
like a real organism, doesn't it?

246

574440

2976

ဒါပေမဲ့၊ ဒါဟာ တကယ့်
သက်ရှိအကောင်နဲ့ တူတယ် မဟုတ်လား။

အဲဒါ ကျွန်ုပ်တို့ လုပ်ကိုင်ကြပုံ
အတိုင်းပါပဲ။

09:49

It looks like the kind of thing we do.

247

577440

1856

စနေညနေတွင် ကျွန်ုပ်တို့ဟာ
ကိုယ့်ပါးစပ်ကို ဖွင့်ကြတယ်၊

09:51

Saturday night,
we go out, open our mouths,

248

579320

2056

09:53

fill our stomachs,

249

581400

1536

ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ အစာအိမ်တွေကို ဖြည့်ကြတယ်၊

09:54

sit in front of the telly and digest.

250

582960

2936

တီဗီရှေ့မှာ ထိုင်ရင်း အစာကို ချေကြတယ်။

09:57

When we've had enough,
we do the same thing again.

251

585920

2376

အတော်လေး ချေပြီးတဲ့ နောက်မှာ
အဲဒီအတိုင်း ထပ်လုပ်ကြတယ်။

10:00

OK, if we're lucky with this cycle,

252

588320

2856

အဲဒီလို လုပ်ပြီးတဲ့ နောက်မှာ

10:03

at the end of the cycle
we'll have enough energy left over

253

591200

3536

ခုနက စက်ဝန်းအဆုံးမှာ ကိုယ့်ဆီမှာ
စွမ်းအင် ကျန်နေသေးရင်

10:06

for us to be able to do something else.

254

594760

2136

ကျွန်ုပ်တို့ နောက်တစ်ခုခုကို လုပ်ရဦးမှာပါ။

10:08

We could send a message, for example.

255

596920

2016

ကျွန်ုပ်တို့ဟာ စာတိုကို
ပို့နိုင်တယ်၊ ဥပမာ၊

10:10

We could send a message saying,

256

598960

1496

အခုလို ပါတဲ့ စာတို ပို့နိုင်တယ်၊

10:12

"This is how much pollution
I've eaten recently,"

257

600480

2336

"မကြာမီ ကျွန်တော် စားခဲ့တဲ့
ညစ်ညမ်းမှုက ဒီလောက်ကြီး"

10:14

or, "This is the kind of stuff
that I've encountered,"

258

602840

2576

ဒါမှမဟုတ် "ငါရင်ဆိုင်နေရတဲ့
ပြဿာက ဒီလိုပါ။"

10:17

or, "This is where I am."

259

605440

1680

ဒါမှမဟုတ် "ငါရှိနေတာ ဒီနေရာမှာ။"

10:19

That ability to send a message
saying, "This is where I am,"

260

607800

3256

"ငါရှိနေတာ ဒီနေရာမှာ။"ဆိုတဲ့ စာတိုကို
ပို့နိုင်တဲ့

10:23

is really, really important.

261

611080

1936

လုပ်နိုင်စွမ်းဟာ သိပ်ကို အရေးကြီးတယ်။

10:25

If you think about the oil slicks
that we saw before,

262

613040

2496

အစောပိုင်း ကျွန်ုပ်တို့
မြင်ခဲ့ရတဲ့ ရေနံယိုဖိတ်မှုတွေကို

10:27

or those massive algal blooms,

263

615560

1456

ပွင့်လာကြတဲ့ ရေညှိတွေကို
စဉ်းစားရင်

10:29

what you really want to do
is put your Row-bot out there,

264

617040

2696

ကျွန်ုပ်တို့ တကယ်လုပ်နိုင်တာက Row-bot ကို
ချထားရန်ပါပဲ၊

10:31

and it eats up all of those pollutions,

265

619760

1976

၎င်းဟာ ညစ်ညမ်းမှုအားလုံးကို စားပစ်မှာပါ။

10:33

and then you have to go collect them.

266

621760

2176

ပြီးရင် အဲဒါကို လိုက် ကောက်ရုံပါပဲ။

10:35

Why?

267

623960

1216

ဘာဖြစ်လို့လဲ။

10:37

Because these Row-bots at the moment,

268

625200

1816

လောလောဆယ်မှာ ဒီ Row-bot တွေဟာ

10:39

this Row-bot I've got here,

269

627040

1336

ဒီမှာ ရှိနေတဲ့ Row-bot ထဲတွင်

10:40

it contains motors, it contains wires,

270

628400

1856

မော်တာတွေ၊ ဝိုင်ယာကြိုးတွေ ပါရှိပါတယ်၊

10:42

it contains components
which themselves are not biodegradable.

271

630280

3456

ဇီဝသဘောအရ ဆွေးမြေ့မှာ မဟုတ်တဲ့
အစိတ်အပိုင်းတွေ ပါတယ်။

10:45

Current Row-bots contain
things like toxic batteries.

272

633760

2736

လက်ရှိ Row-bot တွေထဲတွင် အဆိပ်အတောက်
ဘက်ထရီ ရှိပါတယ်။

10:48

You can't leave those in the environment,

273

636520

1976

အဲဒါတွေကို ပတ်ဝန်းကျင်ထဲ ထားမရနိုင်ပါဘူး။

10:50

so you need to track them,

274

638520

1496

ဒါကြောင့် ၎င်းတို့ကို
စောင့်ကြည့်ရန် လိုတယ်၊

10:52

and then when they've finished
their job of work,

275

640040

2336

၎င်းတို့ရဲ့ အလုပ်ပြီးသွားတဲ့အခါ

10:54

you need to collect them.

276

642400

1256

၎င်းတို့ကို ကောက်ယူရန် လိုတယ်။

10:55

That limits the number
of Row-bots you can use.

277

643680

2336

အဲဒါကြောင့် Row-bot သုံးရာတွင်
ကန့်သတ်ချက် ရှိတယ်။

10:58

If, on the other hand,

278

646040

1256

နောက်တစ်ဖက်မှ ကျတော့၊

10:59

you have robot a little bit
like a biological organism,

279

647320

3136

ကိုယ့်ရိုဘော့က သက်ရှိ အကောင်နဲ့
နည်းနည်းလေး တူပါက၊

11:02

when it comes to the end of its life,

280

650480

2096

အဲဒါက သက်တမ်း ကုန်ဆုံးသွားရင်၊

11:04

it dies and it degrades to nothing.

281

652600

2456

၎င်းဟာ သေသွားလျက် ကျေပျက်သွားမှာပါ။

11:07

So wouldn't it be nice if these robots,

282

655080

2336

အဲဒါကြောင့်မို့လို့ ဒီရိုဘော့တွေဟာ

11:09

instead of being like this,
made out of plastic,

283

657440

2239

ဒီလို ပလတ်စတစ်နဲ့ လုပ်မယ့်အစား

11:11

were made out of other materials,

284

659703

1593

ကျွန်ုပ်တို့ စွန့်ပစ်ကြတဲ့ အခါမှာ

ေကြပျက်လွယ်တဲ့ ပစ္စည်းများဖြင့်
လုပ်ထားမယ်ဆိုရင်

11:13

which when you throw them out there,

285

661320

1736

11:15

they biodegrade to nothing?

286

663080

1336

ဘာမှမကျန် ပျက်စီးသွားရင်ကော။

11:16

That changes the way
in which we use robots.

287

664440

2096

အဲဒီလိုဆိုရင် ရိုဘော့တွေ
သုံးပုံ ပြောင်းသွားမယ်။

11:18

Instead of putting 10 or 100
out into the environment,

288

666560

3376

ပတ်ဝန်းကျင် ထဲတွင်
၁၀ ဒါမှမဟုတ် ၁၀၀ ချထားမယ်၊

၎င်းတို့ကို စောင့်ကြည့်နေရမယ်၊

11:21

having to track them,

289

669960

1256

11:23

and then when they die,

290

671240

1336

ပြီးတော့ ၎င်းတို့ သေတဲ့အခါမှာ

11:24

collect them,

291

672600

1216

လိုက်ပြီး စုစည်းရမယ့်အစား

11:25

you could put a thousand,

292

673840

1696

ကျွန်ုပ်တို့ဟာ ထောင်ချီ၊ သန်းချီ

11:27

a million, a billion robots
into the environment.

293

675560

2736

ဘီလီယံချီ ရိုဘော့တွေကို ပတ်ဝန်းကျင်ထဲ
ချထားနိုင်ကြမယ်။

11:30

Just spread them around.

294

678320

1816

၎င်းတို့ကို ဝန်းကျင်ထဲမှာ
ဖြန့်ထားနိုင်မယ်။

11:32

You know that at the end of their lives,
they're going to degrade to nothing.

295

680160

3616

၎င်းတို့ သက်တမ်း ဆုံးတဲ့အခါ ဘာမှမကျန်
ပျက်ပြုန်းသွားကြမှာပါ။

11:35

You don't need to worry about them.

296

683800

1696

ကျွန်ုပ်တို့ဟာ ၎င်းတို့ အကြောင်း
စဉ်းစားရန် မလိုတော့ပါ။

11:37

So that changes the way
in which you think about robots

297

685520

2616

ဒီလိုဆိုရင် ရိုဘော့အကြောင်း ကျွန်ုပ်တို့
စဉ်းစားပုံအသုံးချပုံ

11:40

and the way you deploy them.

298

688160

1376

ပြောင်းလဲ သွားပါလိမ့်မယ်။

11:41

Then the question is: Can you do this?

299

689560

1856

အခုမေးစရာက - ဒီလို လုပ်လို့ရနိုင်မလား။

11:43

Well, yes, we have shown
that you can do this.

300

691440

2176

လုပ်ရနိုင်တာကို ကျွန်ုပ်တို့ ပြခဲ့ပြီ။

11:45

You can make robots
which are biodegradable.

301

693640

2096

ဇီဝဆွေးလွယ် ရိုဘော့တွေ လုပ်နိုင်တယ်။

11:47

What's really interesting
is you can use household materials

302

695760

2856

အဲဒီလို ဇီဝဆွေးလွယ် ရိုဘော့များကို
အိမ်သုံးပစ္စည်းများနဲ့

11:50

to make these biodegradable robots.

303

698640

1696

လုပ်နိုင်တာ စိတ်ဝင်စားစရာပါပဲ။

11:52

I'll show you some;
you might be surprised.

304

700360

2576

တချို့ကိုပြပါမယ်၊
ခင်ဗျားတို့ အံ့သြသွားကြမှာပါ။

11:54

You can make a robot out of jelly.

305

702960

2896

ရိုဘော့ကို ဂျယ်လီနဲ့ လုပ်နိုင်တယ်။

11:57

Instead of having a motor,
which we have at the moment,

306

705880

2776

လောလောဆယ်မှာ သုံးထားတဲ့ မော်တာအစား

12:00

you can make things
called artificial muscles.

307

708680

2456

ကျွန်ုပ်တို့ဟာ ကြွက်သား
အတုဆိုတာတွေကို ပြုလုပ်နိုင်တယ်။

12:03

Artificial muscles are smart materials,

308

711160

2296

ကြွက်သားအတုများဟာ စမတ်ကျတဲ့ အရာပါ၊

၎င်းတို့ဆီ လျှပ်စစ် သွယ်ပေးလိုက်ရင်၊

12:05

you apply electricity to them,

309

713480

1456

12:06

and they contract,
or they bend or they twist.

310

714960

2176

၎င်းတို့ဟာ ကျုံ့မယ်၊ ကွေးမယ်၊
တွန့်လိမ်ကြမယ်။

12:09

They look like real muscles.

311

717160

2216

၎င်းတို့ဟာ တကယ့် ကြွက်သားနဲ့ တူပါတယ်။

12:11

So instead of having a motor,
you have these artificial muscles.

312

719400

3000

ဒီတော့ မော်တာအစား ဒီလို
ကြွက်သားအတုတွေ သုံးကြမယ်။

12:14

And you can make
artificial muscles out of jelly.

313

722424

2832

အဲဒီလို ကြွက်သားအတုကို
ဂျယ်လီနဲ့ လုပ်နိုင်တယ်။

12:17

If you take some jelly and some salts,

314

725280

1936

ဂျယ်လီနည်းနည်း ဆားနည်းနည်း ယူလိုက်ပြီး

12:19

and do a bit of jiggery-pokery,

315

727240

1576

နည်းနည်းလေး မွမ်းမံပေးလိုက်ရင်၊

12:20

you can make an artificial muscle.

316

728840

1776

ကျွန်ုပ်တို့ဟာ ကြွက်သား
အတုကို လုပ်နိုင်ပြီ။

12:22

We've also shown you can make
the microbial fuel cell's stomach

317

730640

3576

ပိုးမွှား လောင်စာ ဆဲလ်ဖြင့် အစာအိမ်
ပြုလုပ်ပုံကိုလည်း ကျွန်ုပ်တို့ ပြခဲ့ပြီ၊

12:26

out of paper.

318

734240

1416

စက္ကူနဲ့ လုပ်နိုင်တာ။

12:27

So you could make the whole
robot out of biodegradable materials.

319

735680

3480

ဒီတော့ ကျွန်ုပ်တို့ဟာ ရိုဘော့ တစ်ခုလုံးကို
ဇီဝဆွေးလွယ် ပစ္စည်းများနဲ့ လုပ်နိုင်တယ်။

12:31

You throw them out there,
and they degrade to nothing.

320

739480

2880

လိုတဲ့နေရာမှာ ချထားလိုက်ရင် ဘာမှ
မကျန်ဘဲ ဆွေးသွားမှာပါ။

အဲဒါဟာ တကယ့်ကို စိတ်လှုပ်ရှားစရာကြီးပါ။

12:35

Well, this is really, really exciting.

321

743600

1856

အဲဒါက ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ ရိုဘော့ အကြောင်း
အတွေးအခေါ်ကို လုံးဝ ပြောင်းပစ်ပါမယ်။

12:37

It's going to totally change the way
in which we think about robots,

322

745480

3191

တချိန်တည်းမှာ ကျွန်ုပ်တို့အား
ဖန်တီးခွင့် ပေးမယ်။

12:40

but also it allows you
to be really creative

323

748695

2241

12:42

in the way in which you think
about what you can do with these robots.

324

750960

3336

ကိုယ့် အတွေးအခေါ်၊ ရိုဘော့နဲ့ လုပ်လို့
ရနိုင်တာတွေ စဉ်းစားပုံ ပြောင်းသွားမယ်။

12:46

I'll give you an example.

325

754320

1256

ကျွန်တော် ဥပမာတစ်ခုပြမယ်။

12:47

If you can use jelly to make a robot --

326

755600

2576

ရိုဘော့ လုပ်ရန် ဂျယ်လီကို သုံးနိုင်ရင်၊

12:50

now, we eat jelly, right?

327

758200

1896

ဂျယ်လီကို ကျွန်ုပ်တို့ စားကြတယ်နော်။

12:52

So, why not make something like this?

328

760120

2496

ဒါမျိုး တစ်ခုခု လုပ်လို့ မရနိုင်ဘူးလား။

12:54

A robot gummy bear.

329

762640

1400

စေးကပ် ဝက်ဝံပုံ ရိုဘော့ ဆိုပါစို့။

12:57

Here, I've got some I prepared earlier.

330

765120

2776

ကြိုပြီး ပြင်လာခဲ့တာ တချို့ ယူလာတယ်။

12:59

There we go. I've got a packet --

331

767920

1600

ဟောဒီမှာ၊ အထုပ်တစ်ထုပ်။

13:02

and I've got a lemon-flavored one.

332

770560

1880

သံပုရာ အနံ့နဲ့ဟာ ရှိတယ်။

အဲဒီ စေးကပ် ဝက်ဝံကို ယူမယ်၊
ရိုဘော့ မဟုတ်ဘူးနော်။

13:05

I'll take this gummy bear --
he's not robotic, OK?

333

773600

2736

ဒါပေမဲ့ ဟန်လုပ်နေလိုက်မယ်။

13:08

We have to pretend.

334

776360

1216

13:09

And what you do with one of these
is you put it in your mouth --

335

777600

3016

အဲဒါ တစ်ခုကို ကိုယ့်ပါးစပ်ထဲ
ထည့်လိုက်မယ်ဆိုရင်-

13:12

the lemon's quite nice.

336

780640

1240

သံပုရာ အရသာ ကောင်းတယ်ဗျ။

13:14

Try not to chew it too much,
it's a robot, it may not like it.

337

782720

2905

ရိုဘော့ ဆိုတော့ သိပ်မဝါးပါနဲ့၊
အဲဒါကို ကြိုက်ချင်မှ ကြိုက်မှာ။

ပြီးတော့ မျိချလိုက်မယ်။

13:18

And then you swallow it.

338

786840

2216

အဲဒါနဲ့ ၎င်းဟာ သင့်အစာအိမ်ထဲ ဝင်သွားမယ်။

13:21

And then it goes into your stomach.

339

789080

1696

13:22

And when it's inside your stomach,
it moves, it thinks, it twists, it bends,

340

790800

3816

အစာအိမ်ထဲ ရှိနေစဉ် ၎င်းဟာ လှုပ်ရှားမယ်၊
စဉ်းစားမယ်၊ တွန့်လိမ် ကွေးမယ်၊

13:26

it does something.

341

794640

1216

တစ်ခုခု လုပ်နေမှာပါ။

13:27

It could go further down
into your intestines,

342

795880

2176

၎င်းဟာ ရှေ့ဆက်ပြီး သင့် အူမဆီ သွားမယ်၊

13:30

find out whether you've got
some ulcer or cancer,

343

798080

2336

အစာအိမ်နာ ဒါမှမ ဟုတ် ကင်ဆာ ရှိမရှိ
စူးစမ်းမယ်၊

13:32

maybe do an injection,
something like that.

344

800440

2096

လိုရင် ဆေးထိုးပေးမယ် စသဖြင့် ပေါ့လေ။

13:34

You know that once
it's done its job of work,

345

802560

2856

၎င်းဟာ သူ့အလုပ်ကို
လုပ်ကိုင်လို့ ပြီးသွားရင်

13:37

it could be consumed by your stomach,

346

805440

2216

၎င်းကို သင့် အစာအိမ်ကို
စားသုံးပစ်နိုင်တယ်၊

13:39

or if you don't want that,

347

807680

1696

ဒါမှမဟုတ် သင်က အဲဒီလို အစားချင်ရင်၊

13:41

it could go straight through you,

348

809400

1616

၎င်းဟာ သင့်ခန္ဓာကိုယ်ကို ဖြတ်သွားပြီး

13:43

into the toilet,

349

811040

1216

အိမ်သာသို့ ထွက်သွားမယ်၊

13:44

and be degraded safely in the environment.

350

812280

2216

ပတ်ဝန်းကျင်အတွက်
အန္တရာယ်မရှိဘဲ ဆွေးသွားမယ်။

13:46

So this changes the way, again,
in which we think about robots.

351

814520

3240

ဒီလိုနည်းဖြင့် ရိုဘော့တွေ အကြောင်း
ကျွန်ုပ်တို့ တွေးခေါ်ပုံ ပြောင်းသွားမယ်။

13:50

So, we started off looking
at robots that would eat pollution,

352

818720

4296

ကျွန်ုပ်တို့ ညစ်ညမ်းမှုကို စားပစ်မယ့်
ရိုဘော့ အကြောင်းနဲ့ စတင်ခဲ့ကြကာ

13:55

and then we're looking
at robots which we can eat.

353

823040

2656

စားလို့ရနိုင်မယ့် ရိုဘော့တွေဖြင့်
လေ့လာမှု အဆုံးသတ်လိုက်တယ်။

13:57

I hope this gives you some idea

354

825720

1656

အခုတော့ ခင်ဗျားတို့ဆီမှာ
အနာဂတ် ရိုဘော့တွေ လုပနိုင်မယ့်

13:59

of the kinds of things
we can do with future robots.

355

827400

2440

စိတ်ကူး တချို့ ရှိလာပြီလို့
မျှော်လင့်ပါတယ်။

14:03

Thank you very much for your attention.

356

831560

1896

အခုလို အာရုံပြု
နားထောင်ကြတာ ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

14:05

(Applause)

357

833480

3483

(လက်ခုပ်သံများ)

Translated by Myo Aung
Reviewed by sann tint

ABOUT THE SPEAKER

Jonathan Rossiter - Roboticist
Jonathan Rossiter develops soft robotic technologies and turns them into real robots and smart machines for engineers, musicians, doctors and artists.

Why you should listen

Jonathan Rossiter is Professor of Robotics at University of Bristol, and heads the Soft Robotics Group at Bristol Robotics Laboratory. His group researches soft robotics: robots and machines that go beyond conventional rigid and motorized technologies into the world of smart materials, reactive polymers biomimetics and compliant structures. Because they're soft, these robots are inherently safe for interaction with the human body and with the natural environment. They can be used to deliver new healthcare treatments, wearable and assistance devices, and human-interface technologies. They wide impact from furniture to fashion and from space systems to environmental cleanup. They can even be made biodegradable and edible.

Currently a major focus of Rossiter's work is on the development of soft robotic replacement organs for cancer and trauma sufferers and on smart "trousers" to help older people stay mobile for longer.

More profile about the speaker
Jonathan Rossiter | Speaker | TED.com

THE ORIGINAL VIDEO ON TED.COM

Jonathan Rossiter: ညစ်ညမ်းမှုကို စားတဲ့ ရိုဘော့ | TED Talk | TED.com