TED2011
Kathryn Schulz: On being wrong
Kathryn Schulz: O popełnianiu błędów
Filmed:
Readability: 3.5
4,826,828 views
Większość z nas zrobiłaby wszystko, żeby uniknąć pomyłki. Ale co, jeśli i to myślenie jest błędne? "Pomyłkolożka" Kathryn Schulz prezentuje fascynujące przykłady, nie tylko, żeby potwierdzić, ale omówić ludzką omylność.
Kathryn Schulz - Wrongologist
Kathryn Schulz is a staff writer for the New Yorker and is the author of "Being Wrong: Adventures in the Margin of Error." Full bio
Kathryn Schulz is a staff writer for the New Yorker and is the author of "Being Wrong: Adventures in the Margin of Error." Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
So it's 1995,
0
0
3000
Jest rok 1995,
00:18
I'm in college,
1
3000
2000
jestem studentką
00:20
and a friend and I go on a road trip
2
5000
3000
i razem z koleżanką jedziemy w podróż samochodem
00:23
from Providence, Rhode Island
3
8000
2000
z Providence na Rhode Island
00:25
to Portland, Oregon.
4
10000
2000
do Portland w Oregonie.
00:27
And you know, we're young and unemployed,
5
12000
3000
Jesteśmy młode, bezrobotne,
00:30
so we do the whole thing on back roads
6
15000
2000
więc wybieramy nieutarte szlaki,
00:32
through state parks
7
17000
2000
przez parki stanowe,
00:34
and national forests --
8
19000
3000
i lasy narodowe...
00:37
basically the longest route we can possibly take.
9
22000
3000
w zasadzie najdłuższa trasa jaką mogłyśmy wybrać.
00:41
And somewhere in the middle of South Dakota,
10
26000
3000
Gdzieś w środku Południowej Dakoty,
00:44
I turn to my friend
11
29000
3000
odwracam się do mojej przyjaciółki
00:47
and I ask her a question
12
32000
2000
i zadaje jej pytanie, które
00:49
that's been bothering me
13
34000
2000
dręczyło mnie
00:51
for 2,000 miles.
14
36000
3000
przez 2,000 mil.
00:55
"What's up with the Chinese character I keep seeing by the side of the road?"
15
40000
4000
"O co chodzi z tymi chińskimi znakami, które ciągle widzę przy drodze?"
01:02
My friend looks at me totally blankly.
16
47000
4000
Moja przyjaciółka spojrzała na mnie zupełnie zaskoczona.
01:06
There's actually a gentleman in the front row
17
51000
2000
Mina pana w pierwszym rzędzie
01:08
who's doing a perfect imitation of her look.
18
53000
3000
idealnie imituje wyraz jej twarzy w tym momencie.
01:11
(Laughter)
19
56000
3000
(Śmiech)
01:14
And I'm like, "You know,
20
59000
2000
Pytam dalej..."No wiesz,
01:16
all the signs we keep seeing
21
61000
2000
wszystkie te znaki z chińskimi symbolami,
01:18
with the Chinese character on them."
22
63000
3000
które widziałyśmy."
01:22
She just stares at me for a few moments,
23
67000
3000
Wpatrywała się we mnie przez kilka chwil
01:25
and then she cracks up,
24
70000
3000
i nagle wybuchnęła śmiechem,
01:28
because she figures out what I'm talking about.
25
73000
2000
bo dopiero zdała sobie sprawę, o czym mówię.
01:30
And what I'm talking about is this.
26
75000
3000
A mówiłam o tym.
01:33
(Laughter)
27
78000
6000
(Śmiech)
01:39
Right, the famous Chinese character for picnic area.
28
84000
4000
Dokładnie, znany chiński symbol oznaczający teren piknikowy.
01:43
(Laughter)
29
88000
2000
(Śmiech)
01:45
I've spent the last five years of my life
30
90000
4000
Ostatnie pięć lat swojego życia spędziłam
01:49
thinking about situations
31
94000
2000
zastanawiając się nad
01:51
exactly like this --
32
96000
3000
właśnie takimi sytuacjami...
01:54
why we sometimes misunderstand
33
99000
2000
dlaczego czasami źle rozumiemy
01:56
the signs around us,
34
101000
2000
symbole, które nas otaczają,
01:58
and how we behave when that happens,
35
103000
3000
jak się zachowujemy, kiedy zdarzają nam się takie sytuacje
02:01
and what all of this can tell us about human nature.
36
106000
4000
i co mówi to o ludzkiej naturze.
02:05
In other words, as you heard Chris say,
37
110000
2000
Innymi słowy, jak powiedział Chris,
02:07
I've spent the last five years
38
112000
2000
spędziłam ostanie pięć lat
02:09
thinking about being wrong.
39
114000
3000
zastanawiając się nad popełnianiem błędów.
02:12
This might strike you as a strange career move,
40
117000
3000
Może wam się to wydawać dziwny zawodowy ruch
02:15
but it actually has one great advantage:
41
120000
3000
ale prawdę mówiąc miał on jedną poważna zaletę:
02:18
no job competition.
42
123000
2000
brak konkurencji.
02:20
(Laughter)
43
125000
2000
(Śmiech)
02:22
In fact, most of us do everything we can
44
127000
3000
W rzeczywistości większość z nas robi wszystko, co tylko może,
02:25
to avoid thinking about being wrong,
45
130000
3000
żeby uniknąć pomyłki,
02:28
or at least to avoid thinking about the possibility
46
133000
2000
a nawet uniknąć myśli o możliwości
02:30
that we ourselves are wrong.
47
135000
2000
pomylenia się.
02:32
We get it in the abstract.
48
137000
2000
Uważamy to za abstrakcję.
02:34
We all know everybody in this room makes mistakes.
49
139000
2000
Wszyscy wiemy, że każdy popełnia błędy.
02:37
The human species, in general, is fallible -- okay fine.
50
142000
3000
Gatunek ludzki generalnie rzecz biorąc jest omylny... ok, w porządku.
02:41
But when it comes down to me, right now,
51
146000
3000
Ale kiedy sprawa zaczyna dotyczyć mnie,
02:44
to all the beliefs I hold,
52
149000
2000
moich przekonań,
02:46
here in the present tense,
53
151000
3000
w czasie teraźniejszym,
02:49
suddenly all of this abstract appreciation of fallibility
54
154000
4000
całe abstrakcyjne rozumienie "omylności"
02:53
goes out the window --
55
158000
3000
ucieka przez okno...
02:56
and I can't actually think of anything I'm wrong about.
56
161000
3000
nie przychodzi do głowy nic, w czym mogłabym się mylić.
03:00
And the thing is, the present tense is where we live.
57
165000
3000
Rzecz w tym, że czas teraźniejszy to nasze życie.
03:03
We go to meetings in the present tense;
58
168000
3000
Chodzimy na spotkania w czasie teraźniejszym;
03:06
we go on family vacations in the present tense;
59
171000
2000
jeździmy na rodzinne wakacje;
03:08
we go to the polls and vote in the present tense.
60
173000
4000
bierzemy udział w referendach i wyborach.
03:12
So effectively, we all kind of wind up traveling through life,
61
177000
3000
Ostatecznie wszyscy podróżujemy przez życie
03:15
trapped in this little bubble
62
180000
2000
uwięzieni w tej małej bańce
03:17
of feeling very right about everything.
63
182000
3000
poczucia, że wszystko robimy dobrze.
03:21
I think this is a problem.
64
186000
2000
Myślę, że jest to problemem.
03:23
I think it's a problem for each of us as individuals,
65
188000
3000
Myślę, że jest to problem każdego z nas z osobna,
03:26
in our personal and professional lives,
66
191000
3000
zarówno w życiu osobistym, jak i zawodowym
03:29
and I think it's a problem for all of us collectively as a culture.
67
194000
3000
i wydaje mi się, że problem ten może dotyczyć nas wszystkich jako kultury.
03:32
So what I want to do today
68
197000
2000
Więc to, co chcę dzisiaj zrobić to
03:34
is, first of all, talk about why we get stuck
69
199000
3000
po pierwsze, powiedzieć dlaczego utknęliśmy
03:37
inside this feeling of being right.
70
202000
2000
w tym poczuciu bycia nieomylnym.
03:39
And second, why it's such a problem.
71
204000
3000
Po drugie, dlaczego jest to taki problem.
03:42
And finally, I want to convince you
72
207000
2000
Na koniec, chcę przekonać was,
03:44
that it is possible
73
209000
2000
że jest możliwe
03:46
to step outside of that feeling
74
211000
2000
wyjście z tej bańki,
03:48
and that if you can do so,
75
213000
2000
i że jeśli nam się to uda
03:50
it is the single greatest
76
215000
2000
będzie to największy
03:52
moral, intellectual and creative leap you can make.
77
217000
3000
moralny, intelektualny i kreatywny skok jaki można by zrobić.
03:57
So why do we get stuck
78
222000
2000
Więc dlaczego utknęliśmy
03:59
in this feeling of being right?
79
224000
2000
w tym poczuciu, że zawsze mamy rację?
04:01
One reason, actually, has to do with a feeling of being wrong.
80
226000
3000
Pierwszy powód dotyczy uczucia jakie towarzyszy popełnianiu błędów.
04:04
So let me ask you guys something --
81
229000
2000
Pozwólcie, że was o coś zapytam...
04:06
or actually, let me ask you guys something, because you're right here:
82
231000
4000
albo właściwie, zapytam was, bo jesteście blisko:
04:10
How does it feel -- emotionally --
83
235000
3000
Jak to jest, emocjonalnie..
04:13
how does it feel to be wrong?
84
238000
3000
jak to jest popełnić błąd?
04:16
Dreadful. Thumbs down.
85
241000
3000
Strasznie. Kciuki w dół.
04:19
Embarrassing. Okay, wonderful, great.
86
244000
2000
Krępująco. Ok,świetnie.
04:21
Dreadful, thumbs down, embarrassing --
87
246000
2000
Strasznie, nieprzyjemnie, krępująco...
04:23
thank you, these are great answers,
88
248000
3000
dziękuję, świetne odpowiedzi,
04:26
but they're answers to a different question.
89
251000
3000
ale to są odpowiedzi na inne pytanie.
04:29
You guys are answering the question:
90
254000
2000
Odpowiedzieliście na pytanie:
04:31
How does it feel to realize you're wrong?
91
256000
3000
Jak to jest zdać sobie sprawę z tego, że popełniliśmy błąd?
04:34
(Laughter)
92
259000
4000
(Śmiech)
04:38
Realizing you're wrong can feel like all of that and a lot of other things, right?
93
263000
3000
Zrozumienie, że popełniliśmy błąd może wywołać wszystkie te uczucia i wiele innych, prawda?
04:41
I mean it can be devastating, it can be revelatory,
94
266000
3000
Może być druzgoczące, odkrywcze,
04:44
it can actually be quite funny,
95
269000
2000
w rzeczywistości nawet śmieszne,
04:46
like my stupid Chinese character mistake.
96
271000
3000
jak moja głupia pomyłka z chińskim znakiem.
04:49
But just being wrong
97
274000
3000
Ale bycie w błędzie samo w sobie
04:52
doesn't feel like anything.
98
277000
2000
nie budzi żadnych uczuć.
04:54
I'll give you an analogy.
99
279000
3000
Dam wam przykład.
04:57
Do you remember that Loony Tunes cartoon
100
282000
2000
Pamiętacie kreskówki Loony Tunes
04:59
where there's this pathetic coyote
101
284000
2000
z żałosnym kojotem,
05:01
who's always chasing and never catching a roadrunner?
102
286000
2000
który zawsze gonił, ale nigdy nie złapał strusia Pędziewiatra?
05:03
In pretty much every episode of this cartoon,
103
288000
3000
W większości odcinków tej kreskówki
05:06
there's a moment where the coyote is chasing the roadrunner
104
291000
2000
jest moment, kiedy kojot goni strusia,
05:08
and the roadrunner runs off a cliff,
105
293000
2000
który zbiega z klifu,
05:10
which is fine -- he's a bird, he can fly.
106
295000
3000
nie ma w tym nic złego, jest ptakiem, potrafi latać.
05:13
But the thing is, the coyote runs off the cliff right after him.
107
298000
4000
Rzecz w tym, że kojot zbiega z klifu zaraz za nim.
05:17
And what's funny --
108
302000
2000
I co zabawne...
05:19
at least if you're six years old --
109
304000
2000
przynajmniej kiedy masz sześć lat...
05:21
is that the coyote's totally fine too.
110
306000
2000
kojot też nie widzi w tym nic złego.
05:23
He just keeps running --
111
308000
2000
Po prostu biegnie dalej...
05:25
right up until the moment that he looks down
112
310000
2000
do czasu, aż spojrzy w dół
05:27
and realizes that he's in mid-air.
113
312000
3000
i zda sobie sprawę z tego, że jest w powietrzu.
05:30
That's when he falls.
114
315000
3000
Wtedy spada.
05:34
When we're wrong about something --
115
319000
2000
Kiedy popełniamy błąd...
05:36
not when we realize it, but before that --
116
321000
3000
nie kiedy zdamy sobie z tego sprawę, tylko wcześniej...
05:39
we're like that coyote
117
324000
3000
jesteśmy jak ten kojot
05:42
after he's gone off the cliff and before he looks down.
118
327000
3000
po tym jak zbiegnie z klifu, ale zanim spojrzy w dół.
05:46
You know, we're already wrong,
119
331000
3000
Rozumiecie, już popełniliśmy błąd,
05:49
we're already in trouble,
120
334000
2000
już mamy problem,
05:51
but we feel like we're on solid ground.
121
336000
3000
ale czujemy się jak na stałym gruncie.
05:55
So I should actually correct something I said a moment ago.
122
340000
3000
Powinnam właściwie skorygować coś, co powiedziałam chwilę wcześniej.
05:58
It does feel like something to be wrong;
123
343000
3000
Wydaje nam się, że to co jest źle;
06:01
it feels like being right.
124
346000
3000
jest dobrze.
06:04
(Laughter)
125
349000
3000
(Śmiech)
06:07
So this is one reason, a structural reason,
126
352000
3000
Więc jest to jeden z powodów, strukturalny,
06:10
why we get stuck inside this feeling of rightness.
127
355000
2000
który sprawia, że utknęliśmy w tym poczuciu własnej poprawności.
06:12
I call this error blindness.
128
357000
2000
Nazywam to ślepotą.
06:14
Most of the time,
129
359000
2000
W większości przypadków
06:16
we don't have any kind of internal cue
130
361000
3000
nie mamy żadnej wewnętrznej wskazówki,
06:19
to let us know that we're wrong about something,
131
364000
2000
która uświadomiłaby nam, że popełniamy błąd,
06:21
until it's too late.
132
366000
3000
zanim będzie za późno.
06:24
But there's a second reason that we get stuck inside this feeling as well --
133
369000
3000
Ale jest jeszcze jeden powód, przez który utknęliśmy w tym poczuciu...
06:27
and this one is cultural.
134
372000
2000
kulturalny.
06:30
Think back for a moment to elementary school.
135
375000
3000
Wróćmy do czasów szkoły podstawowej.
06:33
You're sitting there in class,
136
378000
2000
Siedzisz w klasie,
06:35
and your teacher is handing back quiz papers,
137
380000
3000
nauczyciel oddaje klasówki,
06:38
and one of them looks like this.
138
383000
2000
i jedna z nich wygląda tak.
06:40
This is not mine, by the way.
139
385000
2000
Swoją drogą, to nie moje.
06:42
(Laughter)
140
387000
2000
(Śmiech)
06:44
So there you are in grade school,
141
389000
3000
Jesteś w szkole podstawowej
06:47
and you know exactly what to think
142
392000
2000
i już wiesz co myśleć
06:49
about the kid who got this paper.
143
394000
3000
o dziecku, które dostało tą kartkę.
06:52
It's the dumb kid, the troublemaker,
144
397000
3000
Głupek, awanturnik,
06:55
the one who never does his homework.
145
400000
3000
ten, który nigdy nie odrabia zadań domowych.
06:58
So by the time you are nine years old,
146
403000
3000
Więc zanim masz dziewięć lat
07:01
you've already learned, first of all,
147
406000
2000
już wiesz, że po pierwsze,
07:03
that people who get stuff wrong
148
408000
2000
ludzie, którzy robią coś źle
07:05
are lazy, irresponsible dimwits --
149
410000
3000
są leniwi, nieodpowiedzialni...
07:08
and second of all,
150
413000
2000
i po drugie, że
07:10
that the way to succeed in life
151
415000
2000
sposobem na odniesienie sukcesu w życiu
07:12
is to never make any mistakes.
152
417000
3000
jest niepopełnianie nigdy żadnych błędów.
07:16
We learn these really bad lessons really well.
153
421000
4000
Tej złej lekcji nauczyliśmy się bardzo dobrze.
07:21
And a lot of us --
154
426000
2000
I wielu z nas...
07:23
and I suspect, especially a lot of us in this room --
155
428000
4000
myślę, że szczególnie wielu z nas w tej sali...
07:27
deal with them by just becoming
156
432000
2000
radzi sobie z nimi w ten sposób, że staje się
07:29
perfect little A students,
157
434000
2000
idealnym "szóstkowiczem",
07:31
perfectionists, over-achievers.
158
436000
3000
perfekcjonistą, człowiekiem sukcesu.
07:34
Right,
159
439000
2000
Mam rację,
07:36
Mr. CFO, astrophysicist, ultra-marathoner?
160
441000
4000
Panie wszechstronny, dyrektorze finansowy, astrofizyku?
07:40
(Laughter)
161
445000
7000
(Śmiech)
07:47
You're all CFO, astrophysicists, ultra-marathoners, it turns out.
162
452000
4000
Wychodzi na to, że wszyscy jesteście wszechstronnymi dyrektorami finansowymi, astrofizykami.
07:51
Okay, so fine.
163
456000
2000
Ok, w porządku.
07:53
Except that then we freak out
164
458000
3000
Oprócz tego wariujemy na samą myśl
07:56
at the possibility that we've gotten something wrong.
165
461000
2000
o możliwosci popełnienia błędu.
07:58
Because according to this,
166
463000
3000
Bo według tego, czego się nauczyliśmy
08:01
getting something wrong
167
466000
2000
jeśli coś nam się nie uda
08:03
means there's something wrong with us.
168
468000
3000
to oznacza, że jest z nami coś nie tak.
08:06
So we just insist that we're right,
169
471000
2000
Więc po prostu upieramy się, że mamy rację,
08:08
because it makes us feel smart and responsible
170
473000
2000
bo to sprawia, że czujemy się błyskotliwi i odpowiedzialni,
08:10
and virtuous and safe.
171
475000
3000
cnotliwi i bezpieczni.
08:14
So let me tell you a story.
172
479000
2000
Opowiem wam pewną historię.
08:16
A couple of years ago,
173
481000
2000
Kilka lat temu
08:18
a woman comes into Beth Israel Deaconess Medical Center for a surgery.
174
483000
3000
pewna kobieta przyszła do szpitala Beth Israel na operację.
08:21
Beth Israel's in Boston.
175
486000
2000
Beth Israel w Bostonie.
08:23
It's the teaching hospital for Harvard --
176
488000
2000
To szpital, gdzie uczą się studenci Harvardu...
08:25
one of the best hospitals in the country.
177
490000
2000
jeden z najlepszych szpitali w kraju.
08:27
So this woman comes in and she's taken into the operating room.
178
492000
3000
Po przyjściu do szpitala kobieta została zabrana na salę operacyjną.
08:30
She's anesthetized, the surgeon does his thing --
179
495000
2000
Jest znieczulona, chirurg wykonuje swoją pracę...
08:32
stitches her back up, sends her out to the recovery room.
180
497000
3000
zakłada szwy i odsyła na salę pooperacyjną.
08:35
Everything seems to have gone fine.
181
500000
3000
Wszystko wydaje się być dobrze.
08:38
And she wakes up, and she looks down at herself,
182
503000
3000
Kobieta budzi się, patrzy na siebie i mówi:
08:41
and she says, "Why is the wrong side of my body in bandages?"
183
506000
4000
"Dlaczego nie ta strona mojego ciała jest w bandażach?'
08:45
Well the wrong side of her body is in bandages
184
510000
3000
Zła strona jej ciała była w bandażach, bo
08:48
because the surgeon has performed a major operation
185
513000
2000
chirurg wykonał poważną operację
08:50
on her left leg instead of her right one.
186
515000
3000
na jej lewej nodze, zamiast na prawej.
08:54
When the vice president for health care quality at Beth Israel
187
519000
3000
Kiedy vice dyrektor do spraw jakości opieki zdrowotnej w Beth Israel
08:57
spoke about this incident,
188
522000
3000
mówił o tym przypadku,
09:00
he said something very interesting.
189
525000
3000
powiedział coś bardzo interesującego.
09:03
He said, "For whatever reason,
190
528000
3000
A mianowicie, "Z niewiadomej przyczyny
09:06
the surgeon simply felt
191
531000
2000
chirurg po prostu myślał, że
09:08
that he was on the correct side of the patient."
192
533000
2000
jest po dobrej stronie pacjenta."
09:10
(Laughter)
193
535000
3000
(Śmiech)
09:15
The point of this story
194
540000
2000
Morałem tej historii jest to, że
09:17
is that trusting too much in the feeling
195
542000
3000
ufanie za bardzo swojemu przeczuciu
09:20
of being on the correct side of anything
196
545000
3000
bycia po dobrej stronie czegokolowiek
09:23
can be very dangerous.
197
548000
3000
może być niebezpieczne.
09:26
This internal sense of rightness
198
551000
3000
To wewnętrzne poczucie poprawności,
09:29
that we all experience so often
199
554000
2000
którego wszyscy tak często doświadczamy
09:31
is not a reliable guide
200
556000
2000
nie jest godnym zaufania przewodnikiem
09:33
to what is actually going on in the external world.
201
558000
3000
po tym, co się tak na prawdę dzieje w świecie zewnętrznym.
09:36
And when we act like it is,
202
561000
2000
I kiedy zachowujemy się w ten sposób,
09:38
and we stop entertaining the possibility that we could be wrong,
203
563000
4000
to znaczy przestajemy brać pod uwagę możliwość, że możemy być w błędzie
09:42
well that's when we end up doing things
204
567000
2000
kończymy robiąc rzeczy
09:44
like dumping 200 million gallons of oil into the Gulf of Mexico,
205
569000
4000
takie jak wyrzucanie 200 milionów galonów ropy naftowej do Zatoki Meksykańskiej,
09:48
or torpedoing the global economy.
206
573000
3000
albo torpedowanie światowej gospodarki.
09:52
So this is a huge practical problem.
207
577000
3000
Jest to duży problem praktyczny.
09:55
But it's also a huge social problem.
208
580000
3000
Ale jest to także duży problem społeczny.
09:58
Think for a moment about what it means to feel right.
209
583000
4000
Zastanówcie się przez chwilę, co znaczy czuć się dobrze.
10:02
It means that you think that your beliefs
210
587000
2000
To znaczy myśleć, że twoje przekonania
10:04
just perfectly reflect reality.
211
589000
3000
idealnie odzwierciedlają rzeczywistość.
10:07
And when you feel that way,
212
592000
2000
Jeśli tak czujesz,
10:09
you've got a problem to solve,
213
594000
2000
to znaczy, że masz do rozwiązania problem
10:11
which is, how are you going to explain
214
596000
2000
jak wytłumaczyć
10:13
all of those people who disagree with you?
215
598000
3000
tym wszystkim ludziom, którzy się z tobą nie zgadzają.
10:16
It turns out, most of us explain those people the same way,
216
601000
3000
Okazuje się, że większość z nas robi to w taki sam sposób,
10:19
by resorting to a series of unfortunate assumptions.
217
604000
3000
uciekamy się do niefortunnych założeń.
10:23
The first thing we usually do when someone disagrees with us
218
608000
3000
Pierwsza rzecz jaką zazwyczaj robimy, kiedy ktoś się z nami nie zgadza:
10:26
is we just assume they're ignorant.
219
611000
3000
zakładamy, że są oni ignorantami.
10:29
They don't have access to the same information that we do,
220
614000
2000
Nie mają dostępu do tych samych informacji, co my
10:31
and when we generously share that information with them,
221
616000
3000
więc wspaniałomyślnie dzielimi się z nimi tym, co wiemy,
10:34
they're going to see the light and come on over to our team.
222
619000
3000
zaczynają rozumieć i przechodzą na naszą stronę.
10:37
When that doesn't work,
223
622000
3000
Jeśli to nie działa,
10:40
when it turns out those people have all the same facts that we do
224
625000
2000
kiedy okazuje się, że wszyscy ci ludzie wiedzą tyle samo, co my, ale
10:42
and they still disagree with us,
225
627000
2000
wciąż się z nami nie zgadzają,
10:44
then we move on to a second assumption,
226
629000
2000
przechodzimy wtedy do innego przypuszczenia,
10:46
which is that they're idiots.
227
631000
2000
że są idiotami.
10:48
(Laughter)
228
633000
2000
(Śmiech)
10:50
They have all the right pieces of the puzzle,
229
635000
2000
Mają oni wszystkie potrzebne kawałki układanki, ale
10:52
and they are too moronic to put them together correctly.
230
637000
3000
są zbyt duzymi kretynami, żeby ułożyć je poprawnie.
10:55
And when that doesn't work,
231
640000
2000
Jeśli nawet to nie działa,
10:57
when it turns out that people who disagree with us
232
642000
3000
kiedy okazuje się, że ludzie, którzy sie z nami nie zgadzają
11:00
have all the same facts we do
233
645000
2000
mają taką samą wiedzę
11:02
and are actually pretty smart,
234
647000
3000
i są właściwie całkiem bystrzy,
11:05
then we move on to a third assumption:
235
650000
3000
wtedy przechodzimy do trzeciego przypuszczenia:
11:08
they know the truth,
236
653000
3000
oni znaja prawdę
11:11
and they are deliberately distorting it
237
656000
2000
i specjalnie ją przekręcają
11:13
for their own malevolent purposes.
238
658000
3000
dla swoich własnych, wrogich celów.
11:17
So this is a catastrophe.
239
662000
2000
To jest katastrofa.
11:19
This attachment to our own rightness
240
664000
3000
Przywiązanie do naszych własnych racji
11:22
keeps us from preventing mistakes
241
667000
2000
powstrzymuje nas od zapobiegania pomyłkom
11:24
when we absolutely need to
242
669000
2000
kiedy najbardziej tego potrzebujemy
11:26
and causes us to treat each other terribly.
243
671000
3000
i sprawia, że strasznie traktujemy siebie nawzajem.
11:30
But to me, what's most baffling
244
675000
2000
Ale czymś, co mnie najbardziej wprawia w zdumienie
11:32
and most tragic about this
245
677000
3000
i jest najbardziej tragiczne
11:35
is that it misses the whole point of being human.
246
680000
4000
jest fakt, że wszystko to mija się z człowieczeństwem
11:39
It's like we want to imagine
247
684000
2000
Wolimy sobie wyobrażać,
11:41
that our minds are just these perfectly translucent windows
248
686000
3000
że nasze umysły są perfekcyjnie przejrzystymi oknami
11:44
and we just gaze out of them
249
689000
2000
a my po prostu spoglądamy przez nie
11:46
and describe the world as it unfolds.
250
691000
3000
i opisujemy świat, jaki się przed nami roztacza.
11:49
And we want everybody else to gaze out of the same window
251
694000
2000
Chcemy, żeby wszyscy patrzyli przez to samo okno
11:51
and see the exact same thing.
252
696000
2000
i widzieli dokładnie to samo.
11:53
That is not true,
253
698000
2000
To nie jest prawdą,
11:55
and if it were, life would be incredibly boring.
254
700000
3000
a jeśli by tak było, to życie byłoby niewiarygodnie nudne.
11:58
The miracle of your mind
255
703000
3000
Cud umysłu
12:01
isn't that you can see the world as it is.
256
706000
3000
nie polega na tym, że postrzegasz świat takim jakim jest.
12:05
It's that you can see the world as it isn't.
257
710000
3000
Tylko na tym, że możesz widzieć go takim jakim nie jest.
12:09
We can remember the past,
258
714000
2000
Potrafimy pamiętać o przeszłości,
12:11
and we can think about the future,
259
716000
3000
możemy myśleć o przyszłości
12:14
and we can imagine what it's like
260
719000
2000
i możemy wyobrażać sobie, jak to jest
12:16
to be some other person in some other place.
261
721000
3000
być zupełnie kimś innym, w innym miejscu.
12:19
And we all do this a little differently,
262
724000
2000
I każdy z nas robi to nieco inaczej,
12:21
which is why we can all look up at the same night sky
263
726000
2000
dlatego właśnie wszyscy możemy spojrzeć na to samo niebo w nocy
12:23
and see this
264
728000
2000
i widzieć to
12:25
and also this
265
730000
2000
tak samo jak to
12:27
and also this.
266
732000
3000
i to.
12:30
And yeah, it is also why we get things wrong.
267
735000
3000
Jest to również powód, przez który pewnych rzeczy nie rozumiemy.
12:34
1,200 years before Descartes said his famous thing
268
739000
2000
1200 lat przed wypowiedzeniem przez Kartezjusza jego znanej sentencji,
12:36
about "I think therefore I am,"
269
741000
2000
"Myślę więc jestem",
12:38
this guy, St. Augustine, sat down
270
743000
2000
ten facet, św. Augustyn, usiadł
12:40
and wrote "Fallor ergo sum" --
271
745000
3000
i napisał "Fallor ergo sum"...
12:43
"I err therefore I am."
272
748000
4000
"Mylę się więc jestem."
12:47
Augustine understood
273
752000
2000
Augustyn zrozumiał, że
12:49
that our capacity to screw up,
274
754000
2000
nasza zdolność do nawalania
12:51
it's not some kind of embarrassing defect
275
756000
2000
to nie rodzaj wstydliwego defektu
12:53
in the human system,
276
758000
2000
w ludzkim systemie,
12:55
something we can eradicate or overcome.
277
760000
3000
który możemy wykorzenić lub przezwyciężyć.
12:58
It's totally fundamental to who we are.
278
763000
3000
Stanowi to fundament tego, kim jesteśmy.
13:01
Because, unlike God,
279
766000
2000
Ponieważ, w odróżnieniu od Boga,
13:03
we don't really know what's going on out there.
280
768000
3000
nie wiemy co się tam dzieje.
13:06
And unlike all of the other animals,
281
771000
3000
I w przeciwieństwie do wszystkich innych zwierząt,
13:09
we are obsessed with trying to figure it out.
282
774000
4000
obsesyjnie próbujemy to zrozumieć.
13:13
To me, this obsession
283
778000
2000
Według mnie ta obsesja
13:15
is the source and root
284
780000
2000
jest źródłem i przyczyną
13:17
of all of our productivity and creativity.
285
782000
3000
całej naszej produktywności i kreatywności.
13:20
Last year, for various reasons,
286
785000
3000
W zeszłym roku, z różnych powodów,
13:23
I found myself listening to a lot of episodes
287
788000
2000
słuchałam dużo odcinków
13:25
of the Public Radio show This American Life.
288
790000
2000
"This American Life" w Public Radio.
13:27
And so I'm listening and I'm listening,
289
792000
3000
Tak słuchałam i słuchałam
13:30
and at some point, I start feeling
290
795000
3000
i w pewnym momencie poczułam
13:33
like all the stories are about being wrong.
291
798000
3000
jakby wszystkie te historie były o popełnianiu błędów.
13:37
And my first thought was,
292
802000
2000
I moją pierwszą myślą było
13:39
"I've lost it.
293
804000
2000
"Straciłam to.
13:41
I've become the crazy wrongness lady.
294
806000
2000
Stałam się jedną wielką "pomyłką".
13:43
I just imagined it everywhere,"
295
808000
2000
Wyobrażałam sobie je wszędzie,"
13:45
which has happened.
296
810000
2000
naprawdę tak było.
13:47
But a couple of months later,
297
812000
2000
Ale kilka miesięcy później
13:49
I actually had a chance to interview Ira Glass, who's the host of the show.
298
814000
2000
miałam możliwość zrobienia wywiadu z Ira Glassem, który jest prowadzącym tego programu.
13:51
And I mentioned this to him,
299
816000
2000
Powiedziałam mu o swoich przemyśleniach
13:53
and he was like, "No actually, that's true.
300
818000
3000
a on na to, "Właściwie to prawda.
13:56
In fact," he says,
301
821000
2000
W zasadzie," powiedział,
13:58
"as a staff, we joke
302
823000
2000
"w naszej ekipie, żartujemy,
14:00
that every single episode of our show
303
825000
2000
że każdy odcinek naszego programu
14:02
has the same crypto-theme.
304
827000
3000
ma ten sam krypto-temat.
14:05
And the crypto-theme is:
305
830000
2000
A temat ten to:
14:07
'I thought this one thing was going to happen
306
832000
3000
"Myślałem, że to ma się stać
14:10
and something else happened instead.'
307
835000
3000
a zamiast tego, stało się coś innego."
14:13
And the thing is," says Ira Glass, "we need this.
308
838000
3000
Chodzi o to," mówi Ira Glass, "że potrzebujemy tego.
14:16
We need these moments
309
841000
2000
Potrzebujemy tych chwil
14:18
of surprise and reversal and wrongness
310
843000
2000
zaskoczenia, zmian i mylenia się
14:20
to make these stories work."
311
845000
2000
żeby wszystko działało."
14:22
And for the rest of us, audience members,
312
847000
2000
Reszta z nas, członków publiczności,
14:24
as listeners, as readers,
313
849000
3000
jako słuchacze, czytelnicy,
14:27
we eat this stuff up.
314
852000
2000
wierzy w to.
14:29
We love things like plot twists
315
854000
3000
Kochamy zwroty akcji
14:32
and red herrings and surprise endings.
316
857000
3000
dygresje i zaskakujące zakończenia.
14:35
When it comes to our stories,
317
860000
3000
Jeśli chodzi o nasze historie,
14:38
we love being wrong.
318
863000
3000
kochamy być w błędzie.
14:41
But, you know, our stories are like this
319
866000
2000
No, ale nasze historie są takie,
14:43
because our lives are like this.
320
868000
3000
ponieważ takie jest nasze życie.
14:46
We think this one thing is going to happen
321
871000
3000
Myślimy, że coś się stanie,
14:49
and something else happens instead.
322
874000
3000
a zamiast tego dzieje się co innego.
14:52
George Bush thought he was going to invade Iraq,
323
877000
2000
George Bush myślał, że zaatakuje Irak,
14:54
find a bunch of weapons of mass destruction,
324
879000
2000
znajdzie arsenał broni masowego rażenia,
14:56
liberate the people and bring democracy to the Middle East.
325
881000
3000
wyzwoli naród i wprowadzi demokrację na Bliski Wschód.
15:00
And something else happened instead.
326
885000
2000
Ale stało się inaczej.
15:03
And Hosni Mubarak
327
888000
2000
Hosni Mubarak
15:05
thought he was going to be the dictator of Egypt for the rest of his life,
328
890000
2000
myślał, że będzie dyktatorem Egiptu do końca swojego życia,
15:07
until he got too old or too sick
329
892000
2000
dopóki bedzie za stary lub zbyt chory
15:09
and could pass the reigns of power onto his son.
330
894000
3000
i odda panowanie w ręce swojego syna.
15:12
And something else happened instead.
331
897000
3000
Ale stało się inaczej.
15:16
And maybe you thought
332
901000
2000
Może wy też myśleliście, że
15:18
you were going to grow up and marry your high school sweetheart
333
903000
2000
dorośniecie, ożenicie się ze swoja licealną miłością,
15:20
and move back to your hometown and raise a bunch of kids together.
334
905000
3000
wrócicie do waszego rodzinnego miasta i wychowacie razem gromadkę dzieci.
15:24
And something else happened instead.
335
909000
3000
Ale sprawy potoczyły się inaczej.
15:27
And I have to tell you
336
912000
2000
I muszę wam powiedzieć, że
15:29
that I thought I was writing an incredibly nerdy book
337
914000
2000
ja też myślałam, że piszę niewiarygodnie nudną książkę
15:31
about a subject everybody hates
338
916000
2000
na temat, który wszyscy nienawidzą,
15:33
for an audience that would never materialize.
339
918000
3000
dla publiczności, która nigdy nie zaistnieje.
15:36
And something else happened instead.
340
921000
2000
Ale stało się inaczej.
15:38
(Laughter)
341
923000
2000
(Śmiech)
15:40
I mean, this is life.
342
925000
2000
Chodzi mi o to, że takie jest życie.
15:42
For good and for ill,
343
927000
2000
Raz na wozie a raz pod,
15:44
we generate these incredible stories
344
929000
3000
tworzymy te niewiarygodne historie
15:47
about the world around us,
345
932000
2000
o świecie, który nas otacza,
15:49
and then the world turns around and astonishes us.
346
934000
3000
a potem świat odwraca się i zaskakuje nas.
15:55
No offense, but this entire conference
347
940000
3000
Bez obrazy, ale to całe wystąpienie
15:58
is an unbelievable monument
348
943000
2000
jest niewiarygodnym pomnikiem
16:00
to our capacity to get stuff wrong.
349
945000
2000
dla naszej zdolności do błędnego postrzegania.
16:02
We just spent an entire week
350
947000
2000
Spędzamy po prostu cały tydzień
16:04
talking about innovations and advancements
351
949000
2000
rozmawiając o innowacjach, postępie
16:06
and improvements,
352
951000
2000
i ulepszeniach,
16:08
but you know why we need all of those innovations
353
953000
3000
ale wiecie dlaczego potrzebujemy wszystkich tych innowacji,
16:11
and advancements and improvements?
354
956000
2000
postępu i ulepszeń?
16:13
Because half the stuff
355
958000
2000
Ponieważ połowa rzeczy,
16:15
that's the most mind-boggling and world-altering --
356
960000
3000
które są najbardziej niewyobrażalne i zmieniające świat...
16:18
TED 1998 --
357
963000
2000
TED 1998...
16:20
eh.
358
965000
2000
eh.
16:22
(Laughter)
359
967000
4000
(Śmiech)
16:26
Didn't really work out that way, did it?
360
971000
2000
Nie działa, tak jak powinna, prawda?
16:28
(Laughter)
361
973000
2000
(Śmiech)
16:30
Where's my jet pack, Chris?
362
975000
3000
Chris, gdzie jest mój odrzutowy plecak?
16:33
(Laughter)
363
978000
4000
(Śmiech)
16:37
(Applause)
364
982000
5000
(Aplauz)
16:42
So here we are again.
365
987000
3000
Jesteśmy tutaj znowu.
16:45
And that's how it goes.
366
990000
2000
I tak to właśnie działa.
16:47
We come up with another idea.
367
992000
2000
Wpada nam do głowy kolejny pomysł.
16:49
We tell another story.
368
994000
3000
Opowiadamy kolejną historię.
16:52
We hold another conference.
369
997000
3000
Organizujemy kolejną konfernecję.
16:55
The theme of this one,
370
1000000
2000
Tematem tej jest,
16:57
as you guys have now heard seven million times,
371
1002000
2000
jak już słyszeliście siedem milionów razy,
16:59
is the rediscovery of wonder.
372
1004000
2000
odkrycie nowego cudu.
17:01
And to me,
373
1006000
2000
I według mnie,
17:03
if you really want to rediscover wonder,
374
1008000
3000
jeśli naprawdę chcecie doświadczyć cudu
17:06
you need to step outside
375
1011000
2000
musicie wyjść
17:08
of that tiny, terrified space of rightness
376
1013000
6000
z tej malutkiej, przerażonej przestrzeni poprawności,
17:14
and look around at each other
377
1019000
3000
rozejrzeć się po ludziach dookoła
17:17
and look out at the vastness
378
1022000
3000
i zwrócić uwagę na bezkres,
17:20
and complexity and mystery
379
1025000
3000
skomplikowanie i tajemniczość
17:23
of the universe
380
1028000
3000
wszechświata,
17:26
and be able to say,
381
1031000
3000
mieć odwagę powiedzieć,
17:29
"Wow, I don't know.
382
1034000
4000
"Nie wiem.
17:33
Maybe I'm wrong."
383
1038000
2000
Może się mylę."
17:35
Thank you.
384
1040000
2000
Dziękuję.
17:37
(Applause)
385
1042000
3000
(Aplauz)
17:40
Thank you guys.
386
1045000
2000
Dziękuję wam.
17:42
(Applause)
387
1047000
3000
(Aplauz)
ABOUT THE SPEAKER
Kathryn Schulz - WrongologistKathryn Schulz is a staff writer for the New Yorker and is the author of "Being Wrong: Adventures in the Margin of Error."
Why you should listen
Kathryn Schulz is a journalist, author, and public speaker with a credible (if not necessarily enviable) claim to being the world's leading wrongologist. She is the author of Being Wrong: Adventures in the Margin of Error. She was previously the book critic for New York Magazine; her writing has also appeared in the New York Times Magazine, Rolling Stone, TIME Magazine, the Boston Globe, the "Freakonomics" blog of The New York Times, The Nation, Foreign Policy, and the New York Times Book Review, among other publications. She is the former editor of the online environmental magazine Grist, and a former reporter and editor for The Santiago Times, of Santiago, Chile, where she covered environmental, labor, and human rights issues. She was a 2004 recipient of the Pew Fellowship in International Journalism (now the International Reporting Project), and has reported from throughout Central and South America, Japan, and, most recently, the Middle East. A graduate of Brown University and a former Ohioan, Oregonian and Brooklynite, she currently lives in New York's Hudson Valley.
Kathryn Schulz | Speaker | TED.com