TED2007
Bill Stone: Inside the world's deepest caves
Bill Stone odkrywa najgłębsze jaskinie świata
Filmed:
Readability: 4.3
2,137,929 views
Bill Stone, niezależny badacz jaskiń, który przemierzył najgłębsze ziemskie otchłanie, opowiada o swoich wysiłkach włożonych w wydobywanie lodu księżycowego mającego służyć za kosmiczne paliwo oraz w budowanie autonomicznego robota, który zbadałby Europę - jeden z księżyców Jowisza.
Bill Stone - Explorer, inventor and outer space dreamer
Engineer and daredevil caver Bill Stone pushes the frontier -- through flooded tunnels, the remotest depths of the Earth and the limits of human endurance. Full bio
Engineer and daredevil caver Bill Stone pushes the frontier -- through flooded tunnels, the remotest depths of the Earth and the limits of human endurance. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:26
First place I'd like to take you
0
1000
1000
Pokażę wam miejsce,
00:27
is what many believe will be the world's deepest natural abyss.
1
2000
4000
uważane za najgłębszą, naturalną otchłań na świecie.
00:31
And I say believe because this process is still ongoing.
2
6000
3000
Ale cały czas coś odkrywamy.
00:34
Right now there are major expeditions being planned for next year
3
9000
4000
Na przyszły rok planowane są wyprawy,
00:38
that I'll talk a little bit about.
4
13000
2000
o których powiem kilka słów.
00:40
One of the things that's changed here,
5
15000
2000
Jedną z rzeczy, które zmieniły się
00:42
in the last 150 years since Jules Verne
6
17000
3000
odkąd Juliusz Verne 150 lat temu
00:45
had great science-fiction concepts of what the underworld was like,
7
20000
3000
snuł fantastyczne wizje wnętrza ziemi jest to,
00:48
is that technology has enabled us to go to these places
8
23000
4000
że technologia pozwala nam dotrzeć do miejsc,
00:52
that were previously completely unknown and speculated about.
9
27000
4000
o których wcześniej nikt nic nie wiedział.
00:56
We can now descend thousands of meters into the Earth with relative impunity.
10
31000
5000
Możemy schodzić tysiące metrów w głąb Ziemi.
01:01
Along the way we've discovered fantastic abysses and chambers so large
11
36000
6000
Odkryliśmy otchłanie i komnaty tak wielkie,
01:07
that you can see for hundreds of meters
12
42000
2000
że to co jest po przeciwnej stronie
01:09
without a break in the line of sight.
13
44000
2000
widać z setek metrów.
01:12
When you go on a thing like this, we can usually be in the field
14
47000
2000
Take wyprawa może trwać
01:14
for anywhere from two to four months,
15
49000
2000
od 2 do 4 miesięcy
01:16
with a team as small as 20 or 30, to as big as 150.
16
51000
4000
z 20, 30, a nawet 150 ludźmi.
01:21
And a lot of people ask me, you know,
17
56000
4000
Wielu zadaje mi pytanie,
01:25
what kind of people do you get for a project like this?
18
60000
2000
jakie osoby bierzemy na taką wyprawę.
01:27
While our selection process
19
62000
3000
Chociaż selekcja nie dorównuje tej w NASA,
01:30
is not as rigorous as NASA, it's nonetheless thorough.
20
65000
3000
i tak jest dość surowa.
01:33
We're looking for competence, discipline, endurance, and strength.
21
68000
5000
Szukamy kompetencji, dyscypliny, wytrzymałości i siły.
01:38
In case you're wondering, this is our strength test.
22
73000
2000
To nasz test siły.
01:40
(Laughter)
23
75000
2000
(Śmiech)
01:42
But we also value esprit de corps
24
77000
3000
Ale cenimy też ducha koleżeństwa
01:46
and the ability to diplomatically resolve inter-personal conflict
25
81000
4000
oraz umiejętności interpersonalne
01:50
while under great stress in remote locations.
26
85000
2000
w sytuacjach odosobnienia.
01:54
We have already gone far beyond the limits of human endurance.
27
89000
4000
Przekroczyliśmy już granice ludzkiej wytrzymałości.
01:58
From the entrance, this is nothing like a commercial cave.
28
93000
3000
Widać, że to nie jaskinia dla turystów.
02:02
You're looking at Camp Two in a place called J2, not K2, but J2.
29
97000
4000
To Obóz Nr 2 w J2. Nie K2, ale J2
02:06
We're roughly two days from the entrance at that point.
30
101000
4000
Jesteśmy 2 dni od wejścia.
02:10
And it's kind of like a high altitude mountaineering trip in reverse,
31
105000
4000
To odwrotność wspinaczki wysokogórskiej,
02:14
except that you're now running a string of these things down.
32
109000
2000
tyle że idzie się w dół.
02:16
The idea is to try to provide some measure of physical comfort
33
111000
4000
Trzeba zapewnić sobie komfort fizyczny,
02:20
while you're down there, otherwise in damp, moist, cold conditions in utterly dark places.
34
115000
6000
bo na dole jest wilgotno, zimno i ciemno.
02:26
I should mention that everything you're seeing here, by the way,
35
121000
3000
Tak przy okazji to wszystko
02:29
is artificially illuminated at great effort.
36
124000
3000
jest z sztucznie oświetlone.
02:32
Otherwise it is completely dark in these places.
37
127000
2000
W przeciwnym razie byłoby zupełnie ciemno.
02:34
The deeper you go, the more you run into a conflict with water.
38
129000
5000
Im głębiej się schodzi, tym bardziej przeszkadza woda.
02:39
It's basically like a tree collecting water coming down.
39
134000
3000
Jest z tym tak jak z drzewem pobierającym wodę.
02:43
And eventually you get to places where it is formidable and dangerous
40
138000
3000
W końcu dociera się do niebezpiecznego miejsca.
02:47
and unfortunately slides just don't do justice.
41
142000
3000
niestety, slajdy nie oddają rzeczywistości.
02:50
So I've got a very brief clip here that was taken in the late 1980s.
42
145000
5000
Pokażę krótki film nagrany pod koniec lat 80-tych.
02:55
So descend into Huautla Plateau in Mexico.
43
150000
3000
Schodzimy w głąb Huautla Plateau w Meksyku.
02:58
(Video)
44
153000
4000
(Wideo)
03:02
Now I have to tell you that the techniques being shown here
45
157000
3000
Pokazane tutaj techniki
03:05
are obsolete and dangerous.
46
160000
2000
są przestarzałe i niebezpieczne.
03:07
We would not do this today unless we were doing it for film.
47
162000
3000
Tak się dziś nie pracuje, chyba że dla potrzeb filmu.
03:11
(Laughter)
48
166000
4000
(Śmiech)
03:15
Along that same line, I have to tell you
49
170000
2000
W przeciwieństwie do tego,
03:17
that with the spate of Hollywood movies that came out last year,
50
172000
3000
co Hollywood pokazywało nam w zeszłym roku,
03:20
we have never seen monsters underground --
51
175000
4000
nie widzieliśmy żadnego podziemnego potwora,
03:24
at least the kind that eat you.
52
179000
2000
a przynajmniej nie potwora-ludożercę.
03:26
If there is a monster underground,
53
181000
4000
Jeśli jest tam jakiś potwór,
03:30
it is the crushing psychological remoteness
54
185000
3000
to jest nim druzgocące psychikę oddalenie,
03:33
that begins to hit every member of the team
55
188000
2000
które dotyka każdego członka drużyny,
03:35
once you cross about three days inbound from the nearest entrance.
56
190000
4000
jak tylko oddali się o 3 dni od najbliższego wejścia.
03:40
Next year I'll be leading an international team to J2.
57
195000
4000
W przyszłym roku poprowadzę międzynarodową wyprawę do J2.
03:44
We're going to be shooting from minus 2,600 meters --
58
199000
2000
Zamierzamy zejść na 2600 metrów
03:46
that's a little over 8,600 feet down --
59
201000
3000
(czyli trochę ponad 8600 stóp),
03:49
at 30 kilometers from the entrance.
60
204000
2000
pokonując 30 km od wejścia.
03:51
The lead crews will be underground for pushing 30 days straight.
61
206000
4000
Ekipy będą pod ziemią bez przerwy przez 30 dni.
03:55
I don't think there's been a mission like that in a long time.
62
210000
2000
Dawno nie było takiej misji.
03:58
Eventually, if you keep going down in these things,
63
213000
2000
Schodząc niżej,
04:00
probability says that you're going to run into a place like this.
64
215000
3000
znajdziesz się w miejscu takim jak to.
04:03
It's a place where there's a fold in the geologic stratum
65
218000
4000
To fałda w warstwie geologicznej.
04:07
that collects water and fills to the roof.
66
222000
2000
Zbiera się tam woda aż po sklepienie.
04:09
And when you used to find these things,
67
224000
3000
Miejsca tego typu
04:12
they would put a label on a map that said terminal siphon.
68
227000
3000
nazywane są syfonami końcowymi.
04:15
Now I remember that term really well for two reasons.
69
230000
2000
Pamiętam to określenie z dwóch powodów.
04:17
Number one, it's the name of my rock band, and second,
70
232000
3000
Pierwszy to nazwa mojej grupy rockowej,
04:20
is because the confrontation of these things
71
235000
3000
drugim jest to zestawienie,
04:23
forced me to become an inventor.
72
238000
2000
które sprawiło, że zostałem wynalazcą.
04:25
And we've since gone on to develop
73
240000
3000
Od tego czasu rozwinęliśmy
04:28
many generations of gadgets for exploring places like this.
74
243000
3000
wiele gadżetów do odkrywania takich miejsc.
04:31
This is some life-support equipment closed-cycle.
75
246000
2000
Przypomina on system podtrzymywania życia,
04:34
And you can use that now to go for many kilometers horizontally
76
249000
3000
dzięki niemu można przemieszczać się pod wodą poziomo
04:37
underwater and to depths of 200 meters straight down underwater.
77
252000
3000
na przestrzeni wielu kilometrów oraz pionowo do 200 metrów.
04:41
When you do this kind of stuff it's like doing EVA.
78
256000
3000
Coś takiego,
04:44
It's like doing extra-vehicular activity in space,
79
259000
3000
to jak odbywanie spacerów kosmicznych,
04:47
but at much greater distances, and at much greater physical peril.
80
262000
4000
ale na większe odległości i z większym ryzykiem.
04:51
So it makes you think about how to design your equipment
81
266000
2000
Trzeba zaprojektować swój sprzęt,
04:53
for long range, away from a safe haven.
82
268000
2000
by służył długo z dala od bezpiecznej przystani.
04:56
Here's a clip from a National Geographic movie
83
271000
2000
Mam tutaj fragment filmu National Geographic,
04:58
that came out in 1999.
84
273000
2000
który ukazał się w 1999 roku.
05:00
(Video) Narrator: Exploration is a physical process
85
275000
2000
(Wideo) Narrator: Eksploracja polega na zdobywaniu
05:02
of putting your foot in places where humans have never stepped before.
86
277000
4000
miejsc gdzie wcześniej nie stanęła ludzka stopa.
05:06
This is where the last little nugget of totally unknown territory remains on this planet.
87
281000
5000
Są to ostatnie, zupełnie nieznane miejsca na Ziemi.
05:11
To experience it is a privilege.
88
286000
2000
To przywilej.
05:18
Bill Stone: That was taken in Wakulla Springs, Florida.
89
293000
3000
Bill Stone: Zostało to nagrane w Wakulla Springs na Florydzie.
05:22
Couple of things to note about that movie. Every piece of equipment
90
297000
4000
Parę rzeczy do zapamiętania: żadne z urządzeń
05:26
that you saw in there did not exist before 1999.
91
301000
2000
tu przedstawionych, nie istniało przed rokiem 1999.
05:28
It was developed within a two-year period and used on actual exploratory projects.
92
303000
5000
Skonstruowano je w przeciągu 2 lat i użyto w ekspedycjach.
05:33
This gadget you see right here was called the digital wall mapper,
93
308000
3000
Ten gadżet to cyfrowy kartograf,
05:36
and it produced the first three-dimensional map anybody has ever done
94
311000
4000
jako pierwszy na świecie opracował trójwymiarowe mapy jaskiń.
05:40
of a cave, and it happened to be underwater in Wakulla Springs.
95
315000
3000
Przypadek sprawił, że były to podwodne Wakulla Springs.
05:43
It was that gadget that serendipitously opened a door
96
318000
4000
To właśnie ten gadżet szczęśliwie otworzył drzwi
05:47
to another unexplored world.
97
322000
1000
do kolejnego, nieodkrytego świata.
05:48
This is Europa.
98
323000
4000
To jest Europa.
05:52
Carolyn Porco mentioned another one called Enceladus the other day.
99
327000
4000
Carolyn Porco wspomniała także o Enceladusie, innym księżycu.
05:56
This is one of the places where planetary scientists
100
331000
3000
Planetolodzy uważają,
05:59
believe there is a highest probability of the detection
101
334000
2000
że istnieje wysokie prawdopodobieństwo
06:01
of the first life off earth in the ocean that exists below there.
102
336000
4000
znalezienia w ich oceanach pierwszych form życia poza Ziemią.
06:05
For those who have never seen this story,
103
340000
2000
Do informacji tych, którzy jeszcze nie widzieli tego filmu,
06:07
Jim Cameron produced a really wonderful IMAX movie
104
342000
3000
James Cameron parę lat temu zrobił wspaniały film IMAX,
06:10
couple of years ago, called "Aliens of the Deep."
105
345000
2000
zatytułowany "Obcy z głębin".
06:12
There was a brief clip --
106
347000
2000
Mamy tu krótki fragment.
06:16
(Video) Narrator: A mission to explore under the ice of Europa
107
351000
2000
(Wideo) Narrator: Misja odkrycia tego, co jest pod lodem Europy,
06:18
would be the ultimate robotic challenge.
108
353000
3000
byłaby największym wyzwaniem dla robotyki.
06:24
Europa is so far away that even at the speed of light,
109
359000
6000
Europa jest tak daleko, że komenda wysłana z prędkością światła
06:30
it would take more than an hour for the command just to reach the vehicle.
110
365000
3000
dotarłaby do pojazdu dopiero godzinę później.
06:34
It has to be smart enough to avoid terrain hazards
111
369000
3000
Robot musi być dość inteligentny, by radzić sobie w terenie
06:37
and to find a good landing site on the ice.
112
372000
2000
oraz znaleźć dobre miejsce do lądowania na lodzie.
06:49
Now we have to get through the ice.
113
384000
2000
Teraz musimy przebić się przez lód.
06:52
You need a melt probe.
114
387000
2000
Potrzebujemy sondy, która topiłaby lód.
06:54
It's basically a nuclear-heated torpedo.
115
389000
3000
Jest to po prostu torpeda z głowicą nuklearną.
07:07
The ice could be anywhere from three to 16 miles deep.
116
402000
3000
Lód może mieć grubość od 5 do 26 km.
07:11
Week after week, the melt probe will sink of its own weight
117
406000
3000
Tydzień po tygodniu sonda pod wpływem swojego ciężaru
07:14
through the ancient ice, until finally --
118
409000
3000
będzie zapadać się coraz niżej w lodzie, aż...
07:23
Now, what are you going to do when you reach the surface of that ocean?
119
418000
3000
Co zrobimy, kiedy dotrzemy do powierzchni oceanu?
07:29
You need an AUV, an autonomous underwater vehicle.
120
424000
4000
Potrzebujemy AUV, czyli autonomicznego pojazdu podwodnego.
07:34
It needs to be one smart puppy, able to navigate
121
429000
2000
Musi być sprytny, musi umieć sam pływać
07:36
and make decisions on its own in an alien ocean.
122
431000
3000
oraz sam podejmować decyzje w obcym oceanie.
07:41
BS: What Jim didn't know when he released that movie
123
436000
2000
B.S.: James, nagrywając ten film, nie wiedział,
07:43
was that six months earlier NASA had funded a team I assembled
124
438000
5000
że 6 miesięcy wcześniej NASA sfinansowała zespół badawczy
07:48
to develop a prototype for the Europa AUV.
125
443000
3000
żeby zbudować prototyp AUV Europa.
07:51
I mean, I cut through three years of engineering meetings, design
126
446000
5000
Przebrnąłem przez 3 lata spotkań inżynierów, projektowania
07:56
and system integration, and introduced DEPTHX --
127
451000
2000
oraz integrację systemową i przedstawiłem DEPTHX -
07:59
Deep Phreatic Thermal Explorer.
128
454000
2000
Deep Phreatic Thermal Explorer.
08:01
And as the movie says, this is one smart puppy.
129
456000
3000
Jak widać na filmie, jest on sprytny.
08:04
It's got 96 sensors, 36 onboard computers,
130
459000
5000
Ma 96 czujników, 36 komputerów pokładowych,
08:09
100,000 lines of behavioral autonomy code,
131
464000
3000
100 tys. linijek kodu autonomii behawioralnej,
08:12
packs more than 10 kilos of TNT in electrical onboard equivalent.
132
467000
5000
może pomieścić ponad 10 kg trotylu.
08:17
This is the target site,
133
472000
2000
To nasz cel,
08:19
the world's deepest hydrothermal spring at Cenote Zacaton in northern Mexico.
134
474000
5000
największe na świecie hydrotermalne źródło w Cenote Zacaton w Meksyku.
08:24
It's been explored to a depth of 292 meters
135
479000
3000
Zbadano je tylko do głębokości 292 m
08:27
and beyond that nobody knows anything.
136
482000
2000
i nikt nie wie, co jest niżej.
08:30
This is part of DEPTHX's mission.
137
485000
2000
To właśnie jest częścią misji DEPTHX.
08:32
There are two primary targets we're doing here.
138
487000
2000
Chcemy osiągnąć dwa główne cele.
08:34
One is, how do you do science autonomy underground?
139
489000
2000
Pierwszy, co zrobić, by robot sam podejmował decyzje?
08:36
How do you take a robot and turn it into a field microbiologist?
140
491000
4000
Jak zamienić robota w mikrobiologa pracującego w terenie?
08:40
There are more stages involved here
141
495000
2000
Mam za mało czasu, aby o tym opowiadać,
08:42
than I've got time to tell you about, but basically we drive
142
497000
2000
ale lecimy na Europę
08:44
through the space, we populate it with environmental variables --
143
499000
4000
i transportujemy tam pewne ilości związków chemicznych,
08:48
sulphide, halide, things like that.
144
503000
2000
m.in siarczków i halogenków.
08:50
We calculate gradient surfaces, and drive the bot over to a wall
145
505000
3000
Obliczamy nachylenie terenu i podjeżdżamy robotem do ściany,
08:53
where there's a high probability of life.
146
508000
2000
gdzie moglibyśmy znaleźć jakieś formy życia.
08:55
We move along the wall, in what's called proximity operations,
147
510000
2000
Poruszamy się wzdłuż ściany, jest to tzw. manewr zbliżeniowy,
08:57
looking for changes in color.
148
512000
2000
szukając zmian w kolorze.
08:59
If we see something that looks interesting, we pull it into a microscope.
149
514000
3000
Jeśli widzimy coś ciekawego, sprawdzamy to pod mikroskopem.
09:02
If it passes the microscopic test, we go for a collection.
150
517000
4000
Zabieramy próbkę, jeśli zda ona test.
09:06
We either draw in a liquid sample,
151
521000
2000
Próbkę albo w postaci płynnej,
09:08
or we can actually take a solid core from the wall.
152
523000
3000
albo kawałek skały.
09:11
No hands at the wheel.
153
526000
1000
Nie mamy rąk na kierownicy.
09:12
This is all behavioral autonomy here
154
527000
2000
Robot posiada autonomię behawioralną
09:14
that's being conducted by the robot on its own.
155
529000
2000
i dzięki temu może się sam orientować w terenie.
09:17
The real hat trick for this vehicle, though,
156
532000
2000
Jednak prawdziwym sukcesem jest ostatnio rozwinięty,
09:19
is a disruptive new navigation system we've developed,
157
534000
3000
całkiem nowy system nawigacji, znany jako 3D SLAM,
09:22
known as 3D SLAM, for simultaneous localization and mapping.
158
537000
4000
który służy do jednoczesnej lokalizacji i mapowania.
09:26
DEPTHX is an all-seeing eyeball.
159
541000
2000
DEPTHX jest wszystkowidzącą gałką oczną.
09:28
Its sensor beams look both forward and backward at the same time,
160
543000
4000
Jego czujniki patrzą do przodu i do tyłu w tym samym czasie,
09:32
allowing it to do new exploration
161
547000
3000
pozwalając na nowe odkrycia
09:35
while it's still achieving geometric sensor-lock
162
550000
2000
przy jednoczesnym zachowanie geometrycznego zablokowania czujników
09:37
on what it's gone through already.
163
552000
1000
na skupianie się na jakimś obiekcie.
09:38
What I'm going to show you next
164
553000
3000
Teraz pokażę Wam pierwszą na świecie,
09:41
is the first fully autonomous robotic exploration underground
165
556000
4000
całkowicie autonomiczną,
09:45
that's ever been done.
166
560000
3000
podziemną eksplorację przy pomocy robota.
10:36
This May, we're going to go from minus 1,000 meters in Zacaton,
167
611000
3000
W maju tego roku wyruszymy z -1000 m w Zacaton
10:39
and if we're very lucky, DEPTHX will bring back the first
168
614000
3000
i jeśli nam się poszczęści, DEPTHX zbierze
10:42
robotically-discovered division of bacteria.
169
617000
2000
pierwszy szczep bakterii odkryty przez robota.
10:45
The next step after that is to test it in Antartica and then,
170
620000
3000
Kolejnym krokiem będzie sprawdzenie tego systemu na Antarktydzie,
10:48
if the funding continues and NASA has the resolution to go,
171
623000
3000
a potem, jeśli dostaniemy pieniądze i NASA sie na to zdecyduje,
10:51
we could potentially launch by 2016, and by 2019
172
626000
4000
moglibyśmy potencjalnie wystartować przed 2016,
10:55
we may have the first evidence of life off this planet.
173
630000
3000
bu w 2019 znaleźć dowody na życie poza Ziemią.
10:59
What then of manned space exploration?
174
634000
3000
Co z załogową eksploracją kosmosu?
11:04
The government recently announced plans to return to the moon by 2024.
175
639000
3000
Rząd niedawno przedstawił plan powrotu na Księżyc do 2024 r.
11:08
The successful conclusion of that mission will result
176
643000
3000
Skutkiem udanego zakończenia tej misji
11:11
in infrequent visitation of the moon by a small number
177
646000
4000
będą sporadyczne wizyty grupek rządowych naukowców i pilotów
11:15
of government scientists and pilots.
178
650000
2000
na Księżycu.
11:17
It will leave us no further along in the general expansion
179
652000
4000
Nie zrobimy ani jednego kroku wprzód
11:21
of humanity into space than we were 50 years ago.
180
656000
2000
w porównaniu z eksploracją przestrzeni kosmicznej 50 lat temu.
11:24
Something fundamental has to change
181
659000
2000
Coś zasadniczego musi się zmienić,
11:26
if we are to see common access to space in our lifetime.
182
661000
3000
jeśli chcemy, by w ciągu naszego życia każdy mógł polecieć w kosmos.
11:29
What I'm going to show you next are a couple of controversial ideas.
183
664000
3000
Teraz przedstawię Wam parę kontrowersyjnych pomysłów.
11:33
And I hope you'll bear with me and have some faith
184
668000
2000
Mam nadzieję, że będziecie cierpliwi i uwierzycie,
11:35
that there's credibility behind what we're going to say here.
185
670000
4000
że za tym, co mówię, stoi coś wiarygodnego.
11:39
There are three underpinnings of working in space privately.
186
674000
7000
Aby pracować prywatnie w kosmosie, muszą być spełnione 3 warunki.
11:46
One of them is the requirement
187
681000
2000
Jednym z nich jest konieczność
11:48
for economical earth-to-space transport.
188
683000
2000
opłacalnego transportu.
11:51
The Bert Rutans and Richard Bransons of this world
189
686000
3000
Bert Rutans i Richard Bransons wiedzą o tym
11:54
have got this in their sights and I salute them.
190
689000
2000
i dlatego im kibicuję.
11:56
Go, go, go.
191
691000
2000
Tak trzymać.
11:58
The next thing we need are places to stay on orbit.
192
693000
3000
Kolejna rzeczą są miejsca do zatrzymania się na orbicie.
12:01
Orbital hotels to start with, but workshops for the rest of us later on.
193
696000
3000
Hotele na orbicie na początek, a potem warsztaty dla reszty z nas.
12:04
The final missing piece, the real paradigm-buster, is this:
194
699000
6000
Ostatnim kawałkiem układanki, czymś przełomowym,
12:10
a gas station on orbit.
195
705000
2000
będzie stacja benzynowa na orbicie.
12:13
It's not going to look like that.
196
708000
2000
Nie będzie ona tak wyglądać.
12:15
If it existed, it would change all future spacecraft design and space mission planning.
197
710000
6000
Gdyby istniała, zmieniłaby projekt pojazdów kosmicznych i planowanie misji.
12:21
Now, to give you a chance to understand
198
716000
3000
Żeby pomóc Wam w zrozumieniu,
12:24
why there is power in that statement,
199
719000
3000
dlaczego to stwierdzenie jest prawdziwe,
12:27
I've got to give you the basics of Space 101.
200
722000
2000
muszę Wam podać informacje o Space 101.
12:29
And the first thing is everything you do in space you pay by the kilogram.
201
724000
6000
Po pierwsze, za wszystko, co robicie w kosmosie płacicie za kilogramam.
12:37
Anybody drink one of these here this week?
202
732000
2000
Pił ktoś z Was ten napój w tym tygodniu?
12:40
You'd pay 10,000 dollars for that in orbit.
203
735000
4000
Na orbicie zapłacilibyście za niego 10 tys. dolarów.
12:44
That's more than you pay for TED,
204
739000
2000
To więcej niż za TED,
12:46
if Google dropped their sponsorship.
205
741000
2000
jeśli Google przestałoby je finansować.
12:48
(Laughter)
206
743000
2000
(Śmiech)
12:51
The second is more than 90 percent of the weight of a vehicle is in propellant.
207
746000
5000
Po drugie, paliwo stanowi ponad 90% wagi pojazdu.
12:56
Thus, every time you'd want to do anything in space,
208
751000
4000
Dlatego też, za każdym razem by zrobić coś w kosmosie
13:00
you are literally blowing away enormous sums of money
209
755000
4000
dosłownie wyrzuca się olbrzymie sumy pieniędzy
13:04
every time you hit the accelerator.
210
759000
2000
przy każdym naciśnięciu na pedał gazu.
13:06
Not even the guys at Tesla can fight that physics.
211
761000
3000
Nawet ludzie z Tesla nie zmienią praw fizyki.
13:09
So, what if you could get your gas at a 10th the price?
212
764000
5000
Co więc, gdyby cena za paliwo wynosiła 1/10 tej kwoty?
13:15
There is a place where you can.
213
770000
3000
Jest takie miejsce, gdzie jest to możliwe.
13:18
In fact, you can get it better -- you can get it at 14 times lower
214
773000
3000
Właściwie to jest nawet lepiej - paliwo znalezione na Księżycu
13:21
if you can find propellant on the moon.
215
776000
3000
byłoby 14 razy tańsze.
13:24
There is a little-known mission that was launched
216
779000
2000
Niewielu wie, że 13 lat temu Pentagon
13:26
by the Pentagon, 13 years ago now, called Clementine.
217
781000
4000
wysłał na Księżyc misję o nazwie Clementine.
13:30
And the most amazing thing that came out of that mission
218
785000
2000
Dzięki tej misji odkryto
13:33
was a strong hydrogen signature at Shackleton crater
219
788000
3000
znaki obecności tlenu w kraterze Shackleton
13:36
on the south pole of the moon.
220
791000
2000
na biegunie południowym Księżyca.
13:38
That signal was so strong,
221
793000
2000
Ten sygnał był tak silny,
13:40
it could only have been produced by 10 trillion tons of water
222
795000
4000
że może oznaczać jedynie 10 trylionów ton wody
13:44
buried in the sediment, collected over millions and billions of years
223
799000
4000
znajdujących się pod warstwą osadu, zbieranych miliardy lat
13:48
by the impact of asteroids and comet material.
224
803000
4000
przez zderzanie się z asteroidami i kometami.
13:55
If we're going to get that, and make that gas station possible,
225
810000
4000
Jeśli zamierzamy urzeczywistnić powstanie tej stacji,
13:59
we have to figure out ways to move large volumes of payload through space.
226
814000
3000
musimy obmyślić sposoby transportowania dużych ładunków w kosmosie.
14:02
We can't do that right now.
227
817000
2000
Teraz nie jesteśmy tego w stanie zrobić.
14:04
The way you normally build a system right now is you have a tube stack
228
819000
3000
Na dzień dzisiejszy buduje się system w ten sposób, że jest rura,
14:07
that has to be launched from the ground,
229
822000
2000
która jest wyrzucona z powierzchni Ziemi
14:09
and resist all kinds of aerodynamic forces.
230
824000
2000
i która stawia opór wszystkim rodzajom sił aerodynamicznych.
14:11
We have to beat that.
231
826000
2000
Musimy znaleźć coś lepszego.
14:13
We can do it because in space there are no aerodynamics.
232
828000
3000
Możemy to zrobić, ponieważ w kosmosie nie ma aerodynamiki.
14:16
We can go and use inflatable systems for almost everything.
233
831000
4000
Możemy używać nadmuchiwanych systemów do prawie wszystkiego.
14:20
This is an idea that, again, came out of Livermore back in 1989,
234
835000
4000
Grupa dr. Lowella Wooda ze szkoły w Livermore
14:24
with Dr. Lowell Wood's group.
235
839000
2000
wpadła na ten pomysł w 1989 r.
14:26
And we can extend that now to just about everything.
236
841000
4000
Możemy go teraz zastosować do praktycznie wszystkiego.
14:30
Bob Bigelow currently has a test article in the orbit.
237
845000
2000
Bob Bigelow ma na orbicie swoją próbną kapsułę.
14:32
We can go much further.
238
847000
1000
My możemy zrobić o wiele więcej:
14:33
We can build space tugs, orbiting platforms for holding cryogens and water.
239
848000
5000
zbudować holowniki, platformy orbitalne do przechowywania kriogenów i wody.
14:38
There's another thing.
240
853000
2000
Jest coś jeszcze.
14:40
When you're coming back from the moon,
241
855000
2000
Kiedy wracasz z Księżyca,
14:42
you have to deal with orbital mechanics.
242
857000
2000
będziesz miał do czynienia z mechaniką orbitalną.
14:44
It says you're moving 10,000 feet per second faster
243
859000
2000
Mówi ona, że poruszasz się ponad 3 km na sekundę szybciej,
14:46
than you really want to be to get back to your gas station.
244
861000
3000
niż tyle, ile chciałbyś się poruszać, by dotrzeć do swojej stacji.
14:49
You got two choices.
245
864000
2000
Masz dwie możliwości:
14:51
You can burn rocket fuel to get there, or you can do something really incredible.
246
866000
4000
albo spalisz paliwo rakietowe, albo zrobisz coś naprawdę niewiarygodnego.
14:55
You can dive into the stratosphere,
247
870000
2000
Możesz zanurzyć się w stratosferze
14:57
and precisely dissipate that velocity, and come back out to the space station.
248
872000
4000
i precyzyjnie wytracić prędkość, a potem wrócić na stację kosmiczną.
15:01
It has never been done.
249
876000
1000
Nigdy tego nie dokonano.
15:02
It's risky and it's going to be one hell of a ride --
250
877000
4000
Byłoby to bardzo ryzykowne, ale też i niesamowicie porywające,
15:06
better than Disney.
251
881000
2000
lepsze niż Disney.
15:08
The traditional approach to space exploration
252
883000
2000
Tradycyjnie podczas wyprawy w kosmos
15:10
has been that you carry all the fuel you need
253
885000
2000
zabiera się tyle paliwa, ile trzeba,
15:12
to get everybody back in case of an emergency.
254
887000
2000
by w razie wypadku wrócić.
15:14
If you try to do that for the moon,
255
889000
2000
Jeśli spróbowalibyśmy tego na Księżycu,
15:16
you're going to burn a billion dollars in fuel alone sending a crew out there.
256
891000
4000
spalilibyśmy miliard dolarów w samym tylko paliwie potrzebnym do wysłania załogi.
15:20
But if you send a mining team there,
257
895000
2000
Ale jeśli wysłalibyśmy tam ekipę wydobywczą
15:22
without the return propellant, first --
258
897000
2000
bez paliwa na powrót...
15:24
(Laughter)
259
899000
4000
(Śmiech)
15:29
Did any of you guys hear the story of Cortez?
260
904000
3000
Słyszał ktoś historię Corteza?
15:33
This is not like that. I'm much more like Scotty.
261
908000
2000
To coś innego. Dużo bardziej jak Scotty.
15:35
I like this equipment, you know, and I really value it
262
910000
3000
Lubię to urządzenie i naprawdę je cenię,
15:38
so we're not going to burn the gear.
263
913000
2000
więc nie zamierzam go spalić.
15:40
But, if you were truly bold you could get it there, manufacture it,
264
915000
4000
Ale jeśli bylibyście tak bezczelni, moglibyście je wydobywać, przetwarzać
15:44
and it would be the most dramatic demonstration
265
919000
2000
i byłoby to najdobitniejszym dowodem na to,
15:46
that you could do something worthwhile off this planet
266
921000
2000
że można zrobić coś wartościowego
15:48
that has ever been done.
267
923000
2000
poza Ziemią.
15:50
There's a myth that you can't do anything in space
268
925000
3000
Panuje taki mit, że w kosmosie nie można zrobić niczego
15:53
for less than a trillion dollars and 20 years.
269
928000
4000
za mniej niż trylion dolarów i w czasie krótszym niż 20 lat.
15:57
That's not true.
270
932000
1000
To nieprawda.
15:58
In seven years, we could pull off
271
933000
2000
Za siedem lat, moglibyśmy zrealizować
16:00
an industrial mission to Shackleton and demonstrate
272
935000
2000
misję przemysłową w kraterze Shackleton i pokazać,
16:02
that you could provide commercial reality out of this in low-earth orbit.
273
937000
4000
że można stworzyć komercyjną rzeczywistość na niskiej orbicie okołoziemskiej.
16:07
We're living in one of the most exciting times in history.
274
942000
3000
Żyjemy w jednym z najbardziej ekscytujących okresów w historii,
16:10
We're at a magical confluence where private wealth
275
945000
2000
kiedy bogactwo i wyobraźnia w magiczny sposób się spotykają
16:12
and imagination are driving the demand for access to space.
276
947000
4000
i pobudzają żądzę podboju kosmosu.
16:16
The orbital refueling stations I've just described
277
951000
3000
Opisane przeze mnie orbitalne stacje benzynowe
16:19
could create an entirely new industry and provide the final key
278
954000
3000
mogłyby stworzyć całkiem nowy przemysł i być kluczem
16:22
for opening space to the general exploration.
279
957000
4000
do otwarcia kosmosu na powszechną eksplorację.
16:26
To bust the paradigm a radically different approach is needed.
280
961000
4000
Żeby wywrócić świat do góry nogami, potrzebujemy innego podejścia.
16:30
We can do it by jump-starting with an industrial
281
965000
2000
Możemy to zrobić dzięki rozpoczęciu ekspedycji
16:32
Lewis and Clark expedition to Shackleton crater,
282
967000
3000
w stylu Lewisa i Clarka na krater Shackleton,
16:35
to mine the moon for resources, and demonstrate
283
970000
2000
żeby wydobywać bogactwa naturalne Księżyca i pokazać,
16:37
they can form the basis for a profitable business on orbit.
284
972000
4000
że na orbicie możemy zbudować podstawy dochodowego biznesu.
16:41
Talk about space always seems to be hung on ambiguities
285
976000
3000
Rozmowa o kosmosie zawsze zawsze wydaje się niejasna,
16:44
of purpose and timing.
286
979000
2000
jeśli chodzi o cel i czas.
16:46
I would like to close here by putting a stake in the sand at TED.
287
981000
4000
Chciałbym zakończyć, składając tutaj na scenie pewna obietnicę.
16:51
I intend to lead that expedition.
288
986000
2000
Zamierzam kierować tą ekspedycją.
16:53
(Applause)
289
988000
8000
(Brawa)
17:01
It can be done in seven years with the right backing.
290
996000
3000
Ze wsparciem finansowym możemy tego dokonać w ciągu siedmiu lat.
17:04
Those who join me in making it happen will become a part of history
291
999000
4000
Ci, którzy do mnie dołączą, staną się częścią historii,
17:08
and join other bold individuals from time past
292
1003000
2000
tak jak inni bezczelni ludzie z przeszłości,
17:10
who, had they been here today, would have heartily approved.
293
1005000
4000
którzy gorąco by nam przyklasnęli, jeśliby tylko tu byli.
17:15
There was once a time when people did bold things to open the frontier.
294
1010000
5000
Był już w historii czas, kiedy ludzie bezczelnie próbowali otwierać granice.
17:20
We have collectively forgotten that lesson.
295
1015000
4000
Stopniowo zapominaliśmy tę lekcję.
17:25
Now we're at a time when boldness is required to move forward.
296
1020000
4000
Teraz jest czas, kiedy bezczelność jest konieczna do tego, by iść naprzód.
17:31
100 years after Sir Ernest Shackleton wrote these words,
297
1026000
4000
100 lat po tym, jak Sir Ernest Shackleton napisał te słowa,
17:35
I intend to plant an industrial flag on the moon
298
1030000
2000
zamierzam zatknąć na Księżycu flagę przemysłu
17:37
and complete the final piece
299
1032000
3000
i ułożyć ostatni element układanki,
17:40
that will open the space frontier, in our time, for all of us.
300
1035000
4000
który za naszego życia otworzy kosmos dla nas wszystkich.
17:44
Thank you.
301
1039000
1000
Dziękuję.
17:45
(Applause)
302
1040000
8000
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Bill Stone - Explorer, inventor and outer space dreamerEngineer and daredevil caver Bill Stone pushes the frontier -- through flooded tunnels, the remotest depths of the Earth and the limits of human endurance.
Why you should listen
Engineer and daredevil explorer Bill Stone is obsessed with discovery. After years of crawling through the deepest unexplored caves on the planet, he's building robots to go where he can't. His company Stone Aerospace built DepthX, an autonomous robot, which descended 1,099 feet down Mexico's deepest watery sinkhole. In 2009, Stone and his team completed a successful mission to Antarctica. ENDURANCE, an expedition sponsored by NASA, was developed to explore and map under the ice of Lake Bonney in Antarctica. But this was just a test for the real mission (which is explained in a National Geographic documentary, Journey to an Alien Moon): building a probe with NASA to bore through miles of ice on Jupiter's moon Europa, then swim through the buried Europan sea in search of alien life.
He's also hoping to singlehandedly jump-start commercial human space exploration by offering spacefarers affordable fuels and consumables extracted from the moon. His new Shackleton Energy Company, or SEC, intends to raise $15 billion (as he points out, this is about the cost of a North Sea oil production platform complex) to mine ice thought to be trapped on the moon's southern pole at Shackleton Crater, and to sell derived products (including propellants and other consumables) on the moon and in low earth orbit (LEO) to international consumers.
Read about his 2014 expedition to the Chevé system, perhaps the deepest cave on Earth.
Bill Stone | Speaker | TED.com