TED2007
Bill Stone: Inside the world's deepest caves
Bill Stone Dünya'nın en derin mağaralarını araştırıyor.
Filmed:
Readability: 4.3
2,137,929 views
Dünya'nın en derin çukurlarına inmiş ve kural tanımaz bir mağara araştırmacısı olan Bill Stone, kendisinin uzay yakıtı için ay buzu çıkarma ve Jüpiter'in uydusu Europa'yı araştırmak üzere otonom bir robot yapma girişimlerini tartışıyor.
Bill Stone - Explorer, inventor and outer space dreamer
Engineer and daredevil caver Bill Stone pushes the frontier -- through flooded tunnels, the remotest depths of the Earth and the limits of human endurance. Full bio
Engineer and daredevil caver Bill Stone pushes the frontier -- through flooded tunnels, the remotest depths of the Earth and the limits of human endurance. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:26
First place I'd like to take you
0
1000
1000
Sizi götürmek istediğim ilk yer
00:27
is what many believe will be the world's deepest natural abyss.
1
2000
4000
çoğu kişinin, dünyanın en derin doğal çukuru olduğuna inandığı bir yer.
00:31
And I say believe because this process is still ongoing.
2
6000
3000
Ve inanın diyorum çünkü bu süreç hala devam etmekte.
00:34
Right now there are major expeditions being planned for next year
3
9000
4000
Şu anda, önümüzdeki yıl için büyük keşif gezileri planlanmakta.
00:38
that I'll talk a little bit about.
4
13000
2000
Biraz bunlardan bahsedeceğim.
00:40
One of the things that's changed here,
5
15000
2000
Son 150 yılda Jules Verne
00:42
in the last 150 years since Jules Verne
6
17000
3000
yeraltı dünyasının nasıl olduğuna/neye benzediğine dair muhteşem bilim-kurgu kavramlarına sahip olduğundan bu yana
00:45
had great science-fiction concepts of what the underworld was like,
7
20000
3000
burada değişen şeylerden biri
00:48
is that technology has enabled us to go to these places
8
23000
4000
teknolojinin bizim bu yerlere gidebilmemizi sağlamış olmasıdır
00:52
that were previously completely unknown and speculated about.
9
27000
4000
ki bu yerler önceden tamamen bilinmeyen ve üzerinde düşünülen yerlerdi.
00:56
We can now descend thousands of meters into the Earth with relative impunity.
10
31000
5000
Şimdi, nispeten ceza almamış olarak, yer kürenin binlerce metre altına inebiliriz.
01:01
Along the way we've discovered fantastic abysses and chambers so large
11
36000
6000
Yol boyunca, muhteşem çukurları ve locaları keşfettik
01:07
that you can see for hundreds of meters
12
42000
2000
bunlar o kadar büyüktü ki görüş açınızda bir kesinti olmaksızın
01:09
without a break in the line of sight.
13
44000
2000
yüzlerce metre ileriyi görebilirsiniz.
01:12
When you go on a thing like this, we can usually be in the field
14
47000
2000
Böyle bir şeye başladığınızda, genellikle, iki ila dört ay arasında
01:14
for anywhere from two to four months,
15
49000
2000
en az 20 veya 30, en fazla 150 kişiden oluşan bir ekip ile
01:16
with a team as small as 20 or 30, to as big as 150.
16
51000
4000
herhangi bir yerdeki arazide olabiliriz.
01:21
And a lot of people ask me, you know,
17
56000
4000
Yani, bir çok insan bana
01:25
what kind of people do you get for a project like this?
18
60000
2000
böyle bir projeye ne tür insanları alıyorsunuz diye soruyor.
01:27
While our selection process
19
62000
3000
Ve seçme sürecimiz NASA'nınki kadar titiz olmamakla birlikte,
01:30
is not as rigorous as NASA, it's nonetheless thorough.
20
65000
3000
yine de sıkıdır.
01:33
We're looking for competence, discipline, endurance, and strength.
21
68000
5000
Yetkinlik, disiplin, dayanıklılık ve güç arıyoruz.
01:38
In case you're wondering, this is our strength test.
22
73000
2000
Merak ettiyseniz, işte bu bizim güç testimiz.
01:40
(Laughter)
23
75000
2000
(Gülüşmeler)
01:42
But we also value esprit de corps
24
77000
3000
Fakat, uzak yerlerde büyük stres altındayken,
01:46
and the ability to diplomatically resolve inter-personal conflict
25
81000
4000
kişisel çatışmaları karşındakini gücendirmeden çözme yeteneği
01:50
while under great stress in remote locations.
26
85000
2000
ve moral de bizim için önemlidir.
01:54
We have already gone far beyond the limits of human endurance.
27
89000
4000
Çoktan insan direncinin sınırlarının ötesine geçtik bile.
01:58
From the entrance, this is nothing like a commercial cave.
28
93000
3000
Girişten itibaren, ticari amaçlara sahip bir mağaraya hiç de benzemez.
02:02
You're looking at Camp Two in a place called J2, not K2, but J2.
29
97000
4000
Şu an K2 değil J2 adındaki bir yerde bulunan İkinci Kamp'ı görüyorsunuz.
02:06
We're roughly two days from the entrance at that point.
30
101000
4000
Bu noktada, girişten yaklaşık iki gün uzaktayız.
02:10
And it's kind of like a high altitude mountaineering trip in reverse,
31
105000
4000
Yüksek rakımlı bir dağcılık gezisinin ters yönde olanı gibi birşey...
02:14
except that you're now running a string of these things down.
32
109000
2000
farklı yönü iplerlen aşağıya doğru koşuyorsunuz.
02:16
The idea is to try to provide some measure of physical comfort
33
111000
4000
Burada yapılan olay tamamen nemli, rutubetli, soğuk olan karanlık yerlerden aşağıya doğru giderken
02:20
while you're down there, otherwise in damp, moist, cold conditions in utterly dark places.
34
115000
6000
fiziksel rahatlık sağlamaya çalışmaktır.
02:26
I should mention that everything you're seeing here, by the way,
35
121000
3000
Yeri gelmişken belirtmeliyim ki, burada gördüğünüz her şey
02:29
is artificially illuminated at great effort.
36
124000
3000
büyük çabalarla yapay olarak aydınlatılmaktadır.
02:32
Otherwise it is completely dark in these places.
37
127000
2000
Aksi halde buralar tamamiyle karanlıktır.
02:34
The deeper you go, the more you run into a conflict with water.
38
129000
5000
Ne kadar derine inerseniz, su ile daha fazla problem yaşarsınız.
02:39
It's basically like a tree collecting water coming down.
39
134000
3000
Bu esasen aşağı inen suyu toplayan bir ağaca benziyor.
02:43
And eventually you get to places where it is formidable and dangerous
40
138000
3000
Eninde sonunda zorlu ve tehlikeli yerlere varıyorsunuz,
02:47
and unfortunately slides just don't do justice.
41
142000
3000
maalesef slaytlar bunun hakkını vermiyor.
02:50
So I've got a very brief clip here that was taken in the late 1980s.
42
145000
5000
Bu yüzden, 1980lerde yapılan çok kısa bir videoyu göstereceğim burada.
02:55
So descend into Huautla Plateau in Mexico.
43
150000
3000
Meksika'daki Huautla Platosuna iniş.
02:58
(Video)
44
153000
4000
(Video)
03:02
Now I have to tell you that the techniques being shown here
45
157000
3000
Burada gösterilen tekniklerin eski ve tehlikeli olduğunu
03:05
are obsolete and dangerous.
46
160000
2000
söylemeliyim.
03:07
We would not do this today unless we were doing it for film.
47
162000
3000
Bu videoyu çekmiyor olsaydık, o gün bunları yapmazdık.
03:11
(Laughter)
48
166000
4000
(Gülüşmeler)
03:15
Along that same line, I have to tell you
49
170000
2000
Size geçen yıl bir çok
03:17
that with the spate of Hollywood movies that came out last year,
50
172000
3000
Hollywood filminin de aynı şekilde ortaya çıktığını söylemeliyim.
03:20
we have never seen monsters underground --
51
175000
4000
Yeraltında yaşayan böyle bir canavar asla görmemiştim
03:24
at least the kind that eat you.
52
179000
2000
en azından sizi yiyecek olan tipte.
03:26
If there is a monster underground,
53
181000
4000
Şayet yer altında bir canavar varsa
03:30
it is the crushing psychological remoteness
54
185000
3000
En yakın giriş yerinden şehre üç günlük bir mesafedeki bir yere geldikten sonra
03:33
that begins to hit every member of the team
55
188000
2000
bu takımdaki tüm üyeleri
03:35
once you cross about three days inbound from the nearest entrance.
56
190000
4000
psikolojik olarak ezmeye başlayan bir durumdur.
03:40
Next year I'll be leading an international team to J2.
57
195000
4000
Gelecek sene J2 mağarasına uluslararası bir geziye önderlik ediyor olacağım.
03:44
We're going to be shooting from minus 2,600 meters --
58
199000
2000
Girişten 30 kilometre içerde 8,600 feetin biraz üzerinde
03:46
that's a little over 8,600 feet down --
59
201000
3000
2,600 metre aşağıda
03:49
at 30 kilometers from the entrance.
60
204000
2000
dolaşıyor olaşacağız.
03:51
The lead crews will be underground for pushing 30 days straight.
61
206000
4000
Öncü grup 30 gün aşağıda kalacak.
03:55
I don't think there's been a mission like that in a long time.
62
210000
2000
Bence uzun zamandır böyle bir iş yapan olduğunu sanmıyorum.
03:58
Eventually, if you keep going down in these things,
63
213000
2000
Nihayetinde bu tip yerlere giriyorsanız,
04:00
probability says that you're going to run into a place like this.
64
215000
3000
bu tip bir yerle karşılaşacağınız olasıdır.
04:03
It's a place where there's a fold in the geologic stratum
65
218000
4000
Burası suyu toplayıp çatıya dolduran jeolojik katmandaki
04:07
that collects water and fills to the roof.
66
222000
2000
çukurun olduğu yerdir.
04:09
And when you used to find these things,
67
224000
3000
Ve bu şeyleri buluyorsanız
04:12
they would put a label on a map that said terminal siphon.
68
227000
3000
haritaya bir etiket koyarak bu bulunan girişi işaretlerlerdi.
04:15
Now I remember that term really well for two reasons.
69
230000
2000
Şu anda bu terimi iki sebepten dolayı çok iyi hatırlıyorum.
04:17
Number one, it's the name of my rock band, and second,
70
232000
3000
Birincisi, bu benim rock grubumun adı ve ikincisi,
04:20
is because the confrontation of these things
71
235000
3000
bu şeylerle karşılaşmak
04:23
forced me to become an inventor.
72
238000
2000
beni kaşif olmaya itmesidir.
04:25
And we've since gone on to develop
73
240000
3000
Ve o zamandan beri
04:28
many generations of gadgets for exploring places like this.
74
243000
3000
bu tip yerleri keşfetmek için gerekli aletleri geliştirmekteyim.
04:31
This is some life-support equipment closed-cycle.
75
246000
2000
şu anda bir çeşit yaşam destek cihazı var
04:34
And you can use that now to go for many kilometers horizontally
76
249000
3000
bu araç ile yüzlerce kilometre yatay olarak su altında
04:37
underwater and to depths of 200 meters straight down underwater.
77
252000
3000
200 metrede yine suyun dibine doğru gidebilirsiniz.
04:41
When you do this kind of stuff it's like doing EVA.
78
256000
3000
Bu çeşit bir aleti yapmak bir tür EVA yapmak
04:44
It's like doing extra-vehicular activity in space,
79
259000
3000
bu aynı uzayda yeni bir araç yapmak gibi birşeydir
04:47
but at much greater distances, and at much greater physical peril.
80
262000
4000
fakat bunlardan daha uzun mesafeler ve daha fazla fiziksel risk bulunmaktadır.
04:51
So it makes you think about how to design your equipment
81
266000
2000
Bu güvenli bir yerden çok uzaklara gitmek için
04:53
for long range, away from a safe haven.
82
268000
2000
kendi aracını nasıl tasarlayacağı konusunda fikir verir.
04:56
Here's a clip from a National Geographic movie
83
271000
2000
işte size 1999 yılında gösterilmiş
04:58
that came out in 1999.
84
273000
2000
National Geographic'den bir görüntü.
05:00
(Video) Narrator: Exploration is a physical process
85
275000
2000
(Video) Konuşmacı: Keşif insan oğlunun daha önce
05:02
of putting your foot in places where humans have never stepped before.
86
277000
4000
ayak basmadığı yerlere ayaklarınızı basarak yaptığınız fiziksel bir süreçtir.
05:06
This is where the last little nugget of totally unknown territory remains on this planet.
87
281000
5000
Burası gezegende tamamen bilinmeyen son kalan ufak yerdir.
05:11
To experience it is a privilege.
88
286000
2000
Bunun bir ayrıcalık olduğunu anlamak için.
05:18
Bill Stone: That was taken in Wakulla Springs, Florida.
89
293000
3000
Bill Stone: Florida Wakulla Springs'den getirildi.
05:22
Couple of things to note about that movie. Every piece of equipment
90
297000
4000
Bu filim hakkında söylenecek iki şey var: filimde gördüğünüz her araç
05:26
that you saw in there did not exist before 1999.
91
301000
2000
parçası 1999 yılından önce yoktu.
05:28
It was developed within a two-year period and used on actual exploratory projects.
92
303000
5000
İki yıllık bir zaman süresinde geliştirildi ve gerçek keşifler için kullanıldı.
05:33
This gadget you see right here was called the digital wall mapper,
93
308000
3000
Sağ tarafta gördüğünüz alete dijital duvar haritası denir.
05:36
and it produced the first three-dimensional map anybody has ever done
94
311000
4000
ve bu insanın bu güne kadar bir mağarada yaptığı
05:40
of a cave, and it happened to be underwater in Wakulla Springs.
95
315000
3000
ilk üç boyutlu haritadır ve bu Wakulla Springs'te su altında yapıldı.
05:43
It was that gadget that serendipitously opened a door
96
318000
4000
Kapıyı kaşfedilmemiş bir dünyaya
05:47
to another unexplored world.
97
322000
1000
şans eseri açan bu aletti.
05:48
This is Europa.
98
323000
4000
Bu Jupiter 11'dir.
05:52
Carolyn Porco mentioned another one called Enceladus the other day.
99
327000
4000
Ertesi gün Carolyn Porco, Enceladus adında başka bir yerden bahsetti.
05:56
This is one of the places where planetary scientists
100
331000
3000
Burası gezegen bilimadamlarının
05:59
believe there is a highest probability of the detection
101
334000
2000
çok yüksek olasılıkla okyanusta ilk hayatın oluştuğu
06:01
of the first life off earth in the ocean that exists below there.
102
336000
4000
yer olduğuna dair belirtilerin olduğuna inandıkları yerlerden birisidir.
06:05
For those who have never seen this story,
103
340000
2000
Bu hikayeyi daha önce görmeyenler için
06:07
Jim Cameron produced a really wonderful IMAX movie
104
342000
3000
iki yıl önce "Dipteki Yabancılar" adında mükemmel bir film olan IMAX
06:10
couple of years ago, called "Aliens of the Deep."
105
345000
2000
filmini yaptı.
06:12
There was a brief clip --
106
347000
2000
Kısa bir çarpma oldu.
06:16
(Video) Narrator: A mission to explore under the ice of Europa
107
351000
2000
(Video)Yazar: Avrupa'nın buzunun altını keşfetme görevi
06:18
would be the ultimate robotic challenge.
108
353000
3000
eşsiz bir robotik deneyim olacak.
06:24
Europa is so far away that even at the speed of light,
109
359000
6000
Avrupa ışık hızıyla bile olsa çok uzaklardadır.
06:30
it would take more than an hour for the command just to reach the vehicle.
110
365000
3000
verilen emirin araca ulaşması bir saatten fazla sürecek.
06:34
It has to be smart enough to avoid terrain hazards
111
369000
3000
Arazideki tehlikelerden kaçınmak ve
06:37
and to find a good landing site on the ice.
112
372000
2000
buz üzerinde iyi bir yerleşim yerei bulmak için akıllı olmak gerekir.
06:49
Now we have to get through the ice.
113
384000
2000
Şu anda buzun içinden geçmeliyiz.
06:52
You need a melt probe.
114
387000
2000
Buz erimesini ölçere ihtiyacımız var.
06:54
It's basically a nuclear-heated torpedo.
115
389000
3000
Bu temel olarak nükleer ısısı olan bir torpil.
07:07
The ice could be anywhere from three to 16 miles deep.
116
402000
3000
Bu 3 mille 16 mil arası derinlikte olabilir.
07:11
Week after week, the melt probe will sink of its own weight
117
406000
3000
Haftalar sonra buz ölçer kendi ağırlığıyla
07:14
through the ancient ice, until finally --
118
409000
3000
sona kadar eski buzun olduğu yere kadar batar.
07:23
Now, what are you going to do when you reach the surface of that ocean?
119
418000
3000
Artık okyanusun üzerine çıkınca ne yapacaksınız?
07:29
You need an AUV, an autonomous underwater vehicle.
120
424000
4000
otomatik su altı cihazı olan AUV'ye ihtiyacınız olacaktır.
07:34
It needs to be one smart puppy, able to navigate
121
429000
2000
Yolu bulabilen ve yabancı okyonusta kendi kararlarını
07:36
and make decisions on its own in an alien ocean.
122
431000
3000
verebilecek bir yön bulma aracına ihtiyacınız olacaktır.
07:41
BS: What Jim didn't know when he released that movie
123
436000
2000
BS: Jim bu filmi gösterime soktuğu zaman
07:43
was that six months earlier NASA had funded a team I assembled
124
438000
5000
bilmediği şey NASA'nın benim yaptığım ve
07:48
to develop a prototype for the Europa AUV.
125
443000
3000
Avrupa için olan bir AUV'ye maddi destek vermiş olduğu idi.
07:51
I mean, I cut through three years of engineering meetings, design
126
446000
5000
Söylemek istediğim üç yıl mühendislik, tasarım ve sistem uyumu için
07:56
and system integration, and introduced DEPTHX --
127
451000
2000
geçirdim ve sonunda DEPTHX'i ortaya çıkardım.
07:59
Deep Phreatic Thermal Explorer.
128
454000
2000
Derin Yeraltı Suları Kaşifi
08:01
And as the movie says, this is one smart puppy.
129
456000
3000
Filimde de söylediği gibi bu güzel bir oyuncak.
08:04
It's got 96 sensors, 36 onboard computers,
130
459000
5000
96 adet sensör, 36 adet bilgisayar
08:09
100,000 lines of behavioral autonomy code,
131
464000
3000
100,000 bağımsız hareket yönlendirici var ve
08:12
packs more than 10 kilos of TNT in electrical onboard equivalent.
132
467000
5000
ve elektrikli kabininde 10 kilodan fazla TNT taşımaktadır.
08:17
This is the target site,
133
472000
2000
Kuzey Meksika Cenote Zacaton'daki dünyanın en derin hipotermik
08:19
the world's deepest hydrothermal spring at Cenote Zacaton in northern Mexico.
134
474000
5000
su kaynağının olduğu yer hedef alandır.
08:24
It's been explored to a depth of 292 meters
135
479000
3000
292 metre derinlikte ve
08:27
and beyond that nobody knows anything.
136
482000
2000
hiç kimsenin bilmediği bir yerde keşfedildi.
08:30
This is part of DEPTHX's mission.
137
485000
2000
Bu DEPTHX işleminin bir parçasıdır.
08:32
There are two primary targets we're doing here.
138
487000
2000
Burada bizim ana olarak ilgilendiğimiz iki hedef var.
08:34
One is, how do you do science autonomy underground?
139
489000
2000
Birincisi toprak altında bilimin özerkliğiini nasıl yapıyorsunuz?
08:36
How do you take a robot and turn it into a field microbiologist?
140
491000
4000
Bir robotu yer mikrobiyolistine nasıl çevirebilirsiniz?
08:40
There are more stages involved here
141
495000
2000
Burada yapılacak iki adım vardır.
08:42
than I've got time to tell you about, but basically we drive
142
497000
2000
Bundan sonra size anlatmak için vaktim olacak fakat temel olarak
08:44
through the space, we populate it with environmental variables --
143
499000
4000
boşluğa doğru gider ve sülfit, holojenür gibi
08:48
sulphide, halide, things like that.
144
503000
2000
çevresel farklılıkların olduğu vere yerleşiriz.
08:50
We calculate gradient surfaces, and drive the bot over to a wall
145
505000
3000
Eğimleri hesaplarız ve muhtemel hayatın
08:53
where there's a high probability of life.
146
508000
2000
olduğu duvara doğru botumuzla gideriz.
08:55
We move along the wall, in what's called proximity operations,
147
510000
2000
Çevre işleri adı altında renk değişiklikleriini
08:57
looking for changes in color.
148
512000
2000
bulma maksadıyla bir duvar boyunca ilerleriz.
08:59
If we see something that looks interesting, we pull it into a microscope.
149
514000
3000
İlginç bir şeyler görürsek, mikroskoba alırız.
09:02
If it passes the microscopic test, we go for a collection.
150
517000
4000
Mikroskop testini geçerse, kolleksiyona ilave ederiz.
09:06
We either draw in a liquid sample,
151
521000
2000
Ya sıvı örneğine koyarız yada
09:08
or we can actually take a solid core from the wall.
152
523000
3000
duvardan katı şekilde alırız.
09:11
No hands at the wheel.
153
526000
1000
daireye kesinlikle dokunulmaz.
09:12
This is all behavioral autonomy here
154
527000
2000
Bu tamamen robot tarafından yapılan
09:14
that's being conducted by the robot on its own.
155
529000
2000
davranışsal bir harekettir.
09:17
The real hat trick for this vehicle, though,
156
532000
2000
Bu aracın gerçek sırrı bizim geliştirdiğimiz
09:19
is a disruptive new navigation system we've developed,
157
534000
3000
3D SLAM adında devamlı yer ve harita bilgisi .
09:22
known as 3D SLAM, for simultaneous localization and mapping.
158
537000
4000
veren yeni yol bulma sistemidir.
09:26
DEPTHX is an all-seeing eyeball.
159
541000
2000
DEPTHX her şeyi bir göz ile görür.
09:28
Its sensor beams look both forward and backward at the same time,
160
543000
4000
Aracın algılayıcıları aynı anda incelemekte olduğu
09:32
allowing it to do new exploration
161
547000
3000
konu üzerine yoğunlaşarak
09:35
while it's still achieving geometric sensor-lock
162
550000
2000
aynı anda hem ileriyi hem geriyi
09:37
on what it's gone through already.
163
552000
1000
görebilmektedir.
09:38
What I'm going to show you next
164
553000
3000
Size biraz sonra göstereceğim şey
09:41
is the first fully autonomous robotic exploration underground
165
556000
4000
daha önce hiç yapılmamış olan ve tamamen robot tarafından
09:45
that's ever been done.
166
560000
3000
yapılmış olan bir yer altı keşfidir.
10:36
This May, we're going to go from minus 1,000 meters in Zacaton,
167
611000
3000
Bu Mayıs ayında Zacaton'da yerin 1,000 metre altına gideceğiz.
10:39
and if we're very lucky, DEPTHX will bring back the first
168
614000
3000
Eğer şanslıysak DEPTHX ilk defa bir
10:42
robotically-discovered division of bacteria.
169
617000
2000
robot tarafında bakteri getirecektir.
10:45
The next step after that is to test it in Antartica and then,
170
620000
3000
Bundan sonraki adım aracın Antartika'da denenmesi olacaktır.
10:48
if the funding continues and NASA has the resolution to go,
171
623000
3000
daha sonra parasal yardım devam eder ve NASA'nın buna devam etme isteği
10:51
we could potentially launch by 2016, and by 2019
172
626000
4000
devam ederse, 2016'ya kadar buraya ulaşmış olacağız
10:55
we may have the first evidence of life off this planet.
173
630000
3000
ve belkide bu gezegende ki ilk yaşam delilini 2019'a kadar bulmuş olacağız.
10:59
What then of manned space exploration?
174
634000
3000
Daha sonra uzay keşifinde sıra neye gelecek?
11:04
The government recently announced plans to return to the moon by 2024.
175
639000
3000
Hükümet kısa zaman önce 2024 yılına kadar Ay'a tekrar dönüleceğini açıkladı.
11:08
The successful conclusion of that mission will result
176
643000
3000
Bu görevin başarılı olarak sonuçlanması
11:11
in infrequent visitation of the moon by a small number
177
646000
4000
daha az sayıda bilimadamı ve pilot yollayarak Ay'a nadir
11:15
of government scientists and pilots.
178
650000
2000
olan bir ziyaretle sonuçlanabilir.
11:17
It will leave us no further along in the general expansion
179
652000
4000
Bu bize insanoğlunun 50 yıl evvel ulaşmış olduğu
11:21
of humanity into space than we were 50 years ago.
180
656000
2000
uzaya insanlığı taşıma konusunda daha fazla bir genişleme vermeyecek.
11:24
Something fundamental has to change
181
659000
2000
Yaşantımız boyunca şayet uzaya bir
11:26
if we are to see common access to space in our lifetime.
182
661000
3000
giriş yapmak istiyorsak bir şeylerin ciddi olarak değişmesi gerekir.
11:29
What I'm going to show you next are a couple of controversial ideas.
183
664000
3000
Şimdi size iki zıt fikir göstereceğim.
11:33
And I hope you'll bear with me and have some faith
184
668000
2000
Ve umarım bana katlanırsınız ve burada söylediğimizin
11:35
that there's credibility behind what we're going to say here.
185
670000
4000
ötelerinde güvenilirlilik olduğuna inanırsınız.
11:39
There are three underpinnings of working in space privately.
186
674000
7000
Uzayda çalışmanın özelde üç saç ayağı vardır.
11:46
One of them is the requirement
187
681000
2000
Bunlardan birisi dünya uzay arası
11:48
for economical earth-to-space transport.
188
683000
2000
seyahatin ekonomik boyutudur.
11:51
The Bert Rutans and Richard Bransons of this world
189
686000
3000
Bert Rutans ve Richard Bransons bu düşünceye sahipler
11:54
have got this in their sights and I salute them.
190
689000
2000
ve bende onlari selamliyorum.
11:56
Go, go, go.
191
691000
2000
Git,git,git
11:58
The next thing we need are places to stay on orbit.
192
693000
3000
Diğer konu uzay gemisinde kalacak yerimizin olmasıdır.
12:01
Orbital hotels to start with, but workshops for the rest of us later on.
193
696000
3000
Uzay gemisi otelleri başlayacak fakat geri kalanımız için atölyelerin olması daha sonra olacak bir konudur.
12:04
The final missing piece, the real paradigm-buster, is this:
194
699000
6000
Son kalan kısımsa gerçek gerekli olacak
12:10
a gas station on orbit.
195
705000
2000
şey uzay gemisindek, benzin istasyonudur.
12:13
It's not going to look like that.
196
708000
2000
Bildiğimiz istasyonlar gibi olmayacaktır.
12:15
If it existed, it would change all future spacecraft design and space mission planning.
197
710000
6000
Eğer bu olursa, gelecekte olacak tüm uzay gemilerinin ve uzay yolculuk planları değişecektir.
12:21
Now, to give you a chance to understand
198
716000
3000
şimdi size bu cümlede niçin bir güç olduğunu anlamanızı
12:24
why there is power in that statement,
199
719000
3000
sağlamak için bir şans veriyorum.
12:27
I've got to give you the basics of Space 101.
200
722000
2000
Uzay 101'in temellerini vermek zorundayım.
12:29
And the first thing is everything you do in space you pay by the kilogram.
201
724000
6000
Uzayda yapacağınız ilk şey kilo olarak bunu ödersiniz.
12:37
Anybody drink one of these here this week?
202
732000
2000
Bu hafta her hangi ibir şey içen var mı?
12:40
You'd pay 10,000 dollars for that in orbit.
203
735000
4000
Uzay gemisinde bunun için 10,000 dolar ödeyeceksiniz.
12:44
That's more than you pay for TED,
204
739000
2000
Google sponsorluğu keserse, TED'e ödediğinizden daha fazlası demektir.
12:46
if Google dropped their sponsorship.
205
741000
2000
daha fazlası demektir.
12:48
(Laughter)
206
743000
2000
Gülüşmeler.
12:51
The second is more than 90 percent of the weight of a vehicle is in propellant.
207
746000
5000
İkinci ise uzay gemisinin ağırlığının yüzde 902dan fazlası yakıttır.
12:56
Thus, every time you'd want to do anything in space,
208
751000
4000
Bunun anlamı uzayda ne yaparsanız yapın
13:00
you are literally blowing away enormous sums of money
209
755000
4000
her gaza bastığınızda gerçekte çok büyük
13:04
every time you hit the accelerator.
210
759000
2000
miktarlarda para harcıyorsunuz demektir.
13:06
Not even the guys at Tesla can fight that physics.
211
761000
3000
Tesla'da çalışanlar bile bu fizik hareketlerinin üstesinden gelemezler.
13:09
So, what if you could get your gas at a 10th the price?
212
764000
5000
Yakıtınızı 10'da biri fiyata alsanız ne olur?
13:15
There is a place where you can.
213
770000
3000
Bunu yapabileceğiiniz bir yer var.
13:18
In fact, you can get it better -- you can get it at 14 times lower
214
773000
3000
Aslında bunu hatta eğer Ay'da yakıt bula bilirseniz 14 defa daha ucuza alabilirsiniz.
13:21
if you can find propellant on the moon.
215
776000
3000
14 defa daha ucuza alabilirsiniz.
13:24
There is a little-known mission that was launched
216
779000
2000
13 yıl önce Clementine adında Pentagon tarafından Ay'a yollanan
13:26
by the Pentagon, 13 years ago now, called Clementine.
217
781000
4000
uzay gemisi hakkında çok az şey biliniyor.
13:30
And the most amazing thing that came out of that mission
218
785000
2000
Bu seyahatten ortaya çıkan en ilginç şey
13:33
was a strong hydrogen signature at Shackleton crater
219
788000
3000
Ay'ın güney kutubunda Shackledon Kreterinde ortaya çıkan
13:36
on the south pole of the moon.
220
791000
2000
yüksek miktardaki hidrojendi.
13:38
That signal was so strong,
221
793000
2000
Sinyal o kadar güçlüydü ki
13:40
it could only have been produced by 10 trillion tons of water
222
795000
4000
milyonlarca ve milyarlarca yıl evvel asteroit ve
13:44
buried in the sediment, collected over millions and billions of years
223
799000
4000
kuyruklu yıldızların çarpması sonucu oluşan tortu
13:48
by the impact of asteroids and comet material.
224
803000
4000
altında birirkmiş trilyonlarca ton su tarafından yapılmıştı.
13:55
If we're going to get that, and make that gas station possible,
225
810000
4000
Bunu alabilsek ve gas istasyonu mümkün olursa
13:59
we have to figure out ways to move large volumes of payload through space.
226
814000
3000
Uzayda bu büyük miktardaki yükü taşımak için yollar bulmalıyız.
14:02
We can't do that right now.
227
817000
2000
Şu anda bunu yapamayız.
14:04
The way you normally build a system right now is you have a tube stack
228
819000
3000
Şu an için yapabildiğimiz
14:07
that has to be launched from the ground,
229
822000
2000
tüm aerodinamik zorlamalara dayanabilecek zemine bağlı bir tüp vasıtasıyla
14:09
and resist all kinds of aerodynamic forces.
230
824000
2000
bunu çekecek bir yöntemdir.
14:11
We have to beat that.
231
826000
2000
Bunu yapmalıyız.
14:13
We can do it because in space there are no aerodynamics.
232
828000
3000
Bunu yapabiliriz çünkü uzayda aerodinamik yoktur.
14:16
We can go and use inflatable systems for almost everything.
233
831000
4000
Hemen hemen her şey için şişirilebilir sistemler kullanabiliriz.
14:20
This is an idea that, again, came out of Livermore back in 1989,
234
835000
4000
Bu Dr. Lowell Wood'un grubu ile çalışan Livermore tarafından
14:24
with Dr. Lowell Wood's group.
235
839000
2000
1989 yılında ortaya atılmış bir fikir olarak ortaya atıldı.
14:26
And we can extend that now to just about everything.
236
841000
4000
Şimdi bunu her şeye uygulayabiliriz.
14:30
Bob Bigelow currently has a test article in the orbit.
237
845000
2000
Bob Bigelow şu anda uzay gemisinde bir ürünü yapıyor.
14:32
We can go much further.
238
847000
1000
Bundan çok daha ileri gidebiliriz.
14:33
We can build space tugs, orbiting platforms for holding cryogens and water.
239
848000
5000
Soğutucuları ve suyu tutmak için uzay çekicileri yapabiliriz.
14:38
There's another thing.
240
853000
2000
başka bir durum daha var.
14:40
When you're coming back from the moon,
241
855000
2000
Ay'dan geri dönerken
14:42
you have to deal with orbital mechanics.
242
857000
2000
uzay gemisinin mekanik sistemleri ile çalışmanız gerekecektir.
14:44
It says you're moving 10,000 feet per second faster
243
859000
2000
Gas istasyonuna dönmek istediğiniz zaman saniyede 10,000
14:46
than you really want to be to get back to your gas station.
244
861000
3000
kez daha hızlı olarak hareket edeceksiniz.
14:49
You got two choices.
245
864000
2000
Bu durumda iki seçeneğiniz bulunmaktadır.
14:51
You can burn rocket fuel to get there, or you can do something really incredible.
246
866000
4000
Gitmek için ya roket yakıtı kullanacaksınız yada inanılmaz bir şeyler yapabilirsiniz.
14:55
You can dive into the stratosphere,
247
870000
2000
Strasfore direk dalabilirsiniz
14:57
and precisely dissipate that velocity, and come back out to the space station.
248
872000
4000
ve tam olarak o hıza ulaşacak ve uzay istasyonuna geri döneceksiniz.
15:01
It has never been done.
249
876000
1000
Bu daha önce hiç yapılmadı.
15:02
It's risky and it's going to be one hell of a ride --
250
877000
4000
Riskli bir durum ve Disney'deki
15:06
better than Disney.
251
881000
2000
oyuncaklardan daha iyi bir şekilde heyecan verici
15:08
The traditional approach to space exploration
252
883000
2000
Uzay keşiflerindeki geleneksel yönteme göre
15:10
has been that you carry all the fuel you need
253
885000
2000
ihtiyacınız olan tüm yakıtı acil durumda insanları
15:12
to get everybody back in case of an emergency.
254
887000
2000
geri getirmek için taşırsınız.
15:14
If you try to do that for the moon,
255
889000
2000
Bunu Ay için yapmak isterseniz
15:16
you're going to burn a billion dollars in fuel alone sending a crew out there.
256
891000
4000
sadece mürettebatı yollamak için yakıta milyarlarca dolar harcarsınız.
15:20
But if you send a mining team there,
257
895000
2000
Ama eğer buraya bir maden ekibi gönderirseniz
15:22
without the return propellant, first --
258
897000
2000
dönüş için gerekli yakıt olmadan,
15:24
(Laughter)
259
899000
4000
(Kahkaha)
15:29
Did any of you guys hear the story of Cortez?
260
904000
3000
içinizde Cortez'in hikayesini duyan varmı?
15:33
This is not like that. I'm much more like Scotty.
261
908000
2000
Bu onun gibi değil, ben daha çok Scotty gibiyim.
15:35
I like this equipment, you know, and I really value it
262
910000
3000
Bu ekipmanı seviyorum, bilirsiniz, ona gerçekten değer veriyorum.
15:38
so we're not going to burn the gear.
263
913000
2000
yani, donanımı mahvetmeyeceğiz
15:40
But, if you were truly bold you could get it there, manufacture it,
264
915000
4000
Ama, eğer gerçekten oraya gidecek kadar cesur biri olsaydınız, imal ederdiniz
15:44
and it would be the most dramatic demonstration
265
919000
2000
ve bu, bu gezegen için yapabileceğiniz,
15:46
that you could do something worthwhile off this planet
266
921000
2000
ve bugüne dek yapılmış en etkileyici
15:48
that has ever been done.
267
923000
2000
gösteri olurdu.
15:50
There's a myth that you can't do anything in space
268
925000
3000
Uzayda bir trilyon dolarınız ve 20 yılınız yoksa
15:53
for less than a trillion dollars and 20 years.
269
928000
4000
hiçbirşey yapılamayacağıniza dair bir efsane vardır.
15:57
That's not true.
270
932000
1000
Bu doğru değil.
15:58
In seven years, we could pull off
271
933000
2000
Biz yedi yılda, "Shackleton"a bir sanayi misyonu
16:00
an industrial mission to Shackleton and demonstrate
272
935000
2000
başarabiliriz ve bu alçak dünya yörüngesinden
16:02
that you could provide commercial reality out of this in low-earth orbit.
273
937000
4000
ticari bir gerçek çıkarabileceğimizi gösterebiliriz
16:07
We're living in one of the most exciting times in history.
274
942000
3000
Tarihin en heyecanli zamanlarindan birinde yasiyoruz
16:10
We're at a magical confluence where private wealth
275
945000
2000
şu an uzaya ulaşma talebinin itici gucu olan
16:12
and imagination are driving the demand for access to space.
276
947000
4000
kisisel zenginlik ve hayalin bir araya geldigi sihirli bir zamandayiz.
16:16
The orbital refueling stations I've just described
277
951000
3000
Az once tarif ettigim yorungesel yakit istasyonlari
16:19
could create an entirely new industry and provide the final key
278
954000
3000
yepyeni bir endursti yaratabilier
16:22
for opening space to the general exploration.
279
957000
4000
ve uzayi genel kesiflere acmada anahtar olabilirler.
16:26
To bust the paradigm a radically different approach is needed.
280
961000
4000
var olan modelin disina cikmak icin , tamamen farkli bir yaklisama ihtiyac var
16:30
We can do it by jump-starting with an industrial
281
965000
2000
Bunu endustriyel Lewis ve Clark seferlerinden
16:32
Lewis and Clark expedition to Shackleton crater,
282
967000
3000
Shackleton kreterine atlatma yaparak,
16:35
to mine the moon for resources, and demonstrate
283
970000
2000
maden icin ay kaynaklarina bakabilir ve yorungede
16:37
they can form the basis for a profitable business on orbit.
284
972000
4000
kar getirecek bir is olusturabiliriz.
16:41
Talk about space always seems to be hung on ambiguities
285
976000
3000
Uzay hakkinda konusmak her zaman amac ve zaman bakimindan
16:44
of purpose and timing.
286
979000
2000
belirsizliklere asilmak gibi gorunur.
16:46
I would like to close here by putting a stake in the sand at TED.
287
981000
4000
Konusmami TED'in kumlarina bir kazik cakarak bitirmek istiyorum
16:51
I intend to lead that expedition.
288
986000
2000
Bu kesfe liderlik etme niyetindeyim
16:53
(Applause)
289
988000
8000
(alkislama)
17:01
It can be done in seven years with the right backing.
290
996000
3000
Bu is dogru yardimlarla 7 yilda yapilabilir
17:04
Those who join me in making it happen will become a part of history
291
999000
4000
Ben bunu yaparken kim bana katilirsa tarihin bir parcasi olacak
17:08
and join other bold individuals from time past
292
1003000
2000
ve gecmisteki arastirmalara katilan gozupeklerden
17:10
who, had they been here today, would have heartily approved.
293
1005000
4000
su an kim burada ise, onlarda ictenlikle kabul edilecektir.
17:15
There was once a time when people did bold things to open the frontier.
294
1010000
5000
Bir zamanlar sinirlari acan insanlar cok cesurca isler yaptilar.
17:20
We have collectively forgotten that lesson.
295
1015000
4000
biz bu dersi toplu halde unuttuk
17:25
Now we're at a time when boldness is required to move forward.
296
1020000
4000
Simdi ilerleyebilmek icin cesaretin gerekli oldugu bir zamandayiz.
17:31
100 years after Sir Ernest Shackleton wrote these words,
297
1026000
4000
100 yil sonra Sor Ernest Scackleton su sozleri yazdi:
17:35
I intend to plant an industrial flag on the moon
298
1030000
2000
Niyetim aya endustriyel bir bayrak dikmek
17:37
and complete the final piece
299
1032000
3000
ve uzayin sinirlarini bizim zamanimizda hepimize acacak
17:40
that will open the space frontier, in our time, for all of us.
300
1035000
4000
son parcayi tamamlamak
17:44
Thank you.
301
1039000
1000
tesekkur ederim
17:45
(Applause)
302
1040000
8000
(alkislama)
ABOUT THE SPEAKER
Bill Stone - Explorer, inventor and outer space dreamerEngineer and daredevil caver Bill Stone pushes the frontier -- through flooded tunnels, the remotest depths of the Earth and the limits of human endurance.
Why you should listen
Engineer and daredevil explorer Bill Stone is obsessed with discovery. After years of crawling through the deepest unexplored caves on the planet, he's building robots to go where he can't. His company Stone Aerospace built DepthX, an autonomous robot, which descended 1,099 feet down Mexico's deepest watery sinkhole. In 2009, Stone and his team completed a successful mission to Antarctica. ENDURANCE, an expedition sponsored by NASA, was developed to explore and map under the ice of Lake Bonney in Antarctica. But this was just a test for the real mission (which is explained in a National Geographic documentary, Journey to an Alien Moon): building a probe with NASA to bore through miles of ice on Jupiter's moon Europa, then swim through the buried Europan sea in search of alien life.
He's also hoping to singlehandedly jump-start commercial human space exploration by offering spacefarers affordable fuels and consumables extracted from the moon. His new Shackleton Energy Company, or SEC, intends to raise $15 billion (as he points out, this is about the cost of a North Sea oil production platform complex) to mine ice thought to be trapped on the moon's southern pole at Shackleton Crater, and to sell derived products (including propellants and other consumables) on the moon and in low earth orbit (LEO) to international consumers.
Read about his 2014 expedition to the Chevé system, perhaps the deepest cave on Earth.
Bill Stone | Speaker | TED.com