ABOUT THE SPEAKER
Joshua Prager - Journalist
Joshua Prager’s journalism unravels historical secrets -- and his own.

Why you should listen

Joshua Prager writes for publications including Vanity Fair, The New York Times and The Wall Street Journal, where he was a senior writer for eight years. George Will has described his work as "exemplary journalistic sleuthing."

His new book, 100 Years, is a list of literary quotations on every age from birth to one hundred. Designed by Milton Glaser, the legendary graphic designer who created the I ♥ NY logo, the book moves year by year through the words of our most beloved authors, revealing the great sequence of life.

His first book, The Echoing Green, was a Washington Post Best Book of the Year. The New York Times Book Review called it “a revelation and a page turner, a group character study unequaled in baseball writing since Roger Kahn’s Boys of Summer some three decades ago.”

His second book, Half-Life, describes his recovery from a bus crash that broke his neck. Dr. Jerome Groopman, staff writer at the New Yorker magazine, called it “an extraordinary memoir, told with nuance and brimming with wisdom.

Joshua was a Nieman fellow at Harvard in 2011 and a Fulbright Distinguished Chair at Hebrew University in 2012. He was born in Eagle Butte, South Dakota, grew up in New Jersey, and lives in New York. He is writing a book about Roe v. Wade.

 

More profile about the speaker
Joshua Prager | Speaker | TED.com
TED2013

Joshua Prager: In search of the man who broke my neck

Joshua Prager: W poszukiwaniu człowieka, który złamał mi kark

Filmed:
1,498,218 views

Kiedy Joshua Prager miał 19 lat, został częściowo sparaliżowany w w wypadku autobusu. Dwadzieścia lat później wrócił do Izraela, aby odnaleźć kierowcę, który wywrócił jego świat do góry nogami. W tej hipnotyzującej opowieści o ich spotkaniu Prager podejmuje próbę odpowiedzi na pytanie o istotę natury ludzkiej, jej kształtowanie, oszukiwanie samego siebie i przeznaczenie.
- Journalist
Joshua Prager’s journalism unravels historical secrets -- and his own. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:18
One yearrok agotemu, I rentedwynajęty a carsamochód in JerusalemJerozolima
0
6463
3019
Rok temu w Jerozolimie
wypożyczyłem samochód,
00:21
to go find a man I'd never metspotkał
1
9482
2192
by odnaleźć mężczyznę,
którego nigdy nie spotkałem,
00:23
but who had changedzmienione my life.
2
11674
2136
a który odmienił mi życie.
00:25
I didn't have a phonetelefon numbernumer to call to say I was comingprzyjście.
3
13810
2745
Nie miałem jego numeru,
by uprzedzić, że się pojawię.
00:28
I didn't have an exactdokładny addressadres,
4
16555
2501
Nie miałem dokładnego adresu,
00:31
but I knewwiedziałem his nameNazwa, AbedAbed,
5
19056
2615
ale wiedziałem, że nazywa się Abed.
00:33
I knewwiedziałem that he livedPerscyativestwo recyrodycyjcystwo recyrodycyjcystwo recyrodycyj in a townmiasto of 15,000, KfarKfar KaraKara,
6
21671
4652
Wiedziałem, że mieszka
w 15-tysięcznym mieście Kfar Kara
00:38
and I knewwiedziałem that, 21 yearslat before, just outsidena zewnątrz this holyŚwięty cityMiasto,
7
26323
4811
i że 21 lat temu pod "świętym miastem"
00:43
he brokezepsuł się my neckszyja.
8
31134
2221
złamał mi kręgosłup.
00:45
And so, on an overcastpochmurny morningranek in JanuaryStycznia, I headedgłowiasty northpółnoc
9
33355
4264
Pewnego pochmurnego
styczniowego poranka
00:49
off in a silversrebro ChevyChevy to find a man and some peacepokój.
10
37619
4706
ruszyłem na północ,
by odnaleźć tego faceta i spokój.
00:54
The roadDroga droppedporzucone and I exitedzakończony JerusalemJerozolima.
11
42325
2872
Wyjechałem z Jerozolimy
00:57
I then roundedzaokrąglone the very bendzakręt where his blueniebieski truckciężarówka,
12
45197
2640
i wjechałem w zakręt,
na którym jego niebieska ciężarówka
00:59
heavyciężki with fourcztery tonsmnóstwo of floorpiętro tilespłytki,
13
47837
2326
z czterema tonami płytek podłogowych
01:02
had borneprzypomnieć down with great speedprędkość ontona the back left cornerkąt
14
50163
2818
z wielką prędkością uderzyła
w lewą stronę mini-busa,
01:04
of the minibusminibusy where I satsob.
15
52981
3138
którym jechałem.
01:08
I was then 19 yearslat oldstary.
16
56119
2654
Miałem wtedy 19 lat.
01:10
I'd growndorosły fivepięć inchescale and doneGotowe some 20,000 pushupspompki
17
58773
3327
Przed wypadkiem w 8 miesięcy
urosłem o 12 cm
01:14
in eightosiem monthsmiesiące, and the night before the crashwypadek,
18
62100
2944
i zrobiłem 20 tysięcy pompek
i w noc przed wypadkiem
01:17
I delightedzachwycony in my newNowy bodyciało,
19
65044
2166
podziwiałem swoje nowe ciało,
01:19
playinggra basketballKoszykówka with friendsprzyjaciele
20
67210
2141
grając z przyjaciółmi w koszykówkę
01:21
into the weeWee hoursgodziny of a MayMoże morningranek.
21
69351
2106
aż do świtu.
01:23
I palmedPalmed the ballpiłka in my largeduży right handdłoń,
22
71457
2695
Trzymałem piłkę w dużej prawej dłoni
01:26
and when that handdłoń reachedosiągnięty the rimRIM, I feltczułem invincibleniezwyciężony.
23
74152
4345
i sięgając do obręczy,
czułem się niepokonany.
01:30
I was off in the busautobus to get the pizzaPizza I'd wonwygrał on the courtSąd.
24
78497
3846
Jechałem tym busem po pizzę,
którą wygrałem podczas meczu.
01:34
I didn't see AbedAbed comingprzyjście.
25
82343
2548
Nie widziałem Abeda.
01:36
From my seatsiedzenie, I was looking up at a stonekamień townmiasto
26
84891
2372
Patrzyłem na kamienne miasto na wzgórzu,
01:39
on a hilltopna wzgórzu, brightjasny in the noontimepołudnie sunsłońce,
27
87263
2986
jaśniejące w pełnym słońcu.
01:42
when from behindza there was a great banghuk,
28
90249
2476
Nagle z tyłu rozległ się huk,
01:44
as loudgłośny and violentgwałtowny as a bombbomba.
29
92725
2917
głośny i gwałtowny jak wybuch bomby.
01:47
My headgłowa snappedpstryknął back over my redczerwony seatsiedzenie.
30
95642
2476
Głowa odskoczyła mi w tył.
01:50
My eardrumBłona bębenkowa blewwiał. My shoesbuty flewlatał off.
31
98118
3086
Popękały mi bębenki, spadły mi buty.
01:53
I flewlatał too, my headgłowa bobbingkołyszą on brokenzłamany boneskości,
32
101204
3254
Wyrwało mnie z siedzenia,
głowa podskakiwała na połamanych kręgach.
01:56
and when I landedwylądował, I was a quadriplegicw wyniku wypadku.
33
104458
4216
W wyniku uderzenia zostałem sparaliżowany.
02:00
Over the comingprzyjście monthsmiesiące, I learnednauczyli to breatheoddychać on my ownwłasny,
34
108674
2421
Przez kolejne miesiące
uczyłem się samodzielnie oddychać,
02:03
then to sitsiedzieć and to standstoisko and to walkspacerować,
35
111095
3005
potem siedzieć, stać i chodzić,
02:06
but my bodyciało was now dividedpodzielony verticallypionowo.
36
114100
2468
ale połowa ciała pozostała niesprawna.
02:08
I was a hemiplegicHemiplegic, and back home in NewNowy YorkYork,
37
116568
3461
Połowicznie sparaliżowany
wróciłem do Nowego Jorku.
02:12
I used a wheelchairwózek inwalidzki for fourcztery yearslat, all throughprzez collegeSzkoła Wyższa.
38
120029
4635
Przez cztery lata studiów
jeździłem na wózku.
02:16
CollegeKolegium endedzakończyło się and I returnedzwrócony to JerusalemJerozolima for a yearrok.
39
124664
3478
Studia dobiegły końca,
a ja wróciłem na rok do Jerozolimy.
02:20
There I roseRóża from my chairkrzesło for good,
40
128142
2878
Tam na dobre wstałem z wózka,
02:23
I leanedpochylił się on my canetrzciny, and I lookedspojrzał back,
41
131020
2959
oparłem się na lasce
i spojrzałem za siebie.
02:25
findingodkrycie all from my fellowfacet passengerspasażerów in the busautobus
42
133979
2981
Zobaczyłem wszystkich pasażerów
tamtego autobusu
02:28
to photographsfotografie of the crashwypadek,
43
136960
2791
na zdjęciach z wypadku.
02:31
and when I saw this photographfotografia,
44
139751
3011
Kiedy ujrzałem to zdjęcie,
02:36
I didn't see a bloodykrwawy and unmovingnieruchoma bodyciało.
45
144208
3361
nie widziałem zakrwawionego,
nieruchomego ciała,
02:39
I saw the healthyzdrowy bulkobjętość of a left deltoidmięsień naramienny,
46
147569
3747
lecz wyrobiony mięsień naramienny
02:43
and I mournedopłakiwał that it was lostStracony,
47
151316
2316
i rozpaczałem nad jego utratą.
02:45
mournedopłakiwał all I had not yetjeszcze doneGotowe,
48
153632
2386
Opłakiwałem wszystkie
niezrealizowane plany,
02:48
but was now impossibleniemożliwy.
49
156018
3892
które legły w gruzach.
02:55
It was then I readczytać the testimonyświadectwo that AbedAbed gavedał
50
163897
2377
Wtedy przeczytałem oświadczenie Abeda
02:58
the morningranek after the crashwypadek,
51
166274
2216
wydane rankiem po wypadku,
03:00
of drivingnapędowy down the right laneLane of a highwayAutostrada towardw kierunku JerusalemJerozolima.
52
168490
3882
dotyczące jazdy prawym pasem autostrady
w kierunku Jerozolimy.
03:04
ReadingCzytanie his wordssłowa, I welledprzejęty with angergniew.
53
172372
2955
Czytając, nie mogłem pohamować złości.
03:07
It was the first time I'd feltczułem angergniew towardw kierunku this man,
54
175327
3500
Pierwszy raz wściekłem się
na tego człowieka.
03:10
and it cameoprawa ołowiana witrażu from magicalmagiczny thinkingmyślący.
55
178827
2823
To było myślenie magiczne.
03:13
On this xeroxedkserowany piecekawałek of paperpapier,
56
181650
2123
Na tej skserowanej kartce papieru
03:15
the crashwypadek had not yetjeszcze happenedstało się.
57
183773
3553
wypadek jeszcze się nie wydarzył.
03:19
AbedAbed could still turnskręcać his wheelkoło left
58
187326
2089
Abed nadal mógł skręcić w lewo,
03:21
so that I would see him whooshwhoosh by out my windowokno
59
189415
3384
zobaczyłbym przez szybę,
jak przemyka gdzieś za oknem
03:24
and I would remainpozostawać wholecały.
60
192799
2442
i nic by mi się nie stało.
03:27
"Be carefulostrożny, AbedAbed, look out. SlowPowolny down."
61
195241
3858
"Ostrożnie Abed, uważaj. Zwolnij".
03:31
But AbedAbed did not slowpowolny,
62
199099
2313
Ale Abed nie zwolnił
03:33
and on that xeroxedkserowany piecekawałek of paperpapier, my neckszyja again brokezepsuł się,
63
201412
3808
i na tej kartce znów skręciłem kark.
03:37
and again, I was left withoutbez angergniew.
64
205220
4003
Nie czułem już gniewu.
03:41
I decidedzdecydowany to find AbedAbed,
65
209223
2400
Postanowiłem go odszukać.
03:43
and when I finallywreszcie did,
66
211623
1740
Kiedy go znalazłem,
03:45
he respondedodpowiedział to my HebrewHebrajski hellocześć whichktóry suchtaki nonchalancenonszalancja,
67
213363
3553
odpowiedział na moje "cześć"
z taką swobodą,
03:48
it seemedwydawało się he'don by been awaitingoczekiwanie na my phonetelefon call.
68
216916
2175
jakby czekał na mój telefon.
03:51
And maybe he had.
69
219091
2374
Może czekał.
03:53
I didn't mentionwzmianka to AbedAbed his priorwcześniejszy drivingnapędowy recordrekord --
70
221465
3173
Nie wypomniałem Abedowi
historii jego wykroczeń,
03:56
27 violationsnaruszenia by the agewiek of 25,
71
224638
3781
27 pogwałceń prawa do 25 roku życia.
04:00
the last, his not shiftingprzeniesienie his truckciężarówka into a lowNiska gearbiegu on that MayMoże day —
72
228419
4691
Ostatnim był brak redukcji biegu
w tamten majowy dzień.
04:05
and I didn't mentionwzmianka my priorwcześniejszy recordrekord --
73
233110
2093
Nie wspomniałem o swoich przejściach:
04:07
the quadriplegiaquadriplegia and the cathetersCewniki,
74
235203
1708
paraliż, cewniki,
niepewność i strata...
04:08
the insecurityniepewność and the lossutrata
75
236911
2521
04:11
and when AbedAbed wentposzedł on about how hurtból he was in the crashwypadek,
76
239432
2692
Kiedy Abed mówił,
jak ucierpiał w wypadku,
04:14
I didn't say that I knewwiedziałem from the policePolicja reportraport
77
242124
2360
nie przyznałem, że wiem z raportu policji,
04:16
that he'don by escapeduciekł seriouspoważny injuryzranienie.
78
244484
2703
że uniknął poważnych obrażeń.
04:19
I said I wanted to meetspotykać się.
79
247187
3733
Powiedziałem, że chcę się spotkać.
04:22
AbedAbed said that I should call back in a fewkilka weekstygodnie,
80
250920
2643
Odparł, żebym zadzwonił
za kilka tygodni.
04:25
and when I did, and a recordingnagranie told me
81
253563
2576
Zadzwoniłem i usłyszałem nagranie,
że nie ma takiego numeru.
04:28
that his numbernumer was disconnectedniepowiązany,
82
256139
2273
Przestałem rozdrapywać rany.
04:30
I let AbedAbed and the crashwypadek go.
83
258412
4976
04:35
ManyWiele yearslat passedminęło.
84
263388
2230
Minęło wiele lat.
04:37
I walkedchodził with my canetrzciny and my anklekostki bracenawias klamrowy and a backpackPlecak
85
265618
4269
Z laską, stabilizatorem kostki i plecakiem
04:41
on tripswycieczki in sixsześć continentskontynenty.
86
269887
2670
odbyłem wyprawy na sześciu kontynentach.
04:44
I pitchedrozbił overhandzwykły in a weeklyco tydzień softballsoftball gamegra
87
272557
3439
Co tydzień grałem w softball
w Central Parku,
04:47
that I startedRozpoczęty in CentralCentrum ParkPark,
88
275996
2228
04:50
and home in NewNowy YorkYork, I becamestał się a journalistdziennikarz and an authorautor,
89
278224
2913
w Nowym Jorku byłem pisarzem
i dziennikarzem
04:53
typingpisanie na maszynie hundredssetki of thousandstysiące of wordssłowa with one fingerpalec.
90
281137
4086
wystukującym setki tysięcy słów
jednym palcem.
04:57
A friendprzyjaciel pointedspiczasty out to me that all of my bigduży storieshistorie
91
285223
2507
Kolega zauważył,
że wszystkie moje opowieści
04:59
mirroreddublowanego my ownwłasny, eachkażdy centeringcentrowanie on a life
92
287730
2892
odzwierciedlają moją własną,
mówią o życiu,
05:02
that had changedzmienione in an instantnatychmiastowy,
93
290622
2360
które gwałtownie się zmieniło
po wypadku, otrzymaniu spadku,
05:04
owingze względu, if not to a crashwypadek, then to an inheritancedziedziczenie,
94
292982
2821
05:07
a swinghuśtawka of the batnietoperz, a clickKliknij of the shuttermigawki, an arrestaresztować.
95
295803
2633
uderzeniu kijem bejsbolowym,
po ujawnieniu zdjęcia, aresztowaniu.
05:10
EachKażdy of us had a before and an after.
96
298436
3974
Wszyscy mieliśmy życie "przed" i "po".
05:14
I'd been workingpracujący throughprzez my lot after all.
97
302410
3103
Podołałem w końcu przeciwnościom losu.
05:17
Still, AbedAbed was fardaleko from my mindumysł, when last yearrok,
98
305513
4173
Abed nie zaprzątał moich myśli
do zeszłego roku,
05:21
I returnedzwrócony to IsraelIzrael to writepisać of the crashwypadek,
99
309686
2790
gdy wróciłem do Izraela,
by napisać o wypadku.
05:24
and the bookksiążka I then wrotenapisał, "Half-LifeOkres półtrwania,"
100
312476
2632
Napisałem książkę "Half-Life".
05:27
was nearlyprawie completekompletny when I recognizeduznane
101
315108
2948
Była niemal gotowa, gdy zorientowałem się,
że nadal chcę go spotkać.
05:30
that I still wanted to meetspotykać się AbedAbed,
102
318056
2437
05:32
and finallywreszcie I understoodzrozumiany why:
103
320493
2907
Wreszcie zrozumiałem powód.
05:35
to hearsłyszeć this man say two wordssłowa: "I'm sorry."
104
323400
5329
Chciałem usłyszeć słowo "przepraszam".
05:40
People apologizeprzepraszać for lessmniej.
105
328729
2918
Przeprasza się nawet za mniejsze krzywdy.
05:43
And so I got a coppolicjant to confirmpotwierdzać that AbedAbed still livedPerscyativestwo recyrodycyjcystwo recyrodycyjcystwo recyrodycyj
106
331647
2812
Policja potwierdziła,
że Abed nadal mieszka
05:46
somewheregdzieś in his samepodobnie townmiasto,
107
334459
2217
w tym samym mieście.
05:48
and I was now drivingnapędowy to it with a potteddoniczkowa yellowżółty roseRóża in the back seatsiedzenie,
108
336676
3072
Jechałem do niego z żółtą różą
na tylnym siedzeniu,
05:51
when suddenlynagle flowerskwiaty seemedwydawało się a ridiculousśmieszny offeringoferując.
109
339748
3993
lecz nagle kwiaty
wydały mi się niedorzecznym prezentem.
05:55
But what to get the man who brokezepsuł się your fuckingpierdolony neckszyja?
110
343741
3382
Ale cholera wie, co dać człowiekowi,
który ci złamał kręgosłup!
05:59
(LaughterŚmiech)
111
347123
4082
(Śmiech)
06:03
I pulledciągnięty into the townmiasto of AbuAbu GhoshGhosh,
112
351205
2146
Zatrzymałem się w Abu Ghosh
06:05
and boughtkupiony a brickcegła of TurkishTurecki delightrozkosz:
113
353351
2059
i kupiłem kostkę rachatłukum:
06:07
pistachiospistacje gluedklejone in rosewaterwoda różana. Better.
114
355410
4189
pistacje w wodzie różanej. Lepiej.
06:11
Back on HighwayAutostrady 1, I envisionedprzewidywał what awaitedoczekiwany.
115
359599
3413
Jechałem autostradą nr 1,
zastanawiając się, co mnie czeka.
06:15
AbedAbed would huguścisk me. AbedAbed would spitpluć at me.
116
363012
4182
Abed mnie obejmie. Opluje mnie.
06:19
AbedAbed would say, "I'm sorry."
117
367194
4197
Powie "przepraszam".
06:23
I then beganrozpoczął się to wondercud, as I had manywiele timesczasy before,
118
371391
3026
Zacząłem się zastanawiać po raz setny,
06:26
how my life would have been differentróżne
119
374417
1238
jak inne byłoby moje życie,
gdyby nie wypadek,
06:27
had this man not injuredranny me,
120
375655
1406
06:29
had my genesgeny been fedkarmiony a differentróżne helpingporcja jedzenia of experiencedoświadczenie.
121
377061
3881
gdyby pisany był mi inny los.
06:32
Who was I?
122
380942
2213
Kim byłem?
06:35
Was I who I had been before the crashwypadek,
123
383155
2817
Kim byłem przed wypadkiem,
06:37
before this roadDroga dividedpodzielony my life like the spinekręgosłup of an openotwarty bookksiążka?
124
385972
4061
zanim ta droga podzieliła moje życie,
jak grzbiet otwartej książki?
06:42
Was I what had been doneGotowe to me?
125
390033
2289
Czy stałem się tym, co mi uczyniono?
06:44
Were all of us the resultswyniki of things doneGotowe to us, doneGotowe for us,
126
392322
4393
Czy jesteśmy efektem tego,
co nam zrobiono?
06:48
the infidelityniewierność of a parentrodzic or spousemałżonka,
127
396715
2340
Zdrady małżonka czy rodzica,
odziedziczonych pieniędzy?
06:51
moneypieniądze inheriteddziedziczny?
128
399055
2187
06:53
Were we insteadzamiast our bodiesciała, theirich inbornwrodzona endowmentsdarowizny and deficitsdeficyty?
129
401242
4138
A może jedynie ciałem,
jego zaletami i niedoskonałościami?
06:57
It seemedwydawało się that we could be nothing more than genesgeny and experiencedoświadczenie,
130
405380
2965
Może jesteśmy
jedynie sumą genów i doświadczeń,
07:00
but how to teasezłośliwiec out the one from the other?
131
408345
3490
ale jak oddzielić jedno od drugiego?
07:03
As YeatsYeats put that samepodobnie universaluniwersalny questionpytanie,
132
411835
2842
Yeats zadał to samo uniwersalne pytanie:
07:06
"O bodyciało swayedkołysał to musicmuzyka, o brighteningRozjaśnianie glancespojrzenie,
133
414677
3194
"O ciało, kołyszące się z muzyką,
o jaśniejące spojrzenie,
07:09
how can we know the dancertancerz from the dancetaniec?"
134
417871
6315
jak tancerza rozpoznać
po tańca jego tchnieniu?"
07:16
I'd been drivingnapędowy for an hourgodzina
135
424186
2259
Jechałem od godziny,
07:18
when I lookedspojrzał in my rearviewwsteczne mirrorlustro and saw my ownwłasny brighteningRozjaśnianie glancespojrzenie.
136
426445
3727
gdy w lusterku zobaczyłem
swoje jasne spojrzenie.
07:22
The lightlekki my eyesoczy had carriedrealizowane for as long as they had been blueniebieski.
137
430172
3809
Światło, którym lśniły
moje niebieskie oczy.
07:25
The predispositionspredyspozycje and impulsesimpulsy that had propellednapędzane me
138
433981
2558
Skłonności i impulsy,
które mnie popychały,
07:28
as a toddlermaluch to try and slippoślizg over a boatłódź into a ChicagoChicago lakejezioro,
139
436539
3210
gdy jako dziecko chciałem wypchnąć łódkę
na jezioro Michigan.
07:31
that had propellednapędzane me as a teennastolatków
140
439749
1640
i wtedy, gdy jako nastolatek
07:33
to jumpskok into wilddziki CapePrzylądek CodDorsz BayBay after a hurricanehuragan.
141
441389
4421
wskakiwałem do wzburzonej zatoki Cape Cod
tuż po huraganie.
07:37
But I alsorównież saw in my reflectionodbicie
142
445810
2590
W moim odbiciu widziałem też,
07:40
that, had AbedAbed not injuredranny me,
143
448400
1847
że gdyby Abed mnie nie uszkodził,
07:42
I would now, in all likelihoodprawdopodobieństwo, be a doctorlekarz
144
450247
2987
najprawdopodobniej byłbym teraz lekarzem,
07:45
and a husbandmąż and a fatherojciec.
145
453234
3523
mężem i ojcem.
07:48
I would be lessmniej mindfulpomny of time and of deathśmierć,
146
456757
2478
Byłbym mniej świadomy
upływającego czasu i śmierci,
07:51
and, oh, I would not be disabledniepełnosprawny,
147
459235
1821
lecz nie byłbym niepełnosprawny.
07:53
would not sufferponieść the thousandtysiąc slingszawiesia and arrowsstrzałki of my fortunefortuna.
148
461056
3508
Los nie rzucałby mi kłód pod nogi.
07:56
The frequentczęsty furlFurl of fivepięć fingerspalce, the chipsfrytki in my teethzęby
149
464564
2655
Zaciskanie pięści, ubytki w zębach
07:59
come from bitinggryzienie at all the manywiele things
150
467219
2346
biorą się z gryzienia tych wielu rzeczy
08:01
a solitarysamotny handdłoń cannotnie może openotwarty.
151
469565
2781
których nie da się otworzyć jedną ręką
08:04
The dancertancerz and the dancetaniec were hopelesslybeznadziejnie entwinedsplecione.
152
472346
5439
Tancerz i taniec
byli beznadziejnie splątani.
08:09
It was approachingzbliża się 11 when I exitedzakończony right
153
477785
2126
Dochodziła 11.00,
kiedy zjechałem z autostrady
08:11
towardw kierunku AfulaAfula, and passedminęło a largeduży quarrykamieniołom
154
479911
2159
na Afulę i minąłem duży kamieniołom.
08:14
and was soonwkrótce in KfarKfar KaraKara.
155
482070
2453
Wkrótce znalazłem się w Kfar Kara.
08:16
I feltczułem a pangPang of nervesnerwowość.
156
484523
2463
Zacząłem się denerwować.
08:18
But ChopinChopin was on the radioradio, sevensiedem beautifulpiękny mazurkasmazurki,
157
486986
3803
W radio grali piękne mazurki Chopina.
08:22
and I pulledciągnięty into a lot by a gasgaz stationstacja
158
490789
2230
Zjechałem na parking przy stacji,
08:25
to listen and to calmspokojna.
159
493019
3341
by posłuchać i się uspokoić.
08:28
I'd been told that in an ArabEmiraty townmiasto,
160
496360
2232
Słyszałem, że w arabskim mieście
wystarczy podać imię szukanej osoby,
08:30
one need only mentionwzmianka the nameNazwa of a locallokalny
161
498592
2205
08:32
and it will be recognizeduznane.
162
500797
2280
a miejscowi wskażą drogę.
08:35
And I was mentioningwspomnieć AbedAbed and myselfsiebie,
163
503077
2010
Podawałem imię Abeda i swoje,
08:37
notingzauważając deliberatelycelowo that I was here in peacepokój,
164
505087
2358
podkreślając, że mam dobre intencje,
08:39
to the people in this townmiasto,
165
507445
2136
kiedy w południe pod pocztą
spotkałem Mohameda.
08:41
when I metspotkał MohamedMohamed outsidena zewnątrz a poststanowisko officegabinet at noonw południe.
166
509581
3283
08:44
He listenedsłuchałem to me.
167
512864
2442
Wysłuchał mnie.
08:47
You know, it was mostwiększość oftenczęsto when speakingmówienie to people
168
515306
2824
Często rozmawiając z ludźmi,
08:50
that I wonderedzastanawiałem się where I endedzakończyło się and my disabilityniepełnosprawność beganrozpoczął się,
169
518130
3940
zastanawiałem się, gdzie kończę się ja,
a zaczyna moja niepełnosprawność,
08:54
for manywiele people told me what they told no one elsejeszcze.
170
522070
2878
bo wielu ludzi mówiło mi rzeczy,
jakich nigdy nikomu nie mówili.
08:56
ManyWiele criedzawołał.
171
524948
2306
Wielu płakało.
08:59
And one day, after a womankobieta I metspotkał on the streetulica did the samepodobnie
172
527254
2644
Kiedyś kobieta spotkana na ulicy
zaczęła płakać.
09:01
and I laterpóźniej askedspytał her why,
173
529898
1896
Zapytałem o powód.
09:03
she told me that, bestNajlepiej she could tell, her tearsłzy
174
531794
1974
Wyjąkała przez łzy,
09:05
had had something to do with my beingistota happyszczęśliwy and strongsilny,
175
533768
3276
że jestem taki szczęśliwy i silny,
09:09
but vulnerablewrażliwy too.
176
537044
2687
ale taki kruchy.
09:11
I listenedsłuchałem to her wordssłowa. I supposeprzypuszczać they were trueprawdziwe.
177
539731
2283
Słuchałem jej słów.
Wydawały mi się prawdziwe.
09:14
I was me,
178
542014
2262
Byłem sobą,
09:16
but I was now me despitepomimo a limpwiotki,
179
544276
2154
sobą pomimo kulawizny,
09:18
and that, I supposeprzypuszczać, was what now madezrobiony me, me.
180
546430
4162
i to właśnie stworzyło mnie na nowo.
09:22
AnywayW każdym razie, MohamedMohamed told me
181
550592
1802
Mohamed powiedział mi coś,
09:24
what perhapsmoże he would not have told anotherinne strangernieznajomy.
182
552394
2781
czego pewnie nie powiedziałby
innej osobie.
09:27
He led me to a housedom of creamkrem stuccosztukaterie, then drovestado off.
183
555175
4111
Doprowadził mnie do kremowego domu
i odjechał.
09:31
And as I satsob contemplatingkontemplując what to say,
184
559286
2698
Siedziałem i myślałem, co powiedzieć,
09:33
a womankobieta approachedzbliżył się in a blackczarny shawlSzal and blackczarny robeszlafrok.
185
561984
3434
gdy podeszła do mnie
ubrana na czarno kobieta.
09:37
I steppedkrok po kroku from my carsamochód and said "ShalomSzalom,"
186
565418
2380
Wysiadłem z samochodu,
powiedziałem "shalom"
09:39
and identifiedzidentyfikowane myselfsiebie,
187
567798
2037
i przedstawiłem się.
09:41
and she told me that her husbandmąż AbedAbed
188
569835
1429
Powiedziała, że jej mąż Abed
wróci z pracy za cztery godziny.
09:43
would be home from work in fourcztery hoursgodziny.
189
571264
2852
09:46
Her HebrewHebrajski was not good, and she laterpóźniej confessedprzyznał się
190
574116
2516
Słabo mówiła po hebrajsku.
Później wyznała,
09:48
that she thought that I had come to installzainstalować the InternetInternet.
191
576632
3140
że myślała, że przyjechałem
zainstalować Internet.
09:51
(LaughterŚmiech)
192
579772
3724
(Śmiech)
09:55
I drovestado off and returnedzwrócony at 4:30,
193
583496
3025
Odjechałem i wróciłem o 16:30,
09:58
thankfulwdzięczny to the minaretMinaret up the roadDroga
194
586521
1276
wdzięczny przydrożnemu minaretowi
za wskazanie drogi powrotnej.
09:59
that helpedpomógł me find my way back.
195
587797
2534
10:02
And as I approachedzbliżył się the frontz przodu doordrzwi,
196
590331
2097
Podszedłem do drzwi,
10:04
AbedAbed saw me, my jeansdżinsy and flannelflanela and canetrzciny,
197
592428
3425
Abed mnie zobaczył:
dżinsy, flanelową koszulę i laskę.
10:07
and I saw AbedAbed, an average-lookingpatrząc na średnią man of averageśredni sizerozmiar.
198
595853
4786
A ja zobaczyłem Abeda:
przeciętnego człowieka średniego wzrostu.
10:12
He worenosił blackczarny and whitebiały: slipperskapcie over socksskarpety,
199
600639
3023
Nosił się czarno-biało: kapcie, skarpetki,
10:15
pillingPilling sweatpantsSpodnie dresowe, a piebaldłaciaty sweaterSweter,
200
603662
2099
rozciągnięte spodnie, pstrokaty sweter,
10:17
a stripedw paski skinarty capczapka z daszkiem pulledciągnięty down to his foreheadczoło.
201
605761
3312
pasiasta czapka narciarska
naciągnięta na czoło.
10:21
He'dTo on been expectingprzy nadziei me. MohamedMohamed had phonedzadzwonił do.
202
609073
2497
Czekał na mnie. Mohamed go uprzedził.
10:23
And so at oncepewnego razu, we shookpotrząsnął handsręce, and smileduśmiechnął się,
203
611570
4283
Podaliśmy sobie ręce. Uśmiechnął się.
10:27
and I gavedał him my giftprezent,
204
615853
2087
Wręczyłem mu podarunek.
10:29
and he told me I was a guestGości in his home,
205
617940
1391
Powiedział, że jestem mile widziany.
10:31
and we satsob besideoprócz one anotherinne on a fabrictkanina couchsofa.
206
619331
3413
Usiedliśmy obok siebie na kanapie.
10:34
It was then that AbedAbed resumedwznowione at oncepewnego razu
207
622744
2761
Wtedy Abed przypomniał sobie
10:37
the taleopowieść of woeBiada he had begunzaczął over the phonetelefon
208
625505
1856
swoje telefoniczne biadolenia
sprzed 16 lat.
10:39
16 yearslat before.
209
627361
2964
10:42
He'dTo on just had surgeryChirurgia on his eyesoczy, he said.
210
630325
3305
Opowiadał, że przeszedł operację oczu,
10:45
He had problemsproblemy with his sidebok and his legsnogi too,
211
633630
2197
miał potłuczony bok i nogi
10:47
and, oh, he'don by lostStracony his teethzęby in the crashwypadek.
212
635827
2542
i stracił zęby w wypadku.
10:50
Did I wishżyczenie to see him removeusunąć them?
213
638369
2971
Może chciałbym zobaczyć,
jak wyjmuje szczękę?
10:53
AbedAbed then roseRóża and turnedobrócony on the TVTELEWIZOR
214
641340
2530
Wstał i włączył telewizor,
10:55
so that I wouldn'tnie be alonesam when he left the roompokój,
215
643870
2858
żebym nie czuł się samotny,
kiedy wyjdzie z pokoju.
10:58
and returnedzwrócony with polaroidspolaroidy of the crashwypadek
216
646728
2239
Wrócił ze zdjęciami z wypadku
11:00
and his oldstary driver'skierowcy licenselicencja.
217
648967
2610
i starym prawem jazdy.
11:03
"I was handsomeprzystojny," he said.
218
651577
3807
Powiedział, że był przystojny.
11:07
We lookedspojrzał down at his laminatedlaminowane mugkubek.
219
655384
2178
Spojrzeliśmy na zalaminowane zdjęcie.
11:09
AbedAbed had been lessmniej handsomeprzystojny than substantialznaczny,
220
657562
2756
Abed był niezbyt przystojny.
11:12
with thickgruby blackczarny hairwłosy and a fullpełny facetwarz and a wideszeroki neckszyja.
221
660318
3792
Gęste, czarne włosy,
pełna twarz, szeroki kark.
11:16
It was this youthmłodość who on MayMoże 16, 1990,
222
664110
2937
Ten młody człowiek 16 maja 1990 roku
11:19
had brokenzłamany two necksszyje includingwłącznie z minekopalnia,
223
667047
2149
złamał dwa karki, w tym mój,
11:21
and bruisedposiniaczony one brainmózg and takenwzięty one life.
224
669196
3948
poturbował jeden mózg i zabił człowieka.
11:25
Twenty-oneDwadzieścia jeden yearslat laterpóźniej, he was now thinnercieńszy than his wifeżona,
225
673144
2599
21 lat później był szczuplejszy od żony,
11:27
his skinskóra slackzapas czasu on his facetwarz,
226
675743
1749
a skóra wisiała mu luźno na twarzy.
11:29
and looking at AbedAbed looking at his youngmłody selfsamego siebie,
227
677492
2731
Widząc, jak Abed patrzy
na swoje zdjęcie z młodości,
11:32
I rememberedzapamiętany looking at that photographfotografia of my youngmłody selfsamego siebie
228
680223
2383
przypomniałem sobie,
jak patrzyłem na swoje zdjęcie po wypadku
11:34
after the crashwypadek, and recognizeduznane his longingtęsknota.
229
682606
4326
i zrozumiałem jego tęsknotę.
11:38
"The crashwypadek changedzmienione bothobie of our liveszyje," I said.
230
686932
4117
"Wypadek zmienił życie nas obu"
- powiedziałem.
11:43
AbedAbed then showedpokazał me a pictureobrazek of his mashedpuree truckciężarówka,
231
691049
2728
Abed pokazał mi zdjęcie
swojej zgniecionej ciężarówki
11:45
and said that the crashwypadek was the faultwina of a busautobus driverkierowca
232
693777
2588
i powiedział, że winny był
kierowca autobusu
11:48
in the left laneLane who did not let him passprzechodzić.
233
696365
3173
jadącego lewym pasem,
który nie pozwolił się wyminąć.
11:51
I did not want to recaprecap the crashwypadek with AbedAbed.
234
699538
2722
Nie chciałem wspominać tej sytuacji.
11:54
I'd hopedmieć nadzieję for something simplerprostsze:
235
702260
1769
Miałem nadzieję na coś prostszego:
11:56
to exchangeWymieniać się a TurkishTurecki dessertdeser for two wordssłowa and be on my way.
236
704029
4805
wymianę tureckich łakoci
na słowo "przepraszam".
12:00
And so I didn't pointpunkt out that in his ownwłasny testimonyświadectwo
237
708834
2589
Nie wspomniałem, że w swoich zeznaniach
12:03
the morningranek after the crashwypadek,
238
711423
2046
rankiem po wypadku
12:05
AbedAbed did not even mentionwzmianka the busautobus driverkierowca.
239
713469
2385
Abed nie wspomniał o kierowcy autobusu.
12:07
No, I was quietcichy. I was quietcichy because I had not come for truthprawda.
240
715854
3364
Siedziałem spokojnie.
Nie przyszedłem po prawdę.
12:11
I had come for remorsewyrzuty sumienia.
241
719218
3008
Przyszedłem po wyrzuty sumienia.
12:14
And so I now wentposzedł looking for remorsewyrzuty sumienia
242
722226
2156
Zacząłem ich szukać,
12:16
and threwrzucił truthprawda underpod the busautobus.
243
724382
2285
rezygnując z prawdy.
12:18
"I understandzrozumieć," I said, "that the crashwypadek was not your faultwina,
244
726667
3126
"Rozumiem, że wypadek
nie był z twojej winy" - powiedziałem.
12:21
but does it make you sadsmutny that othersinni sufferedcierpiał?"
245
729793
4389
"Ale czy nie jest ci smutno,
że ktoś ucierpiał?".
12:26
AbedAbed spokeprzemówił threetrzy quickszybki wordssłowa.
246
734182
2395
Abed wymówił trzy krótkie słowa:
12:28
"Yes, I sufferedcierpiał."
247
736577
3792
"Tak, ja ucierpiałem".
12:32
AbedAbed then told me why he'don by sufferedcierpiał.
248
740369
2936
Wyjaśnił mi, dlaczego ucierpiał.
12:35
He'dTo on livedPerscyativestwo recyrodycyjcystwo recyrodycyjcystwo recyrodycyj an unholyUnholy life before the crashwypadek,
249
743305
3139
Przed wypadkiem żył jak bezbożnik,
12:38
and so God had ordainedŚwięcenia the crashwypadek,
250
746444
2329
więc Bóg spowodował wypadek,
12:40
but now, he said, he was religiousreligijny, and God was pleasedzadowolony.
251
748773
3823
ale teraz jest religijny
i Bóg jest zadowolony.
12:44
It was then that God intervenedinterweniował:
252
752596
3141
Wtedy Bóg naprawdę zainterweniował:
12:47
newsAktualności on the TVTELEWIZOR of a carsamochód wreckwrak that hoursgodziny before
253
755737
2774
serwis informacyjny doniósł
o wypadku samochodowym,
12:50
had killedzabity threetrzy people up northpółnoc.
254
758511
2772
w którym zginęły trzy osoby.
12:53
We lookedspojrzał up at the wreckagewraku.
255
761283
2373
Spojrzeliśmy na wrak samochodu.
12:55
"StrangeDziwne," I said.
256
763656
3021
"Dziwne" - powiedziałem.
12:58
"StrangeDziwne," he agreedZgoda.
257
766677
2785
"Dziwne" - zgodził się.
13:01
I had the thought that there, on RouteTrasa 804,
258
769462
2695
Pomyślałem, że tam, na trasie nr 804,
13:04
there were perpetratorssprawców and victimsofiary,
259
772157
2130
byli sprawcy i ofiary,
13:06
dyadskryzysach boundgranica by a crashwypadek.
260
774287
1736
pary związane wypadkiem.
13:08
Some, as had AbedAbed, would forgetzapomnieć the datedata.
261
776023
2461
Niektórzy, jak Abed,
zapomną o tym zdarzeniu.
13:10
Some, as had I, would rememberZapamiętaj.
262
778484
3210
Inni, jak ja, dobrze je zapamiętają.
13:13
The reportraport finishedskończone and AbedAbed spokeprzemówił.
263
781694
3125
Wiadomości się skończyły
i Abed powiedział:
13:16
"It is a pityszkoda," he said, "that the policePolicja
264
784819
2373
"Szkoda, że policja w tym kraju
13:19
in this countrykraj are not toughtwardy enoughdość on badzły driversSterowniki."
265
787192
4894
nie jest surowsza
wobec kiepskich kierowców".
13:24
I was baffledzbity z tropu.
266
792086
3028
Byłem zdumiony.
13:27
AbedAbed had said something remarkableznakomity.
267
795114
2779
Abed powiedział coś niesamowitego.
13:29
Did it pointpunkt up the degreestopień to whichktóry he'don by absolvedzwolniony himselfsamego siebie of the crashwypadek?
268
797893
3466
Czy to sygnalizowało,
w jakim stopniu się rozgrzeszył?
13:33
Was it evidencedowód of guiltpoczucie winy, an assertionpotwierdzenia
269
801359
1902
A może dowodziło to wyrzutów sumienia?
13:35
that he should have been put away longerdłużej?
270
803261
2383
Przekonania,
że powinien odsiedzieć dłużej?
13:37
He'dTo on servedserwowane sixsześć monthsmiesiące in prisonwięzienie, lostStracony his truckciężarówka licenselicencja for a decadedekada.
271
805644
3612
Spędził pół roku w więzieniu,
stracił prawo jazdy na dekadę.
13:41
I forgotzapomniałem my discretionuznania.
272
809256
2026
Zapomniałem o takcie.
13:43
"UmUM, AbedAbed," I said,
273
811282
3444
"Abed" - powiedziałem,
13:46
"I thought you had a fewkilka drivingnapędowy issuesproblemy before the crashwypadek."
274
814726
4231
"przed wypadkiem byłeś już chyba karany
za wykroczenia drogowe".
13:50
"Well," he said, "I oncepewnego razu wentposzedł 60 in a 40."
275
818957
3961
"Przekroczyłem kiedyś prędkość o 20 km/h".
13:54
And so 27 violationsnaruszenia --
276
822918
3401
I tak 27 wykroczeń:
13:58
drivingnapędowy throughprzez a redczerwony lightlekki, drivingnapędowy at excessivenadmierny speedprędkość,
277
826319
2705
Jazda na czerwonym świetle,
z nadmierną prędkością,
14:01
drivingnapędowy on the wrongźle sidebok of a barrierbariera,
278
829024
1982
po złej stronie drogi,
14:03
and finallywreszcie, ridingjazda konna his brakeshamulce down that hillwzgórze --
279
831006
2040
i wreszcie bez hamowania silnikiem
na tamtym wzgórzu,
14:05
reducedzredukowany to one.
280
833046
2458
zredukowało się do jednego.
14:07
And it was then I understoodzrozumiany that no mattermateria how starkStark the realityrzeczywistość,
281
835504
3487
Wtedy zrozumiałem, że nieważne
jak brutalna jest rzeczywistość,
14:10
the humanczłowiek beingistota fitspasuje it into a narrativenarracja that is palatablesmaczny.
282
838991
3115
człowiek opisuje ją tak,
by dała się znieść.
14:14
The goatKoza becomesstaje się the herobohater. The perpetratorsprawcy becomesstaje się the victimofiara.
283
842106
3917
Ofiara staje się bohaterem.
Sprawca staje się ofiarą.
14:18
It was then I understoodzrozumiany that AbedAbed would never apologizeprzepraszać.
284
846023
6704
Zrozumiałem, że Abed nigdy nie przeprosi.
14:24
AbedAbed and I satsob with our coffeeKawa.
285
852727
3296
Siedzieliśmy tak przy kawie.
14:28
We'dChcielibyśmy spentwydany 90 minutesminuty togetherRazem,
286
856023
2792
Spędziliśmy razem 1,5 godziny
14:30
and he was now knownznany to me.
287
858815
2362
i już go znałem.
14:33
He was not a particularlyszczególnie badzły man
288
861177
2368
Nie był szczególnie złym człowiekiem,
14:35
or a particularlyszczególnie good man.
289
863545
2333
ani szczególnie dobrym.
14:37
He was a limitedograniczony man
290
865878
2158
Był ograniczonym człowiekiem,
14:40
who'dkto by founduznany it withinw ciągu himselfsamego siebie to be kinduprzejmy to me.
291
868036
3030
który zdobył się na trochę uprzejmości.
14:43
With a nodNod to JewishŻydowskie customniestandardowe,
292
871066
1510
Zgodnie z żydowskim zwyczajem
14:44
he told me that I should liverelacja na żywo to be 120 yearslat oldstary.
293
872576
3947
życzył mi 120 lat.
14:48
But it was hardciężko for me to relateodnosić się to one who had
294
876523
1821
Ciężko mi było przyjąć
życzenia od kogoś,
14:50
so completelycałkowicie washedumyty his handsręce of his ownwłasny calamitoustragiczny doing,
295
878344
3298
kto odżegnywał się od odpowiedzialności
za wyrządzoną tragedię,
14:53
to one whosektórego life was so unexaminedniekwestionowane that he said
296
881642
4364
kto żył życiem tak niepoznanym,
14:58
he thought two people had diedzmarły in the crashwypadek.
297
886006
4775
że sądził, że w wypadku
zginęły dwie osoby.
15:05
There was much I wishedchciał to say to AbedAbed.
298
893012
3624
Wiele chciałem Abedowi powiedzieć.
15:08
I wishedchciał to tell him that, were he to acknowledgeuznać my disabilityniepełnosprawność,
299
896636
3705
Wystarczyłoby, żeby dostrzegł
moją niepełnosprawność.
15:12
it would be okay,
300
900341
2175
15:14
for people are wrongźle to marvelpodziwiać
301
902516
1798
Ludzie niesłusznie zachwycają się,
15:16
at those like me who smileuśmiech as we limpwiotki.
302
904314
3242
że chromi jak ja potrafią się uśmiechać.
15:19
People don't know that they have livedPerscyativestwo recyrodycyjcystwo recyrodycyjcystwo recyrodycyj throughprzez worsegorzej,
303
907556
3936
Nie wiedzą,
że sami przeżyli gorsze chwile,
15:23
that problemsproblemy of the heartserce hittrafienie with a forcesiła greaterwiększy than a runawayuciec truckciężarówka,
304
911492
3662
że problemy sercowe uderzają
mocniej niż pędzący samochód,
15:27
that problemsproblemy of the mindumysł are greaterwiększy still,
305
915154
2351
problemy umysłu unieruchamiają bardziej,
15:29
more injuriousszkodliwego, than a hundredsto brokenzłamany necksszyje.
306
917505
4176
niż sto złamanych karków.
15:33
I wishedchciał to tell him that what makesczyni mostwiększość of us who we are
307
921681
2850
Chciałem powiedzieć mu, że to,
co czyni nas sobą,
15:36
mostwiększość of all
308
924531
1501
tak najbardziej,
15:38
is not our mindsumysły and not our bodiesciała
309
926032
2433
to nie nasze umysły i ciała
15:40
and not what happensdzieje się to us,
310
928465
1808
ani to, co się nam przytrafia,
15:42
but how we respondodpowiadać to what happensdzieje się to us.
311
930273
2862
lecz to, jak reagujemy na to,
co nam się przydarza.
15:45
"This," wrotenapisał the psychiatristpsychiatra ViktorWiktor FranklFrankl,
312
933135
2578
Psychiatra Viktor Frankl pisał:
15:47
"is the last of the humanczłowiek freedomswolności:
313
935713
1817
"To ostatnia z ludzkich wolności:
15:49
to choosewybierać one'sswoje attitudepostawa in any givendany setzestaw of circumstancesokoliczności."
314
937530
4900
móc wybrać swoją postawę
w każdych okolicznościach".
15:54
I wishedchciał to tell him that not only paralyzersparalyzers
315
942430
2824
Chciałem mu powiedzieć,
że nie tylko sprawcy paraliżu
15:57
and paralyzeesparalyzees mustmusi evolveewoluować, reconcilepogodzić to realityrzeczywistość,
316
945254
3871
i sparaliżowani muszą się zmienić,
pogodzić z rzeczywistością.
16:01
but we all mustmusi --
317
949125
1977
Wszyscy musimy...
16:03
the agingstarzenie się and the anxiouslęk and the divorcedrozwiedziony and the baldingłysienia
318
951102
4886
Starzejący się, zatroskani,
rozwiedzeni i łysiejący,
16:07
and the bankruptupadły and everyonekażdy.
319
955988
3845
bankrutujący i wszyscy inni.
16:11
I wishedchciał to tell him that one does not have to say
320
959833
2605
Chciałem mu powiedzieć,
że nie trzeba mówić,
16:14
that a badzły thing is good,
321
962438
2016
że złe jest dobre,
16:16
that a crashwypadek is from God and so a crashwypadek is good,
322
964454
2548
że wypadek był z woli Boga,
więc jest dobry
16:19
a brokenzłamany neckszyja is good.
323
967002
1691
i złamany kark jest dobry.
16:20
One can say that a badzły thing sucksdo bani,
324
968693
3260
Można powiedzieć, że złe jest złe,
16:23
but that this naturalnaturalny worldświat still has manywiele glorieschwały.
325
971953
4122
ale świat i tak jest wspaniały.
16:28
I wishedchciał to tell him that, in the endkoniec, our mandatemandat is clearjasny:
326
976075
5026
Chciałem mu powiedzieć,
że koniec końców
16:33
We have to risewzrost abovepowyżej badzły fortunefortuna.
327
981101
3227
musimy wznieść się
ponad nieszczęście.
16:36
We have to be in the good and enjoycieszyć się the good,
328
984328
3026
Musimy czynić dobro i cieszyć się nim.
16:39
studybadanie and work and adventureprzygoda and friendshipprzyjaźni -- oh, friendshipprzyjaźni --
329
987354
5884
Uczyć się, pracować, przeżywać przygody
i zawierać przyjaźnie...
16:45
and communityspołeczność and love.
330
993238
3769
Żyć we wspólnocie i kochać.
16:49
But mostwiększość of all, I wishedchciał to tell him
331
997007
2759
Przede wszystkim chciałem mu powiedzieć,
16:51
what HermanHerman MelvilleMelville wrotenapisał,
332
999766
2369
co napisał Herman Melville:
16:54
that "trulynaprawdę to enjoycieszyć się bodilycieleśnie warmthciepło,
333
1002135
2927
"Ciesz się prawdziwie ciepłem ciała,
16:57
some smallmały partczęść of you mustmusi be coldzimno,
334
1005062
3057
kilka jego części musi pozostać zimnymi,
17:00
for there is no qualityjakość in this worldświat
335
1008119
2303
bo nie ma właściwości w tym świecie,
17:02
that is not what it is merelyjedynie by contrastkontrast."
336
1010422
3292
która nie wynikałaby z kontrastu".
17:05
Yes, contrastkontrast.
337
1013714
2441
Tak, kontrast.
17:08
If you are mindfulpomny of what you do not have,
338
1016155
2339
Jeśli masz świadomość, czego ci brak,
17:10
you maymoże be trulynaprawdę mindfulpomny of what you do have,
339
1018494
3228
możesz być naprawdę świadomy,
co posiadasz
17:13
and if the godsbogowie are kinduprzejmy, you maymoże trulynaprawdę enjoycieszyć się what you have.
340
1021722
3894
i jeśli bogowie będą życzliwi,
możesz się tym prawdziwie cieszyć.
17:17
That is the one singularpojedynczy giftprezent you maymoże receiveotrzymać
341
1025616
2429
Może to być jedyny dar, jaki otrzymasz,
17:20
if you sufferponieść in any existentialegzystencjalny way.
342
1028045
2971
jeśli cierpisz ból egzystencjalny.
17:23
You know deathśmierć, and so maymoże wakebudzić eachkażdy morningranek
343
1031016
2329
Świadomy śmierci,
możesz budzić się każdego ranka,
17:25
pulsingpulsujące with readygotowy life.
344
1033345
2030
tętniąc życiem.
17:27
Some partczęść of you is coldzimno,
345
1035375
1595
Jakaś część ciebie jest zimna,
17:28
and so anotherinne partczęść maymoże trulynaprawdę enjoycieszyć się what it is to be warmciepły,
346
1036970
3499
więc inna może naprawdę cieszyć się
z tego, że jest ciepła,
17:32
or even to be coldzimno.
347
1040469
2922
albo nawet z tego, że jest zimna.
17:35
When one morningranek, yearslat after the crashwypadek,
348
1043391
2024
Gdy pewnego ranka, lata po wypadku,
17:37
I steppedkrok po kroku ontona stonekamień and the undersideod spodu of my left footstopa
349
1045415
2783
nadepnąłem na kamień i bokiem stopy
17:40
feltczułem the flashLampa błyskowa of coldzimno, nervesnerwowość at last awakeprzebudzony,
350
1048198
3463
odczułem chłód,
bo nerwy w końcu się obudziły,
17:43
it was exhilaratingradosny, a gustpodmuch of snowśnieg.
351
1051661
5287
było to jak radosny podmuch śniegu.
17:48
But I didn't say these things to AbedAbed.
352
1056948
3236
Nie powiedziałem jednak tego Abedowi.
17:52
I told him only that he had killedzabity one man, not two.
353
1060184
4801
Powiedziałem mu, że zabił
jednego człowieka, nie dwóch.
17:56
I told him the nameNazwa of that man.
354
1064985
4474
Powiedziałem mu jego imię.
18:01
And then I said, "GoodbyeŻegnaj."
355
1069459
3813
Pożegnałem się.
18:05
Thank you.
356
1073272
1917
Dziękuję.
18:07
(ApplauseAplauz)
357
1075189
6735
(Brawa)
18:13
ThanksDzięki a lot.
358
1081924
2736
Dziękuję bardzo.
18:16
(ApplauseAplauz)
359
1084660
4000
(Brawa)
Translated by Rysia Wand
Reviewed by Natalia Jaśkiewicz

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Joshua Prager - Journalist
Joshua Prager’s journalism unravels historical secrets -- and his own.

Why you should listen

Joshua Prager writes for publications including Vanity Fair, The New York Times and The Wall Street Journal, where he was a senior writer for eight years. George Will has described his work as "exemplary journalistic sleuthing."

His new book, 100 Years, is a list of literary quotations on every age from birth to one hundred. Designed by Milton Glaser, the legendary graphic designer who created the I ♥ NY logo, the book moves year by year through the words of our most beloved authors, revealing the great sequence of life.

His first book, The Echoing Green, was a Washington Post Best Book of the Year. The New York Times Book Review called it “a revelation and a page turner, a group character study unequaled in baseball writing since Roger Kahn’s Boys of Summer some three decades ago.”

His second book, Half-Life, describes his recovery from a bus crash that broke his neck. Dr. Jerome Groopman, staff writer at the New Yorker magazine, called it “an extraordinary memoir, told with nuance and brimming with wisdom.

Joshua was a Nieman fellow at Harvard in 2011 and a Fulbright Distinguished Chair at Hebrew University in 2012. He was born in Eagle Butte, South Dakota, grew up in New Jersey, and lives in New York. He is writing a book about Roe v. Wade.

 

More profile about the speaker
Joshua Prager | Speaker | TED.com

Data provided by TED.

This site was created in May 2015 and the last update was on January 12, 2020. It will no longer be updated.

We are currently creating a new site called "eng.lish.video" and would be grateful if you could access it.

If you have any questions or suggestions, please feel free to write comments in your language on the contact form.

Privacy Policy

Developer's Blog

Buy Me A Coffee