TEDSalon NY2013
Malcolm Gladwell: The unheard story of David and Goliath
Malcolm Gladwell: Nieznana historia Dawida i Goliata
Filmed:
Readability: 3.8
7,134,861 views
To klasyczna opowieść o zaskakującym zwycięstwie kogoś skazanego na porażkę: Dawid, młody pasterz uzbrojony tylko w procę, pokonuje Goliata, potężnego wojownika. Historia biblijna stała się powszechnie znanym symbolem nieprawdopodobnego zwycięstwa. Malcom Gladwell pyta jednak, czy ta historia tak naprawdę opowiada właśnie o tym?
Malcolm Gladwell - Writer
Detective of fads and emerging subcultures, chronicler of jobs-you-never-knew-existed, Malcolm Gladwell's work is toppling the popular understanding of bias, crime, food, marketing, race, consumers and intelligence. Full bio
Detective of fads and emerging subcultures, chronicler of jobs-you-never-knew-existed, Malcolm Gladwell's work is toppling the popular understanding of bias, crime, food, marketing, race, consumers and intelligence. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
So I wanted to tell a story
0
536
1283
Chciałbym opowiedzieć historię,
00:13
that really obsessed me when I was writing my new book,
1
1819
3472
która stała się moją obsesją
podczas pisania książki,
podczas pisania książki,
00:17
and it's a story of something that happened
2
5291
3547
a która mówi o wydarzeniu
00:20
3,000 years ago,
3
8838
1573
sprzed 3000 lat,
00:22
when the Kingdom of Israel was in its infancy.
4
10411
3227
z czasów początku Królestwa Izraela.
00:25
And it takes place in an area called the Shephelah
5
13638
2732
Miała miejsce w krainie o nazwie Szefela,
00:28
in what is now Israel.
6
16370
2330
w dzisiejszym Izraelu.
00:30
And the reason the story obsessed me is that
7
18700
2248
Historia zafascynowała mnie,
00:32
I thought I understood it, and then I went back over it
8
20948
3086
bo choć z początku sądziłem, że ją rozumiem,
00:36
and I realized that I didn't understand it at all.
9
24034
4106
po ponownym przeczytaniu zrozumiałem,
że wcale tak nie jest.
że wcale tak nie jest.
00:40
Ancient Palestine had a -- along its eastern border,
10
28140
4817
Wzdłuż wschodniej granicy
starożytnej Palestyny
starożytnej Palestyny
00:44
there's a mountain range.
11
32957
1316
znajdowało się pasmo górskie.
00:46
Still same is true of Israel today.
12
34273
1859
Tak samo jest z dzisiejszym Izraelem.
00:48
And in the mountain range are all of the ancient cities
13
36132
2933
W tym paśmie znajdują się
wszystkie starożytne miasta tego regionu,
wszystkie starożytne miasta tego regionu,
00:51
of that region, so Jerusalem, Bethlehem, Hebron.
14
39065
4458
a więc Jerozolima, Betlejem i Hebron.
00:55
And then there's a coastal plain
15
43523
2225
Natomiast wzdłuż wybrzeża Morza Śródziemnego
00:57
along the Mediterranean, where Tel Aviv is now.
16
45748
3355
znajduje się równina,
na której zbudowano Tel Awiw.
na której zbudowano Tel Awiw.
01:01
And connecting the mountain range with the coastal plain
17
49103
3400
Szefela leży pomiędzy tą równiną,
01:04
is an area called the Shephelah,
18
52503
1933
a wspomnianym pasmem górskim.
01:06
which is a series of valleys and ridges that run east to west,
19
54436
4419
To kraina dolin i grzbietów górskich,
które ciągną się ze wschodu na zachód,
które ciągną się ze wschodu na zachód,
01:10
and you can follow the Shephelah, go through the Shephelah
20
58855
3179
którymi można przedostać się
z równinnego wybrzeża
z równinnego wybrzeża
01:14
to get from the coastal plain to the mountains.
21
62034
2753
w stronę gór.
01:16
And the Shephelah, if you've been to Israel, you'll know
22
64787
1694
Jeśli byliście w Izraelu to wiecie,
01:18
it's just about the most beautiful part of Israel.
23
66481
2408
że Szefela to chyba najpiękniejszy region.
01:20
It's gorgeous, with forests of oak
24
68889
2918
Jest wspaniała, z dębowymi lasami,
01:23
and wheat fields and vineyards.
25
71807
2415
polami pszenicy i winnicami.
01:26
But more importantly, though, in the history of that region,
26
74222
3379
Ale, co ważniejsze,
01:29
it's served, it's had a real strategic function,
27
77601
3765
odegrała też istotną, strategiczną rolę
w historii tego regionu,
w historii tego regionu,
01:33
and that is, it is the means by which hostile armies
28
81366
2913
a to dlatego, że umożliwiała wrogim armiom
01:36
on the coastal plain find their way,
29
84279
2583
z równinnego wybrzeża znaleźć drogę w góry
01:38
get up into the mountains and threaten those living in the mountains.
30
86862
3622
i zagrozić mieszkańcom.
01:42
And 3,000 years ago, that's exactly what happens.
31
90484
3027
Tak właśnie stało się 3 tysiące lat temu.
01:45
The Philistines, who are the biggest of enemies
32
93511
4277
Filistyni, najwięksi wrogowie
01:49
of the Kingdom of Israel,
33
97788
1502
Królestwa Izraela,
01:51
are living in the coastal plain.
34
99290
1712
mieszkają na równinie na wybrzeżu.
01:53
They're originally from Crete. They're a seafaring people.
35
101002
3296
Są żeglarzami, pochodzącymi z Krety.
01:56
And they may start to make their way
36
104298
2423
Zaczynają przemieszczać się
01:58
through one of the valleys of the Shephelah
37
106721
2240
jedną z dolin w Szefeli
02:00
up into the mountains,
38
108961
1167
w stronę gór,
02:02
because what they want to do is occupy the highland area
39
110128
2256
bo chcą zająć tereny górskie obok Betlejem
02:04
right by Bethlehem and split the Kingdom of Israel in two.
40
112384
4001
i podzielić Królestwo Izraela na 2 części.
02:08
And the Kingdom of Israel, which is headed by King Saul,
41
116385
3265
Królestwo Izraela,
rządzone przez króla Saula,
rządzone przez króla Saula,
02:11
obviously catches wind of this,
42
119650
1733
oczywiście dowiaduje się o tym,
02:13
and Saul brings his army down from the mountains
43
121383
2869
więc Saul sprowadza wojska z gór
02:16
and he confronts the Philistines in the Valley of Elah,
44
124252
3655
i stawia Filistynom opór w dolinie Elah,
02:19
one of the most beautiful of the valleys of the Shephelah.
45
127907
2458
jednej z najpiękniejszych dolin Szefeli.
02:22
And the Israelites dig in along the northern ridge,
46
130365
2868
Izrealici okopują się
wzdłuż północnego grzbietu
wzdłuż północnego grzbietu
02:25
and the Philistines dig in along the southern ridge,
47
133233
4257
a Filistyni wzdłuż południowego,
02:29
and the two armies just sit there for weeks
48
137490
2735
Obie armie siedzą tam przez kilka tygodni
02:32
and stare at each other, because they're deadlocked.
49
140225
2122
i patrzą na siebie, bo są w impasie.
02:34
Neither can attack the other, because to attack the other side
50
142347
2473
Żadna nie może zaatakować, bo w tym celu
02:36
you've got to come down the mountain into the valley
51
144820
3256
trzeba by zejść w dolinę,
02:40
and then up the other side, and you're completely exposed.
52
148076
2517
a potem wejść na drugie wzgórze,
bez żadnej osłony.
bez żadnej osłony.
02:42
So finally, to break the deadlock,
53
150593
2192
W końcu, żeby przełamać impas,
02:44
the Philistines send their mightiest warrior
54
152785
3214
Filistyni wysyłają najsilniejszego wojownika,
02:47
down into the valley floor, and he calls out
55
155999
2477
który schodzi w dolinę
02:50
and he says to the Israelites,
56
158476
1456
i woła do Izraelitów:
02:51
"Send your mightiest warrior down,
57
159932
2628
"Przyślijcie tu swojego
najpotężniejszego wojownika,
najpotężniejszego wojownika,
02:54
and we'll have this out, just the two of us."
58
162560
2007
i rozstrzygniemy to między sobą".
02:56
This was a tradition in ancient warfare called single combat.
59
164567
3835
W starożytnych wojnach była taka tradycja
03:00
It was a way of settling disputes
60
168402
1795
rozstrzygania sporów,
03:02
without incurring the bloodshed of a major battle.
61
170197
4124
bez rozlewu krwi
właściwego dla wielkich bitew.
właściwego dla wielkich bitew.
03:06
And the Philistine who is sent down,
62
174321
2960
Filistyn, który został wysłany,
03:09
their mighty warrior, is a giant.
63
177281
2167
ich najpotężniejszy wojownik, jest gigantem.
03:11
He's 6 foot 9.
64
179448
1775
Ma ponad dwa metry wzrostu.
03:13
He's outfitted head to toe in this glittering bronze armor,
65
181223
4713
Jest od stóp do głów ubrany
w błyszczącą zbroję z brązu,
w błyszczącą zbroję z brązu,
03:17
and he's got a sword and he's got a javelin
66
185936
3059
ma miecz, oszczep i dzidę.
03:20
and he's got his spear. He is absolutely terrifying.
67
188995
2728
Jest absolutnie przerażający.
03:23
And he's so terrifying that none of the Israelite soldiers want to fight him.
68
191723
4490
Na tyle, że żaden z Izraelitów
nie chce z nim walczyć.
nie chce z nim walczyć.
03:28
It's a death wish, right? There's no way they think they can take him.
69
196213
4635
To pewna śmierć. Nie da się go pokonać.
03:32
And finally the only person who will come forward
70
200848
2293
Koniec końców jedynym chętnym
03:35
is this young shepherd boy,
71
203141
2511
jest młody chłopak, pasterz,
03:37
and he goes up to Saul and he says, "I'll fight him."
72
205652
2678
który podchodzi do Saula i mówi:
"Ja będę z nim walczył".
"Ja będę z nim walczył".
03:40
And Saul says, "You can't fight him. That's ridiculous.
73
208330
3118
Saul odpowiada: "Nie dasz mu rady.
To niedorzeczne.
To niedorzeczne.
03:43
You're this kid. This is this mighty warrior."
74
211448
2322
Jesteś dzieciakiem, a to potężny wojownik".
03:45
But the shepherd is adamant. He says, "No, no, no,
75
213770
2423
Ale pasterz jest nieugięty.
03:48
you don't understand, I have been defending my flock
76
216193
2993
Mówi: "Nie rozumiesz. Od lat bronię stada
03:51
against lions and wolves for years. I think I can do it."
77
219186
4169
przed lwami i wilkami. Dam sobie radę".
03:55
And Saul has no choice. He's got no one else who's come forward.
78
223355
3214
Saul nie ma wyboru.
Nikt inny się nie zgłosił.
Nikt inny się nie zgłosił.
03:58
So he says, "All right."
79
226569
1341
Mówi: "No dobrze".
03:59
And then he turns to the kid, and he says,
80
227910
1212
Odwraca się do młodzieńca i mówi:
04:01
"But you've got to wear this armor. You can't go as you are."
81
229122
3694
"Musisz włożyć zbroję. Nie możesz tak iść tak".
04:04
So he tries to give the shepherd his armor,
82
232816
2403
Próbuje dać pasterzowi swoją zbroję,
04:07
and the shepherd says, "No."
83
235219
1251
ale ten odmawia.
04:08
He says, "I can't wear this stuff."
84
236470
2413
Mówi: "Nie mogę tego włożyć".
04:10
The Biblical verse is, "I cannot wear this for I have not proved it,"
85
238883
4074
Biblia mówi: "Nie potrafię się w tym poruszać,
gdyż nie nabrałem wprawy",
gdyż nie nabrałem wprawy",
04:14
meaning, "I've never worn armor before. You've got to be crazy."
86
242957
3177
czyli: "W życiu nie nosiłem zbroi.
Chyba oszalałeś".
Chyba oszalałeś".
04:18
So he reaches down instead on the ground
87
246134
2606
Zamiast tego pasterz schyla się,
04:20
and picks up five stones
88
248740
1755
podnosi z ziemi pięć kamieni,
04:22
and puts them in his shepherd's bag
89
250495
2461
wkłada je do pasterskiej torby
04:24
and starts to walk down the mountainside to meet the giant.
90
252956
4512
i zaczyna schodzić na spotkanie z gigantem.
04:29
And the giant sees this figure approaching,
91
257468
2206
Gigant widzi nadchodzącą postać
04:31
and calls out, "Come to me so I can feed your flesh
92
259674
3143
i woła: "Zbliż się tylko do mnie,
a ciało twoje oddam
a ciało twoje oddam
04:34
to the birds of the heavens and the beasts of the field."
93
262817
3977
ptakom powietrznym i dzikim zwierzętom".
04:38
He issues this kind of taunt towards this person
94
266794
3435
Szydzi w ten sposób z osoby,
04:42
coming to fight him.
95
270229
1735
która przyszła z nim walczyć.
04:43
And the shepherd draws closer and closer,
96
271964
3346
Pasterz podchodzi coraz bliżej
04:47
and the giant sees that he's carrying a staff.
97
275310
2988
i gigant zauważa, że niesie on kij,
04:50
That's all he's carrying.
98
278298
1172
i nic poza tym.
04:51
Instead of a weapon, just this shepherd's staff,
99
279470
1868
Zamiast broni ma tylko pasterski kij,
04:53
and he says -- he's insulted --
100
281338
2572
więc mówi obrażony:
04:55
"Am I a dog that you would come to me with sticks?"
101
283910
3357
"Czyż jestem psem,
że przychodzisz do mnie z kijami?".
że przychodzisz do mnie z kijami?".
04:59
And the shepherd boy takes one of his stones
102
287267
3063
Chłopak wyjmuje kamień z kieszeni,
05:02
out of his pocket, puts it in his sling
103
290330
3240
wkłada go do procy,
05:05
and rolls it around and lets it fly
104
293570
2295
kręci nią, i wypuszcza kamień,
05:07
and it hits the giant right between the eyes --
105
295865
2401
który uderza giganta prosto między oczy,
05:10
right here, in his most vulnerable spot --
106
298266
2098
tutaj, w jego najsłabsze miejsce.
05:12
and he falls down either dead or unconscious,
107
300364
3321
Gigant pada na ziemię,
martwy albo nieprzytomny,
martwy albo nieprzytomny,
05:15
and the shepherd boy runs up and takes his sword
108
303685
2494
a pasterz podbiega, zabiera mu miecz
05:18
and cuts off his head,
109
306179
1686
i odcina głowę.
05:19
and the Philistines see this and they turn and they just run.
110
307865
5551
Na ten widok Filistyni
zwyczajnie rzucają do ucieczki.
zwyczajnie rzucają do ucieczki.
05:25
And of course, the name of the giant is Goliath
111
313416
4361
Oczywiście imię giganta to Goliat,
05:29
and the name of the shepherd boy is David,
112
317777
2529
a młody pasterz to Dawid.
05:32
and the reason that story has obsessed me
113
320306
3130
Historia ta zafascynowała mnie
05:35
over the course of writing my book
114
323436
1438
podczas pisania książki,
05:36
is that everything I thought I knew about that story
115
324874
3092
bo wszystko, co miałem za pewnik,
05:39
turned out to be wrong.
116
327966
2751
okazało się fałszem.
05:42
So David, in that story, is supposed to be the underdog, right?
117
330717
3788
W tej historii Dawid ma być
na z góry straconej pozycji, prawda?
na z góry straconej pozycji, prawda?
05:46
In fact, that term, David and Goliath,
118
334505
2137
Określenie "walka Dawida z Goliatem"
05:48
has entered our language as a metaphor for
119
336642
2981
weszło do języka jako metafora
05:51
improbable victories
120
339623
1538
dla nieoczekiwanych zwycięstw,
05:53
by some weak party over someone far stronger.
121
341161
3111
odnoszonych przez słabszych
nad kimś znacznie silniejszym.
nad kimś znacznie silniejszym.
05:56
Now why do we call David an underdog?
122
344272
2190
Dlaczego z góry zakładamy,
że Dawid jest na przegranej pozycji?
że Dawid jest na przegranej pozycji?
05:58
Well, we call him an underdog because he's a kid,
123
346462
3475
Pewnie dlatego, że to ledwie dzieciak,
06:01
a little kid, and Goliath is this big, strong giant.
124
349937
3536
a Goliat jest wielkim, silnym gigantem.
06:05
We also call him an underdog
125
353473
1655
Pewnie także dlatego,
06:07
because Goliath is an experienced warrior,
126
355128
3922
że Goliat jest doświadczonym wojownikiem,
06:11
and David is just a shepherd.
127
359050
1936
a Dawid tylko pasterzem.
06:12
But most importantly, we call him an underdog
128
360986
2350
Co najważniejsze,
uważamy jego pozycję za straconą,
uważamy jego pozycję za straconą,
06:15
because all he has is -- it's that Goliath is outfitted with
129
363336
5010
bo podczas gdy Goliat
06:20
all of this modern weaponry,
130
368346
2005
ma całe to współczesne uzbrojenie,
06:22
this glittering coat of armor
131
370351
1776
lśniącą zbroję,
06:24
and a sword and a javelin and a spear,
132
372127
3835
miecz, oszczep i dzidę,
06:27
and all David has is this sling.
133
375962
3830
Dawid ma tylko swoją procę.
06:31
Well, let's start there with the phrase
134
379792
1698
Zacznijmy może od zdania:
06:33
"All David has is this sling,"
135
381490
2444
"Dawid ma tylko swoją procę",
06:35
because that's the first mistake that we make.
136
383934
2867
bo to jest nasz pierwszy błąd.
06:38
In ancient warfare, there are three kinds of warriors.
137
386801
3557
W starożytnej sztuce wojennej
istniały trzy grupy wojowników.
istniały trzy grupy wojowników.
06:42
There's cavalry, men on horseback and with chariots.
138
390358
3431
Była kawaleria czyli jeźdźcy
na koniach lub rydwanach.
na koniach lub rydwanach.
06:45
There's heavy infantry, which are foot soldiers,
139
393789
3126
Była piechota, a więc piesi żołnierze,
06:48
armed foot soldiers with swords and shields
140
396915
2890
uzbrojeni w miecze, szable
06:51
and some kind of armor.
141
399805
1500
i pancerze.
06:53
And there's artillery, and artillery are archers,
142
401305
3228
Była też artyleria, a więc łucznicy,
06:56
but, more importantly, slingers.
143
404533
2172
ale przede wszystkim
żołnierze uzbrojeni w rodzaj procy.
żołnierze uzbrojeni w rodzaj procy.
06:58
And a slinger is someone who has a leather pouch
144
406705
3061
Mieli oni skórzane sakiewki
07:01
with two long cords attached to it,
145
409766
2797
z przymocowanymi do nich
dwoma długimi sznurkami.
dwoma długimi sznurkami.
07:04
and they put a projectile, either a rock or a lead ball,
146
412563
3202
Wkładali tam pocisk
- kamień albo ołowianą kulę.
- kamień albo ołowianą kulę.
07:07
inside the pouch, and they whirl it around like this
147
415765
3121
Kręcili nią,
07:10
and they let one of the cords go,
148
418886
2643
a potem puszczali jeden ze sznurków,
07:13
and the effect is to send the projectile forward
149
421529
3870
posyłając pocisk
07:17
towards its target.
150
425399
3305
w stronę celu.
07:20
That's what David has, and it's important to understand
151
428704
2735
Taką właśnie broń ma Dawid,
07:23
that that sling is not a slingshot.
152
431439
2847
ale nie jest to zwykła proca.
07:26
It's not this, right? It's not a child's toy.
153
434286
2619
To nie jest coś takiego.
To nie dziecięca zabawka.
To nie dziecięca zabawka.
07:28
It's in fact an incredibly devastating weapon.
154
436905
3825
Tak naprawdę to niesamowicie groźna broń.
07:32
When David rolls it around like this,
155
440730
2976
Kiedy Dawid kręci nią w ten sposób,
07:35
he's turning the sling around probably
156
443706
3229
robi prawdopodobnie około
07:38
at six or seven revolutions per second,
157
446935
2672
6 czy 7 obrotów na sekundę,
07:41
and that means that when the rock is released,
158
449607
3845
co oznacza, że wylatujący z niej pocisk
07:45
it's going forward really fast,
159
453452
2200
ma naprawdę dużą prędkość,
07:47
probably 35 meters per second.
160
455652
1773
może jakieś 35 metrów na sekundę.
07:49
That's substantially faster than a baseball
161
457425
3565
To szybciej niż piłka bejsbolowa,
07:52
thrown by even the finest of baseball pitchers.
162
460990
3633
rzucona przez najlepszego miotacza.
07:56
More than that, the stones in the Valley of Elah
163
464623
3883
Co więcej, kamienie w Dolinie Elah
08:00
were not normal rocks. They were barium sulphate,
164
468506
2656
to nie zwykłe kamyki. To kawałki siarczanu baru,
08:03
which are rocks twice the density of normal stones.
165
471162
3319
z gęstością dwa razy większą
od zwykłych kamieni.
od zwykłych kamieni.
08:06
If you do the calculations on the ballistics,
166
474481
2637
Analiza balistyczna zdolności rażenia
08:09
on the stopping power of the rock fired from David's sling,
167
477118
3884
kamieni wyrzucanych z procy Dawida
08:13
it's roughly equal to the stopping power
168
481002
2321
jest mniej więcej równa pociskowi
08:15
of a [.45 caliber] handgun.
169
483323
3557
z pistoletu kaliber 45.
08:18
This is an incredibly devastating weapon.
170
486880
2994
To naprawdę potężna broń.
08:21
Accuracy, we know from historical records
171
489874
4598
Z zapisów historycznych wiemy też,
08:26
that slingers -- experienced slingers could hit
172
494472
4498
że doświadczeni żołnierze
potrafili trafić, okaleczyć,
potrafili trafić, okaleczyć,
08:30
and maim or even kill a target at distances of up to 200 yards.
173
498970
6023
a nawet zabić na odległość 180 metrów.
08:36
From medieval tapestries, we know that slingers
174
504993
2970
Średniowieczne gobeliny pokazują
08:39
were capable of hitting birds in flight.
175
507963
2358
żołnierzy zabijających ptaki w locie.
08:42
They were incredibly accurate.
176
510321
2434
Byli bardzo celni.
08:44
When David lines up -- and he's not 200 yards away from Goliath,
177
512755
3557
Dawid stoi dość blisko Goliata,
08:48
he's quite close to Goliath --
178
516312
1609
dzieli ich mniej niż 180 metrów,
08:49
when he lines up and fires that thing at Goliath,
179
517921
3415
Kiedy strzela z procy do Goliata,
08:53
he has every intention and every expectation
180
521336
3062
z zamysłem celuje w jego najsłabsze miejsce,
08:56
of being able to hit Goliath at his most vulnerable spot
181
524398
2703
z zamysłem celuje w jego najsłabsze miejsce,
08:59
between his eyes.
182
527101
1328
między oczami.
09:00
If you go back over the history of ancient warfare,
183
528429
2016
Z historii starożytnych wojen
09:02
you will find time and time again
184
530445
2812
wynika wielokrotnie,
09:05
that slingers were the decisive factor against infantry
185
533257
4003
że właśnie procarze
decydowali o zwycięstwie nad piechotą
decydowali o zwycięstwie nad piechotą
09:09
in one kind of battle or another.
186
537260
5025
w różnych rodzajach bitew.
09:14
So what's Goliath? He's heavy infantry,
187
542285
3896
Goliat należy do ciężkiej piechoty.
09:18
and his expectation when he challenges the Israelites to a duel
188
546181
5199
Wyzywając na pojedynek Izraelitów
09:23
is that he's going to be fighting another heavy infantryman.
189
551380
3855
oczekuje walki z innym żołnierzem piechoty.
09:27
When he says, "Come to me that I might
190
555235
2171
Kiedy mówi: "Zbliż się tylko do mnie,
09:29
feed your flesh to the birds of the heavens and the beasts of the field,"
191
557406
2952
a ciało twoje oddam ptakom powietrznym
i dzikim zwierzętom",
i dzikim zwierzętom",
09:32
the key phrase is "Come to me."
192
560358
2000
kluczowe jest to: "Zbliż się do mnie".
09:34
Come up to me because we're going to fight,
193
562358
2138
Zbliż się, bo będziemy
09:36
hand to hand, like this.
194
564496
1711
walczyć wręcz, o, tak.
09:38
Saul has the same expectation.
195
566207
2128
Saul oczekuje tego samego.
09:40
David says, "I want to fight Goliath,"
196
568335
2359
Dawid mówi: "Chcę walczyć z Goliatem",
09:42
and Saul tries to give him his armor,
197
570694
1821
a Saul próbuje oddać mu swoją zbroję,
09:44
because Saul is thinking, "Oh, when you say 'fight Goliath,'
198
572515
2727
bo myśli, że walka z Goliatem
09:47
you mean 'fight him in hand-to-hand combat,'
199
575242
3267
oznacza walkę wręcz,
09:50
infantry on infantry."
200
578509
2188
jak żołnierze piechoty.
09:52
But David has absolutely no expectation.
201
580697
2974
Ale Dawid ma kompletnie inne zamiary.
09:55
He's not going to fight him that way. Why would he?
202
583671
2551
Nie będzie tak walczył. Niby po co?
09:58
He's a shepherd. He's spent his entire career
203
586222
3008
Jest pasterzem. Całe życie używał procy
10:01
using a sling to defend his flock against lions and wolves.
204
589230
4213
do obrony stada przed lwami i wilkami.
10:05
That's where his strength lies.
205
593443
1750
W tym tkwi jego siła.
10:07
So here he is, this shepherd, experienced
206
595193
2532
Oto więc mamy pasterza,
10:09
in the use of a devastating weapon,
207
597725
2039
doświadczonego w posługiwaniu się
niszczycielską bronią,
niszczycielską bronią,
10:11
up against this lumbering giant
208
599764
2394
stającego przeciwko potężnego giganta,
10:14
weighed down by a hundred pounds of armor
209
602158
3300
który ma na sobie zbroję,
ważącą prawie 50 kg,
ważącą prawie 50 kg,
10:17
and these incredibly heavy weapons
210
605458
1501
i kilka rodzajów bardzo ciężkiej broni,
10:18
that are useful only in short-range combat.
211
606959
3097
przydatnych tylko w walce wręcz.
10:22
Goliath is a sitting duck. He doesn't have a chance.
212
610056
4737
Jest świetnym celem. Nie ma żadnych szans.
10:26
So why do we keep calling David an underdog,
213
614793
2806
Czemu sądzimy, że to Dawid
stoi na straconej pozycji
stoi na straconej pozycji
10:29
and why do we keep referring to his victory as improbable?
214
617599
5824
i mówimy o jego zwycięstwie jako
o czymś nieprawdopodobnym?
o czymś nieprawdopodobnym?
10:35
There's a second piece of this that's important.
215
623423
2840
Jest w tym wszystkim
jeszcze jedna istotna rzecz.
jeszcze jedna istotna rzecz.
10:38
It's not just that we misunderstand David
216
626263
3398
Nie chodzi tylko o to,
że nie rozumiemy Dawida
że nie rozumiemy Dawida
10:41
and his choice of weaponry.
217
629661
1905
i jego doboru broni.
10:43
It's also that we profoundly misunderstand Goliath.
218
631566
3339
Chodzi też o to, że mylnie oceniamy Goliata.
10:46
Goliath is not what he seems to be.
219
634905
3234
On nie jest tym, kim się wydaje.
10:50
There's all kinds of hints of this in the Biblical text,
220
638139
3988
Wiele szczegółów w Biblii
10:54
things that are in retrospect quite puzzling
221
642127
2805
z perspektywy trochę zaskakuje
10:56
and don't square with his image as this mighty warrior.
222
644932
3777
i zaprzecza wizerunkowi potężnego wojownika.
11:00
So to begin with, the Bible says that Goliath
223
648709
3377
Na początek Biblia mówi,
11:04
is led onto the valley floor by an attendant.
224
652086
3965
że Goliat jest prowadzony
na dno doliny przez giermka.
na dno doliny przez giermka.
11:08
Now that is weird, right?
225
656051
2209
To dziwne, prawda?
11:10
Here is this mighty warrior
226
658260
2130
Ten wielki wojownik wyzywa Izraelitów
11:12
challenging the Israelites to one-on-one combat.
227
660390
2807
do pojedynku jeden na jednego.
11:15
Why is he being led by the hand
228
663197
2712
Dlaczego na pole walki
11:17
by some young boy, presumably,
229
665909
3050
prowadzi go za rękę
11:20
to the point of combat?
230
668959
2462
jakiś młody chłopak?
11:23
Secondly, the Bible story makes special note
231
671421
4354
Po drugie Biblia zaznacza,
11:27
of how slowly Goliath moves,
232
675775
3089
że Goliat wolno się porusza,
11:30
another odd thing to say when you're describing
233
678864
2026
kolejne zaskoczenie w opisie
11:32
the mightiest warrior known to man at that point.
234
680890
4050
najpotężniejszego dotąd wojownika.
11:36
And then there's this whole weird thing
235
684940
1823
Do tego chodzi dziwna sprawa,
11:38
about how long it takes Goliath to react
236
686763
3812
że Goliatowi długo zajmuje
11:42
to the sight of David.
237
690575
1996
zauważenie Dawida.
11:44
So David's coming down the mountain,
238
692571
2778
Dawid schodzi po zboczu góry
11:47
and he's clearly not preparing for hand-to-hand combat.
239
695349
3937
i wyraźniej nie szykuje się do walki wręcz.
11:51
There is nothing about him that says,
240
699286
1968
Nie wygląda na takiego,
11:53
"I am about to fight you like this."
241
701254
2034
który miałby tak walczyć z Goliatem.
11:55
He's not even carrying a sword.
242
703288
1731
Nie ma nawet miecza.
11:57
Why does Goliath not react to that?
243
705019
2682
Czemu Goliat na to nie reaguje?
11:59
It's as if he's oblivious to what's going on that day.
244
707701
4228
Zupełnie jakby nie wiedział, co się dzieje.
12:03
And then there's that strange comment he makes to David:
245
711929
3947
I ten dziwny komentarz pod adresem Dawida:
12:07
"Am I a dog that you should come to me with sticks?"
246
715876
4295
"Czyż jestem psem,
że przychodzisz do mnie z kijami?".
że przychodzisz do mnie z kijami?".
12:12
Sticks? David only has one stick.
247
720171
3823
Kijami? Dawid ma tylko jeden kij.
12:15
Well, it turns out that there's been a great deal
248
723994
2259
Okazuje się, że w społeczności lekarskiej
12:18
of speculation within the medical community over the years
249
726253
3041
od lat pojawiało się wiele spekulacji
12:21
about whether there is something
250
729294
2526
na temat tego,
12:23
fundamentally wrong with Goliath,
251
731820
2889
czy z Goliatem jest coś zasadniczo nie tak.
12:26
an attempt to make sense of all of those apparent anomalies.
252
734709
3409
Próbowano jakoś wyjaśnić
wszystkie te jawne anomalie.
wszystkie te jawne anomalie.
12:30
There have been many articles written.
253
738118
1162
Napisano na ten temat wiele artykułów.
12:31
The first one was in 1960 in the Indiana Medical Journal,
254
739280
3994
Pierwszy pojawił się w 1960 r.
w Indiana Medical Journal,
w Indiana Medical Journal,
12:35
and it started a chain of speculation
255
743274
2355
a zaczynał się od szeregu spekulacji,
12:37
that starts with an explanation for Goliath's height.
256
745629
3123
z których pierwsza dotyczy wyjaśnienia
wysokiego wzrostu Goliata.
wysokiego wzrostu Goliata.
12:40
So Goliath is head and shoulders above
257
748752
2923
Goliat przerastał o głowę
12:43
all of his peers in that era,
258
751675
2162
swoich współczesnych,
12:45
and usually when someone is that far out of the norm,
259
753837
3982
a gdy ktoś tak mocno odstaje od normy,
12:49
there's an explanation for it.
260
757819
1597
jest na to jakieś wyjaśnienie.
12:51
So the most common form of giantism
261
759416
3233
Najbardziej powszechną formą gigantyzmu
12:54
is a condition called acromegaly,
262
762649
2735
jest schorzenie o nazwie akromegalia,
12:57
and acromegaly is caused by a benign tumor
263
765384
2903
powodowane przez niegroźny guz
13:00
on your pituitary gland
264
768287
2503
znajdujący się na przysadce mózgowej.
13:02
that causes an overproduction of human growth hormone.
265
770790
2716
Powoduje on nadprodukcję
ludzkiego hormonu wzrostu.
ludzkiego hormonu wzrostu.
13:05
And throughout history, many of the most famous giants
266
773506
3559
Wielu najsłynniejszych gigantów w dziejach
13:09
have all had acromegaly.
267
777065
1769
cierpiało na akromegalię.
13:10
So the tallest person of all time
268
778834
2064
Najwyższą do tej pory żyjącą osobą
13:12
was a guy named Robert Wadlow
269
780898
1567
był Robert Wadlow,
13:14
who was still growing when he died at the age of 24
270
782465
3051
który rósł aż do śmierci w wieku 24 lat,
13:17
and he was 8 foot 11.
271
785516
2889
osiągając prawie 2,5 metra wzrostu.
13:20
He had acromegaly.
272
788405
1414
Cierpiał na akromegalię.
13:21
Do you remember the wrestler André the Giant?
273
789819
2535
Pamiętacie takiego zapaśnika
André the Giant?
André the Giant?
13:24
Famous. He had acromegaly.
274
792354
1683
Był bardzo słynny.
Też cierpiał na akromegalię.
Też cierpiał na akromegalię.
13:26
There's even speculation that Abraham Lincoln had acromegaly.
275
794037
4539
Są nawet spekulacje,
że Abraham Lincoln miał akromegalię.
że Abraham Lincoln miał akromegalię.
13:30
Anyone who's unusually tall,
276
798576
1078
U każdej wyjątkowo wysokiej osoby
13:31
that's the first explanation we come up with.
277
799654
2753
jest to pierwsze sugerowane wyjaśnienie.
13:34
And acromegaly has a very distinct set of side effects
278
802407
3995
Z akromegalią wiążą się
13:38
associated with it,
279
806402
1225
bardzo specyficzne skutki uboczne,
13:39
principally having to do with vision.
280
807627
3562
zwłaszcza dotyczące widzenia.
13:43
The pituitary tumor, as it grows,
281
811189
3296
Rosnąc, guz przysadki często uciska
13:46
often starts to compress the visual nerves in your brain,
282
814485
4048
nerwy wzrokowe w mózgu,
13:50
with the result that people with acromegaly
283
818533
2504
co sprawia, że osoby z akromegalią
13:53
have either double vision or they are profoundly nearsighted.
284
821037
5471
często widzą podwójnie,
albo cierpią na dużą krótkowzroczność.
albo cierpią na dużą krótkowzroczność.
13:58
So when people have started to speculate
285
826508
2593
Gdy zaczęły się spekulacje
14:01
about what might have been wrong with Goliath,
286
829101
3231
na temat problemu Goliata,
14:04
they've said, "Wait a minute,
287
832332
911
mówiono: "Chwila,
14:05
he looks and sounds an awful lot like someone
288
833243
3190
on wygląda i brzmi zupełnie jak ktoś,
14:08
who has acromegaly."
289
836433
1573
kto ma akromegalię".
14:10
And that would also explain so much of what was strange
290
838006
2984
To wyjaśniałoby bardzo wiele
14:12
about his behavior that day.
291
840990
2127
z jego dziwnego zachowania tamtego dnia.
14:15
Why does he move so slowly
292
843117
1821
Dlaczego porusza się tak wolno
14:16
and have to be escorted down into the valley floor
293
844938
3528
i dlaczego musi być prowadzony
14:20
by an attendant?
294
848466
1359
na dno doliny przez giermka?
14:21
Because he can't make his way on his own.
295
849825
2988
Bo sam sobie nie poradzi.
14:24
Why is he so strangely oblivious to David
296
852813
3257
Czemu nie zdaje sobie sprawy,
14:28
that he doesn't understand that David's not going to fight him
297
856070
2649
że Dawid nie zamierza z nim walczyć,
14:30
until the very last moment?
298
858719
2147
aż do ostatniej chwili?
14:32
Because he can't see him.
299
860866
2509
Ponieważ go nie widzi.
14:35
When he says, "Come to me that I might feed your flesh
300
863375
3317
Kiedy mówi: "Zbliż się tylko do mnie,
14:38
to the birds of the heavens and the beasts of the field,"
301
866692
2496
a ciało twoje oddam ptakom powietrznym
i dzikim zwierzętom",
i dzikim zwierzętom",
14:41
the phrase "come to me" is a hint also of his vulnerability.
302
869188
4644
wyrażenie "zbliż się do mnie"
wskazuje na jego słabość.
wskazuje na jego słabość.
14:45
Come to me because I can't see you.
303
873832
2984
Podejdź, bo cię nie widzę.
14:48
And then there's, "Am I a dog that you should come to me with sticks?"
304
876816
5214
A potem: Czyż jestem psem,
że przychodzisz do mnie z kijami?".
że przychodzisz do mnie z kijami?".
14:54
He sees two sticks when David has only one.
305
882030
5330
Widzi dwa kije, choć Dawid ma tylko jeden.
14:59
So the Israelites up on the mountain ridge
306
887360
2964
Siedzący na górskim grzbiecie Izraelici
15:02
looking down on him thought he was
307
890324
2197
patrzyli w dół myśląc,
15:04
this extraordinarily powerful foe.
308
892521
3111
że Goliat to nadzwyczaj potężny przeciwnik.
15:07
What they didn't understand was that
309
895632
1976
Nie rozumieli,
15:09
the very thing that was the source of his apparent strength
310
897608
3297
że to, co jest źródłem jego pozornej siły,
15:12
was also the source of his greatest weakness.
311
900905
3755
jest też źródłem jego największej słabości.
15:16
And there is, I think, in that,
312
904660
1957
Jest w tym, moim zdaniem,
15:18
a very important lesson for all of us.
313
906617
3205
bardzo istotna lekcja dla nas wszystkich.
15:21
Giants are not as strong and powerful as they seem.
314
909822
3862
Giganci nie są tak silni i potężni,
jak nam się wydaje.
jak nam się wydaje.
15:25
And sometimes the shepherd boy has a sling in his pocket.
315
913684
3489
Czasem młody pasterz ma w kieszeni procę.
15:29
Thank you.
316
917173
1787
Dziękuję.
15:30
(Applause)
317
918960
4385
(Oklaski)
ABOUT THE SPEAKER
Malcolm Gladwell - WriterDetective of fads and emerging subcultures, chronicler of jobs-you-never-knew-existed, Malcolm Gladwell's work is toppling the popular understanding of bias, crime, food, marketing, race, consumers and intelligence.
Why you should listen
Malcolm Gladwell searches for the counterintuitive in what we all take to be the mundane: cookies, sneakers, pasta sauce. A New Yorker staff writer since 1996, he visits obscure laboratories and infomercial set kitchens as often as the hangouts of freelance cool-hunters -- a sort of pop-R&D gumshoe -- and for that has become a star lecturer and bestselling author.
Sparkling with curiosity, undaunted by difficult research (yet an eloquent, accessible writer), his work uncovers truths hidden in strange data. His always-delightful blog tackles topics from serial killers to steroids in sports, while provocative recent work in the New Yorker sheds new light on the Flynn effect -- the decades-spanning rise in I.Q. scores.
Gladwell has written four books. The Tipping Point, which began as a New Yorker piece, applies the principles of epidemiology to crime (and sneaker sales), while Blink examines the unconscious processes that allow the mind to "thin slice" reality -- and make decisions in the blink of an eye. His third book, Outliers, questions the inevitabilities of success and identifies the relation of success to nature versus nurture. The newest work, What the Dog Saw and Other Adventures, is an anthology of his New Yorker contributions.
He says: "There is more going on beneath the surface than we think, and more going on in little, finite moments of time than we would guess."
Malcolm Gladwell | Speaker | TED.com