TED2009
Louise Fresco: We need to feed the whole world
Louise Fresco o wyżywieniu całego świata
Filmed:
Readability: 3.4
1,092,607 views
Louise Fresco pokazuje, dlaczego powinniśmy szanować produkowany na masową skalę biały chleb z supermarketu. Twierdzi, że światową populację można nakarmić żywnością produkowaną na skalę masową, przy zachowaniu podstawowych zasad ekologii, choć widzi na świecie również miejsce dla tradycyjnych, małych piekarni.
Louise Fresco - Food and agriculture expert
A powerful thinker and globe-trotting advisor on sustainability, Louise Fresco says it's time to think of food as a topic of social and economic importance on par with oil -- that responsible agriculture and food consumption are crucial to world stability. Full bio
A powerful thinker and globe-trotting advisor on sustainability, Louise Fresco says it's time to think of food as a topic of social and economic importance on par with oil -- that responsible agriculture and food consumption are crucial to world stability. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I'm not at all a cook.
0
0
2000
Nie jestem kucharką.
00:14
So don't fear, this is not going to be a cooking demonstration.
1
2000
3000
Więc nie bójcie się -- to nie będzie pokaz gotowania.
00:17
But I do want to talk to you about something
2
5000
2000
Opowiem Wam o czymś,
00:19
that I think is dear to all of us.
3
7000
3000
co wydaje mi się ważne dla wszystkich.
00:22
And that is bread -- something which is as simple
4
10000
3000
Chcę Wam opowiedzieć o chlebie --
00:25
as our basic, most fundamental human staple.
5
13000
4000
podstawie naszej diety.
00:29
And I think few of us spend the day
6
17000
3000
Myślę, że niewiele jest wśród nas osób,
00:32
without eating bread in some form.
7
20000
3000
które nie jadłyby codziennie chleba w jakiejś postaci.
00:35
Unless you're on one of these Californian low-carb diets,
8
23000
4000
Pieczywo to norma, nie tylko w diecie zachodniej --
00:39
bread is standard.
9
27000
2000
chyba że odchudzacie się i unikacie węglowodanów.
00:41
Bread is not only standard in the Western diet.
10
29000
2000
chyba że odchudzacie się i unikacie węglowodanów.
00:43
As I will show to you, it is actually
11
31000
2000
Pokażę Wam, że na chlebie
00:45
the mainstay of modern life.
12
33000
3000
opiera się nowoczesny styl życia.
00:48
So I'm going to bake bread for you.
13
36000
2000
Zamierzam upiec dla Was chleb.
00:50
In the meantime I'm also talking to you,
14
38000
3000
W tym czasie będę dalej mówiła.
00:53
so my life is going to complicated. Bear with me.
15
41000
3000
To może być trudne i mam nadzieję, że mi wybaczycie.
00:56
First of all, a little bit of audience participation.
16
44000
4000
Zacznijmy od krótkiego głosowania wśród publiczności.
01:00
I have two loaves of bread here.
17
48000
3000
Mam tutaj dwa bochenki chleba.
01:03
One is a supermarket standard:
18
51000
3000
Jeden to typowy chleb z supermarketu:
01:06
white bread, pre-packaged,
19
54000
2000
biały, paczkowany.
01:08
which I'm told is called a Wonderbread.
20
56000
3000
Nazywa się ponoć Wonderbread [= Chleb-Cud].
01:11
(Laughter)
21
59000
1000
(Śmiech)
01:12
I didn't know this word until I arrived.
22
60000
2000
Nie znałam wcześniej tego słowa.
01:14
And this is more or less,
23
62000
3000
A tutaj mam chleb pełnoziarnisty, wyrabiany ręcznie
01:17
a whole-meal, handmade,
24
65000
2000
A tutaj mam chleb pełnoziarnisty, wyrabiany ręcznie
01:19
small-bakery loaf of bread.
25
67000
2000
w małej lokalnej piekarni.
01:21
Here we go. I want to see a show of hands.
26
69000
3000
Głosujemy. Chcę zobaczyć Wasze ręce.
01:24
Who prefers the whole-meal bread?
27
72000
5000
Kto woli chleb pełnoziarnisty?
01:29
Okay let me do this differently. Is anybody preferring the Wonderbread at all?
28
77000
4000
Może inaczej. Czy ktokolwiek woli chleb z supermarketu?
01:33
(Laughter)
29
81000
1000
(Śmiech)
01:34
I have two tentative male hands.
30
82000
4000
Widzę dwie niepewne, męskie dłonie.
01:38
(Laughter)
31
86000
3000
(Śmiech)
01:41
Okay, now the question is really,
32
89000
3000
Musimy zastanowić się, skąd taki wybór.
01:44
why is this so?
33
92000
2000
Musimy zastanowić się, skąd taki wybór.
01:46
And I think it is because
34
94000
2000
Myślę, że wszyscy czujemy, że ten rodzaj chleba
01:48
we feel that this kind of bread
35
96000
3000
Myślę, że wszyscy czujemy, że ten rodzaj chleba
01:51
really is about authenticity.
36
99000
3000
jest prawdziwszy.
01:54
It's about a traditional way of living.
37
102000
3000
Odzwierciedla tradycyjny styl życia.
01:57
A way that is perhaps more real, more honest.
38
105000
4000
Styl życia, które prawdopodobnie jest prawdziwszy, szczerszy.
02:01
This is an image from Tuscany, where we feel
39
109000
3000
To zdjęcie z Toskanii, gdzie rolnictwo wciąż wydaje się piękne.
02:04
agriculture is still about beauty.
40
112000
2000
To zdjęcie z Toskanii, gdzie rolnictwo wciąż wydaje się piękne.
02:06
And life is really, too.
41
114000
2000
I życie również jest piękne.
02:08
And this is about good taste, good traditions.
42
116000
4000
Pokazuje nam dobry smak, dobre tradycje.
02:12
Why do we have this image?
43
120000
2000
Skąd takie odczucia?
02:14
Why do we feel that this is more true than this?
44
122000
5000
Dlaczego uważamy, że to jest prawdziwsze od tego?
02:19
Well I think it has a lot to do with our history.
45
127000
3000
Myślę, że ma to związek z naszą historią.
02:22
In the 10,000 years since agriculture evolved,
46
130000
3000
Przez dziesięć tysięcy lat, odkąd pojawiło się rolnictwo,
02:25
most of our ancestors have actually been agriculturalists
47
133000
4000
większość naszych przodków była rolnikami,
02:29
or they were closely related to food production.
48
137000
3000
lub była blisko związana z produkcją żywności.
02:32
And we have this mythical image
49
140000
2000
Nadal mam ten mityczny obraz
02:34
of how life was in rural areas in the past.
50
142000
4000
wiejskiego życia z przeszłości.
02:38
Art has helped us to maintain that kind of image.
51
146000
3000
Sztuka pomogła potrzymać tę wizję.
02:41
It was a mythical past.
52
149000
3000
To mit przeszłości.
02:44
Of course, the reality is quite different.
53
152000
2000
Rzeczywistość jest zupełnie inna.
02:46
These poor farmers
54
154000
2000
Ci biedni rolnicy wykorzystując zwierzęta gospodarskie
02:48
working the land by hand or with their animals,
55
156000
2000
Ci biedni rolnicy wykorzystując zwierzęta gospodarskie
02:50
had yield levels that are comparable
56
158000
3000
uzyskiwali zbiory porównywalne z obecnymi zbiorami
02:53
to the poorest farmers today in West Africa.
57
161000
3000
najbiedniejszych rolników w Afryce Zachodniej.
02:56
But we have, somehow,
58
164000
2000
Jednak, w jakiś sposób,
02:58
in the course of the last few centuries, or even decades,
59
166000
4000
w ciągu ostatni kilku stuleci lub nawet dekad
03:02
started to cultivate an image of
60
170000
2000
zaczęliśmy kultywować obraz
03:04
a mythical, rural agricultural past.
61
172000
4000
mitycznej, wiejskiej, rolniczej przeszłości.
03:08
It was only 200 years ago
62
176000
2000
Zaledwie 200 lat temu
03:10
that we had the advent of the Industrial Revolution.
63
178000
3000
rozpoczęła się rewolucja przemysłowa.
03:13
And while I'm starting to make some bread for you here,
64
181000
3000
Podczas gdy zaczynam piec dla Was chleb,
03:16
it's very important to understand
65
184000
2000
chciałabym podkreślić, jak ważne jest zrozumienie skutków tej rewolucji.
03:18
what that revolution did to us.
66
186000
3000
chciałabym podkreślić, jak ważne jest zrozumienie skutków tej rewolucji.
03:21
It brought us power. It brought us mechanization, fertilizers.
67
189000
6000
Ona dała nam siłę. Przyniosła mechanizację i nawozy.
03:27
And it actually drove up our yields.
68
195000
2000
W efekcie zwiększyła zbiory.
03:29
And even sort of horrible things, like picking beans by hand,
69
197000
4000
Teraz różne okropne prace, jak zbieranie fasoli,
03:33
can now be done automatically.
70
201000
3000
można wykonywać przy użyciu maszyn.
03:36
All that is a real, great improvement, as we shall see.
71
204000
5000
Jak zobaczymy, są to naprawdę ważne ulepszenia.
03:41
Of course we also, particularly in the last decade,
72
209000
4000
Oczywiście, w ciągu ostatniej dekady
03:45
managed to envelop the world
73
213000
2000
udało nam się otoczyć świat
03:47
in a dense chain of supermarkets,
74
215000
3000
ciasnym łańcuchem supermarketów,
03:50
in a chain of global trade.
75
218000
3000
łańcuchem światowego handlu.
03:53
And it means that you now eat products,
76
221000
2000
Dzięki temu możemy jeść produkty z każdego zakątka ziemi.
03:55
which can come from all around the world.
77
223000
3000
Dzięki temu możemy jeść produkty z każdego zakątka ziemi.
03:58
That is the reality of our modern life.
78
226000
3000
To część nowoczesnego życia.
04:01
Now you may prefer this loaf of bread.
79
229000
4000
Niektórzy wolą taki chleb.
04:05
Excuse my hands but this is how it is.
80
233000
3000
Ale -- wybaczcie brudne ręce --
04:08
But actually the real relevant bread,
81
236000
3000
w rzeczywistości to ten biały chleb jest istotny historycznie.
04:11
historically, is this white Wonder loaf.
82
239000
4000
w rzeczywistości to ten biały chleb jest istotny historycznie.
04:15
And don't despise the white bread
83
243000
3000
Nie gardźcie nim, ponieważ symbolizuje on fakt,
04:18
because it really, I think,
84
246000
3000
Nie gardźcie nim, ponieważ symbolizuje on fakt,
04:21
symbolizes the fact that bread and food
85
249000
3000
że chleb i żywność
04:24
have become plentiful and affordable to all.
86
252000
4000
stały się dostępne w przystępnej cenie.
04:28
And that is a feat that we
87
256000
2000
To osiągnięcie, z którego nie zdajemy sobie sprawy,
04:30
are not really conscious of that much.
88
258000
3000
To osiągnięcie, z którego nie zdajemy sobie sprawy,
04:33
But it has changed the world.
89
261000
2000
choć tak bardzo zmieniło świat.
04:35
This tiny bread that is tasteless in some ways
90
263000
3000
Choć chleb ten jest nieco mdły
04:38
and has a lot of problems
91
266000
2000
i ma wiele innych wad,
04:40
has changed the world.
92
268000
3000
zmienił nasz świat.
04:43
So what is happening?
93
271000
2000
Więc, co się dzieje?
04:45
Well the best way to look at that is to do a tiny bit of simplistic statistics.
94
273000
4000
By zrozumieć te zjawiska najlepiej przyjrzeć się statystyce.
04:49
With the advent of the Industrial Revolution
95
277000
3000
Z nadejściem rewolucji przemysłowej
04:52
with modernization of agriculture
96
280000
2000
i unowocześnieniem rolnictwa
04:54
in the last few decades, since the 1960s,
97
282000
4000
w okresie od lat 60. XX wieku,
04:58
food availability, per head, in this world,
98
286000
3000
dostępność żywności przypadającej na jedną osobę
05:01
has increased by 25 percent.
99
289000
3000
wzrosła o 25%.
05:04
And the world population in the meantime has doubled.
100
292000
4000
W tym czasie populacja Ziemi podwoiła się.
05:08
That means that we have now more food available
101
296000
3000
Obecnie mamy więcej żywności
05:11
than ever before in human history.
102
299000
2000
niż kiedykolwiek wcześniej w historii ludzkości.
05:13
And that is the result, directly,
103
301000
2000
Zawdzięczamy to tak skutecznym metodom
05:15
of being so successful
104
303000
2000
Zawdzięczamy to tak skutecznym metodom
05:17
at increasing the scale and volume of our production.
105
305000
4000
zwiększania produkcji rolnej.
05:21
And this is true, as you can see, for all countries,
106
309000
3000
Zjawisko to występuje wszędzie,
05:24
including the so-called developing countries.
107
312000
2000
również w tzw. krajach rozwijających się.
05:26
What happened to our bread in the meantime?
108
314000
3000
A co w tym okresie działo się z chlebem?
05:29
As food became plentiful here,
109
317000
2000
Wzrost dostępności żywności
05:31
it also meant that we were able to decrease
110
319000
2000
w krajach wysoko rozwiniętych
05:33
the number of people working in agriculture
111
321000
4000
umożliwił ograniczenie odsetka ludności pracującej w rolnictwie
05:37
to something like, on average, in the high income countries,
112
325000
4000
umożliwił ograniczenie odsetka ludności pracującej w rolnictwie
05:41
five percent or less of the population.
113
329000
4000
do około 5% populacji, a nawet mniej.
05:45
In the U.S. only one percent of the people are actually farmers.
114
333000
4000
W USA rolnicy stanowią zaledwie 1% ludności.
05:49
And it frees us all up to do other things --
115
337000
3000
Dzięki temu możemy zajmować się innymi rzeczami --
05:52
to sit at TED meetings and not to worry about our food.
116
340000
3000
siedzieć na konferencjach TED i nie martwić się o jedzenie.
05:55
That is, historically, a really unique situation.
117
343000
4000
W naszej historii jest to sytuacja wyjątkowa.
05:59
Never before has the responsibility to feed the world
118
347000
4000
Wyżywienie świata nie leżało nigdy
06:03
been in the hands of so few people.
119
351000
2000
w gestii tak niewielu ludzi.
06:05
And never before have so many people
120
353000
3000
I nigdy też tak wielu ludzi
06:08
been oblivious of that fact.
121
356000
3000
nie było nieświadomych tego faktu.
06:11
So as food became more plentiful, bread became cheaper.
122
359000
4000
Ponieważ mieliśmy coraz więcej żywności, chleb stawał się tańszy.
06:15
And as it became cheaper, bread manufacturers decided to add in all kinds of things.
123
363000
4000
Dlatego jego producenci postanowili dodać różne rzeczy.
06:19
We added in more sugar.
124
367000
2000
Dodano więcej cukru
06:21
We add in raisins and oil and milk
125
369000
6000
rodzynki, olej, mleko i wiele innych składników,
06:27
and all kinds of things to make bread,
126
375000
2000
tak aby zmienić chleb
06:29
from a simple food into kind of a support for calories.
127
377000
5000
z prostego pokarmu w źródło kalorii.
06:34
And today, bread now is associated with obesity,
128
382000
4000
Dzisiaj chleb jest kojarzony z otyłością,
06:38
which is very strange.
129
386000
2000
co jest bardzo dziwne.
06:40
It is the basic, most fundamental food
130
388000
2000
Przecież chleb jest podstawa naszej diety od 10 000 lat.
06:42
that we've had in the last ten thousand years.
131
390000
3000
Przecież chleb jest podstawa naszej diety od 10 000 lat.
06:45
Wheat is the most important crop -- the first crop we domesticated
132
393000
4000
Pszenica, pierwsza roślina uprawna, którą udomowiono,
06:49
and the most important crop we still grow today.
133
397000
2000
wciąż jest najważniejszym ze zbóż.
06:51
But this is now this strange concoction
134
399000
3000
Jednak obecnie chleb jest dziwną,
06:54
of high calories.
135
402000
2000
bogatą w kalorie mieszanką.
06:56
And that's not only true in this country,
136
404000
3000
Nie tylko tutaj, w tym kraju,
06:59
it is true all over the world.
137
407000
2000
ale na całym świecie.
07:01
Bread has migrated to tropical countries,
138
409000
2000
Pieczywo dotarł do krajów tropikalnych,
07:03
where the middle classes now eat French rolls and hamburgers
139
411000
4000
gdzie klasy średnie jedzą drożdżówki i hamburgery,
07:07
and where the commuters
140
415000
3000
a ludzie dojeżdżający do pracy
07:10
find bread much more handy to use
141
418000
2000
wybierają chleb, jako produkt poręczniejszy
07:12
than rice or cassava.
142
420000
2000
niż ryż czy maniok.
07:14
So bread has become from a main staple,
143
422000
4000
Tak więc chleb stał się podstawą diety,
07:18
a source of calories
144
426000
2000
źródłem kalorii związanym z otyłością,
07:20
associated with obesity
145
428000
2000
źródłem kalorii związanym z otyłością,
07:22
and also a source of modernity,
146
430000
2000
ale również symbolem nowoczesności,
07:24
of modern life.
147
432000
2000
nowoczesnego życia.
07:26
And the whiter the bread, in many countries, the better it is.
148
434000
3000
W wielu krajach, im bielszy jest chleb, tym lepiej.
07:29
So this is the story of bread as we know it now.
149
437000
3000
To jest właśnie historia chleba.
07:32
But of course the price of mass production
150
440000
4000
Jednak produkcja masowa wymaga wielkiej skali.
07:36
has been that we moved large-scale.
151
444000
3000
Jednak produkcja masowa wymaga wielkiej skali.
07:39
And large-scale has meant destruction of many of our landscapes,
152
447000
4000
A to oznacza zniszczenie wielu krajobrazów,
07:43
destruction of biodiversity --
153
451000
2000
zniszczenie bioróżnorodności.
07:45
still a lonely emu here
154
453000
2000
Oto osamotniony emu, na ogrodzonym polu soi w Brazylii.
07:47
in the Brazilian cerrado soybean fields.
155
455000
3000
Oto osamotniony emu, na ogrodzonym polu soi w Brazylii.
07:50
The costs have been tremendous --
156
458000
2000
Koszty produkcji masowej
07:52
water pollution, all the things you know about, destruction of our habitats.
157
460000
4000
są dobrze znane – to zniszczenie naszego środowiska życia.
07:56
What we need to do is to go back to understanding what our food is about.
158
464000
5000
Musimy zrozumieć, jakie znaczenie ma żywność.
08:01
And this is where I have to query all of you.
159
469000
2000
Zadam wam parę pytań.
08:03
How many of you can actually tell wheat apart from other cereals?
160
471000
4000
Ilu z Was potrafi odróżnić pszenicę od innych zbóż?
08:07
How many of you actually can make a bread
161
475000
3000
Ilu potrafi upiec chleb w tradycyjny sposób,
08:10
in this way, without starting with a bread machine
162
478000
3000
bez używania specjalnej maszyny do wypieku
08:13
or just some kind of packaged flavor?
163
481000
4000
lub gotowej mieszanki składników?
08:17
Can you actually bake bread? Do you know how much a loaf of bread actually costs?
164
485000
4000
Potraficie upiec chleb? Wiele, ile kosztuje bochenek?
08:21
We have become very removed
165
489000
2000
Jesteśmy pozbawieni takiej wiedzy,
08:23
from what our bread really is,
166
491000
2000
Jesteśmy pozbawieni takiej wiedzy,
08:25
which, again, evolutionarily speaking,
167
493000
2000
co z perspektywy ewolucji
08:27
is very strange.
168
495000
2000
jest bardzo dziwne.
08:29
In fact not many of you know that
169
497000
2000
Prawdopodobnie wielu z Was nie wie,
08:31
our bread, of course, was not a European invention.
170
499000
2000
że chleb nie powstał w Europie.
08:33
It was invented by farmers in Iraq
171
501000
2000
Wymyślili go rolnicy w Iraku i Syrii.
08:35
and Syria in particular.
172
503000
2000
Wymyślili go rolnicy w Iraku i Syrii.
08:37
The tiny spike on the left to the center
173
505000
3000
Ten mały "szpikulec", drugi od lewej,
08:40
is actually the forefather of wheat.
174
508000
3000
jest przodkiem pszenicy.
08:43
This is where it all comes from,
175
511000
2000
To od niego wszystko się zaczęło.
08:45
and where these farmers who actually, ten thousand years ago,
176
513000
3000
To właśnie tam, dziesięć tysięcy lat temu rolnicy
08:48
put us on the road of bread.
177
516000
3000
rozpoczęli naszą przygodę z chlebem.
08:51
Now it is not surprising
178
519000
2000
Nie dziwi mnie,
08:53
that with this massification and large-scale production,
179
521000
3000
że w związku z masową produkcją chleba,
08:56
there is a counter-movement that emerged --
180
524000
2000
narodził się ruch przeciwstawny --
08:58
very much also here in California.
181
526000
2000
również tutaj, w Kalifornii.
09:00
The counter-movement says, "Let's go back to this.
182
528000
3000
Ten ruch mówi: "Cofnijmy się.
09:03
Let's go back to traditional farming.
183
531000
2000
Wróćmy do tradycyjnego rolnictwa.
09:05
Let's go back to small-scale, to farmers' markets,
184
533000
4000
Do produkcji na małą skalę, do lokalnych targów,
09:09
small bakeries and all that." Wonderful.
185
537000
3000
małych piekarni i wszystkiego, co się z tym wiąże."
09:12
Don't we all agree? I certainly agree.
186
540000
2000
Cudowne, prawda? Ja zgadzam się całkowicie.
09:14
I would love to go back to Tuscany
187
542000
2000
Wspaniale byłoby udać się do Toskanii,
09:16
to this kind of traditional setting,
188
544000
2000
do tego tradycyjnego stylu życia,
09:18
gastronomy, good food.
189
546000
2000
gastronomii, dobrego jedzenia.
09:20
But this is a fallacy.
190
548000
2000
Ale to rozumowanie fałszywe.
09:22
And the fallacy comes from idealizing
191
550000
3000
Jego błąd polega na idealizacji
09:25
a past that we have forgotten about.
192
553000
3000
przeszłości, o której już zapomnieliśmy.
09:28
If we do this, if we want to stay with traditional small-scale farming
193
556000
4000
Powrót do tradycyjnego rolnictwa na małą skalę,
09:32
we are going, actually, to relegate
194
560000
3000
oznaczałby skazanie na biedę
09:35
these poor farmers and their husbands --
195
563000
3000
tych rolników i ich rodziny,
09:38
among whom I have lived for many years,
196
566000
2000
z którymi przez wiele lat pracowałam
09:40
working without electricity and water, to try to improve their food production --
197
568000
3000
nad ulepszeniem produkcji żywności, bez prądu i wody.
09:43
we relegate them to poverty.
198
571000
3000
nad ulepszeniem produkcji żywności, bez prądu i wody.
09:46
What they want are implements
199
574000
2000
Oni potrzebują narzędzi,
09:48
to increase their production:
200
576000
2000
które zwiększą produkcję --
09:50
something to fertilize the soil,
201
578000
2000
użyźnią glebę,
09:52
something to protect their crop and to bring it to a market.
202
580000
3000
ochronią zbiory i pomogą przetransportować je na targ.
09:55
We cannot just think that small-scale
203
583000
2000
Powrót do produkcji na małą skalę
09:57
is the solution to the world food problem.
204
585000
3000
Powrót do produkcji na małą skalę
10:00
It's a luxury solution for us who can afford it,
205
588000
3000
jest luksusowym rozwiązaniem, jedynie dla tych,
10:03
if you want to afford it.
206
591000
2000
którzy mogą na nie sobie pozwolić.
10:05
In fact we do not want this poor woman
207
593000
2000
Nie chcemy przecież, żeby ta biedna kobieta
10:07
to work the land like this.
208
595000
2000
pracowała na polu w ten sposób.
10:09
If we say just small-scale production,
209
597000
2000
Powrót do produkcji na małą skalę,
10:11
as is the tendency here,
210
599000
2000
Powrót do produkcji na małą skalę, 212 00:10:01,000 --> 00:10:04,000 oznaczałby powrót do produktów lokalnych,
10:13
to go back to local food means that a poor man like Hans Rosling
211
601000
3000
to powrót do lokalnie wyprodukowanej żywności oznacza,
10:16
cannot even eat oranges anymore
212
604000
2000
a biedny Hans Rosling nie mógłby skosztować pomarańczy,
10:18
because in Scandinavia we don't have oranges.
213
606000
3000
gdyż nie rosną one w Skandynawii.
10:21
So local food production is out.
214
609000
2000
Jest to więc złe rozwiązanie.
10:23
But also we do not want
215
611000
2000
Nie chcemy skazywać na biedę
10:25
to relegate to poverty in the rural areas.
216
613000
3000
mieszkańców obszarów wiejskich,
10:28
And we do not want to relegate
217
616000
2000
ani skazywać na głód
10:30
the urban poor to starvation.
218
618000
3000
biednych mieszkańców miast.
10:33
So we must find other solutions.
219
621000
3000
Musimy znaleźć inne rozwiązania.
10:36
One of our problems is that world food production
220
624000
2000
Światowa produkcja żywności
10:38
needs to increase very rapidly --
221
626000
2000
musi jednak wzrastać --
10:40
doubling by about 2030.
222
628000
3000
podwoić się do roku 2030.
10:43
The main driver of that is actually meat.
223
631000
3000
Wzrost ten motywuje głównie mięso.
10:46
And meat consumption in Southeast Asia and China in particular
224
634000
3000
Spożycie mięsa w Azji Południowo-Wschodniej, szczególnie w Chinach,
10:49
is what drives the prices of cereals.
225
637000
5000
wywiera silny wpływ na ceny zbóż.
10:54
That need for animal protein is going to continue.
226
642000
4000
Popyt na białko zwierzęce z pewnością się utrzyma.
10:58
We can discuss alternatives in another talk, perhaps one day,
227
646000
3000
Oczywiście istnieją alternatywy dla mięsa,
11:01
but this is our driving force.
228
649000
2000
ale nie to nas dziś interesuje.
11:03
So what can we do?
229
651000
2000
Zatem, co możemy zrobić?
11:05
Can we find a solution to produce more?
230
653000
4000
Czy możliwe jest zwiększenie produkcji żywności?
11:09
Yes. But we need mechanization.
231
657000
4000
Tak. Ale potrzebujemy mechanizacji rolnictwa.
11:13
And I'm making a real plea here.
232
661000
2000
Chciałabym z tego miejsca wygłosić apel.
11:15
I feel so strongly that you cannot ask a small farmer
233
663000
4000
Jestem przekonana, że nie można oczekiwać od rolnika,
11:19
to work the land and bend over to grow a hectare of rice,
234
667000
3000
by pracował na roli, zginając się 150 000 razy,
11:22
150,000 times, just to plant a crop and weed it.
235
670000
4000
co jest konieczne by posadzić i wypielić hektar ryżu.
11:26
You cannot ask people to work under these conditions.
236
674000
3000
Nie można wymagać pracy w takich warunkach.
11:29
We need clever low-key mechanization
237
677000
3000
Potrzebujemy dobrych, prostych technologii,
11:32
that avoids the problems of the large-scale mechanization that we've had.
238
680000
4000
które pozwoliłyby uniknąć problemów produkcji na wielką skalę.
11:36
So what can we do?
239
684000
2000
Co możemy zrobić?
11:38
We must feed three billion people in cities.
240
686000
3000
Musimy wyżywić 3 miliardy ludzi w miastach.
11:41
We will not do that through small farmers' markets
241
689000
2000
Lokalne targi tutaj nie pomogą,
11:43
because these people have no small farmers' markets at their disposal.
242
691000
4000
ponieważ ci ludzie nie mają do nich dostępu.
11:47
They have low incomes. And they benefit
243
695000
3000
Są niezamożni. To oni korzystają z taniej,
11:50
from cheap, affordable, safe and diverse food.
244
698000
3000
łatwo dostępnej, zróżnicowanej, bezpiecznej żywności.
11:53
That's what we must aim for in the next 20 to 30 years.
245
701000
3000
Ten cel należy zrealizować w ciągu najbliższych 20-30 lat.
11:56
But yes there are some solutions.
246
704000
2000
I znane nam są już pewne rozwiązania.
11:58
And let me just do one simple conceptual thing:
247
706000
4000
Przedstawię kilka prostych zależności.
12:02
if I plot science as a proxy
248
710000
3000
Jeśli uznamy, że nauka odpowiada za
12:05
for control of the production process and scale.
249
713000
4000
kontrolę procesów produkcji i jej skali,
12:09
What you see is that we've started
250
717000
2000
widzimy, że rozwój rolnictwa
12:11
in the left-hand corner with traditional agriculture,
251
719000
3000
rozpoczął się w lewym, dolnym rogu jako rolnictwo tradycyjne,
12:14
which was sort of small-scale and low-control.
252
722000
3000
charakteryzujące się produkcją na małą skalę i małą kontrolą.
12:17
We've moved towards large-scale and very high control.
253
725000
4000
Potem nastąpiło przesunięcie ku produkcji na wielką skalę z dużą kontrolą.
12:21
What I want us to do is to keep up the science and even get more science in there
254
729000
5000
Chciałabym utrzymać, a nawet zwiększyć, rolę nauki,
12:26
but go to a kind of regional scale --
255
734000
2000
ale przejść do skali regionalnej --
12:28
not just in terms of the scale of the fields,
256
736000
2000
biorąc pod uwagę nie tylko powierzchnię pól,
12:30
but in terms of the entire food network.
257
738000
3000
ale cały system produkcji i dystrybucji żywności.
12:33
That's where we should move.
258
741000
2000
To cel, do którego powinniśmy dążyć.
12:35
And the ultimate may be, but it doesn't apply to cereals,
259
743000
3000
Ostatecznym efektem może być -- pomijając uprawę zbóż --
12:38
that we have entirely closed ecosystems --
260
746000
3000
rolnictwo w całkowicie zamkniętych ekosystemach --
12:41
the horticultural systems right at the top left-hand corner.
261
749000
4000
to te systemy uprawowe w lewym, górnym rogu.
12:45
So we need to think differently about agriculture science.
262
753000
4000
Musimy zmienić nasze myślenie o agronomii.
12:49
Agriculture science for most people -- and there are not many farmers
263
757000
2000
Dla osób, które nie są rolnikami,
12:51
among you here --
264
759000
2000
agronomia oznacza naukę zajmującą się
12:53
has this name of being bad,
265
761000
3000
agronomia oznacza naukę zajmującą się
12:56
of being about pollution, about large-scale,
266
764000
2000
zanieczyszczeniem, produkcją na wielką skalę,
12:58
about the destruction of the environment.
267
766000
2000
zniszczeniem środowiska naturalnego.
13:00
That is not necessary.
268
768000
2000
To może się zmienić.
13:02
We need more science and not less. And we need good science.
269
770000
3000
Potrzeba nam więcej, nie mniej, nauki. Ale dobrej nauki.
13:05
So what kind of science can we have?
270
773000
2000
Co rozumiem przez „naukę”?
13:07
Well first of all I think
271
775000
2000
Przede wszystkim wydaje mi się,
13:09
we can do much better on the existing technologies.
272
777000
3000
że istniejące technologie można wykorzystać lepiej.
13:12
Use biotechnology where useful,
273
780000
2000
Biotechnologia pomaga
13:14
particularly in pest and disease resistance.
274
782000
3000
szczególnie w zakresie odporności na szkodniki i choroby.
13:17
There are also robots, for example,
275
785000
2000
Istnieją roboty,
13:19
who can recognize weeds
276
787000
2000
które potrafią znaleźć chwasty
13:21
with a resolution of half an inch.
277
789000
3000
o długości pół cala.
13:24
We have much cleverer irrigation.
278
792000
2000
Potrzeba też dobrego nawadniania.
13:26
We do not need to spill the water if we don't want to.
279
794000
4000
Nie musimy rozlewać wody jeśli nie jest to konieczne.
13:30
And we need to think very dispassionately
280
798000
3000
Plusy i minusy produkcji na małą i dużą skalę
13:33
about the comparative advantages
281
801000
2000
Plusy i minusy produkcji na małą i dużą skalę
13:35
of small-scale and large-scale.
282
803000
3000
musimy rozważać bez emocji.
13:38
We need to think that land is multi-functional.
283
806000
2000
Pamiętajmy, że ziemia ma wiele zastosowań.
13:40
It has different functions.
284
808000
2000
Pamiętajmy, że ziemia ma wiele zastosowań.
13:42
There are different ways in which we must use it --
285
810000
3000
Istnieją różne sposoby jej wykorzystania --
13:45
for residential, for nature, for agriculture purposes.
286
813000
3000
w celach mieszkaniowych, przyrodniczych i rolniczych.
13:48
And we also need to re-examine livestock.
287
816000
3000
Musimy także zastanowić się nad hodowlą zwierząt.
13:51
Go regional and go to urban food systems.
288
819000
3000
Stworzyć produkcję regionalną oraz miejską.
13:54
I want to see fish ponds in parking lots and basements.
289
822000
4000
Chcę zobaczyć stawy rybne w piwnicach i na parkingach,
13:58
I want to have horticulture
290
826000
2000
ogrody i szklarnie na dachach budynków mieszkalnych.
14:00
and greenhouses on top of residential areas.
291
828000
3000
ogrody i szklarnie na dachach budynków mieszkalnych.
14:03
And I want to use the energy that comes from those greenhouses
292
831000
3000
Chcę, byśmy używali energii pochodzącej z tych szklarni
14:06
and from the fermentation of crops
293
834000
2000
oraz z fermentacji upraw
14:08
to heat our residential areas.
294
836000
2000
do ogrzewania budynków.
14:10
There are all kinds of ways we can do it.
295
838000
2000
Istnieje wiele rozwiązań.
14:12
We cannot solve the world food problem
296
840000
2000
Rolnictwo biologiczne nie rozwiąże problemu wyżywienia świata.
14:14
by using biological agriculture.
297
842000
2000
Rolnictwo biologiczne nie rozwiąże problemu wyżywienia świata.
14:16
But we can do a lot more.
298
844000
3000
Możemy zrobić znacznie więcej.
14:19
And the main thing that I would really ask all of you
299
847000
3000
Najważniejszą rzeczą, o którą Was proszę, jest
14:22
as you go back to your countries, or as you stay here:
300
850000
3000
byście po powrocie do domu poprosili rząd swego kraju
14:25
ask your government for an integrated food policy.
301
853000
4000
o zintegrowaną politykę żywnościową.
14:29
Food is as important as energy,
302
857000
3000
Żywność jest równie ważna jak energia,
14:32
as security, as the environment.
303
860000
2000
bezpieczeństwo i środowisko.
14:34
Everything is linked together.
304
862000
2000
Wszystko jest ze sobą połączone.
14:36
So we can do that. In fact in a densely populated country
305
864000
3000
I możemy tego dokonać. W delcie Renu i Mozy,
14:39
like the River Delta, where I live in the Netherlands,
306
867000
3000
gęsto zaludnionym obszarze Holandii, gdzie mieszkam,
14:42
we have combined these functions.
307
870000
2000
udało się nam pogodzić te aspekty.
14:44
So this is not science fiction. We can combine things
308
872000
3000
To nie science fiction. Podejście całościowe
14:47
even in a social sense of making
309
875000
2000
możliwe jest nawet w wymiarze społecznym:
14:49
the rural areas more accessible to people --
310
877000
2000
można udostępnić tereny wiejskie,
14:51
to house, for example, the chronically sick.
311
879000
3000
na przykład budując tam sanatoria.
14:54
There is all kinds of things we can do.
312
882000
2000
Możemy zrobić bardzo wiele.
14:56
But there is something you must do. It's not enough for me to say,
313
884000
3000
Ale jest coś, co Wy musicie zrobić. Nie wystarczy powiedzieć
14:59
"Let's get more bold science into agriculture."
314
887000
3000
"Wprowadźmy do rolnictwa więcej nauki."
15:02
You must go back
315
890000
2000
Po powrocie do domu
15:04
and think about your own food chain.
316
892000
2000
zastanówcie się nad własnymi łańcuchami pokarmowymi.
15:06
Talk to farmers. When was the last time
317
894000
2000
Rozmawiajcie z rolnikami. Kiedy po raz ostatni
15:08
you went to a farm and talked to a farmer?
318
896000
2000
byliście w gospodarstwie rolnym?
15:10
Talk to people in restaurants.
319
898000
2000
Rozmawiajcie z ludźmi w restauracjach.
15:12
Understand where you are in the food chain,
320
900000
2000
Zrozumcie swoje miejsce w tym łańcuchu,
15:14
where your food comes from.
321
902000
2000
oraz skąd pochodzi żywność, którą jecie.
15:16
Understand that you are part
322
904000
2000
Zrozumcie, że jesteście częścią wielkiego łańcucha wydarzeń.
15:18
of this enormous chain of events.
323
906000
2000
Zrozumcie, że jesteście częścią wielkiego łańcucha wydarzeń.
15:20
And that frees you up to do other things.
324
908000
3000
Ta świadomość pozwoli wam na więcej.
15:23
And above all, to me, food is about respect.
325
911000
4000
Dla mnie najważniejszy jest szacunek do żywności.
15:27
It's about understanding, when you eat,
326
915000
2000
Zrozumienie, że w chwili, gdy jecie
15:29
that there are also many people who are still in this situation,
327
917000
4000
nadal istnieją ci, którzy zmagają się,
15:33
who are still struggling for their daily food.
328
921000
3000
by zdobyć codzienną porcję żywności.
15:36
And the kind of simplistic solutions that we sometimes have,
329
924000
3000
Pamiętajmy, że nazbyt uproszczone pomysły,
15:39
to think that doing everything by hand
330
927000
2000
np. że porzucenie technologii rozwiąże wszystkie problemy,
15:41
is going to be the solution,
331
929000
2000
np. że porzucenie technologii rozwiąże wszystkie problemy,
15:43
is really not morally justified.
332
931000
3000
nie są moralnie uzasadnione.
15:46
We need to help to lift them out of poverty.
333
934000
2000
Musimy pomóc ludziom wyjść z biedy.
15:48
We need to make them proud of being a farmer
334
936000
4000
Sprawić, by poczuli się dumni z bycia rolnikami,
15:52
because they allow us to survive.
335
940000
3000
ponieważ to dzięki nim my żyjemy.
15:55
Never before, as I said,
336
943000
2000
Jak mówiłam, nigdy wcześniej
15:57
has the responsibility for food
337
945000
2000
odpowiedzialność za wyżywienie świata
15:59
been in the hands of so few.
338
947000
2000
nie spoczywała w rękach tak nielicznej grupy.
16:01
And never before have we had the luxury
339
949000
2000
Teraz pozwalamy sobie uznać to za rzecz oczywistą,
16:03
of taking it for granted
340
951000
2000
Teraz pozwalamy sobie uznać to za rzecz oczywistą,
16:05
because it is now so cheap.
341
953000
3000
ponieważ żywność jest tak tania.
16:08
And I think there is nobody else who has expressed
342
956000
2000
Najlepiej kwestię tę ujął człowiek,
16:10
better, to me, the idea that food, in the end,
343
958000
4000
który powiedział, że w naszej tradycji żywność jest święta.
16:14
in our own tradition, is something holy.
344
962000
3000
który powiedział, że w naszej tradycji żywność jest święta.
16:17
It's not about nutrients and calories.
345
965000
2000
Nie chodzi tylko o składniki odżywcze i kalorie.
16:19
It's about sharing. It's about honesty. It's about identity.
346
967000
4000
Chodzi o dzielenie się, szczerość, tożsamość.
16:23
Who said this so beautifully was Mahatma Gandhi,
347
971000
3000
Słowa te wypowiedział Mahatma Gandhi,
16:26
75 years ago, when he spoke about bread.
348
974000
3000
75 lat temu, gdy mówił o chlebie.
16:29
He did not speak about rice, in India. He said,
349
977000
3000
Nie mówił o ryżu. Powiedział w Indiach:
16:32
"To those who have to go without two meals a day,
350
980000
4000
"Tym, którzy muszą obyć się bez dwóch posiłków dziennie,
16:36
God can only appear as bread."
351
984000
3000
Bóg może pojawić się tylko pod postacią chleba."
16:39
And so as I'm finishing my bread here --
352
987000
4000
Mój chleb już jest gotowy…
16:43
and I've been baking it, and I'll try not to burn my hands.
353
991000
4000
Postaram się nie sparzyć.
16:47
Let me share
354
995000
2000
Pozwólcie, że podzielę się nim
16:49
with those of you here in the first row.
355
997000
2000
z osobami w pierwszym rzędzie.
16:51
Let me share some of the food with you.
356
999000
2000
Pozwólcie mi podzielić się z Wami jedzeniem.
16:53
Take some of my bread.
357
1001000
2000
Weźcie trochę chleba.
16:55
And as you eat it, and as you try it --
358
1003000
3000
Jedząc go, smakując go --
16:58
please come and stand up.
359
1006000
2000
podejdźcie, wstańcie.
17:00
Have some of it.
360
1008000
2000
Weźcie trochę.
17:02
I want you to think that every bite connects you
361
1010000
3000
Chciałabym, byście pomyśleli, że każdy kęs łączy Was
17:05
to the past and the future:
362
1013000
2000
z przeszłością i z przyszłością,
17:07
to these anonymous farmers,
363
1015000
2000
z anonimowymi rolnikami,
17:09
that first bred the first wheat varieties;
364
1017000
4000
którzy uprawiali pierwsze odmiany pszenicy,
17:13
and to the farmers of today,
365
1021000
2000
i ze współczesnymi rolnikami,
17:15
who've been making this. And you don't even know who they are.
366
1023000
3000
którzy robią to samo i nadal są dla Was anonimowi.
17:18
Every meal you eat
367
1026000
2000
Każdy posiłek, który zjadacie,
17:20
contains ingredients from all across the world.
368
1028000
4000
zawiera składniki ze wszystkich stron świata.
17:24
Everything makes us so privileged,
369
1032000
3000
Jesteśmy w uprzywilejowanej sytuacji --
17:27
that we can eat this food, that we don't struggle every day.
370
1035000
3000
możemy jeść, nie walcząc o jedzenie.
17:30
And that, I think,
371
1038000
2000
Uważam, że to sytuacja wyjątkowa z punktu widzenia ewolucji.
17:32
evolutionarily-speaking is unique.
372
1040000
2000
Uważam, że to sytuacja wyjątkowa z punktu widzenia ewolucji.
17:34
We've never had that before.
373
1042000
2000
Nigdy wcześniej nie było to możliwe.
17:36
So enjoy your bread.
374
1044000
2000
Cieszcie się tym chlebem.
17:38
Eat it, and feel privileged.
375
1046000
2000
Jedzcie i czujcie się uprzywilejowani.
17:40
Thank you very much.
376
1048000
2000
Bardzo dziękuję.
17:42
(Applause)
377
1050000
12000
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Louise Fresco - Food and agriculture expertA powerful thinker and globe-trotting advisor on sustainability, Louise Fresco says it's time to think of food as a topic of social and economic importance on par with oil -- that responsible agriculture and food consumption are crucial to world stability.
Why you should listen
As food, climate and water crises loom, Louise Fresco is looking hard at how we cultivate our crops and tend our livestock on a global scale. An expert on agriculture and sustainability, Fresco shows how cities and rural communities will remain tied through food, even as populations and priorities shift among them.
A former UN director, a contributor to think tanks and an advisor to academies in Europe and the United States, Fresco has noted how social unrest is made worse by hunger, poverty, environmental problems -- and modernization. Responsible agriculture "provides the livelihood for every civilization," Fresco says, but adds that mere food aid is not a solution to world hunger. She hopes that smart, local solutions for food production will improve war-torn areas and ease the pressures of regulations on production.
Fresco teaches at the University of Amsterdam, writes on policy and economics for the Dutch paper NRC Handelsblad and is also a popular novelist.
Louise Fresco | Speaker | TED.com