TEDGlobal 2009
Jonathan Zittrain: The Web as random acts of kindness
Jonathan Zittrain: Sieć jako przypadkowe dobre uczynki.
Filmed:
Readability: 3.8
934,500 views
Czujesz, że świat staje się coraz mniej przyjazny? Teoretyk społeczny Jonathan Zittrain sądzi inaczej. Według niego Internet składa się z milionów bezinteresownych uczynków pełnych dobroci, ciekawości i zaufania.
Jonathan Zittrain - Net watchdog
Jonathan Zittrain wants to make sure the electronic frontier stays open -- and he's looking to the Internet's millions of users for its salvation. Full bio
Jonathan Zittrain wants to make sure the electronic frontier stays open -- and he's looking to the Internet's millions of users for its salvation. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
My name is Jonathan Zittrain,
0
0
2000
Nazywam się Jonathan Zittrain
00:14
and in my recent work I've been a bit of a pessimist.
1
2000
3000
i w mojej ostatniej pracy byłem raczej pesymistą.
00:17
So I thought this morning I would try to be the optimist,
2
5000
4000
A więc dziś pomyślałem, że spróbuję być optymistą
00:21
and give reason to hope
3
9000
2000
i podać powody do nadziei
00:23
for the future of the Internet
4
11000
2000
na przyszłość Internetu
00:25
by drawing upon its present.
5
13000
3000
na podstawie jego stanu teraźniejszego.
00:28
Now, it may seem like there is less hope today than there was before.
6
16000
4000
Może się wydawać, że obecnie jest mniej nadziei niż kiedyś.
00:32
People are less kind. There is less trust around.
7
20000
2000
Ludzie są mniej uprzejmi. Mniej sobie ufają.
00:34
I don't know. As a simple example,
8
22000
4000
Nie wiem. Jako prosty przykład
00:38
we could run a test here.
9
26000
2000
możemy przeprowadzić tu test.
00:40
How many people have ever hitchhiked?
10
28000
7000
Kto kiedykolwiek podróżował autostopem?
00:47
I know. How many people have hitchhiked
11
35000
3000
Sporo. A kto podróżował autostopem
00:50
within the past 10 years?
12
38000
5000
w ciągu ostatnich 10 lat?
00:55
Right. So what has changed?
13
43000
3000
Zatem co się zmieniło?
00:58
It's not better public transportation.
14
46000
3000
Na pewno nie komunikacja publiczna.
01:01
So that's one reason to think that we might be
15
49000
3000
Można by więc przypuszczać,
01:04
declensionists, going in the wrong direction.
16
52000
3000
że upadamy, zmierzając w złym kierunku.
01:07
But I want to give you three examples
17
55000
3000
Ale chcę podać trzy przykłady,
01:10
to try to say that the trend line
18
58000
3000
aby pokazać, że tendencja
01:13
is in fact in the other direction,
19
61000
2000
jest tak naprawdę odwrotna,
01:15
and it's the Internet helping it along.
20
63000
3000
a pomaga w tym Internet.
01:18
So example number one: the Internet itself.
21
66000
3000
A zatem - przykład numer jeden: Internet sam w sobie.
01:21
These are three of the founders of the Internet.
22
69000
4000
Oto trzech założycieli Internetu.
01:25
They were actually high school classmates together
23
73000
2000
Chodzili do jednej klasy w liceum
01:27
at the same high school in suburban Los Angles in the 1960s.
24
75000
4000
na przedmieściach Los Angeles w latach 60-tych.
01:31
You might have had a French club or a Debate club.
25
79000
3000
Możliwe, że istniało tam koło francuskiego czy koło debat,
01:34
They had a "Let's build a global network" club,
26
82000
2000
ale oni mieli koło: "Stwórzmy sieć globalną".
01:36
and it worked out very well.
27
84000
3000
Powiodło się to bardzo dobrze.
01:39
They are pictured here for their 25th anniversary
28
87000
3000
Fotografia została zrobiona z okazji 25-tej rocznicy
01:42
Newsweek retrospective on the Internet.
29
90000
3000
w przeglądzie Internetu Newsweeka.
01:45
And as you can tell,
30
93000
2000
I, jak można stwierdzić,
01:47
they are basically goof balls.
31
95000
3000
po prostu głupki z nich.
01:50
They had one great limitation
32
98000
3000
Mieli oni jedno wielkie ograniczenie
01:53
and one great freedom
33
101000
2000
i jedną wielką wolność,
01:55
as they tried to conceive of a global network.
34
103000
3000
kiedy próbowali zapoczątkować sieć globalną.
01:58
The limitation was that they didn't have any money.
35
106000
4000
Ograniczeniem był całkowity brak pieniędzy.
02:02
No particular amount of capital to invest,
36
110000
3000
Brak szczególnego kapitału do zainwestowania,
02:05
of the sort that for a physical network
37
113000
2000
takiego jak w przypadku fizycznej sieci
02:07
you might need for trucks and people
38
115000
2000
potrzebny byłby na ciężarówki, ludzi
02:09
and a hub to move packages around overnight.
39
117000
3000
i ośrodek do transportowania paczek w nocy.
02:12
They had none of that.
40
120000
2000
Nic takiego nie mieli.
02:14
But they had an amazing freedom,
41
122000
2000
Ale mieli niezwykłą wolność,
02:16
which was they didn't have to make any money from it.
42
124000
4000
polegającą na tym, że nie musieli zarabiać na tym pieniędzy.
02:20
The Internet has no business plan, never did.
43
128000
4000
Internet nie ma biznesplanu. Nigdy nie miał.
02:24
No CEO,
44
132000
2000
Nie ma prezesa zarządu.
02:26
no firm responsible, singly, for building it.
45
134000
4000
Nie ma jednej firmy odpowiedzialnej za tworzenie go.
02:30
Instead, it's folks getting together
46
138000
2000
Zamiast tego, ludzie jednoczą się,
02:32
to do something for fun,
47
140000
3000
aby zrobić coś dla zabawy,
02:35
rather than because they were told to,
48
143000
2000
a nie dlatego, że ktoś im kazał,
02:37
or because they were expecting to make a mint off of it.
49
145000
4000
albo że spodziewają się zbić na tym majątek.
02:41
That ethos led to a network architecture,
50
149000
3000
Taki etos doprowadził do powstania struktury sieci,
02:44
a structure that was unlike
51
152000
2000
która zupełnie różni się
02:46
other digital networks then or since.
52
154000
4000
od innych sieci cyfrowych, jakie kiedykolwiek powstały.
02:50
So unusual, in fact,
53
158000
2000
Właściwie to jest tak niezwykła,
02:52
that it was said that it's not clear the Internet could work.
54
160000
4000
że, zdaniem niektórych, nie było pewne, czy będzie działała.
02:56
As late as 1992, IBM was known to say
55
164000
3000
Jeszcze w 1992 IBM powiedział,
02:59
you couldn't possibly build a corporate network
56
167000
3000
że nie da się stworzyć zbiorowej sieci
03:02
using Internet Protocol.
57
170000
3000
przy pomocy protokołu internetowego.
03:05
And even some Internet engineers today say
58
173000
2000
Nawet dzisiaj niektórzy inżynierowie Internetu twierdzą,
03:07
the whole thing is a pilot project and the jury is still out.
59
175000
4000
że to wszystko to tylko projekt wstępny i za wcześnie na ocenę.
03:11
(Laughter)
60
179000
1000
(Śmiech)
03:12
That's why the mascot of Internet engineering,
61
180000
4000
Właśnie dlatego maskotką inżynierii internetowej,
03:16
if it had one, is said to be the bumblebee.
62
184000
3000
jeśli taka istniałaby, mógłby być trzmiel.
03:19
Because the fur-to-wingspan ratio of the bumblebee
63
187000
3000
Ponieważ stosunek ciała do rozpiętości skrzydeł trzmiela
03:22
is far too large for it to be able to fly.
64
190000
2000
jest o wiele za duży, aby mógł on latać.
03:24
And yet, mysteriously, somehow the bee flies.
65
192000
5000
Mimo to, w jakiś zagadkowy sposób, lata.
03:29
I'm pleased to say that, thanks to massive government funding,
66
197000
3000
Z przyjemnością oznajmiam, że dzięki olbrzymim funduszom rządowym,
03:32
about three years ago we finally figured out
67
200000
3000
około trzy lata temu w końcu odkryliśmy,
03:35
how bees fly.
68
203000
2000
jak trzmiele latają.
03:37
(Laughter)
69
205000
2000
(Śmiech)
03:39
It's very complicated, but it turns out they
70
207000
2000
To bardzo skomplikowane, ale okazało się,
03:41
flap their wings very quickly.
71
209000
3000
że bardzo szybko trzepocą skrzydłami.
03:44
(Laughter)
72
212000
3000
(Śmiech)
03:47
So what is this bizarre architecture configuration
73
215000
4000
A więc jaki dziwny układ konstrukcyjny
03:51
that makes the network sing and be so unusual?
74
219000
3000
sprawia, że sieć działa i jest tak niezwykła?
03:54
Well, to move data around
75
222000
2000
No cóż, przenoszenie danych
03:56
from one place to another -- again, it's not like a package courier.
76
224000
3000
z jednego miejsca na drugie nie jest jak poczta kurierska.
03:59
It's more like a mosh pit.
77
227000
3000
Jest bardziej jak pogo.
04:02
(Laughter)
78
230000
1000
(Śmiech)
04:03
Imagine, you being part of a network
79
231000
2000
Wyobraź sobie, że jesteś częścią sieci.
04:05
where, you're maybe at a sporting event,
80
233000
3000
Na przykład jesteś na wydarzeniu sportowym,
04:08
and you're sitting in rows like this,
81
236000
2000
siedzisz w rzędach takich jak te,
04:10
and somebody asks for a beer,
82
238000
2000
a ktoś prosi o piwo.
04:12
and it gets handed at the aisle.
83
240000
3000
Ludzie przekazują go sobie w przejściu,
04:15
And your neighborly duty
84
243000
2000
a twoim sąsiedzkim obowiązkiem jest
04:17
is to pass the beer along,
85
245000
2000
przekazać piwo dalej,
04:19
at risk to your own trousers,
86
247000
3000
ryzykując swoje własne spodnie,
04:22
to get it to the destination.
87
250000
2000
aby dotarło ono do celu.
04:24
No one pays you to do this.
88
252000
2000
Nikt ci za to nie płaci.
04:26
It's just part of your neighborly duty.
89
254000
3000
To tylko część sąsiedzkiego obowiązku.
04:29
And, in a way, that's exactly how packets move around the Internet,
90
257000
4000
I w pewnym sensie właśnie tak pakiety przemieszczają się w Internecie -
04:33
sometimes in as many as 25 or 30 hops,
91
261000
2000
czasami aż w 25 lub 30 przeskokach,
04:35
with the intervening entities
92
263000
2000
z pośrednimi jednostkami,
04:37
that are passing the data around
93
265000
2000
które przekazują dane
04:39
having no particular contractual or legal obligation
94
267000
4000
bez żadnych kontraktowych lub prawnych zobowiązań
04:43
to the original sender
95
271000
2000
wobec pierwotnego nadawcy,
04:45
or to the receiver.
96
273000
3000
bądź też odbiorcy.
04:48
Now, of course, in a mosh pit it's hard to specify a destination.
97
276000
4000
Rzecz jasna, w pogo trudno jest jasno określić cel.
04:52
You need a lot of trust,
98
280000
2000
Potrzeba wiele zaufania,
04:54
but it's not like, "I'm trying to get to Pensacola, please."
99
282000
3000
ale nie typu: "Czy jedzie pan może do Pensacoli?".
04:57
So the Internet needs addressing and directions.
100
285000
4000
Internet wymaga adresowania i wskazówek.
05:01
It turns out there is no one overall map of the Internet.
101
289000
4000
Okazuje się, że nie istnieje ogólna mapa Internetu.
05:05
Instead, again, it is as if we are all sitting together in a theater,
102
293000
3000
Natomiast jest tak, jakbyśmy siedzieli wszyscy razem w sali,
05:08
but we can only see amidst the fog
103
296000
3000
ale we mgle widzieli tylko
05:11
the people immediately around us.
104
299000
2000
ludzi zaraz obok nas.
05:13
So what do we do to figure out who is where?
105
301000
3000
Zatem co robimy, aby dowiedzieć się, kto jest gdzie?
05:16
We turn to the person on the right,
106
304000
2000
Zwracamy się do osoby po prawej
05:18
and we tell that person what we see on our left,
107
306000
3000
i mówimy, co widzimy po naszej lewej.
05:21
and vice versa.
108
309000
2000
I odwrotnie.
05:23
And they can lather, rinse, repeat. And before you know it,
109
311000
2000
Czynności powtórzyć. I zanim się zorientujesz,
05:25
you have a general sense of where everything is.
110
313000
3000
masz ogólne pojęcie, gdzie jest wszystko.
05:28
This is how Internet addressing and routing actually work.
111
316000
5000
Właśnie tak działa internetowe adresowanie i kierunkowanie.
05:33
This is a system that relies on kindness and trust,
112
321000
4000
Jest to system oparty na uprzejmości i zaufaniu,
05:37
which also makes it very delicate and vulnerable.
113
325000
3000
co sprawia również, że jest on kruchy i delikatny.
05:40
In rare but striking instances,
114
328000
2000
W rzadkich, ale uderzających przypadkach
05:42
a single lie told by just one entity
115
330000
3000
jedno kłamstwo powiedziane przez jedną jedyną osobę
05:45
in this honeycomb
116
333000
2000
w takiej sieci
05:47
can lead to real trouble.
117
335000
2000
może wywołać poważne kłopoty.
05:49
So, for example, last year,
118
337000
3000
Na przykład w zeszłym roku
05:52
the government of Pakistan
119
340000
2000
rząd Pakistanu
05:54
asked its Internet service providers there
120
342000
3000
zlecił tamtejszym dostarczycielom Internetu
05:57
to prevent citizens of Pakistan from seeing YouTube.
121
345000
4000
uniemożliwienie mieszkańcom korzystania z YouTube.
06:01
There was a video there that the government did not like
122
349000
2000
Pojawił się tam filmik, który nie podobał się władzom
06:03
and they wanted to make sure it was blocked.
123
351000
2000
i chciały mieć pewność, że zostanie on zablokowany.
06:05
This is a common occurrence. Governments everywhere
124
353000
2000
To częsty przypadek. Władze wszędzie
06:07
are often trying to block
125
355000
2000
próbują blokować,
06:09
and filter and censor content on the Internet.
126
357000
3000
filtrować i cenzurować zawartość Internetu.
06:12
Well this one ISP in Pakistan
127
360000
2000
W przypadku Pakistanu dostawca Internetu
06:14
chose to effectuate the block for its subscribers
128
362000
3000
postanowił wprowadzić blokadę dla użytkowników
06:17
in a rather unusual way.
129
365000
3000
w dość nietypowy sposób.
06:20
It advertised --
130
368000
2000
Ogłosił -
06:22
the way that you might be asked, if you were part of the Internet,
131
370000
3000
to tak jakbyście wy byli częścią Internetu i ktoś zapytał,
06:25
to declare what you see near you -- it advertised
132
373000
2000
co widzicie obok siebie - ogłosił,
06:27
that near it, in fact, it had suddenly awakened to find
133
375000
5000
że nagle okazało się, że obok
06:32
that it was YouTube.
134
380000
2000
znajdował się YouTube.
06:34
"That's right," it said, "I am YouTube."
135
382000
3000
"To prawda" - powiedział - "To ja jestem YouTube".
06:37
Which meant that packets of data
136
385000
2000
Oznaczało to, że pakiety danych
06:39
from subscribers going to YouTube
137
387000
2000
od użytkowników, skierowane na YouTube
06:41
stopped at the ISP, since they thought they were already there,
138
389000
3000
zatrzymywały się u dostawcy Internetu, ponieważ myślały, że już tam są.
06:44
and the ISP threw them away unopened
139
392000
2000
A dostawca wyrzucał je nieotwarte,
06:46
because the point was to block it.
140
394000
2000
ponieważ celem było zablokowanie ich.
06:48
But it didn't stop there.
141
396000
2000
Ale to nie koniec.
06:50
You see, that announcement
142
398000
2000
Otóż ten komunikat
06:52
went one click out,
143
400000
2000
dotarł o jedno kliknięcie za daleko,
06:54
which got reverberated, one click out.
144
402000
3000
a ono znowu o jedno za daleko.
06:57
And it turns out that as you look
145
405000
2000
Opisując to zdarzenie
06:59
at the postmortem of this event,
146
407000
2000
z perspektywy czasu, można stwierdzić,
07:01
you have at one moment
147
409000
2000
że w jednym momencie
07:03
perfectly working YouTube.
148
411000
2000
YouTube działa bez zarzutu.
07:05
Then, at moment number two,
149
413000
2000
A następnie, w momencie numer dwa,
07:07
you have the fake announcement go out.
150
415000
3000
wydawany jest fałszywy komunikat.
07:10
And within two minutes,
151
418000
2000
W ciągu dwóch minut
07:12
it reverberates around
152
420000
2000
dociera on wszędzie
07:14
and YouTube is blocked everywhere in the world.
153
422000
3000
i YouTube zostaje zablokowany na całym świecie.
07:17
If you were sitting in Oxford, England, trying to get to YouTube,
154
425000
3000
Gdybyście siedzieli w Oksfordzie w Anglii i próbowali dostać się na YouTube,
07:20
your packets were going to Pakistan
155
428000
2000
wasze pakiety dostawałyby się do Pakistanu
07:22
and they weren't coming back.
156
430000
3000
i nie wracałyby.
07:25
Now just think about that.
157
433000
2000
Pomyślcie o tym.
07:27
One of the most popular websites in the world,
158
435000
2000
Jedna z najpopularniejszych stron na świecie,
07:29
run by the most powerful company in the world,
159
437000
2000
prowadzona przez najpotężniejsze przedsiębiorstwo na świecie -
07:31
and there was nothing that YouTube or Google
160
439000
4000
i nie było absolutnie nic, co YouTube czy Google
07:35
were particularly privileged to do about it.
161
443000
3000
mogli zrobić, aby temu zaradzić.
07:38
And yet, somehow, within about two hours,
162
446000
4000
Mimo to, w ciągu około dwóch godzin
07:42
the problem was fixed.
163
450000
2000
problem został rozwiązany.
07:44
How did this happen?
164
452000
2000
Jak to się stało?
07:46
Well, for a big clue, we turn to NANOG.
165
454000
3000
Dla ułatwienia skierujmy się do NANOG,
07:49
The North American Network Operators Group,
166
457000
3000
the North American Network Operators Group (Północnoamerykańska Grupa Operatorów Sieci)
07:52
a group of people who,
167
460000
2000
Jest to grupa ludzi, którzy
07:54
on a beautiful day outside,
168
462000
2000
w piękny, słoneczny dzień
07:56
enter into a windowless room,
169
464000
2000
wchodzą do pokoju bez okien
07:58
at their terminals
170
466000
2000
i przy swoich terminalach
08:00
reading email and messages
171
468000
3000
czytają maile i wiadomości
08:03
in fixed proportion font, like this,
172
471000
4000
napisane czcionką o stałej szerokości
08:07
and they talk about networks.
173
475000
2000
oraz rozmawiają o sieciach.
08:09
And some of them are mid-level employees at Internet service providers
174
477000
2000
Niektórzy z nich są pracownikami średniego szczebla u dostawców Internetu
08:11
around the world.
175
479000
2000
na całym świecie.
08:13
And here is the message where one of them says,
176
481000
2000
I nagle przychodzi wiadomość, w której jeden z nich mówi:
08:15
"Looks like we've got a live one. We have a hijacking of YouTube!
177
483000
3000
"Wygląda na to, że mamy coś na żywo. Ktoś uprowadził YouTube!
08:18
This is not a drill. It's not just the cluelessness
178
486000
3000
To nie są ćwiczenia. To nie nieudolność
08:21
of YouTube engineers. I promise.
179
489000
2000
inżynierów YouTube. Mówię wam:
08:23
Something is up in Pakistan."
180
491000
2000
coś się dzieje w Pakistanie".
08:25
And they came together to help find the problem and fix it.
181
493000
4000
A więc zgromadzili się, aby znaleźć problem i go rozwiązać.
08:29
So it's kind of like if your house catches on fire.
182
497000
3000
To trochę tak, jak gdyby u kogoś w domu wybuchł pożar.
08:32
The bad news is there is no fire brigade.
183
500000
4000
Zła wiadomość jest taka, że nie ma straży pożarnej.
08:36
The good news is random people apparate from nowhere,
184
504000
3000
Dobra wiadomość jest taka, że przypadkowi ludzie zjawiają się nie wiadomo skąd,
08:39
put out the fire and leave without expecting payment or praise.
185
507000
4000
gaszą pożar i odchodzą, nie oczekując zapłaty ani pochwały.
08:43
(Applause)
186
511000
5000
(Brawa)
08:48
I was trying to think of the right model to describe
187
516000
2000
Próbowałem wymyślić odpowiedni model, aby opisać
08:50
this form of random acts of kindness
188
518000
2000
taką postać przypadkowych dobrych uczynków
08:52
by geeky strangers.
189
520000
2000
świrniętych nieznajomych.
08:54
(Laughter)
190
522000
5000
(Śmiech)
08:59
You know, it's just like the hail goes out
191
527000
3000
Wiecie, ktoś woła
09:02
and people are ready to help.
192
530000
2000
a ludzie gotowi są pomóc.
09:04
And it turns out this model is everywhere, once you start looking for it.
193
532000
4000
Okazuje się, że taki model występuje wszędzie, jak tylko zaczynamy go szukać.
09:08
Example number two: Wikipedia.
194
536000
3000
Przykład numer dwa: Wikipedia.
09:11
If a man named Jimbo came up to you in 2001
195
539000
3000
Gdyby człowiek zwany Jimbo podszedł do was w 2001
09:14
and said, "I've got a great idea! We start with seven articles
196
542000
3000
i powiedział: "Mam świetny pomysł! Zaczynamy od siedmiu artykułów,
09:17
that anybody can edit anything, at any time,
197
545000
2000
zakładamy, że każdy, kiedykolwiek, może redagować wszystko,
09:19
and we'll get a great encyclopedia! Eh?"
198
547000
3000
a w końcu otrzymamy fantastyczną encyklopedię! Co nie?".
09:22
Right. Dumbest idea ever.
199
550000
4000
Racja. Najgłupszy pomysł na świecie.
09:26
(Laughter)
200
554000
1000
(Śmiech)
09:27
In fact, Wikipedia is an idea so profoundly stupid
201
555000
5000
Tak naprawdę Wikipedia to pomysł tak dogłębnie głupi,
09:32
that even Jimbo never had it.
202
560000
3000
że nawet Jimbo na niego nie wpadł.
09:35
Jimbo's idea was for Nupedia.
203
563000
2000
Jimbo miał pomysł stworzenia Nupedii.
09:37
It was going to be totally traditional. He would pay people money
204
565000
2000
Miała ona być całkowicie tradycyjna. Płaciłby ludziom pieniądze,
09:39
because he was feeling like a good guy,
205
567000
2000
gdyż czuł, że był dobrym człowiekiem,
09:41
and the money would go to the people
206
569000
2000
a pieniądze dostawaliby ludzie,
09:43
and they would write the articles.
207
571000
2000
którzy pisaliby artykuły.
09:45
The wiki was introduced
208
573000
2000
System wiki, wprowadzony,
09:47
so others could make suggestions on edits --
209
575000
2000
aby inni mogli sugerować poprawki,
09:49
as almost an afterthought, a back room.
210
577000
2000
był tylko zakulisowym dodatkiem.
09:51
And then it turns out the back room grew
211
579000
3000
Ale później okazało się, że zakulisowy dodatek rozrósł się tak,
09:54
to encompass the entire project.
212
582000
2000
że objął cały projekt.
09:56
And today, Wikipedia is so ubiquitous
213
584000
3000
A dziś Wikipedia jest tak wszechobecna,
09:59
that you can now find it on Chinese restaurant menus.
214
587000
4000
że można ją znaleźć w menu chińskich restauracji.
10:03
(Laughter)
215
591000
6000
(Śmiech)
10:09
I am not making this up.
216
597000
2000
Wcale tego nie zmyśliłem.
10:11
(Laughter)
217
599000
2000
(Śmiech)
10:13
I have a theory I can explain later.
218
601000
3000
Mam na ten temat teorię, którą mogę później wyjaśnić.
10:16
Suffice it to say for now that I prefer my Wikipedia
219
604000
2000
Na chwilę obecną wspomnę tylko, że wolę Wikipedię
10:18
stir-fried with pimentos.
220
606000
2000
podsmażoną z zielem angielskim.
10:20
(Laughter)
221
608000
2000
(Śmiech)
10:22
But now, Wikipedia doesn't just spontaneously work.
222
610000
3000
Niemniej jednak, Wikipedia nie działa tak po prostu spontanicznie.
10:25
How does it really work? It turns out
223
613000
2000
Jak działa naprawdę? Okazuje się,
10:27
there is a back room that is kind of windowless,
224
615000
2000
że posiada tajne laboratorium, w rodzaju tych bez okien,
10:29
metaphorically speaking.
225
617000
2000
mówiąc przenośnie.
10:31
And there are a bunch of people who, on a sunny day,
226
619000
2000
Istnieje grupa ludzi, którzy w słoneczny dzień
10:33
would rather be inside
227
621000
3000
wolą przebywać w środku
10:36
and monitoring this, the administrator's notice board,
228
624000
2000
i śledzić to - tablicę informacyjną administratora,
10:38
itself a wiki page that anyone can edit.
229
626000
3000
także stronę wiki, którą każdy może edytować.
10:41
And you just bring your problems to the page.
230
629000
3000
Po prostu pisze się o swoich problemach na stronie.
10:44
It's reminiscent of the description of history
231
632000
3000
Przypomina to opisywanie historii jako
10:47
as "one damn thing after another," right?
232
635000
3000
"jedną cholerną rzecz po drugiej".
10:50
Number one: "Tendentious editing by user Andyvphil."
233
638000
4000
Numer jeden: "tendencyjne edytowanie przez użytkownika Andyvphil".
10:54
Apologies, Andyvphil, if you're here today.
234
642000
3000
Przepraszam, Andyvphil, jeśli dziś tu jesteś.
10:57
I'm not taking sides.
235
645000
2000
Nie biorę niczyjej strony.
10:59
"Anon attacking me for reverting."
236
647000
3000
"Anon atakuje mnie za wracanie do poprzedniego tematu".
11:02
Here is my favorite: "A long story."
237
650000
2000
To jest mój ulubiony: "Długa historia".
11:04
(Laughter)
238
652000
1000
(Śmiech)
11:05
It turns out there are more people checking this page for problems
239
653000
4000
Wygląda na to, że jest więcej ludzi sprawdzających tę stronę,
11:09
and wanting to solve them
240
657000
2000
aby rozwiązywać problemy,
11:11
than there are problems arising on the page.
241
659000
3000
niż problemów pojawiających się na stronie.
11:14
And that's what keeps Wikipedia afloat.
242
662000
3000
Właśnie to utrzymuje Wikipedię przy życiu.
11:17
At all times, Wikipedia is approximately
243
665000
3000
Przez cały czas Wikipedia jest o jakieś
11:20
45 minutes away from utter destruction. Right?
244
668000
5000
45 minut od totalnego unicestwienia.
11:25
There are spambots crawling it, trying to turn every article
245
673000
2000
Podkradają się do niej spamboty, próbujące zmienić każdy artykuł
11:27
into an ad for a Rolex watch.
246
675000
2000
w reklamę zegarków firmy Rolex.
11:29
(Laughter)
247
677000
1000
(Śmiech)
11:30
It's this thin geeky line
248
678000
3000
I tylko ta cienka, maniacka granica
11:33
that keeps it going.
249
681000
2000
sprawia, że działa.
11:35
Not because it's a job,
250
683000
2000
Nie dlatego, że to jest praca,
11:37
not because it's a career,
251
685000
2000
nie dlatego, że to jest kariera,
11:39
but because it's a calling.
252
687000
2000
ale dlatego, że to jest powołanie.
11:41
It's something they feel impelled to do
253
689000
3000
Jest to coś, co muszą robić,
11:44
because they care about it.
254
692000
2000
ponieważ się o to troszczą.
11:46
They even gather together in such groups
255
694000
2000
Nawet gromadzą się w grupach,
11:48
as the Counter-Vandalism Unit --
256
696000
2000
np. Jednostka Antywandalizmowa -
11:50
"Civility, Maturity, Responsibility" --
257
698000
3000
"Uprzejmość, Dojrzałość, Odpowiedzialność",
11:53
to just clean up the pages.
258
701000
2000
tylko po to, aby oczyszczać strony.
11:55
It does make you wonder if there were, for instance,
259
703000
3000
To sprawia, że zastanawiamy się: gdyby pewnego weekendu
11:58
a massive, extremely popular Star Trek convention one weekend,
260
706000
4000
był wielki, niezwykle popularny konwent Star Treka,
12:02
who would be minding the store?
261
710000
2000
kto pilnowałby interesu?
12:04
(Laughter)
262
712000
5000
(Śmiech)
12:09
So what we see --
263
717000
2000
A więc obserwujemy,
12:11
(Laughter)
264
719000
3000
(Śmiech)
12:14
what we see in this phenomenon
265
722000
4000
obserwujemy w tym zjawisku
12:18
is something that the crazed, late traffic engineer
266
726000
4000
coś, co świętej pamięci zwariowany inżynier komunikacji
12:22
Hans Monderman discovered in the Netherlands,
267
730000
2000
Hans Monderman odkrył w Holandii
12:24
and here in South Kensington, that sometimes
268
732000
2000
i tutaj - w South Kensington - że czasami
12:26
if you remove some of the external rules and signs and everything else,
269
734000
5000
jeśli usunie się niektóre z zewnętrznych reguł, znaków i wszystkiego innego,
12:31
you can actually end up
270
739000
2000
można w ten sposób uzyskać
12:33
with a safer environment in which people can function,
271
741000
3000
bezpieczniejsze środowisko, w którym ludzie mogą funkcjonować
12:36
and one in which they are more human with each other.
272
744000
3000
i w którym są wobec siebie bardziej ludzcy.
12:39
They're realizing that they
273
747000
2000
Uświadamiają sobie, że to oni
12:41
have to take responsibility for what they do.
274
749000
2000
muszą wziąć na siebie odpowiedzialność za to, co robią.
12:43
And Wikipedia has embraced this.
275
751000
3000
I Wikipedia to przyjęła.
12:46
Some of you may remember Star Wars Kid,
276
754000
3000
Niektórzy z was pamiętają może Star Wars Kid (Dziecko Gwiezdnych Wojen),
12:49
the poor teenager who filmed himself with a golf ball retriever,
277
757000
4000
biednego nastolatka, który sfilmował się z kijem do odzyskiwania piłek golfowych,
12:53
acting as if it were a light saber.
278
761000
2000
udając, że to miecz świetlny.
12:55
The film, without his permission or even knowledge at first,
279
763000
3000
Film, bez jego pozwolenia, a wcześniej nawet wiedzy,
12:58
found its way onto the Internet.
280
766000
2000
znalazł się w Internecie.
13:00
Hugely viral video. Extremely popular.
281
768000
3000
Ogromnie zaraźliwe wideo. Niezwykle popularne.
13:03
Totally mortifying to him.
282
771000
3000
Kompletnie dla niego upokarzające.
13:06
Now, it being encyclopedic and all,
283
774000
2000
Otóż, zachowując swoją encyklopedyczność,
13:08
Wikipedia had to do an article about Star Wars Kid.
284
776000
3000
Wikipedia musiała stworzyć artykuł o Star Wars Kid.
13:11
Every article on Wikipedia has a corresponding discussion page,
285
779000
2000
Każdemu artykułowi odpowiada strona poświęcona dyskusji.
13:13
and on the discussion page
286
781000
2000
I właśnie na tej stronie
13:15
they had extensive argument among the Wikipedians
287
783000
3000
rozgorzał wśród wikipedystów spór
13:18
as to whether to have his real name
288
786000
4000
o to, czy jego prawdziwe nazwisko
13:22
featured in the article.
289
790000
2000
powinno pojawić się w artykule.
13:24
You could see arguments on both sides.
290
792000
2000
Każda ze stron przedstawiała argumenty.
13:26
Here is just a snapshot of some of them.
291
794000
2000
Oto jedynie migawka niektórych z nich.
13:28
They eventually decided --
292
796000
2000
W końcu zdecydowali,
13:30
not unanimously by any means --
293
798000
2000
wcale nie jednogłośnie,
13:32
not to include his real name,
294
800000
2000
nie zamieszczać jego nazwiska,
13:34
despite the fact that nearly all media reports did.
295
802000
3000
mimo że prawie wszystkie inne media to robiły.
13:37
They just didn't think it was the right thing to do.
296
805000
3000
Po prostu uważali, że nie należy tego robić.
13:40
It was an act of kindness.
297
808000
2000
Był to dobry uczynek.
13:42
And to this day, the page for Star Wars Kid
298
810000
2000
Do dzisiejszego dnia na stronie o Star Wars Kid
13:44
has a warning right at the top
299
812000
2000
na samej górze widnieje ostrzeżenie,
13:46
that says you are not to put his real name on the page.
300
814000
3000
że nie należy zamieszczać na stronie jego nazwiska.
13:49
If you do, it will be removed immediately,
301
817000
2000
Gdyby ktoś to zrobił, zostanie ono natychmiast usunięte.
13:51
removed by people who may have disagreed with the original decision,
302
819000
4000
Usuną je ludzie, którzy być może nie zgadzali się z podjętą decyzją,
13:55
but respect the outcome
303
823000
3000
ale szanują ją
13:58
and work to make it stay
304
826000
2000
i starają się ją zachować,
14:00
because they believe in something bigger than their own opinion.
305
828000
4000
ponieważ wierzą w coś większego niż ich własne zdanie.
14:04
As a lawyer, I've got to say these guys are inventing the law
306
832000
3000
Jako prawnik muszę wspomnieć, że w tym procesie tak naprawdę
14:07
and stare decisis and stuff like that as they go along.
307
835000
4000
wymyślają prawo, przestrzegają stare decisis itp.
14:11
Now, this isn't just limited to Wikipedia.
308
839000
3000
To dotyczy nie tylko Wikipedii.
14:14
We see it on blogs all over the place.
309
842000
2000
Powszechnie obserwujemy to na blogach.
14:16
I mean, this is a 2005 Business Week cover.
310
844000
3000
Oto okładka Business Week z 2005 roku.
14:19
Wow. Blogs are going to change your business.
311
847000
2000
Wow. Blogi zmienią twój biznes.
14:21
I know they look silly. And sure they look silly.
312
849000
3000
Wiem, że wyglądają głupio. Na pewno wyglądają głupio.
14:24
They start off on all sorts of goofy projects.
313
852000
2000
Zaczynają wszelkiego rodzaju świrnięte projekty.
14:26
This is my favorite goofy blog:
314
854000
2000
Oto mój ulubiony świrnięty blog:
14:28
Catsthatlooklikehitler.com.
315
856000
3000
kotywyglądającejakhitler.com (catsthatlooklikehitler.com)
14:31
(Laughter)
316
859000
1000
(Śmiech)
14:32
You send in a picture of your cat
317
860000
3000
Wysyłasz zdjęcie swojego kota,
14:35
if it looks like Hitler.
318
863000
2000
jeśli wygląda jak Hitler.
14:37
(Laughter)
319
865000
7000
(Śmiech)
14:44
Yeah, I know. Number four, it's like, can you imagine
320
872000
2000
Tak, wiem. Numer cztery wygląda. Wyobrażacie sobie
14:46
coming home to that cat everyday?
321
874000
2000
codziennie wracać do domu do takiego kota?
14:48
(Laughter)
322
876000
1000
(Śmiech)
14:49
But then, you can see the same kind of whimsy
323
877000
4000
Jednak podobne fanaberie spotyka się
14:53
applied to people.
324
881000
2000
w przypadku ludzi.
14:55
So this is a blog devoted to unfortunate portraiture.
325
883000
4000
Na przykład, oto blog poświęcony niefortunnym zdjęciom.
14:59
This one says, "Bucolic meadow with split-rail fence.
326
887000
3000
Tutaj mamy: "Sielankową łąkę z ogrodzeniem.
15:02
Is that an animal carcass behind her?"
327
890000
2000
Czy za nią jest martwe zwierzę?".
15:04
(Laughter)
328
892000
1000
(Śmiech)
15:05
You're like, "You know? I think that's an animal carcass
329
893000
2000
Wtedy mówisz: "Wiesz co? Myślę, że za nią jest
15:07
behind her."
330
895000
2000
martwe zwierzę".
15:09
And it's one after the other.
331
897000
2000
Oglądamy jeden po drugim.
15:11
But then you hit this one. Image removed at request of owner.
332
899000
4000
Aż napotykamy ten. Obraz usunięty na prośbę właściciela.
15:15
That's it. Image removed at request of owner.
333
903000
2000
Właśnie tak. Obraz usunięty na życzenie właściciela.
15:17
It turns out that somebody lampooned here
334
905000
2000
Ktoś, kogo tu ośmieszono,
15:19
wrote to the snarky guy that does the site,
335
907000
3000
napisał do szyderczego twórcy strony,
15:22
not with a legal threat, not with an offer of payment,
336
910000
3000
nie z groźbą sądu, nie z propozycją zapłaty,
15:25
but just said, "Hey, would you mind?"
337
913000
2000
ale po prostu: "Hej, czy mógłbyś?".
15:27
The person said, "No, that's fine."
338
915000
2000
A ktoś odpowiedział: "Pewnie, nie ma problemu".
15:29
I believe we can build architectures online
339
917000
4000
Myślę, że możemy stworzyć online struktury,
15:33
to make such human requests
340
921000
3000
które sprawią, że będzie o wiele łatwiej
15:36
that much easier to do,
341
924000
2000
składać takie ludzkie prośby;
15:38
to make it possible for all of us to see
342
926000
2000
które umożliwią nam wszystkim dostrzeżenie,
15:40
that the data we encounter online
343
928000
2000
że dane, które napotykamy w Internecie,
15:42
is just stuff on which to click and paste and copy and forward
344
930000
4000
które klikamy, wklejamy, kopiujemy i przesyłamy,
15:46
that actually represents human emotion
345
934000
3000
reprezentują ludzkie emocje,
15:49
and endeavor and impact,
346
937000
2000
dążenia i oddziaływania;
15:51
and to be able to have an ethical moment
347
939000
2000
a także umożliwią nam moment etycznej refleksji,
15:53
where we decide how we want to treat it.
348
941000
3000
w którym decydujemy, jak chcemy je traktować.
15:56
I even think it can go into the real world.
349
944000
3000
Myślę, że może to nawet przeniknąć do świata rzeczywistego.
15:59
We can end up, as we get in a world with more censors --
350
947000
3000
Na świecie jest coraz więcej cenzorów,
16:02
everywhere there is something filming you, maybe putting it online --
351
950000
3000
wszędzie coś nas filmuje, być może umieszcza to w Internecie.
16:05
to be able to have a little clip you could wear
352
953000
2000
Moglibyśmy nosić mały klips,
16:07
that says, "You know, I'd rather not."
353
955000
2000
który mówiłby: "Po prostu - wolę nie".
16:09
And then have technology
354
957000
3000
Następnie, dzięki technologii,
16:12
that the person taking the photo will know later,
355
960000
2000
osoba robiąca zdjęcie dowie się,
16:14
this person requested to be contacted
356
962000
2000
że ten ktoś prosił o kontakt,
16:16
before this goes anywhere big,
357
964000
2000
zanim to zostanie gdziekolwiek przesłane.
16:18
if you don't mind.
358
966000
2000
Jeśli nie masz nic przeciwko.
16:20
And that person taking the photo can make a decision
359
968000
2000
A osoba robiąca zdjęcie może podjąć decyzję,
16:22
about how and whether to respect it.
360
970000
4000
czy i jak to uszanować.
16:26
In the real world, we see filtering of this sort
361
974000
2000
W świecie rzeczywistym obserwujemy takie filtrowanie
16:28
taking place in Pakistan.
362
976000
2000
w Pakistanie.
16:30
And we now have means that we can build, like this system,
363
978000
4000
Teraz mamy środki, aby zbudować system - jak ten -
16:34
so that people can report the filtering as they encounter it.
364
982000
3000
pozwalający donosić o napotkanym filtrowaniu.
16:37
And it's no longer just a "I don't know. I couldn't get there. I guess I'll move on,"
365
985000
4000
I to już nie jest: "Nie wiem. Nie mogłem się tam dostać. Chyba przejdę dalej",
16:41
but suddenly a collective consciousness
366
989000
2000
lecz jest to świadomość zbiorowa
16:43
about what is blocked and censored
367
991000
3000
tego, co i gdzie jest zablokowane i ocenzurowane
16:46
where online.
368
994000
2000
w sieci.
16:48
In fact, talk about technology imitating life
369
996000
4000
Można mówić o technologii imitującej życie
16:52
imitating tech, or maybe it's the other way around.
370
1000000
3000
imitujące technologię. A może jest na odwrót.
16:55
An NYU researcher here took little cardboard robots
371
1003000
3000
Badacz z Uniwersytetu Nowojorskiego wziął małe tekturowe roboty
16:58
with smiley faces on them,
372
1006000
2000
z uśmiechniętymi twarzami
17:00
and a motor that just drove them forward
373
1008000
3000
i silnikiem, który po prostu poruszał je do przodu
17:03
and a flag sticking out the back
374
1011000
2000
i flagą wetkniętą z tyłu
17:05
with a desired destination.
375
1013000
2000
z pożądanym celem.
17:07
It said, "Can you help me get there?"
376
1015000
2000
Mówiła: "Pomożesz mi się tam dostać?"
17:09
Released it on the streets of Manhattan.
377
1017000
4000
Wypuścił je na ulice Manhattanu.
17:13
(Laughter)
378
1021000
2000
(Śmiech)
17:15
They'll fund anything these days.
379
1023000
3000
Dzisiaj na wszystko znajdzie się dofinansowanie.
17:18
Here is the chart of over 43 people
380
1026000
2000
Oto schemat ponad 43 ludzi,
17:20
helping to steer the robot that could not steer
381
1028000
3000
sterujących robota, który sam nie mógł się sterować,
17:23
and get it on its way, from one corner
382
1031000
2000
aby dotarł do celu, z jednego rogu
17:25
from one corner of Washington Square Park
383
1033000
2000
parku Washington Square
17:27
to another.
384
1035000
2000
do drugiego.
17:29
That leads to example number three: hitchhiking.
385
1037000
4000
A to prowadzi do przykładu numer trzy: jeżdżenia autostopem.
17:33
I'm not so sure hitchhiking is dead.
386
1041000
3000
Nie sądzę, że jeżdżenie autostopem już wymarło.
17:36
Why? There is the Craigslist rideshare board.
387
1044000
4000
Dlaczego? Na Craigslist istnieje serwis dzielenia się jazdą.
17:40
If it were called the Craigslist hitchhiking board,
388
1048000
3000
Gdyby nazywał się serwisem autostopu,
17:43
tumbleweeds would be blowing through it.
389
1051000
2000
świeciłby pustkami.
17:45
But it's the rideshare board, and it's basically the same thing.
390
1053000
3000
Ale jest to serwis dzielenia się jazdą - czyli dokładnie to samo.
17:48
Now why are people using it?
391
1056000
2000
Dlaczego ludzie z niej korzystają?
17:50
I don't know. Maybe they think that, uh, killers don't plan ahead?
392
1058000
3000
Nie wiem. Może myślą, że mordercy nie planują z wyprzedzeniem?
17:53
(Laughter)
393
1061000
6000
(Śmiech)
17:59
No. I think the actual answer is
394
1067000
2000
Nie. Myślę, że chodzi o to,
18:01
that once you reframe it,
395
1069000
2000
że kiedy coś przeformułujesz,
18:03
once you get out of one set of stale expectations
396
1071000
3000
kiedy wydostaniesz się z przestarzałych oczekiwań
18:06
from a failed project that had its day,
397
1074000
3000
od projektu, który miał swoje dni chwały,
18:09
but now, for whatever reason, is tarnished,
398
1077000
2000
ale teraz z jakiegoś powodu stracił blask,
18:11
you can actually rekindle the kind of human kindness and sharing
399
1079000
4000
możesz odnowić taki rodzaj ludzkiej dobroci i dzielenia się,
18:15
that something like this on Craigslist represents.
400
1083000
3000
jaki reprezentuje serwis na Carigslist.
18:18
And then you can highlight it
401
1086000
2000
A potem możesz go uwydatnić
18:20
into something like,
402
1088000
2000
w czymś jak,
18:22
yes, CouchSurfing.org.
403
1090000
3000
tak, CouchSurfing.org.
18:25
CouchSurfing: one guy's idea
404
1093000
3000
CouchSurfing: pomysł jednego człowieka,
18:28
to, at last, put together people who are going somewhere far away
405
1096000
3000
aby łączyć ludzi, którzy jadą gdzieś daleko
18:31
and would like to sleep on a stranger's couch for free,
406
1099000
5000
i chcieliby nocować u kogoś obcego za darmo,
18:36
with people who live far away,
407
1104000
2000
z ludźmi, którzy mieszkają gdzieś daleko
18:38
and would like someone they don't know to sleep on their couch for free.
408
1106000
4000
i chcieliby, żeby ktoś, kogo nie znają, nocował u nich za darmo.
18:42
It's a brilliant idea.
409
1110000
4000
To świetny pomysł.
18:46
It's a bee that, yes, flies.
410
1114000
2000
To trzmiel, który, tak, lata.
18:48
Amazing how many successful couch surfings there have been.
411
1116000
3000
Zdumiewające, jak wiele było udanych użyć couch surfingu.
18:51
And if you're wondering, no, there have been no known fatalities
412
1119000
4000
A jeśli zastanawiacie się... nie, nie było wiadomo o żadnych ofiarach
18:55
associated with CouchSurfing.
413
1123000
2000
związanych z couch surfingiem.
18:57
Although, to be sure, the reputation system, at the moment,
414
1125000
3000
Chociaż - obecnie system reputacji działa na zasadzie
19:00
works that you leave your report after the couch surfing experience,
415
1128000
3000
wystawiania opinii po doświadczeniach z couch surfingiem.
19:03
so there may be some selection bias there.
416
1131000
3000
Stąd może się brać pewna stronniczość.
19:06
(Laughter)
417
1134000
4000
(Śmiech)
19:10
So, my urging, my thought,
418
1138000
4000
Zatem, moja myśl brzmi:
19:14
is that the Internet isn't just a pile of information.
419
1142000
3000
Internet to nie tylko stos informacji.
19:17
It's not a noun. It's a verb.
420
1145000
3000
To nie rzeczownik. To czasownik.
19:20
And when you go on it,
421
1148000
2000
Kiedy do niego wchodzisz,
19:22
if you listen and see carefully and closely enough,
422
1150000
4000
jeśli słuchasz i patrzysz wystarczająco uważnie,
19:26
what you will discover
423
1154000
2000
odkryjesz,
19:28
is that that information
424
1156000
2000
że te informacje
19:30
is saying something to you.
425
1158000
2000
coś do ciebie mówią.
19:32
What it's saying to you is what we heard yesterday,
426
1160000
2000
Mówią to, co słyszeliśmy wczoraj,
19:34
Demosthenes was saying to us.
427
1162000
3000
kiedy przemawiał do nas Demostenes.
19:37
It's saying, "Let's march." Thank you very much.
428
1165000
4000
Mówią: "Maszerujmy!". Dziękuję bardzo.
19:41
(Applause)
429
1169000
2000
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Jonathan Zittrain - Net watchdogJonathan Zittrain wants to make sure the electronic frontier stays open -- and he's looking to the Internet's millions of users for its salvation.
Why you should listen
The increasing proliferation of "tethered" devices, from iPhones to Xboxes, is only one of countless threats to the freewheeling Internet as we know it. There's also spam, malware, misguided legislation and a drift away from what Internet law expert Jonathan Zittrain calls "generativity" -- a system's receptivity to unanticipated (and innovative) change instigated by myriad users.
Harvard law professor Zittrain, as an investigator for the OpenNet initiative and co-founder of Harvard's Berkman Center for Internet and Society, has long studied the legal, technological and world-shaking aspects of quickly morphing virtual terrains. He performed the first large-scale tests of Internet filtering in China and Saudi Arabia in 2002. His initiatives include projects to fight malware (StopBadware) and ChillingEffects, a site designed to support open content by tracking legal threats to individual users.
Jonathan Zittrain | Speaker | TED.com