TEDGlobal 2009
Jonathan Zittrain: The Web as random acts of kindness
Ջոնաթան Զիթրեյն` Համաշխարհային ցանցը որպես պատահական բարի արարքներ
Filmed:
Readability: 3.8
934,500 views
Թվում է թե աշխարհը դարձել է պակաս բարյացակա՞մ: Սոցիալական տեսաբան Ջոնաթան Զիթրեյնը այլ կարծիքի է: Ըստ նրա` համացանցը բաղկացած է միլիոնավոր անշահախնդիր արարքներից, որոնց հիմքում ընկած է բարիություն, հետաքրքրասիրություն և վստահություն:
Jonathan Zittrain - Net watchdog
Jonathan Zittrain wants to make sure the electronic frontier stays open -- and he's looking to the Internet's millions of users for its salvation. Full bio
Jonathan Zittrain wants to make sure the electronic frontier stays open -- and he's looking to the Internet's millions of users for its salvation. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
My name is Jonathan Zittrain,
0
0
2000
Իմ անունը Ջոնաթան Զիթրեյն է,
00:14
and in my recent work I've been a bit of a pessimist.
1
2000
3000
և իմ վերջին աշխատանքում ես մի փոքր վատատես էի։
00:17
So I thought this morning I would try to be the optimist,
2
5000
4000
Այնպես որ, որոշեցի այս առավոտ փորձել լավատես լինել,
00:21
and give reason to hope
3
9000
2000
և հիմքեր տալ հուսալու
00:23
for the future of the Internet
4
11000
2000
ինտերնետի ապագայի համար
00:25
by drawing upon its present.
5
13000
3000
ելնելով ներկա իրավիճակից:
00:28
Now, it may seem like there is less hope today than there was before.
6
16000
4000
Կարող է թվալ, որ այսօր ավելի քիչ հույս կա քան երբևէ:
00:32
People are less kind. There is less trust around.
7
20000
2000
Մարդիկ պակաս բարի են: Ավելի ու ավելի քիչ վստահություն կա:
00:34
I don't know. As a simple example,
8
22000
4000
Չգիտեմ: Որպես օրինակ,
00:38
we could run a test here.
9
26000
2000
կարող ենք մի փորձ անել:
00:40
How many people have ever hitchhiked?
10
28000
7000
Ձեզանից քանի՞սն են երբևէ ավտոստոպով ճամփորդել։
00:47
I know. How many people have hitchhiked
11
35000
3000
Ձեզանից քանի՞սն են ավտոստոպով ճամփորդել
00:50
within the past 10 years?
12
38000
5000
վերջին 10 տարիների ընթացքում։
00:55
Right. So what has changed?
13
43000
3000
Տեսնում եք: Իսկ ի՞նչ է փոխվել:
00:58
It's not better public transportation.
14
46000
3000
Հանրային երթևեկությունն ավելի լավը չի դարձել:
01:01
So that's one reason to think that we might be
15
49000
3000
Դա պատճառ է մտածելու, որ միգուցե մենք
01:04
declensionists, going in the wrong direction.
16
52000
3000
սխալ ուղի ենք բռնել։
01:07
But I want to give you three examples
17
55000
3000
Բայց ես ցանկանում եմ երեք օրինակ բերել,
01:10
to try to say that the trend line
18
58000
3000
ցույց տալու համար, որ տենդենցը
01:13
is in fact in the other direction,
19
61000
2000
իրականում հակառակ ուղղությամբ է,
01:15
and it's the Internet helping it along.
20
63000
3000
և այդ գործում օգնում է ինտերնետը:
01:18
So example number one: the Internet itself.
21
66000
3000
Օրինակ համար մեկ՝ ինտերնետն ինքնին։
01:21
These are three of the founders of the Internet.
22
69000
4000
Ահա ինտերնետի երեք հիմնադիրները։
01:25
They were actually high school classmates together
23
73000
2000
Իրականում նրանք համադասարանցիներ են եղել
01:27
at the same high school in suburban Los Angles in the 1960s.
24
75000
4000
Լոս Անջելեսի արվարձաններից մեկի դպրոցում 1960-ականներին։
01:31
You might have had a French club or a Debate club.
25
79000
3000
Միգուցե դուք այցելել եք ֆրանսիական ակումբ կամ բանավեճերի ակումբ։
01:34
They had a "Let's build a global network" club,
26
82000
2000
Նրանք այցելում էին «Եկեք կառուցենք գլոբալ ցանց» ակումբ,
01:36
and it worked out very well.
27
84000
3000
և այն բավականին հաջողություն ունեցավ։
01:39
They are pictured here for their 25th anniversary
28
87000
3000
Այստեղ նրանք պատկերված են իրենց 25-րդ տարեդարձին
01:42
Newsweek retrospective on the Internet.
29
90000
3000
Newsweek ամսագրի համար, որը հետադարձ հայացքով անդրադառնում է ինտերնետին։
01:45
And as you can tell,
30
93000
2000
Ինչպես տեսնում եք
01:47
they are basically goof balls.
31
95000
3000
նրանք բավականին հիմար տեսք ունեն։
01:50
They had one great limitation
32
98000
3000
Նրանք ունեին մի մեծ սահմանափակում
01:53
and one great freedom
33
101000
2000
և մի մեծ ազատություն
01:55
as they tried to conceive of a global network.
34
103000
3000
երբ փորձում էին ստեղծել գլոբալ ցանց։
01:58
The limitation was that they didn't have any money.
35
106000
4000
Սահմանափակումն այն էր, որ նրանք գումար չունեին։
02:02
No particular amount of capital to invest,
36
110000
3000
Նրանք չունեին որևէ կապիտալ` ներդում անելու համար,
02:05
of the sort that for a physical network
37
113000
2000
այդպիսի ֆիզիկական ցանց կառուցելու համար
02:07
you might need for trucks and people
38
115000
2000
անհրաժեշտ են մեքենաներ և մարդիկ
02:09
and a hub to move packages around overnight.
39
117000
3000
ինչպես նաև պահուստ, ուր կարելի է գիշերվա ընթացքում տեղափոխել փաթեթեներ։
02:12
They had none of that.
40
120000
2000
Նրանք դրանցից որևէ մեկը չունեին։
02:14
But they had an amazing freedom,
41
122000
2000
Բայց նրանք զարմանալիորեն ազատ էին,
02:16
which was they didn't have to make any money from it.
42
124000
4000
քանի որ ստիպված չէին գումար վաստակել։
02:20
The Internet has no business plan, never did.
43
128000
4000
Ինտերնետը բիզնես պլան չուներ, և երբևէ չի ունեցել։
02:24
No CEO,
44
132000
2000
Չկար ոչ մի տնօրեն,
02:26
no firm responsible, singly, for building it.
45
134000
4000
կամ ձեռնարկություն, որն ամբողջությամբ պատասխանատու լիներ նրա կառուցման համար։
02:30
Instead, it's folks getting together
46
138000
2000
Ընդհակառակը. մարդիկ հավաքվել են
02:32
to do something for fun,
47
140000
3000
միասին մի բան անելու համար, հանուն զվարճանքի,
02:35
rather than because they were told to,
48
143000
2000
և ոչ թե որովհետև նրանց այդպես է ասվել,
02:37
or because they were expecting to make a mint off of it.
49
145000
4000
կամ որովհետև նրանք գումար էին ուզում վաստակել։
02:41
That ethos led to a network architecture,
50
149000
3000
Այդ դավանանքը ստեղծեց ցանցային ճարտարապետություն`
02:44
a structure that was unlike
51
152000
2000
մի համակարգ, որը տարբերվում էր
02:46
other digital networks then or since.
52
154000
4000
մինչ այդ և դրանից հետո գոյություն ունեցող թվային ցանցերից։
02:50
So unusual, in fact,
53
158000
2000
Իրականում այն այնքան տարօրինակ էր,
02:52
that it was said that it's not clear the Internet could work.
54
160000
4000
որ շատերն ասում էին, որ պարզ չէ արդյոք ինտերնետը կաշխատի թե ոչ։
02:56
As late as 1992, IBM was known to say
55
164000
3000
Նույնիսկ 1992թ․ IBM-ը հայտարարել էր, որ
02:59
you couldn't possibly build a corporate network
56
167000
3000
անհնար է կառուցել կորպորատիվ ցանց
03:02
using Internet Protocol.
57
170000
3000
օգտագործելով IP պրոտոկոլը։
03:05
And even some Internet engineers today say
58
173000
2000
Եվ նույնիսկ այսօր որոշ համացանցային ինժեներներ ասում են, որ
03:07
the whole thing is a pilot project and the jury is still out.
59
175000
4000
այդ ամենը պիլոտային նախագիծ է, և վերջնական վճիռը դեռ չի կայացվել։
03:11
(Laughter)
60
179000
1000
(Ծիծաղ)
03:12
That's why the mascot of Internet engineering,
61
180000
4000
Այդ իսկ պատճառով համացանցային ճարտարագիտության թալիսմանը,
03:16
if it had one, is said to be the bumblebee.
62
184000
3000
եթե այն գոյություն ունենար, կլիներ իշամեղուն։
03:19
Because the fur-to-wingspan ratio of the bumblebee
63
187000
3000
Քանի որ, իշամեղվի մարմնի և թևերի լայնության հարաբերությունն
03:22
is far too large for it to be able to fly.
64
190000
2000
այնքան մեծ է որ այն չպիտի կարողանա թռնել:
03:24
And yet, mysteriously, somehow the bee flies.
65
192000
5000
Եվ այնուամենայնիվ, անհասկանալի կերպով, մեղուն թռնում է։
03:29
I'm pleased to say that, thanks to massive government funding,
66
197000
3000
Ուրախ եմ տեղեկացնել, որ կառավարության ֆինանսական աջակցության շնորհիվ
03:32
about three years ago we finally figured out
67
200000
3000
մոտ երեք տարի առաջ մենք վերջապես պարզեցինք
03:35
how bees fly.
68
203000
2000
թե ինչպես են մեղուները թռնում։
03:37
(Laughter)
69
205000
2000
(Ծիծաղ)
03:39
It's very complicated, but it turns out they
70
207000
2000
Շատ բարդ է, բայց պարզվում է, որ նրանք
03:41
flap their wings very quickly.
71
209000
3000
շատ արագ են թափահարում իրենց թևերը։
03:44
(Laughter)
72
212000
3000
(Ծիծաղ)
03:47
So what is this bizarre architecture configuration
73
215000
4000
Իսկ ո՞րն է այն տարօրինակ ճարտարապետական կառուցվածքը,
03:51
that makes the network sing and be so unusual?
74
219000
3000
որ ապահովում է ցանցի աշխատանքը և դարձնում այն այդքան արտասովոր։
03:54
Well, to move data around
75
222000
2000
Դե, համենայն դեպս այն ցանցի, որը տեղեկատվությունը
03:56
from one place to another -- again, it's not like a package courier.
76
224000
3000
տեղից տեղ է փոխադրում` դա նման չէ առաքիչով փաթեթների փոխադրմանը։
03:59
It's more like a mosh pit.
77
227000
3000
Այն ավելի նման է բեմի առջև իրար բախվելով պարելուն։
04:02
(Laughter)
78
230000
1000
(Ծիծաղ)
04:03
Imagine, you being part of a network
79
231000
2000
Պատկերացրեք, դուք այնպիսի մի ցանցի մաս եք
04:05
where, you're maybe at a sporting event,
80
233000
3000
որ մասնակցում է որևէ սպորտային միջոցառման։
04:08
and you're sitting in rows like this,
81
236000
2000
Նստած եք այսպիսի մի շարքում,
04:10
and somebody asks for a beer,
82
238000
2000
և ինչ-որ մեկը գարեջուր է խնդրում,
04:12
and it gets handed at the aisle.
83
240000
3000
և այն տրվում է բեմի մյուս կողմից։
04:15
And your neighborly duty
84
243000
2000
Եվ ձեր, որպես հարևանի, պարտավորությունն է
04:17
is to pass the beer along,
85
245000
2000
վտանգելով սեփական տաբատը,
04:19
at risk to your own trousers,
86
247000
3000
գարեջուրն առաջ փոխանցել,
04:22
to get it to the destination.
87
250000
2000
մինչ այն տեղ կհասնի:
04:24
No one pays you to do this.
88
252000
2000
Որևէ մեկը ձեզ չի վճարում դա անելու համար:
04:26
It's just part of your neighborly duty.
89
254000
3000
Այն պարզապես ձեր պարտքն է, որպես հարևան:
04:29
And, in a way, that's exactly how packets move around the Internet,
90
257000
4000
Եվ, ինչ-որ տեղ փաթեթները հենց այդպես են տեղաշարժվում ինտերնետում,
04:33
sometimes in as many as 25 or 30 hops,
91
261000
2000
երբեմն փոխանցվելով 25-30 անգամ,
04:35
with the intervening entities
92
263000
2000
և տեղեկատվությունը փոխանցող մասնակիցներից ոչ մեկ
04:37
that are passing the data around
93
265000
2000
չունի որևէ պայմանագրային կամ
04:39
having no particular contractual or legal obligation
94
267000
4000
իրավական պարտականություն,
04:43
to the original sender
95
271000
2000
ուղարկողի
04:45
or to the receiver.
96
273000
3000
կամ ստաղողի հանդեպ:
04:48
Now, of course, in a mosh pit it's hard to specify a destination.
97
276000
4000
Իհարկե, երբ դուք բեմի առջևում մարդկանց կույտի մեջ եք, դժվար է նշել հստակ նպատակակետ:
04:52
You need a lot of trust,
98
280000
2000
Անհրաժեշտ է վստահություն,
04:54
but it's not like, "I'm trying to get to Pensacola, please."
99
282000
3000
բայց դա նման չէ «Չէիք օգնի Պենսակոլա հասնել, խնդրում եմ»:
04:57
So the Internet needs addressing and directions.
100
285000
4000
Համացանցը կարիք ունի հասցեների և ուղղությունների:
05:01
It turns out there is no one overall map of the Internet.
101
289000
4000
Պարզվում է, որ ինտերնետի մեկ ամբողջական քարտեզ գոյություն չունի:
05:05
Instead, again, it is as if we are all sitting together in a theater,
102
293000
3000
Դրա փոխարեն, մենք բոլորս կարծես թատրոնում նստած լինենք,
05:08
but we can only see amidst the fog
103
296000
3000
և մառախուղի միջից կարող ենք տեսնել միայն,
05:11
the people immediately around us.
104
299000
2000
անմիջապես մեր շուրջը գտնվող մարդկանց:
05:13
So what do we do to figure out who is where?
105
301000
3000
Ինչպես իմանալ, թե ով որտեղ է գտնվում:
05:16
We turn to the person on the right,
106
304000
2000
Մենք պտտվում ենք դեպի մեզնից աջ նստած անձնավորությանը,
05:18
and we tell that person what we see on our left,
107
306000
3000
և ասում նրան թե ով է գտնվում մեր ձախ կողմում:
05:21
and vice versa.
108
309000
2000
Եվ հակառակը:
05:23
And they can lather, rinse, repeat. And before you know it,
109
311000
2000
Եվ այդպես շարունակավաբար: Եվ ահա արդեն
05:25
you have a general sense of where everything is.
110
313000
3000
դուք ընդհանուր պատկերացում ունեք, թե որտեղ է ամեն բան գտնվում:
05:28
This is how Internet addressing and routing actually work.
111
316000
5000
Համացանցում հասցեավորումը և երթուղման մեխանիզմները հենց այդպես են գործում։
05:33
This is a system that relies on kindness and trust,
112
321000
4000
Սա մի համակարգ է, որը հիմնված է բարյացկամության և վստահության վրա,
05:37
which also makes it very delicate and vulnerable.
113
325000
3000
ինչն էլ դարձնում է այն շատ նուրբ և խոցելի:
05:40
In rare but striking instances,
114
328000
2000
Հազվադեպ բայց զարմանալի դեպքերում
05:42
a single lie told by just one entity
115
330000
3000
նույնիսկ մեկ կողմի փոխանցած սուտը
05:45
in this honeycomb
116
333000
2000
այս մեղրախորիսխում
05:47
can lead to real trouble.
117
335000
2000
կարող է լուրջ խնդիրներ առաջացնել:
05:49
So, for example, last year,
118
337000
3000
Այսպես օրինակ, անցած տարի
05:52
the government of Pakistan
119
340000
2000
Պակիստանի կառավարությունը
05:54
asked its Internet service providers there
120
342000
3000
պահանջեց իր ինտերնետ պրովայդերներին
05:57
to prevent citizens of Pakistan from seeing YouTube.
121
345000
4000
արգելել Պակիստանի քաղաքացիներին YouTube դիտել:
06:01
There was a video there that the government did not like
122
349000
2000
Կար մի տեսահոլովակ, որը կառավարության դուրը չէր գալիս,
06:03
and they wanted to make sure it was blocked.
123
351000
2000
և նրանք ուզում էին համոզվել, որ այն արգելափակված է:
06:05
This is a common occurrence. Governments everywhere
124
353000
2000
Սա բավականին հաճախ հանդիպող պատմություն է: Ամենուր կառավարությունները
06:07
are often trying to block
125
355000
2000
հաճախ փորձում են արգելափակել և ֆիլտրել և
06:09
and filter and censor content on the Internet.
126
357000
3000
գրաքննության ենթարկել ինտերնետում տեղադրված նյութը:
06:12
Well this one ISP in Pakistan
127
360000
2000
Բայց Պակիստանի պրովայդերներից մեկը
06:14
chose to effectuate the block for its subscribers
128
362000
3000
որոշեց իր բաժանորդների ինտերնետն արգելափակել
06:17
in a rather unusual way.
129
365000
3000
բավականին տարօրինակ կերպով։
06:20
It advertised --
130
368000
2000
Նա հայտարարեց...
06:22
the way that you might be asked, if you were part of the Internet,
131
370000
3000
երբ իրենից պահանջվեց, համացանցի մի մասը լինելով,
06:25
to declare what you see near you -- it advertised
132
373000
2000
հայտնել թե ինչ է երևում մոտակայքում, այն հայտարարեց
06:27
that near it, in fact, it had suddenly awakened to find
133
375000
5000
որ իր մոտակայքում, հանկարծակի հայտնաբերել է,
06:32
that it was YouTube.
134
380000
2000
ավելի ճիշտ, որ հենց ինքը YouTube-ն է։
06:34
"That's right," it said, "I am YouTube."
135
382000
3000
«Ճիշտ այդպես», ասեց նա, «ես YouTube-ն եմ»։
06:37
Which meant that packets of data
136
385000
2000
Դա նշանակում էր, որ տեղեկատվության փաթեթները,
06:39
from subscribers going to YouTube
137
387000
2000
որոնք բաժանորդներից YouTube էին գնում,
06:41
stopped at the ISP, since they thought they were already there,
138
389000
3000
մնում էին պրովայդերի մոտ, մտածելով, որ արդեն տեղ են հասել։
06:44
and the ISP threw them away unopened
139
392000
2000
Իսկ պրովայդերը դրանք միանգամից դեն էր նետում,
06:46
because the point was to block it.
140
394000
2000
քանի որ նրա խնդիրը դրանց արգելափակումն էր։
06:48
But it didn't stop there.
141
396000
2000
Բայց պատմությունն այդտեղ չավարտվեց։
06:50
You see, that announcement
142
398000
2000
Քանի որ այդ հայտարարությունը
06:52
went one click out,
143
400000
2000
մեկ քայլ առաջ գնաց,
06:54
which got reverberated, one click out.
144
402000
3000
և քայլ առ քայլ առաջ գնալով տարածում ստացավ։
06:57
And it turns out that as you look
145
405000
2000
Եվ պարզվեց, որ երբ դիտենք
06:59
at the postmortem of this event,
146
407000
2000
այդ դեպքի վերլուծությունը,
07:01
you have at one moment
147
409000
2000
պարզ կդառնա որ մի պահ
07:03
perfectly working YouTube.
148
411000
2000
մենք ունենք աշխատող YouTube:
07:05
Then, at moment number two,
149
413000
2000
Եվ հանկարծ հաջորդ պահին,
07:07
you have the fake announcement go out.
150
415000
3000
հաղորդվում է այդ կեղծ հայտարարությունը։
07:10
And within two minutes,
151
418000
2000
Եվ երկու րոպեի ընթացքում
07:12
it reverberates around
152
420000
2000
այն տարածվում է,
07:14
and YouTube is blocked everywhere in the world.
153
422000
3000
և YouTube-ը արգելափակվում է ամբողջ աշխարհում։
07:17
If you were sitting in Oxford, England, trying to get to YouTube,
154
425000
3000
Եթե դուք նստած եք Օքսֆորդում, Անգլիայում, և փորձում եք մտնել YouTube,
07:20
your packets were going to Pakistan
155
428000
2000
ձեր փաթեթեները գնում են Պակիստան
07:22
and they weren't coming back.
156
430000
3000
և չեն վերադառնում։
07:25
Now just think about that.
157
433000
2000
Միայն մտածեք դրա մասին։
07:27
One of the most popular websites in the world,
158
435000
2000
Դա աշխարհի ամենահանրաճանաչ կայքերից մեկն է,
07:29
run by the most powerful company in the world,
159
437000
2000
որը պատկանում է աշխարհի ամենահզոր կազմակերպությանը,
07:31
and there was nothing that YouTube or Google
160
439000
4000
սակայն ոչ YouTube-ը, ոչ էլ Google-ը արտոնություն չունեին
07:35
were particularly privileged to do about it.
161
443000
3000
այդ պարագայում որևէ բան անելու համար:
07:38
And yet, somehow, within about two hours,
162
446000
4000
Եվ չնայած դրան, մոտ երկու ժամում
07:42
the problem was fixed.
163
450000
2000
խնդիրը լուծվեց։
07:44
How did this happen?
164
452000
2000
Ինչպե՞ս դա պատահեց։
07:46
Well, for a big clue, we turn to NANOG.
165
454000
3000
Այդ հարցին պատասխանելու համար անդրադառնանք NANOG-ին,
07:49
The North American Network Operators Group,
166
457000
3000
Հյուսիսամերիկյան ցանցային օպերատորների խմբին։
07:52
a group of people who,
167
460000
2000
Սա այնպիսի մարդկանց խումբ է, որոնք,
07:54
on a beautiful day outside,
168
462000
2000
երբ դրսում հրաշալի օր է,
07:56
enter into a windowless room,
169
464000
2000
մտնում են առանց պատուհանների սենյակ,
07:58
at their terminals
170
466000
2000
նստում իրենց տերմինալների առջև
08:00
reading email and messages
171
468000
3000
կարդում էլ․ նամակներ և հաղորդագրություններ,
08:03
in fixed proportion font, like this,
172
471000
4000
ֆիքսված չափի տառատեսակով, ինչպիսին սա է,
08:07
and they talk about networks.
173
475000
2000
և խոսում են ցանցերի մասին։
08:09
And some of them are mid-level employees at Internet service providers
174
477000
2000
Նրանցից ոմանք աշխատում են աշխարհի տարբեր
08:11
around the world.
175
479000
2000
ինտերնետ պրովայդեր կազմակերպություններում:
08:13
And here is the message where one of them says,
176
481000
2000
Ահա այն հաղորդագրությունը, որում նրանցից մեկն ասում է,
08:15
"Looks like we've got a live one. We have a hijacking of YouTube!
177
483000
3000
«Կարծես թե խնդիր ունենք։ YouTube-ն առևանգել են։
08:18
This is not a drill. It's not just the cluelessness
178
486000
3000
Սա ուսումնական նպատակով չէ արված, և ոչ էլ YouTube ինժեներների
08:21
of YouTube engineers. I promise.
179
489000
2000
պատահական սխալ է։ Համոզված եմ,
08:23
Something is up in Pakistan."
180
491000
2000
ինչ-որ բան այնպես չէ Պակիստանում։
08:25
And they came together to help find the problem and fix it.
181
493000
4000
Եվ նրանք բոլորը միավորվում են խնդիրը հայտնաբերելու և լուծելու համար։
08:29
So it's kind of like if your house catches on fire.
182
497000
3000
Սա նման է նրան, երբ Ձեր տանը կրակ է բռնկվում։
08:32
The bad news is there is no fire brigade.
183
500000
4000
Վատն այն է, որ հրշեջ ջոկատ չկա։
08:36
The good news is random people apparate from nowhere,
184
504000
3000
Լավն այն է, որ հայտնվում են պատահական մարդիկ,
08:39
put out the fire and leave without expecting payment or praise.
185
507000
4000
հանգցնում կրակը, և հեռանում առանց վճարի կամ գովասանքի ակնկալիքի։
08:43
(Applause)
186
511000
5000
(Ծափահարություններ)
08:48
I was trying to think of the right model to describe
187
516000
2000
Ես փորձում էի անծանոթների կողմից
08:50
this form of random acts of kindness
188
518000
2000
այսպիսի պատահական բարի արարքները
08:52
by geeky strangers.
189
520000
2000
նկարագրելու ճիշտ մոդելը գտնել:
08:54
(Laughter)
190
522000
5000
(Ծիծաղ)
08:59
You know, it's just like the hail goes out
191
527000
3000
Գիտեք, կարծես խնդիր է առաջանում,
09:02
and people are ready to help.
192
530000
2000
և մարդիկ պատրաստ են օգնել:
09:04
And it turns out this model is everywhere, once you start looking for it.
193
532000
4000
Եվ երբ սկսում ես փնտրել, պարզվում է, որ, այս մոդելն ամենուր է։
09:08
Example number two: Wikipedia.
194
536000
3000
Օրինակ համար երկու՝ Վիքիփեդիա։
09:11
If a man named Jimbo came up to you in 2001
195
539000
3000
Եթե 2001թ․-ին Ջիմբո անունով մեկը մոտենար ձեզ
09:14
and said, "I've got a great idea! We start with seven articles
196
542000
3000
և ասեր․ «Ես մի հրաշալի միտք ունեմ։ Մենք կսկսենք 17 հոդվածից,
09:17
that anybody can edit anything, at any time,
197
545000
2000
որոնք յուրաքանչյուր մարդ յուրաքանչյուր պահի կարող է խմբագրել,
09:19
and we'll get a great encyclopedia! Eh?"
198
547000
3000
և մենք կունենանք հրաշալի հանրագիտարան։ Հը՞»:
09:22
Right. Dumbest idea ever.
199
550000
4000
Իհարկե։ Աշխարհի ամենահիմար միտքն է։
09:26
(Laughter)
200
554000
1000
(Ծիծաղ)
09:27
In fact, Wikipedia is an idea so profoundly stupid
201
555000
5000
Իրականում, Վիքիփեդիայի միտքն այնքան հիմար է,
09:32
that even Jimbo never had it.
202
560000
3000
որ նույնիսկ Ջիմբոյի մտքով այն չի անցել։
09:35
Jimbo's idea was for Nupedia.
203
563000
2000
Ջիմբոյի մտահղացումը Նուպեդիան էր։
09:37
It was going to be totally traditional. He would pay people money
204
565000
2000
Այն պիտի ամբողջովին ավանդական լիներ։ Նա մարդկանց գումար կվճարեր,
09:39
because he was feeling like a good guy,
205
567000
2000
որովհետև նա լավ մարդ էր,
09:41
and the money would go to the people
206
569000
2000
և մարդիկ գումար կստանային
09:43
and they would write the articles.
207
571000
2000
և հոդվածներ կգրեին։
09:45
The wiki was introduced
208
573000
2000
Վիքին ստեղծվեց,
09:47
so others could make suggestions on edits --
209
575000
2000
որպեսզի մյուսները կարողանան խմբագրական առաջարկներ անել,
09:49
as almost an afterthought, a back room.
210
577000
2000
համարյա որպես ուշացած մտքերի համար մի սենյակ։
09:51
And then it turns out the back room grew
211
579000
3000
Իսկ ապա այնպես ստացվեց, որ սենյակը մեծացավ
09:54
to encompass the entire project.
212
582000
2000
և ընդգրկեց ամբողջ նախագիծը։
09:56
And today, Wikipedia is so ubiquitous
213
584000
3000
Եվ այսօր Վիքիփեդիան այնքան համատարած է,
09:59
that you can now find it on Chinese restaurant menus.
214
587000
4000
որ դուք կարող եք գտնել այն չինական ռեստորանների ճաշացուցակներում։
10:03
(Laughter)
215
591000
6000
(Ծիծաղ)
10:09
I am not making this up.
216
597000
2000
Ես սա չեմ հնարում։
10:11
(Laughter)
217
599000
2000
(Ծիծաղ)
10:13
I have a theory I can explain later.
218
601000
3000
Մի տեսություն ունեմ, որը կարող եմ հետո բացատրել։
10:16
Suffice it to say for now that I prefer my Wikipedia
219
604000
2000
Հիմա պարզապես ասեմ, որ նախընտրում եմ իմ Վիքիփեդիան
10:18
stir-fried with pimentos.
220
606000
2000
կարմիր պղպեղով տապակված։
10:20
(Laughter)
221
608000
2000
(Ծիծաղ)
10:22
But now, Wikipedia doesn't just spontaneously work.
222
610000
3000
Բայց Վիքիփեդիան ինքն իրենով չի աշխատում։
10:25
How does it really work? It turns out
223
613000
2000
Ինչպե՞ս է այն իրականում աշխատում։ Պարզվում է,
10:27
there is a back room that is kind of windowless,
224
615000
2000
կա մի սենյակ, որը չունի պատուհան,
10:29
metaphorically speaking.
225
617000
2000
փոխաբերական իմաստով։
10:31
And there are a bunch of people who, on a sunny day,
226
619000
2000
Եվ կա մարդկանց մի խումբ, որոնք արևոտ օրերին,
10:33
would rather be inside
227
621000
3000
նախընտրում են նստել ներսում
10:36
and monitoring this, the administrator's notice board,
228
624000
2000
և վերահսկել ադմինիստրատորի ծանուցումների էջը,
10:38
itself a wiki page that anyone can edit.
229
626000
3000
որն ինքնին վիքի էջ է, որը յուրաքանչյուրը կարող է խմբագրել։
10:41
And you just bring your problems to the page.
230
629000
3000
Եվ մարդիկ այդ էջի վրա նկարագրում են առաջացած խնդիրները։
10:44
It's reminiscent of the description of history
231
632000
3000
Այն հիշեցնում է պատմության սահմանումը՝
10:47
as "one damn thing after another," right?
232
635000
3000
«մի անիծյալ բան մյուսի հետևից», այնպես չէ՞։
10:50
Number one: "Tendentious editing by user Andyvphil."
233
638000
4000
Համար մեկ․ «Միտումնավոր խմբագրում Andyvphil օգտվողի կողմից»։
10:54
Apologies, Andyvphil, if you're here today.
234
642000
3000
Ներիր ինձ, Andyvphil, եթե այսօր այստեղ ես։
10:57
I'm not taking sides.
235
645000
2000
Ես ոչ մեկին չեմ պաշտպանում։
10:59
"Anon attacking me for reverting."
236
647000
3000
«Անոնիմ ինչ-որ մեկը հարձակվում է ինձ վրա փոփոխությունը չընդունելու պատճառով»։
11:02
Here is my favorite: "A long story."
237
650000
2000
Այս մեկն ամենաշատն եմ սիրում․ «Երկար պատմություն»։
11:04
(Laughter)
238
652000
1000
(Ծիծաղ)
11:05
It turns out there are more people checking this page for problems
239
653000
4000
Պարզվում է, որ ավելի շատ մարդ է ստուգում թե արդյոք կայքում խնդիրներ կան,
11:09
and wanting to solve them
240
657000
2000
և ցանկանում դրանք լուծել
11:11
than there are problems arising on the page.
241
659000
3000
քան իրական խնդիրների թիվն է:
11:14
And that's what keeps Wikipedia afloat.
242
662000
3000
Եվ հենց դա է Վիքիփեդիան ջրի երեսին պահում:
11:17
At all times, Wikipedia is approximately
243
665000
3000
Բոլոր ժամանակներում, Վիքիփեդիան մոտ
11:20
45 minutes away from utter destruction. Right?
244
668000
5000
45 րոպե է հեռու ամբողջական կործանումից: Այդպես չէ:
11:25
There are spambots crawling it, trying to turn every article
245
673000
2000
Ավտոմատացված սփամի ծրագրերը փորձում են յուրաքանչյուր հոդված
11:27
into an ad for a Rolex watch.
246
675000
2000
Ռոլեքս ժամացույցի գովազդի վերածել։
11:29
(Laughter)
247
677000
1000
(Ծիծաղ)
11:30
It's this thin geeky line
248
678000
3000
Վիքին գոյություն ունի
11:33
that keeps it going.
249
681000
2000
այդ մարդկանց շնորհիվ, որոնք պահպանում են այն:
11:35
Not because it's a job,
250
683000
2000
Ոչ թե որովհետև դա աշխատանք է:
11:37
not because it's a career,
251
685000
2000
Ոչ թե որովհետև դա մասնագիտություն է,
11:39
but because it's a calling.
252
687000
2000
այլ որովհետև դա կոչում է:
11:41
It's something they feel impelled to do
253
689000
3000
Դա մի բան է, որ նրանք պարտավորված են զգում անել,
11:44
because they care about it.
254
692000
2000
որովհետև այն կարևոր է նրանց համար:
11:46
They even gather together in such groups
255
694000
2000
Նրանք նույնիսկ համախմբվում են այնպիսի խմբերում,
11:48
as the Counter-Vandalism Unit --
256
696000
2000
ինչպիսին է «Քաղաքավարություն, չափահասություն, պատասխանատվություն»
11:50
"Civility, Maturity, Responsibility" --
257
698000
3000
վանդալիզմի դեմ խումբն է, որի նպատակն է
11:53
to just clean up the pages.
258
701000
2000
մաքուր պահել էջերը:
11:55
It does make you wonder if there were, for instance,
259
703000
3000
Իհարկե հարց է առաջանում, եթե օրինակ,
11:58
a massive, extremely popular Star Trek convention one weekend,
260
706000
4000
չափազանց սիրված Star Trek-ի հսկա մի փառատոն տեղի ունենա,
12:02
who would be minding the store?
261
710000
2000
ո՞վ պիտի խանութին հետևի:
12:04
(Laughter)
262
712000
5000
(Ծիծաղ)
12:09
So what we see --
263
717000
2000
Մենք տեսնում ենք,
12:11
(Laughter)
264
719000
3000
(Ծիծաղ)
12:14
what we see in this phenomenon
265
722000
4000
Այս երևույթում մենք տեսնում ենք նույնը, ինչ
12:18
is something that the crazed, late traffic engineer
266
726000
4000
ճանապարհի երթևկության մի խենթ նախագծող
12:22
Hans Monderman discovered in the Netherlands,
267
730000
2000
Հանս Մոնդերմանը հայտնաբերել էր Նիդերլանդներում
12:24
and here in South Kensington, that sometimes
268
732000
2000
և այստեղ Հարավային Քենսինքթոնում, որ երբեմն,
12:26
if you remove some of the external rules and signs and everything else,
269
734000
5000
երբ հեռացնում ենք արտաքին կանոնները, նշանները և մնացած ամեն բան,
12:31
you can actually end up
270
739000
2000
մենք իրականում ունենում ենք
12:33
with a safer environment in which people can function,
271
741000
3000
շատ ավելի ապահով միջավայր, որտեղ մարդիկ կարող են գործել,
12:36
and one in which they are more human with each other.
272
744000
3000
և ավելի մարդկային գտնվել մեկը մյուսի հանդեպ:
12:39
They're realizing that they
273
747000
2000
Նրանք գիտակցում են, որ պիտի
12:41
have to take responsibility for what they do.
274
749000
2000
պատասխանատու լինեն իրենց արարքների համար:
12:43
And Wikipedia has embraced this.
275
751000
3000
Եվ Վիքիփեդիան որդեգրել է այդ մոտեցումը:
12:46
Some of you may remember Star Wars Kid,
276
754000
3000
Ձեզանից ոմանք միգուցե կհիշեն Star Wars-ի պատանուն,
12:49
the poor teenager who filmed himself with a golf ball retriever,
277
757000
4000
խեղճ պատանին, որ նկարահանել էր իրեն գոլֆի գնդակի մականով
12:53
acting as if it were a light saber.
278
761000
2000
խաղալիս այնպես կարծես այն լուսային թուր լինի:
12:55
The film, without his permission or even knowledge at first,
279
763000
3000
Ֆիլմն, առանց իր թույլտվության և սկզբնական շրջանում նույնիսկ առանց իր իմացության
12:58
found its way onto the Internet.
280
766000
2000
հայտնվեց համացանցում:
13:00
Hugely viral video. Extremely popular.
281
768000
3000
Այն վիրուսային հոլովակ դարձավ, և հսկայական տարածում ստացավ:
13:03
Totally mortifying to him.
282
771000
3000
Ստորացուցիչ էր տղայի համար։
13:06
Now, it being encyclopedic and all,
283
774000
2000
Լինելով հանրագիտարան,
13:08
Wikipedia had to do an article about Star Wars Kid.
284
776000
3000
Վիքիփեդիան պարտավոր էր ունենալ Star Wars պատանու մասին հոդված:
13:11
Every article on Wikipedia has a corresponding discussion page,
285
779000
2000
Վիքիփեդիայի յուրաքանչյուր հոդված ունի համապատասխան քննարկումների էջ:
13:13
and on the discussion page
286
781000
2000
Եվ քննարկման էջի վրա,
13:15
they had extensive argument among the Wikipedians
287
783000
3000
Վիքիփեդիականները մի հսկայական բանավեճ ծավալեցին,
13:18
as to whether to have his real name
288
786000
4000
հոդվածում տղայի իրական անունը
13:22
featured in the article.
289
790000
2000
նշելու խնդրի շուրջ:
13:24
You could see arguments on both sides.
290
792000
2000
Երկու կողմերն էլ ունեին փաստարկներ:
13:26
Here is just a snapshot of some of them.
291
794000
2000
Ահա դրանցից մի քանիսը:
13:28
They eventually decided --
292
796000
2000
Վերջ ի վերջո որոշվեց,
13:30
not unanimously by any means --
293
798000
2000
իհարկե դա միաձայն որոշում չէր,
13:32
not to include his real name,
294
800000
2000
չներառել տղայի իրական անունը,
13:34
despite the fact that nearly all media reports did.
295
802000
3000
չնայած նրան, որ համարյա բոլոր լրագրողներն ընդգրկել էին նրա անունը:
13:37
They just didn't think it was the right thing to do.
296
805000
3000
Նրանք պարզապես չէին կարծում, որ դա ճիշտ կլինի:
13:40
It was an act of kindness.
297
808000
2000
Դա բարության դրսևորում էր:
13:42
And to this day, the page for Star Wars Kid
298
810000
2000
Եվ մինչ այսօր, Star Wars պատանու էջը
13:44
has a warning right at the top
299
812000
2000
աջ վերևի մասում ունի զգուշացում,
13:46
that says you are not to put his real name on the page.
300
814000
3000
որն ասում է, որ չի կարելի ընդգրկել նրա իրական անունը:
13:49
If you do, it will be removed immediately,
301
817000
2000
Եթե դուք նշեք այն, անունն անմիջապես կհեռացվի,
13:51
removed by people who may have disagreed with the original decision,
302
819000
4000
մարդկանց կողմից, որոնք միգուցե և համաձայն չէին նախնական որոշման հետ,
13:55
but respect the outcome
303
823000
3000
բայց հարգում են վերջնական արդյունքը,
13:58
and work to make it stay
304
826000
2000
և աշխատում են պահպանել այն,
14:00
because they believe in something bigger than their own opinion.
305
828000
4000
որովհետև նրանք հավատում են, որ սեփական կարծիքից զատ ավելի կարևոր բան կա:
14:04
As a lawyer, I've got to say these guys are inventing the law
306
832000
3000
Որպես իրավաբան պիտի ասեմ, որ այս մարդիկ այս ընթացքում ստեղծում են օրենք,
14:07
and stare decisis and stuff like that as they go along.
307
835000
4000
նախադեպային որոշումներ և նման բաներ։
14:11
Now, this isn't just limited to Wikipedia.
308
839000
3000
Սա չի սահմանափակվում միայն Վիքիփեդիայի օրինակով։
14:14
We see it on blogs all over the place.
309
842000
2000
Մենք տեսնում ենք դա ամենուր` բլոգերի օրինակով։
14:16
I mean, this is a 2005 Business Week cover.
310
844000
3000
Սա 2005 Business Week-ի շապիկն է։
14:19
Wow. Blogs are going to change your business.
311
847000
2000
Բլոգերը փոխելու են ձեր բիզնեսը։
14:21
I know they look silly. And sure they look silly.
312
849000
3000
Գիտեմ դրանք հիմար տեսք ունեն: Վստահաբար դրանք հիմար տեսք ունեն։
14:24
They start off on all sorts of goofy projects.
313
852000
2000
Դրանք օգտագործվում են տարբեր տեսակի ցանցառ նախագծերի համար։
14:26
This is my favorite goofy blog:
314
854000
2000
Սա իմ ամենասիրելի ցանցառ բլոգն է
14:28
Catsthatlooklikehitler.com.
315
856000
3000
Catsthatlooklikehitler.com.
14:31
(Laughter)
316
859000
1000
(Ծիծաղ)
14:32
You send in a picture of your cat
317
860000
3000
Դուք ուղարկում եք ձեր կատվի նկարը,
14:35
if it looks like Hitler.
318
863000
2000
եթե այն նման է Հիտլերին:
14:37
(Laughter)
319
865000
7000
(Ծիծաղ)
14:44
Yeah, I know. Number four, it's like, can you imagine
320
872000
2000
Գիտեմ: Համար չորսը.. կարող եք պատկերացնել
14:46
coming home to that cat everyday?
321
874000
2000
ամեն օր տուն գնալ այդ կատվի մոտ:
14:48
(Laughter)
322
876000
1000
(Ծիծաղ)
14:49
But then, you can see the same kind of whimsy
323
877000
4000
Դուք կարող եք տեսնել նույն տարօրինակ գաղափարները
14:53
applied to people.
324
881000
2000
կիրառված նաև մարդկանց հանդեպ։
14:55
So this is a blog devoted to unfortunate portraiture.
325
883000
4000
Ահա սա մի բլոգ է նվիրված անհաջող դիմանկարներին։
14:59
This one says, "Bucolic meadow with split-rail fence.
326
887000
3000
Այս մեկն ասում է, «Հովվերգական մարգագետին երկփեղկանի ցանկապատով։
15:02
Is that an animal carcass behind her?"
327
890000
2000
Նրա հետևում կենդանու դիակ է՞»:
15:04
(Laughter)
328
892000
1000
(Ծիծաղ)
15:05
You're like, "You know? I think that's an animal carcass
329
893000
2000
Դուք էլ ասում եք, «Գիտեք, կարծում եմ դա կենդանու դիակ է
15:07
behind her."
330
895000
2000
նրա հետևում»:
15:09
And it's one after the other.
331
897000
2000
Եվ այդպես, մեկը մյուսի հետևից:
15:11
But then you hit this one. Image removed at request of owner.
332
899000
4000
Բայց այնուհետև տեսնում եք հետևյալը. նկարը հեռացված է սեփականատիրոջ խնդրանքով:
15:15
That's it. Image removed at request of owner.
333
903000
2000
Այդքան բան: Նկարը հեռացված է սեփականատիրոջ խնդրանքով:
15:17
It turns out that somebody lampooned here
334
905000
2000
Պարզվում է, որ ինչ-որ մեկը, ում ծաղրել են այս կայքում,
15:19
wrote to the snarky guy that does the site,
335
907000
3000
գրել է կայքը վարող անձին,
15:22
not with a legal threat, not with an offer of payment,
336
910000
3000
և ոչ թե սպառնացել է կամ գումար առաջարկել,
15:25
but just said, "Hey, would you mind?"
337
913000
2000
այլ պարզապես ասել, «Դեմ չե՞ս լինի»:
15:27
The person said, "No, that's fine."
338
915000
2000
Անձն էլ պատասխանել է՝ իհարկե ոչ։
15:29
I believe we can build architectures online
339
917000
4000
Ես հավատում եմ, որ մենք կարող ենք կառուցել առցանց ճարտարապետություն,
15:33
to make such human requests
340
921000
3000
որը կնպաստի նրան, որ այսպիսի մարդկային խնդրանքները
15:36
that much easier to do,
341
924000
2000
շատ ավելի դյուրին լինեն,
15:38
to make it possible for all of us to see
342
926000
2000
և որը հնարավոր կդարձնի մեզ տեսնել
15:40
that the data we encounter online
343
928000
2000
որ տեղեկատվությունը, որի հետ մենք առընչվում ենք ցանցում,
15:42
is just stuff on which to click and paste and copy and forward
344
930000
4000
ուղղակի բաներ են, որ մենք կարող ենք, ընդօրինակել կամ ուղարկել մյուսներին,
15:46
that actually represents human emotion
345
934000
3000
ինչն իրականում պատկերում է մարդկային զգացմունքներ,
15:49
and endeavor and impact,
346
937000
2000
ջանք և ազդեցություն,
15:51
and to be able to have an ethical moment
347
939000
2000
և բարոյագիտական մոտեցում ցուցաբերել կարողանալու համար,
15:53
where we decide how we want to treat it.
348
941000
3000
երբ մենք որոշում ենք կայացնում ինչպես վարվել այդ տեղեկատվության հետ։
15:56
I even think it can go into the real world.
349
944000
3000
Ես նույնիսկ կարծում եմ, որ սա կարող է կիրառվել իրական աշխարհում։
15:59
We can end up, as we get in a world with more censors --
350
947000
3000
Հնարավոր է, որ գրաքննությունն ավելի մեծ չափերի հասնի,
16:02
everywhere there is something filming you, maybe putting it online --
351
950000
3000
ամեն ուր նկարահանող սարքավորումներ կան, միգուցե այնհուհետև այդ ամենը հայտնվում է համացանցում:
16:05
to be able to have a little clip you could wear
352
953000
2000
Եվ մենք կարող ենք ունենալ մի փոքրիկ կրծքանշան,
16:07
that says, "You know, I'd rather not."
353
955000
2000
որի վրա գրված կլինի, «Գիտեք, ես չէի ցանկանա»:
16:09
And then have technology
354
957000
3000
Եվ այնուհետև ունենալ տեխնոլոգիա,
16:12
that the person taking the photo will know later,
355
960000
2000
որի միջոցով, լուսանկարողը կարող է իմանալ,
16:14
this person requested to be contacted
356
962000
2000
որ այս անձը խնդրել է կապնվել իր հետ,
16:16
before this goes anywhere big,
357
964000
2000
մինչ իր նկարը տարածում կստանա,
16:18
if you don't mind.
358
966000
2000
եթե դեմ չեք:
16:20
And that person taking the photo can make a decision
359
968000
2000
Եվ լուսանկարողը կարող է որոշում կայացնել, թե
16:22
about how and whether to respect it.
360
970000
4000
արդյոք հաշվի առնել խնդրանքը և ինչպես դա անել:
16:26
In the real world, we see filtering of this sort
361
974000
2000
Իրական աշխարհում մենք տեսնում ենք նման ֆիլտրում,
16:28
taking place in Pakistan.
362
976000
2000
որը տեղի է ունենում Պակիստանում:
16:30
And we now have means that we can build, like this system,
363
978000
4000
Եվ այժմ մենք հնարավորություն ունենք կառուցել այնպիսի համակարգ,
16:34
so that people can report the filtering as they encounter it.
364
982000
3000
որտեղ մարդիկ կարող են զեկուցել ֆիլտրման մասին, երբ հանդիպում են այն:
16:37
And it's no longer just a "I don't know. I couldn't get there. I guess I'll move on,"
365
985000
4000
Սա այլևս պարզապես «Չգիտեմ: Չկարողացա այնտեղ հասնել: Անցնեմ առաջ» չէ,
16:41
but suddenly a collective consciousness
366
989000
2000
այլ ուղղակի դառնում է կոլեկտիվ գիտակցություն,
16:43
about what is blocked and censored
367
991000
3000
ցանցում արգելափակված և գրաքննության ենթարկված
16:46
where online.
368
994000
2000
նյութի մասին:
16:48
In fact, talk about technology imitating life
369
996000
4000
Իրականում, կարծես տեխնոլոգիան ընդօրինակում է կյանքը,
16:52
imitating tech, or maybe it's the other way around.
370
1000000
3000
որն ընդօրինակում է տեխնոլոգիան, կամ հակառակը:
16:55
An NYU researcher here took little cardboard robots
371
1003000
3000
Նյու-Յորքի համալսարանի մի հետազոտող պատրաստել էր ստվարաթղթից փոքրիկ ռոբոտներ,
16:58
with smiley faces on them,
372
1006000
2000
որոնց վրա պատկերված էին դեմքեր, և որոնք ունեին
17:00
and a motor that just drove them forward
373
1008000
3000
շարժիչ, որն էլ նրանց առաջ էր տանում,
17:03
and a flag sticking out the back
374
1011000
2000
ինչպես նաև մի դրոշակ
17:05
with a desired destination.
375
1013000
2000
որտեղ նշված էր նպատակակետը:
17:07
It said, "Can you help me get there?"
376
1015000
2000
Այնտեղ գրված էր. «Կարո՞ղ եք օգնել ինձ տեղ հասնել»։
17:09
Released it on the streets of Manhattan.
377
1017000
4000
Այն բաց էր թողված Մանհեթենի փողոցներում:
17:13
(Laughter)
378
1021000
2000
(Ծիծաղ)
17:15
They'll fund anything these days.
379
1023000
3000
Այսօր ամեն ինչ ֆինանսավորում են:
17:18
Here is the chart of over 43 people
380
1026000
2000
Ահա մի դիագրամ, որը ցույց է տալիս ավելի քան 43 մարդկանց,
17:20
helping to steer the robot that could not steer
381
1028000
3000
որոնք օգնել են ռոբոտին առաջ գնալ, երբ այն չէր կարող շարժվել,
17:23
and get it on its way, from one corner
382
1031000
2000
և ճիշտ ուղու վրա դնել,
17:25
from one corner of Washington Square Park
383
1033000
2000
Վաշինգտոնի Սքուեր պուրակի մի անկյունից մյուսը
17:27
to another.
384
1035000
2000
հասնելու համար։
17:29
That leads to example number three: hitchhiking.
385
1037000
4000
Որը բերում է մեզ օրինակ համար երեքին․ ավտոստոպով ճամփորդությանը։
17:33
I'm not so sure hitchhiking is dead.
386
1041000
3000
Ես չեմ կարծում, որ ավտոստոպով ճամփորդությունն անցյալում է։
17:36
Why? There is the Craigslist rideshare board.
387
1044000
4000
Ինչու՞։ Գոյություն ունի Craigslist ուղևորությունների տախտակ։
17:40
If it were called the Craigslist hitchhiking board,
388
1048000
3000
Եթե այն կոչվեր Craigslist ավտոստոպով ճամփորդությունների տախտակ,
17:43
tumbleweeds would be blowing through it.
389
1051000
2000
հավանաբար այնտեղ մոլախոտներ կաճեին։
17:45
But it's the rideshare board, and it's basically the same thing.
390
1053000
3000
Բայց դա ուղևորություններ համատեղելու տախտակ է, և սկզբունքորեն նույն բանն է։
17:48
Now why are people using it?
391
1056000
2000
Ինչու՞ են մարդիկ այն օգտագործում։
17:50
I don't know. Maybe they think that, uh, killers don't plan ahead?
392
1058000
3000
Չգիտեմ։ Միգուցե նրանք կարծում են, որ մարդասպանները նախօրոք չեն պլանավորում։
17:53
(Laughter)
393
1061000
6000
(Ծիծաղ)
17:59
No. I think the actual answer is
394
1067000
2000
Չէ։ Իրականում կարծում եմ, որ երբ
18:01
that once you reframe it,
395
1069000
2000
դուք վերափոխում եք մի բան,
18:03
once you get out of one set of stale expectations
396
1071000
3000
երբ ազատվում եք ծրագրի հին սպասելիքներից,
18:06
from a failed project that had its day,
397
1074000
3000
մի ձախողված ծրագիր, որը հաջողակ է եղել անցյալում,
18:09
but now, for whatever reason, is tarnished,
398
1077000
2000
բայց այժմ ինչ-որ պատճարով իր դարն ապրել է,
18:11
you can actually rekindle the kind of human kindness and sharing
399
1079000
4000
դուք իրականում կարող եք վերածնել այնպիսի մարդկային բարիություն և մասնակցություն,
18:15
that something like this on Craigslist represents.
400
1083000
3000
որ հանդիպում է Craigslist-ում։
18:18
And then you can highlight it
401
1086000
2000
Եվ այնուհետև դուք կարող եք վերափոխել այն
18:20
into something like,
402
1088000
2000
ենթադրենք,
18:22
yes, CouchSurfing.org.
403
1090000
3000
CouchSurfing.org-ի։
18:25
CouchSurfing: one guy's idea
404
1093000
3000
CouchSurfing.org-ը մեկ երիտասարդի գաղափար է,
18:28
to, at last, put together people who are going somewhere far away
405
1096000
3000
միավորել մարդկանց, որոնք հեռու մի տեղ են ճամփորդում
18:31
and would like to sleep on a stranger's couch for free,
406
1099000
5000
և կցանկանային անվճար գիշերել որևէ անծանոթի տանը,
18:36
with people who live far away,
407
1104000
2000
այն մարդկանց հետ, որոնք հեռու մի տեղում են ապրում,
18:38
and would like someone they don't know to sleep on their couch for free.
408
1106000
4000
և ցանկանում են անվճար օթևան տրամադրել որևէ անծանոթի:
18:42
It's a brilliant idea.
409
1110000
4000
Դա հրաշալի միտք է:
18:46
It's a bee that, yes, flies.
410
1114000
2000
Դա մեղու է, որը թռնում է:
18:48
Amazing how many successful couch surfings there have been.
411
1116000
3000
Զարմանալի է, թե քանի հաջողակ օրինակներ են եղել:
18:51
And if you're wondering, no, there have been no known fatalities
412
1119000
4000
Եվ եթե ցանկանում եք իմանալ, CouchSurfing-ի հետ առչություն ունեղող
18:55
associated with CouchSurfing.
413
1123000
2000
ոչ մի հայտնի մահվան դեպք չի գրանցվել:
18:57
Although, to be sure, the reputation system, at the moment,
414
1125000
3000
Չնայած ներկայումս գնահատման համակարգն այնպիսին է,
19:00
works that you leave your report after the couch surfing experience,
415
1128000
3000
որ դուք գրանցում եք Ձեր կարծիքը միայն փորձից հետո:
19:03
so there may be some selection bias there.
416
1131000
3000
Այնպես որ, հնարավոր է, որ այստեղ կանխակալ ընտրության խնդիր կա:
19:06
(Laughter)
417
1134000
4000
(Ծիծաղ)
19:10
So, my urging, my thought,
418
1138000
4000
Այսպիսով, իմ համոզմունքը, իմ միտքն այն է,
19:14
is that the Internet isn't just a pile of information.
419
1142000
3000
որ համացանցը տեղեկատվության կույտ չէ:
19:17
It's not a noun. It's a verb.
420
1145000
3000
Այն գոյական չէ: Այն բայ է:
19:20
And when you go on it,
421
1148000
2000
Եվ երբ դուք օգտվում եք դրանից,
19:22
if you listen and see carefully and closely enough,
422
1150000
4000
եթե ականջ դնեք և բավականին ուշադիր նայեք,
19:26
what you will discover
423
1154000
2000
դուք կհայտնաբերեք,
19:28
is that that information
424
1156000
2000
որ այդ տեղեկատվությունը
19:30
is saying something to you.
425
1158000
2000
ինչ-որ բան է ասում ձեզ:
19:32
What it's saying to you is what we heard yesterday,
426
1160000
2000
Այն ասում է նույնն ինչ երեկ
19:34
Demosthenes was saying to us.
427
1162000
3000
Դեմեսթենեսն էր ասում:
19:37
It's saying, "Let's march." Thank you very much.
428
1165000
4000
Այն ասում է. «Եկեք առաջ քայլենք»։ Շատ շնորհակալություն:
19:41
(Applause)
429
1169000
2000
(Ծափահարություններ)
ABOUT THE SPEAKER
Jonathan Zittrain - Net watchdogJonathan Zittrain wants to make sure the electronic frontier stays open -- and he's looking to the Internet's millions of users for its salvation.
Why you should listen
The increasing proliferation of "tethered" devices, from iPhones to Xboxes, is only one of countless threats to the freewheeling Internet as we know it. There's also spam, malware, misguided legislation and a drift away from what Internet law expert Jonathan Zittrain calls "generativity" -- a system's receptivity to unanticipated (and innovative) change instigated by myriad users.
Harvard law professor Zittrain, as an investigator for the OpenNet initiative and co-founder of Harvard's Berkman Center for Internet and Society, has long studied the legal, technological and world-shaking aspects of quickly morphing virtual terrains. He performed the first large-scale tests of Internet filtering in China and Saudi Arabia in 2002. His initiatives include projects to fight malware (StopBadware) and ChillingEffects, a site designed to support open content by tracking legal threats to individual users.
Jonathan Zittrain | Speaker | TED.com