TEDSalon London 2010
Michael Pawlyn: Using nature's genius in architecture
Michael Pawlyn: Gjenialiteti i natyres i përdorur në arkitekturë.
Filmed:
Readability: 4.9
2,031,800 views
Si mund të ndërtojnë arkitektët një botë të re të bukurisë të vetqëndrueshme? Duke mësuar nga natyra. Në TEDSalon në Londër, Michael Pawlyn përshkruan tre prirjet e natyrës që mund të transformojnë arkitekturën dhe shoqërinë: efikasitetit radikal të burimeve, sisteme të mbyllura vetrregulluese dhe shfrytëzimin e energjisë diellore.
Michael Pawlyn - Architect
Michael Pawlyn takes cues from nature to make new, sustainable architectural environments. Full bio
Michael Pawlyn takes cues from nature to make new, sustainable architectural environments. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
I'd like to start with a couple of quick examples.
0
0
3000
Do të doja të filloja me disa shembuj të shkurtër.
00:18
These are spinneret glands
1
3000
2000
Këto janë gjëndrat tjerrëse
00:20
on the abdomen of a spider.
2
5000
2000
në barkun e merimangës.
00:22
They produce six different types of silk, which is spun together into a fiber,
3
7000
3000
Ato prodhojnë gjashtë lloje të ndryshme mëndafshi, të thurura së bashku në një fije,
00:25
tougher than any fiber humans have ever made.
4
10000
3000
më të fortë se çdo fije të prodhuar ndonjëherë nga njeriu.
00:28
The nearest we've come is with aramid fiber.
5
13000
3000
Më e ngjashmja që kemi arritur të bëjmë është fibra aramid.
00:31
And to make that, it involves extremes of temperature,
6
16000
2000
Dhe për ta prodhuar atë përfshihenn, temperatura ekstreme
00:33
extremes of pressure and loads of pollution.
7
18000
3000
presione ekstreme dhe sasi të mëdha ndotjeje.
00:36
And yet the spider manages to do it at ambient temperature and pressure
8
21000
3000
Ende, merimanga arrin ta bëjë atë në temperaturën dhe presionin e ambjentit
00:39
with raw materials of dead flies and water.
9
24000
3000
me lëndë të para mizat e vdekura dhe ujë.
00:42
It does suggest we've still got a bit to learn.
10
27000
2000
Kjo sugjeron që akoma kemi sado pak për të mësuar.
00:44
This beetle can detect a forest fire at 80 kilometers away.
11
29000
3000
Ky Brumbull mund të pikasë një zjarr në pyll, në 80 km larg.
00:47
That's roughly 10,000 times the range
12
32000
2000
Kjo distancë është përafërsisht 10.000 herë
00:49
of man-made fire detectors.
13
34000
2000
ajo e detektorëve të zjarrit të bërë nga njeriu.
00:51
And what's more, this guy doesn't need a wire
14
36000
2000
Dhe për më tepër, ai s'ka nevojë për tel
00:53
connected all the way back to a power station burning fossil fuels.
15
38000
4000
të lidhur deri te centrali elektrik i cili përdor lëndë djegëse.
00:57
So these two examples give a sense of what biomimicry can deliver.
16
42000
3000
Pra, këto dy shembuj të japin një kuptim të asaj që mund të na ofrojë Biomimikri.
01:00
If we could learn to make things and do things the way nature does,
17
45000
3000
Nëse mund të mësojmë të prodhojmë dhe të bëjmë gjërat në mënyrën që i bën të natyra,
01:03
we could achieve factor 10, factor 100,
18
48000
2000
mund të arrijmë të kursejmë 10 herë, 100 herë,
01:05
maybe even factor 1,000 savings
19
50000
2000
bile ndoshta 1000 herë
01:07
in resource and energy use.
20
52000
3000
në përdorimin e burimeve dhe të energjisë.
01:10
And if we're to make progress with the sustainability revolution,
21
55000
3000
Dhe në se do bëjmë progres me revolucionin e vetmbështetjes
01:13
I believe there are three really big changes
22
58000
2000
besoj se janë tre ndryshime me të vërtet të mëdha
01:15
we need to bring about.
23
60000
2000
që duhet të sjellim.
01:17
Firstly, radical increases in resource efficiency.
24
62000
3000
Së pari, rritje radikale në efikasitetin e burimeve.
01:20
Secondly, shifting from a linear, wasteful,
25
65000
2000
Së dyti, kalimi nga mënyra lineare, shpërdoruese,
01:22
polluting way of using resources
26
67000
2000
ndotëse e përdorimit të burimeve
01:24
to a closed-loop model.
27
69000
2000
në modelin e rrethit të mbyllur .
01:26
And thirdly, changing from a fossil fuel economy
28
71000
2000
Dhe së treti, ndryshimi nga një ekonomi e lëndëve djegëse
01:28
to a solar economy.
29
73000
2000
në një ekonomi diellore.
01:30
And for all three of these, I believe,
30
75000
2000
Dhe për të tre këto, besoj,
01:32
biomimicry has a lot of the solutions that we're going to need.
31
77000
2000
Biomimikri ka plot zgjidhje që do të na duhen.
01:34
You could look at nature as being like a catalog of products,
32
79000
3000
Ju mund ta shikoni natyrën, si katalog produktesh,
01:37
and all of those have benefited
33
82000
2000
dhe të gjithë ata kanë përfituar
01:39
from a 3.8-billion-year research and development period.
34
84000
3000
nga një periudhë hulumtimi e zhvillimi 3.8 miliard-vjeçare.
01:42
And given that level of investment, it makes sense to use it.
35
87000
3000
Dhe në këto nivele investimi, është logjike ta përdorim atë.
01:45
So I'm going to talk about some projects that have explored these ideas.
36
90000
3000
Tani do të flas për disa projekte që kanë eksploruar këto ide.
01:48
And let's start with radical increases
37
93000
2000
Dhe le të fillojmë me rritjen radikale
01:50
in resource efficiency.
38
95000
2000
të efikasitetit të burimeve.
01:52
When we were working on the Eden Project,
39
97000
2000
Kur po punonim në Projektin Eden
01:54
we had to create a very large greenhouse
40
99000
2000
kishim për të krijuar një serë shumë të madhe
01:56
in a site that was not only irregular,
41
101000
2000
në një vendndodhje që kishte, jo vetëm formë të parregullt,
01:58
but it was continually changing because it was still being quarried.
42
103000
3000
por ishte vazhdimisht në ndryshim, sepse vazhdonte të gërmohej.
02:01
It was a hell of a challenge,
43
106000
2000
Ishte një sfidë e vërtetë,
02:03
and it was actually examples from biology
44
108000
2000
dhe në fakt ishin shembujt nga biologjia
02:05
that provided a lot of the clues.
45
110000
2000
që na dhanë shumë ide.
02:07
So for instance,
46
112000
2000
Kështu për shembull,
02:09
it was soap bubbles that helped us generate a building form
47
114000
2000
ishte flluska e sapunit që na ndihmoi të krijonim një formë ndërtimi
02:11
that would work regardless of the final ground levels.
48
116000
3000
që do të punonte pavarësisht nga niveli përfundimtar i tokës.
02:14
Studying pollen grains
49
119000
2000
Studimi i kokrrave të polenit
02:16
and radiolaria and carbon molecules
50
121000
2000
dhe planktonit radiolaria dhe molekulave të karbonit
02:18
helped us devise the most efficient structural solution
51
123000
3000
na ndihmoi të krijonim zgjidhje më efikase strukturore
02:21
using hexagons and pentagons.
52
126000
3000
duke përdorur gjashtëkendsha dhe pesëkëndsha.
02:24
The next move was that we wanted
53
129000
2000
Hapi tjetër që donim të bënim ishte
02:26
to try and maximize the size of those hexagons.
54
131000
2000
ishte maksimizimi i përmasave të këtyre gjashtëkëndshave.
02:28
And to do that we had to find an alternative to glass,
55
133000
2000
Dhe për të bërë këtë duhet të gjenim një alternativë për xhamin,
02:30
which is really very limited in terms of its unit sizes.
56
135000
3000
i cili është me të vërtetë shumë i kufizuar në drejtim të madhësive njësi.
02:33
And in nature there are lots of examples
57
138000
3000
Dhe në natyrë ka shumë shembuj
02:36
of very efficient structures based on pressurized membranes.
58
141000
3000
të strukturave shumë të efektshme me bazë membranat e presuara .
02:39
So we started exploring this material called ETFE.
59
144000
3000
Pra, kemi filluar të eksplorojmë këtë material të quajtur ETFE.
02:42
It's a high-strength polymer.
60
147000
2000
Ky është një polimer shumë rezistent.
02:44
And what you do is you put it together in three layers,
61
149000
2000
Dhe mënyra si e përdor është që vendos tri shtresa së bashku,
02:46
you weld it around the edge, and then you inflate it.
62
151000
3000
e ngjit me kujdes tek anët, dhe pastaj e fryn atë.
02:49
And the great thing about this stuff
63
154000
2000
Dhe ajo që është gjeniale në lidhje me këtë gjë
02:51
is you can make it in units
64
156000
2000
është që mund ta bësh në njësi
02:53
of roughly seven times the size of glass,
65
158000
2000
që janë rreth shtatë herë më të mëdha se prej xhami.
02:55
and it was only one percent of the weight of double-glazing.
66
160000
2000
Dhe kjo ishte vetëm një për qind e peshës së xhamit të dyfishtë.
02:57
So that was a factor-100 saving.
67
162000
2000
Pra kemi një faktor 100 herë kursimi.
02:59
And what we found is that we got into a positive cycle
68
164000
3000
Dhe zbuluam që kishim hyrë në një cikël pozitiv
03:02
in which one breakthrough facilitated another.
69
167000
2000
në të cilin një zbulim i madh sjell një tjetër.
03:04
So with such large, lightweight pillows,
70
169000
3000
Pra, me jastëkë të mëdhenj të tillë, shumë të lehtë,
03:07
we had much less steel.
71
172000
2000
kishim shumë më pak çelik.
03:09
With less steel we were getting more sunlight in,
72
174000
2000
Më pak çelik lejonte më shumë dritë dielli brenda,
03:11
which meant we didn't have to put as much extra heat in winter.
73
176000
3000
të tillë që nuk kishim nevoje për shumë ngrohje shtesë në dimër.
03:14
And with less overall weight in the superstructure,
74
179000
2000
Dhe me një peshë të përgjithshme më të vogël të superstrukturës,
03:16
there were big savings in the foundations.
75
181000
2000
themelet u realizuan me kursime të mëdha.
03:18
And at the end of the project we worked out
76
183000
2000
Dhe në fund të projektit llogaritëm
03:20
that the weight of that superstructure
77
185000
2000
se pesha e superstrukturës
03:22
was actually less than the weight of the air inside the building.
78
187000
3000
ishte në fakt më e ulët se pesha e ajrit brenda ndërtesës.
03:25
So I think the Eden Project is a fairly good example
79
190000
3000
Kështu që unë mendoj se Projekti Eden është një shembull mjaft i mirë
03:28
of how ideas from biology
80
193000
2000
se si idetë nga biologjia
03:30
can lead to radical increases in resource efficiency --
81
195000
3000
mund të çojnë në rritje radikale në efikasitetit të burimeve
03:33
delivering the same function,
82
198000
2000
duke plotësuar të njëjtën funksion,
03:35
but with a fraction of the resource input.
83
200000
2000
por me një fraksion të burimeve të dhëna.
03:37
And actually there are loads of examples in nature
84
202000
2000
Dhe në fakt, në natyrë ka plot shembuj
03:39
that you could turn to for similar solutions.
85
204000
3000
që mund t'i drejtohesh për zgjidhje të ngjashme.
03:42
So for instance, you could develop super-efficient roof structures
86
207000
3000
Kështu p.sh. mund të zhvillohen struktura çatish superefikase
03:45
based on giant Amazon water lilies,
87
210000
3000
në bazë të zambakëve gjigant të ujit të Amazonës,
03:48
whole buildings inspired by abalone shells,
88
213000
2000
ndërtesa të tëra të frymëzuara nga guaskat e kërmijve,
03:50
super-lightweight bridges inspired by plant cells.
89
215000
3000
ura super-të-lehta të frymëzuara nga qelizat bimore.
03:53
There's a world of beauty and efficiency to explore here
90
218000
3000
Ekziston një botë e bukurisë dhe efikasitetit për t'u eksploruar
03:56
using nature as a design tool.
91
221000
3000
duke përdorur natyrën si mjet projektimi.
03:59
So now I want to go onto talking about the linear-to-closed-loop idea.
92
224000
3000
Tani dua të flas mbi idenë e kalimit nga procesi linear në atë të rrethit të mbyllur.
04:02
The way we tend to use resources
93
227000
2000
Mënyra se si tentojmë t'i përdorim burimet
04:04
is we extract them,
94
229000
2000
është që i nxjerrim ato,
04:06
we turn them into short-life products and then dispose of them.
95
231000
2000
i kthejmë ato në produkte jetëshkurtër dhe pastaj i shkatërrojmë.
04:08
Nature works very differently.
96
233000
2000
Natyra punon shumë ndryshe.
04:10
In ecosystems, the waste from one organism
97
235000
2000
Në ekosistemet, mbeturinat nga një organizëm
04:12
becomes the nutrient for something else in that system.
98
237000
2000
bëhen lëndë ushqyese për diçka tjetër në atë sistem.
04:14
And there are some examples of projects
99
239000
2000
Dhe ka disa shembuj projektesh
04:16
that have deliberately tried to mimic ecosystems.
100
241000
3000
që kanë provuar me qëllim të imitojnë ekosistemet.
04:19
And one of my favorites
101
244000
2000
Një nga të preferuarat e mia
04:21
is called the Cardboard to Caviar Project
102
246000
2000
quhet Projekti “ Nga kartoni te havjari”
04:23
by Graham Wiles.
103
248000
2000
nga Graham Wiles .
04:25
And in their area they had a lot of shops and restaurants
104
250000
3000
Në zonën e tyre ata kishin një shumicë dyqanesh dhe restorantesh
04:28
that were producing lots of food, cardboard and plastic waste.
105
253000
3000
që prodhonin shumë ushqime, kartona dhe mbeturina plastike.
04:31
It was ending up in landfills.
106
256000
2000
Ato përfundonin te plehrat.
04:33
Now the really clever bit is what they did with the cardboard waste.
107
258000
2000
Ajo që bënë me mbeturinat e kartonave ishte diçka me të vërtetë e zgjuar.
04:35
And I'm just going to talk through this animation.
108
260000
3000
Unë do tua shpjegoj nëpërmjet filmit vizatimor.
04:38
So they were paid to collect it from the restaurants.
109
263000
2000
Pra, ata paguheshin për t'i mbledhur ato nga restorantet.
04:40
They then shredded the cardboard
110
265000
2000
pastaj i copëtonin kartonat
04:42
and sold it to equestrian centers as horse bedding.
111
267000
3000
dhe i shisnin ato në qendrat e kuajve si shtrat për kuajt.
04:45
When that was soiled, they were paid again to collect it.
112
270000
2000
Kur ndoteshin, ata paguheshin përsëri për t'i mbledhur ato.
04:47
They put it into worm recomposting systems,
113
272000
2000
I vendosnin në sistemet e kompostimit me bazë krimbash,
04:49
which produced a lot of worms, which they fed to Siberian sturgeon,
114
274000
3000
që prodhuan shumë krimba, me të cilat ata ushqyen blirin siberian,
04:52
which produced caviar, which they sold back to the restaurants.
115
277000
3000
i cili prodhon havjar, të cilin ia shitën mbrapsh restoranteve.
04:55
So it transformed a linear process
116
280000
2000
Pra, një proces linear u transformua
04:57
into a closed-loop model,
117
282000
2000
në një model rrethi të mbyllur,
04:59
and it created more value in the process.
118
284000
3000
dhe krijoi më shumë vlerë në këtë proces.
05:02
Graham Wiles has continued to add more and more elements to this,
119
287000
2000
Graham Wiles ka vazhduar t'i shtojë kësaj gjithnjë e më shumë elementë,
05:04
turning waste streams into schemes that create value.
120
289000
3000
duke kthyer rryma mbeturinash në skema që krijojnë vlerë.
05:07
And just as natural systems
121
292000
2000
Dhe po ashtu si sistemet natyrale
05:09
tend to increase in diversity and resilience over time,
122
294000
3000
që kanë tendencë të rriten në ndryshueshmëri dhe elasticitet me kalimin e kohës,
05:12
there's a real sense with this project
123
297000
2000
në këtë projekt ndihet me të vërtetë
05:14
that the number of possibilities
124
299000
3000
se numri i mundësive
05:17
just continue increasing.
125
302000
2000
vazhdon të rritet.
05:19
And I know it's a quirky example,
126
304000
2000
Unë e di se është një shembull i çuditshëm,
05:21
but I think the implications of this are quite radical,
127
306000
2000
por mendoj se implikimet e tij janë mjaft radikale,
05:23
because it suggests that we could actually
128
308000
2000
sepse ai sugjeron se ne fakt mund
05:25
transform a big problem -- waste -- into a massive opportunity.
129
310000
3000
të transformojmë një problem të madh, si mbeturinat, në një mundësi të madhe.
05:28
And particularly in cities --
130
313000
2000
Dhe veçanërisht në qytetet -
05:30
we could look at the whole metabolism of cities,
131
315000
2000
ne mund të shikojmë tërë metabolizmin e qyteteve,
05:32
and look at those as opportunities.
132
317000
2000
dhe t'i shohim ato si mundësi.
05:34
And that's what we're doing on the next project I'm going to talk about,
133
319000
2000
Kjo është ajo që po bëjmë në projektin tjetër për të cilin do t'ju flas,
05:36
the Mobius Project,
134
321000
2000
Projekti Mobius,
05:38
where we're trying to bring together a number of activities,
135
323000
2000
Ku po përpiqemi të vendosim një numër aktivitetesh,
05:40
all within one building,
136
325000
2000
të gjitha brenda një ndërtesë,
05:42
so that the waste from one can be the nutrient for another.
137
327000
3000
në mënyrë që mbeturinat nga njëri të jenë lëndë ushqyese për një tjetër.
05:45
And the kind of elements I'm talking about
138
330000
2000
Dhe lloji i elementeve për të cilat po flas
05:47
are, firstly, we have a restaurant inside a productive greenhouse,
139
332000
3000
janë, së pari, kemi një restorant brenda një sere prodhuese,
05:50
a bit like this one in Amsterdam called De Kas.
140
335000
2000
e ngjashme me atë të quajtur De Kas në Amsterdam .
05:52
Then we would have an anaerobic digester,
141
337000
2000
Ky do të ishte një sistem i përvetësimit anaerob,
05:54
which could deal with all the biodegradable waste from the local area,
142
339000
3000
i cili mund të trajtojë të gjitha mbeturinat e kompostueshme nga zona lokale,
05:57
turn that into heat for the greenhouse
143
342000
2000
duke i kthyer në ngrohje për serën
05:59
and electricity to feed back into the grid.
144
344000
2000
dhe energji elektrike për të ushqyer përsëri rrjetin.
06:01
We'd have a water treatment system
145
346000
2000
Do të kemi një sistem të trajtimit të ujit
06:03
treating wastewater, turning that into fresh water
146
348000
2000
trajtimin e ujërave të ndotura, duke e kthyer atë në ujë të freskët
06:05
and generating energy from the solids
147
350000
2000
dhe gjenerimin e energjisë nga solidet
06:07
using just plants and micro-organisms.
148
352000
3000
duke përdorur vetëm bimë dhe mikro-organizma.
06:10
We'd have a fish farm fed with vegetable waste from the kitchen
149
355000
2000
Do të kemi një fermë peshku të ushqyer me mbeturina bimore nga kuzhina
06:12
and worms from the compost
150
357000
2000
dhe krimbat e kompostimit
06:14
and supplying fish back to the restaurant.
151
359000
2000
dhe furnizimin e restorantit me peshk.
06:16
And we'd also have a coffee shop, and the waste grains from that
152
361000
3000
Do të kemi një dyqan kafeje, dhe mbeturinat e kafes
06:19
could be used as a substrate for growing mushrooms.
153
364000
2000
mund të përdoren si material për rritje kërpudhash.
06:21
So you can see that we're bringing together
154
366000
2000
Kështu ju mund të shihni se kemi vendosur së bashku
06:23
cycles of food, energy and water and waste
155
368000
2000
ciklet e ushqimit, të energjisë dhe të ujit dhe mbeturinave
06:25
all within one building.
156
370000
2000
të gjitha brenda një ndërtesë.
06:27
And just for fun, we've proposed this for a roundabout in central London,
157
372000
3000
Dhe vetëm se na pëlqeu, e propozuam këtë për një rrumbullak në qendër të Londrës,
06:30
which at the moment is a complete eyesore.
158
375000
2000
i cili për momentin është një shëmti e vërtetë.
06:32
Some of you may recognize this.
159
377000
2000
Disa nga ju mund ta njohin këtë.
06:34
And with just a little bit of planning,
160
379000
2000
Dhe vetëm me pak planifikim,
06:36
we could transform a space dominated by traffic
161
381000
3000
ne mund të transformojmë një hapësirë të dominuar nga trafiku
06:39
into one that provides open space for people,
162
384000
3000
në një që ofron hapësirë të hapur për njerëzit,
06:42
reconnects people with food
163
387000
2000
që bashkon njerëzit me ushqimin
06:44
and transforms waste into closed loop opportunities.
164
389000
3000
dhe transformon mbeturinat në mundësi në një rreth të mbyllur.
06:47
So the final project I want to talk about
165
392000
2000
Projekti i fundit për të cilin dua të flas
06:49
is the Sahara Forest Project, which we're working on at the moment.
166
394000
3000
është projekti i Pyllit të Saharës, në të cilin po punojmë në në këtë moment.
06:52
It may come as a surprise to some of you
167
397000
2000
Mund të jetë e papritur për disa prej jush
06:54
to hear that quite large areas of what are currently desert
168
399000
2000
të dëgjoni se zona mjaft të mëdha të asaj që është aktualisht shkretëtirë,
06:56
were actually forested a fairly short time ago.
169
401000
3000
jo shumë kohë më më parë, kanë qenë të pyllëzuara.
06:59
So for instance, when Julius Caesar arrived in North Africa,
170
404000
3000
Kështu për shembull, kur Jul Cezari arriti në Afrikën e Veriut,
07:02
huge areas of North Africa
171
407000
2000
pjesë të mëdha të Afrikës Veriore
07:04
were covered in cedar and cypress forests.
172
409000
2000
ishin të mbuluara me pyje bredhash dhe selvish.
07:07
And during the evolution of life on the Earth,
173
412000
2000
Dhe gjatë evolucionit të jetës në Tokë,
07:09
it was the colonization
174
414000
2000
ishte kolonizimi
07:11
of the land by plants
175
416000
2000
i tokës nga bimët
07:13
that helped create the benign climate we currently enjoy.
176
418000
2000
që ndihmoi në krijimin e klimës së mirë që gëzojmë aktualisht.
07:15
The converse is also true.
177
420000
2000
E kundërta është gjithashtu e vërtetë.
07:17
The more vegetation we lose,
178
422000
2000
Sa më shumë bimësi që humbim,
07:19
the more that's likely to exacerbate climate change
179
424000
2000
aq më shumë gjasa ka të përkeqësohet ndryshimi i klimës
07:21
and lead to further desertification.
180
426000
3000
dhe të shkohet drejt shkretirizimit të mëtejshëm.
07:24
And this animation,
181
429000
2000
Dhe ky animacion,
07:26
this shows photosynthetic activity over the course of a number of years,
182
431000
3000
tregon aktivitetin fotosintetik gjatë rrjedhës së një numër vitesh.
07:29
and what you can see is that the boundaries of those deserts
183
434000
3000
Ajo që mund të shihni është se kufijtë e shkretëtirave,
07:32
shift quite a lot,
184
437000
2000
janë zhvendosur shumë.
07:34
and that raises the question
185
439000
2000
Dhe kjo ngre pyetjen
07:36
of whether we can intervene at the boundary conditions
186
441000
3000
se nëse mund të ndërhyjmë në kushtet e kufiijve
07:39
to halt, or maybe even reverse, desertification.
187
444000
3000
për të ndaluar, apo kthyer në të kundërt shkretërizimin.
07:42
And if you look at some of the organisms
188
447000
2000
Dhe nëse shikoni disa prej organizmave
07:44
that have evolved to live in deserts,
189
449000
2000
që kanë evoluar për të jetuar në shkretëtirë,
07:46
there are some amazing examples of adaptations to water scarcity.
190
451000
3000
ka disa shembuj të mahnitshëm të përshtatjes ndaj mungesës së ujit.
07:49
This is the Namibian fog-basking beetle,
191
454000
2000
Ky është Brumbulli Namibian
07:51
and it's evolved a way of harvesting its own fresh water in a desert.
192
456000
3000
që ka zhvilluar mënyrën e vet të mbledhjes së ujit të ëmbël në shkretëtirë.
07:54
The way it does this is it comes out at night,
193
459000
2000
Ai e bën në këtë mënyrë: del natën,
07:56
crawls to the top of a sand dune,
194
461000
2000
ngjitet në majë të një dune rëre,
07:58
and because it's got a matte black shell,
195
463000
2000
dhe duke pasur koracë të zezë pa shkëlqim,
08:00
is able to radiate heat out to the night sky
196
465000
2000
është në gjendje të rrezatojë nxehtësinë drejt qiellit ë natës
08:02
and become slightly cooler than its surroundings.
197
467000
2000
dhe të bëhet pak më i freskët se ambjenti.
08:04
So when the moist breeze blows in off the sea,
198
469000
2000
Kur fryn era e lagësht nga deti,
08:06
you get these droplets of water forming on the beetle's shell.
199
471000
3000
në koracën e brumbullit formohen pikat e ujit.
08:09
Just before sunrise, he tips his shell up, the water runs down into his mouth,
200
474000
3000
Pak para lindjes së diellit, ai e ngren koracën, uji shkon poshtë në gojën e tij,
08:12
has a good drink, goes off and hides for the rest of the day.
201
477000
2000
pasi pi mirë e mirë, shkon dhe fshihet për pjesën tjetër të ditës.
08:14
And the ingenuity, if you could call it that,
202
479000
2000
Dhe gjenialiteti, nëse mund ta quajmë kështu,
08:16
goes even further.
203
481000
2000
shkon edhe më tej.
08:18
Because if you look closely at the beetle's shell,
204
483000
2000
Sepse nëse e sheh nga afër në koracën e brumbullit,
08:20
there are lots of little bumps on that shell.
205
485000
2000
ka shumë gunga të vogla.
08:22
And those bumps are hydrophilic; they attract water.
206
487000
3000
Që janë gunga hidrofilike: ato tërheqin ujin.
08:25
Between them there's a waxy finish which repels water.
207
490000
3000
Ndërmjet tyre është një sipërfqe e lëmuar, që e shtyn ujin.
08:28
And the effect of this is that
208
493000
2000
Dhe efekti i kësaj është,
08:30
as the droplets start to form on the bumps,
209
495000
2000
kur pikat e ujit fillojnë të formohen në gunga,
08:32
they stay in tight, spherical beads,
210
497000
2000
ato qëndrojnë aty, si rruaza,
08:34
which means they're much more mobile
211
499000
2000
që do të thotë se ato janë shumë më të lëvizshme
08:36
than they would be if it was just a film of water over the whole beetle's shell.
212
501000
3000
sesa do të ishin po të ishte vetëm një shtresë uji mbi koracë.
08:39
So even when there's only a small amount of moisture in the air,
213
504000
3000
Pra, edhe kur ajri ka vetëm një sasi të vogël lagështie,
08:42
it's able to harvest that very effectively and channel it down to its mouth.
214
507000
3000
ai prapë është në gjendje ta mbledhë atë efektivisht dhe ta drejtojë në gojën e vet.
08:45
So amazing example of an adaptation
215
510000
2000
Pra, është shembull i mahnitshëm i përshtatjes
08:47
to a very resource-constrained environment --
216
512000
2000
në një mjedis me -burime shumë të kufizuara-
08:49
and in that sense, very relevant
217
514000
2000
dhe në këtë kuptim, shumë të aplikueshme
08:51
to the kind of challenges we're going to be facing
218
516000
2000
për llojin e sfidave që do të na duhet të përballojmë
08:53
over the next few years, next few decades.
219
518000
2000
gjatë viteve të ardhshme, dekadave të ardhshme.
08:55
We're working with the guy who invented the Seawater Greenhouse.
220
520000
2000
Ne po punojmë me një njeri që shpiku Serën me Ujë Deti.
08:57
This is a greenhouse designed for arid coastal regions,
221
522000
3000
Kjo është një serë e projektuar për rajonet e thata bregdetare,
09:00
and the way it works is that you have this whole wall of evaporator grills,
222
525000
4000
dhe mënyra si funksionon është: me aparate avullimi grila gjatë tërë murit,
09:04
and you trickle seawater over that
223
529000
2000
dhe uji i detit rrjedh ngadalë mbi të
09:06
so that wind blows through, it picks up a lot of moisture
224
531000
2000
në mënyrë që kur era depërton në të, mbledh shumë lagështi
09:08
and is cooled in the process.
225
533000
2000
dhe është ftohur në proces.
09:10
So inside it's cool and humid,
226
535000
2000
Kështu që brenda është ftohtë dhe me lagështi,
09:12
which means the plants need less water to grow.
227
537000
2000
që do të thotë që bimët kanë nevojë për më pak ujë që të rriten.
09:14
And then at the back of the greenhouse,
228
539000
2000
Dhe pastaj në pjesën e mbrapme të serës,
09:16
it condenses a lot of that humidity as freshwater
229
541000
3000
një pjesë e madhe e lagështisë kondensohet si ujë i ëmbël.
09:19
in a process that is effectively identical to the beetle.
230
544000
3000
në një proces që është efektivisht identik me atë të brumbullit.
09:22
And what they found with the first Seawater Greenhouse that was built
231
547000
3000
Dhe ajo që kuptuan me serën e parë të detit që është ndërtuar
09:25
was it was producing slightly more freshwater
232
550000
2000
ishte që ajo prodhonte pak më shumë ujë të ëmbël
09:27
than it needed for the plants inside.
233
552000
3000
sesa nevojitej për bimët brenda.
09:30
So they just started spreading this on the land around,
234
555000
3000
Kështu që, filluan ta shpërndajnë atë në tokën përreth.
09:33
and the combination of that and the elevated humidity
235
558000
2000
Dhe kombinimi i kësaj me lagështinë e rritur
09:35
had quite a dramatic effect on the local area.
236
560000
3000
kishte një efekt mjaft dramatik në zonën përreth.
09:38
This photograph was taken on completion day,
237
563000
2000
Kjo fotografi është marrë në ditën e përfundimit,
09:40
and just one year later, it looked like that.
238
565000
2000
dhe vetëm një vit më vonë, ajo dukej kështu.
09:42
So it was like a green inkblot spreading out from the building
239
567000
3000
Pra ishte si një njollë të gjelbër boje që po derdhej nga ndërtesa
09:45
turning barren land back into biologically productive land --
240
570000
3000
duke kthyer tokën e thatë përsëri në tokë biologjikisht prodhuese -
09:48
and in that sense, going beyond sustainable design
241
573000
2000
dhe në këtë kuptim, është shkuar përtej të projektimit të vetqëndrueshëm
09:50
to achieve restorative design.
242
575000
2000
për të arritur qëllim restaurues.
09:52
So we were keen to scale this up
243
577000
2000
Ne ishim të prirur të shkonim më tej
09:54
and apply biomimicry ideas to maximize the benefits.
244
579000
3000
me aplikimin e ideve të Biomimikri për të maksimizuar avantazhet.
09:57
And when you think about nature,
245
582000
2000
E kur mendon për natyrën,
09:59
often you think about it as being all about competition.
246
584000
2000
shpesh mendon për të që çdo gjë ka lidhje me konkurrencën.
10:01
But actually in mature ecosystems,
247
586000
2000
Por në fakt në ekosistemet e pjekur,
10:03
you're just as likely to find examples
248
588000
2000
ka po aq gjasa për të gjetur shembuj
10:05
of symbiotic relationships.
249
590000
2000
të marrëdhënieve symbiozë.
10:07
So an important biomimicry principle
250
592000
2000
Pra, një parim i rëndësishëm në Biomimikri
10:09
is to find ways of bringing technologies together
251
594000
2000
është të gjenden mënyra për të aplikuar teknologjitë së bashku
10:11
in symbiotic clusters.
252
596000
2000
në grupe symbiozë.
10:13
And the technology that we settled on
253
598000
2000
Dhe teknologjia mbi të cilën u vendosëm
10:15
as an ideal partner for the Seawater Greenhouse
254
600000
2000
si një partner ideal për Serën e detit
10:17
is concentrated solar power,
255
602000
2000
është energjia diellore e përqendruar,
10:19
which uses solar-tracking mirrors to focus the sun's heat
256
604000
2000
ku përdoren pasqyra diell-ndjekse për të përqëndruar nxehtësinë e diellit
10:21
to create electricity.
257
606000
2000
për të krijuar energji elektrike.
10:23
And just to give you some sense of the potential of CSP,
258
608000
3000
Dhe vetëm që të ju jap një ide për energjinë diellore të përqendruar
10:26
consider that we receive
259
611000
2000
Kini parasysh që ne marrim
10:28
10,000 times as much energy from the sun every year
260
613000
3000
10.000 herë më shumë energji nga dielli çdo vit
10:31
as we use in energy from all forms --
261
616000
2000
se sa përdorim nga të gjitha format e energjisë -
10:33
10,000 times.
262
618000
2000
10.000 herë.
10:35
So our energy problems are not intractable.
263
620000
2000
Kështu që problemet tona të energjisë nuk janë aq të vështira.
10:37
It's a challenge to our ingenuity.
264
622000
2000
Janë vetëm sfidë ndaj zotësisë tonë.
10:39
And the kind of synergies I'm talking about
265
624000
2000
Dhe lloji i sinergjive që po flas
10:41
are, firstly, both these technologies work very well in hot, sunny deserts.
266
626000
4000
janë, së pari, të dyja këto teknologji funksionojnë shumë mirë në shkretëtira të nxehta me diell.
10:45
CSP needs a supply of demineralized freshwater.
267
630000
3000
Energjia diellore e përqendruar ka nevojë për furnizim me ujë të ëmbël të pastruar nga mineralet.
10:48
That's exactly what the Seawater Greenhouse produces.
268
633000
2000
Kjo është pikërisht ajo që Sera me ujë deti prodhon.
10:50
CSP produces a lot of waste heat.
269
635000
2000
Energjia diellore e përqendruar prodhon shumë ngrohje të papërdorur
10:52
We'll be able to make use of all that to evaporate more seawater
270
637000
3000
Ne do të jemi në gjendje ta përdorimin të gjithë për të avulluar më shumë ujë deti
10:55
and enhance the restorative benefits.
271
640000
2000
dhe rritjen e përfitimeve restauruese.
10:57
And finally, in the shade under the mirrors,
272
642000
2000
Dhe së fundi, në hijet poshtë pasqyrave,
10:59
it's possible to grow all sorts of crops
273
644000
2000
është e mundur të rriten të gjitha llojet e bimëve
11:01
that would not grow in direct sunlight.
274
646000
2000
që nuk duan dritë diellit direkte.
11:03
So this is how this scheme would look.
275
648000
2000
Kjo është se si do të dukej në mënyrë skematike.
11:05
The idea is we create this long hedge of greenhouses facing the wind.
276
650000
3000
Ideja është që ne krijojmë këtë gardh të gjatë të serave që përballohen me erën.
11:08
We'd have concentrated solar power plants
277
653000
2000
Do të keni centrale me energji diellore të përqendruar
11:10
at intervals along the way.
278
655000
2000
në intervale gjatë rrugës.
11:12
Some of you might be wondering what we would do with all the salts.
279
657000
3000
Disa nga ju mund të pyesin se çfarë do të bëjmë me gjithë ato kripëra.
11:15
And with biomimicry, if you've got an underutilized resource,
280
660000
3000
Dhe në Biomimikri, nëse ju keni një burim të papërdorur,
11:18
you don't think, "How am I going to dispose of this?"
281
663000
2000
ju nuk mendoni, "Si do ta heq qafe këtë?"
11:20
You think, "What can I add to the system to create more value?"
282
665000
3000
Ju mendoni se, "Çfarë mund të shtoj në sistem për të krijuar më shumë vlerë?"
11:23
And it turns out
283
668000
2000
Dhe rezulton
11:25
that different things crystallize out at different stages.
284
670000
2000
se gjëra të ndryshme kristalizohen në faza të ndryshme.
11:27
When you evaporate seawater, the first thing to crystallize out
285
672000
2000
Kur avullon ujin e detit, gjëja e parë që kristalizohet
11:29
is calcium carbonate.
286
674000
2000
është karbonat i kalciumit.
11:31
And that builds up on the evaporators --
287
676000
2000
Dhe që grumbullohet në aparatet e avullimt -
11:33
and that's what that image on the left is --
288
678000
2000
kjo është ajo që shikoni në figurën majtas -
11:35
gradually getting encrusted with the calcium carbonate.
289
680000
2000
duke u shtresëzuar gradualisht me karbonat kalciumi.
11:37
So after a while, we could take that out,
290
682000
2000
Kështu që pas një farë kohe, ne mund ta marrim atë,
11:39
use it as a lightweight building block.
291
684000
2000
e ta përdorim si bllok i lehtë ndërtimi .
11:41
And if you think about the carbon in that,
292
686000
2000
Dhe nëse ju mendoni për karbonin në të,
11:43
that would have come out of the atmosphere, into the sea
293
688000
2000
që ka kaluar nga atmosfera, në det
11:45
and then locked away in a building product.
294
690000
2000
dhe pastaj është ndryrë në një produkt ndërtimi.
11:47
The next thing is sodium chloride.
295
692000
2000
Gjë tjetër është kloruri i natriumit.
11:49
You can also compress that into a building block,
296
694000
2000
Po ashtu mund të kompresohet në një bllok ndërtimi,
11:51
as they did here.
297
696000
2000
ashtu siç e bënë këtu.
11:53
This is a hotel in Bolivia.
298
698000
2000
Ky është një hotel në Bolivi.
11:55
And then after that, there are all sorts
299
700000
2000
Dhe pastaj pas kësaj, janë të gjitha llojet
11:57
of compounds and elements that we can extract,
300
702000
2000
e komponimeve dhe elementeve që mund të nxjerrim,
11:59
like phosphates, that we need to get back into the desert soils to fertilize them.
301
704000
3000
si fosfatet, që kemi nevojë t'i rikthejmë për të plehëruar tokën e shkretëtirës.
12:02
And there's just about every element of the periodic table
302
707000
2000
Dhe pothuajse të gjitha elementet e tabelës periodike
12:04
in seawater.
303
709000
2000
janë në ujin e detit.
12:06
So it should be possible to extract valuable elements
304
711000
2000
Kështu që duhet të jetë e mundur të nxirren elemente të vlefshme
12:08
like lithium for high-performance batteries.
305
713000
3000
si litium për bateri të rendimentit të lartë.
12:12
And in parts of the Arabian Gulf,
306
717000
3000
Dhe në disa pjesë të Gjirit Arab,
12:15
the seawater, the salinity is increasing steadily
307
720000
3000
në ujin e detit, përqindja e kripërave rritet vazhdimisht
12:18
due to the discharge of waste brine
308
723000
2000
për shkak të shkarkimit të mbeturinave kripore
12:20
from desalination plants.
309
725000
2000
nga bimët që pastrojnë kripën.
12:22
And it's pushing the ecosystem close to collapse.
310
727000
3000
Dhe po e shtyn ekosistemin drejt shkatërrimit.
12:25
Now we would be able to make use of all that waste brine.
311
730000
2000
Tani, ne duhet të jemi në gjendje ta përdorim të gjithë ujin e kripur të mbetur.
12:27
We could evaporate it
312
732000
2000
Ne mund ta avullojmë atë
12:29
to enhance the restorative benefits
313
734000
2000
për të rritur përfitimet restauruese
12:31
and capture the salts,
314
736000
2000
dhe nxjerrjen e kripërave,
12:33
transforming an urgent waste problem into a big opportunity.
315
738000
3000
duke transformuar një problem urgjent të mbetjeve në një mundësi të madhe.
12:36
Really the Sahara Forest Project is a model
316
741000
2000
Projekti i Pyllit të Saharës është vërtet një shembull
12:38
for how we could create zero-carbon food,
317
743000
3000
për mënyrën se si mund të krijohet ushqim me shumatore zero të karbonit,
12:41
abundant renewable energy in some of the most water-stressed parts of the planet
318
746000
3000
i energjisë së rinovueshme të bollshme në disa pjesë e planetit ku mungesa e ujit është më e theksuar
12:44
as well as reversing desertification in certain areas.
319
749000
4000
si dhe kthimin në të kundërt të shkretëtirëzimit në zona të caktuara.
12:48
So returning to those big challenges that I mentioned at the beginning:
320
753000
3000
Duke u kthyer në sfidat e mëdha që përmenda në fillim:
12:51
radical increases in resource efficiency,
321
756000
2000
rritja rrënjësore e efikasitetit të burimeve,
12:53
closing loops and a solar economy.
322
758000
2000
proceset e rrethit të mbyllur dhe një ekonomi diellore.
12:55
They're not just possible; they're critical.
323
760000
3000
Jo vetëm që janë të mundura, por janë vendimtare.
12:58
And I firmly believe that studying the way nature solves problems
324
763000
3000
Dhe unë besoj fuqimisht që studimi i mënyrës se si natyra i zgjidh problemet
13:01
will provide a lot of the solutions.
325
766000
3000
do na japë shumë zgjidhje.
13:04
But perhaps more than anything, what this thinking provides
326
769000
3000
Por ndoshta më shumë se çdo gjë tjetër që ofron ky lloj të menduari
13:07
is a really positive way of talking about sustainable design.
327
772000
2000
është një mënyrë me të vërtetë pozitive për të folur rreth projektimit të vetqëndrueshëm.
13:09
Far too much of the talk about the environment
328
774000
2000
Diskutimi për mjedisin ka mjaft
13:11
uses very negative language.
329
776000
2000
përdorime në një gjuhë shumë negative.
13:13
But here it's about synergies and abundance and optimizing.
330
778000
3000
Por këtu është e lidhur me sinergjinë, bollëkun dhe optimizimin.
13:16
And this is an important point.
331
781000
2000
Dhe kjo është një pikë e rëndësishme.
13:18
Antoine de Saint-Exupery once said,
332
783000
2000
Antoine de Saint-Exupery ka thënë një herë,
13:20
"If you want to build a flotilla of ships,
333
785000
2000
"Nëse doni të ndërtoni një flotë anijesh,
13:22
you don't sit around talking about carpentry.
334
787000
2000
nuk do mblidheni të flisni për zdrukthtari.
13:24
No, you need to set people's souls ablaze
335
789000
3000
Jo, ju keni nevojë të ndizni shpirtrat e njerëzve
13:27
with visions of exploring distant shores."
336
792000
2000
me vizione për të eksploruar brigjet e largët. "
13:29
And that's what we need to do, so let's be positive,
337
794000
3000
Dhe kjo është ajo që duhet të bëjmë, kështu që le të jemi pozitivë,
13:32
and let's make progress with what could be
338
797000
2000
dhe le të bëjmë përparim me çfarë mund të jetë
13:34
the most exciting period of innovation we've ever seen.
339
799000
2000
periudha më e gjallë e novatorizmit që kemi parë ndonjëherë.
13:36
Thank you.
340
801000
2000
Falemnderit
13:38
(Applause)
341
803000
2000
(Duartrokitje)
ABOUT THE SPEAKER
Michael Pawlyn - ArchitectMichael Pawlyn takes cues from nature to make new, sustainable architectural environments.
Why you should listen
Michael Pawlyn established the architecture firm Exploration in 2007 to focus on environmentally sustainable projects that take their inspiration from nature.
Prior to setting up the company, Pawlyn worked with the firm Grimshaw for ten years and was central to the team that radically re-invented horticultural architecture for the Eden Project. He was responsible for leading the design of the Warm Temperate and Humid Tropics Biomes and the subsequent phases that included proposals for a third Biome for plants from dry tropical regions. In 1999 he was one of five winners in A Car-free London, an ideas competition for strategic solutions to the capital’s future transport needs and new possibilities for urban spaces. In September 2003 he joined an intensive course in nature-inspired design at Schumacher College, run by Amory Lovins and Janine Benyus. He has lectured widely on the subject of sustainable design in the UK and abroad.
His Sahara Forest Project, covered in this TEDTalk, recently won major funding >>
Michael Pawlyn | Speaker | TED.com