TED2018
Fred Krupp: Let's launch a satellite to track a threatening greenhouse gas
Fred Krupp: Le të nisim një satelit për të gjurmuar një gaz të rrezikshëm serë
Filmed:
Readability: 4.3
1,433,035 views
Kur flasim për gazra serë, dioksidi i karbonit tërheq më shumë vëmendje - por metani, i cili shpesh shpëton i paparë nga tubat dhe puset, ka një ndikim shumë më të madh e të menjëhershëm në ngrohjen globale. Ambjentalisti Fred Krupp ka një ide për të zgjidhur problemin: të nisë një satelit që gjurmon lëshimet globale të metanit dhe të ndajë haptazi të dhënat që grumbullon me publikun. Mësoni më shumë se si rregullimet e thjeshta për të shkurtuar këtë ndotës të padukshëm mund të na ndihmojnë ti vëmë frenat ndryshimeve klimatike. (Ky plan ambicioz është një nga idetë e para të Projektit të Guximshëm, nismën e re të TED për të frymëzuar ndryshimet globale.)
Fred Krupp - Environmentalist, lawyer
Fred Krupp is a leading voice on climate change, energy and sustainability, and a champion for harnessing the power of the marketplace to protect our environment. Full bio
Fred Krupp is a leading voice on climate change, energy and sustainability, and a champion for harnessing the power of the marketplace to protect our environment. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
We've got a big problem on our hands
with global warming.
with global warming.
0
1230
3540
Kemi një problem të madh
me ngrohjen globale.
me ngrohjen globale.
00:16
A lot of you, a lot of people
have been watching the floods,
have been watching the floods,
1
4794
5021
Shumë prej jush, shumë njerëz
shohin përmbytjet,
shohin përmbytjet,
00:21
the droughts, the storms, the fires.
2
9839
2400
thatësirat, stuhitë, zjarret.
00:26
When I leave this stage today,
I don't want you to have hope.
I don't want you to have hope.
3
14712
3722
Kur ta lë këtë skenë sot,
nuk dua që të keni shpresë.
nuk dua që të keni shpresë.
00:32
I want you to have certainty,
real certainty
real certainty
4
20053
4000
Dua që ju të keni siguri,
siguri të vërtetë
siguri të vërtetë
00:36
that we can make a dent
in this problem and live to see it.
in this problem and live to see it.
5
24077
4452
që mund të lëmë një gjurmë në këtë problem
dhe të jetojmë për ta parë atë.
dhe të jetojmë për ta parë atë.
00:42
I want to give you a vision
of what that would look like.
of what that would look like.
6
30046
3341
Dua t'ju jap një vizion
se si do të dukej kjo gjë.
se si do të dukej kjo gjë.
00:46
This is the first time
we've shared this publicly.
we've shared this publicly.
7
34736
3032
Kjo është hera e parë që
po e ndajmë këtë me publikun e gjerë.
po e ndajmë këtë me publikun e gjerë.
00:50
You're the first audience to hear it.
8
38498
2222
Ju jeni audienca e parë që e dëgjoni.
00:54
We are going to launch a rocket.
9
42204
2381
Do të lëshojmë një raketë.
Dhe në atë raketë do të jetë një satelit.
00:57
And on that rocket will be a satellite.
10
45347
1913
00:59
And that satellite will collect
data about pollution
data about pollution
11
47284
3482
I cili do të mbledhë të dhëna për ndotjen
01:02
that is warming the planet.
12
50790
1800
që po ngroh planetin.
01:05
We will put that data
in the hands of people
in the hands of people
13
53441
3001
Ne do t'i vendosim këto të dhëna
në duart e njerëzve
në duart e njerëzve
01:08
who can make simple fixes
14
56466
3659
të cilët mund të bëjnë
rregullime të thjeshta
rregullime të thjeshta
01:12
that will change the course
of global warming in our lifetime.
of global warming in our lifetime.
15
60149
3995
që do të ndryshojë rrjedhën
e ngrohjes globale në pak kohë.
e ngrohjes globale në pak kohë.
01:17
That's a lot to take in,
maybe I should back up.
maybe I should back up.
16
65592
3627
Kjo është e vështirë për tu kuptuar,
ndoshta unë duhet të kthehem prapa.
ndoshta unë duhet të kthehem prapa.
Së pari, më lejoni të prezantohem,
unë jam Fred,
unë jam Fred,
01:21
First, let me introduce myself, I'm Fred,
17
69626
1986
01:23
I've been an environmentalist
since I was a kid,
since I was a kid,
18
71636
2436
Kam qenë ambientalist që kur isha fëmijë,
01:26
when I watched the fish and the frogs
in my neighborhood pond
in my neighborhood pond
19
74096
3515
kur pashë peshqit dhe bretkosat
në pellgun e lagjes sime
në pellgun e lagjes sime
01:29
die from a chemical spill.
20
77635
1734
të vdisnin nga një derdhje kimike.
01:32
That bothered me.
21
80673
1267
Kjo më shqetësoi.
01:34
Later, a professor inspired me to think
about environmentalism differently.
about environmentalism differently.
22
82728
6050
Më vonë, një profesor më frymëzoi të mendoj
rreth ambientalizmit ndryshe.
rreth ambientalizmit ndryshe.
01:41
How the best solutions come from
23
89542
3294
Si zgjidhjet më të mira vijnë
duke iu përgjigjur dëshirave
për prosperitet të njerëzve,
për prosperitet të njerëzve,
01:44
answering people's aspirations
for prosperity,
for prosperity,
24
92860
2706
01:47
things like being safe and healthy
and thriving in this world.
and thriving in this world.
25
95590
5284
gjëra si të qënit të sigurt, të shëndetshëm
dhe të sukseshëm në këtë botë.
dhe të sukseshëm në këtë botë.
01:54
So I joined the Environmental Defense Fund
to build those kind of solutions.
to build those kind of solutions.
26
102014
4331
U bëra pjesë e Fondit për Mbrojtjen e Mjedisit
për ti ndërtuar ato lloj zgjidhjesh.
për ti ndërtuar ato lloj zgjidhjesh.
01:59
And I've worked my whole career
for a moment like this --
for a moment like this --
27
107296
4579
Dhe kam punuar gjithë karrierën time
për një moment si ky -
për një moment si ky -
02:03
the moment, when we can stop
fighting headwinds
fighting headwinds
28
111899
3694
momenti, kur mund të ndalemi
së luftuari rrymat e kundërta
së luftuari rrymat e kundërta
02:07
and start to have the wind at our backs.
29
115617
2667
dhe të fillojmë ta kemi erën në anën tonë.
02:10
Because of the power of information,
30
118949
2668
Për shkak të fuqisë së informacionit,
02:13
information from technology
31
121641
2309
informacioni nga teknologjia
02:15
that is coming down in price
and going up in precision.
and going up in precision.
32
123974
3416
që po ulet në çmim
dhe po ngrihet në saktësi.
dhe po ngrihet në saktësi.
02:21
You see, there's something
about climate change that we didn't grasp
about climate change that we didn't grasp
33
129014
3801
Shikoni, ka diçka rreth ndryshimit
të klimës që nuk e kuptuam
të klimës që nuk e kuptuam
02:24
just a decade ago.
34
132839
1349
vetëm një dekadë më parë.
02:26
The world was so focused on carbon dioxide
35
134855
4092
Bota ishte aq e fokusuar
në dioksidin e karbonit
në dioksidin e karbonit
02:30
that we overlooked another important gas.
36
138971
3317
sa që e anashkaluam
një tjetër gaz të rëndësishëm.
një tjetër gaz të rëndësishëm.
02:34
We didn't appreciate methane.
37
142312
1933
Nuk e vlerësuam metanin.
02:37
Methane pollution causes one quarter
of the global warming
of the global warming
38
145236
3047
Ndotja e metanit shkakton një të katërtën
e ngrohjes globale
e ngrohjes globale
02:40
that we're experiencing right now.
39
148307
2267
që po përjetojmë tani.
02:43
Pound for pound, its immediate impact
is far greater than carbon dioxide.
is far greater than carbon dioxide.
40
151641
4677
Ndikimi i tij i menjëhershëm është
shumë më i madh se dioksidi i karbonit.
shumë më i madh se dioksidi i karbonit.
02:49
Eighty four times greater
over a 20-year period.
over a 20-year period.
41
157173
4624
Tetëdhjetë e katër herë më i madh
gjatë një periudhe 20-vjeçare.
gjatë një periudhe 20-vjeçare.
02:56
One of the largest sources
of methane pollution
of methane pollution
42
164022
2572
Një nga burimet më të mëdha
të ndotjes së metanit
të ndotjes së metanit
02:58
is the oil and gas industry.
43
166618
1867
është industria e naftës dhe gazit.
03:01
But that's not obvious,
because methane is invisible.
because methane is invisible.
44
169038
3600
Por kjo nuk është e qartë,
sepse metani është i padukshëm.
sepse metani është i padukshëm.
03:05
Let's take a look
at this natural gas storage facility
at this natural gas storage facility
45
173411
2888
Le ti hedhim një sy kësaj infrastrukture
për ruajtjen e gazit natyror
për ruajtjen e gazit natyror
03:08
outside of Los Angeles.
46
176323
1730
jashtë Los Angeles.
03:10
Can you see the methane?
47
178657
1600
Mund ta shihni metanin?
03:14
Neither can I.
48
182022
1150
As unë nuk mundem.
03:15
How about now?
49
183783
1150
Po tani?
03:17
We shot this using an infrared camera,
at the same spot,
at the same spot,
50
185530
4142
E fotografuam këtë me një kamera
me infra të kuqe, në të njëjtin vend,
me infra të kuqe, në të njëjtin vend,
03:21
exposing one of the worst methane leaks
in the history of the United States.
in the history of the United States.
51
189696
4560
duke ekspozuar një nga rrjedhjet
më të keqija të metanit në historinë e SHBA.
më të keqija të metanit në historinë e SHBA.
03:26
That's a very different picture.
52
194847
1976
Kjo është një pamje ndryshme.
03:29
It turns out that natural gas
is displacing our dependence on coal,
is displacing our dependence on coal,
53
197251
4659
Rezulton se gazi natyror
po e zhvendos varësinë tonë tek qymyri,
po e zhvendos varësinë tonë tek qymyri,
03:33
which emits far more carbon dioxide.
54
201934
2738
që lëshon më shumë dioksid karboni.
03:37
But natural gas is mostly methane.
55
205466
2381
Por gazi natyror është më së shumti metan.
03:40
So, as it's produced and processed
56
208427
2540
Pra, teksa prodhohet dhe përpunohet
03:42
and transported to homes
and businesses across America,
and businesses across America,
57
210991
4547
dhe transportohet në shtëpitë
dhe bizneset brenda Amerikës,
dhe bizneset brenda Amerikës,
03:47
it escapes from wells and pipes
and other equipment.
and other equipment.
58
215562
5505
ai shpëton nga puse dhe tuba
dhe pajisje të tjera.
dhe pajisje të tjera.
03:53
It gets up into the sky and contributes
59
221435
2778
Ai ngrihet lart në qiell dhe kontribuon
03:56
to the disasters
that we're now experiencing.
that we're now experiencing.
60
224237
3067
në fatkeqësitë që po përjetojmë tani.
04:00
That does not have to happen.
61
228467
2000
Kjo nuk ka pse të ndodhë.
04:03
But nobody had paid much attention to it
62
231712
2016
Por askush nuk i kushtoi shumë vëmendje
04:05
until we launched a nationwide study
to understand the problem.
to understand the problem.
63
233752
3737
derisa ne nisëm një studim mbarëkombëtar
për ta kuptuar problemin.
për ta kuptuar problemin.
04:10
We used drones, planes, helicopters,
even Google Street View cars.
even Google Street View cars.
64
238061
6452
Ne përdorëm drone, aeroplanë, helikopterë,
madje edhe makinat e Google Street View.
madje edhe makinat e Google Street View.
04:16
It turns out there's far more
of this methane pollution
of this methane pollution
65
244537
3397
Rezulton se ka shumë më tepër
nga kjo ndotje metani
nga kjo ndotje metani
04:19
than what the government is reporting.
66
247958
2033
sesa çka qeveria po raporton.
04:22
It also turns out that when we find
where the gas is being vented and leaked,
where the gas is being vented and leaked,
67
250789
6699
Gjithashtu rezulton se kur ne të gjejmë
se ku po derdhet dhe rrjedh gazi,
se ku po derdhet dhe rrjedh gazi,
04:29
most of those sources can be fixed
easily and inexpensively,
easily and inexpensively,
68
257512
4144
shumica e këtyre burimeve mund
të rregullohen lehtë dhe me kosto të ulët,
të rregullohen lehtë dhe me kosto të ulët,
04:33
saving the gas that would have
otherwise been wasted.
otherwise been wasted.
69
261680
3600
duke kursyer gazin që në
të kundërt do të ishte tretur.
të kundërt do të ishte tretur.
04:38
And finally, we learn that when you put
information like that into people's hands,
information like that into people's hands,
70
266116
5183
Si përfundim, mësojmë se kur vendosni
një informacion si ky në duart e njerëzve,
një informacion si ky në duart e njerëzve,
04:43
they act.
71
271323
1150
ata veprojnë.
04:45
Leading companies replaced valves
and tightened loose-fitting pipes.
and tightened loose-fitting pipes.
72
273680
4135
Kompanitë kryesore zëvendësuan valvulat
dhe shtrënguan tubat e lirshme.
dhe shtrënguan tubat e lirshme.
04:50
Colorado became the first state
in the nation to limit methane pollution;
in the nation to limit methane pollution;
73
278393
4256
Kolorado u bë shteti i parë
në vend që kufizoi ndotjen e metanit;
në vend që kufizoi ndotjen e metanit;
04:54
California followed suit,
and the public joined in.
and the public joined in.
74
282673
3400
Kalifornia e ndoqi shembullin,
dhe publiku u bashkua gjithashtu.
dhe publiku u bashkua gjithashtu.
04:59
Tweets started flying -- #cutmethane.
75
287967
3532
Postimet online filluan të fluturonin
- #ndalonimetanin.
- #ndalonimetanin.
05:04
And everybody's paying more attention now.
76
292825
2800
Dhe të gjithë po kushtojnë
më shumë vëmendje tani.
më shumë vëmendje tani.
05:09
We're doing this because we can't wait
for Washington, especially not now.
for Washington, especially not now.
77
297094
6458
Ne po bëjmë këtë sepse nuk mund të presim
për Uashingtonin, sidomos tani jo.
për Uashingtonin, sidomos tani jo.
05:16
In fact, we have to take
what we've done so far
what we've done so far
78
304847
5373
Në fakt, duhet ta marrim
çfarë kemi bërë deri tani
çfarë kemi bërë deri tani
05:22
and go higher, to the sky.
79
310244
2039
dhe të shkojmë më lart, në qiell.
05:25
The United Stated represents
about 10 percent of this pollution.
about 10 percent of this pollution.
80
313371
4381
Shtetet e Bashkuara përfaqësojnë
rreth 10 për qind të kësaj ndotjeje.
rreth 10 për qind të kësaj ndotjeje.
05:30
To find the rest, we have to go global.
81
318308
2600
Për të gjetur pjesën tjetër,
duhet të shohim globalisht.
duhet të shohim globalisht.
05:33
Remember that rocket I mentioned?
82
321911
1705
E mbani mend raketën që përmenda?
05:35
It will launch a compact satellite,
called MethaneSAT,
called MethaneSAT,
83
323640
3437
Do të lançojë një satelit kompakt,
të quajtur MethaneSAT,
të quajtur MethaneSAT,
05:39
to do what no one
has been able to do until now:
has been able to do until now:
84
327101
3984
për të bërë atë që askush
s'ka qenë në gjendje të bëjë deri tani:
s'ka qenë në gjendje të bëjë deri tani:
05:43
measure methane pollution
from oil and gas facilities worldwide,
from oil and gas facilities worldwide,
85
331109
5103
të masë ndotjen e metanit nga infrastrukturat
e naftës dhe gazit në mbarë botën,
e naftës dhe gazit në mbarë botën,
05:48
with exacting precision.
86
336236
1880
me saktësi te plote.
05:50
Its data stream will allow us
to map that pollution,
to map that pollution,
87
338664
3492
Rrjedha e të dhënave të saj do të na lejojë
të përcaktojmë ndotjen,
të përcaktojmë ndotjen,
05:54
so that everyone can see it.
88
342180
1867
në mënyrë që të gjithë ta shohin atë.
Atëherë gjithçka varet
nga kthimi të dhënat në veprim,
nga kthimi të dhënat në veprim,
05:56
Then it's all about
turning data into action,
turning data into action,
89
344712
2381
05:59
just as we did in the United States.
90
347117
2372
ashtu siç bëmë në Shtetet e Bashkuara.
06:01
We've seen that when we present
companies with data,
companies with data,
91
349513
5215
Ne e kemi vënë re që kur u paraqesim
kompanive të dhëna,
kompanive të dhëna,
06:06
many of them will cut the pollution.
92
354752
2400
shumica e tyre e shkurtojnë ndotjen.
06:10
Citizens will be empowered to take action;
93
358379
3055
Qytetarët do të jenë të autorizuar
të veprojnë;
të veprojnë;
06:13
governments will tighten the regulations.
94
361458
2800
qeveritë do të forcojnë rregulloret.
06:17
And because all of our data
will be free and public,
will be free and public,
95
365331
3818
Dhe për shkak se të gjitha të dhënat tona
do të jetë të hapura dhe publike,
do të jetë të hapura dhe publike,
06:21
there will be transparency --
96
369173
1381
do të ketë transparencë -
06:22
we'll all be able to see how much progress
is being made and where.
is being made and where.
97
370578
4445
të gjithë ne do të jemi të aftë të shohim
se sa përparim po bëhet dhe ku.
se sa përparim po bëhet dhe ku.
06:27
Which brings me to our goal:
98
375609
1841
Që më sjell tek qëllimi ynë:
06:29
to cut this methane pollution
by 45 percent by 2025.
by 45 percent by 2025.
99
377474
5246
ta ulim këtë ndotjen e metanit
me 45 për qind deri në vitin 2025.
me 45 për qind deri në vitin 2025.
06:35
(Applause)
100
383526
6837
(Duartrokitje)
06:42
That will have the same near-term impact
101
390387
3595
Kjo do të ketë të njëjtin
ndikim afatshkurtër
ndikim afatshkurtër
06:46
as shutting down
1,300 coal-fired power plants.
1,300 coal-fired power plants.
102
394006
4420
si mbyllja e 1.300 termocentraleve qymyri.
06:51
That's one third of all
the coal-fired power plants in the world.
the coal-fired power plants in the world.
103
399482
4066
Kjo është një e treta e të gjitha
termocentraleve me qymyr në botë.
termocentraleve me qymyr në botë.
06:55
Nothing else can have this sort of
near-term impact at such a low cost.
near-term impact at such a low cost.
104
403997
4986
Asgjë tjetër nuk mund ta ketë këtë lloj
impakti afatshkurtër në një kosto aq të ulët.
impakti afatshkurtër në një kosto aq të ulët.
07:02
The fact that a single satellite
105
410302
2643
Fakti që një satelit i vetëm
07:04
can help us put the brakes
on global warming is truly remarkable.
on global warming is truly remarkable.
106
412969
4686
mund të na ndihmojë ti vëmë frenat
ngrohjes globale është vërtet mbresëlënëse.
ngrohjes globale është vërtet mbresëlënëse.
07:10
This is our chance to create
change in our lifetimes,
change in our lifetimes,
107
418482
4341
Ky është shansi ynë për të krijuar
ndryshimin në jetët tona,
ndryshimin në jetët tona,
07:14
and we can do it now.
108
422847
1896
dhe mund ta bëjmë tani.
07:17
Thanks to the generous giving
of the Audacious Project,
of the Audacious Project,
109
425648
2834
Falë dhënies bujare
të Projektit të Guximshëm,
të Projektit të Guximshëm,
07:20
we are on a path toward liftoff.
110
428506
2200
ne jemi në një rrugë drejt ngritjes.
07:23
But my time is running short,
and I promised you a vision
and I promised you a vision
111
431665
3976
Por koha ime po shkon drejt fundit,
dhe unë ju premtova një vizion
dhe unë ju premtova një vizion
07:27
of what a critical piece
of the solution would look like.
of the solution would look like.
112
435665
3073
se si do të dukej
ajo pjesë kritike e zgjidhjes.
ajo pjesë kritike e zgjidhjes.
07:32
Can you see it?
113
440744
1150
A mund ta shihni?
07:35
Can you see how this satellite leverages
114
443378
2048
A mund të shihni
se si ky satelit influencon
se si ky satelit influencon
07:37
the best of science
and data and technology?
and data and technology?
115
445450
3552
më të mirën e shkencës,
të dhënave dhe teknologjisë?
të dhënave dhe teknologjisë?
07:42
Can you see we're entering
a whole new era of innovation
a whole new era of innovation
116
450252
3230
Mund ta shihni se ne po hyjmë
një epokë e re inovacionit
një epokë e re inovacionit
07:45
that is supercharging progress?
117
453506
2066
që është po e shtyn fort progresin?
07:47
Can you see that it's in our hands?
118
455998
2333
A mund ta shihni se e kemi ne në duar?
07:51
We've set an aggressive goal
of three years till liftoff,
of three years till liftoff,
119
459752
3539
Kemi vendosur një qëllim agresiv
me tre vite deri në lançim,
me tre vite deri në lançim,
07:55
and when that satellite is ready,
we'll have a launch party.
we'll have a launch party.
120
463315
3883
dhe kur ai satelit të jetë gati,
do të kemi një festë nisjeje
do të kemi një festë nisjeje
08:00
A literal launch party.
121
468284
1533
Një festë të mirëfilltë lançimi.
08:03
So imagine a blue-sky day,
crowds of people,
crowds of people,
122
471300
5075
Pra, imagjinoni një ditë
me qiell të kaltër, turmat e njerëzve,
me qiell të kaltër, turmat e njerëzve,
08:08
television cameras,
123
476399
1900
kamerat televizive,
08:10
kids staring up toward the sky
124
478323
2533
fëmijët që vështrojnë drejt qiellit
08:12
at a thing that
will change their future.
will change their future.
125
480880
2423
tek diçka që do të ndryshojë
të ardhmen e tyre.
të ardhmen e tyre.
08:16
What an amazing day that will be.
126
484117
2200
Çfarë dite mahnitëse do të jetë.
08:18
What a big opportunity we have.
127
486752
2067
Çfarë mundësie të madhe që kemi.
08:21
I can't wait.
128
489514
1150
Mezi po pres.
08:23
Thank you.
129
491037
1151
Ju falemnderit.
08:24
(Applause)
130
492212
5407
(Duartrokitje)
ABOUT THE SPEAKER
Fred Krupp - Environmentalist, lawyerFred Krupp is a leading voice on climate change, energy and sustainability, and a champion for harnessing the power of the marketplace to protect our environment.
Why you should listen
As President of the Environmental Defense Fund (EDF), Fred Krupp has guided the organization for three decades. Under his leadership, EDF has become one of the world's most influential environmental players. He has focused international attention on the problem of methane emissions from the oil-and-gas industry and led EDF's innovative corporate partnerships with FedEx, KKR, McDonald's, Walmart and others. He has overseen growth of the organization from a membership of 40,000 to more than two million.
Educated at Yale and the University of Michigan Law School, Krupp appears frequently in the media. He co-wrote the New York Times bestseller Earth: The Sequel: The Race to Reinvent Energy and Stop Global Warming with Miriam Horn. He was named one of America's Best Leaders by U.S. News and World Report and is a recipient of the 2015 William K. Reilly Environmental Leadership Award.
Fred Krupp | Speaker | TED.com