TED2003
Dan Dennett: The illusion of consciousness
Dan Dennett'tan bilincimiz üzerine
Filmed:
Readability: 3.2
3,868,782 views
Felsefeci Dan Dennett, kendi bilincimizi anlamıyor olmamızın yanı sıra, çoğunlukla beynimizin bizi faal olarak kandırdığını etkileyici bir şekilde iddia ediyor.
Dan Dennett - Philosopher, cognitive scientist
Dan Dennett thinks that human consciousness and free will are the result of physical processes. Full bio
Dan Dennett thinks that human consciousness and free will are the result of physical processes. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:26
So I'm going to speak about a problem that I have
0
1000
3000
Size bir problemimden bahsedecegim;
00:29
and that's that I'm a philosopher.
1
4000
3000
Ben bir felsefeciyim.
00:32
(Laughter)
2
7000
2000
(gülmeler)
00:34
When I go to a party and people ask me what do I do
3
9000
3000
Bir partiye gittiğimde, insanlar neyle uğraştığımı sorunca
00:37
and I say, "I'm a professor," their eyes glaze over.
4
12000
5000
"Profesörüm" dediğim zaman, bana sıkkın gözlerle bakıyorlar.
00:42
When I go to an academic cocktail party
5
17000
2000
Akademik bir kokteyle gittiğimde,
00:44
and there are all the professors around, they ask me what field I'm in
6
19000
4000
etraftaki profesörler hangi alandan olduğumu sorduklarında
00:48
and I say, "philosophy" -- their eyes glaze over.
7
23000
3000
ve "Felsefe." dedigim zaman bana sıkkın gözlerle bakıyorlar.
00:51
(Laughter)
8
26000
2000
(gülmeler)
00:53
When I go to a philosopher's party
9
28000
3000
Felsefecilerin bir partisine gittiğimde
00:56
(Laughter)
10
31000
3000
(gülmeler)
00:59
and they ask me what I work on and I say, "consciousness,"
11
34000
4000
ve bana ne uzerinde calistigimi sorduklarinda ve bilinç olduğunu söylüyorum,
01:03
their eyes don't glaze over -- their lips curl into a snarl.
12
38000
5000
sıkkın gözlerle bakmıyorlar. Dudak büküp homurdanıyorlar.
01:08
(Laughter)
13
43000
1000
(gülmeler)
01:09
And I get hoots of derision and cackles and growls
14
44000
6000
ve alaycı kahkahalar, kıkırdamalar ve homurtularla karşılaşıyorum.
01:15
because they think, "That's impossible! You can't explain consciousness."
15
50000
5000
Çünkü "Bu imkansız! Bilinç açıklanamaz." şeklinde düşünüyorlar.
01:20
The very chutzpah of somebody thinking
16
55000
2000
Birisinin, bilincin açıklanabilir olduğunu düşünmesi
01:22
that you could explain consciousness is just out of the question.
17
57000
4000
cüretini göstermesi bile kabul edilemez.
01:26
My late, lamented friend Bob Nozick, a fine philosopher,
18
61000
4000
Rahmetli arkadaşım, iyi bir felsefeci olan Bob Nozick
01:30
in one of his books, "Philosophical Explanations,"
19
65000
4000
"Felsefi Açıklamalar" isimli bir kitabında | ç.n. "Philosophical Explanations"
01:34
is commenting on the ethos of philosophy --
20
69000
5000
felsefenin ahlak kuralları -filozofların işleri yürütüşleri-
01:39
the way philosophers go about their business.
21
74000
2000
hakkında yorum yapıyor.
01:41
And he says, you know, "Philosophers love rational argument."
22
76000
4000
Diyor ki; "Filozoflar rasyonel tartışmaları çok sever."
01:45
And he says, "It seems as if the ideal argument
23
80000
2000
ve devam ediyor ; "Filozoflar için ideal bir tartışma,
01:47
for most philosophers is you give your audience the premises
24
82000
6000
dinleyicilerinize önermelerde bulunmanız ve
01:53
and then you give them the inferences and the conclusion,
25
88000
5000
onlara çıkarımlarınızı ve sonuçlarınızı vermenizmiş gibi görünüyor
01:58
and if they don't accept the conclusion, they die.
26
93000
4000
ve bu sonuçlar kabul edilmezse ölüyorlar.
02:02
Their heads explode." The idea is to have an argument
27
97000
3000
Kafaları patlıyor." Bir tartışmaya girmenin sebebi
02:05
that is so powerful that it knocks out your opponents.
28
100000
4000
rakibinizi nakavt edecek kadar güçlü olmasıdır.
02:09
But in fact that doesn't change people's minds at all.
29
104000
3000
Fakat aslında; bu, insanların fikirlerinde değişiklik yaratmaz.
02:12
It's very hard to change people's minds
30
107000
1000
Sonuçta; bilinç gibi bir şey hakkında
02:13
about something like consciousness,
31
108000
2000
insanların fikrini değiştirmek çok zordur,
02:15
and I finally figured out the reason for that.
32
110000
5000
ve bunun neden bu kadar zor olduğunu sonunda anladım.
02:20
The reason for that is that everybody's an expert on consciousness.
33
115000
4000
Bunun nedeni, herkesin bilinç konusunda bir uzman olması.
02:24
We heard the other day that everybody's got a strong opinion about video games.
34
119000
4000
Geçtiğimiz gün herkesin bilgisayar oyunları hakkında sağlam bir görüşü olduğunu öğrendik.
02:28
They all have an idea for a video game, even if they're not experts.
35
123000
3000
Uzman olmasalar bile herkesin bu oyunlar hakkinda bir fikri var.
02:31
But they don't consider themselves experts on video games;
36
126000
3000
Fakat kendilerini uzman olarak görmüyorlar,
02:34
they've just got strong opinions.
37
129000
1000
sadece sağlam fikirleri var.
02:35
I'm sure that people here who work on, say, climate change
38
130000
5000
Eminim ki burada, mesela; iklim değişikliği ve küresel ısınma
02:40
and global warming, or on the future of the Internet,
39
135000
5000
veya internetin geleceği üzerine çalışanlar, bu konularda
02:45
encounter people who have very strong opinions
40
140000
2000
bir sonraki gelişmenin ne olacağı hakkında
02:47
about what's going to happen next.
41
142000
3000
güçlü fikirleri olan insanlarla karşılaşmışlardır.
02:50
But they probably don't think of these opinions as expertise.
42
145000
4000
Fakat muhtemelen bu fikirlerin uzman olduğunu düşünmüyorlar.
02:54
They're just strongly held opinions.
43
149000
2000
Sadece bu fikirlerine içten inanıyorlar.
02:56
But with regard to consciousness, people seem to think,
44
151000
4000
Ancak konu bilinç olunca; insanlar,
03:00
each of us seems to think, "I am an expert.
45
155000
3000
her birimiz "Ben uzmanım. Basitçe bilinçli olarak
03:03
Simply by being conscious, I know all about this."
46
158000
3000
bu konuda her şeyi biliyorum." diye düşünüyor gibiyiz.
03:06
And so, you tell them your theory and they say,
47
161000
2000
ve onlara teorinizi anlattiginizda;
03:08
"No, no, that's not the way consciousness is!
48
163000
1000
"Hayır, hayır, bilinç o şekilde değildir.
03:09
No, you've got it all wrong."
49
164000
2000
Hayir, tamamen yanlış anlamışsınız." diyorlar.
03:11
And they say this with an amazing confidence.
50
166000
4000
Ve bunu inanilmaz bir kararlilikla soyluyorlar.
03:15
And so what I'm going to try to do today
51
170000
2000
Ve bu gun yapmaya calisacagim sey
03:17
is to shake your confidence. Because I know the feeling --
52
172000
3000
özgüveninizi kırmak olacak. Çünkü bu hissi biliyorum,
03:20
I can feel it myself.
53
175000
2000
kendim de hissedebiliyorum.
03:22
I want to shake your confidence that you know your own innermost minds --
54
177000
6000
En dipteki düşüncelerinizi bildiğiniz; sizin, kendi bilinciniz hakkında
03:28
that you are, yourselves, authoritative about your own consciousness.
55
183000
5000
yetkin olduğunuz konusundaki güveninizi kırmak istiyorum.
03:33
That's the order of the day here.
56
188000
3000
Bugünün amacı bu şekilde.
03:36
Now, this nice picture shows a thought-balloon, a thought-bubble.
57
191000
3000
Şimdi, bu güzel resimde bir düşünce balonu var. Bir baloncuk.
03:39
I think everybody understands what that means.
58
194000
2000
Sanırım herkes bunun ne anlama geldiğini biliyor.
03:41
That's supposed to exhibit the stream of consciousness.
59
196000
3000
Bunun zihinden geçenleri olduğu gibi anlatması gerekiyor.
03:44
This is my favorite picture of consciousness that's ever been done.
60
199000
2000
Bu, bence bilinç hakkında yapılmış en iyi resim.
03:46
It's a Saul Steinberg of course -- it was a New Yorker cover.
61
201000
3000
Tabi, bu bir Saul Steinberg. New Yorker'da kapak olmuştu.
03:49
And this fellow here is looking at the painting by Braque.
62
204000
5000
Buradaki arkadaş Braque'ın bir resmine bakıyor.
03:54
That reminds him of the word baroque, barrack, bark, poodle,
63
209000
4000
ve resim ona barok, baraka, barka, kaniş ve
03:58
Suzanne R. -- he's off to the races.
64
213000
2000
Suzanne R. kelimelerini hatırlatıyor. Çok da heyecanlanıyor.
04:00
There's a wonderful stream of consciousness here
65
215000
4000
Burada tamamen saf ve olduğu gibi bir zihin var.
04:04
and if you follow it along, you learn a lot about this man.
66
219000
4000
ve takip etmeye devam ederseniz, bu adamı daha yakından tanıyabilirsiniz.
04:08
What I particularly like about this picture, too,
67
223000
2000
Bu resimde özellikle hosuma giden diğer bir bölüm de;
04:10
is that Steinberg has rendered the guy
68
225000
2000
Steinberg'in bu adamı
04:12
in this sort of pointillist style.
69
227000
3000
noktacı bir tarzda yapmis olmasi.
04:15
Which reminds us, as Rod Brooks was saying yesterday:
70
230000
3000
Bunun bize hatırlattığı şey; Roy Brooks'un dün söylediği gibi;
04:18
what we are, what each of us is -- what you are, what I am --
71
233000
4000
bizim, her birimizin -sizin,benim-
04:22
is approximately 100 trillion little cellular robots.
72
237000
6000
yaklaşık 100 trilyon tane hücresel robottan ibaret olduğumuz.
04:28
That's what we're made of.
73
243000
2000
İşte bu, bizi meydana getiren şeydir.
04:30
No other ingredients at all. We're just made of cells, about 100 trillion of them.
74
245000
4000
Başka hiç bir şeyden değil. Sadece hücrelerden oluşuyoruz, yaklaşık 100 trilyon tanesinden.
04:34
Not a single one of those cells is conscious;
75
249000
2000
Bir tek hücre bile bilinç sahibi değil.
04:36
not a single one of those cells knows who you are, or cares.
76
251000
5000
o hücrelerin hiçbiri sizin kim olduğunu bilmiyor veya umursamiyor.
04:41
Somehow, we have to explain
77
256000
2000
Bir şekilde açıklamak zorunda oldugumuz şey;
04:43
how when you put together teams, armies, battalions
78
258000
4000
nasıl oluyor da, her biri, bir bakteriden çok da farklı olmayan
04:47
of hundreds of millions of little robotic unconscious cells --
79
262000
4000
bilinçten yoksun küçük robotik hücrelerden oluşan
04:51
not so different really from a bacterium, each one of them --
80
266000
4000
takımları, orduları, timleri bir araya getirince
04:55
the result is this. I mean, just look at it.
81
270000
4000
sonuç bu oluyor. Yani, bir bakın.
04:59
The content -- there's color, there's ideas, there's memories,
82
274000
4000
İçerikte renk var, fikirler var, hafıza var,
05:03
there's history. And somehow all that content of consciousness
83
278000
4000
tarih var, ve bir şekilde bilincin bütün içeriği
05:07
is accomplished by the busy activity of those hoards of neurons.
84
282000
5000
bu değerli nöron gruplarının yoğun aktivitesi tarafından oluşturuluyor.
05:12
How is that possible? Many people just think it isn't possible at all.
85
287000
4000
Bu nasıl mümkün olabilir? Birçok insan mümkün olmadığını düşünüyor.
05:16
They think, "No, there can't be any
86
291000
2000
"Hayır, bilincin hiç bir şekilde
05:18
sort of naturalistic explanation of consciousness."
87
293000
4000
doğal bir açıklaması olamaz." şeklinde düşünüyor.
05:22
This is a lovely book by a friend of mine named Lee Siegel,
88
297000
3000
Bu da, şu an Hawaii Üniversitesi'nde din profesörü olan
05:25
who's a professor of religion, actually, at the University of Hawaii,
89
300000
3000
Lee Siegel adlı bir arkadaşımın çok hoş bir kitabı.
05:28
and he's an expert magician, and an expert
90
303000
2000
ve o bir büyü uzmanı, Hindistan'daki
05:30
on the street magic of India, which is what this book is about,
91
305000
4000
sokak büyüsü üzerine uzman, ki kitap da bunun hakkında
05:34
"Net of Magic."
92
309000
2000
"Büyü ağı." | ç.n. "Net of Magic"
05:36
And there's a passage in it which I would love to share with you.
93
311000
3000
İçinde sizinle paylaşmaktan çok mutlu olacağım bir bölüm var.
05:39
It speaks so eloquently to the problem.
94
314000
6000
Soruna çok etkileyici bir biçimde yaklaşıyor.
05:45
"'I'm writing a book on magic,' I explain, and I'm asked, 'Real magic?'
95
320000
5000
"Büyü hakkında bir kitap yazıyorum." dediğimde, "Gerçek büyü mü?" diye soruyorlar.
05:50
By 'real magic,' people mean miracles,
96
325000
2000
Gerçek büyü deyimiyle insanlar mucizeleri,
05:52
thaumaturgical acts, and supernatural powers.
97
327000
2000
olağandışı eylemleri ve doğaüstü güçleri kastediyor.
05:54
'No,' I answer. 'Conjuring tricks, not real magic.'
98
329000
4000
"Hayır!" diyorum. "Sihirbazlık numaraları, gerçek büyü değil."
05:58
'Real magic,' in other words, refers to the magic that is not real;
99
333000
4000
Gerçek büyü, diğer bir deyişle, yapılabilen bir büyünün
06:02
while the magic that is real, that can actually be done, is not real magic."
100
337000
5000
gerçek olmadığı düşünüldüğünde, yapılamayacak büyüyü tarifler.
06:07
(Laughter)
101
342000
4000
(Gulmeler)
06:11
Now, that's the way a lot of people feel about consciousness.
102
346000
4000
Şu an bu bir çok insanın bilinç hakkında düşündüğü şey.
06:15
(Laughter)
103
350000
1000
(Gulmeler)
06:16
Real consciousness is not a bag of tricks.
104
351000
2000
Gerçek bilinç bir yığın hile değildir.
06:18
If you're going to explain this as a bag of tricks,
105
353000
2000
Eğer bunu bir yığın hile olarak açıklayacaksanız,
06:20
then it's not real consciousness, whatever it is.
106
355000
3000
o zaman açıkladığınız şey gerçek bilinç değil, başka bir şeydir.
06:23
And, as Marvin said, and as other people have said,
107
358000
6000
Marvin'in ve diğer insanların da söylediği gibi;
06:29
"Consciousness is a bag of tricks."
108
364000
3000
"Bilinç bir yığın hiledir."
06:32
This means that a lot of people are just left completely dissatisfied
109
367000
5000
Bu, ben bilinci açıklamaya çalıştığımda birçok insanın
06:37
and incredulous when I attempt to explain consciousness.
110
372000
3000
tatmin olmamış ve şüpheci kalması anlamına gelir.
06:40
So this is the problem. So I have to
111
375000
3000
İşte sorun bu. Bu yüzden,
06:43
do a little bit of the sort of work
112
378000
3000
açıklanan bir büyü numarasını
06:46
that a lot of you won't like,
113
381000
4000
görmenin hoş bir şey olmaması ile aynı sebepten,
06:50
for the same reason that you don't like to see
114
385000
2000
çoğunuzun hoşlanmayacağı türden bazı şeyler
06:52
a magic trick explained to you.
115
387000
2000
yapmaya zorundayım.
06:54
How many of you here, if somebody -- some smart aleck --
116
389000
4000
Çok bilmiş birisi gelip size,
06:58
starts telling you how a particular magic trick is done,
117
393000
3000
bir sihrin nasıl yapıldığını anlatmaya kalksa
07:01
you sort of want to block your ears and say, "No, no, I don't want to know!
118
396000
3000
kaçınız kulaklarını tıkayıp "Hayır, hayır, bilmek istemiyorum." der?
07:04
Don't take the thrill of it away. I'd rather be mystified.
119
399000
3000
Heyecanı kaçırmayın. Esrarengiz olması daha iyi.
07:07
Don't tell me the answer."
120
402000
3000
Bana cevabı söylemeyin.
07:10
A lot of people feel that way about consciousness, I've discovered.
121
405000
3000
Birçok insan bilinç hakkında böyle düşünüyor, bunu keşfettim.
07:13
And I'm sorry if I impose some clarity, some understanding on you.
122
408000
6000
ve eğer bilginiz ve anlayışınız üzerinde zorlayıcı olursam özür dilerim.
07:19
You'd better leave now if you don't want to know some of these tricks.
123
414000
5000
Bu numaraların bir kısmını öğrenmek istemiyorsanız, şu an burayı terketseniz iyi olur.
07:24
But I'm not going to explain it all to you.
124
419000
4000
Ama, size hepsini açıklamayacağım.
07:28
I'm going to do what philosophers do.
125
423000
3000
Felsefecilerin yaptığını yapacağım.
07:31
Here's how a philosopher explains the sawing-the-lady-in-half trick.
126
426000
6000
Burada bir felsefecinin, bayanı ikiye bölme numarasını nasıl açıkladığını görüyoruz.
07:37
You know the sawing-the-lady-in-half trick?
127
432000
2000
Bayanı ikiye bölme numarasını biliyorsunuz, değil mi?
07:39
The philosopher says, "I'm going to explain to you how that's done.
128
434000
4000
Felsefeci diyor ki: "Size bunun nasıl yapıldığını anlatacağım."
07:43
You see, the magician doesn't really saw the lady in half."
129
438000
5000
Gördüğünüz gibi, sihirbaz gerçekten kadını ikiye bölmüyor."
07:48
(Laughter)
130
443000
2000
(gülmeler)
07:50
"He merely makes you think that he does."
131
445000
4000
Sadece öyle yaptığını düşünmenizi sağlıyor.
07:54
And you say, "Yes, and how does he do that?"
132
449000
1000
ve siz "İyi de, nasıl yapıyor bunu?" diyorsunuz.
07:55
He says, "Oh, that's not my department, I'm sorry."
133
450000
2000
O da; "O benim alanım değil, üzgünüm." diyor.
07:57
(Laughter)
134
452000
5000
(gülmeler)
08:02
So now I'm going to illustrate how philosophers explain consciousness.
135
457000
3000
Şimdi, felsefecilerin bilinci nasıl açıkladığını göstereceğim.
08:05
But I'm going to try to also show you
136
460000
3000
Fakat aynı zamanda, bilincin veya
08:08
that consciousness isn't quite as marvelous --
137
463000
3000
kendi bilincimizin, düşündüğümüz gibi
08:11
your own consciousness isn't quite as wonderful --
138
466000
2000
mükemmel olmadığını da
08:13
as you may have thought it is.
139
468000
2000
size göstermeye çalışacağım.
08:15
This is something, by the way, that Lee Siegel talks about in his book.
140
470000
4000
Bu da aslında Lee Siegel'in kitabında bahsettiği bir şey.
08:19
He marvels at how he'll do a magic show, and afterwards
141
474000
4000
Nasıl sihirbazlık yaptığına hayret edecek ve sonrasında
08:23
people will swear they saw him do X, Y, and Z. He never did those things.
142
478000
4000
insanlar onun X,Y ve Z'yi yaptığını gördüğüne dair yemin edecek. Bunların hiç birini yapmadı.
08:27
He didn't even try to do those things.
143
482000
2000
Bunları yapmaya çalışmadı bile.
08:29
People's memories inflate what they think they saw.
144
484000
4000
İnsanların hafızaları, gördüklerini sandıkları şeyleri abartır.
08:33
And the same is true of consciousness.
145
488000
3000
Aynısı bilinç için de geçerlidir.
08:36
Now, let's see if this will work. All right. Let's just watch this.
146
491000
7000
Şimdi, bakalım işe yarayacak mı? Pekala. Bunu izleyin.
08:43
Watch it carefully.
147
498000
1000
Dikkatle izleyin.
08:56
I'm working with a young computer-animator documentarian
148
511000
3000
Nick Deamer isminde bilgisayar animelerini belgeselleştiren
08:59
named Nick Deamer, and this is a little demo that he's done for me,
149
514000
5000
bir gençle çalışıyorum ve bu,
09:04
part of a larger project some of you may be interested in.
150
519000
3000
benim için oluşturduğu küçük bir demosu.
09:07
We're looking for a backer.
151
522000
3000
Bir sponsor arıyoruz.
09:10
It's a feature-length documentary on consciousness.
152
525000
4000
Bu bilinç üzerine normal uzunlukta bir film
09:14
OK, now, you all saw what changed, right?
153
529000
2000
Tamam, şimdi, değişikliği farkettiniz mi?
09:20
How many of you noticed that every one of those squares changed color?
154
535000
5000
Kaçınız rengi değişen karelerin her birini farketti?
09:25
Every one. I'll just show you by running it again.
155
540000
4000
Herkes. Şimdi tekrar yürüteceğim.
09:34
Even when you know that they're all going to change color,
156
549000
5000
Hepsinin renginin değiştiğinizi bilmenize rağmen
09:39
it's very hard to notice. You have to really concentrate
157
554000
4000
farketmeniz zor. Hepsindeki değişimi yakalamak için
09:43
to pick up any of the changes at all.
158
558000
3000
gerçekten konsantre olmak zorundasınız.
09:46
Now, this is an example -- one of many --
159
561000
5000
Şimdi, bu, üzerinde şu an fazlaca çalışılan
09:51
of a phenomenon that's now being studied quite a bit.
160
566000
2000
bir çok kavramdan bir örnek.
09:53
It's one that I predicted in the last page or two of my
161
568000
4000
"Bu türde deneyler yaparsanız, insanların çok büyük değişiklikleri
09:57
1991 book, "Consciousness Explained,"
162
572000
2000
yakalayamadığını anlarsınız." dediğim
09:59
where I said if you did experiments of this sort,
163
574000
3000
1991 yılında çıkan "Açıklanan Bilinç" adlı kitabımın son
10:02
you'd find that people were unable to pick up really large changes.
164
577000
3000
1-2 sayfasında öngördüğüm bir şey.
10:05
If there's time at the end,
165
580000
2000
Konuşmamın sonunda vakit kalırsa
10:07
I'll show you the much more dramatic case.
166
582000
3000
çok daha etkileyici bir örnek göstereceğim.
10:10
Now, how can it be that there are all those changes going on,
167
585000
5000
Şimdi, bu kadar çok değişiklik süregeliyorken, nasıl oluyor da
10:15
and that we're not aware of them?
168
590000
3000
biz bunları farkedemiyoruz.
10:18
Well, earlier today, Jeff Hawkins mentioned the way your eye saccades,
169
593000
5000
Bugün buraya gelmeden önce, Jeff Hawkins; gözün hızlı,
10:23
the way your eye moves around three or four times a second.
170
598000
3000
saniyede 3-4 kez hareket etmesinden bahsetti.
10:26
He didn't mention the speed. Your eye is constantly in motion,
171
601000
3000
Hızdan bahsetmedi. Gözümüz sürekli hareket halindedir,
10:29
moving around, looking at eyes, noses, elbows,
172
604000
3000
gözlere, burunlara, dirseklere, çevremizdeki
10:32
looking at interesting things in the world.
173
607000
2000
ilginç şeylere bakar.
10:34
And where your eye isn't looking,
174
609000
2000
ve gözümüzün bakmadığı yerde
10:36
you're remarkably impoverished in your vision.
175
611000
3000
görüş kaliteniz belirgin şekilde düşüktür.
10:39
That's because the foveal part of your eye,
176
614000
3000
Bunu sebebi gözün "fovea" denen ve net görüşten
10:42
which is the high-resolution part,
177
617000
2000
sorumlu kısmının yaklaşık olarak sadece
10:44
is only about the size of your thumbnail held at arms length.
178
619000
3000
kol mesafesindeki başparmağınızın tırnağı boyutlarında oluşudur.
10:47
That's the detail part.
179
622000
2000
Bu ayrıntıydı.
10:49
It doesn't seem that way, does it?
180
624000
3000
Bu şekilde görünmüyor, değil mi?
10:52
It doesn't seem that way, but that's the way it is.
181
627000
2000
Öyle görünmese de, öyle.
10:54
You're getting in a lot less information than you think.
182
629000
4000
Düşündüğünüzden çok daha az bilgi alıyorsunuz.
10:58
Here's a completely different effect. This is a painting by Bellotto.
183
633000
6000
Burada bambaşka bir etki var. Bu, Bellotto'nun bir resmi.
11:04
It's in the museum in North Carolina.
184
639000
2000
Kuzey Carolina'da bir müzede.
11:06
Bellotto was a student of Canaletto's.
185
641000
3000
Bellotto, Canaletto'nun bir öğrencisiydi.
11:09
And I love paintings like that --
186
644000
1000
Bu tarz resimlere bayılırım,
11:10
the painting is actually about as big as it is right here.
187
645000
4000
resim aslında burada durduğu kadar büyük.
11:14
And I love Canalettos, because Canaletto has this fantastic detail,
188
649000
3000
Canaletto'yu çok severim. Çünkü bu mükemmel detaya sahip
11:17
and you can get right up
189
652000
3000
ve şöyle bir kalkıp
11:20
and see all the details on the painting.
190
655000
3000
resimdeki tüm detayları görebilirsiniz.
11:23
And I started across the hall in North Carolina,
191
658000
5000
Kuzey Carolina'daki salonda gezmeye başladım, çünkü
11:28
because I thought it was probably a Canaletto,
192
663000
2000
bir Canaletto eseri olduğunu düşündüm
11:30
and would have all that in detail.
193
665000
2000
ve ayrıntısıyla inceledim.
11:32
And I noticed that on the bridge there, there's a lot of people --
194
667000
3000
farkettim ki, resimdeki köprüde birçok insan var
11:35
you can just barely see them walking across the bridge.
195
670000
3000
ve köprü boyunca insanların yürüdüğünü zorlukla görebiliyorum.
11:38
And I thought as I got closer
196
673000
1000
Yaklaştıkça
11:39
I would be able to see all the detail of most people,
197
674000
3000
çoğunun elbiseleri vb. detaylarını da
11:42
see their clothes, and so forth.
198
677000
2000
görebileceğimi düşündüm.
11:44
And as I got closer and closer, I actually screamed.
199
679000
4000
Daha da yaklaştım ve gerçekten çığlık attım.
11:48
I yelled out because when I got closer,
200
683000
2000
Bağırdım, çünkü yaklaştığımda
11:50
I found the detail wasn't there at all.
201
685000
4000
detayın hiç de orada olmadığını farkettim.
11:54
There were just little artfully placed blobs of paint.
202
689000
4000
Sadece sanatasalca yerleştirilmiş boya birikintileri vardı
11:58
And as I walked towards the picture,
203
693000
3000
ve resme doğru yürüdükçe
12:01
I was expecting detail that wasn't there.
204
696000
3000
orada olmayan detayı görmeyi umuyordum.
12:04
The artist had very cleverly suggested people and clothes
205
699000
5000
Sanatçı; insanları, elbiselerini, vagonları ve tüm bu tarz şeyleri
12:09
and wagons and all sorts of things,
206
704000
3000
çok akıllıca önermiş
12:12
and my brain had taken the suggestion.
207
707000
3000
ve benim beynim de bu öneriyi kabult etti.
12:15
You're familiar with a more recent technology, which is -- There,
208
710000
6000
Siz daha güncel bir teknolojiyi tanıyorsunuz, ki --işte burda
12:21
you can get a better view of the blobs.
209
716000
2000
Bu boyaların daha iyi bir görüntüsünü alabilirsiniz.
12:23
See, when you get close
210
718000
2000
Yaklaştıkça görüyorsunuz ki,
12:25
they're really just blobs of paint.
211
720000
5000
bu şey gerçekten sadece bir boya birikintisinden ibaret.
12:30
You will have seen something like this -- this is the reverse effect.
212
725000
6000
Böyle bir şey daha göreceksiniz- bu ters etkidir.
12:44
I'll just give that to you one more time.
213
739000
3000
Bir kez daha göstereceğim.
12:47
Now, what does your brain do when it takes the suggestion?
214
742000
7000
Şimdi, bu önermeyi kabul ettiğinde beyniniz ne yapmakta?
12:54
When an artful blob of paint or two, by an artist,
215
749000
5000
Bir sanatçının sanatsal bir veya iki boya birikintisi ile
12:59
suggests a person -- say, one of
216
754000
6000
bir kişiye, diyelim ki
13:05
Marvin Minsky's little society of mind --
217
760000
2000
böyle bir Marvin Minskey'in "aklın küçük toplumu"nu önerdiğini düşünelim.
13:07
do they send little painters out to fill in all the details in your brain somewhere?
218
762000
5000
Ayrıntıları tamamlamak için beynimizde bir yere küçük ressamlar mı yolluyorlar?
13:12
I don't think so. Not a chance. But then, how on Earth is it done?
219
767000
5000
Sanmıyorum. Olamaz. Peki, nasıl oluyor bu?
13:17
Well, remember the philosopher's explanation of the lady?
220
772000
5000
Felsefecinin bayan hakkındaki açıklamasını hatırlayalım.
13:22
It's the same thing.
221
777000
3000
Aynı şey.
13:25
The brain just makes you think that it's got the detail there.
222
780000
3000
Beyniniz sadece sizi orada o detayın olduğuna inandırıyor.
13:28
You think the detail's there, but it isn't there.
223
783000
3000
Detayın orada olduğunu düşünüyorsunuz. Ama orada değil.
13:31
The brain isn't actually putting the detail in your head at all.
224
786000
3000
Beyin aslında detayı kafanıza yerleştirmiyor.
13:34
It's just making you expect the detail.
225
789000
3000
Sadece detay beklentisini yaratıyor.
13:37
Let's just do this experiment very quickly.
226
792000
3000
Hadi bu deneyi hızlıca yapalım.
13:40
Is the shape on the left the same as the shape on the right, rotated?
227
795000
5000
Soldaki şekil, çevrilince sağdakiyle aynı oluyor mu?
13:45
Yes.
228
800000
2000
Evet.
13:47
How many of you did it by rotating the one on the left
229
802000
2000
Kaç kişi, aklının gözüyle soldakini çevirip
13:49
in your mind's eye, to see if it matched up with the one on the right?
230
804000
3000
sağdakiyle aynı olup olmadığına baktı?
13:52
How many of you rotated the one on the right? OK.
231
807000
4000
Kaç kişi sağdakini çevirdi? Tamam.
13:56
How do you know that's what you did?
232
811000
2000
Bunu böyle yaptığınızı nereden biliyorsunuz?
13:58
(Laughter)
233
813000
3000
(gülmeler)
14:01
There's in fact been a very interesting debate
234
816000
2000
Aslında bilişsel bilimde
14:03
raging for over 20 years in cognitive science --
235
818000
3000
20 yıldır şiddetle süregelen ilginç bir tartışma var.
14:06
various experiments started by Roger Shepherd,
236
821000
2000
Akıldaki görüntülerin döndürmenin açısal hızının ölçümünü yapan
14:08
who measured the angular velocity of rotation of mental images.
237
823000
5000
Roger Shepherd tarafından çeşitli deneyler başlatıldı.
14:13
Yes, it's possible to do that.
238
828000
2000
Evet, bunu yapabilmek mümkün.
14:15
But the details of the process are still in significant controversy.
239
830000
7000
Ancak sürecin ayrıntıları halen önemli bir anlaşmazlık konusu.
14:22
And if you read that literature, one of the things
240
837000
3000
Ve literatürü okursanız, bir şekilde
14:25
that you really have to come to terms with is
241
840000
3000
kabul etmeniz gereken şeylerden biri, denek olsanız bile
14:28
even when you're the subject in the experiment, you don't know.
242
843000
2000
gerçekte ne olduğunu bilememeniz.
14:30
You don't know how you do it.
243
845000
2000
Nasıl yaptığınızı bilmiyorsunuz.
14:32
You just know that you have certain beliefs.
244
847000
3000
Sadece belirli inançlarınızın olduğunu biliyorsunuz.
14:35
And they come in a certain order, at a certain time.
245
850000
3000
ve onlar belirli bir sırayla, belirli bir zamanda geliyorlar.
14:38
And what explains the fact that that's what you think?
246
853000
2000
Gerçeğin, sizin düşündüğünüz şey olduğunu ne açıklar?
14:40
Well, that's where you have to go backstage and ask the magician.
247
855000
4000
İşte burası, geri dönüp sihirbaza sormamız gereken yer.
14:44
This is a figure that I love: Bradley, Petrie, and Dumais.
248
859000
4000
Bu, çok sevdiğim bir şekil. Bradley, Petrie ve Dumais.
14:48
You may think that I've cheated,
249
863000
2000
Buradaki beyaz kenardan
14:50
that I've put a little whiter-than-white boundary there.
250
865000
5000
daha beyazını koyduğumu ve sizi aldattığımı düşünebilirsiniz.
14:55
How many of you see that sort of boundary,
251
870000
2000
Dairelerin önünde Necker küpünün durduğu
14:57
with the Necker cube floating in front of the circles?
252
872000
3000
türden kenarı kaçınız görüyor?
15:00
Can you see it?
253
875000
2000
Görebiliyor musunuz?
15:02
Well, you know, in effect, the boundary's really there, in a certain sense.
254
877000
5000
Peki, kenarın gerçekten orada olduğunu kesinlikle biliyorsunuz.
15:07
Your brain is actually computing that boundary,
255
882000
3000
Beyniniz aslında o kenarı hesaplıyor,
15:10
the boundary that goes right there.
256
885000
5000
şuraya giden kenarı.
15:15
But now, notice there are two ways of seeing the cube, right?
257
890000
2000
Ama şimdi, küpün iki farklı görünümünü farkedin, tamam mı?
15:17
It's a Necker cube.
258
892000
2000
Bu bir Necker küpü.
15:19
Everybody can see the two ways of seeing the cube? OK.
259
894000
4000
Herkes küpün 2 farklı görünümünü farketti mi? Tamam.
15:23
Can you see the four ways of seeing the cube?
260
898000
4000
Küpün 4 farklı görünümünü farkedebiliyor musunuz?
15:27
Because there's another way of seeing it.
261
902000
2000
Çünkü onu görmenin başka bir yolu var.
15:29
If you're seeing it as a cube floating in front of some circles,
262
904000
3000
Eğer bunu, bazı dairelerin, bazı siyah dairelerin, önünde duran
15:32
some black circles, there's another way of seeing it.
263
907000
3000
bir küp olarak görüyorsanız, görmenin farklı bir yolu var.
15:35
As a cube, on a black background,
264
910000
2000
Bir parça İsviçre peynirinde görüldüğü gibi
15:37
as seen through a piece of Swiss cheese.
265
912000
2000
siyah bir zeminde bir küp olarak.
15:39
(Laughter)
266
914000
3000
(gülmeler)
15:42
Can you get it? How many of you can't get it? That'll help.
267
917000
6000
Görebildiniz mi? Kaç kişi göremedi? Bu yardımcı olur.
15:48
(Laughter)
268
923000
2000
(gülmeler)
15:50
Now you can get it. These are two very different phenomena.
269
925000
5000
Şimdi görebiliyorsunuz. Bunlar çok farklı 2 fenomen.
15:55
When you see the cube one way, behind the screen,
270
930000
6000
Küpü bir yönden görürseniz, ekranın arkasında,
16:01
those boundaries go away.
271
936000
2000
kenarlar kaybolur.
16:03
But there's still a sort of filling in, as we can tell if we look at this.
272
938000
5000
Fakat halen, şuna bakarsak, tamamlamamız gereken şeyler var.
16:08
We don't have any trouble seeing the cube, but where does the color change?
273
943000
4000
Küpü görmemizde bir sorun yok, ama renk değişimi nerde?
16:12
Does your brain have to send little painters in there?
274
947000
3000
Beyniniz oraya küçük ressamlar mı yollamak zorunda?
16:15
The purple-painters and the green-painters
275
950000
2000
Mor ve yeşil boyayıcılar,
16:17
fight over who's going to paint that bit behind the curtain? No.
276
952000
3000
perdedeki pikseli kimin boyayacağı üzerine kavga mı ediyor? Hayır.
16:20
Your brain just lets it go. The brain doesn't need to fill that in.
277
955000
4000
Beyniniz bunu önemsemiyor. Beynin orayı tamamlama ihtiyacı yok.
16:29
When I first started talking about
278
964000
3000
Az önce gördüğünüz Bradley, Petrie, Dumais
16:32
the Bradley, Petrie, Dumais example that you just saw --
279
967000
4000
örneği hakkında konuşmaya ilk başladığımda
16:36
I'll go back to it, this one --
280
971000
4000
-ki birazdan döneceğim, buna-
16:40
I said that there was no filling-in behind there.
281
975000
7000
ardında tamamlamanın olmadığını söylemiştim
16:47
And I supposed that that was just a flat truth, always true.
282
982000
3000
ve bunun tartışılmaz bir doğruluk, hep doğru olduğunu sanırdım.
16:50
But Rob Van Lier has recently shown that it isn't.
283
985000
5000
Fakat, Rob Von Lier yakın zamanda bunun böyle olmadığını gösterdi.
16:55
Now, if you think you see some pale yellow --
284
990000
5000
Şimdi, soluk sarı gördüğünüzü düşünüyorsanız,
17:00
I'll run this a few more times.
285
995000
2000
birkaç kez daha yürüteceğim.
17:02
Look in the gray areas,
286
997000
4000
Gri alanlara bakın
17:06
and see if you seem to see something sort of shadowy moving in there --
287
1001000
5000
ve orada gölge benzeri bir şeyin hareket ettiğini görüp görmediğinize bakın.
17:11
yeah, it's amazing. There's nothing there. It's no trick.
288
1006000
7000
Evet! Müthiş! Orada hiç bir şey yok. Bu bir numara değil.
17:18
["Failure to Detect Changes in Scenes" slide]
289
1013000
6000
(Ekrandaki Değişiklikleri Saptamada Başarısızlık)
17:24
This is Ron Rensink's work, which was in some degree
290
1019000
2000
Bu, kitabın sonundaki öneriden
17:26
inspired by that suggestion right at the end of the book.
291
1021000
4000
bir derece ilham almış Ron Rensink'in çalışması.
17:30
Let me just pause this for a second if I can.
292
1025000
2000
Bir saniye duraklatmama izin verin, yapabilirsem.
17:32
This is change-blindness.
293
1027000
2000
Bu değişim-körlüğü.
17:34
What you're going to see is two pictures,
294
1029000
2000
Biri diğerinden çok az farklı
17:36
one of which is slightly different from the other.
295
1031000
2000
2 resim göreceksiniz.
17:38
You see here the red roof and the gray roof,
296
1033000
3000
Burada kırmızı ve gri çatıyı görüyorsunuz,
17:41
and in between them there will be a mask,
297
1036000
2000
ve aralarında yaklaşık
17:43
which is just a blank screen, for about a quarter of a second.
298
1038000
4000
çeyrek saniye boyunca maske denilen sadece boş ekran görünecek.
17:47
So you'll see the first picture, then a mask,
299
1042000
2000
Yani önce ilk resim, sonra maske görünecek.
17:49
then the second picture, then a mask.
300
1044000
2000
Sonra ikinci resim, sonra tekrar maske.
17:51
And this will just continue, and your job as the subject
301
1046000
4000
ve bu devam edecek, denek olarak göreviniz
17:55
is to press the button when you see the change.
302
1050000
3000
değişikliği farkettiğinizde düğmeye basmak.
17:58
So, show the original picture for 240 milliseconds. Blank.
303
1053000
8000
Pekala, asıl resmi 240 milisaniye boyunca göster. Boşluk.
18:06
Show the next picture for 240 milliseconds. Blank.
304
1061000
6000
Diğer resmi 240 milisaniye boyunca göster. Boşluk.
18:12
And keep going, until the subject presses the button, saying,
305
1067000
4000
ve devam et, ta ki denek düğmeye basana ve
18:16
"I see the change."
306
1071000
2000
"farkettim" diyene kadar.
18:18
So now we're going to be subjects in the experiment.
307
1073000
3000
Şimdi bu deneyde biz denek olacağız.
18:21
We're going to start easy. Some examples.
308
1076000
9000
Kolaydan başlayalım. Bazı örnekler.
18:30
No trouble there.
309
1085000
2000
Bunda sorun yok.
18:32
Can everybody see? All right.
310
1087000
3000
Herkes görebiliyor mu? pekala.
18:35
Indeed, Rensink's subjects took only a little bit more
311
1090000
4000
Ciddi anlamda, Rensink'in denekleri düğmeye 1 saniyeden
18:39
than a second to press the button.
312
1094000
2000
çok az sonra basıyordu.
18:46
Can you see that one?
313
1101000
1000
Bunu farkedebildiniz mi?
18:55
2.9 seconds.
314
1110000
2000
2.9 saniye.
19:04
How many don't see it still?
315
1119000
3000
Halen görmeyen kaç kişi var?
19:07
What's on the roof of that barn?
316
1122000
2000
Ambarın çatısındaki de ne?
19:09
(Laughter)
317
1124000
3000
(gülmeler)
19:20
It's easy.
318
1135000
2000
Bu kolay.
19:46
Is it a bridge or a dock?
319
1161000
2000
Bu bir köprü mü, yoksa iskele mi?
19:52
There are a few more really dramatic ones, and then I'll close.
320
1167000
4000
Birkaç tane de çok etkileyici örnek var, sonra kapatacağım.
19:56
I want you to see a few that are particularly striking.
321
1171000
4000
Biraz ilginç ve göze çarpan örnek görmenizi istiyorum.
20:00
This one because it's so large and yet it's pretty hard to see.
322
1175000
7000
Bu çok büyük ve farketmesi zor olduğu için.
20:07
Can you see it?
323
1182000
3000
Görüyor musunuz?
20:10
Audience: Yes.
324
1185000
2000
İzleyiciler: Evet.
20:12
Dan Dennett: See the shadows going back and forth? Pretty big.
325
1187000
3000
Gölgelerin ileri ve geri gidişini gördünüz mü? Çok büyük.
20:23
So 15.5 seconds is the median time
326
1198000
4000
Onun denekleri için 15 buçuk saniye
20:27
for subjects in his experiment there.
327
1202000
2000
ortalama süredir.
20:29
I love this one. I'll end with this one,
328
1204000
3000
Bunu çok seviyorum. Çok belirgin ve önemli
20:32
just because it's such an obvious and important thing.
329
1207000
3000
bir şey olduğu için bununla bitireceğim.
20:37
How many still don't see it? How many still don't see it?
330
1212000
6000
Kaç kişi halen görmedi? Kaç kişi halen göremedi?
20:43
How many engines on the wing of that Boeing?
331
1218000
3000
Boeing'in kanadında kaç tane motor var?
20:46
(Laughter)
332
1221000
1000
(gülmeler)
20:47
Right in the middle of the picture!
333
1222000
6000
Tam resmin ortasında.
20:53
Thanks very much for your attention.
334
1228000
1000
İlginiz için teşekkürler.
20:54
What I wanted to show you is that scientists,
335
1229000
5000
Size anlatmak istediğim şey, bilim insanlarının
20:59
using their from-the-outside, third-person methods,
336
1234000
4000
dışarıdan, bir üçüncü şahıs yöntemi kullanarak; size kendi bilinciniz
21:03
can tell you things about your own consciousness
337
1238000
2000
hakkında hayal bile edemeyeceğiniz
21:05
that you would never dream of,
338
1240000
2000
şeyler söyleyebileceğidir.
21:07
and that, in fact, you're not the authority
339
1242000
2000
Ve aslında düşündüğünüz gibi kendi bilinciniz
21:09
on your own consciousness that you think you are.
340
1244000
2000
konusunda söz sahibi olmadığınızdır.
21:11
And we're really making a lot of progress
341
1246000
2000
Aklın bir teorisi ile
21:13
on coming up with a theory of mind.
342
1248000
3000
önemli bir yol katediyoruz.
21:16
Jeff Hawkins, this morning, was describing his attempt
343
1251000
6000
Jeff Hawkins, bu sabah, büyük ve önemli bir teoriyi sinirbilime
21:22
to get theory, and a good, big theory, into the neuroscience.
344
1257000
4000
katmak için yaşadığı zorluğu anlatıyordu.
21:26
And he's right. This is a problem.
345
1261000
5000
Haklıydı, bu bir problem.
21:31
Harvard Medical School once -- I was at a talk --
346
1266000
2000
Bir keresinde Harvard Tıp Fakültesi'nde
21:33
director of the lab said, "In our lab, we have a saying.
347
1268000
4000
bir konuşmadaydım ve laboratuar şefi dedi ki: "Bizde bir söz vardır:
21:37
If you work on one neuron, that's neuroscience.
348
1272000
3000
Eğer bir nöron(sinir hücresi) üzerinde çalışıyorsanız; o, sinirbilimdir.
21:40
If you work on two neurons, that's psychology."
349
1275000
3000
Eğer 2 nöron üzerinde çalışıyorsanız; o, psikolojidir."
21:43
(Laughter)
350
1278000
4000
(gülmeler)
21:47
We have to have more theory, and it can come as much from the top down.
351
1282000
3000
Daha çok teorimiz olmalı, böylece elimizde daha çok sonuç kalacaktır.
21:50
Thank you very much.
352
1285000
2000
Çok teşekkürler
21:52
(Applause)
353
1287000
4000
(alkışlar)
ABOUT THE SPEAKER
Dan Dennett - Philosopher, cognitive scientistDan Dennett thinks that human consciousness and free will are the result of physical processes.
Why you should listen
One of our most important living philosophers, Dan Dennett is best known for his provocative and controversial arguments that human consciousness and free will are the result of physical processes in the brain. He argues that the brain's computational circuitry fools us into thinking we know more than we do, and that what we call consciousness — isn't. His 2003 book "Freedom Evolves" explores how our brains evolved to give us -- and only us -- the kind of freedom that matters, while 2006's "Breaking the Spell" examines belief through the lens of biology.
This mind-shifting perspective on the mind itself has distinguished Dennett's career as a philosopher and cognitive scientist. And while the philosophy community has never quite known what to make of Dennett (he defies easy categorization, and refuses to affiliate himself with accepted schools of thought), his computational approach to understanding the brain has made him, as Edge's John Brockman writes, “the philosopher of choice of the AI community.”
“It's tempting to say that Dennett has never met a robot he didn't like, and that what he likes most about them is that they are philosophical experiments,” Harry Blume wrote in the Atlantic Monthly in 1998. “To the question of whether machines can attain high-order intelligence, Dennett makes this provocative answer: ‘The best reason for believing that robots might some day become conscious is that we human beings are conscious, and we are a sort of robot ourselves.'"
In recent years, Dennett has become outspoken in his atheism, and his 2006 book Breaking the Spell calls for religion to be studied through the scientific lens of evolutionary biology. Dennett regards religion as a natural -- rather than supernatural -- phenomenon, and urges schools to break the taboo against empirical examination of religion. He argues that religion's influence over human behavior is precisely what makes gaining a rational understanding of it so necessary: “If we don't understand religion, we're going to miss our chance to improve the world in the 21st century.”
Dennett's landmark books include The Mind's I, co-edited with Douglas Hofstaedter, Consciousness Explained, and Darwin's Dangerous Idea. Read an excerpt from his 2013 book, Intuition Pumps, in the Guardian >>
Dan Dennett | Speaker | TED.com