TED2002
Dan Dennett: Dangerous memes
Dan Dennett tehlikeli fikirler üzerine konuşuyor
Filmed:
Readability: 3.8
1,954,033 views
Bir karıncanın basit öyküsünden yola çıkarak, filozof Dan Dennett'tan, kelimenin gerçek anlamıyla "canlı" olan düşüncelerin varlığına dair ikna edici bir konuşma.
Dan Dennett - Philosopher, cognitive scientist
Dan Dennett thinks that human consciousness and free will are the result of physical processes. Full bio
Dan Dennett thinks that human consciousness and free will are the result of physical processes. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:25
How many Creationists do we have in the room?
0
0
3000
Salonda kaç tane yaratılışçı var?
00:28
Probably none. I think we're all Darwinians.
1
3000
3000
Muhtemelen hiç yok. Sanırım hepimiz Darwinci'yiz.
00:31
And yet many Darwinians are anxious, a little uneasy --
2
6000
7000
Ve fakat, birçok Darwinci kaygılı ve biraz gergin;
00:38
would like to see some limits on just how far the Darwinism goes.
3
13000
5000
Darwinciliğin sınırlarının nereye vardığını bilmek istiyorlar.
00:43
It's all right.
4
18000
2000
Pekâlâ.
00:45
You know spiderwebs? Sure, they are products of evolution.
5
20000
4000
Örümcek ağları? Tabii, onlar evrimin ürünü.
00:49
The World Wide Web? Not so sure.
6
24000
4000
Peki Genel Ağ (İnternet)? Çok emin değiliz.
00:53
Beaver dams, yes. Hoover Dam, no.
7
28000
2000
Kunduz setleri, evet. Hoover Barajı, hayır.
00:55
What do they think it is that prevents the products of human ingenuity
8
30000
6000
İnsanlığın eserlerinin de, yaşam ağacının meyveleri olduğunu
01:01
from being themselves, fruits of the tree of life,
9
36000
3000
ve, bir bakıma, evrim kurallarına
01:04
and hence, in some sense, obeying evolutionary rules?
10
39000
5000
uyduğunu düşünmelerine engel olan nedir?
01:10
And yet people are interestingly resistant
11
45000
4000
Ve fakat insanlar ilginç bir şekilde
01:14
to the idea of applying evolutionary thinking to thinking -- to our thinking.
12
49000
7000
evrimsel düşünmeyi, normal düşünmeye -bizim düşünmemize- uygulamaya direniyor.
01:21
And so I'm going to talk a little bit about that,
13
56000
4000
Ve, gündemimizde çok şey olduğunu akılda tutarak,
01:25
keeping in mind that we have a lot on the program here.
14
60000
4000
biraz bu konu hakkında konuşacağım.
01:29
So you're out in the woods, or you're out in the pasture,
15
64000
4000
Diyelim ki ormandasınız, veya çayırdasınız;
01:33
and you see this ant crawling up this blade of grass.
16
68000
3000
ve bu karıncayı çimin ucuna tırmanırken görüyorsunuz.
01:36
It climbs up to the top, and it falls,
17
71000
3000
Tepeye kadar tırmanıyor ve düşüyor,
01:39
and it climbs, and it falls, and it climbs --
18
74000
3000
tırmanıyor, düşüyor, tırmanıyor --
01:42
trying to stay at the very top of the blade of grass.
19
77000
4000
çimin tam ucunda kalmaya çalışıyor.
01:46
What is this ant doing? What is this in aid of?
20
81000
5000
Bu karınca ne yapıyor? Bunu ne için yapıyor?
01:51
What goals is this ant trying to achieve by climbing this blade of grass?
21
86000
7000
Bu karıncanın bu çime tırmanmaktaki amacı nedir?
01:58
What's in it for the ant?
22
93000
2000
Karıncanın bundan ne çıkarı var?
02:00
And the answer is: nothing. There's nothing in it for the ant.
23
95000
6000
Cevap: hiçbir şey. Karıncanın bundan çıkarı yok.
02:06
Well then, why is it doing this?
24
101000
3000
Öyleyse bunu neden yapıyor?
02:09
Is it just a fluke?
25
104000
2000
Bu bir kaza (fluke) mı?
02:11
Yeah, it's just a fluke. It's a lancet fluke.
26
106000
7000
Evet, bu bir karaciğer kurdu (fluke). Bir tür karaciğer kurdu.
02:18
It's a little brain worm.
27
113000
2000
Küçük bir beyin kurdu.
02:20
It's a parasitic brain worm that has to get into the stomach of a sheep or a cow
28
115000
5000
Yaşam döngüsünü sürdürebilmek için bir koyunun veya ineğin midesine
02:25
in order to continue its life cycle.
29
120000
3000
yerleşmesi gereken bir parazit.
02:28
Salmon swim upstream to get to their spawning grounds,
30
123000
5000
Somon balıkları yumurtlama alanına akıntıya karşı yüzerek ulaşırlar,
02:33
and lancet flukes commandeer a passing ant,
31
128000
4000
ve bu kurtlar da bir karıncanın içine girip
02:37
crawl into its brain, and drive it up a blade of grass like an all-terrain vehicle.
32
132000
5000
beynini ele geçirirler ve bir arazi aracı gibi çimin tepesine sürerler.
02:42
So there's nothing in it for the ant.
33
137000
4000
Yani karıncanın bundan bir çıkarı yok.
02:46
The ant's brain has been hijacked by a parasite that infects the brain,
34
141000
8000
Karıncanın beyni, beyni etkileyen ve intihara da neden olan
02:54
inducing suicidal behavior.
35
149000
3000
bir parazit tarafından ele geçirilmiş.
02:58
Pretty scary.
36
153000
2000
Oldukça ürkütücü.
03:00
Well, does anything like that happen with human beings?
37
155000
4000
Peki buna benzer şeyler insanlarda da oluyor mu?
03:05
This is all on behalf of a cause other than one's own genetic fitness, of course.
38
160000
5000
Tabii bu bireyin, genini sonraki nesle aktarma başarısından başka bir şeye bağlı.
03:10
Well, it may already have occurred to you
39
165000
5000
Çoktan öğrenmiş olabilirsiniz;
03:15
that Islam means "surrender," or "submission of self-interest to the will of Allah."
40
170000
10000
İslam kelimesi teslim olmak, Allah'a boyun eğme anlamlarına gelir.
03:25
Well, it's ideas -- not worms -- that hijack our brains.
41
180000
6000
Bizim beyinlerimizi ele geçirenler fikirlerdir-- kurtlar değil.
03:31
Now, am I saying that a sizable minority of the world's population
42
186000
5000
Yani şimdi ben asalak fikirlerin Dünya'da azımsanmayacak
03:36
has had their brain hijacked by parasitic ideas?
43
191000
6000
bir azınlığın beyinlerini ele geçirdiğini mi söylüyorum?
03:43
No, it's worse than that.
44
198000
2000
Hayır. Daha da kötüsü:
03:45
Most people have.
45
200000
4000
Çoğu insanı ele geçirdiler.
03:49
(Laughter)
46
204000
2000
(Kahkahalar) -- "Hür Yaşa ya da Öl" (New Hampshire plakası)
03:53
There are a lot of ideas to die for.
47
208000
2000
Uğruna ölünecek bir sürü fikir var.
03:55
Freedom, if you're from New Hampshire.
48
210000
3000
Özgürlük-- eğer New Hamspire'lıysanız.
03:58
(Laughter)
49
213000
3000
(Kahkahalar)
04:02
Justice. Truth. Communism.
50
217000
4000
Adalet. Hakikat. Komünizm.
04:06
Many people have laid down their lives for communism,
51
221000
3000
Birçok insan komünizm uğruna hayatını feda etti,
04:09
and many have laid down their lives for capitalism.
52
224000
3000
ve birçok insan kapitalizm uğruna hayatını feda etti.
04:12
And many for Catholicism. And many for Islam.
53
227000
4000
Ve Katolik Kilisesi için. Ve İslam için.
04:16
These are just a few of the ideas that are to die for.
54
231000
5000
Bunlar uğrunda ölünecek fikirlerden sadece birkaçı.
04:21
They're infectious.
55
236000
2000
Bunlar bulaşıcı.
04:24
Yesterday, Amory Lovins spoke about "infectious repititis."
56
239000
4000
Dün, Amory Lovins "mikrobik tekrar"dan bahsetti.
04:28
It was a term of abuse, in effect.
57
243000
3000
Yanlış kullanımı ifade eden bir terim.
04:31
This is unthinking engineering.
58
246000
2000
Hesapsız, plansız mühendislik bu.
04:33
Well, most of the cultural spread that goes on
59
248000
4000
Gerçekleşmekte olan kültürel yayılımın çoğu
04:37
is not brilliant, new, out-of-the-box thinking.
60
252000
4000
parlak, yeni, yaratıcı düşünme ürünü değil.
04:41
It's "infectious repetitis,"
61
256000
2000
Daha ziyade "mikrobik tekrar".
04:43
and we might as well try to have a theory of what's going on when that happens
62
258000
5000
Ve bu gerçekleştiğinde ne olduğuna dair bir teori sunmayı da deneyelim
04:48
so that we can understand the conditions of infection.
63
263000
4000
ki bu bulaşıcı hastalığın koşullarını anlayabilelim.
04:54
Hosts work hard to spread these ideas to others.
64
269000
7000
Bu fikirlerin sahipleri, bunları başkalarına yaymak için çok çalışıyorlar.
05:01
I myself am a philosopher, and one of our occupational hazards
65
276000
6000
Ben bir filozofum, ve bizim mesleki tehlikelerimizden biri
05:07
is that people ask us what the meaning of life is.
66
282000
4000
insanların bize hayatın anlamını sormalarıdır.
05:11
And you have to have a bumper sticker,
67
286000
3000
Buna sloganvari bir cevap lazım,
05:14
you know. You have to have a statement.
68
289000
3000
yani, hazır bir cümleniz olmalı.
05:17
So, this is mine.
69
292000
2000
Benimkisi şöyle:
05:19
The secret of happiness is: Find something more important than you are
70
294000
4000
Mutluluğun sırrı şudur: Kendinden daha mühim bir şey bul,
05:23
and dedicate your life to it.
71
298000
2000
ve hayatını ona ada.
05:25
Most of us -- now that the "Me Decade" is well in the past --
72
300000
4000
Çoğumuz, -- 70'ler epey geride kaldığına göre --
05:29
now we actually do this.
73
304000
2000
aslında şu anda bunu yapıyoruz.
05:31
One set of ideas or another
74
306000
3000
Bir takım fikirler
05:34
have simply replaced our biological imperatives in our own lives.
75
309000
4000
hayatlarımızdaki biyolojik gerekliliklerin yerini aldı.
05:38
This is what our summum bonum is.
76
313000
3000
En önemli yol göstericimiz bu oldu--
05:41
It's not maximizing the number of grandchildren we have.
77
316000
3000
torunlarımızın sayısını maksimize etmek değil.
05:44
Now, this is a profound biological effect.
78
319000
4000
Bu derin bir biyolojik etki.
05:48
It's the subordination of genetic interest to other interests.
79
323000
3000
Genetik çıkarların diğer çıkarlara göre ikincil olması söz konusu.
05:51
And no other species does anything at all like it.
80
326000
4000
Diğer hiçbir tür buna benzer bir şey yapmıyor.
05:55
Well, how are we going to think about this?
81
330000
2000
Bunu nasıl ele alacağız?
05:57
It is, on the one hand, a biological effect, and a very large one.
82
332000
4000
Bir taraftan, bu biyolojik bir etki, ve epey büyük.
06:01
Unmistakable.
83
336000
2000
Aşikâr.
06:03
Now, what theories do we want to use to look at this?
84
338000
3000
Şimdi, bunu ele alabilmemiz için hangi teorileri kullanmayı isteriz?
06:06
Well, many theories. But how could something tie them together?
85
341000
3000
Çok değişik teoriler. Ama bunların hepsini birbirine bağlayan ne olabilir?
06:09
The idea of replicating ideas;
86
344000
3000
Kendini kopyalayan fikirler;
06:12
ideas that replicate by passing from brain to brain.
87
347000
5000
beyinden beyine geçerek kendini kopyalayan fikirler.
06:17
Richard Dawkins, whom you'll be hearing later in the day, invented the term "memes,"
88
352000
5000
Bugün dinleyeceğiniz Richard Dawkins "mem" terimini icat etti,
06:22
and put forward the first really clear and vivid version of this idea
89
357000
5000
ve bu fikrin ilk gerçekten anlaşılır versiyonunu
06:27
in his book "The Selfish Gene."
90
362000
2000
Gen Bencildir adlı kitabında ortaya attı.
06:29
Now here am I talking about his idea.
91
364000
3000
Şimdi burada "onun" fikrinden bahsediyorum.
06:32
Well, you see, it's not his. Yes -- he started it.
92
367000
6000
Görüyorsunuz, artık onun değil. Tamam, -- o çıkardı.
06:38
But it's everybody's idea now.
93
373000
3000
Ama artık herkesin fikri.
06:41
And he's not responsible for what I say about memes.
94
376000
4000
Ve benim "mem"ler hakkında söylediklerimden mesul değil.
06:45
I'm responsible for what I say about memes.
95
380000
4000
"Mem"lerle ilgili söylediklerimden ben mesulum.
06:50
Actually, I think we're all responsible
96
385000
3000
Aslında hepimizin
06:53
for not just the intended effects of our ideas,
97
388000
6000
fikirlerimizin amaçladığımız etkilerinden öte
06:59
but for their likely misuses.
98
394000
3000
yanlış kullanımlarından da sorumlu olduğumuzu düşünüyorum.
07:03
So it is important, I think, to Richard, and to me,
99
398000
4000
O yüzden; hem Richard, hem de benim için
07:07
that these ideas not be abused and misused.
100
402000
4000
bu fikirlerin yanlış ve kötü kullanılmamaları önemli.
07:11
They're very easy to misuse. That's why they're dangerous.
101
406000
3000
Yanlış kullanılmaları çok kolay. Bu yüzden tehlikeliler.
07:14
And it's just about a full-time job
102
409000
3000
Ve bu fikirlerden korkan insanları
07:17
trying to prevent people who are scared of these ideas
103
412000
3000
onları alıp gülünçleştirip korkunç amaçlar için kullanmaktan alıkoymak
07:20
from caricaturing them and then running off to one dire purpose or another.
104
415000
8000
neredeyse tam zamanlı bir iş.
07:28
So we have to keep plugging away,
105
423000
3000
Fikirlerimizin sadece zararsız ve işe yarar türevleri
07:31
trying to correct the misapprehensions
106
426000
2000
yayılmaya devam etsin diye
07:33
so that only the benign and useful variants of our ideas continue to spread.
107
428000
8000
yanlış kavramaları düzeltmek için ısrarla çalışmaya devam etmek durumundayız.
07:41
But it is a problem.
108
436000
2000
Ama bu bir sorundur.
07:45
We don't have much time, and I'm going to go over just a little bit of this and cut out,
109
440000
5000
Çok zamanımız kalmadı, bunun biraz üstünden geçip bitireceğim,
07:50
because there's a lot of other things that are going to be said.
110
445000
3000
çünkü söylenecek epeyce şey var.
07:53
So let me just point out: memes are like viruses.
111
448000
5000
Şunu belirteyim: "Mem"ler virüs gibidirler.
07:58
That's what Richard said, back in '93.
112
453000
2000
Richard '93 senesinde bunu demişti.
08:00
And you might think, "Well, how can that be?
113
455000
2000
"Nasıl olabilir?" diye düşünüyor olabilirsiniz.
08:02
I mean, a virus is -- you know, it's stuff! What's a meme made of?"
114
457000
7000
Virüs dediğin bir varlıktır. Peki bir "mem" neyden yapılıdır?
08:09
Yesterday, Negroponte was talking about viral telecommunications
115
464000
5000
Dün, Negroponte viral telekomünikasyondan bahsediyordu.
08:14
but -- what's a virus?
116
469000
1000
Peki, virüs nedir?
08:15
A virus is a string of nucleic acid with attitude.
117
470000
4000
Virüs, tavırlı bir nükleik asittir dizisidir.
08:19
(Laughter)
118
474000
1000
(Kahkahalar)
08:20
That is, there is something about it
119
475000
2000
Yani, üremekte
08:22
that tends to make it replicate better than the competition does.
120
477000
4000
onu rakiplerinden daha iyi yapan bir tarafı vardır.
08:26
And that's what a meme is. It's an information packet with attitude.
121
481000
4000
Ve bir "mem" tam da budur, tavrı olan bir bilgi paketi.
08:30
What's a meme made of? What are bits made of, Mom?
122
485000
6000
"Mem" neden oluşur? Parçalar neyi oluşturur, anne?
08:36
Not silicon.
123
491000
2000
Silikon değil.
08:38
They're made of information, and can be carried in any physical medium.
124
493000
4000
Bilgiden meydana gelir ve herhangi bir fiziksel ortamda taşınabilirler.
08:42
What's a word made of?
125
497000
2000
Sözcük nelerden oluşur?
08:44
Sometimes when people say, "Do memes exist?"
126
499000
5000
Bazen insanlar "Mem diye bir şey var mı?" dediklerinde
08:49
I say, "Well, do words exist? Are they in your ontology?"
127
504000
4000
"Sözcük diye bir şey var mı? Sizin ontolojinizde var mı?" diyorum.
08:53
If they are, words are memes that can be pronounced.
128
508000
5000
Eğer öylelerse, sözcükler telaffuz edilebilen "mem"lerdir.
08:58
Then there's all the other memes that can't be pronounced.
129
513000
3000
Ve bir de diğer "mem"ler var, telaffuz edilemeyen.
09:01
There are different species of memes.
130
516000
3000
Değişik "mem" türleri mevcut.
09:09
Remember the Shakers? Gift to be simple?
131
524000
4000
Shakers mezhebini hatırlıyor musunuz? "Sade yaşama lütfu"?
09:13
Simple, beautiful furniture?
132
528000
3000
Basit, güzel mobilyalar?
09:16
And, of course, they're basically extinct now.
133
531000
3000
Tabii şimdi hepsi tarih oldu.
09:19
And one of the reasons is that among the creed of Shaker-dom
134
534000
6000
Bunun nedenlerinden biri, Shaker inanç sisteminin
09:25
is that one should be celibate.
135
540000
2000
cinsel ilişkiyi yasaklamasıdır.
09:27
Not just the priests. Everybody.
136
542000
2000
Sadece rahiplere değil. Herkese.
09:29
Well, it's not so surprising that they've gone extinct. (Laughter)
137
544000
8000
Tarihe karıştıklarına şaşmamak lazım. (Kahkahalar)
09:37
But in fact that's not why they went extinct.
138
552000
3000
Ama silinip gitmelerinin asıl nedeni bu değil.
09:42
They survived as long as they did
139
557000
3000
Sosyal güvenlik kurumların olmadığı bir zamanda
09:45
at a time when the social safety nets weren't there.
140
560000
2000
idare edebildikleri kadar ettiler.
09:47
And there were lots of widows and orphans,
141
562000
3000
Çok sayıda dul ve yetim vardı;
09:50
people like that, who needed a foster home.
142
565000
3000
ve korumaya muhtaç daha pek çok insan.
09:53
And so they had a ready supply of converts.
143
568000
3000
Yani zaten din değiştirmeye hazır bir kitle vardı.
09:56
And they could keep it going.
144
571000
2000
Ve bunu sürdürebilirlerdi.
09:58
And, in principle, it could've gone on forever,
145
573000
2000
Hatta, teorik olarak, sonsuza kadar giderdi--
10:00
with perfect celibacy on the part of the hosts.
146
575000
3000
eğer fikri yayanlar cinsel ilişkiden kaçınsaydı,
10:03
The idea being passed on through proselytizing,
147
578000
5000
ve, kalıtım yoluyla değil de,
10:08
instead of through the gene line.
148
583000
3000
misyonerlikle yaymaya çalışsalardı.
10:13
So the ideas can live on in spite of the fact
149
588000
4000
Yani fikirler, genetik olarak aktarılmadıkları halde,
10:17
that they're not being passed on genetically.
150
592000
3000
varlıklarını koruyabilirler.
10:20
A meme can flourish in spite of having a negative impact on genetic fitness.
151
595000
4000
Bir "mem", kalıtımı olumsuz etkilese de, gelişip büyüyebilir.
10:24
After all, the meme for Shaker-dom was essentially a sterilizing parasite.
152
599000
8000
Shaker mezhebinin "mem"i kısırlaştırıcı bir parazitti.
10:33
There are other parasites that do this -- which render the host sterile.
153
608000
6000
Bunu yapan başka parazitler de var-- taşıyıcılarını kısırlaştıran.
10:40
It's part of their plan.
154
615000
2000
Planlarının bir parçası.
10:42
They don't have to have minds to have a plan.
155
617000
4000
Bir planları olması için akılları olması şart değil.
10:47
I'm just going to draw your attention to just one
156
622000
5000
"Memetik" bakış açısından dolaylı olarak çıkarılabilecek
10:52
of the many implications of the memetic perspective, which I recommend.
157
627000
8000
çok şeyden bir tanesine dikkatinizi çekmek istiyorum.
11:01
I've not time to go into more of it.
158
636000
2000
Daha detaylı konuşacak vaktim kalmadı.
11:03
In Jared Diamond's wonderful book, "Guns, Germs and Steel,"
159
638000
4000
Jared Diamond, harika kitabı Tüfek, Mikrop ve Çelik'te
11:07
he talks about how it was germs, more than guns and steel,
160
642000
6000
"yeni yarım kürenin", Batı yarım kürenin ve Dünya'nın geri kalanının
11:13
that conquered the new hemisphere -- the Western hemisphere --
161
648000
5000
nasıl olup da, çelik veya tüfek gücüyle değil de, mikroplarla
11:18
that conquered the rest of the world.
162
653000
2000
fethedildiğini anlatır.
11:20
When European explorers and travelers spread out,
163
655000
7000
Avrupalı kâşifler ve gezginler gittikleri yerlere
11:27
they brought with them the germs
164
662000
2000
mikroplarını da taşıdılar--
11:29
that they had become essentially immune to,
165
664000
3000
patojenlerin kaynağı olan evcil hayvanlarla
11:32
that they had learned how to tolerate over
166
667000
3000
yüzlerce, binlerce yıl bir arada yaşayarak
11:35
hundreds and hundreds of years, thousands of years,
167
670000
3000
bağışıklık kazandıkları ve
11:38
of living with domesticated animals who were the sources of those pathogens.
168
673000
4000
artık onları daha fazla etkilemeyen mikropları.
11:43
And they just wiped out -- these pathogens just wiped out the native people,
169
678000
5000
Ve silip süpürdü-- o patojenler, bağışıklığı olmayan yerli halkları
11:48
who had no immunity to them at all.
170
683000
3000
sildi süpürdü.
11:51
And we're doing it again.
171
686000
3000
Ve bunu tekrarlıyoruz.
11:55
We're doing it this time with toxic ideas.
172
690000
4000
Aynı şeyi bu sefer zehirli düşüncelerle yapıyoruz.
12:00
Yesterday, a number of people -- Nicholas Negroponte and others --
173
695000
4000
Dün bir grup insan -Nicholas Negroponte ve diğerleri-
12:04
spoke about all the wonderful things
174
699000
2000
teknolojik gelişmeler sayesinde,
12:06
that are happening when our ideas get spread out,
175
701000
3000
fikirlerimizi yaydığımız zaman
12:09
thanks to all the new technology all over the world.
176
704000
2000
meydana gelen harika şeylerden bahsettiler.
12:11
And I agree. It is largely wonderful. Largely wonderful.
177
706000
6000
Hak veriyorum. Bu büyük ölçüde harika. Büyük ölçüde.
12:17
But among all those ideas that inevitably flow out into the whole world
178
712000
8000
Ama, teknolojimiz sayesinde, kaçınılmaz bir biçimde yayılan
12:25
thanks to our technology, are a lot of toxic ideas.
179
720000
5000
düşüncüler arasında zehirli düşüncüler de var.
12:30
Now, this has been realized for some time.
180
725000
3000
Bunun bir süredir farkındayız.
12:33
Sayyid Qutb is one of the founding fathers of fanatical Islam,
181
728000
6000
Seyyid Kutub, fanatik İslam'ın önde gelen isimlerinden;
12:39
one of the ideologues that inspired Osama bin Laden.
182
734000
5000
ve Osama Bin Ladin'e ilham veren ideologlardan biridir.
12:44
"One has only to glance at its press films, fashion shows, beauty contests,
183
739000
5000
"Birinin sadece [Batı'nın] filmlerine, defilelerine, güzellik yarışmalarına,
12:49
ballrooms, wine bars and broadcasting stations." Memes.
184
744000
6000
"dans salonlarına, şaraphanelerine veya yayın istasyonlarına bakması yeter". Mem.
12:55
These memes are spreading around the world
185
750000
4000
Bu "mem"ler dünyaya yayılıyor ve
12:59
and they are wiping out whole cultures.
186
754000
5000
kültürleri külliyen ortadan kaldırıyorlar.
13:04
They are wiping out languages.
187
759000
2000
Dilleri külliyen ortadan kaldırıyorlar.
13:06
They are wiping out traditions and practices.
188
761000
5000
Gelenekleri, görenekleri ortadan kaldırıyorlar.
13:11
And it's not our fault, anymore than it's our fault when our germs lay waste
189
766000
8000
Ve mikroplarımız, onlara bağışıklık kazanmamış insanları silip süpürdüğünde
13:19
to people that haven't developed the immunity.
190
774000
3000
ne kadar sorumluysak, bundan da o kadar sorumluyuz.
13:22
We have an immunity to all of the junk that lies around the edges of our culture.
191
777000
6000
Kültürümüzün kenarlarında kalan bütün o değersiz şeylere karşı bağışıklığımız var.
13:28
We're a free society, so we let pornography and all these things -- we shrug them off.
192
783000
6000
Hür bir toplumuz; pornografiye falan izin veriyoruz-- ama önemsemiyoruz.
13:34
They're like a mild cold.
193
789000
2000
Hafif bir soğuk algınlığı gibiler.
13:36
They're not a big deal for us.
194
791000
2000
Bizim için çok önemli değiller.
13:38
But we should recognize that for many people in the world,
195
793000
4000
Ama dünyadaki pek çok insan için,
13:42
they are a big deal.
196
797000
4000
önemli olduklarını idrak etmeliyiz.
13:46
And we should be very alert to this.
197
801000
3000
Ve bu konuda tetikte olmalıyız;
13:49
As we spread our education and our technology,
198
804000
3000
Eğitimimizi ve teknolojimizi yaydıkça,
13:52
one of the things that we are doing is we're the vectors of memes
199
807000
8000
kendi "mem"lerimizin taşıyıcılığını yapıyoruz ve
14:00
that are correctly viewed by the hosts of many other memes
200
815000
6000
diğer "mem"lerin taşıyıcıları da bizi -haklı olarak-
14:06
as a dire threat to their favorite memes --
201
821000
3000
ciddi bir tehdit olarak algılıyorlar--
14:09
the memes that they are prepared to die for.
202
824000
3000
uğruna ölecekleri "mem"lere bir tehdit olarak.
14:12
Well now, how are we going to tell the good memes from the bad memes?
203
827000
4000
Peki, iyi "mem"leri kötülerinden nasıl ayıracağız?
14:16
That is not the job of the science of memetics.
204
831000
5000
Bu "memetik" biliminin görevi değildir.
14:21
Memetics is morally neutral. And so it should be.
205
836000
6000
"Memetik", ahlaki açıdan tarafsızdır; ve öyle de olmalıdır.
14:27
This is not the place for hate and anger.
206
842000
4000
Burada öfke ve sinire yer yoktur.
14:31
If you've had a friend who's died of AIDS, then you hate HIV.
207
846000
5000
Eğer AIDS'den ölen arkadaşlarınız olmuşsa, HIV'den nefret edersiniz.
14:36
But the way to deal with that is to do science,
208
851000
4000
Ama onunla mücadele etmenin yolu bilimden;
14:40
and understand how it spreads and why in a morally neutral perspective.
209
855000
7000
ve, nasıl ve neden yayıldığını, ahlaken tarafsız bir açıdan ele almaktan geçer.
14:47
Get the facts.
210
862000
2000
Verilere ulaşın.
14:49
Work out the implications.
211
864000
4000
Ne anlama geldiklerini inceleyin.
14:53
There's plenty of room for moral passion once we've got the facts
212
868000
4000
Bir defa verileri ve onlarla ne yapacağımızı bildik mi
14:57
and can figure out the best thing to do.
213
872000
2000
tutkularımızla hareket edebiliriz.
14:59
And, as with germs, the trick is not to try to annihilate them.
214
874000
5000
Mikroplara gelince, iş onları yok etmekte değil.
15:04
You will never annihilate the germs.
215
879000
3000
Mikropları asla yok edemezsiniz.
15:07
What you can do, however, is foster public health measures and the like
216
882000
6000
Ama, mikropların hastalıklara neden olma yeteneklerini köreltmelerini sağlayacak
15:13
that will encourage the evolution of avirulence.
217
888000
5000
kamusal sağlık önlemlerini alabilirsiniz.
15:19
That will encourage the spread of relatively benign mutations
218
894000
7000
Böylece, zehirli türlerin, iyi huylu mutasyonlarının
15:26
of the most toxic varieties.
219
901000
3000
yayılmasını sağlarsınız.
15:29
That's all the time I have,
220
904000
3000
Bana ayrılan süre bu kadar;
15:32
so thank you very much for your attention.
221
907000
3000
ilginiz için hepinize teşekkür ederim.
ABOUT THE SPEAKER
Dan Dennett - Philosopher, cognitive scientistDan Dennett thinks that human consciousness and free will are the result of physical processes.
Why you should listen
One of our most important living philosophers, Dan Dennett is best known for his provocative and controversial arguments that human consciousness and free will are the result of physical processes in the brain. He argues that the brain's computational circuitry fools us into thinking we know more than we do, and that what we call consciousness — isn't. His 2003 book "Freedom Evolves" explores how our brains evolved to give us -- and only us -- the kind of freedom that matters, while 2006's "Breaking the Spell" examines belief through the lens of biology.
This mind-shifting perspective on the mind itself has distinguished Dennett's career as a philosopher and cognitive scientist. And while the philosophy community has never quite known what to make of Dennett (he defies easy categorization, and refuses to affiliate himself with accepted schools of thought), his computational approach to understanding the brain has made him, as Edge's John Brockman writes, “the philosopher of choice of the AI community.”
“It's tempting to say that Dennett has never met a robot he didn't like, and that what he likes most about them is that they are philosophical experiments,” Harry Blume wrote in the Atlantic Monthly in 1998. “To the question of whether machines can attain high-order intelligence, Dennett makes this provocative answer: ‘The best reason for believing that robots might some day become conscious is that we human beings are conscious, and we are a sort of robot ourselves.'"
In recent years, Dennett has become outspoken in his atheism, and his 2006 book Breaking the Spell calls for religion to be studied through the scientific lens of evolutionary biology. Dennett regards religion as a natural -- rather than supernatural -- phenomenon, and urges schools to break the taboo against empirical examination of religion. He argues that religion's influence over human behavior is precisely what makes gaining a rational understanding of it so necessary: “If we don't understand religion, we're going to miss our chance to improve the world in the 21st century.”
Dennett's landmark books include The Mind's I, co-edited with Douglas Hofstaedter, Consciousness Explained, and Darwin's Dangerous Idea. Read an excerpt from his 2013 book, Intuition Pumps, in the Guardian >>
Dan Dennett | Speaker | TED.com