TEDxPeachtree
Ami Klin: A new way to diagnose autism
Ami Klin: Otizm tanısı için yeni bir yol
Filmed:
Readability: 3.9
674,356 views
Otizm spektrum bozukluğunun erken tanısı ondan etkilenen herkesin yaşamını iyileştirebilir, fakat otizme sebep olan nedenlerin karmaşık ağı bu öngörüyü inanılmaz derecede zorlaştırmakta. TEDXPeachTree'de Ami Klin, bebeklerin sosyal etkileşim becerilerini ve otizm geliştirme riskini güvenilir şekilde ölçmek için göz izleme teknolojilerinden faydalanan yeni bir erken teşhis yöntemini açıklıyor. (TEDxPeachTree'de kayda alınmıştır.)
Ami Klin - Autism researcher
Ami Klin is an award winning autism spectrum disorder researcher finding new avenues for early diagnosis. Full bio
Ami Klin is an award winning autism spectrum disorder researcher finding new avenues for early diagnosis. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:17
I always wanted to become
0
1119
1908
İnsanlarla beraber olduğum zamanlarda hep
00:18
a walking laboratory of social engagement,
1
3027
2840
onların hislerini, düşüncelerini, niyetlerini
00:21
to resonate other people's feelings, thoughts,
2
5867
4076
ve güdülerini yansıtan bir nevi ayaklı
00:25
intentions, motivations, in the act of being with them.
3
9943
5056
'sosyal etkileşim laboratuvarı' olmak istemişimdir.
00:30
As a scientist, I always wanted to measure that resonance,
4
14999
5879
Bir bilim insanı olarak, her zaman bu yansımayı ölçmek istedim;
00:36
that sense of the other that happens so quickly,
5
20879
2498
ötekini anlamaya dair olan bu anı,
00:39
in the blink of an eye.
6
23377
2305
göz açıp kapayıncaya kadar gerçekleşen hissiyatı.
00:41
We intuit other people's feelings.
7
25682
2350
İnsanların duygularını sezeriz.
00:43
We know the meaning of their actions
8
28032
987
Onların eylemlerinin anlamlarını,
00:44
even before they happen.
9
29019
2940
eylemler henüz gerçekleşmeden bile biliriz.
00:47
We're always in this stance of being
10
31959
1898
Biz, daima başka birinin öznelliğinin
00:49
the object of somebody else's subjectivity.
11
33857
2971
nesnesi olma durumundayız.
00:52
We do that all the time. We just can't shake it off.
12
36828
3197
Bunu her zaman yapıyoruz. Öylece devre dışı bırakıveremiyoruz.
00:55
It's so important that the very tools that we use
13
40025
1651
Bu öylesine önemli ki, kendimizi anlamak için,
00:57
to understand ourselves, to understand
14
41676
2403
etraftaki dünyayı anlamak için kullandığımız araçlar dahi
00:59
the world around them, is shaped by that stance.
15
44079
4147
bu durumun etrafında şekilleniyor.
01:04
We are social to the core.
16
48226
3234
Bizler özümüze dek sosyaliz.
01:07
So my journey in autism really started when I lived
17
51460
2774
Benim otizme yolculuğum, aslen otizmli yetişkinler
01:10
in a residential unit for adults with autism.
18
54234
3577
için açılmış bir yerleşim biriminde yaşarken başladı.
01:13
Most of those individuals had spent most of their lives
19
57811
3318
Bu bireylerin bir çoğu yaşamlarının bir çoğunu hastanelerde
01:17
in long-stay hospitals. This is a long time ago.
20
61129
3892
geçirmişler. Bu, uzun zaman önce oluyor.
01:20
And for them, autism was devastating.
21
65021
4282
Ve onlar için, otizm yıkıcıydı.
01:25
They had profound intellectual disabilities.
22
69303
3255
Ciddi zihinsel engelleri vardı.
01:28
They didn't talk. But most of all,
23
72558
3302
Konuşmuyorlardı. Fakat dahası,
01:31
they were extraordinarily isolated
24
75860
3830
etraflarındaki dünyadan, kendi çevrelerinden
01:35
from the world around them, from their environment
25
79690
3241
ve insanlardan inanılmaz derecede
01:38
and from the people.
26
82931
2461
soyutlanmışlardı.
01:41
In fact, at the time, if you walked into a school
27
85392
2852
Aslında, o zamanlarda, otistik bireyler için olan
01:44
for individuals with autism, you'd hear a lot of noise,
28
88244
4023
okullara gitseniz, çokça gürültü duyardınız;
01:48
plenty of commotion, actions, people doing things,
29
92267
5463
gürültü patırtı, hareketler, bir şeylerle uğraşan insanlar,
01:53
but they're always doing things by themselves.
30
97730
3725
ama her zaman kendi başlarına bir şeylerle uğraşıyorlardı.
01:57
So they may be looking at a light in the ceiling,
31
101455
4072
Tavandaki ışığa bakıyor olabilirler,
02:01
or they may be isolated in the corner,
32
105527
3409
ya da bir köşede soyutlanmış halde olabilirler,
02:04
or they might be engaged in these repetitive movements,
33
108936
3559
belki de o öz-uyarımsal, hiçbir yere vardırmayan
02:08
in self-stimulatory movements that led them nowhere.
34
112495
4201
sürekli hareketlerini tekrarlıyorlardır.
02:12
Extremely, extremely isolated.
35
116696
3399
Son derece, son derece soyutlanmışlardı.
02:15
Well, now we know that autism
36
120095
3593
Evet, şimdi biz biliyoruz ki, otizm
02:19
is this disruption, the disruption of this resonance
37
123688
3738
bu bozulmadır, size bahsetmekte olduğum
02:23
that I am telling you.
38
127426
2344
yansıtmadaki bozulmadır.
02:25
These are survival skills.
39
129770
1958
Bunlar hayatta kalma becerileridir.
02:27
These are survival skills that we inherited
40
131728
2151
Bunlar yüzbinlerce yıllık evrim sonucunda
02:29
over many, many hundreds of thousands of years
41
133879
2554
kalıtımsal olarak edindiğimiz
02:32
of evolution.
42
136433
2286
hayatta kalma becerileridir.
02:34
You see, babies are born in a state of utter fragility.
43
138719
5314
Görüyorsunuz, bebekler mutlak bir kırılganlıkla doğuyorlar.
02:39
Without the caregiver, they wouldn't survive, so it stands
44
144033
2031
Onlara bakan biri olmadan hayatta kalamazlar; bu durumda
02:41
to reason that nature would endow them with
45
146064
2383
bu tür hayatta kalma yöntemlerinin doğa tarafından
02:44
these mechanisms of survival.
46
148447
3233
onlara bahşedilmiş olması mantıklı geliyor.
02:47
They orient to the caregiver.
47
151680
2575
Onları bakıcıya yönlendiriyorlar.
02:50
From the first days and weeks of life,
48
154255
3442
Hayatlarının ilk günleri ve haftalarından itibaren,
02:53
babies prefer to hear human sounds rather than just
49
157697
3486
bebekler çevredeki herhangi bir sestense insan sesi
02:57
sounds in the environment.
50
161183
1945
duymayı tercih ederler.
02:59
They prefer to look at people rather than at things,
51
163128
2010
Başka şeylerdense insanlara bakmayı tercih ederler
03:01
and even as they're looking at people,
52
165138
2045
ve hatta insanlara bakarken de,
03:03
they look at people's eyes, because
53
167183
2564
insanların gözlerine bakarlar,
03:05
the eye is the window to the other person's experiences,
54
169747
4349
çünkü gözler, diğer insanların deneyimlerine açılan penceredir;
03:09
so much so that they even prefer to look at people who are
55
174096
2118
o kadar öyle ki, başka yöne bakan insanlar yerine
03:12
looking at them rather than people who are looking away.
56
176214
4311
kendilerine bakan insanlara bakmayı tercih ederler.
03:16
Well, they orient to the caregiver.
57
180525
2606
Yani, onlar bakıcıyı yönlendiriyor.
03:19
The caregiver seeks the baby.
58
183131
2327
Bakıcı da bebeğin peşinde koşuyor.
03:21
And it's out of this mutually reinforcing choreography
59
185458
3627
Ve işte zihnin, sosyal zihnin, sosyal beynin
03:24
that a lot that is of importance to the emergence of mind,
60
189085
3819
oluşumunda önemli olan pek çok şey
03:28
the social mind, the social brain, depends on.
61
192904
4683
bu birbirini karşılıklı olarak besleyen koreografiye bağlı.
03:33
We always think about autism
62
197587
2681
Biz, her zaman otizmi,
03:36
as something that happens later on in life.
63
200268
5079
hayatın ileri dönemlerinde var olan bir şey olarak düşünürüz.
03:41
It doesn't. It begins with the beginning of life.
64
205347
5398
Böyle değildir. Yaşamın başlamasıyla başlar.
03:46
As babies engage with caregivers, they soon realize
65
210745
4304
Bebekler bakıcılarıyla iletişime geçince, kısa süre içinde,
03:50
that, well, there is something in between the ears
66
215049
4207
beyindeki çok önemli bir olguyu
03:55
that is very important --
67
219256
1410
fark ederler --
03:56
it's invisible, you can't see -- but is really critical,
68
220666
4183
görünmezdir, siz göremezsiniz -- ama gerçekten kritiktir
04:00
and that thing is called attention.
69
224849
1459
ve buna dikkat denir.
04:02
And they learn soon enough, even before they can
70
226308
2830
Kısa zamanda, hatta henüz ağızlarından
04:05
utter one word that they can take that attention
71
229138
2680
tek bir sözcük dahi çıkaramazken öğrenirler ki,
04:07
and move somewhere in order to get things they want.
72
231818
5737
istedikleri bir şeyi elde etmek için dikkati alıp bir tarafa yöneltebilirler.
04:13
They also learn to follow other people's gaze,
73
237555
3124
Aynı zamanda, diğer insanların bakışlarını takip etmeyi öğrenirler,
04:16
because whatever people are looking at is
74
240679
2270
çünkü insanların, baktıkları şeyler
04:18
what they are thinking about.
75
242949
3755
hakkında düşündükleridir.
04:22
And soon enough, they start to learn about the meaning
76
246704
2642
Ve çok geçmeden, bir şeylerin anlamlarını öğrenmeye başlarlar,
04:25
of things, because when somebody is looking at something
77
249346
3425
çünkü birisi bir şeye baktığında
04:28
or somebody is pointing at something,
78
252771
2052
veya bir şeye işaret ettiğinde, bebekler
04:30
they're not just getting a directional cue,
79
254823
2929
sadece yön ile ilgili ipuçları almazlar;
04:33
they are getting the other person's meaning
80
257752
2558
o kişilerin o şeye atfettiği anlamla, tutumlarıyla
04:36
of that thing, the attitude, and soon enough
81
260310
3079
ilgili ipuçları alırlar ve böylelikle
04:39
they start building this body of meanings,
82
263389
4099
bir anlamlar bütünü oluşturmaya başlarlar;
04:43
but meanings that were acquired within the realm
83
267488
2313
ancak sosyal etkileşim alanında edinilmiş olan
04:45
of social interaction.
84
269801
2401
bir anlamlar bütünü.
04:48
Those are meanings that are acquired as part
85
272202
1841
Bunlar, başkalarıyla olan ortak deneyimlerinin
04:49
of their shared experiences with others.
86
274043
3987
bir parçası olarak edinilmiş anlamlardır.
04:53
Well, this is a little 15-month-old little girl,
87
278030
6832
Bu, 15 aylık küçük bir kız çocuğu
05:00
and she has autism.
88
284862
3732
ve otizmli.
05:04
And I am coming so close to her that I am maybe
89
288594
3422
Ve ben ona öyle yaklaşıyorum ki, belki de
05:07
two inches from her face, and she's quite oblivious to me.
90
292016
4249
yüzüyle aramda 5 santim mesafe var ancak o bana karşı gayet kayıtsız.
05:12
Imagine if I did that to you,
91
296265
1358
Bunu size yaptığımı hayal edin,
05:13
and I came two inches from your face.
92
297623
1926
yüzünüzün 5 santim yakınına geldiğimi.
05:15
You'd do probably two things, wouldn't you?
93
299549
2106
Muhtemelen iki şey yapardınız,öyle değil mi?
05:17
You would recoil. You would call the police. (Laughter)
94
301655
4112
Geri çekilirsiniz. Polisi ararsınız.
(Gülüşmeler)
(Gülüşmeler)
05:21
You would do something, because it's literally impossible
95
305767
2549
Bir şey yapardınız, çünkü birinin fiziksel alanına nüfuz etmek
05:24
to penetrate somebody's physical space
96
308316
2576
ve hiçbir tepki almamak
05:26
and not get a reaction.
97
310892
1355
gerçekten de imkansız.
05:28
We do so, remember, intuitively, effortlessly.
98
312247
3684
Böyle yaparız, hatırlayın, içgüdüsel olarak, zahmetsizce.
05:31
This is our body wisdom. It's not something that is
99
315931
1417
Bu, bizim vücudumuzun bilgeliğidir. Dilimizin aracılık ettiği
05:33
mediated by our language. Our body just knows that,
100
317348
4550
bir şey değil. Vücudumuz bunu bilir,
05:37
and we've known that for a long time.
101
321898
2763
hem de uzun zamandır.
05:40
And this is not something that happens to humans only.
102
324661
2939
Ve bu sadece insanlara özgü bir şey de değildir.
05:43
It happens to some of our phylatic cousins,
103
327600
3224
Bazı türsel kuzenlerimize de olur,
05:46
because if you're a monkey,
104
330824
1994
çünkü eğer maymunsanız
05:48
and you look at another monkey,
105
332818
2096
ve başka bir maymuna bakıyorsanız
05:50
and that monkey has a higher hierarchy position than you,
106
334914
4018
ve bu maymun hiyerarşik olarak sizden daha üst bir konumdaysa
05:54
and that is considered to be a signal or threat,
107
338932
3553
ve bu bir sinyal ya da tehdit olarak algılanırsa,
05:58
well, you are not going to be alive for long.
108
342485
2880
o zaman çok uzun süre yaşamayacaksınız demektir.
06:01
So something that in other species are survival mechanisms,
109
345365
4421
Yani, diğer bazı türler için hayatta kalma yöntemi olan birşeyi,
06:05
without them they wouldn't basically live,
110
349786
3421
ki bu yöntemler olmadan bu türler yaşayamazlardı,
06:09
we bring into the context of human beings,
111
353207
2700
insan türü bağlamına taşıyoruz ve bu, basbayağı,
06:11
and this is what we need to simply act, act socially.
112
355907
4163
hareket etmek için, sosyal bağlamda hareket edebilmek için ihtiyacımız olan şey oluyor.
06:15
Now, she is oblivious to me, and I am so close to her,
113
360070
2903
Şimdi, kız bana kayıtsız ve ben onun çok yakınındayım
06:18
and you think, maybe she can see you,
114
362973
1998
ve düşünüyorsunuz, belki sizi görebiliyor,
06:20
maybe she can hear you.
115
364971
1620
belki sizi duyabiliyor.
06:22
Well, a few minutes later, she goes to the corner of
116
366591
2340
Bir kaç dakika sonra, odanın bir köşesine gidiyor
06:24
the room, and she finds a tiny little piece of candy, an M&M.
117
368931
5599
ve küçük bir parça şeker buluyor, bir M&M.
06:30
So I could not attract her attention,
118
374530
4870
Yani ben onun dikkatini çekemedim,
06:35
but something, a thing, did.
119
379400
2429
ama bir şey, bir nesne çekebildi.
06:37
Now, most of us make a big dichotomy
120
381829
2642
Şimdi, pek çoğumuz nesneler dünyası ile insanlar dünyası
06:40
between the world of things and the world of people.
121
384471
4335
şeklinde ikili bir ayrım yaparız.
06:44
Now, for this girl, that division line is not so clear,
122
388806
4591
Bu kız için, bu ayrım çok net değil
06:49
and the world of people is not attracting her
123
393397
3130
ve insanların dünyası, onun ilgisini bizim
06:52
as much as we would like.
124
396527
1483
istediğimiz kadar çekmiyor.
06:53
Now remember that we learn a great deal
125
398010
2034
Şimdi hatırlayalım ki deneyimlerimizi ortaklaştırma yoluyla
06:55
by sharing experiences.
126
400044
2401
epey çok şey öğreniriz.
06:58
Now, what she is doing right now is that
127
402445
3171
Şimdi, onun şu anda yaptığı şey ise şu:
07:01
her path of learning is diverging moment by moment
128
405616
4479
kendini giderek daha fazla soyutlaştırdıkça,
07:05
as she is isolating herself further and further.
129
410095
3818
öğrenme yolu da her an daha çok ayrıklaşıyor.
07:09
So we feel sometimes that the brain is deterministic,
130
413913
2966
Bazen, beynin belirleyici olduğunu hissederiz,
07:12
the brain determines who we are going to be.
131
416879
2522
beyin bizim kim olacağımızı belirler.
07:15
But in fact the brain also becomes who we are,
132
419401
2840
Ama aslında beyin de bizim benliğimize dönüşür
07:18
and at the same time that her behaviors are taking away
133
422241
4013
ve bu kızın davranışlarının sosyal etkileşim alanından
07:22
from the realm of social interaction, this is what's happening
134
426254
2883
uzaklaşmasıyla eş zamanlı olarak gerçekleşen şey,
07:25
with her mind and this is what's happening with her brain.
135
429137
5392
zihninin ve beyninin benliğine dönüşmesidir.
07:30
Well, autism is the most strongly genetic condition
136
434529
5838
Otizm, gelişimsel bozukluklar arasında,
07:36
of all developmental disorders,
137
440367
3453
en genetik-belirlenimli olanıdır
07:39
and it's a brain disorder.
138
443820
2875
ve bir beyin bozukluğudur.
07:42
It's a disorder that begins much prior to the time
139
446695
2609
Çocuk doğmadan çok zaman önce baş gösteren
07:45
that the child is born.
140
449304
2866
bir bozukluktur.
07:48
We now know that there is a very broad spectrum of autism.
141
452170
3714
Biz, şimdi, otizmin çok geniş bir spektruma sahip olduğunu biliyoruz.
07:51
There are those individuals who are profoundly
142
455884
2512
Ciddi zihinsel engelli bireyler olduğu gibi,
07:54
intellectually disabled, but there are those that are gifted.
143
458396
2998
doğuştan üstün yetenekli olanlar da bulunmakta.
07:57
There are those individuals who don't talk at all.
144
461394
2128
Hiç konuşmayan bireyler de var.
07:59
There are those individuals who talk too much.
145
463522
2272
Çok konuşanlar da var.
08:01
There are those individuals that if you observe them
146
465794
2501
Okullarında gidip gözlemlerseniz öyle bireyler görürsünüz ki,
08:04
in their school, you see them running the periphery fence
147
468295
3009
izin verseniz, okulun çitlerinin etrafında
08:07
of the school all day if you let them,
148
471304
2299
gün boyunca koşarlar,
08:09
to those individuals who cannot stop coming to you
149
473603
2358
size gelmelerinin önüne geçemediğiniz,
08:11
and trying to engage you repeatedly, relentlessly,
150
475961
2005
sizinle tekrar tekrar, inatla, ama genellikle
08:13
but often in an awkward fashion,
151
477966
3931
garip bir şekilde, o ani yansıtmalar
08:17
without that immediate resonance.
152
481897
3775
olmaksızın etkileşmeye çalışan bireyler.
08:21
Well, this is much more prevalent than we thought at the time.
153
485672
3932
Bu, eskiden sandığımızdan çok daha yaygın bir şey.
08:25
When I started in this field, we thought that there were
154
489604
1484
Ben bu alana başladığımda, her 10.000 kişiden
08:26
four individuals with autism per 10,000,
155
491088
2853
dördünde otizm olduğunu düşünüyorduk,
08:29
a very rare condition.
156
493941
2031
yani oldukça nadir bir durum.
08:31
Well, now we know it's more like one in 100.
157
495972
4033
Şimdi, daha ziyade her 100 kişiden birinde olduğunu biliyoruz.
08:35
There are millions of individuals with autism all around us.
158
500005
5023
Etrafımızda milyonlarca otizimli birey var.
08:40
The societal cost of this condition is huge.
159
505028
3366
Bu durumun toplumsal maliyeti çok büyük.
08:44
In the U.S. alone, maybe 35 to 80 billion dollars,
160
508394
3163
Sadece ABD'deki maliyeti, belki de 35 ile 80 milyar dolar arasında,
08:47
and you know what? Most of those funds are associated
161
511557
3307
ve biliyor musunuz; bu fonların çoğu ciddi derecede engelli,
08:50
with adolescents and particularly adults
162
514864
2180
bireyselleştirilmiş hizmetlere ve
08:52
who are severely disabled,
163
517044
2161
çok çok yoğun hizmetlere ihtiyacı olan
08:55
individuals who need wrap-around services, services
164
519205
2139
gençlere ve özellikle de yetişkinlere yönelik;
08:57
that are very, very intensive, and those services
165
521344
2726
ve bu hizmetler, yılda
08:59
can cost in excess of 60 to 80,000 dollars a year.
166
524070
4269
60 ile 80,000 doları aşabilen maliyetteler.
09:04
Those are individuals who did not benefit from early treatment,
167
528339
3562
Bunlar, erken tedaviden faydalanmamış olan bireyler,
09:07
because now we know that autism creates itself
168
531901
4459
çünkü şimdi biliyoruz ki otizm,
09:12
as they diverge in that pathway of learning
169
536360
2704
o size bahsettiğim öğrenme yolları ayrıklaştıkça
09:14
that I mentioned to you.
170
539064
2136
kendisini yeniden yaratıyor.
09:17
Were we to be able to identify this condition
171
541200
2413
Bu durumu daha erken bir noktada tespit edebilir miyiz,
09:19
at an earlier point, and intervene and treat,
172
543613
4067
buna müdahale edebilir miyiz ve bunu tedavi edebilir miyiz,
09:23
I can tell you, and this has been probably
173
547680
1974
size söyleyebilirim ki, muhtemelen,
09:25
something that has changed my life in the past 10 years,
174
549654
3380
geçtiğimiz on yıl içinde benim hayatımı değiştiren şey;
09:28
this notion that we can absolutely attenuate
175
553034
3731
şu nosyon oldu: bu durumu,
09:32
this condition.
176
556765
2157
kesinlikle hafifletebiliriz.
09:34
Also, we have a window of opportunity, because
177
558922
2379
Ayrıca, bizim bir fırsat penceremiz var, çünkü
09:37
the brain is malleable for just so long,
178
561301
3136
beyin sınırlı bir süre için işlenebilir durumda kalır
09:40
and that window of opportunity happens
179
564437
1352
ve bu fırsat penceresi, yaşamın ilk üç yılında
09:41
in the first three years of life.
180
565789
1703
karşımıza çıkar.
09:43
It's not that that window closes. It doesn't.
181
567492
3398
Sonrasında pencere kapandığından değil. Kapanmaz.
09:46
But it diminishes considerably.
182
570890
3569
Ama önemli ölçüde küçülür.
09:50
And yet, the median age of diagnosis in this country
183
574459
3104
Ancak bu ülkede ortalama tanı yaşı hala daha
09:53
is still about five years,
184
577563
2151
5 yaştır,
09:55
and in disadvantaged populations,
185
579714
2266
ve daha az imkana sahip toplumlarda,
09:57
the populations that don't have access to clinical services,
186
581980
3249
tıbbi hizmete erişimi olmayanlarda,
10:01
rural populations, minorities,
187
585229
3109
kırsal nüfusta, azınlıklarda,
10:04
the age of diagnosis is later still,
188
588338
2619
tanı yaşı daha da geçtir;
10:06
which is almost as if I were to tell you that we are
189
590957
2345
adeta bu toplulukları otizm koşulları
10:09
condemning those communities to have individuals
190
593302
2417
gitgide daha da ağırlaşacak olan bireylere
10:11
with autism whose condition is going to be more severe.
191
595719
4476
mahkum ettiğimizi anlatmaya çalışıyormuşum gibi geliyor.
10:16
So I feel that we have a bio-ethical imperative.
192
600195
2973
Yani, bana öyle geliyor ki biyo-etik bir zorunluluğa sahibiz.
10:19
The science is there,
193
603168
2857
Bilim ortada,
10:21
but no science is of relevance if it doesn't have an impact
194
606025
3058
ancak topluma tesir etmeyen bilimin geçerliliği yoktur
10:24
on the community, and we just can't afford
195
609083
3658
ve kaçırılan bu fırsatın
10:28
that missed opportunity,
196
612741
1964
zararını karşılayamayız,
10:30
because children with autism become adults with autism,
197
614705
3156
çünkü otizmli çocuklar otizmli yetişkinler haline geliyorlar
10:33
and we feel that those things that we can do
198
617861
4278
ve öyle hissediyoruz ki bu çocuklar için,
10:38
for these children, for those families, early on,
199
622139
2323
bu aileler için daha erkenken yapabileceğimiz şeylerin
10:40
will have lifetime consequences,
200
624462
2394
bir ömür boyu süren sonuçları olacaktır,
10:42
for the child, for the family, and for the community at large.
201
626856
4096
çocuk için, aile için ve daha geniş kapsamda, toplum için.
10:46
So this is our view of autism.
202
630952
2720
Bizim otizme bakışımız budur.
10:49
There are over a hundred genes that are associated
203
633672
2866
Otizmle ilişkili olan yüzden fazla gen var.
10:52
with autism. In fact, we believe that there are going to be
204
636538
2126
Aslında, biz otizmle ilişkili
10:54
something between 300 and 600 genes associated with autism,
205
638664
4504
300 ile 600 gen bulunduğuna inanıyoruz,
10:59
and genetic anomalies, much more than just genes.
206
643168
3671
genlerden ziyade genetik anomaliler diyebiliriz.
11:02
And we actually have a bit of a question here,
207
646839
4591
Ve aslında bu noktada bir sorumuz var,
11:07
because if there are so many different causes of autism,
208
651430
3485
çünkü eğer otizmin bu denli farklı sebepleri varsa,
11:10
how do you go from those liabilities
209
654915
3015
bütün bu yatkınlıklardan geçip asıl sendroma
11:13
to the actual syndrome? Because people like myself,
210
657930
3000
nasıl geleceksiniz? Çünkü benim gibi insanlar,
11:16
when we walk into a playroom,
211
660930
2685
bir oyun odasına girdiklerinde,
11:19
we recognize a child as having autism.
212
663615
3220
otizmli bir çocuğu tanır.
11:22
So how do you go from multiple causes
213
666835
2143
Öyleyse bunca çeşitli sebepten nasıl oluyor da
11:24
to a syndrome that has some homogeneity?
214
668978
3450
ortak belirtileri olan bir sendroma geçebiliyorsunuz?
11:28
And the answer is, what lies in between,
215
672428
2577
Ve cevap, arada, yani gelişimde,
11:30
which is development.
216
675005
2655
yatıyor.
11:33
And in fact, we are very interested in those first
217
677660
3116
Ve aslında, biz yaşamın ilk iki yılıyla
11:36
two years of life, because those liabilities
218
680776
2739
çok ilgiliyiz, çünkü bu yatkınlıklar
11:39
don't necessarily convert into autism.
219
683515
2754
otizme dönüşmeyebilir.
11:42
Autism creates itself.
220
686269
2496
Otizm kendini yaratır.
11:44
Were we to be able to intervene during those years of life,
221
688765
4849
Hayatın o yıllarına müdahale edebilirsek
11:49
we might attenuate for some, and God knows,
222
693614
2503
otizmin şiddetini bazıları için zayıflatabilir, ve Allah bilir
11:52
maybe even prevent for others.
223
696117
3636
belki diğerleri için de engelleyebiliriz.
11:55
So how do we do that?
224
699753
2084
Peki bunu nasıl yaparız?
11:57
How do we enter that feeling of resonance,
225
701837
2916
Bu yansıtma duygusuna nasıl geçiş yaparız,
12:00
how do we enter another person's being?
226
704753
4025
başka birinin varlığına nasıl geçebiliriz?
12:04
I remember when I interacted with that 15-month-older,
227
708778
3498
O 15 aylık bebekle etkileşimimi hatırlıyorum,
12:08
that the thing that came to mind was,
228
712276
2162
aklıma gelen şey şu oldu:
12:10
"How do you come into her world?
229
714438
2515
"Onun dünyasına nasıl geçebilirsin?
12:12
Is she thinking about me? Is she thinking about others?"
230
716953
4280
Beni düşünüyor mu? Başkalarını düşünüyor mu?"
12:17
Well, it's hard to do that, so we had to create
231
721233
4344
İşte, bunu yapmak zor, bu yüzden bazı teknolojiler
12:21
the technologies. We had to basically step inside a body.
232
725577
3479
geliştirmek zorundaydık. Bir vücudun içine adım atmak zorundaydık.
12:24
We had to see the world through her eyes.
233
729056
3929
Dünyayı onun gözünden görmek zorundaydık.
12:28
And so in the past many years we've been building
234
732985
3039
Ve işte böylelikle, yıllardır göz takibine dayanan
12:31
these new technologies that are based on eye tracking.
235
736024
3633
bu yeni teknolojileri geliştirmekteyiz.
12:35
We can see moment by moment
236
739657
2518
Çocukların neyle etkileştiklerini
12:38
what children are engaging with.
237
742175
3281
an be an görebiliyoruz.
12:41
Well, this is my colleague Warren Jones, with whom
238
745456
2719
Bu, benim meslektaşım Warren Jones, son 12 yıldır
12:44
we've been building these methods, these studies,
239
748175
2977
birlikte bu yöntemi, bu çalışmaları
12:47
for the past 12 years,
240
751152
1991
geliştirmekteyiz,
12:49
and you see there a happy five-month-older,
241
753143
2720
şurada 5 aylık mutlu bir bebek görüyorsunuz;
12:51
it's a five-month little boy who is going to watch things
242
755863
5823
5 aylık bir erkek çocuğu. Birazdan, eğer günlük bakım ünitesinde olsaydı
12:57
that are brought from his world,
243
761686
2823
göreceği şeyleri izleyecek, kendi dünyasından, annesinden,
13:00
his mom, the caregiver, but also experiences
244
764509
2579
bakıcısından ve deneyimlerinden
13:02
that he would have were he to be in his daycare.
245
767088
4432
oluşturulmuş şeyler.
13:07
What we want is to embrace that world
246
771520
2632
Bizim istediğimiz, o dünyayı kucaklamak
13:10
and bring it into our laboratory,
247
774152
1329
ve laboratuvarımıza getirmek,
13:11
but in order for us to do that, we had to create
248
775481
3122
ama bunu yapabilmemiz için
13:14
these very sophisticated measures,
249
778603
3250
bu çok karmaşık ölçüm yöntemlerini;
13:17
measures of how people, how little babies,
250
781853
3427
yani insanların, küçük bebeklerin, yeni doğmuşların
13:21
how newborns, engage with the world,
251
785280
2983
dünyayla nasıl etkileştiklerini,
13:24
moment by moment,
252
788263
1627
neyin önemli neyin önemsiz olduğunu
13:25
what is important, and what is not.
253
789890
3273
an be an gösteren ölçümleri, geliştirmek zorundaydık.
13:29
Well, we created those measures, and here,
254
793163
2941
Bu ölçümleri geliştirdik ve burada gördüğünüz,
13:32
what you see is what we call a funnel of attention.
255
796104
3399
bizim dikkat hunisi dediğimiz bir şey.
13:35
You're watching a video.
256
799503
2333
Bir video izliyorsunuz.
13:37
Those frames are separated by about a second
257
801836
2658
Normal gelişimli 35 adet iki yaşındaki çocuğun gözünden,
13:40
through the eyes of 35 typically developing
258
804494
2768
yaklaşık birer saniyelik karelere ayrılmış
13:43
two-year-olds,
259
807262
1282
bir video bu
13:44
and we freeze one frame,
260
808544
2975
ve biz bir fotoğraf karesini donduruyoruz,
13:47
and this is what the typical children are doing.
261
811519
3501
ve tipik bir çocuğun yaptığı şey şu.
13:50
In this scan pass, in green here, are two-year-olds with autism.
262
815020
4441
Bu tarama geçişinde, yeşil olan yerde, iki yaşındaki otizmlileri görüyorsunuz.
13:55
So on that frame, the children who are typical
263
819461
3623
Normal gelişimli çocuklar, bu karede
13:58
are watching this,
264
823084
2955
oğlanın,
14:01
the emotion of expression of that little boy
265
826039
2549
küçük kızla hafifçe kavga ederkenki
14:04
as he's fighting a little bit with the little girl.
266
828588
2910
duygu ifadelerini izliyorlar.
14:07
What are the children with autism doing?
267
831498
2060
Otizmli çocuklar ne yapıyor?
14:09
They are focusing on the revolving door,
268
833558
3445
Onlar açılıp kapanan döner kapı
14:12
opening and shutting.
269
837003
2091
üzerine odaklanıyorlar.
14:14
Well, I can tell you that this divergence
270
839094
2452
Size şunu söyleyebilirim ki burada gördüğünüz
14:17
that you're seeing here
271
841546
869
bu ayrım
14:18
doesn't happen only in our five-minute experiment.
272
842415
3190
sadece bizim 5 dakikalık deneyimiz esnasında olmuyor.
14:21
It happens moment by moment in their real lives,
273
845605
3401
Bu onların gerçek yaşamlarında an be an oluyor
14:24
and their minds are being formed,
274
849006
2720
ve onların zihinleri
14:27
and their brains are being specialized in something other
275
851726
3080
ve beyinleri, normal gelişimli akranlarında olandan
14:30
than what is happening with their typical peers.
276
854806
3779
farklı bir şeyde uzmanlaşıyor.
14:34
Well, we took a construct from
277
858585
3187
Çocuk doktoru arkadaşlarımızdan
14:37
our pediatrician friends,
278
861772
3194
bir olgu aldık,
14:40
the concept of growth charts.
279
864966
1927
büyüme çizelgeleri konsepti.
14:42
You know, when you take a child to the pediatrician,
280
866893
1969
Biliyorsunuz, ne zaman bir çocuk doktoruna gitseniz,
14:44
and so you have physical height, and weight.
281
868862
4204
çocuğun fiziksel boyu ve ağırlığı ölçülür.
14:48
Well we decided that we're going to create growth charts
282
873066
2829
Biz de, sosyal etkileşim için büyüme çizelgesi oluşturmaya
14:51
of social engagement,
283
875895
2459
karar verdik
14:54
and we sought children from the time that they are born,
284
878354
2801
ve çocukları doğdukları andan itibaren gözleme aldık,
14:57
and what you see here on the x-axis is two, three, four,
285
881155
5829
ve burada x ekseni üzerinde iki, üç, dört, beş, altı aylık ve dokuz
15:02
five, six months and nine, until about the age of 24 months,
286
886984
3840
ve 24 aylığa kadar olan aralığı görüyorsunuz
15:06
and this is the percent of their viewing time
287
890824
2731
ve bu da insanların gözlerine odaklandıkları
15:09
that they are focusing on people's eyes,
288
893555
1696
zamanın yüzdesi
15:11
and this is their growth chart.
289
895251
2360
ve işte bu da onların büyüme çizelgesi.
15:13
They start over here, they love people's eyes,
290
897611
3030
Burada başlıyorlar, insanların gözlerini seviyorlar
15:16
and it remains quite stable.
291
900641
2454
ve oldukça da sabit kalıyor.
15:18
It sort of goes up a little bit in those initial months.
292
903095
3926
İlk aylarda sanki biraz yukarı da çıkıyor.
15:22
Now, let's see what's happening with babies
293
907021
2294
Şimdi bir de otistik olan bebeklerde neler
15:25
who became autistic.
294
909315
2508
olduğuna bakalım.
15:27
It's something very different.
295
911823
2205
Oldukça farklı bir tablo.
15:29
It starts way up here, but then it's a free fall.
296
914028
3790
Burada yukarıda başlıyor, ama sonra serbest bir düşüş var.
15:33
It's very much like they brought into this world the reflex
297
917818
3419
Adeta dünyaya onları insanlara yönlendiren bir refleksle
15:37
that orients them to people, but it has no traction.
298
921237
3931
gelmiş gibiler, fakat bunun hiç çekiş gücü yok.
15:41
It's almost as if that stimulus, you,
299
925168
3070
Sanki onlar günlük hayatta yollarını bulmaya
15:44
you're not exerting influence on what happens
300
928238
2901
çalışırlarken sizin birer uyarıcı olarak
15:47
as they navigate their daily lives.
301
931139
3891
olan bitene hiçbir etkiniz yokmuş gibi.
15:50
Now, we thought that those data were so powerful
302
935030
6022
Biz, bu verilerin bir bakıma o kadar güçlü olduğunu düşündük ki,
15:56
in a way, that we wanted to see what happened
303
941052
3008
yaşamın ilk 6 ayında ne olduğunu görmek istedik,
15:59
in the first six months of life, because if you interact
304
944060
3393
çünkü eğer iki veya üç aylık bebeklerle
16:03
with a two- and a three-month-older,
305
947453
1337
etkileşim halindeyseniz
16:04
you'd be surprised by how social those babies are.
306
948790
4552
bu bebeklerin ne kadar sosyal olduklarına şaşırırsınız.
16:09
And what we see in the first six months of life
307
953342
2607
Ve yaşamın ilk 6 ayında gördüğümüz şey,
16:11
is that those two groups can be segregated very easily.
308
955949
6138
bu iki grubun birbirinden kolaylıkla ayrıldığı.
16:17
And using these kinds of measures, and many others,
309
962087
2874
Ve bu ve benzeri pek çok ölçüm yöntemini kullanarak
16:20
what we found out is that our science could, in fact,
310
964961
4016
bulduğumuz şey şu ki, aslında elimizdeki bilim, bu durumu
16:24
identify this condition early on.
311
968977
2641
çok erkenden teşhis edebiliyor.
16:27
We didn't have to wait for the behaviors of autism
312
971618
2904
Otizm davranışlarının iki yaşına gelince ortaya çıkmasını
16:30
to emerge in the second year of life.
313
974522
3148
beklemek zorunda değildik.
16:33
If we measured things that are, evolutionarily,
314
977670
3262
Eğer evrimsel olarak sıkıca korunan,
16:36
highly conserved, and developmentally very early emerging,
315
980932
4122
gelişimsel olarak çok erken ortaya çıkan,
16:40
things that are online from the first weeks of life,
316
985054
2701
yaşamın ilk haftasından itibaren devrede olan şeyleri ölçebilirsek,
16:43
we could push the detection of autism
317
987755
1862
otizm teşhis yaşını ilk birkaç aya kadar
16:45
all the way to those first months,
318
989617
2464
indirebiliriz
16:47
and that's what we are doing now.
319
992081
4141
ve şimdi yaptığımız da bduur.
16:52
Now, we can create the very best technologies
320
996222
3068
Şimdi, en iyi teknolojileri ve
16:55
and the very best methods to identify the children,
321
999290
3605
çocukların teşhisi için en iyi yöntemleri geliştirebiliriz,
16:58
but this would be for naught if we didn't have an impact
322
1002895
3143
ama onların toplum içindeki gerçekliklerine bir tesiri yoksa
17:01
on what happens in their reality in the community.
323
1006038
3642
bütün bunlar boşunadır.
17:05
Now we want those devices, of course,
324
1009680
2306
Tabii ki istiyoruz ki, bu cihazlar
17:07
to be deployed by those who are in the trenches,
325
1011986
2853
alandakiler tarafından uygulansın,
17:10
our colleagues, the primary care physicians,
326
1014839
2523
meslektaşlarımız, aile hekimleri,
17:13
who see every child,
327
1017362
2705
bütün çocuklara bakanlar tarafından,
17:15
and we need to transform those technologies
328
1020067
2143
bizim bu teknolojileri onların pratiğine değer katan
17:18
into something that is going to add value to their practice,
329
1022210
3105
şeyler haline dönüştürmeye ihtiyacımız var,
17:21
because they have to see so many children.
330
1025315
2205
çünkü çok fazla çocuğa bakmakla yükümlüler.
17:23
And we want to do that universally
331
1027520
2074
Ve hiçbir çocuğu ıskalamamak için
17:25
so that we don't miss any child,
332
1029594
2133
bunu evrensel boyutta yapmak istiyoruz,
17:27
but this would be immoral
333
1031727
2453
ama eğer aynı zamanda
17:30
if we also did not have an infrastructure for intervention,
334
1034180
4901
müdahale için, tedavi için bir altyapımız olmasaydı bu
17:34
for treatment.
335
1039081
1247
ahlak dışı olurdu.
17:36
We need to be able to work with the families,
336
1040328
2536
Ailelerle çalışabiliyor olmamız lazım,
17:38
to support the families, to manage those first years
337
1042864
3415
ailelere destek olmak için, o ilk yılları onlarla birlikte
17:42
with them. We need to be able to really go
338
1046279
3912
idare edebilmek için. Bizim gerçekten evrensel taramadan
17:46
from universal screening to universal access to treatment,
339
1050191
4157
evrensel tedaviye erişime geçmemiz lazım,
17:50
because those treatments are going to change
340
1054348
3103
çünkü bu tedaviler o çocukların ve o ailelerin
17:53
these children's and those families' lives.
341
1057451
3579
yaşamlarını değiştirecek.
17:56
Now, when we think about what we [can] do
342
1061030
4257
Şimdi, bu ilk yıllarda neler yapabiliriz diye düşündüğümüzde,
18:01
in those first years,
343
1065287
3223
bu alanda uzun süredir
18:04
I can tell you,
344
1068510
2400
bulunan biri olarak
18:06
having been in this field for so long,
345
1070910
2827
size söyleyebilirim ki,
18:09
one feels really rejuvenated.
346
1073737
3095
insan kendini gerçekten gençleşmiş hissediyor.
18:12
There is a sense that the science that one worked on
347
1076832
3832
Üzerinde çalışılan bilim, sahiden de
18:16
can actually have an impact on realities,
348
1080664
3707
gerçekliklere etki edebilir,
18:20
preventing, in fact, those experiences
349
1084371
2895
bu alana yolculuğumun başladığı
18:23
that I really started in my journey in this field.
350
1087266
4002
ilk dönemlerdeki deneyimler, aslında, engellenebilinir.
18:27
I thought at the time that this was an intractable condition.
351
1091268
3192
O zamanlar bunun kontrol edilemez bir durum olduğunu düşünüyordum.
18:30
No longer. We can do a great deal of things.
352
1094460
3886
Artık değil. Pek çok şey yapabiliriz.
18:34
And the idea is not to cure autism.
353
1098346
2737
Fikir, otizme çare bulmak değil.
18:36
That's not the idea.
354
1101083
2600
Fikir bu değil.
18:39
What we want is to make sure
355
1103683
2206
Biz yapmak istediğimiz,
18:41
that those individuals with autism can be free from
356
1105889
2576
otizmli bireylerin, kimi zaman otizmin beraberinde getirdiği
18:44
the devastating consequences that come with it at times,
357
1108465
4230
o yıkıcı etkilerden, ciddi zihinsel engellerden,
18:48
the profound intellectual disabilities, the lack of language,
358
1112695
2874
dil yoksunluğundan, o derin derin soyutlanmışlıklardan
18:51
the profound, profound isolation.
359
1115569
3669
azade olduklarından emin olmak.
18:55
We feel that individuals with autism, in fact,
360
1119238
2267
Bize göre otizmli bireyler, aslında,
18:57
have a very special perspective on the world,
361
1121505
2795
dünyaya dair çok özel bir bakış açısına sahipler
19:00
and we need diversity, and they can work extremely well
362
1124300
3423
ve bizim çeşitliliğe ihtiyacımız var ve onlar güçlü oldukları bazı alanlarda
19:03
in some areas of strength:
363
1127723
2367
son derece iyi çalışabilirler:
19:05
predictable situations, situations that can be defined.
364
1130090
3403
öngörülebilir durumlar, tanımlanabilir durumlar.
19:09
Because after all, they learn about the world almost like
365
1133493
3009
Çünkü en nihayetinde, onlar, bu dünyada nasıl işlev göreceklerini değil de
19:12
about it, rather than learning how to function in it.
366
1136502
4701
dünyanın tam olarak neye benzediğini o haliyle öğreniyorlar.
19:17
But this is a strength, if you're working, for example,
367
1141203
2798
Ama bu bir güçtür, örneğin
19:19
in technology.
368
1144001
2080
teknoloji alanında çalışıyorsanız.
19:21
And there are those individuals who have incredible
369
1146081
2273
İnanılmaz sanatsal yeteneklere sahip olan
19:24
artistic abilities.
370
1148354
1425
bireyler de var.
19:25
We want them to be free of that.
371
1149779
1920
Biz onların burada özgür olmalarını istiyoruz.
19:27
We want that the next generations of individuals with autism
372
1151699
3385
Biz istiyoruz ki, gelecek nesil otizmli bireyler
19:30
will be able not only to express their strengths
373
1155084
3155
sadece güçlerini ifade edebilmekle kalmasınlar
19:34
but to fulfill their promise.
374
1158239
2222
sözlerini sonuna kadar yerine getirebilsinler.
19:36
Well thank you for listening to me. (Applause)
375
1160461
3569
Beni dinlediğiniz için teşekkür ederim. (Alkışlar)
ABOUT THE SPEAKER
Ami Klin - Autism researcherAmi Klin is an award winning autism spectrum disorder researcher finding new avenues for early diagnosis.
Why you should listen
Born in Brazil to Holocaust survivors, Ami Klin is the Georgia Research Alliance Eminent Scholar Professor and Chief of the Division of Autism and Developmental Disabilities at Emory University School of Medicine, and Director of the Marcus Autism Center, a subsidiary of Children’s Healthcare of Atlanta. After studying psychology, political science and history at Hebrew University in Jerusalem, Klin received his PhD in Psychology at the University of London in 1988. He completed clinical and research post-doctoral fellowships at the Yale Child Study Center at the Yale University School of Medicine -- where he would direct the Autism Program as Harris Professor of Child Psychology & Psychiatry. He has written in over over 180 publications, including five books on the subject of Autism.
Ami Klin | Speaker | TED.com