TEDxUWLaCrosse
Dawn Wacek: A librarian's case against overdue book fines
Dawn Wacek: Geciktirilmiş kitap cezalarına karşı bir kütüphanecinin duruşu
Filmed:
Readability: 3.5
1,672,580 views
Kütüphaneciler daha iyi bir dünya yaratma gücüne sahipler; toplumlarla ilişki kurarlar, okur-yazarlığı teşvik ederler ve yaşam boyu öğrenmeyi sağlarlar. Fakat tek bir şey insanları bundan alıkoyuyor; geciktirilmiş kitapların para cezaları. Bu merak uyandıran konuşmada, kütüphaneci Dawn Wacek para cezalarının düşündüğümüz şekilde işe yaramadıklarını ortaya koyuyor. Peki ya kütüphaneciniz tüm bunları talep etmeyi keserse?
Dawn Wacek - Librarian
Dawn Wacek advocates for equitable library service for all community members. Full bio
Dawn Wacek advocates for equitable library service for all community members. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
Hello, friends.
0
1952
1150
Merhaba arkadaşlar.
00:15
I'm happy to see all of you here today.
1
3667
2600
Hepinizi burada görmekten çok mutluyum.
00:18
This is actually exactly what I say
to the people who visit us
to the people who visit us
2
6746
3143
La Crosse Halk Kütüphanesi'nde
bizleri ziyaret eden insanlara
bizleri ziyaret eden insanlara
00:21
at the La Crosse Public Library.
3
9913
1858
söylediğim şey de tam olarak bu.
00:23
And I say it because I mean it.
4
11795
2067
Ve söylediklerimde ciddiyim.
00:26
The children who come
into our library are my friends
into our library are my friends
5
14668
2943
Kütüphanemize gelen çocuklar
benim arkadaşlarım
benim arkadaşlarım
00:29
in that I care about their needs
and their futures.
and their futures.
6
17635
2638
çünkü ihtiyaçlarını ve geleceklerini
önemsiyorum.
önemsiyorum.
00:32
I want them to be happy and successful.
7
20779
2706
Mutlu ve başarılı olmalarını istiyorum.
00:35
I hope that they'll find great books
or a movie that delights them.
or a movie that delights them.
8
23509
3719
Umarım hoşlarına giden
muhteşem kitaplar, filmler bulurlar.
muhteşem kitaplar, filmler bulurlar.
00:39
Or the solution to a tricky problem.
9
27699
2400
Veya zor bir problemin çözümünü.
00:43
Libraries in general
have this wonderful reputation
have this wonderful reputation
10
31390
2772
Kütüphaneler genel olarak
topluluklarıyla gerçekten
topluluklarıyla gerçekten
00:46
of really caring about our communities.
11
34186
2486
ilgilenme ününe sahiptir.
00:48
We put out mission statements
and statements of purpose
and statements of purpose
12
36696
2940
Topluluğumuzu daha kapsamlı
bir dünyaya bağladığımızı belirten
bir dünyaya bağladığımızı belirten
00:51
that say that we connect
our community to the broader world.
our community to the broader world.
13
39660
3433
hedef tanımımız ve niyet mektubumuz var.
00:55
We engage minds,
14
43710
1720
Zihinleri çalıştırıyoruz,
00:58
we create lifelong learners.
15
46075
1973
yaşam boyu öğrenciler yaratıyoruz.
01:01
And these ideals are really
important to us as libraries,
important to us as libraries,
16
49488
2737
Kütüphaneler olarak, bu fikirler
bizim için çok önemli
bizim için çok önemli
01:04
because we know the power they have
to create a better world.
to create a better world.
17
52249
3741
çünkü daha iyi bir dünya için
sahip oldukları gücün farkındayız.
sahip oldukları gücün farkındayız.
01:08
A more connected world,
a more engaged and empathetic world.
a more engaged and empathetic world.
18
56434
4278
Daha birleşik bir dünya,
daha bağlantılı ve anlayışlı bir dünya.
daha bağlantılı ve anlayışlı bir dünya.
01:14
Books have power, information has power.
19
62224
2674
Kitapların gücü vardır,
bilginin gücü vardır.
bilginin gücü vardır.
01:16
And for the powerless in our communities,
20
64922
2230
Topluluklardaki güçsüzler için ise,
01:19
being able to connect to that
is even more important.
is even more important.
21
67176
3048
buna bağlanabilmek çok daha önemlidir.
01:23
In 1995, Betty Hart and Todd Risley
22
71069
2976
1995'de Betty Hart ve Todd Risley
01:26
published a study that found
that working class families
that working class families
23
74069
2643
işçi sınıfı ailelerin ve refahta
yaşayanların şu anda
yaşayanların şu anda
01:28
and those being served by welfare
24
76736
1964
"30 milyon kelime farkı"
adını verdiğimiz şeyi
adını verdiğimiz şeyi
01:30
experience what we now refer to
as the "30 million word gap."
as the "30 million word gap."
25
78724
4052
deneyimlediğini belirten
bir çalışma gerçekleştirdi.
bir çalışma gerçekleştirdi.
01:35
Essentially, what they learned
is that children in these families
is that children in these families
26
83947
3610
Esasen öğrendikleri şey şuydu;
bu ailelerdeki çocuklar her gün
bu ailelerdeki çocuklar her gün
01:39
are hearing so many fewer words each day
27
87581
2985
o kadar az kelime duyuyorlar ki,
01:42
that by the time they are three years old,
28
90590
2186
üç yaşına geldiklerinde,
öğrendikleri dilde
öğrendikleri dilde
01:44
there's this enormous disparity
in their learned language.
in their learned language.
29
92800
3038
muazzam bir fark oluyor.
01:48
And that gap in words follows them
as they enter school,
as they enter school,
30
96569
2696
Bu kelime farkı onları okula
başladıklarında takip ediyor
başladıklarında takip ediyor
01:51
and it results in later reading,
poorer reading skills,
poorer reading skills,
31
99289
3971
ve bu da geç okuma,
zayıf okuma becerileri
zayıf okuma becerileri
01:55
a lack of success overall.
32
103284
1848
ve başarısızlıkla sonuçlanıyor.
01:58
Children need to hear words every day
33
106625
1920
Çocukların her gün kelimeler duyması
02:00
and they need to hear
not just our day-to-day conversation,
not just our day-to-day conversation,
34
108569
2770
gerekiyor ve yalnızca gündelik
sohbetlerimizi değil,
sohbetlerimizi değil,
02:03
they have to hear rare words:
35
111363
1738
nadir kelimeleri de duymaları gerek:
02:05
those outside the common lexicon
we share, of around 10,000.
we share, of around 10,000.
36
113125
3413
paylaştığımız ortak sözlüğün dışında
yaklaşık 10.000 kelime var.
yaklaşık 10.000 kelime var.
02:09
I'm going to read you a short snippet
from a children's book
from a children's book
37
117887
3468
Çocuk odasında favori yazarlarımızdan
birisi olan Eric Carle'ın
birisi olan Eric Carle'ın
02:13
by one of our favorite authors
in the children's room, Eric Carle.
in the children's room, Eric Carle.
38
121379
3124
bir çocuk kitabından
kısa bir parça okuyacağım.
kısa bir parça okuyacağım.
02:16
Some of you might know his work
"The Very Hungry Caterpillar."
"The Very Hungry Caterpillar."
39
124527
3017
Bazılarınız bunu biliyor olabilir
"Aç Tırtıl".
"Aç Tırtıl".
02:19
But this is from "'Slowly, Slowly,
Slowly,' said the Sloth."
Slowly,' said the Sloth."
40
127568
3652
Fakat bu "Ben Tembel Değilim"
adlı kitabından.
adlı kitabından.
02:25
"Finally, the sloth replied,
41
133288
2127
"Sonunda, diye cevapladı tembel hayvan,
02:27
'It is true that I am slow,
quiet and boring.
quiet and boring.
42
135439
3061
'yavaş olduğum doğru,
sessiz ve sıkıcıyım da.
sessiz ve sıkıcıyım da.
02:31
I am lackadaisical,
43
139177
1532
uyuşuğum,
02:32
I dawdle and I dillydally.
44
140733
1733
aylağım ve vakit öldürüyorum.
02:35
I am also unflappable, languid, stoic,
45
143210
3246
Ayrıca soğukkanlı, gevşek, sabırlı,
02:38
impassive, sluggish, lethargic,
46
146480
3024
ruhsuz, miskin, uykulu,
02:41
placid, calm, mellow,
47
149528
3113
durgun, sakin, yumuşak,
02:44
laid-back and, well, slothful!
48
152665
2371
rahat ve peki, üşengecim!
02:47
I am relaxed and tranquil,
and I like to live in peace.
and I like to live in peace.
49
155823
3595
Rahat ve sükunetliyim
ve huzurlu yaşamayı seviyorum.
ve huzurlu yaşamayı seviyorum.
02:52
But I am not lazy.'
50
160030
1245
Fakat tembel değilim'.
02:54
Then the sloth yawned and said,
51
162282
2366
Sonra tembel hayvan esnedi ve dedi ki,
02:56
'That's just how I am.
52
164672
1467
'Ben böyleyim.
02:58
I like to do things
slowly, slowly, slowly.'"
slowly, slowly, slowly.'"
53
166472
4181
Bazı şeyleri yavaş yavaş,
yavaş yavaş yapmayı seviyorum."
yavaş yavaş yapmayı seviyorum."
03:04
So you can see from this very brief
example from one book in our library
example from one book in our library
54
172085
5008
Kütüphanemizde bulunan bir kitaptan
aldığım bu örnekte gördüğünüz gibi,
aldığım bu örnekte gördüğünüz gibi,
03:09
how Eric Carle used 20 different words
to get the same idea across to children.
to get the same idea across to children.
55
177117
4209
Eric Carle çocuklara bir fikri vermek için
20 farklı kelime kullanıyor.
20 farklı kelime kullanıyor.
03:15
Now we know that a lot of the families
visiting us at the library,
visiting us at the library,
56
183474
3611
Kütüphanede bizleri ziyaret eden birçok
ailenin, arkadaşlarımızın
ailenin, arkadaşlarımızın
03:19
a lot of our friends,
are struggling financially.
are struggling financially.
57
187109
3333
çoğunun maddi zorluk
yaşadığını biliyoruz.
yaşadığını biliyoruz.
03:23
We know that some of them
are living in poverty,
are living in poverty,
58
191124
2699
Kiminin fakirlik içerisinde
yaşadığını, yemek paralarının
yaşadığını, yemek paralarının
03:25
and don't have enough to eat
or anywhere safe to live.
or anywhere safe to live.
59
193847
2699
veya yaşayacak güvenli
bir yerleri olmadığını biliyoruz.
bir yerleri olmadığını biliyoruz.
03:29
We know that our friend James,
who comes in after school
who comes in after school
60
197022
2651
Bir barınakta kalan ve okuldan sonra
gelen arkadaşımız
gelen arkadaşımız
03:31
and is staying at a local shelter,
61
199697
1690
James'in, sınıf düzeyinde
03:33
isn't reading at grade level
62
201411
1349
okumadığını biliyoruz
03:34
and has probably
never read at grade level.
never read at grade level.
63
202784
2190
ve muhtemelen sınıf düzeyinde
hiç okumadı.
hiç okumadı.
03:37
We know we have that 30 million word gap
64
205419
2269
30 milyon kelime farkına ve çocuklar
03:39
and a corresponding achievement gap
by the time kids enter the third grade,
by the time kids enter the third grade,
65
207712
4073
üçüncü sınıfa geldiklerinde oluşacak
başarı farkına sahibiz ve her ikisi de
başarı farkına sahibiz ve her ikisi de
03:43
both of which directly correlate
to income level.
to income level.
66
211809
3198
doğrudan gelir seviyesi ile bağlantılı.
03:47
So what's the responsibility of libraries
in addressing these gaps?
in addressing these gaps?
67
215737
3809
Peki kütüphanelerin bu farklara
hitaben sorumlulukları nedir?
hitaben sorumlulukları nedir?
03:51
How can we help our friends
be more successful, more educated
be more successful, more educated
68
219570
3966
Arkadaşlarımızın daha başarılı,
daha eğitimli
daha eğitimli
ve bir gün daha iyi birer dünya vatandaşı
olmaları için ne yapabiliriz?
olmaları için ne yapabiliriz?
03:55
and some day, better global citizens?
69
223560
2467
03:58
It starts with ensuring
free and equitable access
free and equitable access
70
226813
3215
Kütüphanelerin sağladığı her şeye
ücretsiz ve eşitlikçi erişim
ücretsiz ve eşitlikçi erişim
04:02
to everything libraries offer them.
71
230052
2072
sağlamakla başlıyor.
04:04
Books level the playing field
72
232894
1744
Kitaplar, her sosyoekonomik
04:06
by exposing children of every
socioeconomic background to words.
socioeconomic background to words.
73
234662
3866
geçmişten gelen çocuğu kelimelerle
tanıştırarak, oyun alanını eşitler.
tanıştırarak, oyun alanını eşitler.
04:11
At the library, we provide programs
74
239482
1734
Kütüphanede erken okur-yazarlığın
04:13
that are based on the five tenants
of early literacy:
of early literacy:
75
241240
2482
beş sakini ile alakalı programlar
sağlıyoruz:
sağlıyoruz:
04:15
playing, singing, talking,
reading and writing.
reading and writing.
76
243746
2255
oynama, şarkı söyleme,
konuşma, okuma ve yazma.
konuşma, okuma ve yazma.
04:18
We offer programs for adults
77
246936
1651
Yetişkinlere, bilgisayar dersleri
04:20
on computer classes
and job-skills training.
and job-skills training.
78
248611
2866
ve mesleki kabiliyet eğitimleri
üzerine programlar sunuyoruz.
üzerine programlar sunuyoruz.
04:24
Business start-ups.
79
252603
1200
İş başlangıçları.
04:26
We do all of this great work
for our community members
for our community members
80
254703
3271
Bu muhteşem şeylerin tamamını
topluluk üyelerimiz için yapıyoruz
topluluk üyelerimiz için yapıyoruz
04:29
and at the same time, we counteract it
by charging fines and fees of our patrons.
by charging fines and fees of our patrons.
81
257998
4476
ve aynı zamanda, müşterilerimize
para cezası ve harçla karşılık veriyoruz.
para cezası ve harçla karşılık veriyoruz.
04:35
Today in La Crosse,
82
263895
1865
Bugün La Crosse'de
04:37
10,000 of our users are unable
to check out library materials
to check out library materials
83
265784
3208
kullanıcıların 10.000'i ceza bedeli
ve harçlar nedeniyle
ve harçlar nedeniyle
kütüphane materyallerini kullanamıyor.
04:41
because of fines and fees.
84
269016
1666
04:43
If we narrow in on our neighborhoods
experiencing the most poverty,
experiencing the most poverty,
85
271911
4056
Konuyu civarımızdaki en çok yoksulluk
yaşayan mahallelere daraltırsak,
yaşayan mahallelere daraltırsak,
04:47
those where 82 percent of the student body
is considered economically disadvantaged,
is considered economically disadvantaged,
86
275991
4396
öğrenci yoğunluğunun yüzde 82'sinin
ekonomik olarak yoksun görüldüğü yerlerde,
ekonomik olarak yoksun görüldüğü yerlerde,
04:52
the number rises to 23 percent
of the neighborhood.
of the neighborhood.
87
280411
3000
sayı mahallenin yüzde 23'üne yükseliyor.
04:56
And these are local numbers, it's true,
but they hold true nationwide.
but they hold true nationwide.
88
284046
4112
Bunlar yerel sayılar, bu doğru
fakat ülke çapında da doğrular.
fakat ülke çapında da doğrular.
05:00
In libraries across the country
that charge fines,
that charge fines,
89
288882
2652
Ülkede para cezası
talep eden kütüphanelerde
talep eden kütüphanelerde
05:03
the poorest neighborhoods have the most
number of people blocked from use.
number of people blocked from use.
90
291558
4239
kullanımı engellenen kişi sayısı
daha çok en fakir mahallelerden çıkıyor.
daha çok en fakir mahallelerden çıkıyor.
05:09
In fact, the Colorado State Library
was so worried about this,
was so worried about this,
91
297439
2912
Colorado Halk Kütüphanesi
bu konuda öyle endişeliydi ki,
bu konuda öyle endişeliydi ki,
05:12
they published a white paper
92
300375
1818
beyaz bülten yayınladılar
05:14
and they stated unequivocally
93
302217
1508
ve fakir aileleri kütüphaneden
05:15
that it's the fear of fines
that keeps poor families out of libraries.
that keeps poor families out of libraries.
94
303749
3766
uzak tutanın şeyin, tartışmasız
para cezası korkusu olduğunu belirttiler.
para cezası korkusu olduğunu belirttiler.
05:21
A colleague of mine took a ride
in a Lyft in Atlanta last year,
in a Lyft in Atlanta last year,
95
309079
3706
Bir meslektaşım geçen sene Atlanta'da
bir Lyft taksi yolculuğu yaptı
bir Lyft taksi yolculuğu yaptı
05:24
and he started chatting with his driver
about libraries, as we do.
about libraries, as we do.
96
312809
3563
ve şoförü ile kütüphanelerden konuşmaya
başladı, bizim yaptığımız gibi.
başladı, bizim yaptığımız gibi.
05:28
And she told him she grew up
visiting her local library, she loved it.
visiting her local library, she loved it.
97
316976
4033
Halk kütüphanelerini ziyaret ederek
büyüdüğünü, bundan zevk aldığını söyledi.
büyüdüğünü, bundan zevk aldığını söyledi.
05:33
But now that she's a parent
with three children of her own,
with three children of her own,
98
321578
2881
Ama şimdi üç çocuklu bir anne.
05:36
there's no way she would allow them
to get a library card,
to get a library card,
99
324483
2815
Kütüphanelerin dayattığı
katı teslim tarihi nedeniyle
katı teslim tarihi nedeniyle
05:39
because of the strict deadlines
libraries impose.
libraries impose.
100
327322
2567
çocuklarının kütüphane kartı
almalarına izin vermiyor.
almalarına izin vermiyor.
05:42
She said, "It would be like
another credit card that I can't pay."
another credit card that I can't pay."
101
330331
3113
"Ödeyemeyeceğim başka bir başka
kredi kartı." benzetmesi yapıyor.
kredi kartı." benzetmesi yapıyor.
05:46
Meanwhile, when other libraries
have experimented with eliminating fines,
have experimented with eliminating fines,
102
334585
4348
Para cezasını bertaraf eden
kütüphanelerde var,
kütüphanelerde var,
05:50
like one in San Rafael
that took away children's fines,
that took away children's fines,
103
338957
4166
çocuklardan para almayan
San Rafael'deki kütüphane gibi.
San Rafael'deki kütüphane gibi.
05:55
they had a 126-percent increase
in child card applications
in child card applications
104
343147
4190
Birkaç ay içerisinde çocuklar
için hazırlanan kart talebinde
için hazırlanan kart talebinde
05:59
within the first few months.
105
347361
1643
%126 oranında artış görüldü.
06:01
When people aren't afraid
of the fines they might accrue,
of the fines they might accrue,
106
349601
2960
Sürekli artan para cezasından
korkmadıkları zaman,
korkmadıkları zaman,
06:04
they line up to access
what we have to offer.
what we have to offer.
107
352585
3000
önerdiğimiz teklife
erişmek isteyeceklerdir.
erişmek isteyeceklerdir.
06:08
So what are we telling people, then?
108
356823
2128
Peki, biz insanlara ne diyoruz?
06:10
We have these two disparate ideas.
109
358975
2333
İki farklı fikrimiz var.
06:13
On the one hand,
we're champions of democracy
we're champions of democracy
110
361332
3302
Bir taraftan, demokrasinin
savunucularındanız,
savunucularındanız,
06:16
and we claim that we're there so that
every citizen can educate themselves.
every citizen can educate themselves.
111
364658
5353
her vatandaşın kendini eğitebilmesi için
burada olduğumuzu söylüyoruz.
burada olduğumuzu söylüyoruz.
06:22
We're advocates for the power
early literacy has
early literacy has
112
370532
2282
Erken okuryazarlığın
başarı farkını azaltıp
başarı farkını azaltıp
06:24
to reduce that achievement gap
and eliminate the word gap.
and eliminate the word gap.
113
372838
3377
kelime farkını yok edeceğini savunuyoruz.
06:29
We tell people, "We're here to help you."
114
377215
2475
İnsanlara "Yardım
etmek için buradayız," diyoruz.
etmek için buradayız," diyoruz.
06:32
On the other hand,
115
380553
1397
Diğer taraftan,
06:33
if you're struggling financially,
and you make a mistake,
and you make a mistake,
116
381974
2889
eğer mali açıdan zor durumdaysan
ve bir hata yapmışsan,
ve bir hata yapmışsan,
06:36
the kind of mistake
that anyone in this room could make --
that anyone in this room could make --
117
384887
2896
bu odadaki herkesin yapabileceği
türden bir hata yapmışsan;
türden bir hata yapmışsan;
06:39
your tote bag that belongs to the library
sits by your back door
sits by your back door
118
387807
3905
kütüphaneye ait olan çanta
kapının arkasında olması gerektiğinden
daha uzun süre kaldıysa,
daha uzun süre kaldıysa,
06:43
for a couple of weeks
longer than it should,
longer than it should,
119
391736
2992
06:46
you lose a CD,
120
394752
2008
bir CD'yi kaybettiysen,
06:48
you spill your coffee on a book,
121
396784
2476
kitabın üzerine kahveni dökmüşsen,
06:51
suddenly, we're not here for you
so much anymore,
so much anymore,
122
399284
2378
artık senin için orada olmayıveririz
06:53
because if that happens,
we're going to make you pay for it.
we're going to make you pay for it.
123
401686
3100
çünkü bunlardan biri olduysa,
ödemesini yapman kaçınılmazdır.
ödemesini yapman kaçınılmazdır.
06:57
And if you can't pay for it,
you're out of luck.
you're out of luck.
124
405407
2967
Ve eğer ödeyemezsen, şansına küs.
07:01
I have been a librarian
for a lot of years.
for a lot of years.
125
409137
2547
Yıllardır kütüphanecilik yapıyorum.
07:03
And in the past few years,
126
411708
2369
Geçen birkaç yıl içinde
07:06
I myself have paid
over 500 dollars in late fines.
over 500 dollars in late fines.
127
414101
3571
500 doların üstünde gecikme ücreti ödedim.
07:11
Now, you might wonder why,
128
419403
1292
07:12
I mean, I'm there every day,
and I certainly know how the system works.
and I certainly know how the system works.
129
420719
3465
Yani her gün oradayım, sistemin
nasıl işlediğini tabii ki biliyorum.
nasıl işlediğini tabii ki biliyorum.
07:16
But like all of our friends
at the library,
at the library,
130
424757
3595
Ama tıpkı kütüphanedeki bütün herkes gibi
07:20
I am busy, I lose track of things,
131
428376
3127
ben de meşgulüm,
bazı şeyler aklımdan uçup gidiyor,
bazı şeyler aklımdan uçup gidiyor,
07:23
my house is sometimes messy,
132
431527
2407
bazen evim karman çorman oluyor
07:25
and I have lost a DVD or two
under the sofa.
under the sofa.
133
433958
3397
ve koltuğun altındaki CD'yi bulamıyorum.
07:31
And I have been fortunate enough
to be able to pay
to be able to pay
134
439236
4040
Ama son birkaç yıl içinde
ödemiş olduğum 500 doları
ödemiş olduğum 500 doları
07:35
that 500 dollars
over the last several years.
over the last several years.
135
443300
2761
karşılayacak gücüm vardı.
07:38
If not happily, I at least
had the means to do it.
had the means to do it.
136
446085
3400
İsteyerek olmasa da, en azından
ödeyecek param vardı.
ödeyecek param vardı.
07:42
So is that fair and equitable service
137
450069
2429
Eğer bazılarımız cezayı karşılayabilir
07:44
if some of us can pay our fines
and continue to operate as we always have,
and continue to operate as we always have,
138
452522
5856
ve kütüphane haklarımıza devam
edebiliyorken, tek bir hata yaptığı için
edebiliyorken, tek bir hata yaptığı için
07:50
and others of us make one mistake
and no longer are welcome back?
and no longer are welcome back?
139
458402
4193
hoş karşılanmayanların olması
adil bir hizmet mi?
adil bir hizmet mi?
07:56
It's simply not.
140
464244
1150
Basbayağı değil.
08:00
Now, why would we continue
to operate under a model that hurts
to operate under a model that hurts
141
468141
4770
Öyleyse neden
devamlı müşterilerimizi bile
devamlı müşterilerimizi bile
08:04
our most vulnerable patrons the most?
142
472935
2635
incitebilecek bir sisteme
devam etmekteyiz?
devam etmekteyiz?
08:07
There are reasons.
143
475594
1150
Nedenleri elbette var.
08:09
There are reasons like responsibility.
144
477276
2087
Bu nedenler daha çok sorumluluk gibi.
08:11
There are some libraries that really feel
145
479387
1966
Pek çok kütüphaneci işimizin
08:13
that it's our job
to teach people responsibility.
to teach people responsibility.
146
481377
2842
insanlara sorumluluk
öğretmek olduğunu düşünüyor.
öğretmek olduğunu düşünüyor.
08:16
And they haven't figured out
that there might be ways to do that
that there might be ways to do that
147
484243
3017
Ama bu öğretinin para dışında
başka yollarının da
başka yollarının da
08:19
that don't equate to dollars.
148
487284
1555
olabileceğini bilmiyorlar.
08:21
There's also this idea that we share
the resources collectively in a community,
the resources collectively in a community,
149
489664
3770
Toplumda kaynakları kolektif olarak
kullandığımıza dair bir fikir de var,
kullandığımıza dair bir fikir de var,
08:25
and so we have to take turns.
150
493458
1603
yani dönüşümlü yapmalıyız.
08:27
If I keep my "My Little Pony"
movie for too long,
movie for too long,
151
495417
3414
Eğer 'My Little Pony' filmi
gereğinden fazla bende kaldıysa
gereğinden fazla bende kaldıysa
08:30
and somebody else
wants to watch it, it's not fair.
wants to watch it, it's not fair.
152
498855
2810
ve izlemek isteyen başka biri varsa,
hiç adil olmaz.
hiç adil olmaz.
08:34
And then, there's the money.
153
502395
1761
Ve işe yine para karışıyor.
08:36
Community members
often love their libraries,
often love their libraries,
154
504180
2490
Toplum genellikle kütüphanelerini seviyor
08:38
and they don't want us to not be able
to sustain the services we offer.
to sustain the services we offer.
155
506694
4199
ve sunduğumuz hizmetin
kesilmesini istemiyorlar.
kesilmesini istemiyorlar.
08:44
Luckily, we can address
all of these things in a variety of ways
all of these things in a variety of ways
156
512773
3415
Neyse ki, değerli kitlemizi
korkutup kaçırmadan,
korkutup kaçırmadan,
08:48
without scaring away
our most vulnerable populations.
our most vulnerable populations.
157
516212
3230
bu tür şeyleri
farklı yollarla da iletebiliyoruz.
farklı yollarla da iletebiliyoruz.
08:52
Some libraries have gone
to a Netflix model.
to a Netflix model.
158
520244
3000
Bazı kütüphaneciler
Netflix tarzını benimsediler.
08:55
You might be familiar with this:
159
523727
1557
08:57
you check things out,
160
525308
1396
İhtiyacınız olana bakın,
08:58
when you're done with them,
you return them.
you return them.
161
526728
2436
iade edin.
09:01
If you don't return them,
you can't check more things out,
you can't check more things out,
162
529704
3123
İade etmezseniz
daha fazlasına erişemezsiniz.
daha fazlasına erişemezsiniz.
09:04
but once you do,
it's all forgiven, it's fine.
it's all forgiven, it's fine.
163
532851
3236
İade gerçekleştikten sonra,
hakkınız yenilenir.
hakkınız yenilenir.
09:08
You can check out again.
164
536954
1420
Tekrardan göz atabilirsiniz.
09:10
Others continue to charge fines,
165
538819
1856
Diğerleri ceza kesmeye devam etmekte
09:12
but they want to offer alternatives
to their library patrons,
to their library patrons,
166
540699
2878
ama devamlı müşterilerine
alternatifler sunmak istiyorlar.
alternatifler sunmak istiyorlar.
09:15
and so they do things like food for fines,
where you bring in canned goods,
where you bring in canned goods,
167
543601
3680
Konserve ürünleri ile
para yerine yemek getirmeniz
para yerine yemek getirmeniz
09:19
or read away your fines,
where you can read off your fines.
where you can read off your fines.
168
547305
3090
ya da cezadan kurtulmak için
sesli kitap okumanız talep ediliyor.
sesli kitap okumanız talep ediliyor.
09:22
There's even another library in Wisconsin
169
550419
1968
Wisconsin'deki bir başka kütüphanede
09:24
that offers scratch-off tickets
at their counter,
at their counter,
170
552411
2323
kazı-kazan biletleri sunuyorlar.
09:26
so you can scratch off and get
10 or 20 percent off your fines that day.
10 or 20 percent off your fines that day.
171
554758
4177
Yani sadece kazıyarak ödemede
%10-20 indirim kazanıyorsun.
%10-20 indirim kazanıyorsun.
09:30
And there are amnesty days.
172
558959
1910
Ve af günleri de var.
09:32
One day a year, you bring back
your late materials
your late materials
173
560893
2851
Yılda bir kez, unuttuğun ürünleri
09:35
and all is forgiven.
174
563768
1333
cezasız geri getirebilirsin.
09:38
There was a library in San Francisco
that did an amnesty day last year,
that did an amnesty day last year,
175
566664
3627
Geçen yıl San Francisco'daki
bir kütüphane af çıkardı,
bir kütüphane af çıkardı,
09:42
and they welcomed back
5,000 users who had been blocked.
5,000 users who had been blocked.
176
570315
3522
hakları engellenmiş
5.000 kullanıcıyı aralarına kattılar.
5.000 kullanıcıyı aralarına kattılar.
09:46
That same day, they received
more than 700,000 items that were overdue.
more than 700,000 items that were overdue.
177
574585
4713
Aynı gün, vadesi geçmiş 700.000'den fazla
ürüne kavuştular.
ürüne kavuştular.
09:52
Among them was one book
that was 100 years overdue.
that was 100 years overdue.
178
580392
3009
İçlerinden birinin vade günü
100 yıl kadar önceydi.
100 yıl kadar önceydi.
09:56
So I know that sounds ridiculous,
but I know from experience
but I know from experience
179
584377
3587
Kulağa komik gelebilir ama
vadesi geçiş ürünleri olduğunda
vadesi geçiş ürünleri olduğunda
09:59
that people will stay away
from the library
from the library
180
587988
2312
kütüphane yetkilileriyle yüzleşmek yerine,
10:02
rather than face
the authority of the librarian
the authority of the librarian
181
590324
2237
insanların kütüphanelerden
uzak durduklarını
uzak durduklarını
10:04
when they have late items.
182
592585
1491
deneyimlerimden çıkarabilirim.
10:06
As Michael might have mentioned,
I've been a librarian for 15 years
I've been a librarian for 15 years
183
594521
3358
Micheal'ın bahsettiği gibi,
15 yıldır kütüphaneciyim.
15 yıldır kütüphaneciyim.
10:09
and my mom hasn't been
in a library in decades,
in a library in decades,
184
597903
2674
Annem 10 yıldan fazladır
kütüphaneye ayak basmadı.
kütüphaneye ayak basmadı.
10:12
because when she was young,
she lost a book.
she lost a book.
185
600601
2627
Nedeniyse küçükken kaybettiği bir kitap.
10:18
So, these are great baby steps.
186
606006
2452
Bunlar daha küçük adımlar.
10:20
But they don't go far enough,
187
608879
2373
Ama yeterli değiller.
10:23
because they make people
jump through hoops.
jump through hoops.
188
611276
4384
İnsanları engellerle karşı karşıya
bırakıyorlar.
bırakıyorlar.
10:28
They have to come on the right days,
at the right times.
at the right times.
189
616134
2633
Doğru günde, doğru saatte gelmeliler.
10:30
They might have to have
extra food to share.
extra food to share.
190
618791
3041
Paylaşacak fazladan
yemekleri olmak zorunda.
yemekleri olmak zorunda.
10:33
They want to read away their fines,
they need to be literate.
they need to be literate.
191
621856
3007
Para cezasından kurtulmak için
okuryazar olmak zorundalar.
okuryazar olmak zorundalar.
10:37
If we want people
to use the library again,
to use the library again,
192
625847
2581
İnsanların kütüphaneleri
kullanmaları için
kullanmaları için
10:41
we should just get rid
of fines altogether.
of fines altogether.
193
629879
2933
tamamen para cezasını kaldırmalıyız.
10:46
Now, you might think
I've forgotten a money piece,
I've forgotten a money piece,
194
634236
2355
Kütüphanelere finansal destek
yapmamız gerektiği
yapmamız gerektiği
10:48
where we need to finance libraries, right?
195
636615
2515
konusunu unutmuş
olduğumu düşünüyorsunuzdur.
olduğumu düşünüyorsunuzdur.
10:51
But there's a couple of things to consider
196
639752
2015
Ama düşünülmesi gereken bazı şeyler var.
10:53
when we think about how fines function
in library budgets.
in library budgets.
197
641791
4236
Mesela para cezası kütüphane bütçesinde
nasıl işlev görüyor?
nasıl işlev görüyor?
10:59
The first is that fines have never been
a stable source of revenue.
a stable source of revenue.
198
647379
4993
Öncelikle, para cezası asla
sabit bir gelir kaynağı olamaz.
sabit bir gelir kaynağı olamaz.
11:04
They've always fluctuated,
199
652396
1737
İnişli çıkışlı bir ilişki var
11:06
and in fact, they've continued to go down
over the last few decades.
over the last few decades.
200
654157
4684
ve aslında son 10 yılı aşkın sürede
düşüşe geçmiş durumdalar.
düşüşe geçmiş durumdalar.
11:11
When the recession hit, especially,
people's ability to pay was hit, as well.
people's ability to pay was hit, as well.
201
659661
3621
Düşüşe geçen aslında insanların
mali yeterliliği.
mali yeterliliği.
11:15
So for a lot of those 10,000 friends
that we've got at the library
that we've got at the library
202
663844
3293
Kütüphanemize gelen 10 bin kişiden çoğu
11:19
that aren't able to use it,
203
667161
1659
haklarını kullanamayacak olanlar,
11:20
they might never be able to pay us.
204
668844
1963
bize belki de asla ödeme yapamayacaklar.
11:22
When we talk about
eliminating their fines,
eliminating their fines,
205
670831
2009
Aslında para cezalarını kaldırmak
11:24
we're not losing money
so much as the idea of money.
so much as the idea of money.
206
672864
2724
para kaybediyoruz anlamına gelmiyor.
11:29
And thirdly, you might be
surprised to know
surprised to know
207
677831
3777
Üçüncüsü, bu sizi şaşırtabilir,
11:33
fines on average, nationally,
are about one and a half percent
are about one and a half percent
208
681632
3493
para cezaları ortalama olarak bir
kütüphanenin gelirine
kütüphanenin gelirine
11:37
of a library's operating budget.
209
685149
1880
%1,5 oranında gelir sağlıyor.
11:39
Now that can still be a lot of money.
210
687505
1810
Tabii bu hâlâ çok para demek.
11:41
If you're looking at a large library
or a large library system,
or a large library system,
211
689339
2966
Bir kütüphanede
11:44
the dollar amount can be high.
212
692329
1621
dolar miktarı fazla olabilir.
11:45
But it's an achievable cut
for most libraries to absorb.
for most libraries to absorb.
213
693974
3514
Bu çoğu gazetecinin faydalandığı
başarılı bir pay.
11:50
And finally, and maybe most importantly,
fines cost us money to collect.
fines cost us money to collect.
214
698768
5044
En önemlisi ve son olarak, cezalar
para tahsilatı yapmamıza neden oluyor.
para tahsilatı yapmamıza neden oluyor.
11:56
When you start to factor in
all of the ways that we collect fines,
all of the ways that we collect fines,
215
704395
3552
Para cezalarını toplama şekillerini
düşündüğünüzde;
düşündüğünüzde;
11:59
supplies like mailers that we send out
to remind people of their fines,
to remind people of their fines,
216
707971
4269
hatırlatıcı görevini üstlenen
mail tarzı yöntemler,
mail tarzı yöntemler,
12:05
services, like collections
management services,
management services,
217
713129
4131
bilgi edinme hizmetleri,
12:09
even telephone and email notifications
can cost libraries money.
can cost libraries money.
218
717284
3246
hatta telefon ve e-mail bildirileri
için para harcanıyor.
için para harcanıyor.
12:13
And staff time is a huge
cost for libraries.
cost for libraries.
219
721264
4045
Ve tabii mali destek gereken
kadro taslağı da var.
kadro taslağı da var.
12:17
So that our frontline staff
is standing there,
is standing there,
220
725804
2277
Aktif kadromuz, insanlarla
12:20
talking to people about their fines,
sometimes arguing with people about fines.
sometimes arguing with people about fines.
221
728105
3914
para cezaları hakkında konuşuyor,
bazen de tartışıyor.
bazen de tartışıyor.
12:25
When we eliminate all of those pieces,
222
733077
2793
Bunların tümünü saf dışı bırakırsak,
12:27
if we got rid of fines, we might actually
save money in our libraries.
save money in our libraries.
223
735894
3595
cezalardan kurtulursak,
parayı muhafaza edebiliriz.
parayı muhafaza edebiliriz.
12:31
Or at the very least,
224
739513
1509
Ya da en azından,
bahsettiğimiz misyonlara daha iyi uyan
12:33
we would be able
to reallocate our staff time
to reallocate our staff time
225
741046
2222
bir takip için kadro taslağımızı
yeniden tahsis edebiliriz.
yeniden tahsis edebiliriz.
12:35
to pursuits that better fit
those missions we talked about.
those missions we talked about.
226
743292
2774
12:40
The other thing I want everybody
to come away understanding
to come away understanding
227
748363
2787
İnsanların şu algıdan sapmasını istediğim
12:43
is that fines don't actually work
to do what we think they do.
to do what we think they do.
228
751174
3173
bir başka konuysa para cezaları
düşündüğümüz şekilde işlemiyor.
düşündüğümüz şekilde işlemiyor.
12:46
The debate about fines --
229
754371
1242
Cezalarla ilgili çelişki --
12:47
whether we should fine,
how much we should fine, it isn't new.
how much we should fine, it isn't new.
230
755637
3289
ceza kesmeli miyiz, ne kadar kesmeliyiz
süregelen bir konu.
süregelen bir konu.
12:50
We've been talking about it
for almost 100 years.
for almost 100 years.
231
758950
2913
Yaklaşık 100 yıldır bunu konuşuyoruz.
12:54
As long as that book was overdue.
232
762307
1944
Kitabın gecikmesi suretiyle.
12:58
Study after study has shown
that the reason libraries fine
that the reason libraries fine
233
766220
3841
Yapılan çalışmalar, bu cezanın nedenini
13:02
is because of strongly held beliefs
234
770085
2341
materyallerin zamanında
geri alınmasındaki
geri alınmasındaki
13:04
about the effectiveness
of getting materials back on time
of getting materials back on time
235
772450
3278
etkililik hakkındaki güçlü inanç olduğunu
13:07
backed by no evidence.
236
775752
1467
kanıtsız ortaya koydu.
13:10
Basically, we fine
because we've always fined.
because we've always fined.
237
778474
3133
Özünde ceza kesiyoruz
çünkü hep yapıyorduk.
çünkü hep yapıyorduk.
13:14
So, the best option for your libraries
is to put their mission first.
is to put their mission first.
238
782871
5102
Kütüphaneler için en iyi seçenek
misyonlarına öncelik vermeleri.
misyonlarına öncelik vermeleri.
13:20
And they will do that
if their community members ask it of them.
if their community members ask it of them.
239
788776
3690
Ve topluluk üyeleri bunu talep ederlerse,
yapacaklardır.
yapacaklardır.
13:24
When you leave here,
I hope you'll visit your public library
I hope you'll visit your public library
240
792918
2842
Buradan ayrıldığınızda, umarım
halk kütüphanesine gidersiniz
halk kütüphanesine gidersiniz
13:27
and talk to your librarians,
241
795784
1372
kütüphaneciniz ile,
13:29
talk to your neighbors
and community members
and community members
242
797180
2064
kütüphane adına çalışan komşularınızla
13:31
who serve on library boards.
243
799268
1428
ve üyelerle konuşursunuz.
13:32
Tell them that you know
how important literacy is
how important literacy is
244
800720
2676
Toplumunuzdaki herkese okuryazarlığın
13:36
to everyone in your community.
245
804673
2000
ne kadar önemli olduğunu söyleyin onlara.
13:39
That if our libraries
are truly for everyone,
are truly for everyone,
246
807206
3817
Eğer kütüphaneler herkes içinse,
13:43
that they have to get rid of fines
and embrace their entire community.
and embrace their entire community.
247
811047
3490
cezaları kaldırmalı
ve toplumla kucaklaşmalılar.
ve toplumla kucaklaşmalılar.
13:47
Thank you.
248
815245
1150
Teşekkürler
13:48
(Applause)
249
816988
3059
(Alkışlar)
ABOUT THE SPEAKER
Dawn Wacek - LibrarianDawn Wacek advocates for equitable library service for all community members.
Why you should listen
More than fifteen years in librarianship, Dawn Wacek has eliminated barriers to access in urban and rural libraries. She has helped create fine reduction programs and developed free and open access policies everywhere she has worked.
Wacek is the Youth Services Manager of the La Crosse Public Library in Wisconsin, where she is working on increasing community relationships and collaborations to better connect all users to their library.
Dawn Wacek | Speaker | TED.com