TEDGlobal 2007
Spencer Wells: A family tree for humanity
Spencer Wells insanlık için bir soyağacı oluşturuyor.
Filmed:
Readability: 4.5
824,434 views
Bütün insanlar Afrikalı atalarımızdan bize geçen ortak bir kısım DNA'ya sahip. Genetikçi Spencer Wells genografik projesinin bu ortak DNA'yı kullanarak bütün farklılığımıza rağmen nasıl birbirimizle ilintili olduğumuzu çözecek araştırması üzerine konuşuyor.
Spencer Wells - Genographer
Spencer Wells studies human diversity -- the process by which humanity, which springs from a single common source, has become so astonishingly diverse and widespread. Full bio
Spencer Wells studies human diversity -- the process by which humanity, which springs from a single common source, has become so astonishingly diverse and widespread. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:18
Jambo, bonjour, zdravstvujtye, dayo: these are a few of the languages
0
0
9000
Jambo, bonjour, zdraveite, trayo
00:27
that I've spoken little bits of over the course of the last six weeks,
1
9000
4000
bunlar son altı hafta içinde biraz konuştuğum dillerden birkaçı.
00:31
as I've been to 17 countries I think I'm up to, on this crazy tour I've been doing,
2
13000
5000
Yaptığım bu akıl almaz turda sanırım 17 kadar ülkeye gittim
00:36
checking out various aspects of the project that we're doing.
3
18000
3000
ve yaptığımız bu projeyi farklı yönleriyle inceledim
00:39
And I'm going to tell you a little bit about later on.
4
21000
2000
ki bu konuya daha sonra değineceğim.
00:41
And visiting some pretty incredible places,
5
23000
3000
Ve bazı inanılmaz yerleri ziyaret ettim.
00:44
places like Mongolia, Cambodia, New Guinea, South Africa, Tanzania twice --
6
26000
6000
Moğolistan, Kamboçya, Yeni Gine, Güney Afrika, iki kere Tanzanya gibi;
00:50
I was here a month ago.
7
32000
2000
Bir ay önce de buradaydım.
00:52
And the opportunity to make a whirlwind tour of the world like that
8
34000
5000
Bu şekilde dünyayı dolaşabilmek
00:57
is utterly amazing, for lots of reasons.
9
39000
3000
bir çok nedenden dolayı son derece ilginç.
01:00
You see some incredible stuff.
10
42000
2000
İnanılmaz şeyler görüyorsunuz.
01:02
And you get to make these spot comparisons
11
44000
2000
Ve dünyanın her yerindeki insanlar arasında
01:04
between people all around the globe.
12
46000
2000
kıyaslama yapabiliyorsunuz
01:06
And the thing that you really take away from that,
13
48000
2000
ve bundan asıl çıkardığınız
01:08
the kind of surface thing that you take away from it,
14
50000
3000
yüzeysel olarak bundan çıkardığınız
01:11
is not that we're all one, although I'm going to tell you about that,
15
53000
4000
hepimizin bir olduğu değil, gerçi bundan da basedeceğim,
01:15
but rather how different we are.
16
57000
2000
aksine ne kadar farklı olduğumuz.
01:17
There is so much diversity around the globe.
17
59000
3000
Dünya üzerinde o kadar çok çeşitlilik varki.
01:20
6,000 different languages spoken by six and a half billion people,
18
62000
3000
Farklı renklerde, görünümlerde 6,5 milyar insan tarafından
01:23
all different colors, shapes, sizes.
19
65000
3000
konuşulan 6.000 farklı dil.
01:26
You walk down the street in any big city, you travel like that,
20
68000
3000
Büyük bir şehirde yolda yürürken
01:29
and you are amazed at the diversity in the human species.
21
71000
4000
insanlardaki çeşitliliği görerek hayrete düşüyorsunuz.
01:33
How do we explain that diversity?
22
75000
3000
Bu çeşitliliği nasıl açıklarız?
01:36
Well, that's what I'm going to talk about today,
23
78000
2000
İşte bugün konuşacağım konu,
01:38
is how we're using the tools of genetics,
24
80000
2000
genetik materyalleri kullanarak
01:40
population genetics in particular, to tell us how we generated this diversity,
25
82000
6000
özellikle popülasyon genetiği, nasıl bu çeşitliliği oluşturduğumuz
01:46
and how long it took.
26
88000
2000
ve ne kadar zamanda oluştuğu.
01:48
Now, the problem of human diversity,
27
90000
2000
Şimdi, insan çeşitliliğiyle ilgili problem
01:50
like all big scientific questions --
28
92000
2000
bütün önemli bilimsel sorunlarda olduğu gibi
01:52
how do you explain something like that --
29
94000
2000
bu tarz bir şeyi nasıl açıklayacağınız.
01:54
can be broken down into sub-questions.
30
96000
2000
Alt sorulara bölebilir
01:56
And you can ferret away at those little sub-questions.
31
98000
3000
ve bu alt sorularla araştırabilirsiniz.
01:59
First one is really a question of origins.
32
101000
2000
İlk soru orijinimizle ilgili.
02:01
Do we all share a common origin, in fact?
33
103000
2000
Gerçekten de aynı soydan mı geliyoruz?
02:03
And given that we do -- and that's the assumption
34
105000
3000
Aynı ise, sanırım bu odada ki herkesin varsaydığı da bu,
02:06
everybody, I think, in this room would make -- when was that?
35
108000
3000
ne zamana dayanıyor?
02:09
When did we originate as a species?
36
111000
2000
Soyumuz ne zaman oluştu?
02:11
How long have we been divergent from each other?
37
113000
2000
Ne zaman birbirimizden farklılaştık?
02:13
And the second question is related, but slightly different.
38
115000
4000
Ve ikinci soru ilkiyle bağlantılı ama biraz farklı.
02:17
If we do spring from a common source,
39
119000
2000
Eğer ortak bir kaynaktan geliyorsak
02:19
how did we come to occupy every corner of the globe,
40
121000
2000
nasıl oldu da dünyanın her yerine yayıldık
02:21
and in the process generate all of this diversity,
41
123000
2000
ve bu süreçte
02:23
the different ways of life, the different appearances,
42
125000
3000
dünyadaki farklı yaşam tarzları,
02:26
the different languages around the world?
43
128000
2000
farklı görünümler, farklı diller nasıl oluştu?
02:28
Well, the question of origins, as with so many other questions in biology,
44
130000
3000
Biyolojideki bir çok soruda olduğu gibi soylarla ilgili olan da
02:31
seems to have been answered by Darwin over a century ago.
45
133000
2000
bir asırdan fazla zaman önce Darwin tarafından cevaplanmış görünüyor.
02:33
In "The Descent of Man," he wrote,
46
135000
2000
''İnsanın Türeyişi'' kitabında Darwin
02:35
"In each great region of the world, the living mammals
47
137000
2000
Dünyanın her bölgesinde yaşayan memeliler
02:37
are closely related to the extinct species of the same region.
48
139000
3000
aynı bölgedeki nesli tükenmiş türlerle yakın akraba.
02:40
It's therefore probable that Africa was formerly inhabited by extinct apes
49
142000
3000
Bundan dolayı Afrika'da önceleri goril ve şempanzelerle yakın akraba olan
02:43
closely allied to the gorilla and chimpanzee,
50
145000
3000
nesli tükenmiş maymunların yaşamış olmaları olası.
02:46
and as these two species are now man's nearest allies,
51
148000
3000
Ve bu iki türün şimdi insanın en yakın akrabası olması dolayısıyla
02:49
it's somewhat more probable that our early progenitors
52
151000
2000
erken atalarımızın başka yerden ziyade
02:51
lived on the African continent than elsewhere."
53
153000
2000
Afrika'da yaşamış olmaları daha olası.
02:53
So we're done, we can go home -- finished the origin question.
54
155000
4000
Böylece soyumuzla ilgili olayı çözdük, artık eve gidebiliriz.
02:57
Well, not quite. Because Darwin was talking about our distant ancestry,
55
159000
4000
Tam olarak değil. Çünkü Darwin uzak atalarımızdan,
03:01
our common ancestry with apes.
56
163000
2000
maymunlarla olan ortak atalarımızdan basediyor.
03:03
And it is quite clear that apes originated on the African continent.
57
165000
4000
Ve maymunların Afrika kıtasında ortaya çıktığı gayet açık.
03:07
Around 23 million years ago, they appear in the fossil record.
58
169000
3000
23 milyon sene öncesine ait fosil kayıtlarda görülüyor.
03:10
Africa was actually disconnected from the other landmasses at that time,
59
172000
3000
Afrika aslında o dönemde diğer kara parçalarından ayrıydı
03:13
due to the vagaries of plate tectonics, floating around the Indian Ocean.
60
175000
4000
ve Hint Okyanusu'ndaki levha hareketlerinden dolayı
03:17
Bumped into Eurasia around 16 million years ago,
61
179000
2000
16 milyon yıl önce Avrasya'yla çarpıştı
03:19
and then we had the first African exodus, as we call it.
62
181000
3000
ve o zaman ilk Afrika'dan göç başladı.
03:22
The apes that left at that time ended up in Southeast Asia,
63
184000
2000
Afrika'dan ayrılan maymunlar Güneydoğu Asya ulaştı
03:24
became the gibbons and the orangutans.
64
186000
2000
evrimleşerek jibon ve orangutan oldular.
03:26
And the ones that stayed on in Africa
65
188000
2000
Ve Afrika'da kalanlar
03:28
evolved into the gorillas, the chimpanzees and us.
66
190000
2000
evrimleşerek goril, şempanze ve insan oldular.
03:30
So, yes, if you're talking about our common ancestry with apes,
67
192000
3000
Yani evet, eğer maymunlarla ortak atamızdan bahsediyorsak
03:33
it's very clear, by looking at the fossil record, we started off here.
68
195000
4000
fosil kayıtlara bakarak buradan yola çıktığımızı kesin olarak söyleyebiliriz.
03:37
But that's not really the question I'm asking.
69
199000
2000
Ama benim sorduğum soru aslında bu değil.
03:39
I'm asking about our human ancestry,
70
201000
2000
İlk insan atamızı soruyorum.
03:41
things that we would recognize as being like us
71
203000
3000
Bizden sayacağımız birileri.
03:44
if they were sitting here in the room.
72
206000
2000
Bu odada oturuyor olsalar
03:46
If they were peering over your shoulder,
73
208000
2000
ve size gözlerini dikseler
03:48
you wouldn't leap back, like that. What about our human ancestry?
74
210000
3000
bu şekilde sıçramayacağınız kişiler. İlk insan.
03:51
Because if we go far enough back,
75
213000
2000
Çünkü eğer yeterince geriye gidersek,
03:53
we share a common ancestry with every living thing on Earth.
76
215000
3000
Dünya üzerinde yaşayan her canlıyla aynı köklere sahibiz.
03:56
DNA ties us all together, so we share ancestry with barracuda
77
218000
3000
DNA hepimizi birbirimize bağlıyor, yeterince geriye gidersek bir milyar yıldan fazla,
03:59
and bacteria and mushrooms, if you go far enough back -- over a billion years.
78
221000
5000
göreceğiz ki barakuda, bakteri ve mantarlarla aynı köklere sahibiz.
04:04
What we're asking about though is human ancestry.
79
226000
2000
İlk insan atamızı soruyoruz.
04:06
How do we study that?
80
228000
2000
Bunu nasıl inceleriz?
04:08
Well, historically, it has been studied using the science of paleoanthropology.
81
230000
4000
Geçmişte paleoantropoloji bilimiyle
04:12
Digging things up out of the ground,
82
234000
2000
yerden birşeyler kazıyarak
04:14
and largely on the basis of morphology --
83
236000
2000
ve daha çok morfoloji esas alınarak
04:16
the way things are shaped, often skull shape -- saying,
84
238000
3000
nesnelerin şekilleri, çoğu zaman kafatası şekilleri,
04:19
"This looks a little bit more like us than that, so this must be my ancestor.
85
241000
4000
''Bu şuna göre bize biraz daha çok benziyor, benim atam bu olmalı
04:23
This must be who I'm directly descended from."
86
245000
3000
bundan gelmiş olmalıyız''
04:26
The field of paleoanthropology, I'll argue,
87
248000
3000
Paleoantropoloji dalı
04:29
gives us lots of fascinating possibilities about our ancestry,
88
251000
3000
atalarımızla ilgili bize bir çok muhteşem olasılık sunuyor
04:32
but it doesn't give us the probabilities that we really want as scientists.
89
254000
3000
ama bilim insanı olarak asıl istediğimiz olasılıkları vermiyor.
04:35
What do I mean by that?
90
257000
2000
Bununla ne demek istiyorum?
04:37
You're looking at a great example here.
91
259000
2000
Burada mükemmel bir örneği görüyorsunuz.
04:39
These are three extinct species of hominids,
92
261000
2000
Bunlar nesli tükenmiş 3 tane insansı türü,
04:41
potential human ancestors.
93
263000
2000
insanın potansiyel ataları.
04:43
All dug up just west of here in Olduvai Gorge, by the Leakey family.
94
265000
3000
Leakey ailesinin kazılarıyla burada Olduvai Gorge'da ortaya çıkarıldı.
04:46
And they're all dating to roughly the same time.
95
268000
2000
Ve üçüde yaklaşık olarak aynı zamana ait.
04:48
From left to right, we've got Homo erectus, Homo habilis,
96
270000
2000
Soldan sağa, Homo erectus, Homo habilis
04:50
and Australopithecus -- now called Paranthropus boisei,
97
272000
3000
ve Australopithecus şimdiki adıyla Paranthropus boisei
04:53
the robust australopithecine. Three extinct species, same place, same time.
98
275000
5000
güçlü ve kuvvetli australopithecine. Üç nesli tükenmiş tür, aynı yer, aynı zaman.
04:58
That means that not all three could be my direct ancestor.
99
280000
3000
Demek oluyor ki üçü de benim atam olamaz.
05:01
Which one of these guys am I actually related to?
100
283000
3000
Ben bu üçünden hangisiyle akrabayım?
05:04
Possibilities about our ancestry, but not the probabilities that we're really looking for.
101
286000
5000
Atalarımızla ilgili olasılıklar ama aradığımız ihtimaller değil.
05:10
Well, a different approach has been to look at morphology in humans
102
292000
4000
Farklı bir yaklaşımla, yakın zamana kadar elimizde olan tek verileri,
05:14
using the only data that people really had at hand until quite recently --
103
296000
3000
yani daha çok kafatası şekillerini kullanarak,
05:17
again, largely skull shape.
104
299000
2000
insan morfolojisine bakmak oldu.
05:19
The first person to do this systematically was Linnaeus,
105
301000
4000
Bunu sistematik olarak yapan ilk kişi Linnaeus'dur
05:23
Carl von Linne, a Swedish botanist,
106
305000
2000
Carl von Linne, İsveçli bir botanikçi,
05:25
who in the eighteenth century took it upon himself
107
307000
2000
1700 yüzyılda
05:27
to categorize every living organism on the planet.
108
309000
2000
dünyada yaşayan her canlı organizmayı kategorize etmeyi kendine görev edindi.
05:29
You think you've got a tough job?
109
311000
2000
Zor bir işinizin mi olduğunu düşünüyorsunuz?
05:31
And he did a pretty good job.
110
313000
2000
Ve çok ta iyi bir iş çıkardı.
05:33
He categorized about 12,000 species in "Systema Naturae."
111
315000
4000
Systema Naturae'de (Doğa Sistemi) 12.000 türü kategorize etti.
05:37
He actually coined the term Homo sapiens -- it means wise man in Latin.
112
319000
3000
Latince akıllı adam anlamına gelen Homo sapiens kavramını o oluşturdu.
05:40
But looking around the world at the diversity of humans, he said,
113
322000
4000
Dünya'da ki insan çeşitliliğine bakarak,
05:44
"Well, you know, we seem to come in discreet sub-species or categories."
114
326000
4000
''Şey, bilirsiniz, alttür ya da kategoriler ortaya çıktı'' dedi.
05:48
And he talked about Africans and Americans and Asians and Europeans,
115
330000
4000
Ve Afrikalılar, Amerikalılar, Asyalılar ve Avrupalılardan
05:52
and a blatantly racist category he termed "Monstrosus,"
116
334000
3000
ve bariz ırkçı bir kategori olan ''monstrosus'' adını verdiği
05:55
which basically included all the people he didn't like,
117
337000
3000
ve bütün sevmediği insanları,
05:58
including imaginary folk like elves.
118
340000
3000
cinler gibi hayali varlıkları da içeren bir kategoriden basetti.
06:02
It's easy to dismiss this as the perhaps well-intentioned
119
344000
5000
Belki bunu 1700 yüzyılda Darwin öncesi bir dönemde yaşayan bir bilim insanın
06:07
but ultimately benighted musings of an eighteenth century scientist
120
349000
3000
iyi niyetli ama nihayetinde cahilane sözleri olarak
06:10
working in the pre-Darwinian era.
121
352000
2000
savuşturabiliriz.
06:12
Except, if you had taken physical anthropology
122
354000
2000
Eğer,
06:14
as recently as 20 or 30 years ago, in many cases you would have learned
123
356000
4000
çok değil sadece 20 ya da 30 önce fiziksel antropoloji dersleri almış olsaydınız
06:18
basically that same classification of humanity.
124
360000
2000
muhtemelen insanlığın bu şekilde sınıflandırılmasını öğrenmiş olurdunuz.
06:20
Human races that according to physical anthropologists of 30, 40 years ago --
125
362000
5000
30 - 40 sene öncesinin fiziksel antropolojistlere göre,
06:25
Carlton Coon is the best example --
126
367000
2000
ki buna Carlton Coon en iyi örnek,
06:27
had been diverging from each other -- this was in the post-Darwinian era --
127
369000
4000
- Darwin sonrası dönemde - insan ırkları Homo erectus'ten beri,
06:31
for over a million years, since the time of Homo erectus.
128
373000
3000
bir milyondan fazla yıldır farklılaşıyorlardı.
06:34
But based on what data?
129
376000
2000
Peki hangi verilere dayanarak?
06:36
Very little. Very little. Morphology and a lot of guesswork.
130
378000
4000
Çok az. Çok az. Morfoloji ve bir sürü tahmin.
06:40
Well, what I'm going to talk about today,
131
382000
2000
Bugün anlatacağım,
06:42
what I'm going to talk about now is a new approach to this problem.
132
384000
3000
şimdi anlatacağım, bu soruna yeni bir yaklaşım.
06:45
Instead of going out and guessing about our ancestry,
133
387000
3000
Atalarımız hakkında tahmin yürütmek,
06:48
digging things up out of the ground, possible ancestors,
134
390000
2000
yerden bir şeyler, olası atalar kazımak
06:50
and saying it on the basis of morphology --
135
392000
2000
ve morfolojiyi esas alan ve hala tam olarak kavrayamadığımız
06:52
which we still don't completely understand,
136
394000
2000
bir şeyler söylemek yerine.
06:54
we don't know the genetic causes underlying this morphological variation --
137
396000
4000
Bu morfolojik varyasyonun altında yatan genetik nedenleri bilmiyoruz.
06:58
what we need to do is turn the problem on its head.
138
400000
2000
Yapmamız gereken sorunu tamamen farklı bir şekilde ele almamız.
07:00
Because what we're really asking is a genealogical problem,
139
402000
4000
Çünkü gerçekte sorduğumuz soyla ilgili bir problem.
07:04
or a genealogical question.
140
406000
2000
Ya da soyla ilgili bir soru.
07:06
What we're trying to do is construct a family tree for everybody alive today.
141
408000
5000
Yapmaya çalıştığımız bugün yaşayan herkes için bir şecere oluşturmak.
07:11
And as any genealogist will tell you --
142
413000
2000
Ve her şecerecinin söyleyeceği gibi--
07:13
anybody have a member of the family, or maybe you
143
415000
2000
aranızda şeceresini çıkarmayı deneyen bir aile üyesi olan var mı
07:15
have tried to construct a family tree, trace back in time?
144
417000
3000
ya da belki de siz denemiş olabilirsiniz?
07:18
You start in the present, with relationships you're certain about.
145
420000
2000
Günümüzde, emin olduğunuz akrabalarınızla başlıyorsunuz.
07:20
You and your siblings, you have a parent in common.
146
422000
2000
Sizin ve kardeşlerinizin ortak bir anne ya da babası var.
07:22
You and your cousins share a grandparent in common.
147
424000
2000
Sizin ve kuzenlerinizin ortak bir büyükanne ya da büyükbabası var.
07:24
You gradually trace further and further back into the past,
148
426000
3000
Sürekli daha uzak akrabalarınızı ekleyerek
07:27
adding these ever more distant relationships.
149
429000
2000
giderek daha gerilere gidiyorsunuz.
07:29
But eventually, no matter how good you are at digging up the church records,
150
431000
4000
Ama er ya da geç, kilise kayıtlarını ve bütün bu diğer şeyleri araştırmada ne kadar iyi olursanız olun
07:33
and all that stuff, you hit what the genealogists call a brick wall.
151
435000
4000
şecerecilerin duvar adını verdikleri şeyle karşı karşıya geliyorsunuz.
07:37
A point beyond which you don't know anything else about your ancestors,
152
439000
3000
Atalarınız hakkında hiçbir şey bilmediğiniz bir noktaya geliyor
07:40
and you enter this dark and mysterious realm we call history
153
442000
4000
ve tarih dediğimiz bu karanlık ve gizemli alana giriyor
07:44
that we have to feel our way through with whispered guidance.
154
446000
3000
ve yolumuzu hisserederek bulmamız gerektiğini anlıyoruz.
07:47
Who were these people who came before?
155
449000
2000
Öncekiler kimdi?
07:49
We have no written record. Well, actually, we do.
156
451000
3000
Yazılı kayıtlarımız yok. Şey, aslında var.
07:52
Written in our DNA, in our genetic code --
157
454000
3000
DNA'mızda, genetik kodumuzda yazılı.
07:55
we have a historical document that takes us back in time
158
457000
2000
Bizi ilk türün çıktığı zamana kadar götüren tarihi bir belgemiz var
07:57
to the very earliest days of our species. And that's what we study.
159
459000
4000
Ve araştırdığımız şey bu.
08:01
Now, a quick primer on DNA.
160
463000
2000
Şimdi, DNA üzerine hızlı bir önbilgi.
08:03
I suspect that not everybody in the audience is a geneticist.
161
465000
3000
Dinleyecilerden herkesin genetikçi olmadığını sanıyorum.
08:06
It is a very long, linear molecule, a coded version
162
468000
4000
DNA çok uzun çizgisel bir molekül, kişinin nasıl kopyalanacağının kodlanmış hali.
08:10
of how to make another copy of you. It's your blueprint.
163
472000
3000
Mavi kopyanız.
08:13
It's composed of four subunits: A, C, G and T, we call them.
164
475000
3000
A, C, G ve T adını verdiğimiz 4 tane alt birimden oluşuyor.
08:16
And it's the sequence of those subunits that defines that blueprint.
165
478000
4000
Ve bu alt birimlerin dizilişi mavi kopyayı belirliyor.
08:20
How long is it? Well, it's billions of these subunits in length.
166
482000
3000
Ne kadar uzun? Bir uzunlukta bu alt birimlerden milyarlarca var.
08:23
A haploid genome -- we actually have two copies of all of our chromosomes --
167
485000
3000
Bir haploid genom. Bütün kromozomlarımız aslında iki tane kopyadan oluşuyor.
08:26
a haploid genome is around 3.2 billion nucleotides in length.
168
488000
4000
Bir haploid genom yaklaşık olarak 3.2 milyar nükleotid uzunluğunda.
08:30
And the whole thing, if you add it all together,
169
492000
2000
Ve tamamı, eğer birbirine eklersek,
08:32
is over six billion nucleotides long.
170
494000
2000
6 milyar nükleotidden daha uzun.
08:34
If you take all the DNA out of one cell in your body,
171
496000
3000
Bedeninizdeki bir hücreden DNA'yı çıkartır
08:37
and stretch it end to end, it's around two meters long.
172
499000
4000
ve açarsanız uzunluğu 2 metreyi bulur.
08:41
If you take all the DNA out of every cell in your body,
173
503000
2000
Bedeninizdeki bütün hücrelerdeki DNA'yı açarsanız
08:43
and you stretch it end to end, it would reach from here to the moon and back,
174
505000
4000
buradan Ay'a binlerce kez yol olur.
08:47
thousands of times. It's a lot of information.
175
509000
3000
Bir sürü bilgi.
08:50
And so when you're copying this DNA molecule to pass it on, it's a pretty tough job.
176
512000
6000
Ve bundan dolayı DNA moleküllerini aktarmak için kopyalamak çok zor bir iş.
08:56
Imagine the longest book you can think of, "War and Peace."
177
518000
4000
Düşünebildiğiniz en uzun kitabı hayal edin, Savaş ve Barış.
09:00
Now multiply it by 100.
178
522000
2000
Şimdi onu 100 ile çarpın.
09:02
And imagine copying that by hand.
179
524000
2000
Ve elle kopyaladığınız hayal edin.
09:04
And you're working away until late at night,
180
526000
2000
Ve gece geç saatlere kadar çalışıyorsunuz,
09:06
and you're very, very careful, and you're drinking coffee
181
528000
2000
ve son derece titiz çalışıyorsunuz, kahve içiyorsunuz
09:08
and you're paying attention, but, occasionally,
182
530000
2000
dikkat ediyorsunuz ama
09:10
when you're copying this by hand,
183
532000
2000
elle kopyalarken arada küçük bir dizgi yanlışı--
09:12
you're going to make a little typo, a spelling mistake --
184
534000
2000
bir imla yanlışı yaparsınız.
09:14
substitute an I for an E, or a C for a T.
185
536000
4000
Bir E yerine bir I, ya da T yerine bir C.
09:18
Same thing happens to our DNA as it's being passed on through the generations.
186
540000
4000
Nesilden nesile aktarılırken DNA'mızla da aynı şey oluyor.
09:22
It doesn't happen very often. We have a proofreading mechanism built in.
187
544000
3000
Çok sık olmuyor. DNA'nın yapısında bir düzeltme mekanizması var.
09:25
But when it does happen, and these changes get transmitted down
188
547000
2000
Ama olduğunda bu değişiklikler
09:27
through the generations, they become markers of descent.
189
549000
3000
nesilden nesile aktarılırken nesilin işareti oluyor.
09:30
If you share a marker with someone,
190
552000
2000
Eğer biriyle aynı işareti paylaşıyorsanız
09:32
it means you share an ancestor at some point in the past,
191
554000
3000
bu geçmişte ortak bir atanız olduğu anlamındadır.
09:35
the person who first had that change in their DNA.
192
557000
2000
DNA'sında ilk değişim olan kişi.
09:37
And it's by looking at the pattern of genetic variation,
193
559000
3000
Ve bu genetik varyasyon örneklerine bakarak,
09:40
the pattern of these markers in people all over the world,
194
562000
3000
dünyanın her yerindeki insanlardaki bu işaretlerin örneklerine bakarak
09:43
and assessing the relative ages when they occurred throughout our history,
195
565000
4000
ve tarih boyunca hangi devirlerde olduğunu belirleyerek
09:47
that we've been able to construct a family tree for everybody alive today.
196
569000
3000
bugün yaşayan herkes için bir şecere oluşturabildik.
09:50
These are two pieces of DNA that we use quite widely in our work.
197
572000
3000
Bunlar çalışmamızda çok sık kullandığımız iki DNA parçaları.
09:53
Mitochondrial DNA, tracing a purely maternal line of descent.
198
575000
3000
Mitokondrial DNA, sadece anne tarafını belirliyor.
09:56
You get your mtDNA from your mother, and your mother's mother,
199
578000
3000
mtDNA anneden kişiye aktarılıyor ve anneye annesinden
09:59
all the way back to the very first woman.
200
581000
2000
bu şekilde ilk kadına kadar.
10:01
The Y chromosome, the piece of DNA that makes men men,
201
583000
3000
Y kromozomu, DNA'nın erkeği erkek yapan parçası,
10:04
traces a purely paternal line of descent.
202
586000
3000
sadece baba tarafını belirliyor.
10:07
Everybody in this room, everybody in the world,
203
589000
4000
Bu odadaki herkes, dünyadaki herkes,
10:11
falls into a lineage somewhere on these trees.
204
593000
4000
bu şecerelerden birinde yer alıyor.
10:15
Now, even though these are simplified versions of the real trees,
205
597000
3000
Şimdi, bunlar gerçek şecerelerin basitleştirilmiş versiyonları olsalar da hala karmaşıklar
10:18
they're still kind of complicated, so let's simplify them.
206
600000
2000
hadi basitleştirilelim.
10:20
Turn them on their sides, combine them so that they look like a tree
207
602000
2000
Yan çevirin ve birleştirin
10:22
with the root at the bottom and the branches going up.
208
604000
3000
ki kökü aşağıda ve dalları yukarı da olsun ve gerçek bir ağaca benzesinler.
10:25
What's the take-home message?
209
607000
2000
Bundan alınacak ders ne?
10:27
Well, the thing that jumps out at you first
210
609000
2000
İlk çıkardığımız şey
10:29
is that the deepest lineages in our family trees
211
611000
3000
şecerelerimizdeki en derin soyların
10:32
are found within Africa, among Africans.
212
614000
5000
Afrika'da, Afrikalılar arasında olduğu.
10:37
That means that Africans have been accumulating
213
619000
3000
Bu şu anlama geliyor
10:40
this mutational diversity for longer.
214
622000
3000
Afrikalılar bu mutasyonel çeşitliliği daha uzun zamandır gerçekleştiriyorlar.
10:43
And what that means is that we originated in Africa. It's written in our DNA.
215
625000
4000
Ve bunun anlamı da Afrika'dan geliyoruz. DNA'mızda yazılı bu.
10:47
Every piece of DNA we look at has greater diversity within Africa than outside of Africa.
216
629000
5000
DNA'nın her parçası Afrika içinde Afrika dışında olduğundan daha fazla çeşitliliğe sahip.
10:52
And at some point in the past, a sub-group of Africans
217
634000
3000
Ve geçmişte bir zaman Afrikalılardan bir altgrup
10:55
left the African continent to go out and populate the rest of the world.
218
637000
4000
Afrika kıtasından yola çıkarak dünyanın diğer yerlerine yerleştiler.
10:59
Now, how recently do we share this ancestry?
219
641000
2000
Şimdi, ortak atamız ne zamana dayanıyor?
11:01
Was it millions of years ago, which we might suspect
220
643000
4000
Dünyadaki çeşitliliğe bakarak
11:05
by looking at all this incredible variation around the world?
221
647000
3000
varsayacağımız gibi milyonlarca yıl öncesine mi?
11:08
No, the DNA tells a story that's very clear.
222
650000
3000
Hayır, DNA kesin olan bir bilgi veriyor.
11:11
Within the last 200,000 years, we all share an ancestor, a single person --
223
653000
5000
200.000 sene içinde ortak atamız
11:16
Mitochondrial Eve, you might have heard about her -- in Africa,
224
658000
4000
mitokondriyal Havva -- duymuşsunuzdur -- burada Afrikada.
11:20
an African woman who gave rise to all the mitochondrial diversity in the world today.
225
662000
3000
Dünyadaki bütün bu mitokondriyal çeşitliliğe neden olan Afrikalı bir kadın.
11:23
But what's even more amazing
226
665000
2000
Bundan daha da ilginç olanı,
11:25
is that if you look at the Y-chromosome side,
227
667000
2000
Y kromozomu tarafına bakarsanız
11:27
the male side of the story, the Y-chromosome Adam
228
669000
4000
hikayenin erkek kısmına, Y kromozomu, Adem
11:31
only lived around 60,000 years ago.
229
673000
2000
sadece 60.000 yıl önce yaşadı.
11:33
That's only about 2,000 human generations,
230
675000
3000
Sadece 2.000 insan jenerasyonu önce.
11:36
the blink of an eye in an evolutionary sense.
231
678000
3000
Evrimsel süreçte bir göz açma kapama kadar.
11:40
That tells us we were all still living in Africa at that time.
232
682000
3000
Bu bize o dönemlerde hala Afrika yaşadığımızı söylüyor.
11:43
This was an African man who gave rise
233
685000
2000
Dünyanın üzerinde Y kromozomlarınındaki çeşitliliğe
11:45
to all the Y chromosome diversity around the world.
234
687000
2000
neden olan Afrikalı bir adamdı.
11:47
It's only within the last 60,000 years
235
689000
2000
Dünyada gözlemlediğimiz bu inanılmaz çeşitliliği
11:49
that we have started to generate this incredible diversity we see around the world.
236
691000
4000
sadece son 60.000 yıl içinde oluşturduk.
11:53
Such an amazing story.
237
695000
2000
Böylesine muhteşem bir hikaye.
11:55
We're all effectively part of an extended African family.
238
697000
3000
Hepimiz Afrikalı geniş bir ailenin parçasıyız.
11:59
Now, that seems so recent. Why didn't we start to leave earlier?
239
701000
3000
Şimdi, bu çok yakın bir tarih. Neden daha önceden yaşamaya başlamadık?
12:02
Why didn't Homo erectus evolve into separate species,
240
704000
4000
Neden homo erectus dünyanın dört bir yanında evrimleşerek
12:06
or sub-species rather, human races around the world?
241
708000
2000
ayrı türler ya da alttürler, insan ırkları oluşturmadı?
12:08
Why was it that we seem to have come out of Africa so recently?
242
710000
4000
Neden Afrikadan bu kadar yeni çıktık?
12:12
Well, that's a big question. These "why" questions,
243
714000
2000
Bu önemli bir soru.
12:14
particularly in genetics and the study of history in general, are always the big ones,
244
716000
5000
Bu ''neden'' soruları özellikle genetik ve genel olarak tarih araştırmalarında her zaman en önemlileri.
12:19
the ones that are tough to answer.
245
721000
2000
Cevaplamaları zor olanlar.
12:21
And so when all else fails, talk about the weather.
246
723000
3000
Başarısız olunca hava durumundan konuşun.
12:24
What was going on to the world's weather around 60,000 years ago?
247
726000
3000
60.000 yıl önce dünyanın hava durumu nasıldı?
12:27
Well, we were going into the worst part of the last ice age.
248
729000
3000
Son buzul çağının en zor dönemine giriyorduk.
12:30
The last ice age started roughly 120,000 years ago.
249
732000
3000
Son buzul çağı yaklaşık olarak 120.000 yıl önce başladı.
12:33
It went up and down, and it really started to accelerate around 70,000 years ago.
250
735000
4000
İlk 50.000 yıl ilerledi ve çekildi ve 70.000 yıl önce hızlanarak devam etti.
12:37
Lots of evidence from sediment cores
251
739000
2000
Sediment dolguları, pollen tipleri,
12:39
and the pollen types, oxygen isotopes and so on.
252
741000
3000
oksijen isotopları vs. elde edilen kanıtlara göre.
12:42
We hit the last glacial maximum around 16,000 years ago,
253
744000
3000
16.000 sene önce son buzul azami seviyesine ulaştı
12:45
but basically, from 70,000 years on, things were getting really tough,
254
747000
4000
ama 70.000 yıl önce şartlar çetinleşmişti.
12:49
getting very cold. The Northern Hemisphere had massive growing ice sheets.
255
751000
5000
Çok soğuklaşıyordu. Kuzey yarımkürede muazzam buz tabakaları büyüyordu.
12:54
New York City, Chicago, Seattle, all under a sheet of ice.
256
756000
4000
New York, Chicago, Seattle hepsi buz tabakasıyla kaplıydı.
12:58
Most of Britain, all of Scandinavia, covered by ice several kilometers thick.
257
760000
5000
Britanya'nın çoğu, İskandinavya'nın tamamı kilometrelerce kalınlıkta buzla örtülüydü
13:03
Now, Africa is the most tropical continent on the planet --
258
765000
3000
Şimdi, Afrika gezegenimizdeki en tropikal kıta
13:06
about 85 percent of it lies between Cancer and Capricorn --
259
768000
4000
yaklaşık olarak yüzde 85'i yengeç ve oğlak dönenceleri arasında yer alıyor
13:10
and there aren't a lot of glaciers here,
260
772000
2000
ve burada Doğu Afrikadaki yüksek dağlar dışında
13:12
except on the high mountains here in East Africa.
261
774000
2000
çok fazla buzul da yok.
13:14
So what was going on here? We weren't covered in ice in Africa.
262
776000
3000
Peki, burada neler oluyordu? Afrika buzla kaplı değildi.
13:17
Rather, Africa was drying out at that time.
263
779000
3000
Aksine, Afrika o zamanlar kuruyordu.
13:20
This is a paleo-climatological map
264
782000
2000
Bu paleoklimatolojik harita
13:22
of what Africa looked like between 60,000 and 70,000 years ago,
265
784000
3000
daha önceden basettiğim kanıtlardan çıkartılmış
13:25
reconstructed from all these pieces of evidence that I mentioned before.
266
787000
4000
ve 60.000 ve 70.000 yılları arasındaki Afrikayı gösteriyor.
13:29
The reason for that is that ice actually sucks moisture out of the atmosphere.
267
791000
4000
Bunun nedeni ise buz aslında atmosferden nemi emiyor.
13:33
If you think about Antarctica, it's technically a desert, it gets so little precipitation.
268
795000
4000
Eğer Antarktika'yı düşünürseniz, teknik olarak bir çöl, çok az yağış alıyor.
13:37
So the whole world was drying out.
269
799000
2000
Yani bütün dünya kuruyordu.
13:39
The sea levels were dropping. And Africa was turning to desert.
270
801000
4000
Deniz seviyeleri düşüyor ve Afrika çölleşiyordu.
13:43
The Sahara was much bigger then than it is now.
271
805000
3000
Sahara o zamanlar şuan olduğundan çok daha büyüktü.
13:46
And the human habitat was reduced to just a few small pockets,
272
808000
3000
Ve insanların yaşadığı alan bugüne kıyasla
13:49
compared to what we have today.
273
811000
2000
sadece birkaç küçük bölgeye inmişti.
13:51
The evidence from genetic data
274
813000
2000
Genetik verilerden elde ettiğimiz kanıta göre
13:53
is that the human population around this time, roughly 70,000 years ago,
275
815000
3000
insan nüfusu yaklaşık olarak 70.000 yıl önce
13:56
crashed to fewer than 2,000 individuals.
276
818000
3000
aniden 2.000 altına düştü.
13:59
We nearly went extinct. We were hanging on by our fingernails.
277
821000
4000
Soyumuz tükenmek üzereydi. Tırnağımızla tutunuyorduk.
14:03
And then something happened. A great illustration of it.
278
825000
3000
Ve o zaman birşeyler oldu. Mükemmel bir örnek.
14:06
Look at some stone tools.
279
828000
2000
Bazı taş aletlere bakın.
14:08
The ones on the left are from Africa, from around a million years ago.
280
830000
4000
Soldakiler Afrika'dan, yaklaşık bir milyon yıl önce.
14:12
The ones on the right were made by Neanderthals, our distant cousins,
281
834000
3000
Sağdakiler Neandertaller, Avrupa'da yaşayan uzak kuzenlerimiz
14:15
not our direct ancestors, living in Europe,
282
837000
2000
doğrudan atalarımız değil, tarafından yapılmış.
14:17
and they date from around 50,000 or 60,000 years ago.
283
839000
4000
Ve 50.000 ya da 60.000 yıl öncesine ait.
14:21
Now, at the risk of offending any paleoanthropologists
284
843000
3000
Şimdi, dinleyeciler arasındaki paleoantropolojistleri
14:24
or physical anthropologists in the audience,
285
846000
3000
ya da fiziksel antropolojistleri kızdırmariskine rağmen,
14:27
basically there's not a lot of change between these two stone tool groups.
286
849000
5000
aslında bu iki taş alet grupları arasında çok fazla bir fark yok.
14:32
The ones on the left are pretty similar to the ones on the right.
287
854000
3000
Soldakiler sağdakilere gayet benzer.
14:35
We are in a period of long cultural stasis from a million years ago
288
857000
4000
Bir milyon yıl öncesinden 60.000 - 70.000 yıl önceye kadar süren
14:39
until around 60,000 to 70,000 years ago.
289
861000
2000
uzun kültürel bir stazın içindeyiz.
14:41
The tool styles don't change that much.
290
863000
2000
Alet tarzları çok fazla değişmiyor.
14:43
The evidence is that the human way of life
291
865000
2000
Kanıtlar o dönem içinde
14:45
didn't change that much during that period.
292
867000
2000
insanın yaşam tarzının çok fazla değişmediğini gösteriyor.
14:47
But then 50, 60, 70 thousand years ago, somewhere in that region,
293
869000
5000
Ama 50, 60, 70 bin yıl önce o bölgede bir yerlerde kıyamet kopuyor.
14:52
all hell breaks loose. Art makes its appearance.
294
874000
3000
Sanat ortaya çıkıyor.
14:55
The stone tools become much more finely crafted.
295
877000
3000
Taş aletler daha ustalıkla yapılıyor.
14:58
The evidence is that humans begin to specialize in particular prey species,
296
880000
2000
Kanıtlar insanların belirli av türlerinde
15:01
at particular times of the year.
297
883000
2000
ve yılın belirli dönemlerinde uzmanlaşmaya başladığını gösteriyor.
15:03
The population size started to expand.
298
885000
3000
Nüfus ölçüsü artmaya başladı.
15:06
Probably, according to what many linguists believe,
299
888000
2000
Muhtemelen, bir çok dilbilimcinin inancına göre
15:08
fully modern language, syntactic language -- subject, verb, object --
300
890000
4000
şuan yaptığım gibi kompleks fikirleri aktarmak için kullandığımız
15:12
that we use to convey complex ideas, like I'm doing now, appeared around that time.
301
894000
4000
çağdaş dil, sözdizimsel dil -- özne, fiil, nesne-- o zamanlar oluştu.
15:16
We became much more social. The social networks expanded.
302
898000
4000
Çok daha sosyal olduk. Sosyal ağlar genişledi.
15:20
This change in behavior allowed us to survive these worsening conditions in Africa,
303
902000
5000
Davranışlarımızdaki bu değişiklikler Afrika'da zorlaşan şartlara dayanmamızı
15:25
and they allowed us to start to expand around the world.
304
907000
4000
ve dünyanın dört bir köşesine yayılmamıza olanak verdi.
15:30
We've been talking at this conference about African success stories.
305
912000
3000
Bu konferansta Afrikalı başarılı öykülerinden konuştuk.
15:33
Well, you want the ultimate African success story?
306
915000
3000
Peki, en iyi Afrika başarı öyküsünü duymak istiyor musunuz?
15:36
Look in the mirror. You're it. The reason you're alive today
307
918000
3000
Aynaya bakın. Bu sizsiniz.
15:39
is because of those changes in our brains that took place in Africa --
308
921000
4000
Şuan yaşıyor olmanızın sebebi 60.000 - 70.000 yıl önce Afrika'da,
15:43
probably somewhere in the region where we're sitting right now,
309
925000
3000
muhtemelen şuan bulunduğumuz bölgede bir yerlerde
15:46
around 60, 70 thousand years ago --
310
928000
3000
beynimizde oluşan değişiklerin sadece Afrika'da hayatta kalmamızı değil
15:49
allowing us not only to survive in Africa, but to expand out of Africa.
311
931000
3000
Afrika dışına yayılmamıza da imkan vermesi.
15:52
An early coastal migration along the south coast of Asia,
312
934000
3000
Ve Asya'nın güney kıyısı boyunca erken göç,
15:55
leaving Africa around 60,000 years ago,
313
937000
2000
60.000 yıl önce Afrika'dan yola çıkıp
15:57
reaching Australia very rapidly, by 50,000 years ago.
314
939000
4000
hızla 50.000 yıl önce Avustralya'ya ulaşmak.
16:01
A slightly later migration up into the Middle East.
315
943000
2000
Orta Doğu'ya biraz daha geç bir tarihte göç.
16:03
These would have been savannah hunters.
316
945000
2000
Savana avcıları olmalılar.
16:05
So those of you who are going on one of the post-conference tours,
317
947000
2000
Yani, aranızdan konferans sonrası tura çıkanlar
16:07
you'll get to see what a real savannah is like.
318
949000
2000
gerçek bir savananın neye benzediğini görecekler.
16:09
And it's basically a meat locker.
319
951000
2000
Ve bu aslında bir et ambarı.
16:11
People who would have specialized in killing the animals,
320
953000
3000
Bu et ambarında hayvanları öldürmekte,
16:14
hunting the animals on those meat locker savannahs, moving up,
321
956000
3000
avlamakta ustalaşan insanlar 45.000 yıl önce
16:17
following the grasslands into the Middle East around 45,000 years ago,
322
959000
4000
ender yağmur dönemlerinden birinde otlakları takip ederek
16:21
during one of the rare wet phases in the Sahara.
323
963000
2000
Orta Doğu'ya kuzeye doğru yol aldılar.
16:23
Migrating eastward, following the grasslands,
324
965000
3000
Otlakları takip ederek, çünkü yaşamları buna uyarlanmıştı,
16:26
because that's what they were adapted to live on.
325
968000
2000
doğuya göç ettiler.
16:28
And when they reached Central Asia,
326
970000
2000
Ve Orta Asya'ya ulaştıklarında
16:30
they reached what was effectively a steppe super-highway,
327
972000
3000
bozkıra süper bir anayola ulaştılar.
16:33
a grassland super-highway.
328
975000
2000
Otlaktan süper bir anayol.
16:35
The grasslands at that time -- this was during the last ice age --
329
977000
2000
O dönemde otlaklar, son buzul çağı zamanında,
16:37
stretched basically from Germany all the way over to Korea,
330
979000
3000
esasen Almanya'dan ta Kore'ye kadar uzanıyordu.
16:40
and the entire continent was open to them.
331
982000
2000
ve kıtanın tamamı onları bekliyordu.
16:42
Entering Europe around 35,000 years ago,
332
984000
2000
35.000 yıl önce Avrupa'ya girdiler
16:44
and finally, a small group migrating up
333
986000
2000
ve nihayetinde, küçük bir grup kuzeye
16:46
through the worst weather imaginable, Siberia,
334
988000
4000
tasavvur edilebilecek en zor hava şartları altında Sibirya'ya,
16:50
inside the Arctic Circle, during the last ice age --
335
992000
2000
Kuzey kutup dairesinin içine,
16:52
temperature was at -70, -80, even -100, perhaps --
336
994000
4000
son buzul çağı zamanında sıcaklık -70℉, -80℉, hatta belkide -100℉ idi,
16:56
migrating into the Americas, ultimately reaching that final frontier.
337
998000
4000
ve Amerika'ya göçtüler, nihayetinde son sınıra ulaştılar.
17:00
An amazing story, and it happened first in Africa.
338
1002000
4000
İnanılmaz bir hikaye ve ilk defa Afrika'da oldu.
17:04
The changes that allowed us to do that,
339
1006000
2000
Bunu yapmamıza izin veren değişiklikler,
17:06
the evolution of this highly adaptable brain that we all carry around with us,
340
1008000
3000
sahip olduğumuz son derece uyumlu bu beynimizin evrimleşmesi
17:09
allowing us to create novel cultures,
341
1011000
2000
ve yeni kültürler yaratmamıza izin vermesi.
17:11
allowing us to develop the diversity
342
1013000
3000
Yeni yaptığım gibi bu tarz başdöndürücü gezilerde
17:14
that we see on a whirlwind trip like the one I've just been on.
343
1016000
3000
gözlemlenebilen çeşitliliği geliştirmemize izin veren
17:18
Now, that story I just told you is literally a whirlwind tour
344
1020000
4000
Şimdi, size anlattığım hikaye, dünyaya nasıl yerleştiğimiz,
17:22
of how we populated the world, the great Paleolithic wanderings of our species.
345
1024000
5000
türümüzün paleolithik dönemdeki büyük yürüyüşü tam anlamıyla başdöndürücü bir gezi.
17:27
And that's the story that I told a couple of years ago
346
1029000
2000
Birkaç sene önce ''İnsanın Yolculuğu'' (The Journey of Man) kitabımda
17:29
in my book, "The Journey of Man," and a film that we made with the same title.
347
1031000
4000
ve aynı adla çektiğimiz filmde bu hikayeyi anlattım.
17:33
And as we were finishing up that film --
348
1035000
3000
Filmi bitirmemize yakın,
17:36
it was co-produced with National Geographic --
349
1038000
2000
National Geographic'le ortak bir yapımdı,
17:38
I started talking to the folks at NG about this work.
350
1040000
3000
NG kişilerle bu araştırmayla ilgili konuşmaya başladım.
17:41
And they got really excited about it. They liked the film, but they said,
351
1043000
4000
Ve gerçekten heyecanlandılar. Film hoşlarına gitmişti ama
17:45
"You know, we really see this as kind of
352
1047000
2000
''Bilirsin, insanın orijini,
17:47
the next wave in the study of human origins, where we all came from,
353
1049000
4000
nereden geldiğimizle ilgili araştırmalarda bunu bir sonraki dalga olarak görüyoruz,
17:51
using the tools of DNA to map the migrations around the world.
354
1053000
5000
Dünyadaki göçlerin haritasını çıkarmak için DNA'yı kullanmak
17:56
You know, the study of human origins is kind of in our DNA,
355
1058000
2000
insanın orijini araştırma bir bakıma DNA'mızda
17:58
and we want to take it to the next level.
356
1060000
2000
ve bunu bir sonraki aşamaya götürmek istiyoruz.
18:00
What do you want to do next?"
357
1062000
2000
Bir sonraki aşamada ne yapmak istiyorsun?'' dediler.
18:02
Which is a great question to be asked by National Geographic.
358
1064000
2000
Bu National Geographic tarafından sorulabilecek çok güzel bir soru.
18:04
And I said, "Well, you know, what I've sketched out here is just that.
359
1066000
4000
Ve bende, ''Tasarladığım sadece bu'' dedim.
18:08
It is a very coarse sketch of how we migrated around the planet.
360
1070000
4000
Dünyanın dört bir köşesine nasıl göçtüğümüze dair kabaca bir taslak.
18:12
And it's based on a few thousand people we've sampled from,
361
1074000
3000
Bir kaç bin insandan aldığım örnekler,
18:15
you know, a handful of populations around the world.
362
1077000
2000
dünyanın dört bir yanında az miktarda insan,
18:17
Studied a few genetic markers, and there are lots of gaps on this map.
363
1079000
4000
incelediğim birkaç genetik işarete dayalı ve bu haritada bir sürü boşluk var.
18:21
We've just connected the dots. What we need to do
364
1083000
2000
Noktaları yeni birleştirdik.
18:23
is increase our sample size by an order of magnitude or more --
365
1085000
4000
Yapmamız gereken örneklerimizi on kat ya da daha fazla artırmak.
18:27
hundreds of thousands of DNA samples from people all over the world."
366
1089000
4000
Dünyanın her yerindeki insanlardan yüzlerce binlerce DNA örnekleri.
18:31
And that was the genesis of the Genographic Project.
367
1093000
3000
Ve bu genografik proje böyle başladı.
18:34
The project launched in April 2005.
368
1096000
3000
Proje nisan 2005'te lanse edildi.
18:37
It has three core components. Obviously, science is a big part of it.
369
1099000
4000
3 tane çekirdek bileşeni var. Bilim açıkça çok önemli bir parçası.
18:41
The field research that we're doing around the world with indigenous peoples.
370
1103000
3000
Dünyanın dört bir yanında yerli halklarla yaptığımız saha araştırmaları.
18:44
People who have lived in the same location for a long period of time
371
1106000
3000
Çok uzun zaman boyunca aynı bölgede yaşamış kişiler,
18:47
retain a connection to the place where they live
372
1109000
2000
çoğumuzun aksine
18:49
that many of the rest of us have lost.
373
1111000
2000
yaşadıkları bölgeyle bağlarını koruyorlar.
18:52
So my ancestors come from all over northern Europe.
374
1114000
2000
Atalarım Kuzey Avrupa'nın her yerinden geliyorlar.
18:54
I live in the Eastern Seaboard of North America when I'm not traveling.
375
1116000
3000
Seyahatte olmadığım zamanlar Kuzey Amerika'nın doğu sahilinde yaşıyorum.
18:57
Where am I indigenous to? Nowhere really. My genes are all jumbled up.
376
1119000
3000
Ben nereye bağlıyım? Gerçekte hiçbir yere. Genlerim karışmış.
19:00
But there are people who retain that link to their ancestors
377
1122000
3000
Ama atalarıyla olan bağlarını koruyan kişiler var
19:03
that allows us to contextualize the DNA results.
378
1125000
3000
ve bunlar DNA sonuçlarını okumamıza olanak sağlıyor.
19:06
That's the focus of the field research,
379
1128000
2000
Saha araştırmasının odak noktası bu,
19:08
the centers that we've set up all over the world --
380
1130000
2000
dünyanın her yerinde oluşturduğumuz merkezler.
19:10
10 of them, top population geneticists.
381
1132000
3000
Bunların 10 tanesi en iyi nüfus genetikçisi.
19:13
But, in addition, we wanted to open up this study to anybody around the world.
382
1135000
3000
Ayrıca, bu araştırmayı dünyadaki herkese açık hale getirmek istedik.
19:16
How often do you get to participate in a big scientific project?
383
1138000
4000
Ne kadar sıklıkla büyük bir bilimsel projeye katılma şansınız oluyor?
19:20
The Human Genome Project, or a Mars Rover mission.
384
1142000
2000
İnsan Genom Projesi, ya da bir Mars Rover görevi.
19:22
In this case, you actually can.
385
1144000
2000
Bu projede katılabilirsiniz.
19:24
You can go onto our website, Nationalgeographic.com/genographic.
386
1146000
4000
Websitemiz Nationalgeographic.com/genographic'tan
19:28
You can order a kit. You can test your own DNA.
387
1150000
3000
bir kit sipariş edebilir ve kendi DNA'nızı test edebilirsiniz.
19:31
And you can actually submit those results to the database,
388
1153000
3000
ve sonuçları veritabanımıza gönderebilir,
19:34
and tell us a little about your genealogical background,
389
1156000
2000
ve bize genetik geçmişinizle ilgili biraz bilgi verebilir
19:36
have the data analyzed as part of the scientific effort.
390
1158000
4000
ve bilimsel çabanın bir parçası olarak veriyi analiz ettirebilirsiniz.
19:40
Now, this is all a nonprofit enterprise, and so the money that we raise,
391
1162000
4000
Şimdi, bu tamamen kar amacı gütmeyen bir kuruluş,
19:44
after we cover the cost of doing the testing and making the kit components,
392
1166000
3000
toplanan bağışlardan, testler ve kit masrafları karşılandıktan sonra arta kalan para
19:47
gets plowed back into the project.
393
1169000
2000
tekrar projeye aktarılıyor.
19:49
The majority going to something we call the Legacy Fund.
394
1171000
2000
Çoğunluğu bağış fonu dediğimiz yere aktarılıyor.
19:51
It's a charitable entity, basically a grant-giving entity
395
1173000
4000
Hayırsever bir birim tamamen bağış yapan bir birim.
19:55
that gives money back to indigenous groups around the world
396
1177000
2000
Dünyanın dört bir köşesindeki yerel halklara
19:57
for educational, cultural projects initiated by them.
397
1179000
4000
başlattıkları eğitim, kültürel projeler için bağış yapan.
20:01
They apply to this fund in order to do various projects,
398
1183000
2000
Farklı projeler için bu fona başvuruyorlar
20:03
and I'll show you a couple of examples.
399
1185000
2000
ve size birkaç örnek göstereceğim.
20:05
So how are we doing on the project? We've got about 25,000 samples
400
1187000
3000
Peki projemiz nasıl gidiyor? Dünyanın her yerindeki yerel halklardan topladığımız
20:08
collected from indigenous people around the world.
401
1190000
2000
yaklaşık olarak 25.000 örneğimiz var
20:10
The most amazing thing has been the interest on the part of the public;
402
1192000
3000
En ilginç olanı halkın gösterdiği ilgi.
20:13
210,000 people have ordered these participation kits
403
1195000
3000
2 sene önce kitleri lanse etmemizden itibaren
20:16
since we launched two years ago,
404
1198000
2000
210.000 kişi bu kitleri sipariş verdi
20:18
which has raised around five million dollars,
405
1200000
3000
5 milyon dolar toplandı,
20:21
the majority of which, at least half, is going back into the Legacy Fund.
406
1203000
3000
çoğunluğu en azından yarısı tekrar fona aktarılıyor.
20:24
We've just awarded the first Legacy Grants totaling around 500,000 dollars.
407
1206000
4000
500.000 bağış
20:28
Projects around the world -- documenting oral poetry in Sierra Leone,
408
1210000
3000
Sierra Leone'deki halk şiirlerini belgelemek,
20:31
preserving traditional weaving patterns in Gaza,
409
1213000
3000
Gaza'daki geleneksel dokuma örneklerini korumak,
20:34
language revitalization in Tajikistan, etc., etc.
410
1216000
3000
Tacikçeyi yeniden canlandırma vs.
20:37
So the project is going very, very well,
411
1219000
3000
Yani proje, çok çok iyi gidiyor
20:40
and I urge you to check out the website and watch this space.
412
1222000
4000
ve ben websitemize ve bu yere bakmanızı önemle rica ediyorum.
20:44
Thank you very much.
413
1226000
2000
Çok teşekkür ediyorum.
20:46
(Applause)
414
1228000
2000
Alkış
ABOUT THE SPEAKER
Spencer Wells - GenographerSpencer Wells studies human diversity -- the process by which humanity, which springs from a single common source, has become so astonishingly diverse and widespread.
Why you should listen
By analyzing DNA from people in all regions of the world, Spencer Wells has concluded that all humans alive today are descended
from a single man who lived in Africa around 60,000 to 90,000 years ago. Now, Wells is working on the follow-up question: How did this man, sometimes called "Ychromosomal Adam," become the multicultural, globe-spanning body of life known as humanity?
Wells was recently named project director of the National Geographic Society's multiyear Genographic Project, which uses DNA samples to trace human migration out of Africa. In his 2002 book The Journey of Man: A Genetic Odyssey, he shows how genetic data can trace human migrations over the past 50,000 years, as our ancestors wandered out of Africa to fill up the continents of the globe.
Spencer Wells | Speaker | TED.com