TEDWomen 2010
Beverly + Dereck Joubert: Life lessons from big cats
Beverly + Dereck Joubert: Bài học cuộc sống từ những loài mèo lớn
Filmed:
Readability: 3.9
962,232 views
Beverly + Dereck Joubert lặn lội trong bụi rậm, quay phim và chụp hình những con sư tử và báo gấm trong môi trường sống tự nhiên của chúng. Bằng những cảnh quay tuyệt đẹp (một số cảnh chưa bao giờ được thấy trước đây), họ bàn luận về mối quan hệ cá nhân với những con vật oai vệ này -- cùng với hành trình bảo vệ những loài mèo lớn khỏi các mối đe dọa từ con người.
Beverly + Dereck Joubert - Conservationists, filmmakers
Documentary filmmakers Beverly and Dereck Joubert have worked to conserve wildlife for more than 25 years. As National Geographic Explorers in Residence, the couple influences public policy and perceptions. Full bio
Documentary filmmakers Beverly and Dereck Joubert have worked to conserve wildlife for more than 25 years. As National Geographic Explorers in Residence, the couple influences public policy and perceptions. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
Beverly Joubert: We are truly passionate
0
0
2000
Beverly Joubert: Chúng tôi thật sự đam mê
00:17
about the African wilderness
1
2000
2000
thiên nhiên hoang dã ở Châu Phi
00:19
and protecting the African wilderness,
2
4000
2000
và đang bảo vệ thiên nhiên hoang dã nơi đó.
00:21
and so what we've done
3
6000
2000
Vì thế, những gì chúng tôi làm
00:23
is we've focused on iconic cats.
4
8000
3000
là tập trung vào hình tượng các loài mèo.
00:26
And I know,
5
11000
2000
Tôi biết
00:28
in the light of human suffering and poverty
6
13000
2000
trong khi nhân loại đang chịu cảnh đau khổ và nghèo đói
00:30
and even climate change,
7
15000
2000
và thậm chí cả biến đổi khí hậu,
00:32
one would wonder,
8
17000
2000
thì chắc có người sẽ tự hỏi,
00:34
why worry about a few cats?
9
19000
3000
tại sao lại phải bận tâm về mấy con mèo?
00:37
Well today we're here
10
22000
2000
Nên hôm nay chúng tôi đến đây
00:39
to share with you a message that we have learned
11
24000
2000
để chia sẻ với các bạn một thông điệp mà chúng tôi vừa học được
00:41
from a very important and special character --
12
26000
3000
từ một nhân vật vô cùng quan trọng và đặc biệt --
00:44
this leopard.
13
29000
2000
là nàng báo gấm này đây.
00:46
Dereck Joubert: Well, our lives have basically been
14
31000
3000
Dereck Joubert: Vâng, cuộc đời của chúng tôi về cơ bản
00:49
like a super long episode of "CSI" --
15
34000
2000
giống như một tập phim siêu dài của "CSI" (Crime Scene Investigation - tạm dịch: Điều tra hiện trường) --
00:51
something like 28 years.
16
36000
3000
trong khoảng cỡ 28 năm.
00:54
In essence, what we've done
17
39000
2000
Thực chất những gì bọn tôi làm
00:56
is we've studied the science, we've looked at the behavior,
18
41000
2000
là nghiên cứu khoa học, quan sát hành vi.
00:58
we've seen over 2,000 kills
19
43000
2000
Chúng tôi đã chứng kiến hơn 2,000 cuộc săn mồi
01:00
by these amazing animals.
20
45000
3000
bởi những con vật đáng kinh ngạc này.
01:03
But one of the things that science really lets us down on
21
48000
3000
Nhưng một trong những điều mà khoa học thực sự làm bọn tôi thất vọng
01:06
is that personality,
22
51000
2000
là ở tính cách,
01:08
that individual personality that these animals have.
23
53000
3000
là ở cá tính mà những con vật này thể hiện.
01:12
And here's a prime example.
24
57000
2000
Đây là một ví dụ điển hình.
01:14
We found this leopard in a 2,000-year-old
25
59000
2000
Chúng tôi tìm thấy cô báo gấm này
01:16
baobab tree in Africa,
26
61000
2000
trên một cây baobab đã 2000 năm tuổi ở Châu Phi,
01:18
the same tree that we found her mother in
27
63000
2000
và cũng trên cùng cái cây đó chúng tôi đã tìm thấy mẹ nàng ta
01:20
and her grandmother.
28
65000
2000
và bà của nàng ta.
01:22
And she took us on a journey
29
67000
3000
Và cô nàng đã kéo bọn tôi vào cuộc hành trình
01:25
and revealed something very special to us --
30
70000
3000
rồi tiết lộ một điều vô cùng đặc biệt với chúng tôi --
01:28
her own daughter, eight days old.
31
73000
2000
đó là con gái của cô, mới được tám ngày tuổi.
01:30
And the minute we found this leopard,
32
75000
2000
Kể từ giây phút chúng tôi tìm thấy cô báo con này,
01:32
we realized that we needed to move in,
33
77000
2000
chúng tôi nhận ra rằng mình cần phải "dọn nhà" rồi.
01:34
and so we basically stayed with this leopard
34
79000
2000
Và như thế chúng tôi đã sống chung với cô báo con này
01:36
for the next four-and-a-half years --
35
81000
2000
trong bốn năm rưỡi sau đó --
01:38
following her every day,
36
83000
2000
theo đuôi nàng ta hằng ngày,
01:40
getting to know her,
37
85000
2000
bắt đầu làm quen với cô nàng,
01:42
that individual personality of hers,
38
87000
2000
với cá tính của nàng,
01:44
and really coming to know her.
39
89000
2000
để thực sự biết rõ về nàng ta.
01:46
Now I'm destined
40
91000
3000
Giờ đây sứ mệnh của tôi
01:49
to spend a lot of time
41
94000
2000
là dành nhiều thời gian
01:51
with some unique,
42
96000
2000
với một vài phụ nữ độc đáo,
01:53
very, very special,
43
98000
2000
rất, rất đặc biệt,
01:55
individualistic
44
100000
2000
có cá tính
01:57
and often seductive female characters.
45
102000
3000
và thường rất quyến rũ.
02:00
(Laughter)
46
105000
2000
(Tiếng cười)
02:02
Beverly's clearly one of them,
47
107000
3000
Beverly rõ ràng là một trong số họ,
02:05
and this little leopard, Legadema, is another,
48
110000
3000
và cô báo nhỏ Legadema này cũng vậy.
02:08
and she changed our lives.
49
113000
2000
Nó đã thay đổi cuộc đời chúng tôi.
02:10
BJ: Well we certainly did spend a lot of time with her --
50
115000
3000
BJ: Chúng tôi đã dành rất nhiều thời gian cho cô nàng --
02:13
in fact, more time than even her mother did.
51
118000
2000
thậm chí còn nhiều hơn cả mẹ nó nữa.
02:15
When her mother would go off hunting,
52
120000
2000
Khi mẹ nó đi săn,
02:17
we would stay and film.
53
122000
2000
chúng tôi ở đó và quay phim.
02:19
And early on, a lightning bolt hit a tree
54
124000
3000
Trước đó, một tia sét đã đánh trúng vào cái cây
02:22
20 paces away from us.
55
127000
2000
cách bọn tôi khoảng 20 bộ (15.24m).
02:24
It was frightening,
56
129000
2000
Thật là đáng sợ.
02:26
and it showered us with leaves and a pungent smell.
57
131000
3000
Lá rụng rơi lả tả lên người bọn tôi và kèm theo là một thứ mùi kinh khủng.
02:29
And of course, we were stunned for a while,
58
134000
2000
Dĩ nhiên, chúng tôi đã chết đứng một lúc
02:31
but when we managed to get our wits about us,
59
136000
3000
nhưng rồi cũng hoàn hồn trở lại,
02:34
we looked at it and said, "My gosh,
60
139000
2000
khi thấy cảnh tượng đó chúng tôi đã kêu lên: "Chúa ơi,
02:36
what's going to happen with that little cub?
61
141000
2000
điều gì sẽ xảy ra với con báo gấm nhỏ đó?"
02:38
She's probably going to forever associate
62
143000
2000
Có lẽ nó sẽ mãi mãi cho rằng
02:40
that deafening crash with us."
63
145000
3000
chúng ta là những người đã tạo ra vụ nổ điếc tai đó."
02:43
Well, we needn't have worried.
64
148000
2000
Nhưng thật ra chúng tôi chẳng cần phải lo lắng làm gì.
02:45
She came charging out of the thicket straight towards us,
65
150000
3000
Cô nàng đã chui ra khỏi bụi cây và tiến thẳng đến chúng tôi,
02:48
sat next to us, shivering,
66
153000
3000
ngồi cạnh chúng tôi, run run
02:51
with her back towards Dereck, and looking out.
67
156000
3000
với cái lưng của nàng hướng về phía Dereck và cẩn thận quan sát.
02:54
And actually from that day on,
68
159000
2000
Và kể từ ngày đó,
02:56
she's been comfortable with us.
69
161000
2000
cô nàng rất thoải mái khi ở với chúng tôi.
02:58
So we felt that that day
70
163000
2000
Vì vậy chúng tôi cảm giác như hôm đó
03:00
was the day that she really earned her name.
71
165000
2000
chính là ngày nàng ta đã tìm ra tên gọi dành riêng cho mình.
03:02
We called her Legadema,
72
167000
2000
Chúng tôi gọi nó là Legadema,
03:04
which means, "light from the sky."
73
169000
3000
có nghĩa là "ánh sáng từ bầu trời".
03:07
DJ: Now we've found these individualisms
74
172000
2000
DJ: Chúng tôi tìm thấy chủ nghĩa cá nhân
03:09
in all sorts of animals,
75
174000
2000
ở mọi loài động vật,
03:11
in particular in the cats.
76
176000
2000
đặc biệt là ở loài mèo.
03:13
This particular one is called Eetwidomayloh,
77
178000
2000
Con sư tử này tên là Eetwidomayloh,
03:15
"he who greets with fire,"
78
180000
2000
có nghĩa là "anh chàng hét ra lửa".
03:17
and you can just see that about him, you know -- that's his character.
79
182000
3000
Và các bạn có thể thấy ngay đó là tính cách của nó.
03:20
But only by getting up close to these animals
80
185000
2000
Nhưng chỉ bằng cách đến gần những con vật này
03:22
and spending time with them
81
187000
2000
và dành thời gian với chúng
03:24
can we actually even reach out
82
189000
2000
thì chúng tôi thật sự mới có thể tiếp cận
03:26
and dig out these personal characters that they have.
83
191000
2000
và tìm ra những tính cách mà chúng sở hữu.
03:28
BJ: But through our investigation,
84
193000
2000
BJ: Để tiến hành cuộc điều tra,
03:30
we have to seek the wildest places in Africa.
85
195000
3000
chúng tôi đã phải tìm đến những nơi hoang dã nhất ở châu Phi.
03:33
And right now this is in the Okavango Delta
86
198000
2000
Đây là đồng bằng Okavango
03:35
in Botswana.
87
200000
2000
ở Botswana.
03:37
Yes, it is swamp. We live in the swamp in a tent,
88
202000
3000
Phải, đây là một đầm lầy. Chúng tôi sống trong một cái lều ở giữa đầm lầy.
03:40
but I must tell you, every day is exhilarating.
89
205000
3000
Nhưng tôi phải nói với các bạn rằng mỗi ngày ở đó thật sự rất vui vẻ.
03:43
But also, our hearts are in our throats
90
208000
2000
Tuy vậy phần lớn thời gian
03:45
a huge amount of the time,
91
210000
2000
chúng tôi cũng rất sợ hãi,
03:47
because we're driving through water,
92
212000
2000
vì chúng tôi phải lái xe lội nước,
03:49
and it's an unknown territory.
93
214000
2000
ở một vùng đất xa lạ.
03:51
But we're really there
94
216000
2000
Nhưng chúng tôi thật sự đã ở đó
03:53
seeking and searching and filming the iconic cats.
95
218000
3000
tìm kiếm, tìm kiếm và quay phim những con mèo đặc trưng.
03:56
DJ: Now one of the big things, of course,
96
221000
2000
DJ: Có một điều lớn lao mà ai cũng biết là
03:58
everybody knows that cats hate water,
97
223000
3000
mèo ghét nước.
04:01
and so this was a real revelation for us.
98
226000
2000
Cho nên nhìn thấy điều này thật sự là một phát hiện đối với chúng tôi.
04:03
And we could only find this by pushing ourselves,
99
228000
3000
Và chỉ bằng cách đi đến những nơi mà không một người tỉnh táo nào nên đi,
04:06
by going where no sane person should go --
100
231000
3000
thì chúng tôi mới có thể nhìn thấy được như vậy.
04:11
not without some prompting, by the way, from Beverly --
101
236000
3000
Dĩ nhiên là không thể thiếu được sự thúc giục từ Beverly rồi.
04:14
and just pushing the envelope,
102
239000
2000
Chỉ có vượt qua giới hạn,
04:16
going out there, pushing our vehicle, pushing ourselves.
103
241000
3000
lái xe tới mức tối đa để đi tới đó thôi.
04:19
But we've managed to find that these lions
104
244000
2000
Chúng tôi đã phát hiện ra rằng những con sư tử này
04:21
are 15 percent bigger than any others,
105
246000
2000
lớn hơn những con khác đến 15 phần trăm
04:23
and they specialize in hunting buffalo in the water.
106
248000
3000
và chúng chuyên hóa trong việc săn những con trâu trong nước.
04:27
BJ: And then of course, the challenge
107
252000
2000
BJ: Và dĩ nhiên, thử thách được đưa ra là bạn phải biết
04:29
is knowing when to turn around.
108
254000
3000
khi nào thì nên quay đầu lại.
04:32
We don't always get that right,
109
257000
2000
Chúng tôi thì thường lúc nào cũng đoán sai cả.
04:34
and on this particular day,
110
259000
2000
Và trong ngày hôm đó,
04:36
we seriously underestimated the depth.
111
261000
3000
chúng tôi đã đánh giá thấp mực nước một cách nghiêm trọng.
04:39
We got deeper and deeper,
112
264000
2000
Chúng tôi cứ lún sâu hơn, sâu hơn,
04:41
until it was at Dereck's chest-height.
113
266000
2000
cho tới khi nước lên tới tận ngực của Dereck.
04:43
Well then we hit a deep depression,
114
268000
3000
Sau đó chúng tôi rơi vào khủng hoảng vì nước sâu
04:46
and we seriously submerged the vehicle.
115
271000
3000
và đã nhấn chìm cả cái xe.
04:49
We actually managed to drown
116
274000
2000
Chúng tôi thật sự đã nhấn chìm
04:51
two million dollars' worth of camera gear.
117
276000
3000
thiết bị máy quay trị giá 2 triệu đô la.
04:54
We drowned our pride, I must tell you,
118
279000
2000
Tôi phải nói với các bạn nghiêm trọng hơn là
04:56
which was really serious,
119
281000
2000
chúng tôi đã nhấn chìm cả niềm tự hào của chúng tôi,
04:58
and we seized the engine.
120
283000
3000
Chúng tôi đã làm hư động cơ.
05:01
DJ: And of course, one of the rules that we have in the vehicle
121
286000
2000
DJ: Và dĩ nhiên có 1 quy tắc mà chúng tôi đề ra trong xe là
05:03
is that he who drowns the vehicle
122
288000
2000
người nào làm chìm chiếc xe
05:05
gets to swim with the crocodiles.
123
290000
2000
thì phải bơi cùng cá sấu.
05:07
(Laughter)
124
292000
2000
(Tiếng cười)
05:09
You will notice also that all of these images here
125
294000
2000
Các bạn cũng có thể để ý thấy rằng tất cả những bức ảnh này
05:11
are taken from the top angle by Beverly --
126
296000
2000
đều được Beverly chụp từ góc cao,
05:13
the dry top angle, by the way.
127
298000
2000
cái góc cao khô ráo đó mà.
05:15
(Laughter)
128
300000
3000
(Tiếng cười)
05:18
But all the places we get stuck in really have great views.
129
303000
3000
Nhưng tất cả những nơi mà chúng tôi bị mắc kẹt thật sự có khung cảnh rất tuyệt.
05:21
And it wasn't a moment, and these lions came back towards us,
130
306000
3000
Không phải chỉ trong phút chốc mà những con sư tử này quay trở lại với chúng tôi.
05:24
and Beverly was able to get a great photograph.
131
309000
2000
để Beverly có thể chụp được 1 bức ảnh đẹp như vậy.
05:26
BJ: But we truly do
132
311000
2000
BJ: Chúng tôi thật sự đã
05:28
spend day and night
133
313000
2000
dành cả ngày lẫn đêm để
05:30
trying to capture unique footage.
134
315000
2000
ghi lại những thước phim độc đáo.
05:32
And 20 years ago,
135
317000
2000
20 năm trước đây,
05:34
we did a film called "Eternal Enemies"
136
319000
2000
chúng tôi đã quay 1 bộ phim có tên là "Đối thủ truyền kiếp"
05:36
where we managed to capture
137
321000
2000
để lưu lại
05:38
this unusual disturbing behavior across two species --
138
323000
3000
những hành vi gây hấn bất thường giữa 2 loài
05:41
lions and hyenas.
139
326000
2000
sư tử và linh cẩu.
05:43
And surprisingly, it became a cult film.
140
328000
3000
Thật bất ngờ khi bộ phim lại trở nên nổi tiếng.
05:46
And we can only work that out
141
331000
2000
Chúng tôi chỉ có thể làm được điều đó
05:48
as people were seeing parallels
142
333000
2000
vì mọi người nhìn thấy được những điểm tương đồng
05:50
between the thuggish side of nature
143
335000
3000
giữa thói côn đồ của tự nhiên
05:53
and gang warfare.
144
338000
2000
và chiến tranh băng đảng.
05:55
DJ: It was amazing, because you can see that this lion
145
340000
3000
DJ: Điều đó rất là ấn tượng bởi vì các bạn có thể thấy con sư tử
05:58
is doing exactly what his name,
146
343000
2000
này đang làm chính xác điều mà cái tên
06:00
Eetwidomayloh, represents.
147
345000
2000
Eetwidomayloh của nó đại diện.
06:02
He's focused on this hyena,
148
347000
2000
Nó chăm chú đuổi theo,
06:04
and he is going to get it.
149
349000
3000
để bắt cho bằng được con linh cẩu này.
06:07
(Animal sounds)
150
352000
4000
(Tiếng kêu của linh cẩu và sư tử)
06:11
But that's, I think, what this is all about,
151
356000
3000
Theo tôi nghĩ đó là điều
06:14
is that these individuals have these personalities and characters.
152
359000
3000
làm cho những cá thể này thật sự có tính cách và hành vi.
06:17
But for us to get them, not only do we push ourselves,
153
362000
3000
Nhưng nếu muốn hiểu được, chúng tôi không những phải dấn thân
06:20
but we live by certain rules of engagement,
154
365000
3000
mà còn phải tuân thủ những luật lệ ràng buộc
06:23
which mean we can't interfere.
155
368000
2000
không thể can thiệp vào.
06:25
This sort of behavior has been going on
156
370000
2000
Những kiểu hành vi thế nay đã tiếp diễn từ
06:27
for three, four, five million years,
157
372000
2000
ba, bốn, năm triệu năm nay,
06:29
and we can't step in and say, "That's wrong, and that's right."
158
374000
3000
nên chúng ta không thể nhảy vào và nói "Cái này sai, cái kia đúng" được.
06:32
But that's not always easy for us.
159
377000
3000
Nhưng không phải lúc nào mọi chuyện cũng suôn sẻ.
06:35
BJ: So, as Dereck says,
160
380000
2000
BJ: Như Dereck đã nói,
06:37
we have to work through extremes --
161
382000
2000
chúng tôi phải làm việc trong những điều kiện khắc nghiệt --
06:39
extreme temperatures, push ourselves at night.
162
384000
2000
thời tiết thì khắc nghiệt mà chúng tôi phải ra ngoài vào ban đêm.
06:41
Sleep deprivation is extreme.
163
386000
3000
Thiếu ngủ cũng là 1 điều khắc nghiệt.
06:44
We're on the edge
164
389000
2000
Hầu hết thời gian chúng tôi đều phải
06:46
through a large part of the time.
165
391000
2000
đối diện với hiểm nguy.
06:48
But, for 10 years, we tried to capture
166
393000
2000
Trong 10 năm, chúng tôi đã cố gắng ghi lại hình ảnh
06:50
lions and elephants together --
167
395000
3000
của sư tử và voi cùng nhau --
06:53
and never ever managed
168
398000
2000
nhưng chúng tôi chưa bao giờ thành công
06:55
until this particular night.
169
400000
2000
cho đến tận đêm hôm đó.
06:58
And I have to tell you
170
403000
2000
Và tôi phải nói cho các bạn biết rằng
07:00
that it was a disturbing night for me.
171
405000
2000
đêm hôm đó cực kỳ kinh khủng với tôi.
07:02
I had tears rolling down my cheeks.
172
407000
2000
Nước mắt tôi đã rơi xuống gò má,
07:04
I was shaking with anxiety,
173
409000
3000
còn người tôi thì run lên vì sợ hãi.
07:07
but I knew that [I had] to capture something
174
412000
2000
Nhưng tôi biết mình đã ghi lại được một điều
07:09
that had never been seen before, had never been documented.
175
414000
3000
chưa bao giờ được thấy, chưa bao giờ được lưu trong tài liệu nào cả.
07:12
And I do believe you should stay with us.
176
417000
3000
Và tôi tin rằng các bạn nên xem tiếp với chúng tôi.
07:16
DJ: The amazing thing about these moments --
177
421000
2000
DJ: Điều tuyệt vời trong những khoảnh khắc như thế này,
07:18
and this is probably a highlight of our career --
178
423000
3000
mà có lẽ cũng là cột mốc đáng nhớ trong nghề nghiệp của chúng tôi
07:21
is that you never know how it's going to end.
179
426000
3000
là bạn không bao giờ biết chuyện này sẽ kết thúc như thế nào cả.
07:30
Many people believe, in fact,
180
435000
2000
Nhiều người tin rằng
07:32
that death begins in the eyes, not in the heart,
181
437000
2000
cái chết bắt nguồn từ đôi mắt, chứ không phải từ trái tim
07:34
not in the lungs,
182
439000
2000
hay lá phổi.
07:36
and that's when people give up hope,
183
441000
2000
Và đó là khi con người từ bỏ hy vọng,
07:38
or when any life form gives up hope.
184
443000
2000
hay là khi bất cứ sinh vật nào từ bỏ hy vọng.
07:40
And you can see the start of it here.
185
445000
3000
Như các bạn có thể thấy mọi chuyện đã bắt đầu từ đây.
07:44
This elephant, against overwhelming odds,
186
449000
3000
Chú voi này đơn giản đã từ bỏ hy vọng
07:47
simply gives up hope.
187
452000
2000
do quá sức chịu đựng.
08:01
But by the same token,
188
466000
3000
Nhưng cũng đúng lúc đó,
08:04
you can get your hope back again.
189
469000
3000
bạn có thể lấy lại hy vọng.
08:08
So just when you think it's all over, something else happens,
190
473000
3000
Vì thế nên ngay khi bạn nghĩ mọi chuyện đã kết thúc thì 1 điều gì đó xảy ra,
08:11
some spark gets into you,
191
476000
2000
một tia sáng lóe lên trong bạn,
08:13
some sort of will to fight --
192
478000
3000
là ý chí chiến đấu
08:16
that iron will that we all have,
193
481000
2000
là ý chí thép mà tất cả chúng ta,
08:18
that this elephant has,
194
483000
2000
mà chú voi này,
08:20
that conservation has, that big cats have.
195
485000
3000
mà quy luật sinh tồn, mà những con sư tử này sở hữu.
08:23
Everything has that will to survive,
196
488000
3000
Mọi vật đều có quyền để sinh tồn,
08:26
to fight, to push through that mental barrier
197
491000
2000
để chiến đấu, để vượt qua giới hạn tinh thần
08:28
and to keep going.
198
493000
3000
và để tiến lên.
08:31
And for us, in many ways,
199
496000
2000
Với chúng tôi, chú voi này, xét theo nhiều khía cạnh
08:33
this elephant has become
200
498000
2000
đã trở thành
08:35
a symbol of inspiration for us,
201
500000
2000
một biểu tượng của cảm hứng,
08:37
a symbol of that hope as we go forward in our work.
202
502000
3000
một biểu tượng cho niềm hy vọng cho chúng tôi tiếp tục công việc của mình.
08:40
(Applause)
203
505000
11000
(Vỗ tay)
08:51
Now back to the leopard.
204
516000
2000
Bây giờ trở lại với nàng báo gấm.
08:53
We were spending so much time with this leopard
205
518000
2000
Chúng tôi đã dành rất nhiều thời gian cho nàng báo này,
08:55
and getting to understand her individualism,
206
520000
2000
và bắt đầu hiểu chủ nghĩa cá nhân,
08:57
her personal character,
207
522000
2000
tính cách của nó
08:59
that maybe we were taking it a little bit far.
208
524000
3000
mà có lẽ chúng tôi đã đi hơi xa.
09:02
We were perhaps taking her for granted,
209
527000
2000
Có lẽ chúng tôi đã xem nhẹ nó,
09:04
and maybe she didn't like that that much.
210
529000
2000
và có thể nó không thích như thế.
09:06
This is about couples working together,
211
531000
2000
Đây là chuyện làm việc cùng nhau
09:08
and so I do need to say that within the vehicle
212
533000
3000
nên tôi cần phải nói là ở trong xe
09:11
we have quite strict territories, Beverly and I.
213
536000
3000
thì giữa Beverly và tôi có ranh giới khá rạch ròi.
09:14
Beverly sits on the one side
214
539000
2000
Beverly ngồi 1 bên
09:16
where all her camera gear is,
215
541000
2000
với thiết bị quay phim của cô ấy
09:18
and I'm on the other side where my space is.
216
543000
3000
và tôi thì ngồi ở bên kia với không gian của mình.
09:21
These are precious to us, these divides.
217
546000
3000
Và sự phân chia thế này rất quý giá với chúng tôi.
09:24
BJ: But when this little cub saw
218
549000
2000
BJ: Thế nhưng khi cô báo con này thấy rằng
09:26
that I had vacated my seat
219
551000
2000
tôi đã rời khỏi chỗ của mình
09:28
and climbed to the back to get some camera gear,
220
553000
2000
và trèo ra sau để lấy vài thiết bị quay phim
09:30
she came in like a curious cat
221
555000
2000
thì nàng ta tò mò trèo lên
09:32
to come and investigate.
222
557000
2000
để xem xét.
09:34
It was phenomenal, and we felt grateful
223
559000
3000
Điều này thật phi thường và chúng tôi đã cảm thấy rất biết ơn
09:37
that she trusted us to that extent.
224
562000
2000
khi cô nàng đã tin tưởng chúng tôi đến như vậy.
09:39
But at the same time, we were concerned
225
564000
2000
Nhưng đồng thời chúng tôi cũng rất lo lắng
09:41
that if she created this as a habit
226
566000
2000
là nếu điều này trở thành thói quen và cô nàng
09:43
and jumped into somebody else's car,
227
568000
2000
cứ nhảy lên xe người khác như vậy
09:45
it might not turn out the same way --
228
570000
2000
thì kết quả sẽ không được tốt đẹp thế này.
09:47
she might get shot for that.
229
572000
2000
Nó có thể bị bắn.
09:49
So we knew we had to react quickly.
230
574000
3000
Vậy nên chúng tôi biết là chúng tôi cần phải nhanh chóng hành động.
09:52
And the only way we thought we could
231
577000
3000
Và cách duy nhất chúng tôi nghĩ chúng tôi có thể đuổi nó đi
09:55
without scaring her
232
580000
2000
mà không làm nó sợ là cố gắng tao ra một tiếng gầm
09:57
is to try and simulate a growl like her mother would make --
233
582000
2000
giống như mẹ nó hay làm,
09:59
a hiss and a sound.
234
584000
2000
bằng tiếng huýt gió và âm thanh.
10:01
So Dereck turned on the heater fan in the car --
235
586000
2000
Vậy nên Dereck đã có sáng kiến là bât quạt sưởi
10:03
very innovative.
236
588000
2000
ở trong xe lên.
10:05
DJ: It was the only way for me to save the marriage,
237
590000
2000
DJ: Đó cũng là cách duy nhất để tôi cứu vãn hôn nhân của mình
10:07
because Beverly felt she was being replaced, you see.
238
592000
2000
vì Beverly cảm thấy là cô ấy đang bị thay thế.
10:09
(Laughter)
239
594000
3000
(Tiếng cười)
10:12
But really and truly, this was how
240
597000
2000
Nhưng thật sự đây đã là cách
10:14
this little leopard was displaying
241
599000
2000
mà cô báo nhỏ này thể hiện
10:16
her individual personality.
242
601000
2000
cá tính của nó.
10:18
But nothing prepared us
243
603000
2000
Nhưng chúng tôi đã không được chuẩn bị
10:20
for what happened next in our relationship with her,
244
605000
2000
cho điều gì sẽ xảy ra tiếp trong mối quan hệ của mình với nàng ta,
10:22
when she started hunting.
245
607000
2000
khi cô nàng bắt đầu đi săn.
10:24
BJ: And on this first hunt, we truly were excited.
246
609000
3000
BJ: Và trong cuộc đi săn đầu tiên, chúng tôi thật sự đã rất phấn khích.
10:27
It was like watching a graduation ceremony.
247
612000
2000
Chúng tôi cảm giác như chúng tôi là cha mẹ đỡ đầu
10:29
We felt like we were surrogate parents.
248
614000
2000
đang chứng kiến một buổi lễ tốt nghiệp vậy.
10:31
And of course, we knew now
249
616000
2000
Và dĩ nhiên chúng tôi biết từ bây giờ
10:33
that she was going to survive.
250
618000
2000
nó sẽ sống sót được.
10:35
But only when we saw the tiny baby baboon
251
620000
3000
Nhưng phải đến khi chúng tôi thấy con khỉ đầu chó sơ sinh này
10:38
clinging to the mother's fur
252
623000
2000
bám vào lông của mẹ nó
10:40
did we realize that something very unique
253
625000
2000
thì chúng tôi mới nhận ra một điều thật đặc biệt
10:42
was taking place here with Legadema.
254
627000
3000
sắp xảy ra ở đây với Legadema.
10:45
And of course, the baby baboon was so innocent,
255
630000
3000
Con khỉ sơ sinh này rất ngây thơ nên
10:48
it didn't turn and run.
256
633000
2000
nó chẳng hề quay đầu và bỏ chạy.
10:50
So what we watched
257
635000
2000
Và điều chúng tôi đã quan sát được
10:52
over the next couple of hours
258
637000
2000
trong vài giờ sau đó
10:54
was very unique.
259
639000
2000
thật sự rất đặc biệt.
10:57
It was absolutely amazing
260
642000
2000
Chúng tôi đã rất ấn tượng khi
10:59
when she picked it up to safety,
261
644000
2000
Legadema đã nhặt con khỉ đem tới nơi an toàn
11:01
protecting it from the hyena.
262
646000
3000
và bảo vệ nó khỏi lũ linh cẩu.
11:04
And over the next five hours,
263
649000
3000
Và trong năm giờ tiếp theo,
11:07
she took care of it.
264
652000
2000
cô nàng đã chăm sóc con khỉ sơ sinh.
11:09
We realized that we actually don't know everything,
265
654000
3000
Chúng tôi nhận ra chúng tôi thật sự không biết hết mọi thứ,
11:12
and that nature is so unpredictable,
266
657000
4000
và thiên nhiên thì luôn đầy bất ngờ,
11:16
we have to be open at all times.
267
661000
3000
nên chúng tôi phải luôn sẵn sàng tiếp thu cái mới.
11:19
DJ: Okay, so she was a little bit rough.
268
664000
2000
DJ: Chà, cô nàng có vẻ hơi mạnh bạo đây!
11:21
(Laughter)
269
666000
5000
(Tiếng cười)
11:26
But in fact,
270
671000
3000
Nhưng thật sự
11:30
what we were seeing here was interesting.
271
675000
3000
những gì chúng ta đang thấy ở đây rất thú vị.
11:33
Because she is a cub wanting to play,
272
678000
3000
Cô nàng là 1 cô báo con muốn chơi đùa,
11:36
but she was also a predator needing to kill,
273
681000
3000
nhưng cũng là 1 thợ săn muốn giết chóc,
11:39
and yet conflicted in some way,
274
684000
2000
nhưng lại mâu thuẫn với bản thân
11:41
because she was also an emerging mother.
275
686000
3000
vì cô nàng cũng muốn tỏ ra mình là 1 bà mẹ.
11:44
She had this maternal instinct,
276
689000
2000
Nàng ta có bản năng làm mẹ
11:46
much like a young girl on her way to womanhood,
277
691000
3000
cũng giống như 1 thiếu nữ đang trên đường trở thành phụ nữ vậy.
11:50
and so this really took us to this new level
278
695000
3000
Điều này thật sự đã mở ra một chân trời mới
11:53
of understanding that personality.
279
698000
3000
cho chúng tôi trong việc hiểu thêm về tính cách của nó.
11:58
BJ: And of course, through the night, they lay together.
280
703000
3000
BJ: Và dĩ nhiên suốt đêm đó chúng đã nằm cùng nhau.
12:01
They ended up sleeping for hours.
281
706000
2000
Chúng đã ngủ trong nhiều giờ liền.
12:03
But I have to tell you --
282
708000
2000
Mọi người luôn luôn hỏi, "Chuyện gì đã xảy ra với con khỉ đầu chó con đó?"
12:05
everybody always asks, "What happened to the baby baboon?"
283
710000
2000
Tôi phải nói với các bạn rằng
12:07
It did die,
284
712000
2000
nó đã chết.
12:09
and we suspect it was from the freezing winter nights.
285
714000
3000
Và chúng tôi nghĩ nguyên nhân là do những đêm mùa đông giá lạnh.
12:13
DJ: So at this stage, I guess,
286
718000
2000
DJ: Tôi đoán đến giai đoạn này thì
12:15
we had very, very firm ideas
287
720000
2000
chúng ta đã có những khái niệm rất, rất vững chắc
12:17
on what conservation meant.
288
722000
2000
về ý nghĩa của sự bảo tồn.
12:19
We had to deal with these individual personalities.
289
724000
3000
Chúng ta phải giao tiếp với những cá thể độc lập này.
12:22
We had to deal with them with respect
290
727000
3000
Chúng ta phải đối xử trân trọng
12:25
and celebrate them.
291
730000
2000
và hoan nghênh chúng.
12:27
And so we, with the National Geographic, formed the Big Cats Initiative
292
732000
3000
Vì thế cho nên chúng tôi, cùng với tạp chí National Geographic, đã thành lập Big Cats Initiative
12:30
to march forward into conservation,
293
735000
2000
để phát triển sự bảo tồn,
12:32
taking care of the big cats that we loved --
294
737000
2000
để chăm sóc những "con mèo lớn" mà chúng ta yêu quý
12:34
and then had an opportunity to look back over the last 50 years
295
739000
3000
và có cơ hội để nhìn lại những gì
12:37
to see how well we had all collectively been doing.
296
742000
3000
chúng ta đã làm trong 50 năm vừa qua.
12:40
So when Beverly and I were born,
297
745000
2000
Lúc Beverly và tôi ra đời
12:42
there were 450,000 lions,
298
747000
2000
số lượng sư tử là 450,000 con.
12:44
and today there are 20,000.
299
749000
3000
Bây giờ chỉ còn 20,000 con.
12:47
Tigers haven't fared any better --
300
752000
2000
Loài hổ cũng chịu chung số phận,
12:49
45,000
301
754000
2000
từ 45,000 con
12:51
down to maybe 3,000.
302
756000
2000
xuống còn khoảng 3,000 con.
12:53
BJ: And then cheetahs have crashed
303
758000
2000
BJ: Còn loài báo gêpa (cheetah)
12:55
all the way down to 12,000.
304
760000
2000
thì đã xuống tới mức 12,000 con.
12:57
Leopards have plummeted
305
762000
2000
Loài báo gấm thì giảm mạnh
12:59
from 700,000
306
764000
2000
từ 700 ngàn con
13:01
down to a mere 50,000.
307
766000
2000
xuống chỉ còn 50,000 con.
13:03
Now in the extraordinary time
308
768000
2000
Trong khoảng thời gian
13:05
that we have worked with Legadema --
309
770000
2000
5 năm đặc biệt
13:07
which is really over a five-year period --
310
772000
2000
khi chúng tôi làm việc với Legadema,
13:09
10,000 leopards were legally shot
311
774000
3000
10,000 con báo đã bị bắn một cách hợp pháp
13:12
by safari hunters.
312
777000
2000
bởi những thợ săn.
13:14
And that's not the only leopards
313
779000
2000
Và không chỉ có bao nhiêu đó con báo đã bị giết
13:16
that were being killed through that period.
314
781000
2000
vào thời điểm đó.
13:18
There's an immense amount of poaching as well,
315
783000
3000
Số lượng săn trộm trong thực tế cũng rất lớn.
13:21
and so possibly the same amount.
316
786000
2000
Nên có thể số báo bị giết do săn trộm cũng tương đương 10,000.
13:23
It's simply not sustainable.
317
788000
2000
Điều này thật quá sức chịu đựng.
13:25
We admire them,
318
790000
2000
Chúng ta ngưỡng mộ
13:27
and we fear them,
319
792000
2000
và sợ hãi chúng.
13:29
and yet, as man, we want to steal their power.
320
794000
3000
Thế nhưng con người chúng ta vẫn muốn tước đoạt uy quyền của chúng.
13:34
It used to be the time
321
799000
2000
Đã từng có thời gian
13:36
where only kings wore a leopard skin,
322
801000
3000
mà chỉ có những vị vua mới mặc da báo,
13:39
but now throughout rituals and ceremonies,
323
804000
2000
nhưng bây giờ thì cả thầy mo và trưởng làng cũng mặc
13:41
traditional healers and ministers.
324
806000
3000
trong những nghi thức và nghi lễ.
13:44
And of course, looking at this lion paw
325
809000
3000
Khi nhìn thấy bàn chân sư tử
13:47
that has been skinned,
326
812000
2000
vừa bị lột da này,
13:49
it eerily reminds me
327
814000
2000
tôi lại nhớ đến
13:51
of a human hand,
328
816000
2000
bàn tay của một con người.
13:53
and that's ironic, because their fate is in our hands.
329
818000
3000
Và điều đó thật oái oăm làm sao, khi mà số phận của chúng lại nằm trong tay chúng ta.
13:56
DJ: There's a burgeoning bone trade.
330
821000
2000
DJ: Giao dịch buôn bán xương hiện nay đang phát triển.
13:58
South Africa just released some lion bones onto the market.
331
823000
3000
Nam Phi vừa đưa xương sư tử vào thị trường.
14:01
Lion bones and tiger bones look exactly the same,
332
826000
3000
Xương sư tử và xương hổ thì giống y như nhau,
14:04
and so in a stroke, the lion bone industry
333
829000
3000
nên chẳng mấy chốc mà nền công nghiệp xương sư tử
14:07
is going to wipe out all the tigers.
334
832000
3000
sẽ lấn lướt nền công nghiệp xương hổ.
14:10
So we have a real problem here,
335
835000
2000
Vì vậy chúng ta có một vấn đề thực sự không thua
14:12
no more so than the lions do, the male lions.
336
837000
3000
gì những con sư tử gặp phải. Đó là những con sư tử đực.
14:15
So the 20,000 lion figure that you just saw
337
840000
3000
Thống kê 20,000 con sư tử mà các bạn vừa thấy
14:18
is actually a red herring,
338
843000
2000
thật ra chỉ là con số cảnh báo.
14:20
because there may be 3,000 or 4,000 male lions,
339
845000
3000
bởi vì chỉ có khoảng 3 hay 4 ngàn sư tử đực,
14:23
and they all are actually
340
848000
2000
và chúng đang bị nhiễm cùng
14:25
infected with the same disease.
341
850000
2000
một dịch bệnh.
14:27
I call it complacency --
342
852000
2000
Tôi gọi nó là sự tự mãn,
14:29
our complacency.
343
854000
2000
sự tự mãn của chúng ta.
14:31
Because there's a sport, there's an activity going on
344
856000
3000
Bởi vì có một môn thể thao, một hoạt động tiếp diễn
14:34
that we're all aware of, that we condone.
345
859000
3000
mà chúng ta đều biết đến và cho qua.
14:40
And that's probably because we haven't seen it
346
865000
2000
Có lẽ là vì chúng ta đã không nhìn nó
14:42
like we are today.
347
867000
2000
như chúng ta đang thấy hiện nay.
14:46
BJ: And you have to know
348
871000
2000
BJ: Các bạn nên biết rằng
14:48
that, when a male lion is killed,
349
873000
2000
khi một con sư tử đực bị giết thì
14:50
it completely disrupts the whole pride.
350
875000
3000
cả đàn sư tử sẽ bị xáo trộn hoàn toàn.
14:53
A new male comes into the area
351
878000
2000
Một con đực mới sẽ xâm chiếm lãnh thổ
14:55
and takes over the pride,
352
880000
2000
và bầy đàn.
14:57
and, of course, first of all kills all the cubs
353
882000
3000
Dĩ nhiên điều đầu tiên mà kẻ xâm chiếm làm là giết chết tất cả các sư tử con
15:00
and possibly some of the females that are defending their cubs.
354
885000
3000
và có thể cả một vài sư tử cái muốn bảo vệ đàn con.
15:03
So we've estimated
355
888000
2000
Vậy nên chúng tôi ước đoán
15:05
that between 20 [and] 30 lions are killed
356
890000
3000
khi một con sư tử được treo trên tường
15:08
when one lion is hanging on a wall
357
893000
3000
thì sẽ có từ 20 tới 30 con khác bị giết
15:11
somewhere in a far-off place.
358
896000
2000
ở 1 nơi xa xôi nào đó ngoài kia.
15:13
DJ: So what our investigations have shown
359
898000
2000
DJ: Những nghiên cứu của chúng tôi cho thấy
15:15
is that these lions are essential.
360
900000
2000
rằng những con sư tử này thật sự cần thiết.
15:17
They're essential to the habitat.
361
902000
2000
Chúng cần thiết với môi trường sống.
15:19
If they disappear,
362
904000
2000
Nếu chúng biến mất
15:21
whole ecosystems in Africa disappear.
363
906000
3000
thì cả hệ sinh thái ở châu Phi cũng sẽ biến mất theo.
15:24
There's an 80-billion-dollar-a-year
364
909000
2000
Mỗi năm châu Phi có được 80 tỷ đô la thu nhập
15:26
ecotourism revenue stream into Africa.
365
911000
3000
từ du lịch sinh thái.
15:29
So this is not just a concern about lions;
366
914000
3000
Vì vậy đây không chỉ là mối bận tâm về những con sư tử,
15:32
it's a concern about communities in Africa as well.
367
917000
3000
mà nó còn là sự quan tâm đến những cộng đồng ở châu Phi.
15:35
If they disappear, all of that goes away.
368
920000
3000
Nếu những con sư tử biến mất, thì tất cả sẽ không còn.
15:38
But what I'm more concerned about in many ways
369
923000
3000
Nhưng điều tôi lo ngại hơn nữa
15:41
is that, as we de-link ourselves from nature,
370
926000
3000
là khi chúng ta tách mình ra khỏi tự nhiên,
15:44
as we de-link ourselves spiritually
371
929000
2000
khi chúng ta tách rời tinh thần của mình
15:46
from these animals,
372
931000
2000
khỏi những con vật này.
15:48
we lose hope,
373
933000
3000
thì chúng ta mất đi hy vọng,
15:51
we lose that spiritual connection,
374
936000
3000
chúng ta mất đi sự gắn kết tinh thần,
15:54
our dignity, that thing within us
375
939000
3000
phẩm chất, những gì tồn tại trong chúng ta,
15:57
that keeps us connected to the planet.
376
942000
2000
những gì kết nối chúng ta với hành tinh này.
15:59
BJ: So you have to know, looking into the eyes
377
944000
3000
BJ: Các bạn phải thấy sự báo động cao độ
16:02
of lions and leopards right now,
378
947000
3000
khi nhìn vào mắt của những con sư tử,
16:05
it is all about critical awareness.
379
950000
2000
những con báo bây giờ.
16:07
And so what we are doing,
380
952000
2000
Nên những gì chúng tôi đang làm là sẽ
16:09
in February, we're bringing out a film called "The Last Lion,"
381
954000
3000
cho ra mắt bộ phim "Con sư tử cuối cùng" vào tháng Hai.
16:12
and "The Last Lion" is exactly
382
957000
2000
Và "Con sư tử cuối cùng" chính xác là
16:14
what is happening right now.
383
959000
2000
những gì đang xảy ra.
16:16
That is the situation we're in --
384
961000
2000
Đó là tình trạng mà chúng ta đang đối mặt -
16:18
the last lions.
385
963000
2000
những con sư tử cuối cùng.
16:20
That is, if we don't take action and do something,
386
965000
2000
Nếu chúng ta không hành động và làm một điều gì đó,
16:22
these plains will be completely devoid
387
967000
2000
thì những đồng bằng này sẽ hoàn toàn vắng mặt
16:24
of big cats,
388
969000
2000
những con mèo lớn,
16:26
and then, in turn, everything else will disappear.
389
971000
3000
rồi sau đó, theo trình tự mọi thứ khác cũng sẽ biến mất.
16:29
And simply, if we can't protect them,
390
974000
2000
Nói một cách đơn giản là nếu chúng ta không thể bảo vệ chúng,
16:31
we're going to have a job protecting ourselves as well.
391
976000
3000
thì chúng ta sẽ có việc khác để làm là bảo vệ chính chúng ta.
16:34
DJ: And in fact, that original thing that we spoke about
392
979000
3000
DJ: Và thực sự điều mà chúng tôi đã đề cập
16:37
and designed our lives by --
393
982000
2000
và đã định hướng cuộc sống của chúng tôi,
16:39
that conservation was all about respect
394
984000
2000
rằng sự bảo tồn tất cả là từ sự trân trọng
16:41
and celebration --
395
986000
2000
và ca ngợi,
16:43
is probably true. That's really what it needs.
396
988000
3000
đó là những gì cần thiết và đúng đắn.
16:46
We need it. We respect and celebrate each other
397
991000
3000
Chúng ta cần nó. Chúng ta trân trọng và ca ngợi lẫn nhau
16:49
as a man and a woman, as a community
398
994000
3000
như 1 người đàn ông và 1 người phụ nữ, như 1 cộng đồng,
16:52
and as part of this planet,
399
997000
2000
như một phần của hành tinh này,
16:54
and we need to continue that.
400
999000
2000
và chúng ta cần tiếp tục làm như thế.
16:56
And Legadema?
401
1001000
2000
Còn Legadema?
16:58
Well we can report, in fact,
402
1003000
2000
Về nó thì chúng tôi có thể thông báo rằng,
17:00
that we're grandparents.
403
1005000
2000
chúng tôi đã lên chức ông bà rồi.
17:02
(Laughter)
404
1007000
2000
(Tiếng cười)
17:04
BJ/DJ: Thank you very much.
405
1009000
2000
BJ/DJ: Cảm ơn các bạn rất nhiều.
17:06
(Applause)
406
1011000
7000
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Beverly + Dereck Joubert - Conservationists, filmmakersDocumentary filmmakers Beverly and Dereck Joubert have worked to conserve wildlife for more than 25 years. As National Geographic Explorers in Residence, the couple influences public policy and perceptions.
Why you should listen
For nearly three decades, conservationists Beverly and Dereck Joubert have celebrated nature and wildlife in documentaries, books, scientific journals, photographs and magazine articles. The couple’s arresting visual work—which includes the widely viewed film Eternal Enemies: Lions and Hyena -- has earned them five Emmys and many other awards. The Jouberts, both National Geographic Explorers in Residence based in Botswana, are dedicated to understanding and preserving key species throughout the African continent. The couple is particularly interested in large predators, and lead the Big Cats Initiative, a campaign to stop dwindling populations and bolster public awareness.
Beverly and Dereck are also building a new model for preservation as partners in Great Plains Conservation. Striking a balance of preservation, community and commerce, GPC aims to save endangered habitats in Africa and surrounding the Indian Ocean through low-impact tourism and the sale of carbon credits and villas or bush homes.
Their new movie is The Last Lions, opening February 18, 2011.
Beverly + Dereck Joubert | Speaker | TED.com