TED2012
Leymah Gbowee: Unlock the intelligence, passion, greatness of girls
Leymah Gbowee: mở khóa thông minh, niềm đam mê, sự vĩ đại của các cô gái
Filmed:
Readability: 3
1,320,003 views
Giải Nobel Hòa bình Leymah Gbowee có hai câu chuyện mạnh mẽ để nói - chuyển đổi cuộc sống của riêng mình, và của tiềm năng chưa được khai thác của các cô gái trên khắp thế giới. Chúng ta có thể biến đổi thế giới bằng cách mở khóa vĩ đại của các cô gái?
Leymah Gbowee - Peace activist, Nobelist
Leymah Gbowee is a peace activist in Liberia. She led a women's movement that was pivotal in ending the Second Liberian Civil War in 2003, and now speaks on behalf of women and girls around the world. Full bio
Leymah Gbowee is a peace activist in Liberia. She led a women's movement that was pivotal in ending the Second Liberian Civil War in 2003, and now speaks on behalf of women and girls around the world. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
Many times
0
0
2000
Đã nhiều lần
00:17
I go around the world to speak,
1
2000
3000
khi tôi đi khắp thế giới để nói chuyện,
00:20
and people ask me questions
2
5000
2000
mọi người đã hỏi tôi nhiều câu hỏi
00:22
about the challenges,
3
7000
2000
về những thách thức,
00:24
my moments,
4
9000
3000
những khoảnh khắc của tôi,
00:27
some of my regrets.
5
12000
2000
và một số những tiếc nuối của tôi.
00:29
1998:
6
14000
3000
Năm 1998:
00:32
A single mother of four,
7
17000
2000
Là một người mẹ đơn thân của bốn đứa con
00:34
three months after the birth of my fourth child,
8
19000
4000
ba tháng sau khi sinh đứa thứ 4,
00:38
I went to do a job
9
23000
3000
tôi đã đi làm việc
00:41
as a research assistant.
10
26000
4000
ở vị trí là một trợ lý nghiên cứu.
00:45
I went to Northern Liberia.
11
30000
3000
Tôi đi đến Bắc Liberia.
00:48
And as part of the work,
12
33000
3000
Và như là một phần của công việc,
00:51
the village would give you lodgings.
13
36000
3000
ngôi làng sẽ cung cấp cho bạn chỗ ở.
00:54
And they gave me lodging with a single mother
14
39000
3000
Và họ đã để tôi ở với một bà mẹ đơn thân
00:57
and her daughter.
15
42000
2000
cùng với con gái của cô ấy.
00:59
This girl happened to be
16
44000
3000
Cô bé này tình cờ lại là
01:02
the only girl in the entire village
17
47000
2000
cô bé duy nhất trong làng
01:04
who had made it
18
49000
2000
được theo học
01:06
to the ninth grade.
19
51000
2000
đến lớp 9.
01:08
She was the laughing stock of the community.
20
53000
3000
Cô là trò cười của cộng đồng.
01:11
Her mother was often told by other women,
21
56000
3000
Mẹ cô thường bị những người phụ nữ khác bảo,
01:14
"You and your child
22
59000
2000
"Chị và con chị
01:16
will die poor."
23
61000
3000
sẽ chết trong nghèo đói"
01:19
After two weeks of working in that village,
24
64000
3000
Sau hai tuần làm việc trong ngôi làng đó,
01:22
it was time to go back.
25
67000
2000
đến lúc phải trở về
01:24
The mother came to me, knelt down,
26
69000
4000
Người mẹ đến gặp tôi, quỳ xuống,
01:28
and said, "Leymah, take my daughter.
27
73000
4000
và nói, "Leymah, hãy nhận lấy con gái tôi.
01:32
I wish for her
28
77000
2000
Tôi muốn nó
01:34
to be a nurse."
29
79000
3000
sẽ trở thành một y tá."
01:37
Dirt poor, living in the home with my parents,
30
82000
4000
Nghèo khổ, sống cùng một nhà với cha mẹ,
01:41
I couldn't afford to.
31
86000
3000
tôi không đủ khả năng để nhận cô bé.
01:44
With tears in my eyes,
32
89000
2000
tôi khóc
01:46
I said, "No."
33
91000
3000
và nói, "Không."
01:49
Two months later,
34
94000
2000
Hai tháng sau,
01:51
I go to another village
35
96000
2000
tôi đi đến một ngôi làng khác
01:53
on the same assignment
36
98000
2000
trên cùng một sự phân công
01:55
and they asked me to live with the village chief.
37
100000
4000
và họ yêu cầu tôi sống với trưởng thôn.
01:59
The women's chief of the village has this little girl,
38
104000
3000
ngôi làng này có một cô bé
02:02
fair color like me,
39
107000
2000
màu da giống như tôi
02:04
totally dirty.
40
109000
2000
vô cùng bẩn.
02:06
And all day she walked around
41
111000
2000
Và cả ngày, cô đi vòng vòng
02:08
only in her underwear.
42
113000
2000
với duy nhất bộ đồ lót trên người.
02:10
When I asked, "Who is that?"
43
115000
3000
Khi tôi hỏi, "đó là ai vậy?"
02:13
She said, "That's Wei.
44
118000
2000
Bà nói, "Đó là Wei
02:15
The meaning of her name is pig.
45
120000
3000
ý nghĩa tên gọi của cô là lợn.
02:18
Her mother died while giving birth to her,
46
123000
3000
Mẹ cô bé chết khi sinh cô,
02:21
and no one had any idea who her father was."
47
126000
3000
và không ai biết cha cô là ai."
02:24
For two weeks, she became my companion,
48
129000
3000
Trong hai tuần, cô bé trở thành bạn đồng hành của tôi,
02:27
slept with me.
49
132000
2000
ngủ với tôi.
02:29
I bought her used clothes
50
134000
2000
Tôi mua quần áo cần thiết cho cô bé
02:31
and bought her her first doll.
51
136000
2000
và mua cho cô bé con búp bê đầu tiên
02:33
The night before I left,
52
138000
3000
Đêm trước khi tôi rời đi,
02:36
she came to the room
53
141000
2000
cô bé trở về phòng
02:38
and said, "Leymah, don't leave me here.
54
143000
2000
và nói, "Leymah, đừng bỏ cháu lại đây.
02:40
I wish to go with you.
55
145000
2000
cháu muốn đi với cô.
02:42
I wish to go to school."
56
147000
2000
Cháu muốn đi học.
02:44
Dirt poor, no money,
57
149000
3000
"Nghèo khó, không có tiền,
02:47
living with my parents,
58
152000
2000
sống chung nhà với cha mẹ,
02:49
I again said, "No."
59
154000
2000
tôi lại nói, "Không."
02:51
Two months later,
60
156000
2000
Hai tháng sau,
02:53
both of those villages fell into another war.
61
158000
3000
cả hai ngôi làng đều chìm vào một cuộc chiến tranh khác.
02:56
Till today, I have no idea
62
161000
4000
Đến giờ, tôi không biết
03:00
where those two girls are.
63
165000
2000
hai cô bé đó ở đâu nữa.
03:02
Fast-forward, 2004:
64
167000
4000
Rất nhanh về sau, năm 2004
03:06
In the peak of our activism,
65
171000
3000
ở đỉnh cao của hoạt động tuyên truyền
03:09
the minister of Gender Liberia called me
66
174000
2000
Bộ trưởng Bộ Giới Tính Liberia gọi cho tôi
03:11
and said, "Leymah, I have a nine-year-old for you.
67
176000
3000
và nói, "Leymah, tôi có một đứa bé chín tuổi giao cho chị
03:14
I want you to bring her home
68
179000
2000
tôi muốn chị đưa nó về nhà chị
03:16
because we don't have safe homes."
69
181000
2000
bởi vì chúng tôi không có nơi an toàn dành cho bé ".
03:18
The story of this little girl:
70
183000
2000
Câu chuyện của cô bé này:
03:20
She had been raped
71
185000
2000
Cô đã bị hãm hiếp
03:22
by her paternal grandfather
72
187000
2000
bởi chính ông nội của cô
03:24
every day for six months.
73
189000
2000
mỗi ngày trong suốt sáu tháng trời.
03:26
She came to me bloated,
74
191000
3000
Cô bé đến với tôi sưng húp
03:29
very pale.
75
194000
2000
rất xanh xao.
03:31
Every night I'd come from work and lie on the cold floor.
76
196000
3000
Mỗi tối, tôi đi làm về và nằm trên sàn nhà lạnh.
03:34
She'd lie beside me
77
199000
2000
Cô bé nằm bên cạnh tôi
03:36
and say, "Auntie, I wish to be well.
78
201000
3000
và nói, "Dì ơi, cháu muốn điều tốt lành.
03:39
I wish to go to school."
79
204000
3000
Cháu muốn đi học."
03:42
2010:
80
207000
2000
2010:
03:44
A young woman stands before President Sirleaf
81
209000
3000
Một phụ nữ trẻ đứng trước Tổng thống Sirleaf
03:47
and gives her testimony
82
212000
2000
và đưa ra bằng chứng
03:49
of how she and her siblings live together,
83
214000
3000
về việc cô và các anh chị em sống với nhau như thế nào,
03:52
their father and mother died during the war.
84
217000
3000
cha và mẹ của họ đã chết trong chiến tranh.
03:55
She's 19; her dream is to go to college
85
220000
3000
Cô ấy 19, ước mơ của cô là được học đại học
03:58
to be able to support them.
86
223000
2000
để có thể hỗ trợ cho họ.
04:00
She's highly athletic.
87
225000
2000
Cô ấy rất khỏe mạnh
04:02
One of the things that happens
88
227000
2000
Có một việc xảy ra
04:04
is that she applies for a scholarship.
89
229000
2000
đó là cô xin được học bổng.
04:06
Full scholarship. She gets it.
90
231000
2000
Học bổng toàn phần. Cô nhận được nó
04:08
Her dream of going to school,
91
233000
2000
Ước mơ được đến trường,
04:10
her wish of being educated,
92
235000
2000
ước muốn được học tập,
04:12
is finally here.
93
237000
2000
cuối cùng đã đến.
04:14
She goes to school on the first day.
94
239000
3000
Cô đến trường vào ngày đầu tiên.
04:17
The director of sports
95
242000
2000
Giám đốc thể thao
04:19
who's responsible for getting her into the program
96
244000
2000
người chịu trách nhiệm đưa cô ấy vào chương trình
04:21
asks her to come out of class.
97
246000
2000
yêu cầu cô bước ra khỏi lớp
04:23
And for the next three years,
98
248000
2000
Và trong ba năm tới,
04:25
her fate will be
99
250000
2000
số phận của cô
04:27
having sex with him every day,
100
252000
3000
là sẽ phải quan hệ tình dục với anh ta mỗi ngày,
04:30
as a favor for getting her in school.
101
255000
3000
như lời cảm ơn vì đã đồng ý cho cô vào trường.
04:33
Globally, we have policies,
102
258000
4000
Trên toàn cầu, chúng tôi có các chính sách,
04:37
international instruments,
103
262000
2000
các văn kiện quốc tế,
04:39
work leaders.
104
264000
2000
các nhà lãnh đạo.
04:41
Great people have made commitments --
105
266000
2000
Rất nhiều người đã thực hiện cam kết
04:43
we will protect our children
106
268000
3000
- chúng tôi sẽ bảo vệ con cái chúng ta
04:46
from want and from fear.
107
271000
2000
khỏi những thiếu thốn và sợ hãi.
04:48
The U.N. has the Convention on the Rights of the Child.
108
273000
4000
Liên Hợp Quốc có Công ước về Quyền trẻ em.
04:52
Countries like America, we've heard things like No Child Left Behind.
109
277000
4000
ở những quốc gia như Mỹ, chúng tôi đã nghe những điều như Không đứa trẻ nào bị bỏ lại
04:56
Other countries come with different things.
110
281000
3000
Những quốc gia khác thì có những câu khác nhau.
04:59
There is a Millennium Development called Three
111
284000
2000
Có một tổ chức Phát triển Thiên niên kỷ được gọi là Three
05:01
that focuses on girls.
112
286000
4000
tập trung vào những cô gái.
05:05
All of these great works by great people
113
290000
2000
Tất cả những công trình lớn lao này thực hiện bởi những con nguời tuyệt vời
05:07
aimed at getting young people
114
292000
2000
nhằm đưa những người trẻ tuổi
05:09
to where we want to get them globally,
115
294000
3000
đến nơi chúng tôi muốn để chúng đến toàn cầu
05:12
I think, has failed.
116
297000
2000
tôi nghĩ rằng, đã không thành công.
05:14
In Liberia, for example,
117
299000
3000
Ví dụ như ở Liberia,
05:17
the teenage pregnancy rate
118
302000
2000
tỷ lệ mang thai tuổi thiếu niên
05:19
is three to every 10 girls.
119
304000
4000
là cứ 10 nguời thì có 3 nguời mang thai.
05:23
Teen prostitution is at its peak.
120
308000
3000
Mại dâm trẻ vị thành niên lên đến đỉnh điểm
05:26
In one community, we're told,
121
311000
2000
Trong một cộng đồng, chúng tôi được bảo rằng
05:28
you wake up in the morning
122
313000
2000
bạn thức dậy vào buổi sáng
05:30
and see used condoms like used chewing gum paper.
123
315000
4000
và thấy những bao cao su đã qua sử dụng giống như giấy kẹo cao su đã qua sử dụng
05:34
Girls as young as 12 being prostituted
124
319000
3000
Những cô bé cỡ 12 tuổi bị đưa đi bán dâm
05:37
for less than a dollar a night.
125
322000
4000
chưa tới 1$ cho 1 đêm
05:41
It's disheartening, it's sad.
126
326000
3000
điều đó thật nản lòng, thật buồn
05:44
And then someone asked me,
127
329000
2000
Và rồi sau đó có người hỏi tôi
05:46
just before my TEDTalk, a few days ago,
128
331000
2000
chỉ mới trước buổi nói chuyện của tôi ở TEd vài ngày
05:48
"So where is the hope?"
129
333000
2000
" vậy hi vọng ở đâu?"
05:50
Several years ago, a few friends of mine
130
335000
3000
Vài năm trước, một vài người bạn của tôi
05:53
decided we needed to bridge the disconnect
131
338000
2000
quyết định chúng tôi cần nối kết
05:55
between our generation
132
340000
2000
giữa thế hệ của chúng ta
05:57
and the generation of young women.
133
342000
2000
và thế hệ của những người phụ nữ trẻ
05:59
It's not enough to say
134
344000
2000
Không đủ để nói
06:01
you have two Nobel laureates from the Republic of Liberia
135
346000
3000
bạn có 2 giải Nobel từ Cộng hòa Liberia
06:04
when your girls' kids are totally out there
136
349000
3000
khi mà những bé gái đang ở ngoài kia
06:07
and no hope, or seemingly no hope.
137
352000
3000
không hi vọng hay gần như là vô vọng
06:10
We created a space
138
355000
2000
Chúng tôi tạo ra một nơi
06:12
called the Young Girls Transformative Project.
139
357000
3000
gọi là Dự án thay đổi các bé gé gái.
06:15
We go into rural communities
140
360000
3000
Chúng tôi đi đến những vùng nông thôn
06:18
and all we do, like has been done in this room,
141
363000
3000
và tất cả những gì chúng tôi làm, như những gì chúng tôi làm tại đây,
06:21
is create the space.
142
366000
3000
là tạo ra một nơi
06:24
When these girls sit,
143
369000
2000
Khi những cô bé đó ngồi xuống,
06:26
you unlock intelligence,
144
371000
3000
Bạn để đưa ra sự hiểu biết,
06:29
you unlock passion,
145
374000
3000
bạn để lộ ra đam mê
06:32
you unlock commitment,
146
377000
2000
bạn mở khóa những cam kết
06:34
you unlock focus,
147
379000
2000
Bạn khai mở những điểm tập trung
06:36
you unlock great leaders.
148
381000
2000
Bạn đánh thức những nhà lãnh đạo vĩ đại
06:38
Today, we've worked with over 300.
149
383000
3000
Ngày nay, chúng tôi đã làm việc với hơn 300 nguời
06:41
And some of those girls
150
386000
2000
Và một vài trong số những cô gái đó
06:43
who walked in the room very shy
151
388000
2000
ban bước vào phòng rất nhút nhát
06:45
have taken bold steps, as young mothers,
152
390000
3000
đã có những bước đi Táo bạo, là những bà mẹ trẻ
06:48
to go out there and advocate
153
393000
3000
ra ngoài kia Và Đấu tranh cho
06:51
for the rights of other young women.
154
396000
3000
quyền của những nguời mẹ trẻ khác
06:54
One young woman I met,
155
399000
2000
tôi đã gặp một ngời phụ nữ trẻ,
06:56
teen mother of four,
156
401000
2000
nguời mẹ tuổi vị thành niên của 4 đứa con
06:58
never thought about finishing high school,
157
403000
2000
chưa bao giờ nghĩ đến việc sẽ hoàn thành việc học ở trờng trung học
07:00
graduated successfully;
158
405000
3000
đã tốt nghiệp thành công
07:03
never thought about going to college,
159
408000
2000
chưa bao giờ nghĩ về việc học đại học
07:05
enrolled in college.
160
410000
2000
đã đăng kí vào một trường đại học
07:07
One day she said to me,
161
412000
2000
Một ngày cô ấy nói với tôi
07:09
"My wish is to finish college
162
414000
2000
" mong ước của tôi là hoàn thành bậc đại học
07:11
and be able to support my children."
163
416000
2000
và có thể hỗ trợ cho các con của tôi"
07:13
She's at a place where she can't find money
164
418000
2000
cô ấy đang ở nơi mà cô ấy không kiếm được tiền
07:15
to go to school.
165
420000
2000
để đi học
07:17
She sells water, sells soft drinks
166
422000
3000
Cô bán nước, nước giải khát
07:20
and sells recharge cards for cellphones.
167
425000
4000
và bán thẻ nạp tiền điện thoại.
07:24
And you would think she would take that money
168
429000
2000
Và bạn sẽ nghĩ rằng, cô ấy sẽ lấy tiền đó
07:26
and put it back into her education.
169
431000
3000
và dành cho việc học của mình
07:29
Juanita is her name.
170
434000
2000
Juanita là tên của cô gái ấy.
07:31
She takes that money
171
436000
2000
Cô đem tiền đó
07:33
and finds single mothers in her community
172
438000
3000
và tìm những nguời mẹ đơn thân trong cộng đồng
07:36
to send back to school.
173
441000
2000
và gửi về trường.
07:38
Says, "Leymah, my wish
174
443000
2000
cô ấy nói: " Laymah, ước muốn của tôi
07:40
is to be educated.
175
445000
2000
là đợc học tập.
07:42
And if I can't be educated,
176
447000
2000
và nếu tôi không được học hành,
07:44
when I see some of my sisters being educated,
177
449000
3000
thì khi mà tôi thấy các chị em của tôi đươc học tập
07:47
my wish has been fulfilled.
178
452000
2000
thì ước muốn của tôi đã hoàn thành
07:49
I wish for a better life.
179
454000
2000
Tôi ước có cuộc sống tốt đẹp hơn.
07:51
I wish for food for my children.
180
456000
2000
Tôi ước có thực phẩm cho lũ trẻ
07:53
I wish that sexual abuse and exploitation in schools would stop."
181
458000
5000
Tôi ước rằng việc lạm dụng tình dục ở trường học sẽ dừng lại
07:58
This is the dream of the African girl.
182
463000
2000
đây là mơ ước của những cô gái châu phi
08:00
Several years ago,
183
465000
2000
Vài năm về trước
08:02
there was one African girl.
184
467000
2000
có một cô gái châu Phi
08:04
This girl had a son
185
469000
2000
Cô ta có một đứa con trai
08:06
who wished for a piece of doughnut
186
471000
3000
nó ước có một mẩu bánh donut
08:09
because he was extremely hungry.
187
474000
3000
bởi vì nó vô cùng đói bụng.
08:12
Angry, frustrated,
188
477000
3000
Tức giận, sụp đổ
08:15
really upset
189
480000
2000
vô cùng buồn rầu
08:17
about the state of her society
190
482000
3000
về tình trạng của xã hội ấy
08:20
and the state of her children,
191
485000
2000
và về tình trạng của những đứa con của cô ấy
08:22
this young girl started a movement,
192
487000
2000
cô gái này bắt đầu thay đổi
08:24
a movement of ordinary women
193
489000
2000
một thay đổi của những ngời phụ nữ bình thường
08:26
banding together
194
491000
2000
cùng với nhau
08:28
to build peace.
195
493000
2000
để xây dựng hòa bình.
08:30
I will fulfill the wish.
196
495000
2000
Tôi sẽ thực hiện mong ước
08:32
This is another African girl's wish.
197
497000
2000
đầy là mong ước của một cô gái châu Phi khác
08:34
I failed to fulfill the wish of those two girls.
198
499000
2000
tôi không thực hiện đợc mong ước của những cô gái này đợc
08:36
I failed to do this.
199
501000
2000
Tôi không làm điều này
08:38
These were the things that were going through the head of this other young woman --
200
503000
3000
Có những suy nghĩ đang lướt qua trong đầu những ngời phụ nữ này
08:41
I failed, I failed, I failed.
201
506000
3000
Tôi thất bại, thất bại, thất bại
08:44
So I will do this.
202
509000
4000
Vì vậy, tôi sẽ làm điều này
08:48
Women came out,
203
513000
2000
Giới phụ nữ đã đứng lên,
08:50
protested a brutal dictator,
204
515000
3000
phản đối chế độ độc tài tàn bạo,
08:53
fearlessly spoke.
205
518000
3000
mạnh dạn lên tiếng.
08:56
Not only did the wish of a piece of doughnut come true,
206
521000
4000
Không chỉ mong muốn có một miếng bánh donut thành hiện thực
09:00
the wish of peace came true.
207
525000
2000
mà mong ước về hòa bình cũng thành hiện thật
09:02
This young woman
208
527000
2000
Người phụ nữ trẻ này
09:04
wished also to go to school.
209
529000
2000
cũng ước được đi học
09:06
She went to school.
210
531000
2000
Cô ấy đã được đi học.
09:08
This young woman wished for other things to happen,
211
533000
2000
Người phụ nữ trẻ này ước muốn điều gì,
09:10
it happened for her.
212
535000
2000
điều ấy đã trở thành hiện thực
09:12
Today, this young woman is me,
213
537000
4000
Hôm nay, người phụ nữ trẻ đó là tôi
09:16
a Nobel laureate.
214
541000
2000
một người đạt giải Nobel
09:18
I'm now on a journey
215
543000
2000
Tôi đang trên đường
09:20
to fulfill the wish,
216
545000
2000
thực hiện những ước nguyện.
09:22
in my tiny capacity,
217
547000
2000
trong khả năng giới hạn của mình,
09:24
of little African girls --
218
549000
2000
của những cô gái nhỏ châu Phi
09:26
the wish of being educated.
219
551000
2000
mong ước được học tập
09:28
We set up a foundation.
220
553000
2000
Chúng tôi đã thiết lập một nền tảng
09:30
We're giving full four-year scholarships
221
555000
2000
Chúng tôi đưa ra những suất học bổng toàn phần trong vòng 4 năm
09:32
to girls from villages that we see with potential.
222
557000
3000
cho các cô gái đến từ những vùng quê mà chúng tôi thấy có tiềm năng
09:35
I don't have much to ask of you.
223
560000
3000
Tôi không yêu cầu các bạn điều gì nhiều.
09:38
I've also been to places in this U.S.,
224
563000
2000
Tôi cũng đã tới nhiều nơi ở Mỹ
09:40
and I know that girls in this country
225
565000
2000
và tôi biết rằng những cô gái của đất nước này
09:42
also have wishes,
226
567000
2000
cũng có những mong ước
09:44
a wish for a better life somewhere in the Bronx,
227
569000
3000
mong ước 1 cuộc sống tốt đẹp hơn tại ở 1 nơi nào đó ở Bronx
09:47
a wish for a better life
228
572000
2000
mong ước 1 cuộc sống tốt đẹp hơn
09:49
somewhere in downtown L.A.,
229
574000
2000
đâu đó ở trung tâm L.A
09:51
a wish for a better life somewhere in Texas,
230
576000
3000
mong ước 1 cuộc sống tốt đẹp hơn đâu đó ở Texas
09:54
a wish for a better life somewhere in New York,
231
579000
3000
mong ước 1 cuộc sống tốt đẹp hơn đâu đó ở New York
09:57
a wish for a better life
232
582000
2000
mong ước 1 cuộc sống tốt đẹp hơn
09:59
somewhere in New Jersey.
233
584000
2000
đâu đó ở New Jersey
10:01
Will you journey with me
234
586000
2000
Các bạn sẽ tham gia cùng tôi
10:03
to help that girl,
235
588000
3000
giúp đỡ cô gái đó,
10:06
be it an African girl or an American girl
236
591000
3000
có thể là 1 cô gái châu Phi hay 1 cô gái châu Mĩ
10:09
or a Japanese girl,
237
594000
2000
hay 1 cô gái Nhật
10:11
fulfill her wish,
238
596000
2000
thực hiện mong ước của cô ấy
10:13
fulfill her dream,
239
598000
2000
thực hiện giấc mơ của cô ấy?
10:15
achieve that dream?
240
600000
2000
đạt được ước mơ?
10:17
Because all of these
241
602000
2000
Bởi vì tất cả những
10:19
great innovators and inventors
242
604000
3000
nhà phát minh và sáng tạo lớn
10:22
that we've talked to and seen
243
607000
2000
mà chúng tôi đã được nói chuyện và gặp mặt
10:24
over the last few days
244
609000
2000
vài ngày trước đây
10:26
are also sitting in tiny corners
245
611000
3000
cũng đang ngồi xuống trong một góc nhỏ
10:29
in different parts of the world,
246
614000
2000
ở những nơi khác nhau trên thế giới
10:31
and all they're asking us to do
247
616000
2000
và tất cả bọn họ đều yêu cầu chúng tôi
10:33
is create that space
248
618000
2000
tạo ra nơi ấy
10:35
to unlock the intelligence,
249
620000
2000
mở mang kiến thức
10:37
unlock the passion,
250
622000
2000
đánh thức đam mê
10:39
unlock all of the great things
251
624000
2000
khám phá hết những điều tuyệt vời
10:41
that they hold within themselves.
252
626000
3000
ở bên trong những cô gái ấy
10:44
Let's journey together. Let's journey together.
253
629000
3000
Hãy tham gia cùng chúng tôi. Hãy thực hiện cùng với nhau
10:47
Thank you.
254
632000
2000
Cảm ơn các bạn
10:49
(Applause)
255
634000
23000
( vỗ tay)
11:12
Chris Anderson: Thank you so much.
256
657000
2000
cảm ơn chị rất nhiều
11:14
Right now in Liberia,
257
659000
2000
ngay bây giờ ở Liberia,
11:16
what do you see
258
661000
2000
chị thấy điều gì
11:18
as the main issue that troubles you?
259
663000
3000
là vấn đề chủ yếu gây khó khăn cho chị?
11:21
LG: I've been asked to lead
260
666000
2000
Tôi đã được yêu cầu lãnh đạo
11:23
the Liberian Reconciliation Initiative.
261
668000
3000
Tổ chức Sáng kiến hòa giải Liberia
11:26
As part of my work,
262
671000
2000
Như một phần của công việc,
11:28
I'm doing these tours
263
673000
3000
Tôi đang thực hiện những chuyến đi
11:31
in different villages and towns --
264
676000
2000
đến những vùng khác nhau
11:33
13, 15 hours on dirt roads --
265
678000
4000
13, 15 giờ trên những con đường bẩn thỉu
11:37
and there is no community that I've gone into
266
682000
3000
và không có một cộng đồng nào mà tôi đến
11:40
that I haven't seen intelligent girls.
267
685000
4000
lại không thấy những cô gái thông minh
11:44
But sadly,
268
689000
2000
Nhưng buồn thay,
11:46
the vision of a great future,
269
691000
3000
tầm nhìn cho một tương lai lớn lao,
11:49
or the dream of a great future,
270
694000
2000
hay giấc mơ cho một tương lai lớn lao,
11:51
is just a dream,
271
696000
2000
chỉ là giấc mơ
11:53
because you have all of these vices.
272
698000
2000
bởi các bạn có tất cả những tệ nạn này.
11:55
Teen pregnancy, like I said, is epidemic.
273
700000
3000
Mang thai tuổi vị thành niên, như tôi đã nói, là một bệnh dịch
11:58
So what troubles me
274
703000
2000
vì vậy, điều gây khó khăn cho tôi
12:00
is that I was at that place
275
705000
4000
chính là tôi đang ở tại nơi đó
12:04
and somehow I'm at this place,
276
709000
3000
và bằng cách nào đó tôi đang ở đây
12:07
and I just don't want to be the only one
277
712000
2000
và tôi không muốn là người duy nhất
12:09
at this place.
278
714000
2000
tại nơi này.
12:11
I'm looking for ways
279
716000
2000
Tôi đang tìm cách
12:13
for other girls to be with me.
280
718000
2000
để những cô gái khác đi cùng tôi.
12:15
I want to look back 20 years from now
281
720000
3000
Tôi muốn nhìn thấy 20 năm sau,
12:18
and see that there's another Liberian girl,
282
723000
2000
sẽ thấy có một cô bé người Liberia,
12:20
Ghanaian girl, Nigerian girl, Ethiopian girl
283
725000
3000
cô bé người Ghanaian, Nigerian, Ethiopian
12:23
standing on this TED stage.
284
728000
3000
đứng trên sân khấu cảu TEd
12:26
And maybe, just maybe, saying,
285
731000
2000
và có thể, chỉ là có thể nói rằng
12:28
"Because of that Nobel laureate
286
733000
2000
" vì là người đạt giải Nobel,
12:30
I'm here today."
287
735000
2000
Tôi đến đây hôm nay"
12:32
So I'm troubled
288
737000
2000
vì vậy tôi thấy khó khăn
12:34
when I see them like there's no hope.
289
739000
3000
khi thấy như thể họ không còn hi vọng
12:37
But I'm also not pessimistic,
290
742000
3000
nhưng tôi không hề bi quan
12:40
because I know it doesn't take a lot
291
745000
2000
bởi vì tôi biết sẽ không quá khó
12:42
to get them charged up.
292
747000
2000
để vực họ dậy.
12:44
CA: And in the last year,
293
749000
2000
và trong năm qua
12:46
tell us one hopeful thing
294
751000
2000
hãy kể cho chúng tôi về một điều hứa hẹn
12:48
that you've seen happening.
295
753000
2000
mà chị thấy nó đang diễn ra.
12:50
LG: I can tell you many hopeful things that I've seen happening.
296
755000
3000
Tôi có thể kể cho các bạn nghe nhiều điều hứa hẹn mà tôi thấy nó đang diễn ra,
12:53
But in the last year,
297
758000
2000
Nhưng năm vừa qua
12:55
where President Sirleaf comes from, her village,
298
760000
2000
tại quê nhà của tổng thống Sirleaf
12:57
we went there to work with these girls.
299
762000
2000
chúng tôi đến đó để làm việc với những cô gái.
12:59
And we could not find 25 girls
300
764000
2000
và chúng tôi không thể tìm được 25 cô gái
13:01
in high school.
301
766000
2000
học trung học
13:03
All of these girls went to the gold mine,
302
768000
3000
Tất cả những cô gái này phải đến mỏ vàng,
13:06
and they were predominantly prostitutes
303
771000
2000
họ chủ yếu là gái mại dâm
13:08
doing other things.
304
773000
2000
làm những việc khác
13:10
We took 50 of those girls
305
775000
2000
Chúng tôi chọn 50 người trong số các cô gái đó
13:12
and we worked with them.
306
777000
2000
và làm việc với họ.
13:14
And this was at the beginning of elections.
307
779000
3000
và lúc đó là lúc bắt đầu của những cuộc bầu cử
13:17
This is one place where women were never --
308
782000
2000
đay là nơi mà phụ nữ không bao giờ được
13:19
even the older ones
309
784000
2000
kể cả người già
13:21
barely sat in the circle with the men.
310
786000
3000
ngồi ngang hàng với đàn ông.
13:24
These girls banded together and formed a group
311
789000
3000
những cô gái này kết nối vs nhau và lập thành những nhóm nhỏ
13:27
and launched a campaign
312
792000
2000
và thực hiện một chiến dịch
13:29
for voter registration.
313
794000
2000
đăng kí cử tri
13:31
This is a real rural village.
314
796000
2000
đây đúng chất là một vùng nông thôn
13:33
And the theme they used was:
315
798000
2000
và chủ đề bọn họ dùng là:
13:35
"Even pretty girls vote."
316
800000
2000
" Kể cả những cô gái xinh đẹp cũng bầu cử"
13:37
They were able to mobilize young women.
317
802000
2000
bọn họ có thể động viên những phụ nữ trẻ
13:39
But not only did they do that,
318
804000
3000
bọn họ không những làm vậy
13:42
they went to those who were running for seats
319
807000
2000
Họ đến gặp những người đang ứng cử
13:44
to ask them, "What is it
320
809000
2000
để hỏi rằng: Bạn sẽ
13:46
that you will give the girls of this community
321
811000
2000
đem lại điều gì cho những cô gái của cộng đồng này
13:48
when you win?"
322
813000
2000
khi bạn đắc cử?
13:50
And one of the guys
323
815000
2000
Và một trong những vị đó
13:52
who already had a seat was very --
324
817000
3000
người mà đã đắc cử thì đã rất...
13:55
because Liberia has one of the strongest rape laws,
325
820000
2000
bởi vì Liberia có một trong những luật về hiếp dâm nặng nhất
13:57
and he was one of those really fighting in parliament
326
822000
3000
và ông ấy là một trong những người thực sự đấu tranh trong nghị viện
14:00
to overturn that law
327
825000
2000
để lật đỗ luật đó
14:02
because he called it barbaric.
328
827000
2000
bởi vì ông ấy cho rằng nó dã man
14:04
Rape is not barbaric, but the law, he said, was barbaric.
329
829000
4000
ông ấy nói Hiếp dâm không dã man, nhưng chính luật lệ mới dã man
14:08
And when the girls started engaging him,
330
833000
2000
và khi những cô gái bắt đầu chống lại ông ấy
14:10
he was very hostile towards them.
331
835000
2000
ông ấy đã có thái độ rất thù nghịch với họ
14:12
These little girls turned to him and said,
332
837000
2000
Những cô gái nhỏ này đến gặp ông ấy và nói:
14:14
"We will vote you out of office."
333
839000
2000
" chúng tôi sẽ bỏ phiếu để ông ra khỏi bộ máy nhà nước"
14:16
He's out of office today.
334
841000
2000
Và giờ đây ông ấy đã ra khỏi bộ máy nhà nước
14:18
(Applause)
335
843000
6000
( vỗ tay)
14:24
CA: Leymah, thank you. Thank you so much for coming to TED.
336
849000
3000
cảm on chị, Leymah. Cảm ơn rất nhiều vì đã đến với TEd
14:27
LG: You're welcome. (CA: Thank you.)
337
852000
2000
Rất hân hạnh
14:29
(Applause)
338
854000
4000
" vỗ tay"
ABOUT THE SPEAKER
Leymah Gbowee - Peace activist, NobelistLeymah Gbowee is a peace activist in Liberia. She led a women's movement that was pivotal in ending the Second Liberian Civil War in 2003, and now speaks on behalf of women and girls around the world.
Why you should listen
Liberia's second civil war, 1999-2003, brought an unimaginable level of violence to a country still recovering from its first civil war (1989-96). And much of that violence was directed at women: Systematic rape and brutality used women's bodies as fields for war.
Leymah Gbowee, who'd become a social worker during the first war, helped organize an interreligious coalition of Christian and Muslim women called the Women of Liberia Mass Action for Peace movement. Dressed in white, these thousands of women staged pray-ins and nonviolent protests demanding reconciliation and the resuscitation of high-level peace talks. The pressure pushed Charles Taylor into exile, and smoothed the path for the election of Africa’s first female head of state, Leymah's fellow 2011 Nobel Peace laureate Ellen Johnson Sirleaf.
Gbowee is the founder and president of Gbowee Peace Foundation Africa, which provides educational and leadership opportunities to girls, women and the youth in West Africa.
Leymah Gbowee | Speaker | TED.com