TEDSalon London Fall 2012
Markham Nolan: How to separate fact and fiction online
Markham Nolan: Làm sao tách rời sự thật và điều hư cấu trên mạng
Filmed:
Readability: 3.7
1,386,207 views
Khi kết thúc cuộc nói chuyện này, đã có 864 tiếng video được đăng lên YouTube và 2,5 triệu tấm ảnh được chia sẻ lên Facebook và Instagram. Vậy làm sao chúng ta sàn lọc chúng? Tại TEDSalon ở London, Markham Nolan chia sẻ những thủ thuật điều tra mà ông và nhân viên đã dùng để xác minh thông tin ngay tức thì, để cho bạn biết rằng hình ảnh Tượng Nữ Thần Tự Do đã được chỉnh sửa hay đoạn video rò rỉ từ Syria là thật.
Markham Nolan - Journalist
The managing editor of Storyful.com, Markham Nolan has watched journalism evolve from the pursuit of finding facts to the act of verifying those floating in the ether. Full bio
The managing editor of Storyful.com, Markham Nolan has watched journalism evolve from the pursuit of finding facts to the act of verifying those floating in the ether. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
I've been a journalist now since I was about 17,
0
635
2621
Tôi bắt đầu nghiệp làm báo từ năm 17 tuổi.
00:19
and it's an interesting industry to be in at the moment,
1
3256
3560
Đây là ngành khá thú vị để theo đuổi.
00:22
because as you all know, there's a huge amount of upheaval
2
6816
2336
Bởi vì luôn có những thông tin
đầy bất ngờ và biến động...
đầy bất ngờ và biến động...
00:25
going on in media, and most of you probably know this
3
9152
2480
... được đăng tải trên mạng,
mà như mọi người biết rồi đó
mà như mọi người biết rồi đó
00:27
from the business angle, which is that the business model
4
11632
3223
Từ góc nhìn của người kinh doanh, thì biết điều này chẳng lấy làm vui vẻ gì.
00:30
is pretty screwed, and as my grandfather would say,
5
14855
2943
Mà như ông tôi thường hay nói đùa rằng:
00:33
the profits have all been gobbled up by Google.
6
17798
2714
"Tất cả lợi nhuận đều rơi vào túi của Google."
00:36
So it's a really interesting time to be a journalist,
7
20512
2344
Vậy nên làm nhà báo vào ngày nay là một điều hấp dẫn.
00:38
but the upheaval that I'm interested in is not on the output side.
8
22856
3084
Nhưng mà những điều biến động mà tôi nói đến không phải là đầu ra...
00:41
It's on the input side. It's concern with
9
25940
3095
.. mà chính là đầu vào.
00:44
how we get information and how we gather the news.
10
29035
2498
Tức là làm thế nào thu thập tin tức và sắp xếp thông tin lại với nhau.
00:47
And that's changed, because we've had a huge shift
11
31533
3071
Bây giờ đã khác hồi trước.
00:50
in the balance of power from
12
34604
2238
Cán cân quyền lực đã thay đổi.
00:52
the news organizations to the audience.
13
36842
2017
Nó được chuyển giao từ các hãng thông tấn sang khán giả.
00:54
And the audience for such a long time was in a position
14
38859
2215
Trước, khán giả từng rơi vào thế bị động...
00:56
where they didn't have any way of affecting news
15
41074
2690
... khi mà họ không thể tác động đến các nguồn tin
00:59
or making any change. They couldn't really connect.
16
43764
2267
... hay đóng góp vào sự thay đổi nào.
Họ bị cô lập về thông tin.
Họ bị cô lập về thông tin.
01:01
And that's changed irrevocably.
17
46031
1476
Nhưng giờ tình thế đã thay đổi.
01:03
My first connection with the news media was
18
47507
2889
Lần đầu tiên tôi tiếp xúc với
giới truyền thông là vào năm 1994.
giới truyền thông là vào năm 1994.
01:06
in 1984, the BBC had a one-day strike.
19
50396
3811
Đó là khi kênh BBC không chiếu một ngày
vì cuộc đình công.
vì cuộc đình công.
01:10
I wasn't happy. I was angry. I couldn't see my cartoons.
20
54207
3288
Lúc đó tôi khá là thất vọng, thậm chí cáu giận vì không được xem phim hoạt hình.
01:13
So I wrote a letter.
21
57495
2547
Thế là tôi quyết định viết thư.
01:15
And it's a very effective way of ending your hate mail:
22
60042
2849
Và để kết thúc một lá thư đầy tức giận một cách hả hê, tôi viết:
01:18
"Love Markham, Aged 4." Still works.
23
62891
3087
"Cháu Markham, bốn tuổi."
Đến giờ vẫn còn tác dụng.
Đến giờ vẫn còn tác dụng.
01:21
I'm not sure if I had any impact on the one-day strike,
24
65978
3011
Không biết tôi có tác động gì đến cuộc đình công ngày hôm đó không...
01:24
but what I do know is that it took them three weeks to get back to me.
25
68989
2682
... nhưng mà tôi có biết là họ mất 3 tuần để trả lời tôi.
01:27
And that was the round journey. It took that long for anyone
26
71671
2160
... mà đó là cả đi lần về đấy.
01:29
to have any impact and get some feedback.
27
73831
2193
Cần bấy nhiêu đó thời gian để tạo sự tác động rồi được phản hồi.
01:31
And that's changed now because, as journalists,
28
76024
2482
Bây giờ không cần lâu đến thế nữa.
01:34
we interact in real time. We're not in a position
29
78506
3166
Là nhà báo, chúng ta truyền đi những thông tin nóng hổi nhất.
01:37
where the audience is reacting to news.
30
81672
2334
Bây giờ không còn ở thời đại mà khán giả đợi thông tin.
01:39
We're reacting to the audience, and we're actually relying on them.
31
84006
3757
Mà bây giờ là chúng ta phản ứng lại thông tin nhận được từ họ.
01:43
They're helping us find the news. They're helping us
32
87763
2386
Chúng ta thực sự trông cậy vào họ vì họ chính là người giúp chúng ta biết được tin tức mới nhất.
01:46
figure out what is the best angle to take and what is the stuff that they want to hear.
33
90149
4770
Giúp chúng ta biết đâu là nơi cần đến và
hiểu được điều họ muốn được nghe là gì.
hiểu được điều họ muốn được nghe là gì.
01:50
So it's a real-time thing. It's much quicker. It's happening
34
94919
3904
Bây giờ là sự tương tác tức thì, nhanh hơn, và thường xuyên hơn.
01:54
on a constant basis, and the journalist is always playing catch up.
35
98823
5917
Và nhà báo chúng ta có cơ hội
tiếp cận thông tin mới nhất.
tiếp cận thông tin mới nhất.
02:00
To give an example of how we rely on the audience,
36
104740
2633
Để ví dụ cách chúng ta biết thông tin mới nhất nhờ vào người dùng mạng.
02:03
on the 5th of September in Costa Rica, an earthquake hit.
37
107373
4537
Đó là sự kiện động đất ngày 5/9 ở Costa Rica.
02:07
It was a 7.6 magnitude. It was fairly big.
38
111910
2326
Cơn chấn động lên tới 7.6 độ, khá là dữ dội.
02:10
And 60 seconds is the amount of time it took
39
114236
2880
Trận động đất chỉ cần 60 giây...
02:13
for it to travel 250 kilometers to Managua.
40
117116
2565
... đã lan ra tới 250 km tới Managua.
02:15
So the ground shook in Managua 60 seconds after it hit the epicenter.
41
119681
4145
Mặt đất ở Managua rung chuyển 60 giây sau khi nó đụng vào tâm chấn.
02:19
Thirty seconds later, the first message went onto Twitter,
42
123826
2656
Ba mươi giây sau, một tin nhắn đầu tiên đăng lên Twitter.
02:22
and this was someone saying "temblor," which means earthquake.
43
126482
2861
... với nội dung đăng là: "temblor" nghĩa là động đất.
02:25
So 60 seconds was how long it took
44
129343
2337
Mất 60 giây để một trận động đất...
02:27
for the physical earthquake to travel.
45
131680
1906
... đi một quãng đường 250 km.
02:29
Thirty seconds later news of that earthquake had traveled
46
133586
2560
Và 30 giây sau, tin tức về trận động đất đó đã lan đi khắp thế giới.
02:32
all around the world, instantly. Everyone in the world,
47
136146
2974
Ngay trong tức khắc, mọi người trên trái đất...
02:35
hypothetically, had the potential to know that an earthquake
48
139120
3197
... đều biết về trận động đất xảy ra cách đó ít phút...
02:38
was happening in Managua.
49
142317
2414
... vừa xảy ra tại Managua.
02:40
And that happened because this one person had
50
144731
2351
Có được vậy là nhờ vào bản năng báo tin nhanh nhạy của người ấy...
02:42
a documentary instinct, which was to post a status update,
51
147082
3949
... khi người đó cập nhâp tình trạng hiện giờ của mình lên mạng.
02:46
which is what we all do now, so if something happens,
52
151031
2532
... mà đó cũng là điều ngày nay mọi người hay làm.
02:49
we put our status update, or we post a photo,
53
153563
2082
Vậy nên khi chúng ta đăng một câu nói,
truyền đi một tấm ảnh...
truyền đi một tấm ảnh...
02:51
we post a video, and it all goes up into the cloud in a constant stream.
54
155645
3778
... hay là chia sẻ một đoạn video, thì tất cả điều được truyền đi vào đám mây thông tin ngay tức thì.
02:55
And what that means is just constant,
55
159423
2761
Và khi lượng thông tin được chia sẻ dồn dập...
02:58
huge volumes of data going up.
56
162184
2406
... thì số lượng tin tức xuất hiện tăng lên theo số nhân.
03:00
It's actually staggering. When you look at the numbers,
57
164590
2281
Các con số thống kê thật sự choáng ngợp.
03:02
every minute there are 72 more hours
58
166871
2991
Cứ mỗi phút trôi qua thì lại có
tổng số 72 tiếng thời lượng video...
tổng số 72 tiếng thời lượng video...
03:05
of video on YouTube.
59
169862
1382
... được đăng tải lên YouTube.
03:07
So that's, every second, more than an hour of video gets uploaded.
60
171244
3282
Nghĩa là cứ mỗi giây lại có khoảng hơn
1 tiếng video được chia sẻ.
1 tiếng video được chia sẻ.
03:10
And in photos, Instagram, 58 photos are uploaded to Instagram a second.
61
174526
4256
Và cứ mỗi giây lại có 58 tấm ảnh
được đăng lên Instagram.
được đăng lên Instagram.
03:14
More than three and a half thousand photos go up onto Facebook.
62
178782
3756
Và khoảng 3,500 tấm ảnh được tải lên Facebook.
03:18
So by the time I'm finished talking here, there'll be 864
63
182538
3708
Vậy nghĩa là khi tôi kết thúc buổi nói chuyện này...
03:22
more hours of video on Youtube than there were when I started,
64
186246
3618
... thì đã có 864 tiếng video được lan truyền trên YouTube.
03:25
and two and a half million more photos on Facebook and Instagram than when I started.
65
189864
3863
... và khoảng 2,5 triệu tấm ảnh được chia sẻ trên Facebook và Instagram.
03:29
So it's an interesting position to be in as a journalist,
66
193727
3932
Vậy nên làm nhà báo thì thực sự thú vị.
03:33
because we should have access to everything.
67
197659
2416
Khi mà chúng ta có thể có được mọi thông tin.
03:35
Any event that happens anywhere in the world, I should be able to know about it
68
200075
2898
Vậy nên khi có điều gì vừa xảy ra ở đâu đó trên thế giới, thì tôi đều biết được ngay lập tức.
03:38
pretty much instantaneously, as it happens, for free.
69
202973
3931
... và lại hoàn toàn miễn phí.
03:42
And that goes for every single person in this room.
70
206904
3165
Và mọi người trong khán phòng
hôm nay cũng đều biết được...
hôm nay cũng đều biết được...
03:45
The only problem is, when you have that much information,
71
210069
2610
... chỉ rắc rối là, với số lượng thông tin đồ sộ như thế...
03:48
you have to find the good stuff, and that can be
72
212679
2287
... thì chúng ta cần phải sàng lọc ra tin tức có giá trị.
03:50
incredibly difficult when you're dealing with those volumes.
73
214966
1988
Điều này thực sự khó khi phải xử lý một số lượng thông tin khổng lồ như thế.
03:52
And nowhere was this brought home more than during
74
216954
2319
Nói gì đâu cho xa xôi.
03:55
Hurricane Sandy. So what you had in Hurricane Sandy was
75
219273
2904
Trận siêu bão Sandy vừa rồi là một minh chứng.
03:58
a superstorm, the likes of which we hadn't seen for a long time,
76
222177
3027
Đây là một cơn bão kinh hoàng chưa từng thấy.
04:01
hitting the iPhone capital of the universe -- (Laughter) --
77
225204
3143
Nó làm khuynh đảo tâm của vũ trụ là iPhone.
04:04
and you got volumes of media like we'd never seen before.
78
228347
4215
Số lượng tin tức truyền đi về cơn bão
nhiều chưa từng thấy.
nhiều chưa từng thấy.
04:08
And that meant that journalists had to deal with fakes,
79
232562
2744
Nó cũng đồng nghĩa với việc nhà báo phải đối mặt với những tin tức giả.
04:11
so we had to deal with old photos that were being reposted.
80
235306
2916
Ví dụ những tấm hình chụp đã lâu
nhưng được đăng lại.
nhưng được đăng lại.
04:14
We had to deal with composite images
81
238222
2248
Hay như những tấm hình được chỉnh sửa...
04:16
that were merging photos from previous storms.
82
240470
3183
... bằng cách ghép những cơn bão được chụp trước đó lại với nhau.
04:19
We had to deal with images from films like "The Day After Tomorrow." (Laughter)
83
243653
5234
Thậm chí cả những tấm được trích từ bộ phim "Ngày tận thế." (Cười lớn)
04:24
And we had to deal with images that were so realistic
84
248887
2834
Có những tấm ảnh nhìn vào trông rất thật...
04:27
it was nearly difficult to tell if they were real at all.
85
251721
2370
... đến nỗi khó mà phân biệt được đâu là thật, là giả.
04:29
(Laughter)
86
254091
4313
(Cười lớn)
04:34
But joking aside, there were images like this one from Instagram
87
258404
3724
Bên cạnh những tấm hình gây cười, thì cũng có những tấm như thế này được đăng lên Instagram.
04:38
which was subjected to a grilling by journalists.
88
262128
2276
Nó đã khiến các phóng viên như ngồi trên đống lửa.
04:40
They weren't really sure. It was filtered in Instagram.
89
264404
2233
Họ không biết chắc nó có phải thật hay không vì hình ảnh được chỉnh sửa qua Instagram.
04:42
The lighting was questioned. Everything was questioned about it.
90
266637
2523
Độ ánh sáng trông đáng ngờ, ai cũng hoài nghi về độ chân thật của tấm hình.
04:45
And it turned out to be true. It was from Avenue C
91
269160
2293
Rốt cuộc đó là tấm hình thật,
được chụp tại Avenue C...
được chụp tại Avenue C...
04:47
in downtown Manhattan, which was flooded.
92
271453
2160
... ở khu trung tâm tại Manhattan,
nơi bị ngập lụt dữ dội.
nơi bị ngập lụt dữ dội.
04:49
And the reason that they could tell that it was real
93
273613
2100
Tấm hình này được chứng minh là thật...
04:51
was because they could get to the source, and in this case,
94
275713
2089
Bởi vì họ tìm được nguồn của bức ảnh.
04:53
these guys were New York food bloggers.
95
277802
2107
Chủ nhân của tấm hình là
blogger ẩm thực ở New York.
blogger ẩm thực ở New York.
04:55
They were well respected. They were known.
96
279909
2030
Họ là người nổi tiếng và đáng tin cậy.
04:57
So this one wasn't a debunk, it was actually something that they could prove.
97
281939
3092
Vậy nên tấm hình này không phải là ảo vì nó được chứng thực rõ ràng.
05:00
And that was the job of the journalist. It was filtering all this stuff.
98
285031
2918
Và đó cũng là nhiệm vụ của một nhà báo là phải sàng lọc những thông tin như thế này.
05:03
And you were, instead of going and finding the information
99
287949
2711
Thay vì đi tìm thông tin khắp nơi...
05:06
and bringing it back to the reader, you were holding back
100
290660
2567
... rồi đăng những tin tức đó cho người đọc...
05:09
the stuff that was potentially damaging.
101
293227
2060
... thì chúng ta lại giữ lại những thông tin
không có giá trị.
không có giá trị.
05:11
And finding the source becomes more and more important --
102
295287
2958
Đi tìm nguồn gốc của tin tức là việc trở nên vô cùng quan trọng.
05:14
finding the good source -- and Twitter is where most journalists now go.
103
298245
3734
Ví dụ tìm nguồn đáng tin cậy thì Twitter là nơi các phóng viên thường hay dùng.
05:17
It's like the de facto real-time newswire,
104
301979
3153
Nó như một mạng lưới thông tin
không chính thức vậy.
không chính thức vậy.
05:21
if you know how to use it, because there is so much on Twitter.
105
305132
2967
Bạn cần biết cách sử dụng nó vì
thông tin trên Twitter rất đa dạng.
thông tin trên Twitter rất đa dạng.
05:23
And a good example of how useful it can be
106
308099
2385
Một ví dụ rõ ràng cho tính hữu ích của Twitter...
05:26
but also how difficult was the Egyptian revolution in 2011.
107
310484
3533
... cũng như khó khăn cho việc dùng nó là khi cuộc cách mạng Ai Cập nổ ra năm 2011.
05:29
As a non-Arabic speaker, as someone who was looking
108
314017
2646
Không biết nói tiếng Ả Rập,
thì với một người ngoài cuộc...
thì với một người ngoài cuộc...
05:32
from the outside, from Dublin,
109
316663
2301
... đến từ Dublin...
05:34
Twitter lists, and lists of good sources,
110
318964
1792
... danh sách cách tài khoản Twitter đáng tin cậy...
05:36
people we could establish were credible, were really important.
111
320756
3622
... mà chúng tôi có thể dùng được
thật sự rất quan trọng.
thật sự rất quan trọng.
05:40
And how do you build a list like that from scratch?
112
324378
2509
Làm sao chúng tôi có thể tạo ra danh sách đó từ giấy trắng ư?
05:42
Well, it can be quite difficult, but you have to know what to look for.
113
326887
2430
Mới nghe thì thật khó, nhưng nếu biết cách thì mọi việc sẽ đơn giản hơn nhiều.
05:45
This visualization was done by an Italian academic.
114
329317
2858
Hình minh họa này được tạo bởi anh chàng nghiên cứu người Ý.
05:48
He's called André Pannison, and he basically
115
332175
3394
Người đó tên là André Pannison.
05:51
took the Twitter conversation in Tahrir Square
116
335569
2175
Việc anh ta làm là lấy các cuộc đối thoại trên Twitter ở Quảng Trường Tahrir...
05:53
on the day that Hosni Mubarak would eventually resign,
117
337744
3454
... vào cái ngày mà Hosni Mubarak từ chức.
05:57
and the dots you can see are retweets, so when someone
118
341198
2632
Và cái chấm tròn mà mọi người thấy là những tin được truyền lại.
05:59
retweets a message, a connection is made between two dots,
119
343830
2779
Nghĩa là khi ai đó đăng lại một tin nào đó thì các chấm tròn sẽ được liên kết lại.
06:02
and the more times that message is retweeted by other people,
120
346609
2610
Càng nhiều tin được đăng lại
và chia sẻ trên Twitter...
và chia sẻ trên Twitter...
06:05
the more you get to see these nodes, these connections being made.
121
349219
3206
... thì kết nối sẽ được mở rộng, càng có nhiều chấm tròn được nối lại với nhau hơn.
06:08
And it's an amazing way of visualizing the conversation,
122
352425
1922
Hình minh họa này rất hữu ích.
06:10
but what you get is hints at who is more interesting
123
354347
2711
Nó cho bạn biết thông tin của ai thu hút hơn...
06:12
and who is worth investigating.
124
357058
2681
... và ai đáng được tiếp cận hơn.
06:15
And as the conversation grew and grew, it became
125
359739
2879
Vậy là khi mạng lưới này mở rộng ngày một lớn...
06:18
more and more lively, and eventually you were left
126
362618
2284
Và trở nên sống động thì chúng tôi quyết định
không theo dõi thêm...
không theo dõi thêm...
06:20
with this huge, big, rhythmic pointer of this conversation.
127
364902
4781
... và dừng cuộc đối thoại vĩ đại đầy nhịp điệu này.
06:25
You could find the nodes, though, and then you went,
128
369683
1809
Chúng tôi lần theo các dấu tròn để truy tìm về nguồn thông tin gốc.
06:27
and you go, "Right, I've got to investigate these people.
129
371492
2294
Và thế là: "Đây chính là những người
mà ta cần liên lạc."
mà ta cần liên lạc."
06:29
These are the ones that are obviously making sense.
130
373786
1714
"Đây là những người có những tin đáng để chú ý."
06:31
Let's see who they are."
131
375500
2309
"Thử xem họ là những người thế nào."
06:33
Now in the deluge of information, this is where
132
377809
2690
Ngập lụt trong lượng tin tức đồ sộ...
06:36
the real-time web gets really interesting for a journalist like myself,
133
380499
3207
... đây chính là lúc mà internet thật sự khiến những người làm phóng viên như thôi thấy thích thú.
06:39
because we have more tools than ever
134
383706
1974
Vì bây giờ có rất nhiều công cụ trên mạng...
06:41
to do that kind of investigation.
135
385680
2757
... có thể giúp ích cho việc tìm kiếm của chúng tôi.
06:44
And when you start digging into the sources, you can go
136
388437
3009
Khi càng đào sâu vào các nguồn thông tin đó...
06:47
further and further than you ever could before.
137
391446
2299
... bạn có thể tìm được rất nhiều thứ bạn muốn.
06:49
Sometimes you come across a piece of content that
138
393745
3352
Thỉnh thoảng bạn lại tìm được một tin tức...
06:52
is so compelling, you want to use it, you're dying to use it,
139
397097
3460
... mà thật sự rất hấp dẫn,
bạn muốn đăng nó chết đi được...
bạn muốn đăng nó chết đi được...
06:56
but you're not 100 percent sure if you can because
140
400557
2675
... nhưng vẫn không thể đăng liền được...
06:59
you don't know if the source is credible.
141
403232
1207
... vì không biết nguồn tin ấy có phải thật hay không.
07:00
You don't know if it's a scrape. You don't know if it's a re-upload.
142
404439
2182
Bạn không biết nó có phải sản phẩm của đồ họa hay là được đăng lại.
07:02
And you have to do that investigative work.
143
406621
1709
Đó là khi bạn cần phải đi điều tra về độ chân thật của tin tức.
07:04
And this video, which I'm going to let run through,
144
408330
2344
Tôi sẽ cho chạy đoạn video này một lát.
07:06
was one we discovered a couple of weeks ago.
145
410674
2989
Chúng tôi tìm thấy nó cách đây được vài tuần.
07:09
Video: Getting real windy in just a second.
146
413663
2199
"Tí nữa là gió sẽ ào ào cho mà coi."
07:11
(Rain and wind sounds)
147
415862
4888
(Tiếng mưa và gió gào)
07:16
(Explosion) Oh, shit!
148
420750
3167
(Tiếng nổ) Ôi má ơi!
07:19
Markham Nolan: Okay, so now if you're a news producer, this is something
149
423917
2937
Nếu bạn là phóng viên tin tức thì đây
là một điều rất đáng để đưa.
là một điều rất đáng để đưa.
07:22
you'd love to run with, because obviously, this is gold.
150
426854
2552
Nó là một tin tức vô cùng quý giá và hấp dẫn.
07:25
You know? This is a fantastic reaction from someone,
151
429406
2263
Đây chính là phản ứng chân thật
của một người dân...
của một người dân...
07:27
very genuine video that they've shot in their back garden.
152
431669
2570
... khi quay lại cảnh mưa bão từ đằng sau vườn nhà.
07:30
But how do you find if this person, if it's true, if it's faked,
153
434239
3494
Nhưng mà làm sao bạn biết được
người này đăng tin thật hay giả?
người này đăng tin thật hay giả?
07:33
or if it's something that's old and that's been reposted?
154
437733
2658
Hay là nó có thật nhưng đã xảy ra từ lâu và được đăng lại mới đây thôi?
07:36
So we set about going to work on this video, and
155
440391
2226
Vậy chúng tôi quyết định
xác minh lại đoạn video này.
xác minh lại đoạn video này.
07:38
the only thing that we had to go on was the username on the YouTube account.
156
442617
2860
Điều chúng tôi dựa vào duy nhất lúc đó là tên tài khoản YouTube đã tải đoạn video đó.
07:41
There was only one video posted to that account,
157
445477
2351
Tải khoản này chỉ mới có một đoạn video duy nhất.
07:43
and the username was Rita Krill.
158
447828
1488
Và tên là Rita Krill.
07:45
And we didn't know if Rita existed or if it was a fake name.
159
449316
3292
Chúng tôi không biết cái tên
Rita có phải là thật hay giả.
Rita có phải là thật hay giả.
07:48
But we started looking, and we used free Internet tools to do so.
160
452608
2913
Nhưng chúng tôi vẫn cứ tìm bằng cách dùng
công cụ internet sẵn có.
công cụ internet sẵn có.
07:51
The first one was called Spokeo, which allowed us to look for Rita Krills.
161
455521
3308
Cái đầu tiên là Spokeo,
nó tìm tên Rita Krill có ở những đâu.
nó tìm tên Rita Krill có ở những đâu.
07:54
So we looked all over the U.S. We found them in New York,
162
458829
2382
Chúng tôi giới hạn trong nước Mỹ,
và kết quả cho được ở New York...
và kết quả cho được ở New York...
07:57
we found them in Pennsylvania, Nevada and Florida.
163
461211
2762
Pennsylvania, Nevada, và Florida.
07:59
So we went and we looked for a second free Internet tool
164
463973
2649
Sau đó chúng tôi dùng tiếp công cụ miễn phí thứ hai.
08:02
called Wolfram Alpha, and we checked the weather reports
165
466622
2467
Chúng tôi kiểm tra báo cáo thời tiết
trên Wolfram Alpha...
trên Wolfram Alpha...
08:04
for the day in which this video had been uploaded,
166
469089
2497
... vào cái ngày đoạn băng được tải lên.
08:07
and when we went through all those various cities,
167
471586
1883
Chúng tôi rà khắp các thành phố...
08:09
we found that in Florida, there were thunderstorms and rain on the day.
168
473469
3496
... và cuối cùng tìm được ở Florida ngày hôm đó có mưa và sấm sét.
08:12
So we went to the white pages, and we found,
169
476965
2645
Và thế là chúng tôi lại lục tra danh bạ ở Florida...
08:15
we looked through the Rita Krills in the phonebook,
170
479610
2924
Và tìm kiếm cái tên Rita Krill.
08:18
and we looked through a couple of different addresses,
171
482534
1572
Sau khi lấy được các địa chỉ tìm được...
08:20
and that took us to Google Maps, where we found a house.
172
484106
3316
... chúng tôi gõ chúng vào Google Maps để tìm hình dạng ngôi nhà.
08:23
And we found a house with a swimming pool that looked
173
487422
1915
... đến một địa chỉ chúng tôi tìm được một hồ bơi...
08:25
remarkably like Rita's. So we went back to the video,
174
489337
2918
... giống như trong đoạn băng.
Chúng tôi so sánh các điểm tương đồng...
Chúng tôi so sánh các điểm tương đồng...
08:28
and we had to look for clues that we could cross-reference.
175
492255
2971
... giữa đoạn băng và hình ảnh tìm thấy trên Google.
08:31
So if you look in the video, there's the big umbrella,
176
495226
3215
Nếu nhìn vào đoạn băng bạn sẽ thấy
có một cái dù to...
có một cái dù to...
08:34
there's a white lilo in the pool,
177
498441
1845
... một cái phao màu trắng...
08:36
there are some unusually rounded edges in the swimming pool,
178
500286
2440
Các góc của hồ bơi hình tròn đặc trưng...
08:38
and there's two trees in the background.
179
502726
2054
... và có 2 cái cây ở bên ngoài.
08:40
And we went back to Google Maps, and we looked a little bit closer,
180
504780
2427
Khi quan sát kĩ lưỡng hình ảnh trên Google Maps,
08:43
and sure enough, there's the white lilo,
181
507207
2671
... chúng ta thấy có một cái phao trắng...
08:45
there are the two trees,
182
509878
2994
Và đây là hai cái cây...
08:48
there's the umbrella. It's actually folded in this photo.
183
512872
1986
Có cả một cây dù. Trong hình thì nó được gập lại.
08:50
Little bit of trickery. And there are the rounded edges on the swimming pool.
184
514858
3778
Cái này thì hơi khó. Và hồ bơi có các góc tròn.
08:54
So we were able to call Rita, clear the video,
185
518636
3150
Vậy thế là chúng tôi gọi cho Rita và nhận được đoạn băng...
08:57
make sure that it had been shot, and then our clients
186
521786
2086
... rồi kiểm tra độ chân thật của nó.
08:59
were delighted because they were able to run it without being worried.
187
523872
3194
Khách hàng chúng tôi đã rất mừng khi cuối cùng họ cũng có thể sử dụng đoạn băng.
09:02
Sometimes the search for truth, though,
188
527066
1775
Đôi khi hành trình tìm sự thật...
09:04
is a little bit less flippant, and it has much greater consequences.
189
528841
4409
... lại không được thoải mái như vậy, và cũng có thể dẫn đến hậu quả khôn lường.
09:09
Syria has been really interesting for us, because obviously
190
533250
2983
Syria là một điểm nóng tin tức...
09:12
a lot of the time you're trying to debunk stuff that can be
191
536233
2681
... vì nhiều khi bạn phải bóc trần những tin tức...
09:14
potentially war crime evidence, so this is where YouTube
192
538914
3799
... mà có liên quan đến
bằng chứng tội ác chiến tranh...
bằng chứng tội ác chiến tranh...
09:18
actually becomes the most important repository
193
542713
2357
Những lúc thế này, YouTube chính là kho tin tức...
09:20
of information about what's going on in the world.
194
545070
4150
... đầy quan trọng về những diễn biến
đang xảy ra trên thế giới.
đang xảy ra trên thế giới.
09:25
So this video, I'm not going to show you the whole thing,
195
549220
2754
Đoạn băng này tôi sẽ không chiếu hết...
09:27
because it's quite gruesome, but you'll hear some of the sounds.
196
551974
2721
Bởi vì nó chứa những hình ảnh khá là đáng sợ, nhưng bù lại bạn sẽ nghe được tiếng.
09:30
This is from Hama.
197
554695
2328
Đây là ở Hama.
09:32
Video: (Shouting)
198
557023
2970
(Tiếng la hét từ đoạn băng)
09:35
And what this video shows, when you watch the whole thing through,
199
559993
3904
Ở trong đoạn video này...
09:39
is bloody bodies being taken out of a pickup truck
200
563897
2761
... là cảnh các thi thể đầy máu
trên một chiếc xe chở hàng...
trên một chiếc xe chở hàng...
09:42
and thrown off a bridge.
201
566658
2605
... bị đem ra một cây cầu và quăng xuống nước.
09:45
The allegations were that these guys were Muslim Brotherhood
202
569263
2781
Nguồn thông tin cho rằng đây là Hội Anh Em Hồi Giáo
09:47
and they were throwing Syrian Army officers' bodies
203
572044
2875
... và họ đang ném thi thể
của các quân sĩ Syria xuống sông...
của các quân sĩ Syria xuống sông...
09:50
off the bridge, and they were cursing and using blasphemous language,
204
574919
2934
... kèm theo những câu chửi bới và báng bổ gay gắt...
09:53
and there were lots of counterclaims about who they were,
205
577853
2382
Có rất nhiều thông tin tranh cãi
xoay quanh việc họ là ai...
xoay quanh việc họ là ai...
09:56
and whether or not they were what the video said it was.
206
580235
2242
... và địa điểm đoạn video này được quay.
09:58
So we talked to some sources in Hama who we had been
207
582477
3266
Vậy là chúng tôi liên lạc với các nguồn tin
ở Hama qua Twitter
ở Hama qua Twitter
10:01
back and forth with on Twitter, and we asked them about this,
208
585743
2333
.. và trao đổi với họ về điều này.
10:03
and the bridge was interesting to us because it was something we could identify.
209
588076
3814
Cây cầu chính là điểm chúng tôi chú ý tới vì nó có thể được xác minh dễ hơn.
10:07
Three different sources said three different things about the bridge.
210
591890
2914
Ba nguồn khác nhau nói ba thông tin khác nhau.
10:10
They said, one, the bridge doesn't exist.
211
594804
2262
Một người nói cây cầu không có thật.
10:12
Another one said the bridge does exist, but it's not in Hama. It's somewhere else.
212
597066
3524
Người thứ hai nói cây cầu nhưng
không ở Hama mà ở chỗ khác.
không ở Hama mà ở chỗ khác.
10:16
And the third one said, "I think the bridge does exist,
213
600590
2562
Người thứ ba thì nói: "Tôi nghĩ có cây cầu này..."
10:19
but the dam upstream of the bridge was closed,
214
603152
3364
"Nhưng cái đập ở đoạn thượng lưu đã đóng..."
10:22
so the river should actually have been dry, so this doesn't make sense."
215
606516
3397
"Nhưng mặt sông đáng lẽ phải khô mới phải.
Như thế thì không khớp."
Như thế thì không khớp."
10:25
So that was the only one that gave us a clue.
216
609913
2612
Đó là người duy nhất cho chúng tôi manh mối.
10:28
We looked through the video for other clues.
217
612525
1225
Vậy là chúng tôi đi tìm những manh mối khác.
10:29
We saw the distinctive railings, which we could use.
218
613750
3089
Đoạn băng có quay hàng rào chắn,
có thể xác minh được.
có thể xác minh được.
10:32
We looked at the curbs. The curbs were throwing shadows south,
219
616839
3744
Trên thành cầu, bóng đổ về hướng Nam.
10:36
so we could tell the bridge was running east-west across the river.
220
620583
2317
Vậy là chúng tôi suy đoán cây cầu nằm hướng Đông-Tây.
10:38
It had black-and-white curbs.
221
622900
1956
Thành cầu được sơn trắng đen xen kẽ.
10:40
As we looked at the river itself, you could see there's
222
624856
1986
Khi nhìn vào đoạn có con sông, bạn thấy ở đó có một trụ đá ở hướng Tây.
10:42
a concrete stone on the west side. There's a cloud of blood.
223
626842
2954
Và kia chính là đoạn mây máu trên mặt sông.
10:45
That's blood in the river. So the river is flowing
224
629796
1734
Máu chảy theo nước sông, vậy nên con sông này chảy hướng Nam-Bắc.
10:47
south to north. That's what that tells me.
225
631530
1697
Đó là những gì chúng tôi thu nhận được.
10:49
And also, as you look away from the bridge,
226
633227
2349
Khi nhìn khỏi cây cầu...
10:51
there's a divot on the left-hand side of the bank,
227
635576
1649
... có một thảm cỏ ở bên trái dòng sông...
10:53
and the river narrows.
228
637225
2430
Và con sông thì thu hẹp dần.
10:55
So onto Google Maps we go, and we start
229
639655
2579
Vậy là dựa vào Google Maps, chúng tôi bắt đầu...
10:58
looking through literally every single bridge.
230
642234
2058
... cuộc tìm kiếm từng cây cầu một.
11:00
We go to the dam that we talked about, we start just
231
644292
3480
Chúng tôi nhớ đến cái đập được nhắc tới...
11:03
literally going through every time that road crosses the river,
232
647772
3610
Vậy là lần theo các đoạn đường bắc ngang con sông.
11:07
crossing off the bridges that don't match.
233
651382
1738
Rồi loại bỏ các cây cầu không trùng khớp.
11:09
We're looking for one that crosses east-west.
234
653120
1763
Cái cần tìm là cây cầu theo hướng Đông-Tây.
11:10
And we get to Hama. We get all the way from the dam
235
654883
1952
Và khi đến Hama, chúng tôi lần từ cái đập nước...
11:12
to Hama and there's no bridge.
236
656835
2003
... cho đến Hama, nhưng không có cây cầu nào.
11:14
So we go a bit further. We switch to the satellite view,
237
658838
2484
Khi đi xa hơn một chút và chuyển sang chế độ hình ảnh vệ tinh...
11:17
and we find another bridge, and everything starts to line up.
238
661322
2920
... chúng tôi tìm thấy một cây cầu có khả năng.
11:20
The bridge looks like it's crossing the river east to west.
239
664242
3038
Nó cũng bắt ngang đoạn sông và theo hướng Đông-Tây.
11:23
So this could be our bridge. And we zoom right in.
240
667280
3161
Đây là có thể là cây cầu được quay, và chúng tôi lập tức phóng to hình ảnh.
11:26
We start to see that it's got a median, so it's a two-lane bridge.
241
670441
2902
Nó có một làn phân cách nên đây là
cây cầu có 2 làn đường.
cây cầu có 2 làn đường.
11:29
And it's got the black-and-white curbs that we saw in the video,
242
673343
3646
Thành cầu sơn trắng đen như trong đoạn video.
11:32
and as we click through it, you can see someone's
243
676989
2312
Khi đào sâu hơn một tí, các bạn sẽ thấy
những tấm hình về cây cầu...
những tấm hình về cây cầu...
11:35
uploaded photos to go with the map, which is very handy,
244
679301
2954
Được đăng kèm, điều này rất có ích.
11:38
so we click into the photos. And the photos start showing us
245
682255
2687
Vậy là khi nhấn vào mấy tấm hình...
11:40
more detail that we can cross-reference with the video.
246
684942
2622
Chúng tôi có thể so sánh
các chi tiết trong đoạn băng.
các chi tiết trong đoạn băng.
11:43
The first thing that we see is we see black-and-white curbing,
247
687564
3723
Đầu tiên là thành cầu màu trắng đen.
11:47
which is handy because we've seen that before.
248
691287
2105
... ggiống như những gì ta đã thấy.
11:49
We see the distinctive railing that we saw the guys
249
693392
3499
Rồi cả hàng rào chắn với thiết kế nổi bật...
11:52
throwing the bodies over.
250
696891
2351
... mà chúng ta đã thấy khi họ ném các thi thể.
11:55
And we keep going through it until we're certain that this is our bridge.
251
699242
2655
Khi rà soát lại các điểm,
chúng tôi chắc chắn đây là cây cầu đó.
chúng tôi chắc chắn đây là cây cầu đó.
11:57
So what does that tell me? I've got to go back now
252
701897
1524
Vậy thì nó nói lên được điều gì?
11:59
to my three sources and look at what they told me:
253
703421
2313
Nhớ lại thông tin từ ba nguồn khác nhau
mà tôi đã nhận được:
mà tôi đã nhận được:
12:01
the one who said the bridge didn't exist,
254
705734
1725
Một nói cây cầu không có.
12:03
the one who said the bridge wasn't in Hama,
255
707459
1859
Người thứ hai nói cây cầu không có ở Hama.
12:05
and the one guy who said, "Yes, the bridge does exist, but I'm not sure about the water levels."
256
709318
3953
Người cuối nói: "Cây cầu có thật, nhưng tôi không chắc về mực độ nước."
12:09
Number three is looking like the most truthful all of a sudden,
257
713271
3331
Trong ba người, thì người thứ ba thì có vẻ nói thật nhất.
12:12
and we've been able to find that out using some free Internet tools
258
716602
2981
Chúng tôi đã có thể tìm ra được điều đó bằng các công cụ miễn phí trên internet.
12:15
sitting in a cubicle in an office in Dublin
259
719583
2520
Khi ngồi trong một văn phòng ở Dublin...
12:18
in the space of 20 minutes.
260
722103
1487
... và ra kết quả trong vòng 20 phút.
12:19
And that's part of the joy of this. Although the web
261
723590
2439
Và đó chính là thú vui của công việc này.
12:21
is running like a torrent, there's so much information there
262
726029
3265
Mạng giống như một dòng nước cuồn cuộn...
12:25
that it's incredibly hard to sift and getting harder every day,
263
729294
3187
... càng ngày càng có nhiều thông tin khó sàng lọc.
12:28
if you use them intelligently, you can find out incredible information.
264
732481
3327
Nhưng nếu bạn sử dụng chúng một cách thông minh, bạn sẽ tìm được những tin có giá trị.
12:31
Given a couple of clues, I could probably find out
265
735808
2395
Chỉ cần một vài manh mối,
tôi có thể tìm ra những điều...
tôi có thể tìm ra những điều...
12:34
a lot of things about most of you in the audience that you might not like me finding out.
266
738203
3534
... mà hầu hết những ai trong căn phòng này
đều không muốn cho tôi biết.
đều không muốn cho tôi biết.
12:37
But what it tells me is that, at a time when
267
741737
3005
Nhưng điều quan trọng hơn là...
12:40
there's more -- there's a greater abundance of information than there ever has been,
268
744742
4029
... khi mà càng ngày có nhiều thông tin khó sàng lọc...
12:44
it's harder to filter, we have greater tools.
269
748771
2633
... tràn lan trên mạng, thì các công cụ hỗ trợ càng trở nên mạnh mẽ và có ích.
12:47
We have free Internet tools that allow us,
270
751404
1863
... những công cụ internet miễn phí ngày nay...
12:49
help us do this kind of investigation.
271
753267
2226
... có thể giúp chúng ta trong những
cuộc điều tra như thế này.
cuộc điều tra như thế này.
12:51
We have algorithms that are smarter than ever before,
272
755493
1823
Những thuật toán càng ngày càng thông minh và phức tạp hơn trước...
12:53
and computers that are quicker than ever before.
273
757316
2421
... và máy tính chạy nhanh hơn bao giờ hết.
12:55
But here's the thing. Algorithms are rules. They're binary.
274
759737
3427
Nhưng có một điều rằng: thuật toán chỉ là quy tắc, chỉ là phép tính nhị phân.
12:59
They're yes or no, they're black or white.
275
763164
1785
Nó chỉ có thể là có hoặc không, trắng hoặc đen.
13:00
Truth is never binary. Truth is a value.
276
764949
3554
Sự thật thì không phải vậy. Nó là giá trị.
13:04
Truth is emotional, it's fluid, and above all, it's human.
277
768503
4664
Sự thật là cảm xúc, hay thay đổi, và hơn hết,
nó rất con người.
nó rất con người.
13:09
No matter how quick we get with computers, no matter
278
773167
2107
Dù cho chúng ta dùng máy tính có thành thạo đến đâu đi chăng nữa...
13:11
how much information we have, you'll never be able
279
775274
2384
... có bao nhiêu thông tin
chúng ta biết được đi chăng nữa...
chúng ta biết được đi chăng nữa...
13:13
to remove the human from the truth-seeking exercise,
280
777658
2996
... thì bạn vẫn không bao giờ có thể tách phần người ra khỏi quá trình tìm kiếm sự thật.
13:16
because in the end, it is a uniquely human trait.
281
780654
3658
Bởi vì cuối cùng thì,
đó là đặc điểm nổi bật của con người.
đó là đặc điểm nổi bật của con người.
13:20
Thanks very much. (Applause)
282
784312
4000
Cảm ơn đã lắng nghe. (Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Markham Nolan - JournalistThe managing editor of Storyful.com, Markham Nolan has watched journalism evolve from the pursuit of finding facts to the act of verifying those floating in the ether.
Why you should listen
Markham calls himself a "literary mercenary." His main responsibility is to sift through news and information to see what's true and what's not. In the era of the ubiquitous and immediate cell phone photo, Twitter message and YouTube video, how do we verify and validate a piece of information arriving, say, from a region at war or one going through a natural disaster? As the managing editor of Storyful, that's a question he has to answer daily.
Markham Nolan | Speaker | TED.com