TED2016
Prosanta Chakrabarty: Clues to prehistoric times, found in blind cavefish
Prosanta Chakrabarty: Manh mối từ thời tiền sử, được tìm thấy trong loài cá mù hang động.
Filmed:
Readability: 4.7
1,220,884 views
TED Fellow Prosanta Chakrabarty khám phá những bí ẩn trên khắp thế giới trong nỗ lực tìm kiếm loài mới trong các hang động của cá. Những sinh vật ngầm đó đã phát triển thích nghi hoàn toàn, và chúng cung cấp những hiểu biết sinh học về mù lòa cũng như các manh mối địa chất về việc các lục địa đã tách ra hàng triệu năm trước đây. Cùng khám phá điều đó qua cuộc nói chuyện ngắn.
Prosanta Chakrabarty - Ichthyologist
Prosanta Chakrabarty studies fish to help explain the evolution of human beings and our planet. Full bio
Prosanta Chakrabarty studies fish to help explain the evolution of human beings and our planet. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
Ichthyology,
0
992
1612
Ngành ngư học,
00:14
the study of fishes.
1
2628
1460
nơi nghiên cứu về các loài cá.
00:16
It looks like a big, boring word,
2
4112
2858
Nó trông như một từ dài và nhàm chán,
00:18
but it's actually quite exciting,
3
6994
2181
nhưng nó thực sự khá thú vị,
00:21
because ichthyology is the only "ology"
4
9199
2973
bởi vì ngư học là từ chứa "ology" duy nhất
00:24
with "YOLO" in it.
5
12196
1331
với "YOLO" đi cùng .
00:25
(Laughter)
6
13551
1784
( Tiếng cười)
00:27
Now, to the cool kids in the audience,
7
15359
1826
Bây giờ, những khán giả là các bạn trẻ
00:29
you already know, YOLO stands for
"you only live once,"
"you only live once,"
8
17209
4177
chắc các bạn đã biết, YOLO là viết tắt của
cụm từ "bạn chỉ sống một lần "
cụm từ "bạn chỉ sống một lần "
00:33
and because I only have one life,
9
21410
1662
và vì tôi chỉ có một cuộc sống,
00:35
I'm going to spend it doing
what I always dreamt of doing:
what I always dreamt of doing:
10
23096
2763
tôi dùng nó để thực hiện điều
tôi luôn mơ ước được làm :
tôi luôn mơ ước được làm :
00:37
seeing the hidden wonders of the world
and discovering new species.
and discovering new species.
11
25883
3160
tìm ra các kỳ quan bí ẩn của
thế giới và khám phá các loài vật mới.
thế giới và khám phá các loài vật mới.
00:41
And that's what I get to do.
12
29068
1498
Và đó là những gì tôi làm.
00:42
Now, in recent years, I really focused
on caves for finding new species.
on caves for finding new species.
13
30873
4455
Trong vài năm gần đây, chúng tôi tập trung
vào các hang động để tìm ra các loài mới.
vào các hang động để tìm ra các loài mới.
00:47
And it turns out, there's lots of new
cavefish species out there.
cavefish species out there.
14
35352
3266
Và nó cho thấy, có rất nhiều loài cá mù
sống trong hang ở đó.
sống trong hang ở đó.
00:50
You just have to know where to look,
15
38642
1783
Bạn chỉ cần biết nơi để tìm,
00:52
and to maybe be a little thin.
16
40449
2209
và có thể là phải ốm một chút.
00:54
(Laughter)
17
42682
1094
( Tiếng cười )
00:55
Now, cavefishes can tell me
a lot about biology and geology.
a lot about biology and geology.
18
43800
4025
Bây giờ, cá mù cho tôi biết
rất nhiều về sinh học và địa chất.
rất nhiều về sinh học và địa chất.
01:00
They can tell me how the landmasses
around them have changed and moved
around them have changed and moved
19
48214
3983
Nó chỉ cho tôi biết tại sao nơi sinh sống
của chúng thay đổi và phải di chuyển
của chúng thay đổi và phải di chuyển
01:04
by being stuck in these little holes,
20
52221
2218
để bị mắc kẹt trong
các hang nhỏ thế này,
các hang nhỏ thế này,
01:06
and they can tell me about
the evolution of sight, by being blind.
the evolution of sight, by being blind.
21
54463
3563
và nó nói lên sự tiến hóa về thị giác,
tại sao chúng trở nên mù.
tại sao chúng trở nên mù.
01:11
Now, fish have eyes
that are essentially the same as ours.
that are essentially the same as ours.
22
59193
3277
Ở hiện tại, mắt cá về cơ bản
là giống với mắt chúng ta.
là giống với mắt chúng ta.
01:14
All vertebrates do, and each time
a fish species starts to adapt
a fish species starts to adapt
23
62494
3828
Như tất cả các loài có xương sống,
dần dần loài cá bắt đầu thích nghi
dần dần loài cá bắt đầu thích nghi
01:18
to this dark, cold, cave environment,
24
66346
2412
với sự tối tăm, lạnh giá
của môi trường hang động,
của môi trường hang động,
01:20
over many, many generations,
they lose their eyes and their eyesight
they lose their eyes and their eyesight
25
68782
3937
qua rất nhiều thế hệ, chúng mất đi
đôi mắt và thị giác
đôi mắt và thị giác
01:24
until the end up like an eyeless
cavefish like this one here.
cavefish like this one here.
26
72743
3150
và cuối cùng trở thành một loài cá
không có mắt giống thế này.
không có mắt giống thế này.
01:27
Now, each cavefish species
has evolved in a slightly different way,
has evolved in a slightly different way,
27
75917
3837
Bây giờ, mỗi loài cá mù đã phát triển
theo những hướng hơi khác nhau,
theo những hướng hơi khác nhau,
01:31
and each one has a unique geological
and biological story to tell us,
and biological story to tell us,
28
79778
4072
mỗi loài có một môi trường sống khác biệt
và câu chuyện sinh học cho chúng ta,
và câu chuyện sinh học cho chúng ta,
01:35
and that's why it's so exciting
when we find a new species.
when we find a new species.
29
83874
2927
và đó là lý do vì sao nó rất thú vị
khi tìm thấy một loài mới.
khi tìm thấy một loài mới.
01:39
So this is a new species
we described, from southern Indiana.
we described, from southern Indiana.
30
87217
3437
Và đây là một loài mới mà chúng tôi
muốn giới thiệu, từ miền Nam Ấn Độ.
muốn giới thiệu, từ miền Nam Ấn Độ.
01:43
We named it Amblyopsis hoosieri,
the Hoosier cavefish.
the Hoosier cavefish.
31
91075
3897
Chúng tôi đặt tên nó là
Amblyopsis hoosieri, cá mù Ấn Độ .
Amblyopsis hoosieri, cá mù Ấn Độ .
01:46
(Laughter)
32
94996
1061
( Tiếng cười )
01:48
Its closest relatives
are cavefishes in Kentucky,
are cavefishes in Kentucky,
33
96081
2929
Chúng có họ hang gần nhất
với cá mù ở Thổ Nhỹ Kỳ,
với cá mù ở Thổ Nhỹ Kỳ,
01:51
in the Mammoth Cave system.
34
99034
1602
trong hệ thống hang động Mammoth.
01:52
And they start to diverge
when the Ohio River split them
when the Ohio River split them
35
100660
3033
Và chúng bắt đầu tách ra khi
sông Ohio phân cách chúng
sông Ohio phân cách chúng
01:55
a few million years ago.
36
103717
1285
vài triệu năm về trước.
01:57
And in that time they developed
these subtle differences
these subtle differences
37
105419
2743
Và thời gian đó, chúng đã biểu lộ
những khác biệt tinh tế
những khác biệt tinh tế
02:00
in the genetic architecture
behind their blindness.
behind their blindness.
38
108186
2761
trong cấu trúc di truyền
đằng sau sự mù lòa.
đằng sau sự mù lòa.
02:03
There's this gene called rhodopsin
that's super-critical for sight.
that's super-critical for sight.
39
111289
3516
Đó là gen được gọi là rhodopsin,
được coi cực kỳ quan trọng cho thị giác.
được coi cực kỳ quan trọng cho thị giác.
02:06
We have it, and these species have it too,
40
114829
2397
Chúng ta có nó, và các loài khác cũng có,
02:09
except one species has lost
all function in that gene,
all function in that gene,
41
117250
2873
ngoại trừ một loài đã mất toàn bộ
chức năng của gen đó,
chức năng của gen đó,
02:12
and the other one maintains it.
42
120147
1674
và số còn lại duy trì chúng.
02:14
So this sets up this beautiful
natural experiment
natural experiment
43
122234
4023
Điều đó đã thiết lập các thí nghiệm
tự nhiên tuyệt vời
tự nhiên tuyệt vời
02:18
where we can look at the genes
behind our vision,
behind our vision,
44
126281
2964
mà chúng ta có thể xem xét các gen
chi phối thị giác chúng ta,
chi phối thị giác chúng ta,
02:21
and at the very roots of how we can see.
45
129269
2659
và gốc rễ của việc tạo sao
chúng ta có thể nhìn.
chúng ta có thể nhìn.
02:25
But the genes in these cavefishes
46
133047
1714
Nhưng các gen của những con cá mù
02:26
can also tell us
about deep geological time,
about deep geological time,
47
134785
2786
cũng có thể cho biết về
khoảng thời gian của địa chất sâu,
khoảng thời gian của địa chất sâu,
02:29
maybe no more so
than in this species here.
than in this species here.
48
137595
2460
có lẽ không hơn quá nhiều
so với loài này .
so với loài này .
02:32
This is a new species
we described from Madagascar
we described from Madagascar
49
140079
2817
Và đây là loài mới chúng tôi
tìm ra từ Madagascar
tìm ra từ Madagascar
02:34
that we named Typhleotris mararybe.
50
142920
3301
chúng tôi gọi nó là Typhleotris mararybe.
02:38
That means "big sickness" in Malagasy,
51
146245
3265
Có nghĩa là " căn bệnh nặng" ở Malagasy,
02:41
for how sick we got trying
to collect this species.
to collect this species.
52
149534
2549
để thấy tôi đã rất khó khăn
để thu thập loài này.
để thu thập loài này.
02:44
Now, believe it or not,
53
152614
1578
Bây giờ, tin vào nó hoặc không,
02:46
swimming around sinkholes
full of dead things
full of dead things
54
154216
2590
bơi xung quanh các hố sâu
đầy những điều chết chóc,
đầy những điều chết chóc,
02:48
and cave full of bat poop
55
156830
1883
và các hang động đầy phân dơi
02:50
isn't the smartest thing you could
be doing with your life,
be doing with your life,
56
158737
2809
không phải là điều sáng suốt bạn
nên làm trong cuộc đời bạn,
nên làm trong cuộc đời bạn,
02:53
but YOLO.
57
161570
1509
nhưng YOLO.
02:55
(Laughter)
58
163103
3795
( Tiếng cười )
02:58
Now, I love this species despite the fact
that it tried to kill us,
that it tried to kill us,
59
166922
4174
Tôi yêu loài cá này mặc dù sự thật
là chúng đã cố để giết chúng tôi,
là chúng đã cố để giết chúng tôi,
03:03
and that's because
this species in Madagascar,
this species in Madagascar,
60
171120
2795
và đó là vì loài này ở Madagascar,
03:05
its closest relatives
are 6,000 kilometers away,
are 6,000 kilometers away,
61
173939
2824
họ hàng gần nhất của chúng
cách 6000 km,
cách 6000 km,
03:08
cavefishes in Australia.
62
176787
1364
đó là loài cá mù ở Úc.
03:10
Now, there's no way a three-inch-long
freshwater cavefish
freshwater cavefish
63
178701
3635
Hiện tại không có cách nào để
một con cá mù nước ngọt dài 3 inch
một con cá mù nước ngọt dài 3 inch
03:14
can swim across the Indian Ocean,
64
182360
2039
có thể bơi qua Ấn Độ Dương,
03:16
so what we found when we compared
the DNA of these species
the DNA of these species
65
184423
2831
nên những gì chúng ta thấy khi
so sánh DNA của các loài trên
so sánh DNA của các loài trên
03:19
is that they've been separated
for more than 100 million years,
for more than 100 million years,
66
187278
3297
chỉ ra rằng chúng đã tách ra hơn
100 triệu năm,
100 triệu năm,
03:22
or about the time that the southern
continents were last together.
continents were last together.
67
190599
4339
hoặc khoảng thời gian mà các
Nam lục địa được kéo lại với nhau.
Nam lục địa được kéo lại với nhau.
03:27
So in fact, these species
didn't move at all.
didn't move at all.
68
195875
2206
Thực tế các loài không hoàn toàn
tự di chuyển.
tự di chuyển.
03:30
It's the continents that moved them.
69
198105
1801
Các lục địa đã mang theo chúng.
03:31
And so they give us, through their DNA,
70
199930
2023
Thông qua DNA, chúng cho ta
03:33
this precise model and measure
71
201977
2421
mô hình chính xác này và cách tính
03:36
of how to date and time
these ancient geological events.
these ancient geological events.
72
204422
3158
để xác định khoảng thời gian của
các sự kiện địa chất cổ đại.
các sự kiện địa chất cổ đại.
03:41
Now, this species here is so new
73
209064
2232
Và đây là một loài cực mới
03:43
I'm not even allowed
to tell you its name yet,
to tell you its name yet,
74
211320
2483
Tôi thậm chí không được phép
cho bạn biết tên của nó,
cho bạn biết tên của nó,
03:45
but I can tell you
it's a new species from Mexico,
it's a new species from Mexico,
75
213827
2662
nhưng tôi cho bạn biết rằng
nó là một loài mới từ Mexico,
nó là một loài mới từ Mexico,
03:48
and it's probably already extinct.
76
216513
1751
và nó có lẽ đã tuyệt chủng.
03:50
It's probably extinct because
the only known cave system it's from
the only known cave system it's from
77
218667
3347
Có lẽ chúng tuyệt chủng vì hệ thống
hang động mà chúng sống được biết
hang động mà chúng sống được biết
03:54
was destroyed when a dam was built nearby.
78
222038
2652
đã bị phá hủy khi một con đập
được xây gần đó.
được xây gần đó.
03:56
Unfortunately for cavefishes,
79
224714
1962
Thật không may cho cá mù,
03:58
their groundwater habitat
80
226700
1580
vùng nước ngầm chúng sinh sống
04:00
is also our main source of drinking water.
81
228304
2196
cũng là nguồn nước chính của chúng ta.
04:03
Now, we actually don't know
this species' closest relative, yet.
this species' closest relative, yet.
82
231103
4698
Chúng tôi thực sự không biết chúng có
họ hang gần nhất với loài nào.
họ hang gần nhất với loài nào.
04:07
It doesn't appear to be
anything else in Mexico,
anything else in Mexico,
83
235825
2650
Chúng không giống với loài nào ở Mexico,
04:10
so maybe it's something in Cuba,
84
238499
1700
nên có thể là loài nào đó ở Cuba,
04:12
or Florida, or India.
85
240223
2022
hay Florida, hay Ấn Độ.
04:14
But whatever it is, it might tell us
something new about the geology
something new about the geology
86
242830
4505
Nhưng dù nó là gì, nó có thể cho chúng tôi
biết cái gì đó mới về địa chất
biết cái gì đó mới về địa chất
04:19
of the Caribbean, or the biology
of how to better diagnose
of how to better diagnose
87
247359
3208
của vùng Caribbean, với sinh học
làm thế nào để chẩn đoán tốt hơn
làm thế nào để chẩn đoán tốt hơn
04:22
certain types of blindness.
88
250591
2121
một số loại mù lòa.
04:24
But I hope we discover this species
before it goes extinct too.
before it goes extinct too.
89
252736
3410
Nhưng tôi cũng hi vọng tìm ra
loài này trước khi chúng tuyệt chủng.
loài này trước khi chúng tuyệt chủng.
04:28
And I'm going to spend my one life
90
256733
1915
Và tôi sẽ dùng cuộc sống của tôi
04:30
as an ichthyologist
trying to discover and save
trying to discover and save
91
258672
3529
như là một nhà ngư học
cố gắng để tìm ra và cứu
cố gắng để tìm ra và cứu
04:34
these humble little blind cavefishes
92
262233
2570
những chú cá mù nhút nhát
04:36
that can tell us so much
about the geology of the planet
about the geology of the planet
93
264827
3466
mà có thể cho ta biết rất nhiều về
địa chất của hành tinh
địa chất của hành tinh
04:40
and the biology of how we see.
94
268317
1816
và trong sinh học sao ta có thể nhìn.
04:42
Thank you.
95
270672
1151
Cảm ơn.
04:43
(Applause)
96
271847
4359
( Vỗ tay )
ABOUT THE SPEAKER
Prosanta Chakrabarty - IchthyologistProsanta Chakrabarty studies fish to help explain the evolution of human beings and our planet.
Why you should listen
Dr. Prosanta Chakrabarty is an Associate Professor and Curator of Fishes at the Museum of Natural Science and Department of Biological Science at Louisiana State University.
Chakrabarty is a systematist and an ichthyologist studying the evolution and biogeography of both freshwater and marine fishes. His work includes studies of Neotropical (Central and South America, Caribbean) and Indo-West Pacific (Indian and Western Pacific Ocean) fishes. His natural history collecting efforts include trips to Japan, Australia, Taiwan, Madagascar, Panama, Kuwait and many other countries. He has discovered over a dozen new species including new anglerfishes and cavefishes.
The LSU Museum of Natural Science fish collection that Chakrabarty oversees includes nearly half a million fish specimens and nearly 10,000 DNA samples covering most major groups of fishes. He earned his PhD at the University of Michigan and his undergraduate degree is from McGill University in Montreal. He has written two books including A Guide to Academia: Getting into and Surviving Grad School, Postdocs and a Research Job. He is also a former Program Director at the National Science Foundation. He was named a TED Fellow in 2016 and a TED Senior Fellow in 2018.
Prosanta Chakrabarty | Speaker | TED.com