TED-Ed
Adam Savage: How simple ideas lead to scientific discoveries
સાદા વિચારોએ શી રીતે વૈજ્ઞાનિક શોધો કરી
Filmed:
Readability: 3.6
2,830,544 views
આદમ સૅવૅજ આપણને બે દર્શનીય ઉદાહરણોથી, કોઇપણ કરી શક્યું હોત, તેવી સાદી, સર્જનાત્મક રીત વડે થયેલી ગહન વૈડ્યાનિક શોધની સફર કરાવે છે - ઍરાટૉસ્થીનસના ઇસવી સન ૨૦૦ પૂર્વે પૃથ્વીના પરિઘના માપની ગણત્રીનો પ્રયોગ અને હિપ્પૉલાઈટ ફિઝૌની પ્રકાશની ઝડપની ૧૮૪૯માં કરાયેલી ગણત્રી.
Adam Savage - Maker, critical thinker
Adam Savage is an internationally renowned television producer, host and public speaker. Full bio
Adam Savage is an internationally renowned television producer, host and public speaker. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
(સંગીત)
મગજની માલિકીની સહુથી મજાની વાત એ છે કે
00:14
One of the funny things
about owning a brain
about owning a brain
0
14489
2064
તે જે કંઇ હકીકતો કે વાર્તાઓ એકઠું
કરતું રહે છે તેના પર તમારો કોઇ કાબુ નથી.
કરતું રહે છે તેના પર તમારો કોઇ કાબુ નથી.
00:16
is that you have
no control over the things
no control over the things
1
16577
2008
00:18
that it gathers and holds onto,
the facts and the stories.
the facts and the stories.
2
18609
2737
અને જેમ જેમ આપણે મોટાં થતાં જઇએ,
તેમ તેમ પરિસ્થિતિ બગડતી જાય છે.
તેમ તેમ પરિસ્થિતિ બગડતી જાય છે.
00:21
And as you get older, it only gets worse.
3
21370
2046
કોઇવાર તો આપણને સમજણ પડે કે
આપણને એમાં શું રસ પડ્યો,
આપણને એમાં શું રસ પડ્યો,
00:23
Things stick around for years sometimes
4
23440
2197
કે આપણા માટે તેનું શું મહ્ત્વ છે,
00:25
before you understand
why you're interested in them,
why you're interested in them,
5
25661
2527
તેનાથી વર્ષો પહેલાં
તેને સંગ્રહી રાખેલ હોય છે.
તેને સંગ્રહી રાખેલ હોય છે.
00:28
before you understand their import to you.
6
28212
2085
અહીં મારી એવી ત્રણ વાત રજૂ કરીશ.
00:30
Here's three of mine.
7
30321
1269
રીચર્ડ ફૅય્નમૅન જ્યારે નાનો
હતો ત્યારે ક્વીન્સમાં
હતો ત્યારે ક્વીન્સમાં
00:31
When Richard Feynman
was a young boy in Queens,
was a young boy in Queens,
8
31614
3343
તેના પિતા અને ગાડી અને દડા સાથે
ચાલવા જતો હતો.
ચાલવા જતો હતો.
00:34
he went for a walk with his dad
and his wagon and a ball.
and his wagon and a ball.
9
34981
3325
એણે જોયું કે જ્યારે પણ એ પોતાની ગાડીને
આગળની તરફ ખેંચતો હતો,
આગળની તરફ ખેંચતો હતો,
00:38
He noticed that when he pulled the wagon,
the ball went to the back of the wagon.
the ball went to the back of the wagon.
10
38330
3857
ત્યારે દડો ગાડીના પાછળના
ભાગમાં જતો રહેતો હતો.
ભાગમાં જતો રહેતો હતો.
તેણે તેના પિતાને પૂછ્યું,"આ દડો ગાડીના
પાછળના ભાગમાં કેમ જતો રહે છે?"
પાછળના ભાગમાં કેમ જતો રહે છે?"
00:42
He asked his dad, "Why does
the ball go to the back of the wagon?"
the ball go to the back of the wagon?"
11
42211
3125
એના પિતાએ સમજાવ્યું કે,
"જડત્વને કારણે આમ થઇ રહ્યું છે."
"જડત્વને કારણે આમ થઇ રહ્યું છે."
00:45
And his dad said, "That's inertia."
12
45360
1671
00:47
He said, "What's inertia?"
And his dad said, "Ah.
And his dad said, "Ah.
13
47055
2301
તેણે પૂછ્યું,"જડત્વ શું છે?"
તો એના પિતાએ સમજાવ્યું,
તો એના પિતાએ સમજાવ્યું,
"જડત્વ એ દડાની ગાડીમાં પાછળ જવાની ઘટનાને
00:50
Inertia is the name that scientists give
14
50048
1928
00:52
to the phenomenon of the ball
going to the back of the wagon."
going to the back of the wagon."
15
52000
3576
વૈજ્ઞાનિકો એ આપેલું નામ છે.
પણ સાચી વાત તો એ છે કે,
હકીકતે કોઇને ખબર નથી."
હકીકતે કોઇને ખબર નથી."
00:55
(Laughter)
16
55600
1654
00:57
"But in truth, nobody really knows."
17
57278
2431
ફૅય્નમૅનને, આગળ જતાં, ઘણી પદવીઓ મળી,
01:00
Feynman went on to earn degrees
18
60543
1610
એમ આઇ ટી,પ્રિન્સટનમાં એમણે
ચેલેન્જર દુર્ઘટનાનું નિરાકરણ કરી આપ્યું,
ચેલેન્જર દુર્ઘટનાનું નિરાકરણ કરી આપ્યું,
01:02
at MIT, Princeton, he solved
the Challenger disaster,
the Challenger disaster,
19
62177
3000
તેમને ઉપપરમાણીક કણની હિલચાલની
સમજાવતી તેમની ફેય્નમૅન રેખાકૃતિઓમાટે
સમજાવતી તેમની ફેય્નમૅન રેખાકૃતિઓમાટે
01:05
he ended up winning
the Nobel Prize in Physics
the Nobel Prize in Physics
20
65200
2835
ભતિકશાસ્ત્રનો નૉબૅલ પુરસ્કાર પણ મળ્યો.
01:08
for his Feynman diagrams, describing
the movement of subatomic particles.
the movement of subatomic particles.
21
68059
3488
અને એ આનું શ્રેય
તેના પિતા સાથેની એ વાતચિતને આપે છે
તેના પિતા સાથેની એ વાતચિતને આપે છે
01:12
And he credits that conversation
with his father as giving him a sense
with his father as giving him a sense
22
72204
4310
જેનાથી તેમને સમજાયું કે
સાદામાં સાદો સવાલ તમને માનવીય જ્ઞાનની
સીમાને છેડે લઇ જઇ શકે છે
સીમાને છેડે લઇ જઇ શકે છે
01:16
that the simplest questions could carry
you out to the edge of human knowledge,
you out to the edge of human knowledge,
23
76538
4535
અને એ ત્યાં જ રમત માંડવા માગતા હતા.
01:21
and that that's where he wanted to play.
24
81097
1905
અને રમત તો એ રમ્યા.
01:23
And play he did.
25
83026
1373
તે જ રીતે એરાટૉસ્થીનસ એ એલેક્ઝાન્ડ્રીઆનાં
મહાન પુસ્તકાલયનો ત્રીજો ગ્રંથપાલ હતો,
મહાન પુસ્તકાલયનો ત્રીજો ગ્રંથપાલ હતો,
01:25
Eratosthenes was the third librarian
at the great Library of Alexandria,
at the great Library of Alexandria,
26
85543
4130
જેમણે વિજ્ઞાનનાં ક્ષેત્રે
ઘણાં યોગદાન આપ્યાં છે.
ઘણાં યોગદાન આપ્યાં છે.
01:29
and he made many contributions to science.
27
89697
2518
પરંતુ એ જેને માટે સહુથી વધારે યાદ કરાય છે
01:32
But the one he is most remembered for
28
92239
1762
તેની શરૂઆત તેમને ગ્રંથપાલ તરીકે,
અલેક્ઝાન્ડ્રીઆની દક્ષિણે આવેલાં
અલેક્ઝાન્ડ્રીઆની દક્ષિણે આવેલાં
01:34
began in a letter that he received
as the librarian,
as the librarian,
29
94025
3503
સ્વેનેટ નામનાં ગામમાંથી,
આવેલ એક પત્ર દ્વારા થઇ હતી.
આવેલ એક પત્ર દ્વારા થઇ હતી.
01:37
from the town of Swenet,
which was south of Alexandria.
which was south of Alexandria.
30
97552
3587
પત્રમાં એક એવી હકીકત કહેવાઇ
હતી જેણે ઍરાટૉસ્થીનસના વિચારોને સ્પર્શી ગઇ
હતી જેણે ઍરાટૉસ્થીનસના વિચારોને સ્પર્શી ગઇ
01:41
The letter included this fact
that stuck in Eratosthenes' mind,
that stuck in Eratosthenes' mind,
31
101163
2953
અને તે પત્રના લેખકે લખ્યું હતું કે
અયનકાળ સમયની
અયનકાળ સમયની
01:44
and the fact was that the writer said,
32
104140
2608
બપોરે, જ્યારે તે પોતાના
કૂવામાં ડોકીયું કરે છે ત્યારે
કૂવામાં ડોકીયું કરે છે ત્યારે
01:46
at noon on the solstice,
when he looked down this deep well,
when he looked down this deep well,
33
106772
2865
તે પોતાનું પ્રતિબિંબ તળિયે જોઇ શકે છે,
અને સાથે એ પણ જોઇ શકે છે તેનું માથું
અને સાથે એ પણ જોઇ શકે છે તેનું માથું
01:49
he could see his reflection at the bottom,
34
109661
2054
01:51
and he could also see
that his head was blocking the sun.
that his head was blocking the sun.
35
111739
2740
સૂર્યને અવરોધે છે.
મારૂં તો એવું માનવું છે કે ક્રીસ્ટૉફર
કોલંબસે પૃથ્વી ગોળાકાર છે એવું શોધ્યું તે
કોલંબસે પૃથ્વી ગોળાકાર છે એવું શોધ્યું તે
01:54
I should tell you -- the idea
that Christopher Columbus
that Christopher Columbus
36
114503
2609
01:57
discovered that the world
is spherical is total bull.
is spherical is total bull.
37
117136
2563
સાવ બકવાસ લાગે છે. સાવ ખોટું છે.
હકીકતે, થોડું પણ ભણેલ કોઇ પણ જાણે
કે ઍરીસ્ટોટલના સમયથી પૃથ્વી ગોળ છે
કે ઍરીસ્ટોટલના સમયથી પૃથ્વી ગોળ છે
01:59
It's not true at all.
38
119723
1001
02:00
In fact, everyone who was educated
understood that the world was spherical
understood that the world was spherical
39
120748
3521
અને ઍરીસ્ટૉટલે તે એક બહુ જ સાદા અવલોકનની
02:04
since Aristotle's time.
40
124293
1136
મદદથી સાબિત કર્યું છે.
02:05
Aristotle had proved it
with a simple observation.
with a simple observation.
41
125453
2435
તેણે જોયું કે જ્યારે પણ આપણે ચંદ્ર
ઉપર પૃથ્વીનો પડછાયો જોઇએ છીએ
ઉપર પૃથ્વીનો પડછાયો જોઇએ છીએ
02:07
He noticed that every time you saw
the Earth's shadow on the Moon,
the Earth's shadow on the Moon,
42
127912
3180
એ વર્તુળાકાર હોય છે,
અને માત્ર ગૉળાકાર વસ્તુનો જ પડછાયો
હંમેશ વર્તુળાકાર હોય,
હંમેશ વર્તુળાકાર હોય,
02:11
it was circular,
43
131116
1031
02:12
and the only shape that constantly
creates a circular shadow
creates a circular shadow
44
132171
2890
ઇતિ સિધ્ધ્મ, કે પૃથ્વી ગોળ છે.
02:15
is a sphere, Q.E.D. the Earth is round.
45
135085
2908
પણ એ કેટલી મોટી છે તે કોઇને ખબર નહોતી
02:18
But nobody knew how big it was
46
138017
1790
જ્યાં સુધી ઍરાટૉસ્થીનસને
આ હકીકત સાથેનો પત્ર નહોતો મળ્યો.
આ હકીકત સાથેનો પત્ર નહોતો મળ્યો.
02:19
until Eratosthenes got
this letter with this fact.
this letter with this fact.
47
139831
3352
એ સમજી ગયો કે સુર્ય
સ્વેનેટ શહેરની બરાબર ઉપર રહે છે
સ્વેનેટ શહેરની બરાબર ઉપર રહે છે
02:23
So he understood that the sun
was directly above the city of Swenet,
was directly above the city of Swenet,
48
143207
3529
કારણ કે કૂવામાં નીચે જોતી
વખતે કૂવો, જોનારનું માથું
વખતે કૂવો, જોનારનું માથું
02:26
because looking down a well,
it was a straight line
it was a straight line
49
146760
3106
અને સૂર્ય એ બધાં એક
જ સીધી લીટીમાં રહેતાં હતાં.
જ સીધી લીટીમાં રહેતાં હતાં.
02:29
all the way down the well,
right past the guy's head up to the sun.
right past the guy's head up to the sun.
50
149890
3322
ઍરાટૉસ્થીનસને બીજી પણ એક હકીકતની ખબર હતી.
02:33
Eratosthenes knew another fact.
51
153236
1714
તેમને ખબર હતી કે સૂર્ય જ્યારે અયનમાં
તેનાં શીર્ષબીંદુપર હોય સમયે
તેનાં શીર્ષબીંદુપર હોય સમયે
02:34
He knew that a stick stuck
in the ground in Alexandria
in the ground in Alexandria
52
154974
2694
એ જ દિવસે, એ જ સમયે જો
ઍલેક્ષાંડ્રીઆમાં ખોડેલી
ઍલેક્ષાંડ્રીઆમાં ખોડેલી
02:37
at the same time
and the same day, at noon,
and the same day, at noon,
53
157692
3055
લાકડીનો પડછાયો
02:40
the sun's zenith, on the solstice,
54
160771
1836
તેની ધરીથી ૭.૨ અંશનો ખૂણો બનાવે છે.
02:42
the sun cast a shadow that showed
that it was 7.2 degrees off-axis.
that it was 7.2 degrees off-axis.
55
162631
5811
હવે જો આપણને વર્તુળનાં પરિઘનું
માપ ખબર હોય,
માપ ખબર હોય,
02:49
If you know the circumference of a circle,
and you have two points on it,
and you have two points on it,
56
169763
3808
અને તેનાં પરનાં બે બીંદુ ખબર હોય,
અને તે બે બીંદુ વચ્ચેનું અંતર જાણી લો તો
02:53
all you need to know is the distance
between those two points,
between those two points,
57
173595
2968
તેના પરથી વર્તુળના પરિઘનું માપ ગણી શકાય.
02:56
and you can extrapolate the circumference.
58
176587
2055
ત્રણ સો સાઠ અંશ ભાગ્યા ૭.૨ બરાબર ૫૦ થાય.
02:58
360 degrees divided by 7.2 equals 50.
59
178666
3465
હા, હું સહમત છું કે
તે આશરે પૂર્ણ સંખ્યા છે,
તે આશરે પૂર્ણ સંખ્યા છે,
03:02
I know it's a little bit
of a round number,
of a round number,
60
182155
2093
અને એથી મને આ વાત પર પણ
થોડી શંકા પણ રહે છે,
થોડી શંકા પણ રહે છે,
03:04
and it makes me suspicious
of this story too,
of this story too,
61
184272
2111
પણ વાતમાં દમ છે, એટલે આપણે આગળ વધીશું.
03:06
but it's a good story,
so we'll continue with it.
so we'll continue with it.
62
186407
2388
હવે તેમણે સ્વેનેટ અને એલેક્ષાંન્ડ્રીઆ
વચ્ચેનું અંતર જાણવાની જરૂર હતી,
વચ્ચેનું અંતર જાણવાની જરૂર હતી,
03:08
He needed to know the distance
between Swenet and Alexandria,
between Swenet and Alexandria,
63
188819
2994
જે તેમને ખબર હતી કરણ કે એરાટૉસ્થીનસને
ભૂગોળનું સારૂં જ્ઞાન હતું.
ભૂગોળનું સારૂં જ્ઞાન હતું.
03:11
which is good because Eratosthenes
was good at geography.
was good at geography.
64
191837
3283
આમ તો, સાચી વાત એ છે કે,
ભૂગોળની શોધ જ એમણે કરી હતી.
ભૂગોળની શોધ જ એમણે કરી હતી.
03:15
In fact, he invented the word geography.
65
195144
2698
સ્વેનેટ અને એલેક્ષાંન્ડ્રીઆ વચ્ચેનો માર્ગ
03:17
(Laughter)
66
197866
1222
03:19
The road between Swenet and Alexandria
was a road of commerce,
was a road of commerce,
67
199112
3243
એ વેપાર માટેનો માર્ગ હતો,
વેપાર માટે ત્યાં પહોંચવામાં કેટલો સમય
લાગતો હતો તે જાણવું મહત્વનું હતું.
લાગતો હતો તે જાણવું મહત્વનું હતું.
03:22
and commerce needed to know
how long it took to get there.
how long it took to get there.
68
202379
2962
તે માટે ચોક્કસ અંતર પણ જાણવું જરૂરી હતું,
એટલે એમને સુનિશ્ચિતપણે ખબર હતી કે
એટલે એમને સુનિશ્ચિતપણે ખબર હતી કે
03:25
It needed to know the exact distance,
so he knew very precisely
so he knew very precisely
69
205365
3243
બે શહેર વચ્ચે ૫૦૦ માઇલનું અંતર છે.
03:28
that the distance between
the two cities was 500 miles.
the two cities was 500 miles.
70
208632
2955
તેને ૫૦ વડે ગુણવાથી,
૨૫,૦૦૦નો આંકડો મળે છે,
૨૫,૦૦૦નો આંકડો મળે છે,
03:31
Multiply that times 50, you get 25,000,
71
211611
2365
03:34
which is within one percent
of the actual diameter of the Earth.
of the actual diameter of the Earth.
72
214000
3433
જે પૃથ્વીના સાચા
વ્યાસના માપની ૧% જેટલું નજદીક છે.
વ્યાસના માપની ૧% જેટલું નજદીક છે.
તેમણે આ ગણત્રી ૨૦૦૦ વર્ષ પહેલાં કરી હતી.
03:38
He did this 2,200 years ago.
73
218025
2951
જો કે, આજે તો આપણે એ યુગમાં રહીએ છીએ
03:42
Now, we live in an age where
74
222302
1674
03:44
multi-billion-dollar pieces of machinery
are looking for the Higgs boson.
are looking for the Higgs boson.
75
224000
4703
જ્યાં કરોડો ડૉલરની મશીનરી હીગ્ગ્ઝ
બોસૉનની શોધ કરી રહી છે.
બોસૉનની શોધ કરી રહી છે.
આપણે પ્રકાશથી વધારે
ગતિમાન હોઇ શકે એવા કણો ખોળી રહ્યાં છીએ,
ગતિમાન હોઇ શકે એવા કણો ખોળી રહ્યાં છીએ,
03:48
We're discovering particles
76
228727
1312
03:50
that may travel faster
than the speed of light,
than the speed of light,
77
230063
2278
અને આ બધી શોધ એવી
ટૅક્નૉલૉજી વડે શક્ય બની રહી છે
ટૅક્નૉલૉજી વડે શક્ય બની રહી છે
03:52
and all of these discoveries
are made possible
are made possible
78
232365
2746
જે થોડા કેટલાક દાયકાઓમાં વિકસીત થઇ છે.
03:55
by technology that's been developed
in the last few decades.
in the last few decades.
79
235135
3609
પરંતુ મોટા ભાગના માનવ ઇતિહાસમાં
03:58
But for most of human history,
80
238768
2480
આપણે આવી શોધખોળ આપણી આંખો,
કાન અને વિચારશક્તિથી જ કરવી પડેલ છે.
કાન અને વિચારશક્તિથી જ કરવી પડેલ છે.
04:01
we had to discover these things using
our eyes and our ears and our minds.
our eyes and our ears and our minds.
81
241272
4336
આરમન્ડ ફીઝૌ એ પૅરિસ ખાતેના
પ્રયોગિક ભૌતિકશાસ્ત્રી છે.
પ્રયોગિક ભૌતિકશાસ્ત્રી છે.
04:06
Armand Fizeau was
an experimental physicist in Paris.
an experimental physicist in Paris.
82
246439
3537
તેમની વિશિષ્ઠતા તો ખરી રીતે બીજાંઓનાં
04:10
His specialty was actually refining
and confirming other people's results,
and confirming other people's results,
83
250803
4204
પરિણામોને વધારે સૂક્ષ્મરીતે તપાસવાં
અને બહાલી આપવાનું છે,
અને બહાલી આપવાનું છે,
જો કે આ કામ તો થોડું બિન-મહત્વનું જણાય,
04:15
and this might sound
like a bit of an also-ran,
like a bit of an also-ran,
84
255031
2341
પરંતુ, હકીકતે, એ તો વિજ્ઞાનનો આત્મા છે,
04:17
but in fact, this is the soul of science,
85
257396
2101
કારણ કે એવું કંઈ હકીકત સ્વરૂપ
નથી જેનું સ્વતંત્રપણે પુષ્ટીકરણ ન થઇ શકે.
નથી જેનું સ્વતંત્રપણે પુષ્ટીકરણ ન થઇ શકે.
04:19
because there is no such thing as a fact
that cannot be independently corroborated.
that cannot be independently corroborated.
86
259521
3905
તેઓ ગૅલિલીયોના પ્રકાશને ગતિ
છે કે નહીં તે નક્કી કરવાના
છે કે નહીં તે નક્કી કરવાના
04:23
And he was familiar
with Galileo's experiments
with Galileo's experiments
87
263450
2836
પ્રયોગોથી પણ પરિચિત છે.
04:26
in trying to determine
whether or not light had a speed.
whether or not light had a speed.
88
266310
3187
ગૅલિલીયો એ આ અદભૂત પ્રયોગ ઘડી કાઢ્યો હતો,
04:29
Galileo had worked out this
really wonderful experiment
really wonderful experiment
89
269521
3206
જેમાં તે અને તેના મદનીશ,
બન્ને પાસે, એક દીવો હતો,
બન્ને પાસે, એક દીવો હતો,
04:32
where he and his assistant had a lamp,
each one of them was holding a lamp.
each one of them was holding a lamp.
90
272751
3538
જે દરેકે પકડી રાખ્યો હતો.ગૅલિલીયો તેનોદીવો
ચાલુ કરે અને મદદનીશ તેનો દીવો ચાલુ કરે.
ચાલુ કરે અને મદદનીશ તેનો દીવો ચાલુ કરે.
04:36
Galileo would open his lamp,
and his assistant would open his.
and his assistant would open his.
91
276313
2937
બન્ને જણા પોત પોતાનો સમય
ચોક્કસપણે નોંધી લે.
ચોક્કસપણે નોંધી લે.
04:39
They got the timing down really good.
92
279274
1802
બન્ને ને એકબીજાના સમયની ખબર હતી. પછીથી
તેઓ બે માઇલનાં અંતરવાળી એક એક ટેકરીની ટોચ
તેઓ બે માઇલનાં અંતરવાળી એક એક ટેકરીની ટોચ
04:41
They just knew their timing.
93
281100
1471
04:42
And then they stood at two hilltops,
94
282595
2062
04:44
two miles distant,
and they did the same thing,
and they did the same thing,
95
284681
2423
ઉપર જઇ પહોંચ્યા,અને તેમણે બન્ને
એ એકસરખી પ્રક્રિયા કરી, ગેલિલીયોનાં એ
એ એકસરખી પ્રક્રિયા કરી, ગેલિલીયોનાં એ
04:47
on the assumption from Galileo
that if light had a discernible speed,
that if light had a discernible speed,
96
287128
3349
પૂર્વાનુમાન પર કે જો પ્રકાશની
સ્પષ્ટ જોઇ શકાય એવી ઝડપ હોય,
સ્પષ્ટ જોઇ શકાય એવી ઝડપ હોય,
તો તેને તેના મદદનીશના
દિવાનો પ્રકાશ થોડા સમયના અંતર પછી દેખાય.
દિવાનો પ્રકાશ થોડા સમયના અંતર પછી દેખાય.
04:50
he'd notice a delay in the light
coming back from his assistant's lamp.
coming back from his assistant's lamp.
97
290501
3334
પણ પ્રકાશ ગૅલિલીયો કરતાં ઝડપી પરવડ્યો.
04:53
But light was too fast for Galileo.
98
293859
2160
ગેલિલિયો પ્રકાશ અવાજ કરતાં
દસેક ગણો ઝડપી છે એવી ધારણામાં
દસેક ગણો ઝડપી છે એવી ધારણામાં
04:56
He was off by several orders
of magnitude when he assumed
of magnitude when he assumed
99
296043
2869
અનેક ગણી માત્રામાં ખોટા પડ્યા.
04:58
that light was roughly ten times
as fast as the speed of sound.
as fast as the speed of sound.
100
298936
3040
ફિઝૌ આ પ્રયોગ વિષે જાણતા હતા.
તે પૅરિસમાં રહેતા હતા,
તે પૅરિસમાં રહેતા હતા,
05:02
Fizeau was aware of this experiment.
101
302873
1880
05:04
He lived in Paris, and he set up
two experimental stations,
two experimental stations,
102
304777
4303
અને તેમણે બે પ્રયોગ સંસ્થાનો પૅરિસથી
આશરે સાડા પાંચ માઇલ દૂર સ્થાપ્યાં.
05:09
roughly 5.5 miles distant, in Paris.
103
309104
3058
અને તેમણે ગૅલિલીયોની સમસ્યાનું
સમાધાન કરી આપ્યું,
સમાધાન કરી આપ્યું,
05:12
And he solved this problem of Galileo's,
104
312186
2435
જેના માટે એમણે સાવ સામાન્ય
સાધનનો ઉપયોગ કર્યો.
સાધનનો ઉપયોગ કર્યો.
05:14
and he did it with a really relatively
trivial piece of equipment.
trivial piece of equipment.
105
314645
3096
તેમણે આ પૈકી એક્નો ઉપયોગ કર્યો.
05:19
He did it with one of these.
106
319915
1640
હું આ વાતને થોડી વાર માટે બાજૂએ રાખી દઇશ
05:21
I'm going to put away
the clicker for a second
the clicker for a second
107
321579
2143
કારણકે મારે તમારૂં ધ્યાન ખેંચવું છે.
05:23
because I want to engage
your brains in this.
your brains in this.
108
323746
2128
આ છે દાંતાવાળું ચક્ર.તેમાં થોડા ખાંચા અને
05:25
So this is a toothed wheel.
109
325898
1410
05:27
It's got a bunch of notches
and it's got a bunch of teeth.
and it's got a bunch of teeth.
110
327332
2930
થોડા દાંતા છે.
આ હતું ફિઝૌનું પ્રકાશને સ્પષ્ટ ધબકારના
અંતરે મોકલતા રહેવા માટેનું સાધન.
અંતરે મોકલતા રહેવા માટેનું સાધન.
05:30
This was Fizeau's solution
to sending discrete pulses of light.
to sending discrete pulses of light.
111
330286
3059
તેમણે પ્રકાશના એક પુંજને
આ ખાંચાઓની પાછળ ગોઠવ્યો.
આ ખાંચાઓની પાછળ ગોઠવ્યો.
05:33
He put a beam behind one of these notches.
112
333369
2506
એ પુંજને દાંતામાંથી જો પાંચ માઇલ
દૂર રાખેલ અરીસાની સામે
દૂર રાખેલ અરીસાની સામે
05:35
If I point a beam
through this notch at a mirror,
through this notch at a mirror,
113
335899
3179
મુકવામાં આવે, તો એ પુંજ અરીસામાંથી
પરિવર્તીત થઇને
પરિવર્તીત થઇને
05:39
five miles away, that beam
is bouncing off the mirror
is bouncing off the mirror
114
339102
2779
પાછો આ ખાંચામાંથી થઇને પરત આવે છે.
05:41
and coming back to me through this notch.
115
341905
2120
પરંતુ જેમ જેમ ચક્રને ઝડપથી ફેરવીએ
છીએ તેમ તેમ કંઇ રસપ્રદ બનતું જોવા મળે છે.
છીએ તેમ તેમ કંઇ રસપ્રદ બનતું જોવા મળે છે.
05:44
But something interesting happens
as he spins the wheel faster.
as he spins the wheel faster.
116
344049
3157
તેઓ નોંધે છે કે તેમની આંખ તરફ
આવતા પ્રકાશ પુંજ પર
આવતા પ્રકાશ પુંજ પર
05:47
He notices that it seems
like a door is starting to close
like a door is starting to close
117
347230
3335
બંધ થઇ રહેતું હોય એવાં બારણા
જેવું દેખાય છે.
જેવું દેખાય છે.
05:50
on the light beam
that's coming back to his eye.
that's coming back to his eye.
118
350589
2387
આમ કેમ?
05:53
Why is that?
119
353968
1000
કારણ એ કે પ્રકાશનો ધબકાર સીધો જ એ જ
05:55
It's because the pulse
of light is not coming back
of light is not coming back
120
355200
2733
ખાંચામાં પરત નથી આવતો.
તે ખરેખર તો દાંતા સાથે અથડાય છે.
તે ખરેખર તો દાંતા સાથે અથડાય છે.
05:57
through the same notch.
121
357957
1287
05:59
It's actually hitting a tooth.
122
359268
1483
અને જેમ જેમ ચક્રને એટલી
ઝડપથી ફેરવતાં જઇએ છીએ
ઝડપથી ફેરવતાં જઇએ છીએ
06:00
And he spins the wheel fast enough
and he fully occludes the light.
and he fully occludes the light.
123
360775
4282
કે પ્રકાશને પૂરેપૂરો છેતરવાં આવે છે.
અને પછીથી,
અને પછીથી,
બે સંસ્થાન વચ્ચેનું અંતર
06:05
And then, based on the distance
between the two stations
between the two stations
124
365081
2895
06:08
and the speed of his wheel
and the number of notches in the wheel,
and the number of notches in the wheel,
125
368000
3143
અને ચક્રની ફરવાની ગતિ તેમ જ
ચક્ર ઉપર ખાંચાની સંખ્યાની મદદથી,
ચક્ર ઉપર ખાંચાની સંખ્યાની મદદથી,
પ્રકાશની ગતિ મૂળ રકમના બે
ટકાની અંદર ગણી શકાય છે.
ટકાની અંદર ગણી શકાય છે.
06:11
he calculates the speed of light
to within two percent of its actual value.
to within two percent of its actual value.
126
371167
4247
અને આ એમણે ૧૮૪૯માં કરી બતાવેલું.
06:16
And he does this in 1849.
127
376329
3034
વિજ્ઞાનની આ વાત જ મને
તેમાં રસ લેવા પ્રેરે છે.
તેમાં રસ લેવા પ્રેરે છે.
06:21
This is what really gets me
going about science.
going about science.
128
381375
2239
જ્યારે પણ મને કોઇ વિભાવના સમજાતી
નથી હોતી,
નથી હોતી,
06:23
Whenever I'm having trouble
understanding a concept,
understanding a concept,
129
383638
2429
ત્યારે ત્યારે હું એ વિભાવનાના શોધક
લોકોને ખોળી કાઢવાનો પ્રયત્ન કરૂં છું.
લોકોને ખોળી કાઢવાનો પ્રયત્ન કરૂં છું.
06:26
I go back and I research
the people that discovered that concept.
the people that discovered that concept.
130
386091
3096
હું તેઓ એ વિભાવના શી રીતે
સમજ્યા હતા તે વાત પ્રત્યે ઘ્યાન આપું છું.
સમજ્યા હતા તે વાત પ્રત્યે ઘ્યાન આપું છું.
06:29
I look at the story of how
they came to understand it.
they came to understand it.
131
389211
2733
06:31
What happens when you look
132
391968
1273
અને જ્યારે શોધકો તેમની શોધ કરતી વખતે શું
06:33
at what the discoverers
were thinking about
were thinking about
133
393265
2453
વિચારતા હતા તે સમજવાથી,
આપણને એટલી સમજ પડે છે
આપણને એટલી સમજ પડે છે
06:35
when they made their discoveries,
134
395742
1635
06:37
is you understand that
they are not so different from us.
they are not so different from us.
135
397401
3575
તેઓ આપણાથી કંઇ ખાસ અલગ નહોતા.
આપણે બધા માંસ અને પાણીના થેલા જ છીએ. આપણે
બધાં એક જ સરખાં સાધનોથી શરૂઆત કરીએ છીએ.
બધાં એક જ સરખાં સાધનોથી શરૂઆત કરીએ છીએ.
06:42
We are all bags of meat and water.
We all start with the same tools.
We all start with the same tools.
136
402360
3392
વિજ્ઞાનની અલગ અલગ શાખાઓને અભ્યાસનાં
ક્ષેત્ર કહેવાય છે તે મને પસંદ છે.
ક્ષેત્ર કહેવાય છે તે મને પસંદ છે.
06:46
I love the idea that different branches
of science are called fields of study.
of science are called fields of study.
137
406421
3981
મોટા ભાગનાં લોકો માટે વિજ્ઞાન એ
એક બંધ, કાળો પટારો છે,
એક બંધ, કાળો પટારો છે,
06:50
Most people think of science
as a closed, black box,
as a closed, black box,
138
410426
3315
જ્યારે ખરેખર તો એ એક મુક્ત ક્ષેત્ર છે.
06:53
when in fact it is an open field.
139
413765
2574
અને આપણે બધા શોધખોળ
કરનારાંઓ છીએ.
કરનારાંઓ છીએ.
06:56
And we are all explorers.
140
416363
1821
જે લોકોએ આ શોધ કરી તેઓ જે કંઇ જોઇ
રહ્યાં હતાં તે વિષે
રહ્યાં હતાં તે વિષે
06:58
The people that made these discoveries
just thought a little bit harder
just thought a little bit harder
141
418208
3538
તેઓએ જરા વધારે જોર દઇને વિચાર્યું,
અને તેઓ જરા વધારે જિજ્ઞાસુ હતાં.
અને તેઓ જરા વધારે જિજ્ઞાસુ હતાં.
07:01
about what they were looking at,
and they were a little bit more curious.
and they were a little bit more curious.
142
421770
3618
તેમની જિજ્ઞાસાએ લોકો જગત વિષે જે રીતે
વિચારતાં હતાં તે દ્રષ્ટિકોણ બદલી નાખ્યો,
વિચારતાં હતાં તે દ્રષ્ટિકોણ બદલી નાખ્યો,
07:05
And their curiosity changed the way
people thought about the world,
people thought about the world,
143
425412
3185
અને , એ રીતે જગતને પણ બદલી નાખ્યું.
07:08
and thus it changed the world.
144
428621
1787
તેઓ જગત બદલી શક્યા,તેમ આપણે પણ બદલી શકીએ.
07:10
They changed the world, and so can you.
145
430432
2544
આપનો આભાર.
07:14
Thank you.
146
434057
1092
07:15
(Applause)
147
435173
3000
(તાળીઓ)
ABOUT THE SPEAKER
Adam Savage - Maker, critical thinkerAdam Savage is an internationally renowned television producer, host and public speaker.
Why you should listen
Adam Savage's mother is a psychologist; his father was a celebrated artist, painter and filmmaker. From the youngest age they encouraged his flights of fancy. Savage has been a paperboy, a projectionist, juggler, unicycle rider, sculptor, graphic designer, scenic painter, robot builder, welder, carpenter, machinist, prop maker, toy designer, actor, writer, executive producer and director. He spent six years in theater and 10 years in commercial and film special effects working for clients such as Nike, Corning, Hershey's, and Coca-Cola, and films like Star Wars, The Matrix films, A.I., Space Cowboys, Terminator 3 and Galaxy Quest.
Savage has built everything from theater sets to miniature particle accelerators. From spaceships to animatronic arms. He's made Rube Goldberg machines, hand props and spacesuits. His online videos have generated over 230 million page views. He's written for Popular Mechanics, the Wall Street Journal and Wired Magazine, among others. His program "Mythbusters" produced 270 episodes that aired in over 100 countries for 14 years. Adam shares his builds, his love for movie props and costumes, and passion for the transformative power of making on his award winning website Tested.com. He lives in San Francisco with his wife Julia, his twin boys Thing1 and Thing2, and two amazing dogs.
(Photo: Michael Shindler)
Adam Savage | Speaker | TED.com