TEDGlobal 2005
Nick Bostrom: A philosophical quest for our biggest problems
ნიკ ბოსტრომი: ჩვენი უდიდესი პრობლემების ფილოსოფიური განხილვა
Filmed:
Readability: 4.2
967,767 views
ოქსფორდის ფილოსოფოსი და ტრანსჰუმანისტი ნიკ ბოსტრომი იხილავს კაცობრიობის მომავალს და კითხულობს შეიძლება თუ არა ჩვენი ყველაზე არსებითი პრობლემების გადასაჭრელად ადამიანის ფუნდამენტური ბუნება შევცვალოთ.
Nick Bostrom - Philosopher
Nick Bostrom asks big questions: What should we do, as individuals and as a species, to optimize our long-term prospects? Will humanity’s technological advancements ultimately destroy us? Full bio
Nick Bostrom asks big questions: What should we do, as individuals and as a species, to optimize our long-term prospects? Will humanity’s technological advancements ultimately destroy us? Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:24
I want to talk today about --
0
0
3000
დღეს მინდა გესაუბროთ...
00:27
I've been asked to take the long view, and I'm going to tell you what
1
3000
6000
მთხოვეს მომავლის პერსპექტივიდან შემეხედა
და ვაპირებ გითხრათ,
და ვაპირებ გითხრათ,
00:33
I think are the three biggest problems for humanity
2
9000
4000
თუ რომელია ჩემი აზრით
კაცობრიობის 3 უდიდესი პრობლემა,
კაცობრიობის 3 უდიდესი პრობლემა,
00:37
from this long point of view.
3
13000
3000
მომავლის პერსპექტივიდან.
00:40
Some of these have already been touched upon by other speakers,
4
16000
3000
ზოგ მათგანს სხვა გამომსვლელებიც შეეხნენ,
00:43
which is encouraging.
5
19000
2000
რაც სტიმულის მომცემია.
00:45
It seems that there's not just one person
6
21000
2000
ჩანს რომ მხოლოდ ერთი ადამიანი არ ფიქრობს,
00:47
who thinks that these problems are important.
7
23000
2000
რომ ეს პრობლემები მნიშვნელოვანია.
00:49
The first is -- death is a big problem.
8
25000
4000
პირველი: სიკვდილი დიდი პრობლემაა.
00:53
If you look at the statistics,
9
29000
3000
თუ სტატისტიკას შეხედავთ,
00:56
the odds are not very favorable to us.
10
32000
2000
ჩვენი შანსები არც თუ ისე სახარბიელოა.
00:58
So far, most people who have lived have also died.
11
34000
4000
აქამდე უმეტესობა ვისაც უცხოვრია
უკვე მკვდარია.
უკვე მკვდარია.
01:02
Roughly 90 percent of everybody who has been alive has died by now.
12
38000
4000
დაახლოებით 90% იმათი ვისაც უცხოვრია
ახლა მკვდარია.
ახლა მკვდარია.
01:06
So the annual death rate adds up to 150,000 --
13
42000
6000
წლიური სიკვდილიანობა 150 000-მდეა
01:12
sorry, the daily death rate -- 150,000 people per day,
14
48000
3000
უკაცრავად, დღიური სიხშირეა...
150 000 ადამიანი დღეში.
150 000 ადამიანი დღეში.
01:15
which is a huge number by any standard.
15
51000
3000
რაც ყველა საზომით დიდი რიცხვია.
01:18
The annual death rate, then, becomes 56 million.
16
54000
5000
წლიური სიკვდილიანობის სიხშირე
56 მილიონია.
56 მილიონია.
01:23
If we just look at the single, biggest cause of death -- aging --
17
59000
5000
თუ ჩვენ სიკვდილის მხოლოდ ერთ,
უდიდეს მიზეზს, ასაკს შევხედავთ,
უდიდეს მიზეზს, ასაკს შევხედავთ,
01:29
it accounts for roughly two-thirds of all human people who die.
18
65000
5000
ის ყველა სიკვდილის
დაახლოებით 2/3-ს შეადგენს.
დაახლოებით 2/3-ს შეადგენს.
01:34
That adds up to an annual death toll
19
70000
3000
სიკვდილიანობის ეს მასა წელიწადში,
01:37
of greater than the population of Canada.
20
73000
2000
კანადის მოსახლეობაზე უფრო დიდი რიცხვია.
01:39
Sometimes, we don't see a problem
21
75000
2000
ზოგჯერ ჩვენ პრობლემას ვერ ვამჩნევთ.
01:41
because either it's too familiar or it's too big.
22
77000
4000
იმიტომ რომ ზედმეტად შეჩვეულები ვართ,
ან იმიტომ რომ ზედმეტად დიდია.
ან იმიტომ რომ ზედმეტად დიდია.
01:45
Can't see it because it's too big.
23
81000
2000
ვერ ვხედავთ, რადგან ზედმეტად დიდია.
01:47
I think death might be both too familiar and too big
24
83000
3000
ვფიქრობ სიკვდილი ორივეა,
უმეტესობა შეჩვეულიცაა
უმეტესობა შეჩვეულიცაა
და მათთვის ზედმეტად დიდიცაა,
იმისთვის რომ ის პრობლემად აღიქვან.
იმისთვის რომ ის პრობლემად აღიქვან.
01:50
for most people to see it as a problem.
25
86000
3000
თუ დაფიქრდებით, მიხვდებით
რომ ეს მხოლოდ სტატისტიკა არაა.
რომ ეს მხოლოდ სტატისტიკა არაა.
01:53
Once you think about it, you see this is not statistical points;
26
89000
2000
01:55
these are -- let's see, how far have I talked?
27
91000
2000
ეს არის... ვნახოთ რამდენი ხანია ვსაუბრობ.
01:57
I've talked for three minutes.
28
93000
3000
სამი წუთია ვსაუბრობ.
02:00
So that would be, roughly, 324 people have died since I've begun speaking.
29
96000
7000
გამოდის რომ დაახლოებით 324 ადამიანი
მოკვდა, მას შემდეგ რაც საუბარი დავიწყე.
მოკვდა, მას შემდეგ რაც საუბარი დავიწყე.
02:07
People like -- it's roughly the population in this room has just died.
30
103000
4000
დაახლოებით ამ აუდიტორიაში მყოფი
ადამიანების რაოდენობა მოკვდა.
ადამიანების რაოდენობა მოკვდა.
02:12
Now, the human cost of that is obvious,
31
108000
2000
ამასთან დაკავშირებული დანაკარგები ცხადია,
02:14
once you start to think about it -- the suffering, the loss --
32
110000
3000
თუ დაფიქრდებით ამაზე –– ტანჯვა, დანაკლისი.
02:17
it's also, economically, enormously wasteful.
33
113000
3000
ეს ეკონომიკურადაც დიდი დანაკარგია.
02:20
I just look at the information, and knowledge, and experience
34
116000
3000
მხოლოდ იმ ინფორმაციის, ცოდნის
და გამოცდილების დანაკარგს ვიხილავ,
და გამოცდილების დანაკარგს ვიხილავ,
02:23
that is lost due to natural causes of death in general,
35
119000
3000
რაც ზოგადად ბუნებრივ სიკვდილს
02:26
and aging, in particular.
36
122000
2000
და კონკრეტულად
ასაკის გამო სიკვდილს მოჰყვება.
ასაკის გამო სიკვდილს მოჰყვება.
02:28
Suppose we approximated one person with one book?
37
124000
3000
დავუშვათ თითოეული ადამიანს
ერთი წიგნი მივუთანადეთ.
ერთი წიგნი მივუთანადეთ.
02:31
Now, of course, this is an underestimation.
38
127000
2000
რა თქმა უნდა
ეს მოკრძალებული შეფასებაა.
ეს მოკრძალებული შეფასებაა.
02:33
A person's lifetime of learning and experience
39
129000
6000
პიროვნების ცხოვრებისეული ცოდნა
და გამოცდილება
და გამოცდილება
02:39
is a lot more than you could put into a single book.
40
135000
2000
ბევრად უფრო მეტია, ვიდრე ერთი წიგნი.
02:41
But let's suppose we did this.
41
137000
2000
თუმცა დავუშვათ ასეა.
02:44
52 million people die of natural causes each year
42
140000
5000
ყოველ წელს 52 მილიონი ადამიანი კვდება
ბუნებრივი სიკვდილით.
ბუნებრივი სიკვდილით.
02:49
corresponds, then, to 52 million volumes destroyed.
43
145000
4000
ეს 52 მილიონ
განადგურებულ წიგნს შეესაბამება.
განადგურებულ წიგნს შეესაბამება.
02:53
Library of Congress holds 18 million volumes.
44
149000
3000
კონგრესის ბიბლიოთეკაში 18 მილიონი წიგნია.
02:57
We are upset about the burning of the Library of Alexandria.
45
153000
3000
ჩვენ ალექსანდრიის ბიბლიოთეკის
დაწვაზე ვღელავთ.
დაწვაზე ვღელავთ.
03:00
It's one of the great cultural tragedies
46
156000
2000
ეს ერთ-ერთი უდიდესი კულტურული ტრაგედიაა
03:02
that we remember, even today.
47
158000
3000
რაც კი გვახსოვს.
03:06
But this is the equivalent of three Libraries of Congress --
48
162000
2000
მაგრამ ეს სამი კონგრესის ბიბლიოთეკის
03:08
burnt down, forever lost -- each year.
49
164000
3000
დაწვის ტოლფასია. სრულიად დაკარგვის.
ყოველ წელს.
ყოველ წელს.
03:11
So that's the first big problem.
50
167000
2000
მაშ, ეს პირველი დიდი პრობლემაა.
03:13
And I wish Godspeed to Aubrey de Grey,
51
169000
3000
წარმატებას ვუსურვებ ობრი დე გრეის
03:16
and other people like him,
52
172000
2000
და სხვა მისნაირ ადამიანებს,
03:18
to try to do something about this as soon as possible.
53
174000
3000
რაც შეიძლება სწრაფად უშველონ ამას.
03:22
Existential risk -- the second big problem.
54
178000
3000
ეგზისტენციალური რისკი
არის მეორე დიდი პრობლემა.
არის მეორე დიდი პრობლემა.
03:25
Existential risk is a threat to human survival, or to the long-term potential of our species.
55
181000
7000
ეგზისტენციალური რისკი საფრთხეა კაცობრიობის
გადარჩენისთვის და ჩვენი სახეობის
გადარჩენისთვის და ჩვენი სახეობის
გრძელვადიანი პერსპექტივისთვის.
რატომაა ეს დიდი პრობლემა?
რატომაა ეს დიდი პრობლემა?
03:32
Now, why do I say that this is a big problem?
56
188000
2000
03:34
Well, let's first look at the probability --
57
190000
4000
შევხედოთ ალბათობას...
03:38
and this is very, very difficult to estimate --
58
194000
3000
ეს ძალიან რთული შესაფასებელია...
03:41
but there have been only four studies on this in recent years,
59
197000
3000
ბოლო წლებში
მხოლოდ 4 კვლევა ჩატარდა ამ მიმართულებით,
მხოლოდ 4 კვლევა ჩატარდა ამ მიმართულებით,
03:44
which is surprising.
60
200000
2000
რაც გასაკვირია.
03:46
You would think that it would be of some interest
61
202000
3000
თითქოს საინტერესო უნდა იყოს
03:49
to try to find out more about this given that the stakes are so big,
62
205000
4000
ამაზე მეტის გაგება,
ასეთი მაღალი ფსონების კვალობაზე,
ასეთი მაღალი ფსონების კვალობაზე,
03:53
but it's a very neglected area.
63
209000
2000
მაგრამ ეს ძალიან მიგდებული სფეროა.
03:55
But there have been four studies --
64
211000
2000
თუმცა ჩატარდა 4 კვლევა.
03:57
one by John Lesley, wrote a book on this.
65
213000
2000
ერთი, რომელზეც ჯონ ლესლიმ წიგნი დაწერა.
მისი გამოთვლით ალბათობა იმისა,
რომ ჩვენ მიმდინარე საუკუნეს
რომ ჩვენ მიმდინარე საუკუნეს
03:59
He estimated a probability that we will fail
66
215000
2000
04:01
to survive the current century: 50 percent.
67
217000
3000
ვერ გადავიტანთ: 50 პროცენტია.
04:04
Similarly, the Astronomer Royal, whom we heard speak yesterday,
68
220000
5000
მის მსგავსად, სამეფო ასტრონომმა,
რომელსაც გუშინ მოვუსმინეთ,
რომელსაც გუშინ მოვუსმინეთ,
04:09
also has a 50 percent probability estimate.
69
225000
3000
ამის ალბათობა
ასევე 50 პროცენტით შეაფასა.
ასევე 50 პროცენტით შეაფასა.
04:12
Another author doesn't give any numerical estimate,
70
228000
3000
სხვა ავტორმა
ალბათობის რიცხვითი გამოხატულება არ მოგვცა,
ალბათობის რიცხვითი გამოხატულება არ მოგვცა,
04:15
but says the probability is significant that it will fail.
71
231000
3000
მაგრამ თქვა, რომ ჩვენი წარუმატებლობის
ალბათობა ყურადსაღებია.
ალბათობა ყურადსაღებია.
04:18
I wrote a long paper on this.
72
234000
3000
მე გრძელი სტატია დავწერე ამაზე.
04:21
I said assigning a less than 20 percent probability would be a mistake
73
237000
4000
ვთქვი რომ არსებული
მტკიცებულებების გათვალისწინებით,
მტკიცებულებების გათვალისწინებით,
04:25
in light of the current evidence we have.
74
241000
3000
ამისთვის 20%-ზე ნაკლების მინიჭება
შეცდომა იქნებოდა.
შეცდომა იქნებოდა.
04:28
Now, the exact figures here,
75
244000
2000
ესაა ზუსტი ციფრები.
04:30
we should take with a big grain of salt,
76
246000
2000
ისინი პირდაპირ ჭეშმარირებად
არ უნდა მივიღოთ,
არ უნდა მივიღოთ,
04:32
but there seems to be a consensus that the risk is substantial.
77
248000
3000
მაგრამ როგორც ჩანს
რისკის არსებითობაზე კონსენსუსია.
რისკის არსებითობაზე კონსენსუსია.
04:35
Everybody who has looked at this and studied it agrees.
78
251000
3000
ყველა ვინც ამას შეხედა
და შეისწავლა თანხმდება ამაზე.
და შეისწავლა თანხმდება ამაზე.
თუ დავფიქრდებით ადამიანის
გადაშენების ალბათობის
გადაშენების ალბათობის
04:38
Now, if we think about what just reducing
79
254000
2000
04:40
the probability of human extinction by just one percentage point --
80
256000
5000
მხოლოდ 1 პროცენტით შემცირებაზე,
04:45
not very much -- so that's equivalent to 60 million lives saved,
81
261000
5000
თითქოს არც ისე ბევრია,
60 მილიონი გადარჩენილი სიცოცხლის ტოლფასია.
60 მილიონი გადარჩენილი სიცოცხლის ტოლფასია.
04:50
if we just count the currently living people, the current generation.
82
266000
4000
მხოლოდ ამჟამად მცხოვრებ ადამაინებს
თუ დავთვლით.
თუ დავთვლით.
04:54
Now one percent of six billion people is equivalent to 60 million.
83
270000
4000
6 მილიარდის 1 პროცენტი 60 მილიონია.
04:58
So that's a large number.
84
274000
2000
ასე რომ, ეს დიდი რიცხვია.
05:00
If we were to take into account future generations
85
276000
3000
მომავალ თაობებსაც
თუ მივიღებთ მხედველობაში,
თუ მივიღებთ მხედველობაში,
05:03
that will never come into existence if we blow ourselves up,
86
279000
5000
რომლებიც ვერც კი გაჩნდებიან
ჩვენი თვითგანადგურების გამო,
ჩვენი თვითგანადგურების გამო,
05:08
then the figure becomes astronomical.
87
284000
3000
მაშინ ასტრონომიულ რიცხვს მივიღებთ.
თუ ჩვენ საბოლოოდ სამყაროს რაღაც ნაწილის
კოლონიზაციას მოვახერხებთ,
კოლონიზაციას მოვახერხებთ,
05:11
If we could eventually colonize a chunk of the universe --
88
287000
3000
05:14
the Virgo supercluster --
89
290000
2000
ქალწულის სუპერკლასტერს...
05:16
maybe it will take us 100 million years to get there,
90
292000
2000
შეიძლება 100 მილიონი წელი
დაგვჭირდეს ამისთვის,
დაგვჭირდეს ამისთვის,
05:18
but if we go extinct we never will.
91
294000
3000
მაგრამ თუ გადავშენდით
საერთოდ ვერ შევძლებთ.
საერთოდ ვერ შევძლებთ.
05:21
Then, even a one percentage point reduction
92
297000
3000
ამ შემთხვევაში გადაშენების რისკის,
1 პროცენტით შემცირებაც კი,
1 პროცენტით შემცირებაც კი,
05:24
in the extinction risk could be equivalent
93
300000
4000
შეიძლება ასტრონომიული რიცხვის
05:28
to this astronomical number -- 10 to the power of 32.
94
304000
3000
10 ხარისხად 32-ის ტოლფასი იყოს.
05:31
So if you take into account future generations as much as our own,
95
307000
4000
ამიტომ თუ მხედველობაში ამჟამინდელი თაობის
მსგავსად მომავალ თაობებსაც მივიღებთ,
მსგავსად მომავალ თაობებსაც მივიღებთ,
05:35
every other moral imperative of philanthropic cost just becomes irrelevant.
96
311000
5000
ყველა სხვა საქველმოქმედო
მორალური იმპერატივი უმნიშვნელო ხდება.
მორალური იმპერატივი უმნიშვნელო ხდება.
ამ პირობებში,
ერთადერთი რაზეც კონცენტრირება ღირს,
ერთადერთი რაზეც კონცენტრირება ღირს,
05:40
The only thing you should focus on
97
316000
2000
05:42
would be to reduce existential risk
98
318000
2000
ეგზისტენციალური რისკის შემცირება იქნება,
05:44
because even the tiniest decrease in existential risk
99
320000
4000
რადგან ეგზისტენციალური რისკის
ოდნავი შემცირებაც კი,
ოდნავი შემცირებაც კი,
05:48
would just overwhelm any other benefit you could hope to achieve.
100
324000
4000
ყველა სხვა შესაძლო სარგებელს გადაწონის.
მხოლოდ ამჟამად მცხოვრებ ადამიანებს
რომ შევხედოთ
რომ შევხედოთ
05:52
And even if you just look at the current people,
101
328000
2000
05:54
and ignore the potential that would be lost if we went extinct,
102
330000
5000
და ჩვენი გადაშენების შემთხვევაში
დაკარგული პოტენციალი არ გავითვალისწინოთ,
დაკარგული პოტენციალი არ გავითვალისწინოთ,
05:59
it should still have a high priority.
103
335000
2000
მას მაინც მაღალი პრიორიტეტი უნდა ჰქონდეს.
06:01
Now, let me spend the rest of my time on the third big problem,
104
337000
5000
ნება მომეცით დარჩენილი დრო,
მესამე პრობლემას დავუთმო,
მესამე პრობლემას დავუთმო,
06:06
because it's more subtle and perhaps difficult to grasp.
105
342000
5000
რადგან ის უფრო ნიუნსურია
და შესაძლოა ძნელად აღსაქმელი.
და შესაძლოა ძნელად აღსაქმელი.
06:12
Think about some time in your life --
106
348000
4000
დაფიქრდით თქვენი ცხოვრების იმ მომენტებზე..
06:16
some people might never have experienced it -- but some people,
107
352000
3000
ზოგს შეიძლება ეს არც კი განუცდია,
მაგრამ ზოგისთვის
მაგრამ ზოგისთვის
06:19
there are just those moments that you have experienced
108
355000
3000
არსებობს მომენტები,
06:22
where life was fantastic.
109
358000
2000
როცა ცხოვრება მშვენიერია.
06:24
It might have been at the moment of some great, creative inspiration
110
360000
7000
ეს შეიძლება ყოფილიყო
რამე შემოქმედებითი შთაგონებისას,
რამე შემოქმედებითი შთაგონებისას,
06:31
you might have had when you just entered this flow stage.
111
367000
2000
როცა შესაბამის "ნაკადში" შეხვედით,
06:33
Or when you understood something you had never done before.
112
369000
2000
ან გაერკვიეთ რაღაცაში,
რასაც პირველად აკეთებთ;
რასაც პირველად აკეთებთ;
06:35
Or perhaps in the ecstasy of romantic love.
113
371000
4000
ან რომანტიკული სიყვარულის მწვერვალზე;
06:39
Or an aesthetic experience -- a sunset or a great piece of art.
114
375000
5000
ან ესთეტიკური სიამოვნებისას მზის ჩასვლაზე,
ან ხელოვნების დიდებულ ნიმუშზე.
ან ხელოვნების დიდებულ ნიმუშზე.
06:44
Every once in a while we have these moments,
115
380000
2000
რაღაც პერიოდულობით
გვაქვს ხოლმე ასეთი მომენტები
გვაქვს ხოლმე ასეთი მომენტები
06:46
and we realize just how good life can be when it's at its best.
116
382000
4000
და ჩვენ ვაცნობიერებთ რა მშვენიერი
შეიძლება იყოს ცხოვრება საუკეთესო წუთებში.
შეიძლება იყოს ცხოვრება საუკეთესო წუთებში.
06:50
And you wonder, why can't it be like that all the time?
117
386000
5000
ამ დროს ფიქრობთ,
რატომ არ შეიძლება სულ ასე იყოს?
რატომ არ შეიძლება სულ ასე იყოს?
06:55
You just want to cling onto this.
118
391000
2000
გინდათ ამას ჩაეჭიდოთ.
06:57
And then, of course, it drifts back into ordinary life and the memory fades.
119
393000
4000
შემდეგ კი, რა თქმა უნდა ყველაფერი ჩვეულ
რეჟიმში გადადის და მოგონება ქრება.
რეჟიმში გადადის და მოგონება ქრება.
07:01
And it's really difficult to recall, in a normal frame of mind,
120
397000
4000
ძალიან ძნელია ჩვეულ ხასიათზე გაიხსენოთ,
07:05
just how good life can be at its best.
121
401000
3000
თუ რა კარგი შეიძლება იყოს ცხოვრება
საუკეთესო წუთებში,
საუკეთესო წუთებში,
07:08
Or how bad it can be at its worst.
122
404000
3000
ან რა ცუდი შეიძლება იყოს
ყველაზე უარეს დროს.
ყველაზე უარეს დროს.
07:11
The third big problem is that life isn't usually
123
407000
3000
მესამე დიდი პრობლემაა,
რომ ცხოვრება როგორც წესი,
რომ ცხოვრება როგორც წესი,
07:14
as wonderful as it could be.
124
410000
2000
არ არის ისეთი მშვენიერი
როგორიც შეიძლება იყოს.
როგორიც შეიძლება იყოს.
07:16
I think that's a big, big problem.
125
412000
4000
ვფიქრობ ეს დიდი, დიდი პრობლემაა.
07:20
It's easy to say what we don't want.
126
416000
2000
მარტივია იმის თქმა, თუ რა არ გვინდა.
07:23
Here are a number of things that we don't want --
127
419000
3000
აი იმ რაღაცეების სია, რაც არ გვინდა:
07:26
illness, involuntary death, unnecessary suffering, cruelty,
128
422000
3000
ავადმყოფობა, უნებლიე სიკვდილი,
უსაფუძვლო ტანჯვა, სისასტიკე,
უსაფუძვლო ტანჯვა, სისასტიკე,
07:29
stunted growth, memory loss, ignorance, absence of creativity.
129
425000
5000
ზრდის შეფერხება, მეხსიერების დაკარგვა,
უცოდინრობა, შემოქმედების არარსებობა.
უცოდინრობა, შემოქმედების არარსებობა.
07:35
Suppose we fixed these things -- we did something about all of these.
130
431000
3000
დავუშვათ ამეებს ვუშველეთ.
ყოველ მათგანს რაღაც მოვუხერხეთ.
ყოველ მათგანს რაღაც მოვუხერხეთ.
07:38
We were very successful.
131
434000
2000
ჩვენ დიდ წარმატებას მივაღწიეთ.
07:40
We got rid of all of these things.
132
436000
2000
ამ ყველაფრისგან გავთავისუფლდით.
07:42
We might end up with something like this,
133
438000
3000
დაახლოებით ასეთ რამეს მივიღებთ.
07:45
which is -- I mean, it's a heck of a lot better than that.
134
441000
4000
რაც ამაზე ბევრად უკეთესია,
07:49
But is this really the best we can dream of?
135
445000
5000
მაგრამ არის ეს საუკეთესო,
რაზეც შეგვიძლია ვიოცნებოთ?
რაზეც შეგვიძლია ვიოცნებოთ?
07:54
Is this the best we can do?
136
450000
2000
ამაზე უკეთესს ვერაფერს ვიზამთ?
07:56
Or is it possible to find something a little bit more inspiring to work towards?
137
452000
6000
თუ შეიძლება, რამე ცოტა უფრო შთამბეჭდავი
დავისახოთ მიზნად.
დავისახოთ მიზნად.
08:02
And if we think about this,
138
458000
2000
თუ ამაზე დავფიქრდებით,
08:04
I think it's very clear that there are ways
139
460000
4000
ვფიქრობ ცხადია, რომ არსებობს გზები,
08:08
in which we could change things, not just by eliminating negatives,
140
464000
3000
რითიც შეგვიძლია
არა მხოლოდ უარყოფითი რამეების გამორიცხვა,
არა მხოლოდ უარყოფითი რამეების გამორიცხვა,
08:11
but adding positives.
141
467000
2000
არამედ დადებითების დამატებაც.
08:13
On my wish list, at least, would be:
142
469000
2000
ჩემი სურვილების სიაში იქნებოდა:
08:15
much longer, healthier lives, greater subjective well-being,
143
471000
5000
ბევრად ხანგრძლივი, ჯანმრთელი ცხოვრება,
უფრო დიდი სუბიექტური კეთილდღეობა,
უფრო დიდი სუბიექტური კეთილდღეობა,
08:20
enhanced cognitive capacities, more knowledge and understanding,
144
476000
5000
გაუმჯობესებული გონებრივი შესაძლებლობები.
მეტი ცოდნა და შემეცნება,
მეტი ცოდნა და შემეცნება,
08:25
unlimited opportunity for personal growth
145
481000
2000
პიროვნული ზრდის უსაზღვრო შესაძლებლობები,
08:27
beyond our current biological limits, better relationships,
146
483000
4000
რომლებიც ჩვენს მიმდინარე ბიოლოგიურ
საზღვრებს გასცდება, უკეთესი ურთიერთობები,
საზღვრებს გასცდება, უკეთესი ურთიერთობები,
08:31
an unbounded potential for spiritual, moral
147
487000
2000
უსაზღვრო პოტენციალი სულიერი, მორალური
08:33
and intellectual development.
148
489000
2000
და ინტელექტუალური განვითარებისთვის.
08:35
If we want to achieve this, what, in the world, would have to change?
149
491000
8000
თუ ჩვენ ამის მიღწევა გვსურს,
ამისთვის მსოფლიოში რა უნდა შეიცვალოს?
ამისთვის მსოფლიოში რა უნდა შეიცვალოს?
08:43
And this is the answer -- we would have to change.
150
499000
5000
და ესაა პასუხი–– ჩვენ უნდა შევიცვალოთ;
08:48
Not just the world around us, but we, ourselves.
151
504000
3000
არა მხოლოდ მსოფლიო ჩვენ გარშემო,
არამედ ჩვენი საკუთარი თავები.
არამედ ჩვენი საკუთარი თავები.
08:51
Not just the way we think about the world, but the way we are -- our very biology.
152
507000
4000
არა მხოლოდ რას ვფქრობთ მსოფლიოზე,
არამედ როგორები ვართ, ჩვენი ბიოლოგია.
არამედ როგორები ვართ, ჩვენი ბიოლოგია.
08:55
Human nature would have to change.
153
511000
2000
ადამიანის ბუნება უნდა შეიცვალოს.
08:57
Now, when we think about changing human nature,
154
513000
2000
ახლა, როცა ადამიანის ბუნების
ცვლილებაზე ვფიქრობთ,
ცვლილებაზე ვფიქრობთ,
08:59
the first thing that comes to mind
155
515000
2000
პირველი რაც თავში მოგვდის,
09:01
are these human modification technologies --
156
517000
4000
ადამიანის ცვლილების ტექნოლოგიებია,
09:05
growth hormone therapy, cosmetic surgery,
157
521000
2000
ზრდის ჰორმონული თერაპია,
პლასტიკური ქირურგია,
პლასტიკური ქირურგია,
09:07
stimulants like Ritalin, Adderall, anti-depressants,
158
523000
3000
სტიმულატორები როგორიცაა:
რიტალინი ადერალი, ანტიდეპრესანტები,
რიტალინი ადერალი, ანტიდეპრესანტები,
09:10
anabolic steroids, artificial hearts.
159
526000
2000
ანაბოლიკური სტეროიდები, ხელოვნური გულები.
09:12
It's a pretty pathetic list.
160
528000
3000
ეს საკმაოდ უნიათო სიაა.
09:15
They do great things for a few people
161
531000
2000
ისინი ბევრ რამეს ცვლიან ზოგისთვის,
09:17
who suffer from some specific condition,
162
533000
2000
ვისაც სპეციფიური მდგომარეობა ტანჯავს,
09:19
but for most people, they don't really transform
163
535000
5000
მაგრამ უმეტესობისთვის,
09:24
what it is to be human.
164
540000
2000
ისინი ადამიანურ ყოფას არ ცვლიან.
09:26
And they also all seem a little bit --
165
542000
2000
ისინი ასევე ცოტა...
09:28
most people have this instinct that, well, sure,
166
544000
3000
უმეტესობა მათ ინსტიქტურად ისე უყურებს,
რომ რა თქმა უნდა,
რომ რა თქმა უნდა,
უნდა არსებობდეს ანტიდეპრესანტი
დეპრესიული ხალხისთვის.
დეპრესიული ხალხისთვის.
09:31
there needs to be anti-depressants for the really depressed people.
167
547000
2000
09:33
But there's a kind of queasiness
168
549000
2000
მაგრამ არსებობს გარკვეული წუხილი,
09:35
that these are unnatural in some way.
169
551000
3000
რომ ეს რაღაც არაბუნებრივი რამეებია.
09:38
It's worth recalling that there are a lot of other
170
554000
2000
ღირს გავიხსენოთ ბევრი სხვა
09:40
modification technologies and enhancement technologies that we use.
171
556000
3000
ცვლილების და გაუმჯობესების ტექნოლოგიები,
რომლებსაც ვიყენებთ
რომლებსაც ვიყენებთ
09:43
We have skin enhancements, clothing.
172
559000
4000
ჩვენ ვიყენებთ კანის გაუმჯობესებებს,
ტანსაცმელს.
ტანსაცმელს.
09:47
As far as I can see, all of you are users of this
173
563000
4000
რამდენადაც ვხედავ
ამ გაუმჯობესების ტექნოლოგიას
ამ გაუმჯობესების ტექნოლოგიას
09:51
enhancement technology in this room, so that's a great thing.
174
567000
5000
ყველა იყენებთ ამ აუდიტორიაში,
ასე რომ ეს კარგი რამაა.
ასე რომ ეს კარგი რამაა.
09:56
Mood modifiers have been used from time immemorial --
175
572000
3000
განწყობის შესაცვლელი საშუალებები,
უხსოვარი დროიდან გამოიყენება:
უხსოვარი დროიდან გამოიყენება:
09:59
caffeine, alcohol, nicotine, immune system enhancement,
176
575000
5000
კოფეინი, ალკოჰოლი, ნიკოტინი,
იმუნური სისტემის გაუმჯობესება,
იმუნური სისტემის გაუმჯობესება,
10:04
vision enhancement, anesthetics --
177
580000
2000
მხედველობის გაუმჯობესება,
ანესთეზია.
ანესთეზია.
10:06
we take that very much for granted,
178
582000
2000
ჩვენ ამას აუცილებელ თავისთავადობად ვიღებთ,
10:08
but just think about how great progress that is --
179
584000
4000
მაგრამ დაფიქრდით რამხელა პროგრესია.
10:12
like, having an operation before anesthetics was not fun.
180
588000
4000
ანესთეზიის არსებობამდე ოპერაცია,
არც ისე სასიამოვნო იქნებოდა.
არც ისე სასიამოვნო იქნებოდა.
10:16
Contraceptives, cosmetics and brain reprogramming techniques --
181
592000
6000
კონტრაცეპცია, კოსმეტიკა
და ტვინის გადაპროგრამების ტექნიკა
და ტვინის გადაპროგრამების ტექნიკა
10:22
that sounds ominous,
182
598000
2000
ეს საშიშად ჟღერს,
10:24
but the distinction between what is a technology --
183
600000
4000
მაგრამ განსხვავება ტექნოლოგიას,
10:28
a gadget would be the archetype --
184
604000
2000
დამატებით მოწყობილობას
და ადამიანის ბუნების
და ადამიანის ბუნების
10:30
and other ways of changing and rewriting human nature is quite subtle.
185
606000
4000
სხვა სახის ცვლილებას და გადაპროგრამებას
შორის საკმაოდ უმნიშვნელოა.
შორის საკმაოდ უმნიშვნელოა.
10:34
So if you think about what it means to learn arithmetic or to learn to read,
186
610000
4000
ამიტომ თუ დაფიქრდებით რა არის
არითმეტიკის, ან კითხვის შესწავლა,
არითმეტიკის, ან კითხვის შესწავლა,
10:38
you're actually, literally rewriting your own brain.
187
614000
3000
სინამდვილეში, ამ დროს
ტვინის გადაპროგრამებას ახდენთ.
ტვინის გადაპროგრამებას ახდენთ.
10:41
You're changing the microstructure of your brain as you go along.
188
617000
3000
თქვენ თანდათან
ტვინის მიკროსტრუქტურას ცვლით.
ტვინის მიკროსტრუქტურას ცვლით.
10:45
So in a broad sense, we don't need to think about technology
189
621000
3000
ასე რომ, ამ დროს ფართე გაგებით
ტექნოლოგიაზე ფიქრი არც არის საჭრო
ტექნოლოგიაზე ფიქრი არც არის საჭრო
10:48
as only little gadgets, like these things here,
190
624000
2000
როგორც ასეთ პატარა მოწყობილობებზე,
10:50
but even institutions and techniques,
191
626000
4000
არამედ როგორც ინსტიტუციებზე და ტექნიკებზე,
10:54
psychological methods and so forth.
192
630000
2000
ფსიქოლოგიურ მეთოდებზე და ა.შ.
10:56
Forms of organization can have a profound impact on human nature.
193
632000
5000
ორგანიზების ფორმებს ძირეული გავლენა
შეიძლება ჰქონდეთ ადამიანის ბუნებაზე.
შეიძლება ჰქონდეთ ადამიანის ბუნებაზე.
11:01
Looking ahead, there is a range of technologies
194
637000
2000
წინ თუ გავიხედავთ
ტექნოლოგიების მთელი წყებაა,
ტექნოლოგიების მთელი წყებაა,
11:03
that are almost certain to be developed sooner or later.
195
639000
3000
რომლებიც თითქმის აუცილებლად შეიქმნება
ადრე თუ გვიან.
ადრე თუ გვიან.
11:06
We are very ignorant about what the time scale for these things are,
196
642000
4000
ჩვენ წარმოდგენა არ გვაქვს
რა დროში იქნება ეს ყველაფერი,
რა დროში იქნება ეს ყველაფერი,
მაგრამ ისინი ყველა თავსებადია
ყველაფერ იმასთან რაც ვიცით
ყველაფერ იმასთან რაც ვიცით
11:10
but they all are consistent with everything we know
197
646000
2000
11:12
about physical laws, laws of chemistry, etc.
198
648000
4000
ფიზიკის კანონებზე,
ქიმიის კანონებზე და ა.შ.
ქიმიის კანონებზე და ა.შ.
11:16
It's possible to assume,
199
652000
2000
თუ კატასტროფას გამოვრიცხავთ,
11:18
setting aside a possibility of catastrophe,
200
654000
3000
შესაძლებელია ვივარაუდოთ,
11:21
that sooner or later we will develop all of these.
201
657000
3000
რომ ადრე თუ გვიან ამ ყველაფერს შევქმნით.
11:24
And even just a couple of these would be enough
202
660000
3000
ორიეოდე მათგანიც კი საკმარისი იქნება
11:27
to transform the human condition.
203
663000
2000
ადამიანის მდგომარეობის შეცვლისთვის.
11:29
So let's look at some of the dimensions of human nature
204
665000
5000
მოდით შევხედოთ ადამიანის ბუნების
რამდენიმე განზომილებას,
რამდენიმე განზომილებას,
11:34
that seem to leave room for improvement.
205
670000
3000
სადაც გაუმჯობესებაა შესაძლებელი.
11:37
Health span is a big and urgent thing,
206
673000
2000
ჯანმრთელობის ხანგრძლივობა
დიდი და სასწრაფო საქმეა,
დიდი და სასწრაფო საქმეა,
11:39
because if you're not alive,
207
675000
2000
რადგან თუ ცოცხალი არ ხართ,
11:41
then all the other things will be to little avail.
208
677000
3000
ყველა სხვა რამ ნაკლებად სასარგებლოა.
11:44
Intellectual capacity -- let's take that box,
209
680000
2000
ინტელექტუალური შესაძლებლობები,
11:46
which falls into a lot of different sub-categories:
210
682000
5000
ის ბევრ ქვეკატეგორიად იყოფა:
მეხსიერება, კონცენტრაცია,
გონებრივი ენერგია, ინტელექტი, თანაგრძნობა.
გონებრივი ენერგია, ინტელექტი, თანაგრძნობა.
11:51
memory, concentration, mental energy, intelligence, empathy.
211
687000
3000
11:54
These are really great things.
212
690000
2000
ეს მართლაც დიდებული რამეებია.
11:56
Part of the reason why we value these traits
213
692000
2000
ამ თვისებებს ნაწილობრივ იმიტომ ვაფასებთ,
11:58
is that they make us better at competing with other people --
214
694000
4000
რომ ისინი სხვა ადამიანებთან
შეჯიბრისას გვეხმარება.
შეჯიბრისას გვეხმარება.
12:02
they're positional goods.
215
698000
2000
ეს პოზიციური სიკეთეებია.
12:04
But part of the reason --
216
700000
2000
თუმცა ნაწილობრივ,
12:06
and that's the reason why we have ethical ground for pursuing these --
217
702000
4000
მათთან ლტოლვის ეთიკური მიზეზებიც გვაქვს.
12:10
is that they're also intrinsically valuable.
218
706000
3000
ეს არის ის,
რომ ისინი თავისთავადაც ფასეულია.
რომ ისინი თავისთავადაც ფასეულია.
12:13
It's just better to be able to understand more of the world around you
219
709000
4000
თავისთავად უკეთესია მეტი გესმოდეთ
სამყაროზე თქვენს გარშემო
სამყაროზე თქვენს გარშემო
12:17
and the people that you are communicating with,
220
713000
2000
და ადამიანებზე, რომელთანაც ურთიერთობთ
12:19
and to remember what you have learned.
221
715000
4000
და გახსოვდეთ რაც ისწავლეთ.
12:23
Modalities and special faculties.
222
719000
2000
შესაძლებლობა და სპეციფიური თვისებები.
12:25
Now, the human mind is not a single unitary information processor,
223
721000
5000
ადამიანის ტვინი არ არის
ერთი მთლიანი ინფორმაციული პროცესი,
ერთი მთლიანი ინფორმაციული პროცესი,
12:30
but it has a lot of different, special, evolved modules
224
726000
4000
არამედ მას ბევრი სხვადსხვა, სპეციფიური,
განვითარებული მოდული გააჩნია,
განვითარებული მოდული გააჩნია,
12:34
that do specific things for us.
225
730000
2000
სხვადასხვა სპეციფიური საქმისთვის.
12:36
If you think about what we normally take as giving life a lot of its meaning --
226
732000
4000
თუ დაფიქრდებით, როგორც წესი
რა სძენს აზრს ჩვენს ცხოვრებას:
რა სძენს აზრს ჩვენს ცხოვრებას:
12:40
music, humor, eroticism, spirituality, aesthetics,
227
736000
4000
მუსიკა, იუმორი, ეროტიკა,
სულიერება, ესთეტიკა,
სულიერება, ესთეტიკა,
12:44
nurturing and caring, gossip, chatting with people --
228
740000
5000
აღზრდა და ზრუნვა, ჭორაობა,
ხალხთან ურთიერთობა.
ხალხთან ურთიერთობა.
12:49
all of these, very likely, are enabled by a special circuitry
229
745000
4000
ამ ყველაფერს დიდი ალბათობით,
ადამიანში არსებული
ადამიანში არსებული
სპეციალური სქემა უზრუნველყოფს,
12:53
that we humans have,
230
749000
2000
მაგრამ შეიძლება არსებობდეს სხვა გონიერი
სიცოცხლის ფორმა, რომელსაც ის არ გააჩნია.
სიცოცხლის ფორმა, რომელსაც ის არ გააჩნია.
12:55
but that you could have another intelligent life form that lacks these.
231
751000
3000
12:58
We're just lucky that we have the requisite neural machinery
232
754000
3000
ჩვენ უბრალოდ გაგვიმართლა,
რომ მუსიკის დამუშავების
რომ მუსიკის დამუშავების
13:01
to process music and to appreciate it and enjoy it.
233
757000
4000
და მისგან სიამოვნების მიღებისთვის საჭირო
ნეირონული მექანიზმი გვაქვს.
ნეირონული მექანიზმი გვაქვს.
13:05
All of these would enable, in principle -- be amenable to enhancement.
234
761000
3000
ეს ყველაფერი პრინციპულად გაუმჯობესებადია.
13:08
Some people have a better musical ability
235
764000
2000
ზოგს მუსიკის კეთების და აღქმის
13:10
and ability to appreciate music than others have.
236
766000
2000
უკეთესი უნარები აქვს, ვიდრე სხვებს.
13:12
It's also interesting to think about what other things are --
237
768000
3000
ასევე საინტერესოა,
სხვა რა შესაძლებლობები არსებობს.
სხვა რა შესაძლებლობები არსებობს.
13:15
so if these all enabled great values,
238
771000
3000
ანუ, თუ ამ უნარებმა ფასეული განცდების
შესაძლებლობა მოგვცეს,
შესაძლებლობა მოგვცეს,
13:19
why should we think that evolution has happened to provide us
239
775000
3000
რატომ უნდა ვიფიქროთ, რომ ევოლუციამ
13:22
with all the modalities we would need to engage
240
778000
3000
ყველა ის შესაძლებლობა მოგვცა,
13:25
with other values that there might be?
241
781000
2000
რომელიც სხვა შესაძლო
ფასეულობას გამოგვაცდევინებდა?
ფასეულობას გამოგვაცდევინებდა?
13:27
Imagine a species
242
783000
2000
წარმოიდგინეთ სახეობა,
13:29
that just didn't have this neural machinery for processing music.
243
785000
4000
რომელსაც არ აქვს მუსიკის დამუშავებისთვის
აუცილებელი ნეირონული მექანიზმი.
აუცილებელი ნეირონული მექანიზმი.
13:33
And they would just stare at us with bafflement
244
789000
3000
ისინი გაშტერებულები შეგვხედავდნენ,
13:36
when we spend time listening to a beautiful performance,
245
792000
4000
როცა ჩვენ მუსიკის მოსმენაში
დროს გავატარებდით.
დროს გავატარებდით.
ისეთის ცოტა ხნის წინ რომ გვესმოდა.
ჩვენი სულელური მოძრაობების გამო,
ჩვენი სულელური მოძრაობების გამო,
13:40
like the one we just heard -- because of people making stupid movements,
246
796000
2000
13:42
and they would be really irritated and wouldn't see what we were up to.
247
798000
3000
გაღიზიანდებოდნენ,
რადგან ვერ გაიგებდნენ რას ვცდილობთ.
რადგან ვერ გაიგებდნენ რას ვცდილობთ.
13:45
But maybe they have another faculty, something else
248
801000
3000
თუმცა შეიძლება მათ სხვა თვისება ექნებოდათ,
13:48
that would seem equally irrational to us,
249
804000
3000
ისეთი რომლიც ჩვენ მოგვეჩვენებოდა
ისევე გამაღიზიანებლად,
ისევე გამაღიზიანებლად,
13:51
but they actually tap into some great possible value there.
250
807000
3000
მაგრამ სინამდვილეში მათ ამ დროს
დიდად ფასეული განცდები ექნებოდათ.
დიდად ფასეული განცდები ექნებოდათ.
13:54
But we are just literally deaf to that kind of value.
251
810000
4000
ამ დროს ჩვენ ყრუები ვიქნებოდით
ამ ფასეულობის მიმართ.
ამ ფასეულობის მიმართ.
ამიტომ შეგვიძლია
განსხვავებული გრძნობითი უნარების
განსხვავებული გრძნობითი უნარების
13:58
So we could think of adding on different,
252
814000
2000
14:00
new sensory capacities and mental faculties.
253
816000
4000
და გონებრივი თვისებების დამატებაზე ფიქრი.
14:04
Bodily functionality and morphology and affective self-control.
254
820000
5000
ასევე სხეულის ფუნქციონალობა,
მორფოლოგია და ეფექტური თვითკონტროლი.
მორფოლოგია და ეფექტური თვითკონტროლი.
14:09
Greater subjective well-being.
255
825000
2000
უფრო დიდი კეთილდღეობის განცდა.
14:11
Be able to switch between relaxation and activity --
256
827000
3000
განტვირთვას და აქტივობას შორის
გადართვის უნარი...
გადართვის უნარი...
14:14
being able to go slow when you need to do that, and to speed up.
257
830000
4000
საჭიროებისამებრ შენელების
და აჩქარების უნარი.
და აჩქარების უნარი.
14:18
Able to switch back and forth more easily
258
834000
2000
უფრო მარტივად გადართვა-გადმორთვის უნარი
14:20
would be a neat thing to be able to do --
259
836000
2000
მოსახერხებელი იქნებოდა.
"ნაკადის" მდგომარეობის
უფრო ადვილად მიღწევის უნარი,
უფრო ადვილად მიღწევის უნარი,
14:22
easier to achieve the flow state,
260
838000
2000
14:24
when you're totally immersed in something you are doing.
261
840000
4000
როცა სრულიად ჩაძირული ხართ
იმაში რასაც აკეთებთ.
იმაში რასაც აკეთებთ.
14:28
Conscientiousness and sympathy.
262
844000
2000
კეთილსინდისიერება და სიმპათია.
14:30
The ability to -- it's another interesting application
263
846000
3000
უნარი...
ეს კიდევ ერთი საინტერესო შესაძლებლობაა,
ეს კიდევ ერთი საინტერესო შესაძლებლობაა,
14:33
that would have large social ramification, perhaps.
264
849000
3000
რასაც ალბათ ფართე
სოციალური შედეგი მოჰყვებოდა.
სოციალური შედეგი მოჰყვებოდა.
14:36
If you could actually choose to preserve your romantic attachments to one person,
265
852000
6000
რომ შეგეძლოთ სხვა ადამიანთან
რომანტიკული ურთიერთობის შენარჩუნება,
რომანტიკული ურთიერთობის შენარჩუნება,
14:42
undiminished through time,
266
858000
2000
რომელიც დროში არ შემცირდებოდა.
14:44
so that wouldn't have to -- love would never have to fade if you didn't want it to.
267
860000
3000
სიყვარული არ ჩაქრებოდა,
თუ არ მოგინდებოდათ.
თუ არ მოგინდებოდათ.
14:49
That's probably not all that difficult.
268
865000
3000
ეს ალბათ არც ისე რთულია.
14:52
It might just be a simple hormone or something that could do this.
269
868000
3000
ეს შეიძლება მარტივი ჰორმონი იყოს,
ან რაღაც რაც ამას იზამდა.
ან რაღაც რაც ამას იზამდა.
14:57
It's been done in voles.
270
873000
2000
ეს გაკეთებულია თაგვებზე.
15:01
You can engineer a prairie vole to become monogamous
271
877000
3000
თქვენ შეგიძლიათ მინდვრის თაგვი
მონოგამიური გახადოთ,
მონოგამიური გახადოთ,
15:04
when it's naturally polygamous.
272
880000
2000
როცა ის ბუნებით პოლიგამიურია.
15:06
It's just a single gene.
273
882000
2000
ეს უბრალოდ ერთი გენია.
ადამიანისთვის შეიძლება
უფრო რთულად იყოს, მაგრამ არც ისე.
უფრო რთულად იყოს, მაგრამ არც ისე.
15:08
Might be more complicated in humans, but perhaps not that much.
274
884000
2000
15:10
This is the last picture that I want to --
275
886000
2000
ეს ბოლო სურათია, რომელიც მინდა რომ....
15:13
now we've got to use the laser pointer.
276
889000
2000
ახლა ლაზერი უნდა გამოვიყენო.
15:16
A possible mode of being here would be a way of life --
277
892000
3000
აქ არსებობის სახეები,
არის შესაძლო ცხოვრების ტიპები
არის შესაძლო ცხოვრების ტიპები
15:19
a way of being, experiencing, thinking, seeing,
278
895000
4000
არსებობის, განცდის, ფიქრის, ხედვის,
15:23
interacting with the world.
279
899000
2000
მსოფლიოსთან ურთიერთქმედების ტიპები.
15:25
Down here in this little corner, here, we have the little sub-space
280
901000
5000
ქვემოთ ამ პატარა კუთხეში,
დიდი სივრცის პატარა ქვესივრცე გვაქვს,
დიდი სივრცის პატარა ქვესივრცე გვაქვს,
15:30
of this larger space that is accessible to human beings --
281
906000
4000
რომელიც ადამიანისთვისაა ხელმისაწვდომი.
15:34
beings with our biological capacities.
282
910000
3000
ჩვენი ბიოლოგიური შესაძლებლობების
არსებებისთვის.
არსებებისთვის.
15:37
It's a part of the space that's accessible to animals;
283
913000
3000
ეს ცხოველებისათვის ხელმისაწვდომი
სივრცის ნაწილია;
სივრცის ნაწილია;
15:40
since we are animals, we are a subset of that.
284
916000
3000
რადგან ჩვენ ცხოველები ვართ,
ამის ქვესიმრავლე ვართ.
ამის ქვესიმრავლე ვართ.
15:43
And then you can imagine some enhancements of human capacities.
285
919000
4000
შემდეგ შეგიძლიათ ადამიანის უნარების
გაუმჯობესებები წარმოიდგინოთ.
გაუმჯობესებები წარმოიდგინოთ.
15:47
There would be different modes of being you could experience
286
923000
3000
ეს არსებობის სხვადასხვა სახეებია,
რომლებიც შეგიძლიათ გამოსცადოთ,
რომლებიც შეგიძლიათ გამოსცადოთ,
15:50
if you were able to stay alive for, say, 200 years.
287
926000
3000
თუ მაგალითად 200 წელი იცოცხლებთ.
15:53
Then you could live sorts of lives and accumulate wisdoms
288
929000
4000
შეძლებთ ისეთი ცხოვრებით იცხოვროთ
და სიბრძნე დააგროვოთ,
და სიბრძნე დააგროვოთ,
15:57
that are just not possible for humans as we currently are.
289
933000
3000
რაც დღევანდელი ადამიანისთვის შეუძლებელია.
16:00
So then, you move off to this larger sphere of "human +,"
290
936000
4000
შემდეგ თქვენ უფრო ფართე სფეროზე
"ადამიანი +"-ზე გადახვალთ.
"ადამიანი +"-ზე გადახვალთ.
16:04
and you could continue that process and eventually
291
940000
3000
ეს პროცესი გაგრძელდება და საბოლოოდ
16:07
explore a lot of this larger space of possible modes of being.
292
943000
4000
გამოცდით არსებობის შესაძლო სახეების
ამ ფართე სივრცის უდიდეს ნაწილს.
ამ ფართე სივრცის უდიდეს ნაწილს.
16:11
Now, why is that a good thing to do?
293
947000
2000
რატომ არის ეს კარგი?
16:13
Well, we know already that in this little human circle there,
294
949000
4000
ჩვენ უკვე ვიცით, რომ ადამიანისთვის
განკუთვნილ ამ პატარა წრეში,
განკუთვნილ ამ პატარა წრეში,
16:17
there are these enormously wonderful and worthwhile modes of being --
295
953000
4000
მეტად შესანიშნავი
და ღირებული არსებობის სახეებია.
და ღირებული არსებობის სახეებია.
16:21
human life at its best is wonderful.
296
957000
3000
ადამიანის ცხოვრება
საუკეთესო წუთებში შესანიშნავია.
საუკეთესო წუთებში შესანიშნავია.
16:24
We have no reason to believe that within this much, much larger space
297
960000
5000
არანაირი საფუძველი არ გვაქვს ვივარაუდოთ,
რომ ბევრად უფრო დიდ სივრცეში,
რომ ბევრად უფრო დიდ სივრცეში,
16:29
there would not also be extremely worthwhile modes of being,
298
965000
4000
არ იარსებებს ასევე
უკიდურესად ღირებული არსებობის სახეები.
უკიდურესად ღირებული არსებობის სახეები.
16:33
perhaps ones that would be way beyond our wildest ability
299
969000
6000
შეიძლება ისეთები,
რომლებიც ჩვენს ყველაზე გიჟურ წარმოდგენებს
რომლებიც ჩვენს ყველაზე გიჟურ წარმოდგენებს
16:39
even to imagine or dream about.
300
975000
2000
და ოცნებებსაც კი სცდება.
16:41
And so, to fix this third problem,
301
977000
2000
ამიტომ,
ამ მესამე პრობლემის გამოსასწორებლად,
ამ მესამე პრობლემის გამოსასწორებლად,
16:43
I think we need -- slowly, carefully, with ethical wisdom and constraint --
302
979000
6000
ვფიქრობ ნელა, სიფრთხილით, ეთიკური სიბრძნით
და კონტროლით საჭიროა შევქმნათ საშუალებები,
და კონტროლით საჭიროა შევქმნათ საშუალებები,
16:49
develop the means that enable us to go out in this larger space and explore it
303
985000
5000
რომლებიც შეგვაძლებინებს ამ ფართე სივრცეში
გავიდეთ და შევისწავლოთ ის.
გავიდეთ და შევისწავლოთ ის.
ვიპოვოთ ის სასწაულად ფასეული განცდები,
რაც შეიძლება იქ იმალებოდეს.
რაც შეიძლება იქ იმალებოდეს.
16:54
and find the great values that might hide there.
304
990000
2000
16:56
Thanks.
305
992000
2000
მადლობა
ABOUT THE SPEAKER
Nick Bostrom - PhilosopherNick Bostrom asks big questions: What should we do, as individuals and as a species, to optimize our long-term prospects? Will humanity’s technological advancements ultimately destroy us?
Why you should listen
Philosopher Nick Bostrom envisioned a future full of human enhancement, nanotechnology and machine intelligence long before they became mainstream concerns. From his famous simulation argument -- which identified some striking implications of rejecting the Matrix-like idea that humans are living in a computer simulation -- to his work on existential risk, Bostrom approaches both the inevitable and the speculative using the tools of philosophy, probability theory, and scientific analysis.
Since 2005, Bostrom has led the Future of Humanity Institute, a research group of mathematicians, philosophers and scientists at Oxford University tasked with investigating the big picture for the human condition and its future. He has been referred to as one of the most important thinkers of our age.
Nick was honored as one of Foreign Policy's 2015 Global Thinkers .
His recent book Superintelligence advances the ominous idea that “the first ultraintelligent machine is the last invention that man need ever make.”
Nick Bostrom | Speaker | TED.com