TED2007
James Randi: Homeopathy, quackery and fraud
Џејмс Ренди прави оштар напад врз гатачките измами
Filmed:
Readability: 3.2
4,807,818 views
Легендарниот скептик Џејмс Ренди на сцена зема фатална доза хомеопатски таблети за спиење, и почнува 18 минутно обвинение против ирационалните верувања. Тој ги предизвикува светските гатачи на еден натпревар: Ако докажете дека тоа што го правите е вистинито, јас ќе ви дадам милион долари. (Сеуште никој не ја зел наградата.)
James Randi - Skeptic and conjuror
Legendary skeptic James Randi has devoted his life to debunking frauds and investigating paranormal and pseudoscientific claims. Full bio
Legendary skeptic James Randi has devoted his life to debunking frauds and investigating paranormal and pseudoscientific claims. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
Good morning.
0
1000
2000
Добро утро.
00:18
Happy to see so many fine folks out here
1
3000
3000
Драго ми е што гледам толку многу фини луѓе во публиката
00:21
and so many smiling faces.
2
6000
2000
и толку многу насмеани лица.
00:24
I have a very peculiar
3
9000
2000
Јас имам многу невообичаена позадина,
00:26
background, attitude and approach
4
11000
2000
став и пристап
00:28
to the real world
5
13000
2000
кон реалниот свет
00:30
because I am a conjurer.
6
15000
2000
бидејќи сум волшебник.
00:32
Now, I prefer that term over magician,
7
17000
3000
Го преферирам тој збор наместо магионичар,
00:35
because if I were a magician, that would mean
8
20000
2000
бидејќи, да бев магионичар, ќе значеше дека
00:37
that I use spells and incantations
9
22000
2000
употребувам магии и ритуали
00:39
and weird gestures
10
24000
3000
и чудни гестови
00:42
in order to accomplish real magic.
11
27000
3000
за да изведам вистинска магија.
00:45
No, I don't do that; I'm a conjurer,
12
30000
2000
Не, јас не го правам тоа; Јас сум волшебник,
00:47
who is someone who pretends to be
13
32000
3000
а тоа е некој што се преправа дека е
00:50
a real magician. (Laughter)
14
35000
3000
вистински магионичар.
00:53
Now, how do we go about that sort of thing?
15
38000
3000
И како го правиме тоа?
00:56
We depend on the fact
16
41000
2000
Ние се потпираме на фактот дека
00:58
that audiences, such as yourselves,
17
43000
2000
публиката, како на пример вие овде,
01:00
will make assumptions.
18
45000
2000
ќе прават претпоставки.
01:02
For example, when I walked up here
19
47000
2000
На пример, кога се качив на бинава,
01:04
and I took the microphone from the stand
20
49000
2000
и го земав микрофонот од масичката,
01:06
and switched it on,
21
51000
2000
и го вклучив,
01:08
you assumed this was a microphone, which it is not.
22
53000
2000
вие претпоставивте дека ова е микрофон, а ова не е микрофон.
01:10
(Laughter)
23
55000
2000
(смеа)
01:12
As a matter of fact, this is something
24
57000
2000
Всушност, ова е нешто со што половината од вас
01:14
that about half of you, more than half of you will not be familiar with.
25
59000
3000
и повеќе сте веќе запознаени.
01:17
It's a beard trimmer, you see?
26
62000
3000
Ова е машинка за бричење.
01:20
And it makes a very bad microphone;
27
65000
2000
И, не функционира баш добро како микрофон.
01:22
I've tried it many times. (Laughter)
28
67000
2000
Сум пробал многу пати.
01:24
The other assumption that you made --
29
69000
2000
Втората претпоставка што ја направивте --
01:26
and this little lesson is to show you
30
71000
2000
и сето ова е мала лекција за да ви покажам
01:28
that you will make assumptions.
31
73000
2000
дека и вие правите претпоставки --
01:30
Not only that you can, but that you will
32
75000
2000
не само што можете да правите, туку и редовно правите --
01:32
when they are properly suggested to you.
33
77000
2000
кога ќе ви бидат правилно сугерирани.
01:34
You believe I'm looking at you.
34
79000
2000
Ете, вие верувате дека гледам во вас.
01:36
Wrong. I'm not looking at you. I can't see you.
35
81000
3000
Погрешно, Не гледам во вас. Не можам да ве видам.
01:39
I know you're out there, they told me backstage, it's a full house and such.
36
84000
3000
Знам дека сте таму, ми кажаа зад сценава, дека е полна сала со луѓе.
01:42
I know you're there because I can hear you,
37
87000
2000
Знам дека сте таму бидејќи можам да ве чујам,
01:44
but I can't see you because I normally wear glasses.
38
89000
3000
но, не можам да ве видам бидејќи ми требаат очила.
01:47
These are not glasses, these are empty frames. (Laughter)
39
92000
2000
Ова не се очила, ова се празни рамки,
01:49
Quite empty frames.
40
94000
2000
доста празни рамки.
01:51
Now why would a grown man appear before you
41
96000
3000
И сега, зошто би се појавил возрасен човек пред вас
01:54
wearing empty frames on his face?
42
99000
2000
кој што носи празни рамки за очила?
01:56
To fool you, ladies and gentlemen,
43
101000
2000
За да ве прелаже дами и господа,
01:58
to deceive you, to show that you, too,
44
103000
3000
да ве измами, да ви покаже дека и вие исто така
02:01
can make assumptions.
45
106000
2000
правите претпоставки.
02:03
Don't you ever forget that.
46
108000
2000
Никогаш не го заборавајте тоа.
02:05
Now, I have to do something -- first of all, switch to real glasses
47
110000
2000
Сега, морам првин нешто да направам, да земам вистински очила,
02:07
so I can actually see you,
48
112000
2000
за да можам да ве видам,
02:09
which would probably be a convenience. I don't know.
49
114000
3000
што би било веројатно корисно.
02:12
I haven't had a good look. Well, it's not that great a convenience.
50
117000
2000
Ве немам видено.. Ех, всушност и не било толку корисно..
02:14
(Laughter)
51
119000
2000
(смеа)
02:16
I have to do something now, which seems
52
121000
2000
Сега морам да направам нешто
02:18
a little bit strange for a magician.
53
123000
2000
невообичаено за еден магионичар.
02:20
But I'm going to take some medication.
54
125000
2000
Ќе земам лекови.
02:22
This is a full bottle of
55
127000
2000
Ова е полно шишенце
02:24
Calms Forte.
56
129000
2000
Калм Форте.
02:26
I'll explain that in just a moment.
57
131000
2000
Ќе ви го објаснам за некој момент.
02:28
Ignore the instructions,
58
133000
2000
Игнонирајте ги упатствата.
02:30
that's what the government has to put in there
59
135000
2000
Тоа е само нешто што владата мора да го стави
02:32
to confuse you, I'm sure.
60
137000
3000
за да ве збуни уште повеќе.
02:35
I will take enough of these. Mm.
61
140000
2000
Ќе земам доволно од овие. Мммм.
02:38
Indeed, the whole container.
62
143000
2000
Всушност, ги испив сите апчиња.
02:47
Thirty-two tablets of Calms Forte.
63
152000
3000
32 таблетки Калм Форте.
02:50
Now that I've done that -- I'll explain it in a moment --
64
155000
3000
Сега, кога го направив тоа, ќе ви го објаснам малку подоцна --
02:53
I must tell you that
65
158000
2000
Мора да ви кажам дека
02:55
I am an actor.
66
160000
2000
јас сум актер.
02:57
I'm an actor who plays a specific part.
67
162000
3000
Јас сум актер кој глуми една специфична улога.
03:00
I play the part of a magician,
68
165000
2000
Ја глумам улогата на еден магионичар,
03:02
a wizard, if you will, a real wizard.
69
167000
3000
или волшебник ако повеќе сакате, вистински волшебник.
03:05
If someone were to appear on this stage in front of me
70
170000
3000
Ако на сценава пред вас се појавеше некој
03:08
and actually claim to be
71
173000
2000
кој што би тврдел
03:10
an ancient prince of Denmark named Hamlet,
72
175000
3000
дека е древен Дански принц наречен Хамлет,
03:13
you would be insulted
73
178000
2000
вие би биле навредени
03:15
and rightly so.
74
180000
2000
и би биле во право.
03:17
Why would a man assume that you would believe
75
182000
2000
Зошто некој би помислил дека вие би поверувале
03:19
something bizarre like this?
76
184000
2000
нешто толку чудно?
03:21
But there exists out there
77
186000
2000
Но, во светот постои еден
03:23
a very large population
78
188000
3000
широк круг на луѓе
03:26
of people who will tell you
79
191000
2000
кои ќе ви кажат
03:28
that they have psychic, magical powers
80
193000
2000
дека поседуваат психички, магични моќи,
03:30
that they can predict the future,
81
195000
2000
кои можат да ја предвидат иднината,
03:32
that they can make contact with the deceased.
82
197000
2000
и можат да контактираат со мртвите.
03:34
Oh, they also say
83
199000
2000
А да, исто така велат
03:36
they will sell you astrology
84
201000
2000
дека знаат астрологија
03:38
or other fortunetelling methods.
85
203000
2000
а и други методи на претскажување.
03:40
Oh, they gladly sell you that, yes.
86
205000
2000
И со задоволство ви го продаваат тоа. Да.
03:42
And they also say
87
207000
2000
И исто така велат
03:44
that they can give you perpetual motion machines
88
209000
2000
дека можат да ви дадат перпетуум мобиле машини
03:46
and free energy systems.
89
211000
2000
и системи кои генерираат енергија од ништо.
03:48
They claim to be psychics,
90
213000
2000
Тие тврдат дека се видовити,
03:50
or sensitives, whatever they can.
91
215000
2000
или гатачи, што и да треба.
03:52
But the one thing that has made a big comeback
92
217000
3000
Но, една работа која стана доста популарна
03:55
just recently
93
220000
2000
од неодамна,
03:57
is this business of
94
222000
2000
е бизнисот
03:59
speaking with the dead.
95
224000
2000
на зборување со мртвите.
04:02
Now, to my innocent mind,
96
227000
2000
Од моето скромно знаење,
04:04
dead implies
97
229000
3000
„мртов“ значи
04:07
incapable of communicating. (Laughter)
98
232000
3000
неспособен да комуницира.
04:10
You might agree with me on that.
99
235000
2000
Можеби ќе се согласите со мене за тоа.
04:12
But these people, they tend to tell you that
100
237000
3000
Но овие луѓе ви велат дека не само што
04:15
not only can they communicate with the dead --
101
240000
2000
можат да им зборуваат на мртвите --
04:17
"Hi, there" --
102
242000
2000
туку,
04:19
but they can hear the dead as well,
103
244000
2000
можат и да ги слушаат,
04:21
and they can relay this information back to the living.
104
246000
3000
и да ги пренесуваат нивните пораки на живите.
04:24
I wonder if that's true.
105
249000
2000
Се прашувам дали ова е вистина.
04:26
I don't think so, because
106
251000
2000
Не верувам
04:28
this subculture of people
107
253000
2000
бидејќи оваа група луѓе
04:30
use exactly the same gimmicks that we magicians do,
108
255000
3000
ги користи истите трикови кои ги користиме и ние магионичарите
04:33
exactly the same --
109
258000
2000
потполно истите
04:35
the same physical methods, the same psychological methods --
110
260000
3000
истите физички методи, истите психички методи.
04:38
and they effectively and profoundly
111
263000
3000
И тие успешно и доста темелно
04:41
deceive millions of people around the earth,
112
266000
2000
измамуваат милиони луѓе низ целата планета
04:43
to their detriment.
113
268000
2000
предизвикувајќи им штета.
04:45
They deceive these people,
114
270000
2000
Тие ги измамуваат овие луѓе.
04:47
costs them a lot of money,
115
272000
2000
Ги чинат многу пари.
04:49
cost them a lot of emotional anguish.
116
274000
2000
Ги чинат многу емоционални страдања.
04:51
Billions of dollars are spent
117
276000
2000
Милијарди долари се трошат
04:53
every year, all over the globe,
118
278000
3000
секоја година во цел свет
04:56
on these charlatans.
119
281000
2000
на овие шарлатани.
04:58
Now, I have two questions
120
283000
2000
И сега, имам 2 прашања
05:00
I would like to ask these people
121
285000
2000
кои би сакал да им ги поставам на овие луѓе
05:02
if I had the opportunity to do so.
122
287000
2000
кога би имал можност за тоа.
05:04
First question: If I want to ask them to call up --
123
289000
3000
Првото прашање: Кога би сакал да ги замолам да им се јават таму горе --
05:07
because they do hear them through the ear.
124
292000
2000
бидејќи сепак ги слушаат преку увото..
05:09
They listen to the spirits like this --
125
294000
2000
Тие ги слушаат духовите.
05:11
I'm going to ask you to call up the ghost of my grandmother
126
296000
3000
Би ве прашал да се јавите на духот на мојата баба
05:14
because, when she died, she had the family will,
127
299000
2000
бидејќи, кога почина, таа го сокри
05:16
and she secreted it someplace. We don't know where it is,
128
301000
2000
тестаментот. Но, никој од нас не знае каде.
05:18
so we ask Granny, "Where is the will, Granny?"
129
303000
3000
И, ние ја прашуваме баба: „Каде е тестаментот бабо?“
05:21
What does Granny say? She says, "I'm in heaven and it's wonderful.
130
306000
3000
И што вели таа? Таа вели, „јас сум во рајот и тука е прекрасно.
05:24
I'm here with all my old friends, my deceased friends,
131
309000
2000
Тука сум со сите мои стари пријатели, кои исто така се починати,
05:26
and my family
132
311000
2000
и со мојата фамилија,
05:28
and all the puppy dogs and the kittens that I used to have when I was a little girl.
133
313000
3000
и сите мачиња и кучиња што ги имав како мала.
05:31
And I love you, and I'll always be with you.
134
316000
3000
И ве сакам, и секогаш ќе бидам со вас.
05:34
Good bye."
135
319000
2000
Збогум.“
05:36
And she didn't answer the damn question!
136
321000
2000
И таа не одговори на поставеното прашање.
05:38
Where is the will?
137
323000
2000
Каде е тестаментот?
05:40
Now, she could easily have said,
138
325000
2000
Можеше лесно да каже,
05:42
"Oh, it's in the library on the second shelf, behind the encyclopedia,"
139
327000
2000
„А, се наоѓа во библиотеката, на втората полица, зад енциклопедијата.“
05:44
but she doesn't say that. No, she doesn't.
140
329000
3000
Но таа не го кажа тоа.
05:47
She doesn't bring any useful information to us.
141
332000
3000
Не ни кажа ниедна корисна информација.
05:50
We paid a lot of money for that information,
142
335000
2000
Плативме многу пари за таа информација,
05:52
be we didn't get it.
143
337000
2000
но не ја добивме.
05:54
The second question that I'd like to ask, rather simple:
144
339000
3000
Второто прашање кое сакам да го поставам е исто така едноставно.
05:57
Suppose I ask them to contact
145
342000
2000
Да претпоставиме дека ќе побарам да го контактираат
05:59
the spirit of my deceased father-in-law, as an example.
146
344000
3000
мојот починат дедо на пример.
06:02
Why do they insist on saying --
147
347000
2000
Зошто гатачиве инсистираат да велат --
06:04
remember, they speak into this ear --
148
349000
2000
запамтете, духовите им зборат во нивното уво --
06:06
why do they say, "My name starts with J or M?"
149
351000
4000
зошто велат „моето име почнува со Ј или М?“
06:11
Is this a hunting game?
150
356000
2000
Што е тоа? Играме криенка?
06:13
Hunting and fishing? What is it?
151
358000
2000
Го бркаме одговорот? Што е тоа?
06:15
Is it 20 questions? No, it's more like 120 questions.
152
360000
3000
Некој квиз од 20 прашања? Или уште полошо 120 прашања?
06:18
But it is a cruel, vicious,
153
363000
3000
Не, тоа е една сурова, злобна,
06:22
absolutely conscienceless --
154
367000
3000
тотално несовесна --
06:25
I'll be all right, keep your seats (Laughter) --
155
370000
3000
ќе се смирам, не се тревожете --
06:28
game that these people play.
156
373000
2000
игра која ја играат овие луѓе.
06:30
And they take advantage of the innocent, the naive,
157
375000
3000
И тие ги искористуваат наивните и неискусните
06:33
the grieving, the needy people out there.
158
378000
3000
ожалостените и очајните.
06:36
Now, this is a process
159
381000
2000
Има еден процес
06:38
that is called cold reading.
160
383000
3000
кој се нарекува „ладно читање“.
06:42
There's one fellow out there,
161
387000
2000
Има едно типче
06:45
Van Praagh is his name, James Van Praagh.
162
390000
2000
што се вика Ван Прааг, Џејмс Ван Прааг.
06:47
He's one of the big practitioners of this sort of thing.
163
392000
2000
Тој е еден од големите практиканти на овој тип работи.
06:49
John Edward, Sylvia Browne
164
394000
3000
Џон Едвард, Силвија Браун
06:52
and Rosemary Altea, they are other operators.
165
397000
3000
и Розмари Алтеа, тие се другите.
06:55
There are hundreds of them all over the earth, but in this country,
166
400000
3000
Всушност, има стотици и стотици насекаде во светот,
06:58
James Van Praagh is very big.
167
403000
2000
но во оваа земја, Џејмс Ван Прааг е многу познат.
07:00
And what does he do? He likes to tell you
168
405000
2000
И што прави тој? Тој сака да ви раскажува
07:02
how the deceased got deceased,
169
407000
2000
како починале починатите,
07:04
the people he's talking to through his ear, you see?
170
409000
3000
оние со кои тој комуницира преку неговото уво.
07:07
So what he says is, very often, is like this: he says,
171
412000
3000
И она што го вели, најчесто е,
07:10
"He tells me, he tells me, before he passed,
172
415000
3000
„Еве, еве, ми кажува дека, пред да почине,
07:14
that he had trouble breathing."
173
419000
2000
имал тешкотии со дишењето.“
07:16
Folks, that's what dying is all about!
174
421000
2000
Народе, тоа е најнормално во моментот на смрт.
07:18
(Laughter)
175
423000
2000
(смеа)
07:20
You stop breathing, and then you're dead.
176
425000
2000
Престанувате да дишете, и потоа сте мртви.
07:22
It's that simple.
177
427000
2000
Толку е едноставно.
07:24
And that's the kind of information they're going to bring back to you?
178
429000
3000
И токму такви информации би ви кажале починатите?
07:27
I don't think so.
179
432000
2000
Не верувам баш.
07:29
Now, these people will make guesses, they'll say things like,
180
434000
2000
Исто така, овие луѓе сакаат и да погодуваат и велат нешто како..
07:31
"Why am I getting electricity?
181
436000
2000
„зошто примам нешто како електрицитет?
07:33
He's saying to me, 'Electricity.'
182
438000
3000
ми кажува Електрицитет.
07:36
Was he an electrician?" "No."
183
441000
2000
Да не бил електричар?“ Не.
07:38
"Did he ever have an electric razor?" "No."
184
443000
2000
„Да не имал машинка за бричење на струја?“ Не.
07:40
It was a game of hunting questions like this.
185
445000
2000
И продолжуваат така да погодуваат.
07:42
This is what they go through.
186
447000
2000
И тоа трае.
07:44
Now, folks often ask us
187
449000
2000
Луѓето често не прашуваат
07:46
at the James Randi Educational Foundation,
188
451000
2000
во нашата фондација - Џејмс Ренди Образовна фондација,
07:48
they call me, they say, "Why are you so concerned about this, Mr. Randi?
189
453000
3000
ме прашуваат - „Зошто пак толку се грижите за сето ова г. Ренди?
07:51
Isn't it just a lot of fun?"
190
456000
2000
Нели е тоа само добра забава?“
07:53
No, it is not fun. It is a cruel farce.
191
458000
3000
Не, воопшто не е забава. Тоа е сурова фарса.
07:56
Now, it may bring a certain amount of comfort,
192
461000
3000
Можеби ќе ви донесе малку мир,
07:59
but that comfort lasts
193
464000
2000
но тој мир
08:01
only about 20 minutes or so.
194
466000
2000
трае околу 20тина минути.
08:03
And then the people look in the mirror, and they say,
195
468000
2000
И потоа се погледнувате во огледало и велите,
08:05
I just paid a lot of money for that reading.
196
470000
2000
платив доста пари за ова гатање пред малку.
08:07
And what did she say to me? 'I love you!'"
197
472000
3000
И што ми кажа таа? Те сакам“
08:10
They always say that.
198
475000
2000
Секогаш го велат тоа.
08:12
They don't get any information,
199
477000
2000
Воопшто не добивате никакви информации,
08:14
they don't get any value for what they spend.
200
479000
2000
не добивате никаква вредност за парите што сте ги потрошиле.
08:16
Now, Sylvia Browne is the big operator.
201
481000
2000
Силвија Браун е исто така голем играч на ова поле.
08:18
We call her "The Talons."
202
483000
2000
Ние ја нарекуваме „Канџи.“
08:20
Sylvia Browne -- thank you --
203
485000
2000
Силвија Браун - благодарам-
08:22
Sylvia Browne is the big operator
204
487000
3000
Силвија Браун е голем оператор на ова поле
08:25
in this field at this very moment.
205
490000
2000
во денешно време.
08:27
Now, Sylvia Browne -- just to show you --
206
492000
3000
И таа, Силвија Браун, колку за илустрација,
08:30
she actually gets 700 dollars
207
495000
3000
зема 700 долари
08:33
for a 20 minute reading over the telephone,
208
498000
3000
за 20 минутно гатање преку телефон.
08:36
she doesn't even go there in person,
209
501000
2000
Таа дури и нема потреба да оди таму на лице место.
08:38
and you have to wait up to two years because
210
503000
2000
А и треба да чекате и до 2 години
08:40
she's booked ahead that amount of time.
211
505000
2000
бидејќи е презафатена со други гатања.
08:42
You pay by credit card or whatever,
212
507000
2000
Плаќате со кредитна картичка или сл.,
08:44
and then she will call you
213
509000
2000
и потоа во следните 2 години
08:46
sometime in the next two years.
214
511000
2000
го очекувате нејзиниот повик.
08:48
You can tell it's her. "Hello, this is Sylvia Browne."
215
513000
2000
Знаете дека е таа. „Здраво, овде е Силвија Браун.“
08:50
That's her, you can tell right away.
216
515000
2000
Тоа е таа. Веднаш ја познавате.
08:54
Now, Montel Williams is an intelligent man.
217
519000
3000
Сега, Монтел Вилијамс е интелигентен човек.
08:57
We all know who he is on television.
218
522000
3000
Сите сме го видиле на телевизија.
09:00
He's well educated, he's smart,
219
525000
2000
Тој е добро образуван и паметен.
09:02
he knows what Sylvia Browne is doing
220
527000
2000
Тој знае што прави Силвија Браун,
09:04
but he doesn't give a damn.
221
529000
2000
но воопшто не му е гајле.
09:06
He just doesn't care.
222
531000
3000
Едноставно му е сеедно.
09:10
Because, the bottom line is, the sponsors love it,
223
535000
3000
Бидејќи, во крајна линија, спонзорите го обожаваат тоа,
09:13
and he will expose her
224
538000
2000
и тој ја прикажува на телевизија
09:15
to television publicity all the time.
225
540000
2000
во јавноста - цело време.
09:17
Now, what does Sylvia Browne give you for that 700 dollars?
226
542000
3000
И што добивате од Силвија Браун за тие 700 долари.
09:20
She gives you the names of your guardian angels, that's first.
227
545000
3000
Таа ви ги кажува имињата на вашите ангели-чувари - тоа е прво.
09:23
Now, without that, how could we possibly function? (Laughter)
228
548000
3000
Всушност, како и би можеле да функционираме без нив?
09:26
She gives you the names of previous lives,
229
551000
3000
Исто, ви ги кажува и имињата што сте ги имале во претходните животи,
09:29
who you were in previous lives.
230
554000
2000
и ви кажува што сте биле во тие претходни животи.
09:31
Duh.
231
556000
2000
Замислете?
09:33
It turns out that the women
232
558000
2000
Излегува дека сите жени
09:35
that she gives readings for
233
560000
2000
на кои им гатала
09:37
were all Babylonian princesses, or something like that.
234
562000
3000
биле Вавилонски принцези или нешто слично.
09:40
And the men were all Grecian warriors
235
565000
2000
А сите мажи биле старо-Грчки воини
09:42
fighting with Agamemnon.
236
567000
3000
кои се бореле со Агамемнон.
09:45
Nothing is ever said about
237
570000
2000
Никој од нив
09:47
a 14 year-old bootblack in the streets of London
238
572000
2000
не излегува дека бил некое сираче на улиците во Лондон,
09:49
who died of consumption.
239
574000
2000
кој умрел мизерно.
09:51
He isn't worth bringing back, obviously.
240
576000
3000
Тоа очигледно не заслужило да се реинкарнира.
09:54
And the strange thing -- folks, you may have noticed this too.
241
579000
3000
И уште нешто чудно народе - можеби сте го приметиле -
09:57
You see these folks on television --
242
582000
3000
бидејќи и сте ги гледале овие луѓе на телевизија -
10:00
they never call anybody back from hell. (Laughter)
243
585000
3000
тие никогаш не комуницираат со некој од пеколот.
10:04
Everyone comes back from heaven, but never from hell.
244
589000
3000
Сите доаѓаат од рајот, но никогаш од пеколот.
10:07
If they call back any of my friends,
245
592000
2000
Ако се јават на некој мој пријател,
10:09
they're not going to... Well, you see the story.
246
594000
2000
тие нема да ... Всушност, ја сваќате поентата.
10:11
(Laughter)
247
596000
2000
(смеа)
10:14
Now, Sylvia Browne is an exception,
248
599000
3000
Но, Силвија Браун е исклучок,
10:17
an exception in one way,
249
602000
2000
на еден начин,
10:19
because the James Randi Educational Foundation, my foundation,
250
604000
3000
бидејќи мојата фондација,
10:22
offers a one million dollar prize in negotiable bonds.
251
607000
3000
нуди награда вредна еден милион долари.
10:25
Very simply won.
252
610000
2000
Може многу лесно да ја добиете.
10:27
All you have to do is prove any paranormal, occult
253
612000
2000
Се што треба да направите е да докажете било кој паранормален, окултен
10:29
or supernatural event or power of any kind
254
614000
2000
или натприроден настан од било кој тип
10:31
under proper observing conditions.
255
616000
2000
под адекватни услови за набљудување.
10:33
It's very easy, win the million dollars.
256
618000
2000
Многу е лесно да ги добиете тие милион долари.
10:35
Sylvia Browne is an exception in that
257
620000
2000
Силвија Браун е исклучок во тоа што
10:37
she's the only professional psychic
258
622000
3000
таа е единствениот професионален гатач
10:40
in the whole world
259
625000
2000
во целиот свет
10:42
that has accepted our challenge.
260
627000
3000
која што го прафати нашиот предизвик.
10:45
She did this on the "Larry King Live" show on CNN
261
630000
3000
И го направи тоа во живо на шоуто на Лари Кинг на СиЕнЕн
10:48
six and a half years ago.
262
633000
3000
пред 6 и пол години.
10:51
And we haven't heard from her since. Strange.
263
636000
3000
И од тогаш ни се нема јавено. Чудно.
10:54
She said that, first of all, that she didn't know how to contact me.
264
639000
3000
Оправданието и беше дека не можела да стапи во контакт со мене.
10:57
Duh.
265
642000
2000
Замислете?
10:59
A professional psychic who speaks to dead people,
266
644000
2000
Професионален гатач кој збори со мртвите,
11:02
she can't reach me?
267
647000
2000
не може да ме контактира мене?
11:04
(Laughter)
268
649000
2000
(смеа)
11:06
I'm alive, you may have noticed.
269
651000
2000
Но можеби приметивте, јас сум жив.
11:08
Well, pretty well anyway.
270
653000
2000
И тоа прилично добар.
11:11
She couldn't reach me. Now she says she doesn't want to reach me
271
656000
3000
Не можела да ме добие. А сега вели дека не ни сака да ме добие,
11:14
because I'm a godless person.
272
659000
3000
бидејќи сум безбожник.
11:17
All the more reason to take the million dollars,
273
662000
2000
Но, нели е тоа уште една причина повеќе
11:19
wouldn't you think, Sylvia?
274
664000
2000
за да ми ги земеш тие милион долари Силвија?
11:21
Now these people need to be stopped, seriously now.
275
666000
3000
Шала на страна, овие луѓе мора да се сопрат.
11:24
They need to be stopped because this is a cruel farce.
276
669000
2000
Мора да се спречат бидејќи сето тоа е сурова фарса.
11:26
We get people coming to the foundation all the time.
277
671000
3000
Постојано ни доаѓаат луѓе во фондацијата.
11:29
They're ruined financially and emotionally
278
674000
3000
Уништени финансиски и емоционално
11:32
because they've given their money and their faith
279
677000
2000
бидејќи ги вложиле своите пари
11:34
to these people.
280
679000
2000
и својата верба во тие луѓе.
11:36
Now, I popped some pills earlier.
281
681000
2000
Сега, ако се сеќавате, испив едни апчиња пред малку,
11:38
I have to explain that to you.
282
683000
2000
па треба да ви го објаснам и тоа.
11:40
Homeopathy, let's find out what that's all about.
283
685000
3000
Хомеопатија, да откриеме што е тоа всушност.
11:43
Hmm. You've heard of it.
284
688000
2000
Хмм. Сигурно сте чуле.
11:45
It's an alternative form of healing, right?
285
690000
3000
Тоа е алтернативна медицина, нели.
11:48
Homeopathy actually consists -- and that's what this is.
286
693000
3000
Хомеопатијата всушност се состои од - всушност и ова е хомеопатија.
11:51
This is Calms Forte,
287
696000
3000
Ова е Калм Форте,
11:54
32 caplets of sleeping pills! I forgot to tell you that.
288
699000
3000
32 таблетки за спиење - заборавив да ви го кажам тоа.
11:57
I just ingested
289
702000
2000
Пред малку испив
11:59
six and a half days worth of sleeping pills.
290
704000
3000
таблетки за спиење кои треба да ме успијат 6 и пол дена.
12:02
(Laughter)
291
707000
2000
(смеа)
12:04
Six and a half days, that certainly is a fatal dose.
292
709000
2000
6 и пол дена! Тоа мора да е фатална доза.
12:06
It says right on the back here,
293
711000
2000
И тука позади вели,
12:08
"In case of overdose,
294
713000
2000
„во случај на предозираност,
12:10
contact your poison control center immediately,"
295
715000
2000
веднаш контактирајте со токсикологија“
12:12
and it gives an 800 number.
296
717000
2000
и ви оставаат 0800 број.
12:14
Keep your seats -- it's going to be okay.
297
719000
2000
Останете мирни. Ќе бидам добар.
12:16
I don't really need it
298
721000
2000
Не ми треба помош
12:18
because I've been doing this stunt
299
723000
2000
бидејќи го правам ова
12:20
for audiences all over the world
300
725000
3000
за публика низ целиот свет
12:23
for the last eight or 10 years,
301
728000
2000
во последниве 10 години,
12:25
taking fatal doses of homeopathic sleeping pills.
302
730000
3000
земам фатална доза на хомеопатски таблетки за спиење.
12:28
Why don't they affect me?
303
733000
2000
И зошто не делуваат на мене?
12:30
(Laughter)
304
735000
2000
(смеа)
12:32
(Applause)
305
737000
3000
(аплауз)
12:35
The answer may surprise you.
306
740000
2000
Одговорот може да ве изненади.
12:37
What is homeopathy?
307
742000
2000
Што е хомеопатија?
12:39
It's taking a medicine that really works
308
744000
2000
Тоа е процес во кој се зема лек кој вистински делува
12:41
and diluting it down
309
746000
2000
и се раствара
12:43
well beyond Avogadro's limit.
310
748000
2000
многу повеќе од границата на Авогардо.
12:45
Diluting it down to the point
311
750000
2000
Всушност се раствара толку многу
12:47
where there's none of it left. (Laughter)
312
752000
3000
што на крајот не останува ништо од лекот.
12:50
Now folks, this is not
313
755000
2000
Ова не е само метафора
12:52
just a metaphor I'm going to give you now, it's true.
314
757000
3000
туку е факт.
12:55
It's exactly equivalent to taking
315
760000
2000
Тоа е исто како да сте земале
12:57
one 325 milligram aspirin tablet,
316
762000
4000
една таблетка Аспирин од 325 грама,
13:01
throwing it into the middle of Lake Tahoe,
317
766000
3000
да сте ја фрлиле на сред Охридско езеро,
13:04
and then stirring it up, obviously with a very big stick,
318
769000
3000
да сте го промешале езерото, нормално со гооолема лажица,
13:07
and waiting two years or so
319
772000
2000
и да почекате 2 години
13:09
until the solution is homogeneous.
320
774000
3000
додека смесата не се изедначи.
13:12
Then, when you get a headache,
321
777000
2000
Потоа, кога ќе ве боли глава,
13:14
you take a sip of this water, and -- voila! -- it is gone.
322
779000
3000
земате голтка од оваа езерска вода и воала! ви поминало.
13:17
(Laughter)
323
782000
2000
(смеа)
13:19
Now that is true. That is what homeopathy is all about.
324
784000
3000
Но тоа е така. Тоа е хомеопатија.
13:22
And another claim that they make -- you'll love this one --
325
787000
3000
И уште нешто што го тврдат - ќе го сакате ова -
13:25
the more dilute the medicine is, they say,
326
790000
3000
колку е поразреден лекот,
13:28
the more powerful it is.
327
793000
2000
толку е помоќен.
13:30
Now wait a minute, we heard about a guy in Florida.
328
795000
3000
Не ви кажав.. разбравме за едно момче во Флорида.
13:33
The poor man, he was on homeopathic medicine.
329
798000
2000
Кутрото момче беше на хомеопатски лекарства.
13:35
He died of an overdose.
330
800000
2000
И умре од предозираност.
13:37
He forgot to take his pill.
331
802000
2000
Заборави да го земе лекот.
13:39
(Laughter)
332
804000
2000
(смеа)
13:41
Work on it. Work on it.
333
806000
2000
Замислете?
13:45
It's a ridiculous thing. It is absolutely ridiculous.
334
810000
3000
Ова е смешно. Апсолутно бесмислено.
13:48
I don't know what we're doing,
335
813000
2000
И навистина не ми е јасно што правиме,
13:50
believing in all this nonsense over all these years.
336
815000
3000
што веруваме во овие бесмислици сиве овие години.
13:53
Now, let me tell you,
337
818000
2000
Дозволете да ви кажам,
13:55
The James Randi Educational Foundation
338
820000
2000
дека Џејмс Ренди образовната фондација
13:57
is waving this very big carrot,
339
822000
2000
мавта со голем морков,
13:59
but I must say, the fact that nobody
340
824000
3000
но фактот што никој досега
14:02
has taken us up on this offer
341
827000
2000
не посегнал да го гризне
14:04
doesn't mean that the powers don't exist.
342
829000
2000
не значи и дека натприродни моќи не постојат.
14:06
They might, some place out there.
343
831000
3000
Можеби и постојат, некаде.
14:09
Maybe these people are just independently wealthy.
344
834000
3000
Можеби тие луѓе се богати и без тоа.
14:12
Well, with Sylvia Browne I would think so.
345
837000
2000
Гледајќи ја Силвија Браун, и претпоставувам дека е така.
14:14
You know, 700 dollars for a 20 minute reading
346
839000
2000
Знаете, 700 долари за 20минутно читање
14:16
over the telephone --
347
841000
2000
преку телефон
14:18
that's more than lawyers make!
348
843000
2000
тоа е повеќе отколку заработката на адвокатите.
14:21
I mean that's a fabulous amount of money.
349
846000
2000
Тоа е огромна сума на пари.
14:23
These people don't need the million dollars perhaps,
350
848000
3000
Веројатно на овие луѓе не им требаат тие милион долари,
14:26
but wouldn't you think they'd like to take it
351
851000
2000
но нели мислите дека сепак би ги земале
14:28
just to make me look silly?
352
853000
2000
ако ништо друго, тогаш за да направат да изгледам смешен,
14:30
Just to get rid of this godless person out there
353
855000
3000
и да се ослободат од овој безбожник
14:33
that Sylvia Browne talks about all the time?
354
858000
3000
за кој Силвија Браун зборува цело време?
14:36
I think that something needs to be done about this.
355
861000
2000
Сепак мислам дека мора нешто да се стори околку ова.
14:38
We really would love to have suggestions from you folks
356
863000
3000
Навистина би ми помогнале вашите предлози
14:41
on how to contact federal, state
357
866000
3000
како да воспоставам контакт со властите во оваа држава
14:44
and local authorities
358
869000
2000
со локалните власти
14:46
to get them to do something.
359
871000
2000
за да ги натерам да сторат нешто.
14:48
If you find out -- now I understand.
360
873000
3000
Ако најдете - сега разбирам -
14:51
We've seen people, even today, speaking to us
361
876000
2000
гледаме како и денес луѓето ни зборуваат
14:53
about AIDS epidemics
362
878000
2000
за епидемијата на Сида
14:55
and starving kids around the world
363
880000
2000
и за децата што гладуваат низ целиот свет
14:57
and impure water supplies that people have to suffer with.
364
882000
3000
и загадените извори на вода со кои треба да живееме.
15:00
Those are very important,
365
885000
2000
Овие проблеми се многу важни,
15:02
critically important to us.
366
887000
2000
со врвен приоритет.
15:04
And we must do something about those problems.
367
889000
3000
И мора да сториме нешто околу нив.
15:07
But at the same time,
368
892000
2000
Но во исто време...
15:09
as Arthur C. Clarke said,
369
894000
2000
Како што кажа Артур Кларк
15:11
The rotting of the human mind,
370
896000
2000
„Скапувањето на човечкиот ум.“
15:13
the business of believing in the paranormal and the occult
371
898000
2000
Бизнисот на верување во паранормалното и окултното
15:15
and the supernatural --
372
900000
2000
и натприродното
15:17
all of this total nonsense,
373
902000
2000
сите тие глупости,
15:19
this medieval thinking --
374
904000
2000
средновековен начин на размислување,
15:21
I think something should be done about that,
375
906000
2000
сепак мислам дека мора нешто да се стори околу тоа,
15:23
and it all lies in education.
376
908000
2000
и мислам дека решението е во образованието.
15:25
Largely, it's the media
377
910000
2000
Медиумите
15:27
who are to blame for this sort of thing.
378
912000
2000
се најмногу виновни за тоа.
15:29
They shamelessly promote
379
914000
2000
Тие бессрамно ги промовираат
15:31
all kinds of nonsense of this sort
380
916000
2000
сите тие глупости
15:33
because it pleases the sponsors.
381
918000
3000
бидејќи со тоа ги задоволуваат спонзорите.
15:37
It's the bottom line, the dollar line.
382
922000
2000
На крај сето се сведува на пари.
15:39
That's what they're looking at.
383
924000
2000
Тоа е она што тие го гледаат.
15:41
We really must do something about this.
384
926000
2000
Навистина мора да сториме нешто околу ова.
15:43
I'm willing to take your suggestions,
385
928000
2000
Спремен сум да ги чујам вашите предлози,
15:45
and I'm willing to have you
386
930000
2000
и би сакал да дојдете
15:47
tune in to our webpage.
387
932000
3000
на нашата интернет страница.
15:50
It's www.randi.org.
388
935000
3000
www.randi.org
15:53
Go in there and look at the archives,
389
938000
2000
Одете таму и погледнете во архивата,
15:55
and you will begin to understand much more
390
940000
2000
и ќе почнете да разбирате и многу повеќе
15:57
of what I've been talking about today.
391
942000
2000
од она што ви го раскажав денес.
15:59
You will see the records that we have.
392
944000
2000
Ќе видите какви се записи имаме.
16:01
There's nothing like sitting in that library
393
946000
2000
Нема ништо толку жално како
16:03
and having a family appear there
394
948000
2000
кога ќе најдете едно семејство таму
16:05
and say that Mum gave away all the family fortune.
395
950000
3000
кое вели дека мајката го дала целото семејно богатство.
16:08
She cashed in the CDs,
396
953000
2000
Ги продала ЦД-ата,
16:10
she gave away the stocks and the certificates.
397
955000
3000
ги продала акциите.
16:13
That's really sad to hear,
398
958000
2000
Тоа е навистина жално да се чуе,
16:15
and it hasn't helped them one bit,
399
960000
3000
и уште повеќе што тоа воопшто не им помогнало,
16:18
hasn't solved any of their problems.
400
963000
2000
и не им решило ниту еден проблем.
16:20
Yes, there could be a rotting of the American mind,
401
965000
2000
Да, можеби постои скапување на Американскиот ум
16:22
and of the minds all the way around the earth,
402
967000
3000
и умовите низ целата планета
16:25
if we don't start to think sensibly about these things.
403
970000
3000
ако не почнеме да размислуваме разумно за овие нешта.
16:29
Now, we've offered this carrot,
404
974000
2000
Ние го понудивме морковот,
16:31
as I say, we've dangled the carrot.
405
976000
2000
и го мавтаме пред сите
16:33
We're waiting for the psychics to come forth and snap at it.
406
978000
2000
Чекаме да дојдат видовитите и да го загризаат.
16:35
Oh, we get lots of them,
407
980000
2000
А да, сепак доаѓаат многу такви по морковот
16:37
hundreds of them every year come by.
408
982000
2000
стотици и стотици секоја година.
16:39
These are dowsers and people
409
984000
2000
Но тоа се обично фолиранти
16:41
who think that they can talk to the dead as well,
410
986000
2000
и луѓе кои мислат дека исто така можат да зборат со мртвите,
16:43
but they're amateurs; they don't know how to evaluate
411
988000
2000
но тие се аматери, тие не знаат како воопшто
16:45
their own so-called powers.
412
990000
3000
да ги покажат нивните таканаречени моќи.
16:48
The professionals never come near us,
413
993000
2000
Професионалците не доаѓаат кај нас,
16:50
except in that case of Sylvia Browne
414
995000
2000
освен тој случај со Силвија Браун
16:52
that I told you about a moment ago.
415
997000
2000
кој што ви го раскажав предмалку.
16:55
She did accept and then backed away.
416
1000000
3000
Таа најпрвин прифати, но потоа се откажа.
16:58
Ladies and gentlemen,
417
1003000
3000
Дами и Господа,
17:01
I'm James Randi,
418
1006000
3000
јас сум Џејмс Ренди
17:04
and I'm waiting.
419
1009000
3000
и јас чекам.
17:07
Thank you.
420
1012000
2000
Ви благодарам
17:09
(Applause)
421
1014000
3000
(аплауз)
ABOUT THE SPEAKER
James Randi - Skeptic and conjurorLegendary skeptic James Randi has devoted his life to debunking frauds and investigating paranormal and pseudoscientific claims.
Why you should listen
James Randi has an international reputation as a magician and escape artist, but he is perhaps best known as the world's most tireless investigator and demystifier of paranormal and pseudoscientific claims.
Randi has pursued "psychic" spoonbenders, exposed the dirty tricks of faith healers, investigated homeopathic water "with a memory," and generally been a thorn in the sides of those who try to pull the wool over the public's eyes in the name of the supernatural. He has received numerous awards and recognitions, including a MacArthur "genius" grant in 1986. He's the author of numerous books, including The Truth About Uri Geller, The Faith Healers, Flim-Flam!, and An Encyclopedia of Claims, Frauds, and Hoaxes of the Occult and Supernatural.
In 1996, the James Randi Education Foundation was established to further Randi's work. Randi's long-standing challenge to psychics now stands as a $1,000,000 prize administered by the Foundation. It remains unclaimed.
James Randi | Speaker | TED.com