ABOUT THE SPEAKER
Olga Yurkova - Journalist, editor
TED Fellow Olga Yurkova is a journalist and cofounder of StopFake.org, an independent Ukrainian organization that trains an international cohort of fact-checkers in an effort to curb propaganda and misinformation in the media.

Why you should listen

Olga Yurkova edits the Context and Opinions sections of StopFake.org. She teaches different audiences how propaganda works and how to identify fake news, consulting a range of organizations and public structures and collaborating with mainstream media as a journalist.

Yurkova explores propaganda methods and finds out new ways to overcome these new challenges. In June 2017, she and her colleagues Maarten Schenk and Jordy Nijenhuis launched a project called Forbidden Facts, which explains how fake news spreads online through clickbait headlines on Facebook that reach out to skeptical audiences.

Yurkova has 15 years of experience in journalism. She headed the local multimedia newsroom in Ternopil city for six years, becoming the market leader during that time. She then ran the Donbas and Crimea department at the national multimedia newsroom Nova Informacia for three years. She has been working as a new media trainer since 2012. 

For fighting propaganda, Yurkova was included into the list of New Europe 100 and was named a TED Fellow in 2018.

More profile about the speaker
Olga Yurkova | Speaker | TED.com
TED2018

Olga Yurkova: Inside the fight against Russia's fake news empire

Olga Yurkova: ရုရှားရဲ့ သတင်းတု အင်ပါယာအား အတွင်းမှ တန်ပြန်တိုက်ထုတ်ခြင်း

Filmed:
1,312,757 views

"အချက်အလက်တွေက အမှားတွေ ဖြစ်နေတဲ့အခါ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေ မှားလာပါတယ်။" လို့ အယ်ဒီတာနဲ့ Ted Fellow Olga Yurkova က ပြောပါတယ်။ သတင်းတုများ ပျံ့နှံ့မှုကို တားဆီးနိုင်ရန်အတွက် သူမနဲ့ သတင်းထောက်တစ်စုသည် StopFake.org ကို တည်ထောင်ခဲ့ပါတယ်။ ထိုဝက်ဘ်ဆိုက်သည် မမှန်ကန်သော သတင်းတုများကို အများပြည်သူသိစေရန် ထုတ်ပြန်ပြီး သတင်းထောက်များ၊ ခေါင်းဆောင်များနှင့် အဖွဲ့အစည်းများအကြား သတင်းတုများကြောင့် ပျောက်ဆုံးနေသော ယုံကြည်မှုကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ပေးရန် ဖြစ်ပါသည်။ သတင်းတုများကို ဘယ်လိုတန်ပြန်တိုက်ထုတ်နေရသလဲဆိုတာနဲ့ သတင်းတုများကို မဖတ်မိ၊ မမျှဝေမိစေရန် ဝေဖန်ပိုင်းခြားနိုင်မည့် နည်းလမ်းနှစ်ခုကို ပိုမိုသင်ယူကြပါ။
- Journalist, editor
TED Fellow Olga Yurkova is a journalist and cofounder of StopFake.org, an independent Ukrainian organization that trains an international cohort of fact-checkers in an effort to curb propaganda and misinformation in the media. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:13
2014, July 5,
0
1440
3696
၂၀၁၄ ခုနစ်၊ ဂျူလိုင်၊ ၅ ရက်နေ့တွင်
00:17
the Ukrainian army entered
Sloviansk city in eastern Ukraine.
1
5160
4200
ယူကရိန်းအရှေ့ဘက်က စလိုဗီယားနာစ့်မြို့ကို
ယူကရိန်းစစ်တပ်က ဝင်ရောက်ခဲ့ပါတယ်။
00:21
They gathered all the locals
in Lenin Square.
2
9880
3936
ယူကရိန်းစစ်တပ်က ဒေသခံတွေအားလုံးကို
လီနင်ရင်ပြင်မှာ စုရုံးစေခဲ့ပါတယ်။
00:25
Then, they organized
the public crucifixion
3
13840
4216
ပြီးတော့ သူတို့ ရုရှားကို ထောက်ခံတဲ့
စစ်ခေါင်းဆောင်ရဲ့သားအတွက်
00:30
of the son of a pro-Russia militant.
4
18080
3176
လူထုထောက်ခံပွဲကြီးကို
ပြုလုပ်စီစဥ်ခဲ့ကြပါတယ်။
00:33
He was only three years old.
5
21280
2480
သူ့သားက ၃နှစ်သားပဲ ရှိသေးတယ်။
00:36
Refugee Galina Pyshnyak told this story
to Russia's First TV channel.
6
24440
6496
ဒုက္ခသည်ဂလီနာက အဲ့ဒီအကြောင်းကို ရုရှားရဲ့
"First TV လိုင်းကို ပြောခဲ့ပါတယ်။
00:42
In fact, this incident never happened.
7
30960
4056
တကယ်တော့ အဲ့ဒီ့အဖြစ်အပျက်က
လုံးဝမဖြစ်ခဲ့ပါဘူး။​
00:47
I visited Sloviansk.
8
35040
2096
ကျွန်မ စလိုဗီယားနာစ့်မြို့ကို
သွားလည်ခဲ့တယ်။
00:49
There is no Lenin Square.
9
37160
2336
လီနင် ရင်ပြင်ဆိုတာ
အဲဒီနေရာမှာ လုံးဝမရှိပါဘူး။​
00:51
In reality, Galina's husband was an active
pro-Russia militant in Donbass.
10
39520
6456
အဖြစ်မှန်က ဂလီနာရဲ့အမျိုးသားဟာ ရုရှား
ထောက်ခံသူ လက်နက်ကိုင်တစ်ယောက် ဖြစ်ပါတယ်။​
00:58
This is just one of many examples.
11
46000
3176
ဒါက ဥပမာအများကြီးထဲကမှ တစ်ခုပဲဖြစ်ပါတယ်။​
01:01
Ukraine has been suffering
from Russian propaganda and fake news
12
49200
3896
ယူကရိန်းက ရုရှားရဲ့ဝါဒဖြန့်ချိရေးနဲ့
သတင်းတုတွေရဲ့ဒဏ်ကို ခံနေရတာ
01:05
for four years now,
13
53120
2416
ယခု လေးနှစ်တောင် ကြာပါပြီ။
01:07
but Russia is not
the only player in this space.
14
55560
4376
သို့ပေမဲ့ ဒီလိုကိစ္စတွေကို ရုရှားတစ်ခုတည်း
က လုပ်နေတာ မဟုတ်ပါဘူး။
01:11
Fake news is happening
all around the world.
15
59960
4056
တစ်ကမ္ဘာလုံးက သတင်းတုတွေရဲ့ဒဏ်ကို
ခံစားနေကြရပါတယ်။
01:16
We all know about fake news.
16
64040
1856
သတင်းတုတွေအကြောင်းကို
အားလုံးသိပါတယ်။
01:17
We see it and read it all the time.
17
65920
3136
အဲဒီသတင်းတုတွေကို အချိန်တိုင်း
မြင်ကြတယ်၊​ ဖတ်မိကြတယ်။​
01:21
But the thing about fake news
18
69080
2536
သို့ပေမဲ့လည်း သတင်းတုနဲ့
ပတ်သက်တာတစ်ခုက
01:23
is that we don't always know
what is fake and what is real,
19
71640
4176
ဘယ်ဟာက သတင်းအတုလဲ၊
အစစ်လဲဆိုတာကို မသိကြပေမဲ့
01:27
but we base our decisions on facts
we get from the press and social media.
20
75840
5936
ဆုံးဖြတ်ချက်တွေက သတင်းစာတွေနဲ့ လူမှုမီဒီယာ
တွေကရတဲ့ အချက်အလက်တွေအပေါ်ကို အခြေခံတယ်။​
01:33
When facts are false,
21
81800
2056
အချက်အလက်တွေ မှားတဲ့အခါ
01:35
decisions are wrong.
22
83880
1560
ဆုံးဖြတ်ချက် မှားလာပါတယ်။​
01:38
A lot of people
stop believing anyone at all
23
86560
3496
လူအတော်များများဟာ လူတိုင်းအပေါ်
ယုံကြည်မှုတွေက ရပ်တန့်သွားပြီး
01:42
and this is even more dangerous.
24
90080
2736
ပိုပြီးတော့တောင် အန္တရာယ်များလာပါတယ်။
01:44
They easily become prey
to populists in elections,
25
92840
3936
သူတို့ဟာ ရွေးကောက်ပွဲတွေမှာ လူပြိန်း
ကြိုက်ဝါဒီတွေရဲ့ သားကောင် အလွယ်တကူဖြစ်လာကာ
01:48
or even take up arms.
26
96800
1880
လက်နက်တောင် ကိုင်စွဲလာပါတယ်။
01:51
Fake news is not only bad for journalism.
27
99760
2536
သတင်းတုတွေက သတင်းစာပညာကိုပဲ
ဆိုးကျိုးပေးရုံသာမက
01:54
It's a threat for democracy and society.
28
102320
3760
၄င်းက ဒီမိုကရေစီနဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းအတွက်လည်း
ခြိမ်းခြောက်မှုတစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။
01:58
Four years ago, unmarked soldiers
29
106960
3456
လွန်ခဲ့တဲ့ လေးနှစ်က
အမှတ်အသားမပါတဲ့ စစ်သားတစ်စုဟာ
02:02
entered the Crimean Peninsula,
30
110440
2776
ခရိုင်မီယားကျွန်းဆွယ်ကို ဝင်ရောက်လာပါတယ်။
02:05
and at the same time,
31
113240
1616
တစ်ချိန်တည်းမှာပဲ
02:06
Russian media was going crazy
with fake news about Ukraine.
32
114880
4160
ရုရှားသတင်းတွေက ယူကရိန်းနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့
သတင်းတုတွေ စဖြန့်တော့တာပါပဲ။
02:12
So a group of journalists, including me,
33
120200
3496
အဲ့တာနဲ့ ကျွန်မအပါအဝင် သတင်းထောက်တစ်ဖွဲ့က
02:15
started a website
to investigate this fake news.
34
123720
3936
သတင်းတုတွေကို စတင်စုံစမ်းဖို့
ဝက်ဘ်ဆိုက်တစ်ခု လုပ်လိုက်ပါတယ်။
02:19
We called it StopFake.
35
127680
2280
ကျွန်မတို့က အဲ့တာကို
"StopFake"လို့ ခေါ်ပါတယ်။
02:22
The idea was simple:
36
130600
1616
စဥ်းစားထားတာက
ရိုးရိုးလေးပါ။
02:24
take a piece of news,
check it with verifiable proof
37
132240
4336
သတင်းအပိုင်းအစလေးတစ်ခုကို ယူလိုက်ပြီးတော့
အဲ့တာကို အတည်ပြုနိုင်တဲ့ သက်သေတွေဖြစ်တဲ့
02:28
like photos, videos
and other strong evidence.
38
136600
3496
ဓာတ်ပုံတွေ၊ဗီဒီယိုတွေနဲ့ အခြားခိုင်မာတဲ့
သက်သေအထောက်အထားတွေနဲ့ စစ်ဆေးတာပဲ
02:32
If it turns out to be fake,
we put it on our website.
39
140120
3520
အကယ်၍ အတုဖြစ်နေမယ်ဆိုရင်
ဒါကို ကျွန်မတို့ရဲ့ ဝက်ဘ်ဆိုက်မှာ တင်တယ်။
02:36
Now, StopFake is an informational hub
40
144600
3616
အခုဆိုရင် "StopFake"ဝက်ဘ်ဆိုက်က
သတင်းအချက်အလက်တွေဆုံရပ် အနေနဲ့
02:40
which analyzes propaganda
in all its phases.
41
148240
3440
သတင်းတုတွေရဲ့ စာပိုဒ်တစ်ခုဆီတိုင်းမှာပါတဲ့
ဝါဒဖြန့်မှုတွေကို ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာပြီး သုံးသပ်ပေးပါတယ်။
02:44
We have 11 language versions,
we have millions of views,
42
152600
4816
ကျွန်မတို့ဝက်ဘ်ဆိုက်မှာ အခုဆို
ဘာသာစကား ၁၁မျိုးနဲ့ ကြည့်ရှုသူ သန်းချီရှိနေပါပြီ။
02:49
We have taught more than 10,000 people
43
157440
3136
ကျွန်မတို့ လူတစ်သောင်းကျော်ကို
02:52
how to distinguish true from false.
44
160600
3016
သတင်းအမှားတွေထဲက အမှန်တွေကို
ဘယ်လိုခွဲခြားနည်း သင်ပေးထားတယ်။
02:55
And we teach fact checkers
all around the world.
45
163640
3960
ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းက သတင်းအချက်အလက်
စစ်ဆေးသူတွေကို သင်ကြားပေးပါတယ်။​
03:00
StopFake has uncovered
more than 1,000 fakes about Ukraine.
46
168760
5120
"StopFake" က ယူကရိန်းနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ သတင်းတု
တစ်ထောင်ကျော်ကို ဖော်ထုတ်ပြီးပါပြီ။
03:06
We've identified 18 narratives
47
174880
3936
ကျွန်မတို့က ၄င်းသတင်းတုများကို သုံးပြီး
ဖန်တီးထားတဲ့
03:10
created using this fake news,
48
178840
2536
ဇာတ်ကြောင်း ၁၈ခုကို ဖော်ထုတ်ပြီးပါပြီ၊
03:13
such as Ukraine is a fascist state,
49
181400
3616
ဥပမာ- ယူကရိန်းက ဖက်ဆစ်နိုင်ငံဖြစ်တယ်
03:17
a failed state,
50
185040
1496
ကျရှုံးနေတဲ့ နိုင်ငံတစ်ခု၊
03:18
a state run by a junta who came to power
as a result of a coup d'état.
51
186560
4856
အာဏာသိမ်းလို့ အာဏာရလာတဲ့ စစ်ခေါင်းဆောင်
တစ်ယောက် အုပ်ချုပ်တဲ့ နိုင်ငံတစ်ခု၊စတာပေါ့
03:23
We proved that it's not bad journalism;
52
191440
2776
သတင်းစာပညာရပ်ဟာ ဆိုးတာ မဟုတ်တာကို
ကျွန်မတို့ သက်သေပြခဲတယ်၊
03:26
it's a deliberate act of misinformation.
53
194240
2960
ဒါဟာ သတင်းမှားပေးခြင်းရဲ့
တမင်တကာ လုပ်ရပ်တစ်ခုပါ။
03:29
Fake news is a powerful weapon
in information warfare,
54
197800
3456
သတင်းအချက်အလက်ဆိုင်ရာ စစ်ဆင်ရေးမှာ
သတင်းတုတွေက အစွမ်းထက် လက်နက်တစ်ခုပါ။
03:33
but there is something we can do about it.
55
201280
2800
သို့ပေမဲ့လည်း အဲဒါကို ဖြေရှင်းနိုင်တာ
တစ်ခုခုတော့ ရှိတယ်။
03:37
We all have smartphones.
56
205080
1936
ကျွန်မတို့အားလုံးမှာ
စမတ်ဖုန်းတွေ ရှိတယ်။
03:39
When we see something interesting,
it's often automatic.
57
207040
3456
ကျွန်မတို့ စိတ်ဝင်တစားတစ်ခုခုကို
မြင်တွေ့လိုက်တဲ့အခါ အလိုအလျောက်ဆိုသလို
03:42
We just click and pass it along.
58
210520
1920
နှိပ်မိလိုက်ပြီးတော့ ဖြန့်ပေ​ေးတတ်တယ်။
03:45
But how can you
not be a part of fake news?
59
213400
2840
ဒါပေမဲ့ သတင်းမှားရဲ့တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း
မဖြစ်ဖို့ဘယ်လိုလုပ်နိင်လဲ
03:48
First, if it's too dramatic,
too emotional, too clickbait,
60
216680
6480
ပထမက သတင်းတစ်ခုက အံ့ဩဖို့ကောင်းလွန်းတာ၊
ထိရှကာ၊​ နှိပ်ပြီး ဖတ်ချင်စရာကောင်းနေရင်
03:56
then it's very likely that it isn't true.
61
224240
2920
သေချာတယ်။​ အဲ့သတင်းက
မမှန်ဖို့ များနေပါပြီ။
04:00
The truth is boring sometimes.
62
228320
2336
အမှန်တရားက တစ်ခါတစ်လေ
အရမ်းပျင်းဖို့ကောင်းပါတယ်။
04:02
(Laughter)
63
230680
1376
( ရယ်သံများ)
04:04
Manipulations are always sexy.
64
232080
2320
လှည့်စားတတ်တာကတော့
အမြဲတမ်း ဆွဲဆောင်တတ်ပါတယ်။
04:07
They are designed to captivate you.
65
235040
2080
ဒါတွေကို လူတွေကို ဖမ်းစားဖို့
ဖန်တီးထားတယ်။
04:10
Do your research.
66
238000
1776
သုတေသန လုပ်ပါ။
04:11
This is the second point, very simple.
67
239800
2816
ဒုတိယတစ်ချက်ကတော့
အင်မတန် ၏ရိုးရှင်းပါတယ်။
04:14
Look at other sites.
68
242640
1816
အခြား ဝက်ဘ်ဆိုက်တွေမှာ ကြည့်ပါ။
04:16
Check out alternative news sources.
69
244480
2616
တစ်ခြားသတင်းအရင်းအမြစ်တွေနဲ့
တိုက်စစ်ဆေးကြည့်ပါ။
04:19
Google names, addresses,
license plates, experts and offers.
70
247120
5416
အမည်တွေ၊လိပ်စာတွေ၊ လိုင်စင်နံပါတ်ပြားတွေ၊
ကျွမ်းကျင်သူတွေ စာရေးသူတွေကို ဂူဂဲလ်မှာ ရှာပါ။
04:24
Don't just believe, check.
71
252560
1600
အယုံမလွယ်ကြပါနဲ့။
သေချာစစ်ဆေးပါ။
04:26
It's the only way
to stop this culture of fake news.
72
254840
3960
ဒါက သတင်းတုတွေရဲ့ အစဥ်အလာကို
ရပ်တန့်ဖို့ တစ်ခုတည်းသော နည်းလမ်းပါ။
04:31
This information warfare
is not only about fake news.
73
259640
3496
အဲ့လို သတင်းစစ်ပွဲက
သတင်းတုကိစ္စနဲ့တင် ပြီးသွားတာ မဟုတ်ပါဘူး။
04:35
Our society depends on trust:
74
263160
2600
ကျွန်မတို့ လူ့အဖွဲ့အစည်းက
ယုံကြည်မှုအပေါ် အခြေခံတယ်။
04:38
trust in our institutions,
75
266840
1856
လူမှုအဆောက်အအုံတွေအပေါ် ၊
သိပ္ပံအပေါ်မှာ
04:40
in science,
76
268720
1376
ယုံကြည်ပါတယ်။​
04:42
trust in our leaders,
77
270120
2056
ခေါင်းဆောင်တွေ
အပေါ်မှာ ယုံကြည်ကြတယ်။
04:44
trust in our news outlets.
78
272200
2480
သတင်းစာပေတွေမှာလည်း
ယုံကြည်ကြတယ်။
04:47
And it's on us to find a way
to rebuild trust,
79
275320
5056
ပြီးတော့ ယုံကြည်မှုကို ပြန်တည်ဆောက်ဖို့
နည်းလမ်းရှာဖို့က ကျွန်မတို့ကိုယ်တိုင်ပါ။
04:52
because fake news destroys it.
80
280400
2120
အကြောင်းက သတင်းတုတွေက
ဒါကို ဖျက်ဆီးလိုက်လို့ပါ
04:55
So ask yourself,
81
283320
2096
ဒီတော့ ကိုယ့်ဘာသာ
ပြန်မေးကြည့်ပါ။
04:57
what have you lost your faith in?
82
285440
2640
ကိုယ်ယုံကြည်ထားတဲ့ အရာတွေထဲက
ဘာတွေ ဆုံးရှုံလိုက်ရပြီလဲ။
05:01
Where has trust been ruined for you?
83
289000
2720
ဘယ်နေရာမှာ ကိုယ့်အတွက် ယုံကြည်မှု
ဖျက်ဆီးခံလိုက်ရပြီလဲ။
05:04
And what are you going to do about it?
84
292600
2800
ပြီးတော့ ဒါတွေအတွက် ကိုယ်ဘာလုပ်မလဲ။
05:08
Thank you.
85
296160
1216
ကျေးဇူးပါ။
05:09
(Applause)
86
297400
5520
လက်ခုပ်တီးသံ
Translated by Zaw Min
Reviewed by Nyein Chan Ko Ko

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Olga Yurkova - Journalist, editor
TED Fellow Olga Yurkova is a journalist and cofounder of StopFake.org, an independent Ukrainian organization that trains an international cohort of fact-checkers in an effort to curb propaganda and misinformation in the media.

Why you should listen

Olga Yurkova edits the Context and Opinions sections of StopFake.org. She teaches different audiences how propaganda works and how to identify fake news, consulting a range of organizations and public structures and collaborating with mainstream media as a journalist.

Yurkova explores propaganda methods and finds out new ways to overcome these new challenges. In June 2017, she and her colleagues Maarten Schenk and Jordy Nijenhuis launched a project called Forbidden Facts, which explains how fake news spreads online through clickbait headlines on Facebook that reach out to skeptical audiences.

Yurkova has 15 years of experience in journalism. She headed the local multimedia newsroom in Ternopil city for six years, becoming the market leader during that time. She then ran the Donbas and Crimea department at the national multimedia newsroom Nova Informacia for three years. She has been working as a new media trainer since 2012. 

For fighting propaganda, Yurkova was included into the list of New Europe 100 and was named a TED Fellow in 2018.

More profile about the speaker
Olga Yurkova | Speaker | TED.com

Data provided by TED.

This site was created in May 2015 and the last update was on January 12, 2020. It will no longer be updated.

We are currently creating a new site called "eng.lish.video" and would be grateful if you could access it.

If you have any questions or suggestions, please feel free to write comments in your language on the contact form.

Privacy Policy

Developer's Blog

Buy Me A Coffee