TEDMED 2017
Soka Moses: For survivors of Ebola, the crisis isn't over
Soka Moses: Voor wie ebola overleefde, is de crisis niet voorbij
Filmed:
Readability: 4.8
919,448 views
In 2014 kreeg Soka Moses als pas opgeleide arts een van de zwaarste banen ter wereld: het behandelen van zeer besmettelijke patiënten op het hoogtepunt van de ebola-uitbraak in Liberia. In deze intense, emotionele talk vertelt hij wat hij in de frontlinie van de crisis zag -- en vertelt hij over de moeilijkheden en het stigma waar duizenden overlevenden nog steeds mee te kampen hebben.
Soka Moses - Doctor
Dr. James Soka Moses began his fight against Ebola by treating patients, moved on to survivor treatment and studies and now advocates for an enlightened global approach to pandemic prevention and response. Full bio
Dr. James Soka Moses began his fight against Ebola by treating patients, moved on to survivor treatment and studies and now advocates for an enlightened global approach to pandemic prevention and response. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:25
June 13, 2014
0
760
3536
13 juni 2014
00:29
started as a routine Friday
1
4320
2376
begon als een gewone vrijdag
00:31
in Redemption Hospital in Monrovia,
the capital of Liberia.
the capital of Liberia.
2
6720
3280
in het Redemption ziekenhuis in Monrovia,
de hoofdstad van Liberia.
de hoofdstad van Liberia.
00:36
Redemption is the largest
free public health hospital in the city.
free public health hospital in the city.
3
11120
3360
Redemption is daar het grootste gratis
ziekenhuis voor volksgezondheid.
ziekenhuis voor volksgezondheid.
00:40
We are called upon to serve
hundreds of thousands of people.
hundreds of thousands of people.
4
15240
3320
Wij leveren zorg
aan honderdduizenden mensen.
aan honderdduizenden mensen.
00:44
In the best of times
it puts strain on our resources.
it puts strain on our resources.
5
19320
2960
In de beste omstandigheden
staan onze middelen al onder druk.
staan onze middelen al onder druk.
00:47
Monthly supplies run out within weeks,
6
22880
2016
Maandvoorraden raken op
binnen enkele weken
binnen enkele weken
00:49
and patients without beds
would be seated in chairs.
would be seated in chairs.
7
24920
2560
en patiënten zonder bed
moeten wachten op stoelen.
moeten wachten op stoelen.
00:53
That summer, we had a nurse
who had been sick for a while.
who had been sick for a while.
8
28720
3056
Die zomer was er een verpleegster
al een tijdje ziek.
al een tijdje ziek.
00:56
Sick enough to be admitted
in our hospital.
in our hospital.
9
31800
2320
Ziek genoeg om te worden
opgenomen in ons ziekenhuis.
opgenomen in ons ziekenhuis.
00:59
But our treatment
didn't seem to be helping her;
didn't seem to be helping her;
10
34880
2256
Maar onze behandeling leek
haar niet te helpen.
haar niet te helpen.
01:02
her symptoms were getting worse:
11
37160
1576
Haar symptomen werden erger:
01:03
diarrhea, severe abdominal pain,
fever and weakness.
fever and weakness.
12
38760
3920
diarree, ernstige buikpijn,
koorts en zwakte.
koorts en zwakte.
01:08
On that particular Friday,
she developed severe respiratory distress,
she developed severe respiratory distress,
13
43440
4136
Op die bepaalde vrijdag
kreeg ze ernstige ademnood
kreeg ze ernstige ademnood
01:12
and her eyes were menacingly red.
14
47600
1760
en haar ogen kleurden verontrustend rood.
01:16
One of my fellow doctors,
a general surgeon,
a general surgeon,
15
51040
2656
Een van mijn collega-artsen,
algemeen chirurg,
algemeen chirurg,
01:18
became suspicious of her condition.
16
53720
1736
vond haar toestand verdacht.
01:20
He said her symptoms
were suggestive of Ebola.
were suggestive of Ebola.
17
55480
2960
Hij zei dat haar symptomen
aan ebola deden denken.
aan ebola deden denken.
01:24
We kept a close watch on her,
we tried to help her.
we tried to help her.
18
59200
3016
We hielden haar nauwlettend in de gaten
en probeerden haar te helpen.
en probeerden haar te helpen.
01:27
We were treating her for malaria,
typhoid and gastroenteritis.
typhoid and gastroenteritis.
19
62240
4656
We behandelden haar voor malaria,
tyfus en gastro-enteritis.
tyfus en gastro-enteritis.
01:31
We didn't know it,
but by then it was too late.
but by then it was too late.
20
66920
2800
We wisten nog niet
dat het toen al te laat was.
dat het toen al te laat was.
01:36
The next morning I walked in
to check on my patient.
to check on my patient.
21
71600
2456
De volgende ochtend
bezocht ik mijn patiënt.
bezocht ik mijn patiënt.
01:39
I could tell by the look in her eyes
that she was filled with fear.
that she was filled with fear.
22
74080
3160
Ik zag de angst in haar ogen.
01:42
I gave her reassurance,
but shortly after ...
but shortly after ...
23
77960
2440
Ik stelde haar gerust, maar kort erna...
01:46
she died of Ebola.
24
81680
1360
overleed ze aan ebola.
01:50
For me, her death was very personal.
25
85960
2216
Haar dood trof me heel persoonlijk.
01:53
But this was just the beginning.
26
88200
1600
Maar dit was nog maar het begin.
01:55
A virtual biological bomb had exploded.
27
90640
3160
Een virtuele biologische bom was ontploft.
01:59
But the word spread faster than the virus,
and panic spread across the hospital.
and panic spread across the hospital.
28
94840
4120
Sneller nog dan het virus verspreidde
zich de paniek over het ziekenhuis.
zich de paniek over het ziekenhuis.
02:05
All the patients ran away.
29
100560
3000
Alle patiënten liepen weg.
02:09
Then, all the nurses and doctors ran away.
30
104560
4360
En daarna alle verpleegkundigen en artsen.
02:15
This was the beginning
of our medical tsunami --
of our medical tsunami --
31
110400
2856
Dit was het begin
van onze medische tsunami --
van onze medische tsunami --
02:18
the devastating Ebola virus
32
113280
1816
het verwoestende ebola-virus
02:20
that left an indelible scar
in our country's history.
in our country's history.
33
115120
2680
dat een onuitwisbaar litteken achterliet
in de geschiedenis van ons land.
in de geschiedenis van ons land.
02:23
I was not trained for this.
34
118600
1800
Hier was ik niet voor opgeleid.
02:26
I had just graduated
from medical school two years before.
from medical school two years before.
35
121000
3696
Ik was net twee jaar eerder
afgestudeerd aan de medische school.
afgestudeerd aan de medische school.
02:29
At this time,
36
124720
1936
Mijn totale kennis over ebola
02:31
my total knowledge about Ebola
came from a one-page article
came from a one-page article
37
126680
3096
kwam uit een artikel van één pagina
dat ik in de medische school had gelezen.
02:34
I had read in medical school.
38
129800
1640
02:37
I perceived the disease as so dangerous,
39
132480
2856
Ik zag de ziekte als zo gevaarlijk!
02:40
this one page in essence had convinced me
to run out of the hospital, too,
to run out of the hospital, too,
40
135360
4896
Deze ene pagina had ook mij overtuigd
dat ik weg moest lopen uit het ziekenhuis
dat ik weg moest lopen uit het ziekenhuis
zodra ik hoorde dat er een ebolageval was.
02:45
the moment I heard of a case of Ebola.
41
140280
1920
02:47
But when it finally happened,
I stayed on and decided to help.
I stayed on and decided to help.
42
142920
3776
Maar toen het zover was,
bleef ik en besloot ik te helpen.
bleef ik en besloot ik te helpen.
02:51
And so did several other
brave health care professionals.
brave health care professionals.
43
146720
3480
Hetzelfde deden diverse
andere dappere zorgprofessionals.
andere dappere zorgprofessionals.
02:56
But we would pay a heavy price.
44
151200
2176
Maar we zouden een zware prijs te betalen.
02:58
Many persons and health professionals
had become high-risk contacts.
had become high-risk contacts.
45
153400
3936
Veel mensen en gezondheidswerkers
waren hoog risico-contacten geworden.
waren hoog risico-contacten geworden.
03:02
This actually meant 21 days counting
to potentially disease or death.
to potentially disease or death.
46
157360
4560
Dit betekende 21 dagen tellen
tot mogelijke ziekte of dood.
tot mogelijke ziekte of dood.
03:08
Our health systems were fragile,
47
163240
2056
Onze gezondheidssystemen waren kwetsbaar,
03:10
our health workers
lacked skills and training.
lacked skills and training.
48
165320
2320
onze gezondheidswerkers ontbrak het
aan vaardigheden en opleiding.
aan vaardigheden en opleiding.
03:13
So in the weeks and months that followed,
49
168960
1976
In de weken en maanden die volgden
03:15
health workers were disproportionately
affected by the Ebola virus disease.
affected by the Ebola virus disease.
50
170960
4376
werden gezondheidswerkers onevenredig
zwaar getroffen door ebola.
zwaar getroffen door ebola.
03:20
More than 400 nurses, doctors and other
health professionals became infected.
health professionals became infected.
51
175360
5856
Meer dan 400 verpleegkundigen, artsen en
andere gezondheidswerkers raakten besmet.
andere gezondheidswerkers raakten besmet.
03:26
Unfortunately, my friend,
the general surgeon
the general surgeon
52
181240
3416
Helaas werd mijn vriend,
de algemeen chirurg,
de algemeen chirurg,
03:29
who correctly identified
the symptoms in that first case
the symptoms in that first case
53
184680
3080
die de symptomen in dat eerste geval
correct had geïdentificeerd,
correct had geïdentificeerd,
03:33
became one of the casualties.
54
188560
1680
een van de slachtoffers.
03:39
On July 27, the president of Liberia
55
194040
2696
Op 27 juli kondigde
de president van Liberia
de president van Liberia
een quarantaine af voor
de zwaarst getroffen gebieden.
de zwaarst getroffen gebieden.
03:41
imposed quarantine
on the worst-affected areas.
on the worst-affected areas.
56
196760
3120
Ze sloot alle scholen en universiteiten
03:45
She closed all the schools
and universities
and universities
57
200960
2296
en laste veel openbare evenementen af.
03:48
and shut down many public events.
58
203280
2016
03:50
Four days later,
59
205320
1736
Vier dagen later
03:52
the United States Peace Corps
60
207080
1856
trok het Vredeskorps
van de Verenigde Staten
van de Verenigde Staten
03:53
pulled out of Liberia,
out of Sierra Leone and Guinea
out of Sierra Leone and Guinea
61
208960
4016
zich terug uit Liberia,
uit Sierra Leone en Guinee
uit Sierra Leone en Guinee
als gevolg van ebola.
03:58
due to Ebola.
62
213000
1200
04:00
In August, six weeks after the nurse died,
63
215760
3256
In augustus, zes weken
nadat de verpleegkundige stierf,
nadat de verpleegkundige stierf,
04:04
hundreds of people were dying
of the disease each week.
of the disease each week.
64
219040
3056
stierven elke week
honderden mensen aan de ziekte.
honderden mensen aan de ziekte.
04:07
People were dying in the streets.
65
222120
1600
Mensen stierven in de straten.
04:09
Over the months that followed,
66
224720
1456
In de maanden die volgden
04:11
West Africa would lose thousands of people
to Ebola virus disease.
to Ebola virus disease.
67
226200
3776
zou West-Afrika duizenden mensen
verliezen aan ebola.
verliezen aan ebola.
04:15
In August, I joined a team
to set up the Ebola treatment unit
to set up the Ebola treatment unit
68
230000
4216
In augustus kwam ik
bij een team om een eenheid
bij een team om een eenheid
voor de behandeling
van ebola op te zetten --
van ebola op te zetten --
04:19
at JFK hospital in Monrovia.
69
234240
2536
in het JFK-ziekenhuis in Monrovia.
04:21
I was charged with running the second
Ebola treatment unit in the city.
Ebola treatment unit in the city.
70
236800
4040
Ik werd belast met het leiden
van de tweede eenheid
voor behandeling van ebola in de stad.
voor behandeling van ebola in de stad.
04:26
Our unit provided hope for thousands
of patients, families and communities.
of patients, families and communities.
71
241360
4720
Onze eenheid gaf duizenden patiënten,
families en gemeenschappen weer hoop.
families en gemeenschappen weer hoop.
04:32
I not only provided care,
I came face to face with Ebola.
I came face to face with Ebola.
72
247120
4416
Ik verschafte niet alleen zorg,
maar kwam oog in oog te staan met ebola.
maar kwam oog in oog te staan met ebola.
04:36
Living every day as a high-risk
Ebola virus disease contact
Ebola virus disease contact
73
251560
4096
Elke dag moeten leven met een hoog risico
op contact met het ebolavirus
op contact met het ebolavirus
tijdens het hoogtepunt van de uitbraak
04:40
during the worst of the outbreak
74
255680
1616
04:42
was one of my worst experiences.
75
257320
1735
was een van mijn ergste ervaringen.
04:44
I started counting 21 days every day.
76
259079
2817
Elke dag begon ik
met het tellen van 21 dagen.
met het tellen van 21 dagen.
04:46
I lived every moment anticipating
the onset of symptoms of the disease.
the onset of symptoms of the disease.
77
261920
4536
Ik verwachtte elk moment de aanvang
van de symptomen van de ziekte.
van de symptomen van de ziekte.
04:51
I measured my body
temperature several times.
temperature several times.
78
266480
2936
Telkens weer mat ik
mijn lichaamstemperatuur.
mijn lichaamstemperatuur.
04:54
I showered with chlorinated water,
79
269440
2136
Ik douchte met gechloreerd water,
04:56
more concentrated
than actually recommended.
than actually recommended.
80
271600
2456
meer geconcentreerd
dan eigenlijk aangeraden.
dan eigenlijk aangeraden.
04:59
I chlorinated my phones,
my pants, my hands, my car.
my pants, my hands, my car.
81
274080
3856
Ik chloreerde mijn telefoons, mijn broek,
mijn handen, mijn auto.
mijn handen, mijn auto.
05:02
My clothes became bleached.
82
277960
1800
Mijn kleren werden gebleekt.
05:07
Those days you were alone,
83
282000
1776
Die dagen was je alleen,
05:08
people were so afraid of touching anybody.
84
283800
3136
mensen waren zo bang
om iemand aan te raken.
om iemand aan te raken.
05:11
Everyone was counted
as a potential contact.
as a potential contact.
85
286960
3176
Iedereen werd gezien
als een potentieel contact.
als een potentieel contact.
Aanraking zou hen ziek maken.
05:15
Touching would make them sick.
86
290160
1536
05:16
I was stigmatized.
87
291720
1200
Ik werd gestigmatiseerd.
05:18
But if that was what it was for me,
who was symptom-free,
who was symptom-free,
88
293600
4016
Maar als het zo al was voor mij,
die vrij van symptomen was,
die vrij van symptomen was,
05:22
imagine what it was for someone
who actually had symptoms,
who actually had symptoms,
89
297640
3896
stel je dan voor wat het was
voor iemand met de symptomen,
voor iemand met de symptomen,
05:26
someone who had Ebola.
90
301560
1920
iemand die ebola had.
05:31
We learned that to treat
Ebola successfully,
Ebola successfully,
91
306400
2496
We leerden dat om ebola
succesvol te behandelen,
succesvol te behandelen,
05:33
we had to suspend
some of the normal rules of society.
some of the normal rules of society.
92
308920
2920
we een aantal van de normale regels
van de samenleving moesten opschorten.
van de samenleving moesten opschorten.
05:38
Our president declared
a state of emergency in August
a state of emergency in August
93
313160
3016
Onze president had in augustus
de noodtoestand uitgeroepen
de noodtoestand uitgeroepen
05:41
and suspended certain rights.
94
316200
1640
en bepaalde rechten opgeheven.
05:43
And the national police even supported
our work during the Ebola response.
our work during the Ebola response.
95
318480
3760
Zelfs de nationale politie ondersteunde
ons werk tijdens de aanpak van ebola.
ons werk tijdens de aanpak van ebola.
05:49
In February 2015,
gang members came in for isolation
gang members came in for isolation
96
324960
3376
In februari 2015 kwamen
bendeleden voor isolatie
bendeleden voor isolatie
05:53
in our Ebola isolation unit.
97
328360
1880
naar onze ebola isolatie-eenheid.
05:56
They were also know
as the VIP Boys of Monrovia,
as the VIP Boys of Monrovia,
98
331040
2856
Ze stonden bekend
als de VIP-Boys van Monrovia,
als de VIP-Boys van Monrovia,
05:58
terrifying small-time drug addicts
99
333920
2376
doodsbange, criminele junks
06:01
whose presence could instill
a tremendous amount of fear,
a tremendous amount of fear,
100
336320
2856
wier aanwezigheid een enorme
hoeveelheid angst kon inboezemen,
hoeveelheid angst kon inboezemen,
06:04
although they could not
legally carry guns.
legally carry guns.
101
339200
2680
hoewel ze geen wapens mochten dragen.
06:09
They underwent quarantine for 21 days
in our unit and were not arrested.
in our unit and were not arrested.
102
344960
3896
Ze bleven 21 dagen in quarantaine
en werden niet gearresteerd.
en werden niet gearresteerd.
06:13
We told the police,
103
348880
1880
We vertelden de politie:
"Als je ze hier gaat arresteren,
06:16
"If you arrest them here,
104
351880
1920
06:20
they will stop coming,
they won't get treated.
they won't get treated.
105
355320
2480
komen ze niet meer
en worden ze niet behandeld.
en worden ze niet behandeld.
En het ebolavirus zal
zich blijven verspreiden."
zich blijven verspreiden."
06:23
And the Ebola virus
will continue to spread."
will continue to spread."
106
358960
2560
06:27
The police agreed, and we were able
to treat the VIP Boys,
to treat the VIP Boys,
107
362440
2936
De politie stemde toe en
we konden de VIP Boys behandelen,
we konden de VIP Boys behandelen,
06:30
and they did not have to worry
about being arrested while in the unit.
about being arrested while in the unit.
108
365400
3560
zonder dat ze gevaar liepen
te worden gearresteerd
tijdens hun verblijf.
tijdens hun verblijf.
06:35
Over the course of the outbreak,
West Africa had almost 29,000 cases.
West Africa had almost 29,000 cases.
109
370480
5096
Tijdens de uitbraak kende
West-Afrika bijna 29.000 gevallen.
West-Afrika bijna 29.000 gevallen.
06:40
More than 11,000 people died.
110
375600
3176
Meer dan 11.000 mensen stierven.
06:43
And that included 12 of my fine colleagues
at John F. Kennedy hospital in Monrovia.
at John F. Kennedy hospital in Monrovia.
111
378800
4480
Inclusief twaalf van mijn fijne collega’s
in het John F. Kennedy
ziekenhuis in Monrovia.
ziekenhuis in Monrovia.
06:59
In June 2016, exactly 23 months
after my first Ebola patient died,
after my first Ebola patient died,
112
394640
5536
In juni 2016, precies 23 maanden
nadat mijn eerste ebolapatiënt overleed,
nadat mijn eerste ebolapatiënt overleed,
verklaarde Liberia dat
de ebola-uitbraak geëindigd was.
de ebola-uitbraak geëindigd was.
07:05
Liberia declared its Ebola outbreak ended.
113
400200
2680
07:08
We thought that once the outbreak ended,
114
403800
2416
We dachten dat toen de uitbraak eindigde
07:11
so did the problems.
115
406240
1896
ook de problemen van de baan waren.
07:13
We hoped that life
would go back to normal.
would go back to normal.
116
408160
2120
We hadden gehoopt dat het leven
weer zijn normale gang zou gaan.
weer zijn normale gang zou gaan.
07:16
Today, there are more
than 17,000 survivors in West Africa.
than 17,000 survivors in West Africa.
117
411440
4216
Vandaag zijn er meer dan 17.000
overlevenden in West-Afrika.
overlevenden in West-Afrika.
07:20
People who actually had
Ebola virus disease,
Ebola virus disease,
118
415680
2696
Mensen die ebola kregen,
07:23
lived through it and survived.
119
418400
2736
het doormaakten en het overleefden.
07:26
We counted survival rate as a success:
120
421160
2840
We vonden
de overlevingsverhouding een succes:
de overlevingsverhouding een succes:
07:29
the end of suffering for the patient
and fulfilling joy for families.
and fulfilling joy for families.
121
424880
3416
het einde van het lijden voor de patiënt
en vreugde voor de gezinnen.
en vreugde voor de gezinnen.
07:33
Every discharge from the unit
was a moment of jubilation.
was a moment of jubilation.
122
428320
3376
Elk ontslag uit de eenheid
was een gelegenheid tot vieren.
was een gelegenheid tot vieren.
07:36
At least so we thought.
123
431720
1720
Tenminste, dat dachten we.
07:39
The best description
of the moment of discharge
of the moment of discharge
124
434800
2376
De beste beschrijving
van het moment van ontslag
van het moment van ontslag
07:42
and a rare glimpse into the moment
that defines our life post-Ebola
that defines our life post-Ebola
125
437200
3896
en een zeldzame blik op het moment
dat ons post-ebola leven definieert,
dat ons post-ebola leven definieert,
07:46
was vividly expressed
in the words of my best friend
in the words of my best friend
126
441120
2776
werd levendig uitgedrukt
in de woorden van mijn beste vriend
in de woorden van mijn beste vriend
07:48
and fellow doctor, Philip Ireland,
in an interview with "The Times."
in an interview with "The Times."
127
443920
3720
en collega-arts, Philip Ireland,
in een interview met ‘The Times’.
in een interview met ‘The Times’.
07:53
He said at the time of his release,
128
448800
2256
Hij zei op het moment van zijn ontslag:
07:56
"There were a lot of people there
from JFK hospital:
from JFK hospital:
129
451080
3496
"Er waren een heleboel mensen
van het JFK ziekenhuis:
van het JFK ziekenhuis:
07:59
my family, my elder brother,
my wife was there.
my wife was there.
130
454600
3040
mijn familie, mijn oudere broer,
ook mijn vrouw.
ook mijn vrouw.
08:03
A lot of other doctors were there, too,
and members of the media were there.
and members of the media were there.
131
458280
3936
Heel wat andere artsen
en mediamensen waren er ook.
en mediamensen waren er ook.
08:07
And I felt like Nelson Mandela,
it felt like the 'Long Walk to Freedom,'
it felt like the 'Long Walk to Freedom,'
132
462240
4256
Ik voelde me als Nelson Mandela,
het voelde als de 'Long Walk to Freedom'.
het voelde als de 'Long Walk to Freedom'.
08:11
and I walked and raised
my hands to the heaven,
my hands to the heaven,
133
466520
2216
Ik liep naar buiten
met mijn handen naar de hemel
met mijn handen naar de hemel
08:13
thanking God for saving my life."
134
468760
2640
om God te danken
voor het redden van mijn leven."
voor het redden van mijn leven."
08:17
And Philip said,
"Then I saw something else.
"Then I saw something else.
135
472680
2160
En Philip zei: "Toen zag ik nog iets.
08:20
There were a lot of crying people,
people happy to see me.
people happy to see me.
136
475760
3216
Er stonden een hoop huilende mensen,
blij me te zien.
blij me te zien.
08:24
But when I got close to anybody,
they backed away."
they backed away."
137
479000
4160
Maar als ik naar iemand toe stapte,
weken ze terug."
weken ze terug."
Voor veel overlevenden
08:30
For many Ebola survivors,
society still seems to be backing away,
society still seems to be backing away,
138
485320
3416
lijkt de maatschappij
nog steeds terug te wijken,
nog steeds terug te wijken,
terwijl ze vechten
voor een normaal leven.
voor een normaal leven.
08:33
even as they struggle
to lead a normal life.
to lead a normal life.
139
488760
2416
08:36
For these survivors, life can be compared
to another health emergency.
to another health emergency.
140
491200
4480
Deze overlevenden krijgen nu
andere medische problemen.
andere medische problemen.
08:42
They may suffer debilitating
joint and body pain.
joint and body pain.
141
497120
2976
Zij kunnen lijden aan slopende
gewrichts- en lichaamspijnen.
gewrichts- en lichaamspijnen.
08:45
The suffering gradually decays
over time for most.
over time for most.
142
500120
2376
Dat lijden vermindert voor de meesten
geleidelijk aan.
geleidelijk aan.
08:47
However, many continue
to bear intermittent pain.
to bear intermittent pain.
143
502520
4856
Maar velen blijven last hebben
van chronische pijnen.
van chronische pijnen.
08:52
Some survivors are blind,
others have neurological disabilities.
others have neurological disabilities.
144
507400
3760
Sommige overlevenden zijn blind,
anderen hebben neurologische handicaps.
anderen hebben neurologische handicaps.
08:57
Some survivors experience stigmatization
every day, in many ways.
every day, in many ways.
145
512280
4056
Sommigen ervaren elke dag weer
op allerlei manieren stigmatisering.
op allerlei manieren stigmatisering.
09:01
A lot of children are orphans.
146
516360
1856
Veel kinderen zijn wezen.
09:03
Some survivors experience
post-traumatic stress disorder.
post-traumatic stress disorder.
147
518240
3000
Sommige overlevenden ervaren
post-traumatische stress-stoornis.
post-traumatische stress-stoornis.
09:07
And some survivors
lack opportunity for education.
lack opportunity for education.
148
522120
3040
En sommige overlevenden
missen kansen op onderwijs.
missen kansen op onderwijs.
09:12
Even families can be split apart
by fear of Ebola, too.
by fear of Ebola, too.
149
527080
3080
Ook gezinnen kunnen uit elkaar vallen
door angst voor ebola.
door angst voor ebola.
09:17
There's no definitive cure
for transmitting Ebola virus through sex.
for transmitting Ebola virus through sex.
150
532160
3376
Er is geen definitief middel
tegen het overdragen van ebola via seks.
tegen het overdragen van ebola via seks.
09:20
However, there are successful
interventions for prevention.
interventions for prevention.
151
535560
4120
Maar er bestaan
succesvolle preventiemiddelen.
succesvolle preventiemiddelen.
09:25
We have worked hard on semen testing,
152
540640
2696
We hebben hard gewerkt aan spermatesten,
09:28
behavioral counseling,
safe sex promotion and research.
safe sex promotion and research.
153
543360
3280
gedragstherapie, promotie voor
veilig vrijen en onderzoek.
veilig vrijen en onderzoek.
Het afgelopen jaar zijn er geen gevallen
van seksuele overdracht geweest.
van seksuele overdracht geweest.
09:33
For the past year, there have been
no cases of sexual transmission.
no cases of sexual transmission.
154
548160
3656
Maar sommige mannelijke overlevenden
verloren hun echtgenotes
verloren hun echtgenotes
09:36
But some male survivors
have lost their spouses
have lost their spouses
155
551840
2336
09:39
out of fear they will be
infected with Ebola.
infected with Ebola.
156
554200
2536
door angst voor ebola-besmetting.
09:41
That's how families are torn apart.
157
556760
2080
Zo vielen families uit elkaar.
09:46
Another tremendous challenge
for Ebola survivors
for Ebola survivors
158
561000
2416
Een andere grote uitdaging
voor ebola-overlevenden
voor ebola-overlevenden
09:48
is obtaining adequate health care.
159
563440
1840
is het krijgen
van gepaste gezondheidszorg.
van gepaste gezondheidszorg.
09:50
In theory, Liberia's public
health services are free of charge.
health services are free of charge.
160
565960
5496
In theorie is in Liberia
de publieke gezondheidszorg gratis.
de publieke gezondheidszorg gratis.
09:56
In practice, our health system
lacks the funding and capacity
lacks the funding and capacity
161
571480
4416
In de praktijk ontbeert
ons gezondheidssysteem
ons gezondheidssysteem
de financiële middelen en capaciteit
10:00
to expand care
to all at the point of need.
to all at the point of need.
162
575920
2920
om aan iedereen zorg te verstrekken
in geval van nood.
in geval van nood.
10:06
Many survivors have waited
many months to undergo surgery
many months to undergo surgery
163
581120
3176
Veel overlevenden wachtten
vele maanden op een operatie
vele maanden op een operatie
10:09
to heal their blinding cataracts.
164
584320
1800
om hun blind makende cataract te genezen.
10:12
Few had to relive
the traumatic experience,
the traumatic experience,
165
587200
2656
Enkelen moesten de traumatische
ervaring herbeleven,
ervaring herbeleven,
10:14
when their blood was retested for Ebola
at the point of admission.
at the point of admission.
166
589880
3536
tijdens de nieuwe ebola-bloedtest
op het moment van hun opname.
op het moment van hun opname.
10:18
Some survivors experienced
delayed or deferred admission
delayed or deferred admission
167
593440
3216
Sommige overlevenden ervoeren
vertraagde of uitgestelde opname
vertraagde of uitgestelde opname
10:21
due to limited bed capacity.
168
596680
1600
vanwege de beperkte capaciteit aan bedden.
10:23
No bed available for one more patient.
169
598920
2200
Geen bed beschikbaar voor nóg een patiënt.
10:27
This is neither national policy
nor officially condoned,
nor officially condoned,
170
602120
4096
Dit is niet het nationale beleid,
noch officieel gedoogd,
noch officieel gedoogd,
maar veel mensen zijn nog steeds bang
10:31
but many people are still afraid
of the sporadic resurgence of Ebola virus.
of the sporadic resurgence of Ebola virus.
171
606240
4600
voor de sporadische
heropleving van het ebola-virus.
heropleving van het ebola-virus.
10:36
The results can be tragic.
172
611840
1560
De resultaten kunnen tragisch zijn.
10:39
I have seen Beatrice, an Ebola
survivor, several times now.
survivor, several times now.
173
614160
3616
Ik heb Beatrice, een ebola-overlevende,
een paar keer ontmoet.
een paar keer ontmoet.
10:42
She's 26 years old.
174
617800
1480
Ze is 26 jaar.
10:45
Many of her family members
became infected, she luckily survived.
became infected, she luckily survived.
175
620440
3320
Veel van haar familieleden werden besmet.
Zij overleefde het.
10:49
But since that day in 2014
she was discharged
she was discharged
176
624520
3216
Maar sinds die dag in 2014
toen ze werd ontslagen
toen ze werd ontslagen
door juichende gezondheidswerkers
10:52
to cheering health workers,
177
627760
1336
10:54
her life has never been the same.
178
629120
1816
is haar leven nooit meer
hetzelfde geweest.
hetzelfde geweest.
10:55
She became blind as the result of Ebola.
179
630960
2280
Ze werd blind door ebola.
In 2014 was de baby
van een dierbare vriend van mij
van een dierbare vriend van mij
11:00
In 2014, the baby of a dear friend of mine
was only two months old,
was only two months old,
180
635760
3656
slechts twee maanden oud
toen beide ouders en het kind
werden opgenomen
werden opgenomen
11:04
when both parents and child were admitted
in an Ebola treatment unit in Monrovia.
in an Ebola treatment unit in Monrovia.
181
639440
4336
in een behandelingseenheid
voor ebola in Monrovia.
voor ebola in Monrovia.
11:08
Luckily, they survived.
182
643800
1560
Gelukkig overleefden ze.
11:11
My friend's baby
is almost three years old now,
is almost three years old now,
183
646480
2576
De baby van mijn vriend
is nu bijna drie jaar oud,
is nu bijna drie jaar oud,
11:14
but cannot stand,
cannot walk, cannot speak.
cannot walk, cannot speak.
184
649080
3216
maar kan niet staan,
niet lopen, niet spreken.
niet lopen, niet spreken.
11:17
He has failure to thrive.
185
652320
1480
Hij komt er niet bovenop.
11:19
There are many more hidden experiences
and many stories are yet untold.
and many stories are yet untold.
186
654760
4200
Er zijn nog veel verborgen ervaringen:
verhalen die niemand ooit vertelde.
verhalen die niemand ooit vertelde.
11:26
The survivors of Ebola
deserve our attention and support.
deserve our attention and support.
187
661440
4480
De overlevenden van ebola
verdienen onze aandacht en steun.
verdienen onze aandacht en steun.
De enige manier waarop we
deze pandemie kunnen verslaan,
deze pandemie kunnen verslaan,
11:33
The only way we can defeat this pandemic
188
668120
2616
11:35
is when we ensure
that we win this final battle.
that we win this final battle.
189
670760
2840
is door ook deze laatste strijd te winnen.
11:39
Our best opportunity is to ensure
190
674440
1896
Onze beste kans is ervoor te zorgen
11:41
that every survivor receives
adequate care at the point of need
adequate care at the point of need
191
676360
4776
dat elke overlevende gepaste zorg ontvangt
11:46
without any form of stigma
and at no cost to them personally.
and at no cost to them personally.
192
681160
3480
zonder enige vorm van stigmatisering
en zonder persoonlijke kosten.
en zonder persoonlijke kosten.
11:50
How can a society consider itself healed
193
685320
3000
Hoe kan een samenleving
zichzelf als genezen beschouwen
zichzelf als genezen beschouwen
11:55
when a person's entire identity
194
690080
2136
wanneer iemands volledige identiteit
11:57
is defined by the fact
that they recovered from Ebola?
that they recovered from Ebola?
195
692240
3016
bepaald wordt door het feit
dat ze herstelde van ebola?
dat ze herstelde van ebola?
12:00
Should a previous disease
that a person no longer has
that a person no longer has
196
695280
2976
Moet een eerdere ziekte
die je niet langer hebt
die je niet langer hebt
de som van je identiteit uitmaken?
12:03
become the sum total of their identity,
197
698280
2616
12:05
the identifier in their passport
198
700920
2056
Vermelding in je paspoort
belet je om voor medische zorg
naar het buitenland te reizen.
naar het buitenland te reizen.
12:08
that deters you from traveling
to seek medical care abroad?
to seek medical care abroad?
199
703000
3080
12:11
Simply the ID that denies you health care.
200
706880
2456
Alleen al je ID
ontzegt je gezondheidszorg.
ontzegt je gezondheidszorg.
12:14
Or prevents you from having
a relationship with your spouse.
a relationship with your spouse.
201
709360
3256
Of maakt een relatie
met je levenspartner onmogelijk.
met je levenspartner onmogelijk.
12:17
Or denies you of family,
of friend or home.
of friend or home.
202
712640
3456
Of ontneemt je
je familie, vriend of thuis.
je familie, vriend of thuis.
12:21
Or prevents you from
carrying on your normal job,
carrying on your normal job,
203
716120
2736
Of het belet je de uitoefening
van je normale beroep,
van je normale beroep,
12:23
so you can put food on the table
or have a roof over your family's head.
or have a roof over your family's head.
204
718880
3840
nodig voor broodwinning
of huisvesting van je gezin.
of huisvesting van je gezin.
12:28
What is the meaning of the right to life
205
723680
3016
Wat is de betekenis van het recht op leven
wanneer ons leven door stigma
overhoop wordt gehaald
overhoop wordt gehaald
12:31
when our life is clouded by stigma
and barriers that fuel that stigma?
and barriers that fuel that stigma?
206
726720
3720
en door de hindernissen
die dat stigma in stand houden?
die dat stigma in stand houden?
12:36
Until we have much better answers
to those questions in West Africa,
to those questions in West Africa,
207
731360
3896
Totdat we in West-Afrika veel betere
antwoorden hebben op die vragen
antwoorden hebben op die vragen
12:40
our work is not over yet.
208
735280
1560
is ons werk nog niet voorbij.
12:44
Liberians are a resilient people.
209
739840
2960
Liberianen zijn veerkrachtige mensen.
12:48
And we know how to rise to a challenge,
even a devastating one.
even a devastating one.
210
743960
3720
We weten zelfs hoe
een verwoestende uitdaging aan te pakken.
een verwoestende uitdaging aan te pakken.
Mijn beste herinneringen aan de uitbraak
12:54
My best memories of the outbreak
211
749360
1576
12:55
center on those many people
who survived the disease,
who survived the disease,
212
750960
2696
gaan over de vele mensen
die de ziekte hebben overleefd,
die de ziekte hebben overleefd,
12:58
but I cannot forget the hard-working
nurses, doctors, volunteers and staff
nurses, doctors, volunteers and staff
213
753680
5336
maar ik kan
de hardwerkende verpleegkundigen,
de hardwerkende verpleegkundigen,
artsen, vrijwilligers
en medewerkers niet vergeten
en medewerkers niet vergeten
13:04
who risked their own safety
in service of humanity.
in service of humanity.
214
759040
3576
die hun eigen veiligheid in dienst
van de mensheid riskeerden.
van de mensheid riskeerden.
13:07
And some even losing
their lives in the process.
their lives in the process.
215
762640
2280
Sommigen zelfs
ten koste van hun eigen leven.
ten koste van hun eigen leven.
13:12
During the worst of the contagion,
216
767400
1936
Op het hoogtepunt van de besmetting
13:14
one thing kept us making those perilous
daily journeys into the Ebola wards.
daily journeys into the Ebola wards.
217
769360
4976
liet één ding ons die gevaarlijke
bezoeken afleggen in de ebola-afdelingen.
bezoeken afleggen in de ebola-afdelingen.
13:19
We had a passion to save lives.
218
774360
2640
We hadden een passie om levens te redden.
13:24
Was I afraid during the Ebola outbreak?
219
779640
1976
Was ik bang tijdens de ebola-uitbraak?
13:26
Of course I was.
220
781640
1280
Natuurlijk was ik dat.
13:29
But for me, the opportunity
to protect our global health security
to protect our global health security
221
784680
4576
Maar voor mij was de kans om onze
wereldwijde gezondheid te beschermen
wereldwijde gezondheid te beschermen
13:34
and keep communities safe at home
and abroad was an honor.
and abroad was an honor.
222
789280
4080
en gemeenschappen veilig te houden
in binnen- en buitenland een eer.
in binnen- en buitenland een eer.
13:39
So as the dangers became greater,
our humanity became stronger.
our humanity became stronger.
223
794120
3760
Als de gevaren groter werden,
werd onze menselijkheid sterker.
werd onze menselijkheid sterker.
13:43
We faced our fears.
224
798880
1840
We overwonnen onze angsten.
13:47
The global health community
working together defeated Ebola,
working together defeated Ebola,
225
802360
4336
De wereldgezondheidsgemeenschap versloeg
ebola door samen te werken,
ebola door samen te werken,
13:51
and that ...
226
806720
1200
en dat ...
13:53
that is how I know
227
808640
3456
dat is hoe ik weet
13:57
that we can defeat its aftermath
228
812120
3736
dat we de nasleep ervan aankunnen
14:00
in our hearts, in our minds
and in our communities.
and in our communities.
229
815880
4840
in ons hart, in onze gedachten
en in onze gemeenschappen.
en in onze gemeenschappen.
14:06
Thank you.
230
821600
1216
Dank je.
14:07
(Applause)
231
822840
4640
(Applaus)
ABOUT THE SPEAKER
Soka Moses - DoctorDr. James Soka Moses began his fight against Ebola by treating patients, moved on to survivor treatment and studies and now advocates for an enlightened global approach to pandemic prevention and response.
Why you should listen
At the height of Liberia's 2014 Ebola outbreak, newly trained physician James Soka Moses took on one of the toughest jobs in the country -- working in one of Monrovia’s largest Ebola Treatment Units, managing a high volume, highly contagious patient population while adopting a collaborative, systems-based public health approach. Once Ebola transmissions reduced, he turned his focus to Liberia’s thousands of survivors through the Ebola Survivor’s Clinic, providing treatment, support and training for patients and leading an important program to mitigate sexual transmission of the disease. In 2017, Moses was featured in the CNN documentary Unseen Enemy, which recounts the effects of the Ebola, SARS and Zika pandemics, as well as the consequences of emerging infectious disease threats on global health security.
Soka Moses | Speaker | TED.com