TEDNYC
J.D. Vance: America's forgotten working class
J.D. Vance: Zapomniana klasa pracująca Ameryki
Filmed:
Readability: 3.8
2,685,546 views
J.D. Vance dorastał w małym biednym miasteczku w „pasie rdzy”
w południowym Ohio, gdzie miał styczność z wieloma przykładami niesprawiedliwości społecznej prześladującymi Amerykę: epidemią heroiny, upadającymi szkołami, rodzinami rozdartymi przez rozwód a czasem przemoc.
W swojej prelekcji autor opisuje odczucia towarzyszące końcowi amerykańskiego snu i stawia ważne pytania, na które muszą odpowiedzieć wszyscy,
od przywódców społeczności do decydentów politycznych.
Jak pomóc dzieciakom z zapomnianych amerykańskich miasteczek uwolnić się
od beznadziei i lepiej żyć?
J.D. Vance - Author
Former Marine and Yale Law School graduate J.D. Vance writes about how upward mobility really feels. Full bio
Former Marine and Yale Law School graduate J.D. Vance writes about how upward mobility really feels. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I remember the very first time
I went to a nice restaurant,
I went to a nice restaurant,
0
880
2815
Pamiętam pierwsze wyjście
do dobrej restauracji,
do dobrej restauracji,
00:15
a really nice restaurant.
1
3719
1617
naprawdę dobrej restauracji,
00:17
It was for a law firm recruitment dinner,
2
5360
2136
na zaproszenie kancelarii prawnej.
00:19
and I remember beforehand
the waitress walked around
the waitress walked around
3
7520
2456
Kelnerka obeszła wszystkich,
00:22
and asked whether we wanted some wine,
4
10000
1856
pytając, czy mamy ochotę na wino.
00:23
so I said, "Sure,
I'll take some white wine."
I'll take some white wine."
5
11880
2120
Poprosiłem o białe wino.
00:26
And she immediately said,
6
14800
1736
Zapytała,
00:28
"Would you like sauvignon blanc
or chardonnay?"
or chardonnay?"
7
16560
2440
co wolę: sauvignon blanc czy chardonnay.
00:31
And I remember thinking,
8
19680
1936
Pomyślałem wtedy,
00:33
"Come on, lady,
stop with the fancy French words
stop with the fancy French words
9
21640
2856
po co te wyszukane francuskie słówka,
00:36
and just give me some white wine."
10
24520
1720
po prostu daj mi białe wino.
00:39
But I used my powers of deduction
11
27400
1616
Ale stosując metodę dedukcji,
00:41
and recognized that chardonnay
and sauvignon blanc
and sauvignon blanc
12
29040
2416
domyśliłem się,
że chardonnay i sauvignon blanc
że chardonnay i sauvignon blanc
00:43
were two separate types of white wine,
13
31480
1896
to różne rodzaje białego wina,
00:45
and so I told her
that I would take the chardonnay,
that I would take the chardonnay,
14
33400
2416
i poprosiłem o chardonnay,
bo, prawdę mówiąc,
łatwiej było mi to wymówić.
łatwiej było mi to wymówić.
00:47
because frankly that was
the easiest one to pronounce for me.
the easiest one to pronounce for me.
15
35840
2858
00:51
So I had a lot of experiences like that
16
39960
2096
Miałem wiele takich przygód
00:54
during my first couple of years
as a law student at Yale,
as a law student at Yale,
17
42080
2680
przez pierwsze lata
na wydziale prawa Uniwersytetu Yale,
na wydziale prawa Uniwersytetu Yale,
00:57
because, despite all outward appearances,
I'm a cultural outsider.
I'm a cultural outsider.
18
45480
3240
bo, wbrew pozorom,
jestem outsiderem kulturowym.
jestem outsiderem kulturowym.
01:01
I didn't come from the elites.
19
49240
1576
Nie wywodzę się z elit.
01:02
I didn't come from the Northeast
or from San Francisco.
or from San Francisco.
20
50840
4336
Nie jestem z północnego wschodu
ani z San Francisco.
ani z San Francisco.
Pochodzę z hutniczego miasta
na południu Ohio,
na południu Ohio,
01:07
I came from a southern Ohio steel town,
21
55200
2096
01:09
and it's a town that's really
struggling in a lot of ways,
struggling in a lot of ways,
22
57320
2736
z miasta, którego zmagania
01:12
ways that are indicative
of the broader struggles
of the broader struggles
23
60080
2456
ilustrują szerszą skalę zmagań
01:14
of America's working class.
24
62560
1440
klasy robotniczej Ameryki.
01:16
Heroin has moved in,
25
64720
1336
Przyszła do nas heroina,
01:18
killing a lot of people, people I know.
26
66080
2040
zabijając wiele znanych mi osób.
01:20
Family violence, domestic violence,
and divorce have torn apart families.
and divorce have torn apart families.
27
68680
3960
Wiele rodzin rozbiła
przemoc domowa i rozwody.
przemoc domowa i rozwody.
01:25
And there's a very unique
sense of pessimism that's moved in.
sense of pessimism that's moved in.
28
73400
4176
Wkradło się swoiste poczucie pesymizmu.
01:29
Think about rising mortality rates
in these communities
in these communities
29
77600
2616
Nie zapominajmy o rosnącej umieralności,
01:32
and recognize that
for a lot of these folks,
for a lot of these folks,
30
80240
2176
a uświadomimy sobie,
że w tych społecznościach
że w tych społecznościach
widziane wkoło problemy
01:34
the problems that they're seeing
31
82440
1576
01:36
are actually causing rising death rates
in their own communities,
in their own communities,
32
84040
3696
prowadzą do rosnącej liczby zgonów,
potęgując realne poczucie walki.
01:39
so there's a very real sense of struggle.
33
87760
2400
01:43
I had a very front-row seat
to that struggle.
to that struggle.
34
91160
2536
Przyglądałem się tej walce z bliska.
Moja rodzina brała w niej udział.
01:45
My family has been part of that struggle
for a very long time.
for a very long time.
35
93720
4120
01:51
I come from a family
that doesn't have a whole lot of money.
that doesn't have a whole lot of money.
36
99080
4336
Nie mieliśmy dużo pieniędzy.
01:55
The addiction that plagued my community
37
103440
2416
Nałogi nękające społeczność
01:57
also plagued my family,
and even, sadly, my own mom.
and even, sadly, my own mom.
38
105880
3120
nękały moją rodzinę,
w tym również moją mamę.
w tym również moją mamę.
02:01
There were a lot of problems
that I saw in my own family,
that I saw in my own family,
39
109760
4136
W swojej własnej rodzinie
widziałem mnóstwo problemów,
widziałem mnóstwo problemów,
02:05
problems caused sometimes
by a lack of money,
by a lack of money,
40
113920
2856
wynikających z braku pieniędzy,
02:08
problems caused sometimes by a lack
of access to resources and social capital
of access to resources and social capital
41
116800
4336
a czasem braku dostępu
do zasobów i kapitału społecznego,
do zasobów i kapitału społecznego,
02:13
that really affected my life.
42
121160
2040
co odbiło się na moim życiu.
02:16
If you had looked at my life
when I was 14 years old
when I was 14 years old
43
124400
2776
Widząc mnie jako 14-latka,
02:19
and said, "Well, what's going
to happen to this kid?"
to happen to this kid?"
44
127200
3056
wyobrażając sobie przyszłość
tego dzieciaka,
tego dzieciaka,
02:22
you would have concluded
that I would have struggled
that I would have struggled
45
130280
2856
uznalibyście, że trudno mi będzie,
jak mówią uczeni,
jak mówią uczeni,
02:25
with what academics call upward mobility.
46
133160
2520
osiągnąć awans społeczny.
02:28
So upward mobility is an abstract term,
47
136560
2976
Awans społeczny to termin abstrakcyjny,
02:31
but it strikes at something
that's very core
that's very core
48
139560
2736
ale jest on syntezą
02:34
at the heart of the American Dream.
49
142320
1696
amerykańskiego snu.
Jest miarą tego,
02:36
It's the sense,
50
144040
1216
02:37
and it measures whether kids like me
51
145280
1776
czy dzieci takie jak ja,
dorastające w biednych społecznościach,
będą miały lepsze życie,
będą miały lepsze życie,
02:39
who grow up in poor communities
are going to live a better life,
are going to live a better life,
52
147080
3016
czy mają szansę na lepszy standard życia,
02:42
whether they're going to have a chance
to live a materially better existence,
to live a materially better existence,
53
150120
5376
02:47
or whether they're going to stay
in the circumstances where they came from.
in the circumstances where they came from.
54
155520
3536
czy raczej zostaną tam, skąd pochodzą.
02:51
And one of the things
we've learned, unfortunately,
we've learned, unfortunately,
55
159080
2416
Wiemy,
że awans społeczny nie jest niestety
tak powszechny, jak byśmy chcieli,
tak powszechny, jak byśmy chcieli,
02:53
is that upward mobility isn't as high
as we'd like it to be in this country,
as we'd like it to be in this country,
56
161520
3936
02:57
and interestingly,
it's very geographically distributed.
it's very geographically distributed.
57
165480
4000
a co więcej, występuje tylko
w niektórych rejonach geograficznych.
w niektórych rejonach geograficznych.
03:02
So take Utah, for instance.
58
170080
1960
Weźmy Utah.
03:04
In Utah a poor kid is actually doing OK,
59
172840
3536
W Utah biedne dziecko radzi sobie nieźle,
03:08
very likely to live their share
and their part in the American Dream.
and their part in the American Dream.
60
176400
4136
najpewniej załapie się na amerykański sen.
03:12
But if you think of where I'm from,
61
180560
1856
Region, z którego pochodzę,
03:14
in the South, in Appalachia,
in southern Ohio,
in southern Ohio,
62
182440
3936
Appalachy, południowe Ohio,
03:18
it's very unlikely
that kids like that will rise.
that kids like that will rise.
63
186400
4216
daje dziecku znikomą szansę
wznieść się ponad przeciętność.
wznieść się ponad przeciętność.
03:22
The American Dream
in those parts of the country
in those parts of the country
64
190640
2256
W tej części kraju amerykański sen
03:24
is in a very real sense just a dream.
65
192920
2040
to rzeczywiście tylko sen.
03:27
So why is that happening?
66
195960
1200
Dlaczego tak się dzieje?
03:30
So one reason is obviously
economic or structural.
economic or structural.
67
198120
2816
Oczywistą przyczyną są zmiany
gospodarcze lub strukturalne.
gospodarcze lub strukturalne.
03:32
So you think of these areas.
68
200960
1536
Wyobraźcie sobie te obszary.
03:34
They're beset by these
terrible economic trends,
terrible economic trends,
69
202520
2616
Dręczą je straszliwe problemy gospodarcze
03:37
built around industries
like coal and steel
like coal and steel
70
205160
2616
na skutek upadku
przemysłu wydobywczego i hutniczego,
przemysłu wydobywczego i hutniczego,
03:39
that make it harder
for folks to get ahead.
for folks to get ahead.
71
207800
2040
przez co trudniej osiągnąć tam sukces.
03:42
That's certainly one problem.
72
210320
1576
To jeden problem.
03:43
There's also the problem of brain drain,
where the really talented people,
where the really talented people,
73
211920
3496
Mamy też problem drenażu mózgów,
prawdziwie utalentowane jednostki,
prawdziwie utalentowane jednostki,
nie znajdują pracy
odpowiadającej ich kwalifikacjom,
odpowiadającej ich kwalifikacjom,
03:47
because they can't find
high-skilled work at home,
high-skilled work at home,
74
215440
2376
więc migrują.
03:49
end up moving elsewhere,
75
217840
1256
Nie zakładają firm ani stowarzyszeń
tam, skąd pochodzą,
tam, skąd pochodzą,
03:51
so they don't build a business
or non-profit where they're from,
or non-profit where they're from,
76
219120
3016
lądując gdzie indziej,
zabierają tam swój talent.
zabierają tam swój talent.
03:54
they end up going elsewhere
and taking their talents with them.
and taking their talents with them.
77
222160
2976
W takich społecznościach upadające szkoły
03:57
There are failing schools
in a lot of these communities,
in a lot of these communities,
78
225160
2656
03:59
failing to give kids
the educational leg up
the educational leg up
79
227840
2056
nie dają dzieciom edukacyjnego kopa,
04:01
that really makes it possible for kids
to have opportunities later in life.
to have opportunities later in life.
80
229920
3536
który otworzy drogę do szans
w późniejszym życiu.
w późniejszym życiu.
To wszystko jest ważne.
04:05
These things are all important.
81
233480
1536
Nie umniejszam barier strukturalnych,
04:07
I don't mean to discount
these structural barriers.
these structural barriers.
82
235040
2416
jednak patrząc wstecz
na życie i moją społeczność,
na życie i moją społeczność,
04:09
But when I look back at my life
and my community,
and my community,
83
237480
2336
04:11
something else was going on,
something else mattered.
something else mattered.
84
239840
2880
widzę też inne czynniki,
04:15
It's difficult to quantify,
but it was no less real.
but it was no less real.
85
243840
3280
realne problemy,
choć niełatwo je zdefiniować.
choć niełatwo je zdefiniować.
04:20
So for starters, there was
a very real sense of hopelessness
a very real sense of hopelessness
86
248120
3656
Przede wszystkim bardzo realne
poczucie beznadziei w społeczności,
poczucie beznadziei w społeczności,
04:23
in the community that I grew up in.
87
251800
1776
w której dorastałem.
04:25
There was a sense that kids had
that their choices didn't matter.
that their choices didn't matter.
88
253600
3136
Dzieci czuły, że ich wybór się nie liczy.
04:28
No matter what happened,
no matter how hard they worked,
no matter how hard they worked,
89
256760
2656
Nieważne, co się dzieje,
nieważne, jak ciężko pracujesz,
nieważne, jak ciężko pracujesz,
04:31
no matter how hard
they tried to get ahead,
they tried to get ahead,
90
259440
2096
jak bardzo starasz się osiągnąć sukces,
nic dobrego nigdy się nie zdarzy.
04:33
nothing good would happen.
91
261560
1640
04:36
So that's a tough feeling
to grow up around.
to grow up around.
92
264160
3056
Ciężko dorastać w takim przeświadczeniu,
04:39
That's a tough mindset to penetrate,
93
267240
3176
ciężko przebić się
do takiego stanu umysłu,
do takiego stanu umysłu,
04:42
and it leads sometimes
to very conspiratorial places.
to very conspiratorial places.
94
270440
4280
a czasem prowadzi to do teorii spiskowych.
04:47
So let's just take one
political issue that's pretty hot,
political issue that's pretty hot,
95
275240
3936
Zajmijmy się gorącą kwestią polityczną,
pozytywną dyskryminacją.
04:51
affirmative action.
96
279200
1496
04:52
So depending on your politics,
you might think that affirmative action
you might think that affirmative action
97
280720
3296
W zależności od poglądów uważasz,
że pozytywna dyskryminacja
że pozytywna dyskryminacja
jest mądrym lub niemądrym sposobem
wspierania różnorodności w pracy
wspierania różnorodności w pracy
04:56
is either a wise or an unwise way
to promote diversity in the workplace
to promote diversity in the workplace
98
284040
3376
04:59
or the classroom.
99
287440
1296
lub szkole.
05:00
But if you grow up in an area like this,
100
288760
2016
Dorastając w takim regionie,
05:02
you see affirmative action
as a tool to hold people like you back.
as a tool to hold people like you back.
101
290800
3736
widzisz pozytywną dyskryminację
jako czynnik hamujący,
jako czynnik hamujący,
05:06
That's especially true if you're
a member of the white working class.
a member of the white working class.
102
294560
3256
zwłaszcza, jeśli należysz
do białej klasy robotniczej.
do białej klasy robotniczej.
05:09
You see it as something
that isn't just about good or bad policy.
that isn't just about good or bad policy.
103
297840
3416
Nie widzisz tu złej czy dobrej polityki,
05:13
You see it as something
that's actively conspiring,
that's actively conspiring,
104
301280
2696
widzisz aktywny spisek
ludzi z władzą polityczną i finansową,
05:16
where people with political
and financial power
and financial power
105
304000
2256
05:18
are working against you.
106
306280
1616
działających przeciwko tobie.
05:19
And there are a lot of ways that you see
that conspiracy against you --
that conspiracy against you --
107
307920
4920
Widzisz mnóstwo przejawów spisku,
05:25
perceived, real, but it's there,
108
313520
2896
subiektywnych, ale prawdziwych,
05:28
and it warps expectations.
109
316440
1640
a to wypacza twoje oczekiwania.
05:31
So if you think about what do you do
when you grow up in that world,
when you grow up in that world,
110
319040
3216
Zastanawiając się, co robić
w tym świecie, gdy już dorośniesz,
w tym świecie, gdy już dorośniesz,
reagujesz na dwa sposoby.
05:34
you can respond in a couple of ways.
111
322280
1736
Powiesz: "Nie zamierzam ciężko pracować,
05:36
One, you can say,
"I'm not going to work hard,
"I'm not going to work hard,
112
324040
2176
bo ciężka praca nic nie daje".
05:38
because no matter how hard I work,
it's not going to matter."
it's not going to matter."
113
326240
2896
Albo powiesz,
05:41
Another thing you might do is say,
114
329160
1656
"nie będę gonić
za tradycyjnymi oznakami sukcesu,
za tradycyjnymi oznakami sukcesu,
05:42
"Well, I'm not going to go
after the traditional markers of success,
after the traditional markers of success,
115
330840
3216
05:46
like a university education
or a prestigious job,
or a prestigious job,
116
334080
2336
jak wykształcenie wyższe
czy prestiżowa praca,
czy prestiżowa praca,
05:48
because the people who care
about those things are unlike me.
about those things are unlike me.
117
336440
2896
bo ludzie, których to obchodzi,
są zupełnie inni.
są zupełnie inni.
Nigdy mnie do siebie nie dopuszczą".
05:51
They're never going to let me in."
118
339360
1620
05:53
When I got admitted to Yale,
a family member asked me
a family member asked me
119
341004
2477
Kiedy przyjęto mnie do Yale,
krewniak zapytał,
krewniak zapytał,
05:55
if I had pretended to be a liberal
to get by the admissions committee.
to get by the admissions committee.
120
343505
3311
czy przed komisją udawałem liberała.
05:58
Seriously.
121
346840
1776
Poważnie.
06:00
And it's obviously not the case
that there was a liberal box to check
that there was a liberal box to check
122
348640
4016
Jasne, że nie wymagano bycia liberałem
na wniosku o przyjęcie,
06:04
on the application,
123
352680
1496
06:06
but it speaks to a very real
insecurity in these places
insecurity in these places
124
354200
3656
ale taka reakcja była objawem braku
pewności siebie w takich miejscach,
pewności siebie w takich miejscach,
06:09
that you have to pretend
to be somebody you're not
to be somebody you're not
125
357880
2376
przekonania, że trzeba
udawać kogoś innego,
udawać kogoś innego,
06:12
to get past these various social barriers.
126
360280
2200
żeby pokonać bariery społeczne.
06:15
It's a very significant problem.
127
363080
1524
To duży problem.
Nawet jeśli nie dasz się beznadziei,
06:17
Even if you don't give in
to that hopelessness,
to that hopelessness,
128
365640
2416
06:20
even if you think, let's say,
129
368080
1816
nawet jeśli myślisz,
06:21
that your choices matter
and you want to make the good choices,
and you want to make the good choices,
130
369920
3616
że twój wybór się liczy
i chcesz wybrać dobrze,
i chcesz wybrać dobrze,
06:25
you want to do better
for yourself and for your family,
for yourself and for your family,
131
373560
2896
poprawić byt swój i swojej rodziny,
06:28
it's sometimes hard
to even know what those choices are
to even know what those choices are
132
376480
3176
czasem nie wiesz nawet, jaki masz wybór,
06:31
when you grow up
in a community like I did.
in a community like I did.
133
379680
2096
dorastając w społeczności takiej jak moja.
06:33
I didn't know, for example,
134
381800
1616
Nie wiedziałem na przykład,
06:35
that you had to go
to law school to be a lawyer.
to law school to be a lawyer.
135
383440
2240
że trzeba iść na prawo,
żeby zostać prawnikiem.
żeby zostać prawnikiem.
06:38
I didn't know that elite universities,
as research consistently tells us,
as research consistently tells us,
136
386360
3936
Nie wiedziałem, że elitarne uczelnie,
o czym informują badania,
o czym informują badania,
06:42
are cheaper for low-income kids
137
390320
1776
są tańsze dla biednych dzieci,
06:44
because these universities
have bigger endowments,
have bigger endowments,
138
392120
2576
bo dzięki większym dotacjom,
te uczelnie oferują
szczodrą pomoc finansową.
szczodrą pomoc finansową.
06:46
can offer more generous financial aid.
139
394720
2176
Dowiedziałem się o tym,
06:48
I remember I learned this
140
396920
1256
06:50
when I got the financial aid letter
from Yale for myself,
from Yale for myself,
141
398200
2816
kiedy dostałem list z Yale,
oferujący pomoc finansową,
oferujący pomoc finansową,
06:53
tens of thousands of dollars
in need-based aid,
in need-based aid,
142
401040
2696
dziesiątki tysięcy dolarów
stypendium socjalnego,
stypendium socjalnego,
06:55
which is a term I had never heard before.
143
403760
2136
wyrażenie, którego wcześniej nie znałem.
06:57
But I turned to my aunt
when I got that letter and said,
when I got that letter and said,
144
405920
2656
Kiedy dostałem list,
powiedziałem do ciotki,
powiedziałem do ciotki,
07:00
"You know, I think this just means
that for the first time in my life,
that for the first time in my life,
145
408600
3296
że "po raz pierwszy w życiu
07:03
being poor has paid really well."
146
411920
1600
opłaciło mi się bycie biedakiem".
07:07
So I didn't have access
to that information
to that information
147
415360
2816
Nie miałem dostępu do tych informacji,
07:10
because the social networks around me
didn't have access to that information.
didn't have access to that information.
148
418200
3656
bo nie miała go moja sieć społecznościowa.
07:13
I learned from my community
how to shoot a gun, how to shoot it well.
how to shoot a gun, how to shoot it well.
149
421880
3656
Moja społeczność nauczyła mnie
dobrze strzelać
dobrze strzelać
07:17
I learned how to make
a damn good biscuit recipe.
a damn good biscuit recipe.
150
425560
2456
i robić pyszne herbatniki.
07:20
The trick, by the way,
is frozen butter, not warm butter.
is frozen butter, not warm butter.
151
428040
3160
Sekret tkwi w maśle:
mrożone a nie topione.
mrożone a nie topione.
07:24
But I didn't learn how to get ahead.
152
432080
1896
Nie nauczyłem się, jak iść do przodu.
07:26
I didn't learn how to make
the good decisions
the good decisions
153
434000
2576
Nie nauczyłem się,
jak podejmować dobre decyzje,
jak podejmować dobre decyzje,
w kwestii wykształcenia i szans,
07:28
about education and opportunity
154
436600
1856
07:30
that you need to make
155
438480
2696
decyzje konieczne,
żeby mieć szanse w opartej na wiedzy
gospodarce XXI wieku.
gospodarce XXI wieku.
07:33
to actually have a chance
in this 21st century knowledge economy.
in this 21st century knowledge economy.
156
441200
3176
07:36
Economists call the value
that we gain from our informal networks,
that we gain from our informal networks,
157
444400
4136
Według ekonomistów wartość uzyskana
dzięki sieciom nieformalnym,
dzięki sieciom nieformalnym,
07:40
from our friends and colleagues
and family "social capital."
and family "social capital."
158
448560
3616
przyjaciołom, kolegom z pracy
oraz rodzinie to "kapitał społeczny".
oraz rodzinie to "kapitał społeczny".
07:44
The social capital that I had
wasn't built for 21st century America,
wasn't built for 21st century America,
159
452200
3816
Mój kapitał społeczny nie nadawał się
do Ameryki XXI wieku
do Ameryki XXI wieku
07:48
and it showed.
160
456040
1200
i było to widać.
07:50
There's something else
that's really important that's going on
that's really important that's going on
161
458360
2936
Jest jeszcze inna ważna kwestia,
07:53
that our community
doesn't like to talk about,
doesn't like to talk about,
162
461320
2176
o której nasza społeczność
mówi niechętnie,
mówi niechętnie,
07:55
but it's very real.
163
463520
1576
a jest bardzo istotna.
07:57
Working-class kids are much more likely
164
465120
1896
Dzieci robotników są bardziej narażone
07:59
to face what's called
adverse childhood experiences,
adverse childhood experiences,
165
467040
2736
na negatywne doświadczenia z dzieciństwa,
08:01
which is just a fancy word
for childhood trauma:
for childhood trauma:
166
469800
3720
wyszukane określenie na traumę dziecięcą,
08:06
getting hit or yelled at,
put down by a parent repeatedly,
put down by a parent repeatedly,
167
474280
3576
bicie, wyzwiska i upokorzenia
zadawane przez rodziców,
zadawane przez rodziców,
08:09
watching someone hit or beat your parent,
168
477880
2416
bycie świadkiem pobicia rodziców,
08:12
watching someone do drugs
or abuse alcohol.
or abuse alcohol.
169
480320
3376
brania narkotyków
lub nadużywania alkoholu.
lub nadużywania alkoholu.
08:15
These are all instances
of childhood trauma,
of childhood trauma,
170
483720
2536
To przykłady traumy dziecięcej,
08:18
and they're pretty
commonplace in my family.
commonplace in my family.
171
486280
2080
znane mojej rodzinie
08:20
Importantly, they're not just
commonplace in my family right now.
commonplace in my family right now.
172
488960
3416
nie od dziś.
08:24
They're also multigenerational.
173
492400
2016
To trauma wielopokoleniowa.
08:26
So my grandparents,
174
494440
1560
Moi dziadkowie,
08:28
the very first time that they had kids,
175
496640
2776
zostawszy rodzicami,
08:31
they expected that they
were going to raise them in a way
were going to raise them in a way
176
499440
2696
przypuszczali, że wychowają dzieci
jak najlepiej potrafią.
08:34
that was uniquely good.
177
502160
1616
Byli klasą średnią,
08:35
They were middle class,
178
503800
1256
08:37
they were able to earn
a good wage in a steel mill.
a good wage in a steel mill.
179
505080
2381
dobrze zarabiali w hutnictwie.
08:39
But what ended up happening
180
507485
1331
Skończyło się jednak
08:40
is that they exposed their kids
to a lot of the childhood trauma
to a lot of the childhood trauma
181
508840
3016
na narażeniu własnych dzieci
na poważną traumę dziecięcą,
na poważną traumę dziecięcą,
08:43
that had gone back many generations.
182
511880
2696
która ciągnie się od pokoleń.
08:46
My mom was 12 when she saw
my grandma set my grandfather on fire.
my grandma set my grandfather on fire.
183
514600
4760
Moja mama w wieku 12 lat widziała,
jak babcia podpala dziadka.
jak babcia podpala dziadka.
08:52
His crime was that he came home drunk
184
520120
2816
Zbrodnia polegała na przyjściu
do domu po pijaku,
do domu po pijaku,
mimo że zapowiedziała mu,
08:54
after she told him,
185
522960
1216
08:56
"If you come home drunk,
I'm gonna kill you."
I'm gonna kill you."
186
524200
2160
"jeśli wrócisz pijany, zabiję cię".
08:59
And she tried to do it.
187
527240
1200
I próbowała to zrobić.
09:01
Think about the way
that that affects a child's mind.
that that affects a child's mind.
188
529440
3480
Jak to wpływa na dziecięcy umysł?
09:05
And we think of these things
as especially rare,
as especially rare,
189
533520
2936
Wydaje nam się, że to wyjątki,
09:08
but a study by the Wisconsin
Children's Trust Fund found
Children's Trust Fund found
190
536480
3976
ale fundusz pomocy dzieciom
w Wisconsin podaje,
w Wisconsin podaje,
09:12
that 40 percent of low-income kids face
multiple instances of childhood trauma,
multiple instances of childhood trauma,
191
540480
5680
że z traumą styka się 40% dzieci
z rodzin o niskich dochodach,
z rodzin o niskich dochodach,
09:18
compared to only 29 percent
for upper-income kids.
for upper-income kids.
192
546800
3296
w porównaniu z 29% dzieci
z wyższym dochodem.
z wyższym dochodem.
09:22
And think about what that really means.
193
550120
2656
Co to oznacza?
09:24
If you're a low-income kid,
194
552800
1736
Spośród biednych dzieci
09:26
almost half of you face multiple
instances of childhood trauma.
instances of childhood trauma.
195
554560
4456
prawie połowa wielokrotnie
doświadcza traumy dziecięcej.
doświadcza traumy dziecięcej.
09:31
This is not an isolated problem.
196
559040
1816
Nie jest to problem odosobniony,
09:32
This is a very significant issue.
197
560880
2120
ale bardzo poważna kwestia.
09:35
We know what happens
to the kids who experience that life.
to the kids who experience that life.
198
563800
3120
Znamy efekty takich przeżyć u dzieci.
09:39
They're more likely to do drugs,
more likely to go to jail,
more likely to go to jail,
199
567920
3296
Te dzieci są bardziej narażone
na narkotyki, więzienie,
na narkotyki, więzienie,
09:43
more likely to drop out of high school,
200
571240
2296
porzucenie szkoły,
09:45
and most importantly,
201
573560
1416
a co gorsza,
09:47
they're more likely
to do to their children
to do to their children
202
575000
2216
swoim dzieciom prawdopodobnie
09:49
what their parents did to them.
203
577240
1840
zrobią to samo, co im zrobili rodzice.
09:51
This trauma, this chaos in the home,
204
579640
3096
Trauma i chaos w domu
09:54
is our culture's
very worst gift to our children,
very worst gift to our children,
205
582760
3456
są dla dzieci najgorszym
prezentem od naszej kultury,
prezentem od naszej kultury,
09:58
and it's a gift that keeps on giving.
206
586240
2520
i ten prezent wciąż krąży.
10:02
So you combine all that,
207
590280
1816
Dodajmy do tego
10:04
the hopelessness, the despair,
208
592120
2696
beznadzieję, rozpacz,
10:06
the cynicism about the future,
209
594840
2336
cyniczne podejście do przyszłości,
10:09
the childhood trauma,
210
597200
1240
traumę dzieciństwa,
10:11
the low social capital,
211
599440
1896
niski kapitał społeczny,
10:13
and you begin to understand why me,
212
601360
2296
i widzicie,
10:15
at the age of 14,
213
603680
1576
dlaczego w wieku 14 lat
10:17
was ready to become
just another statistic,
just another statistic,
214
605280
2336
miałem zostać przypadkiem statystycznym,
10:19
another kid who failed to beat the odds.
215
607640
2320
kolejnym dzieckiem,
któremu się nie powiodło.
któremu się nie powiodło.
10:22
But something unexpected happened.
216
610640
2696
Jednak zaszło coś nieoczekiwanego.
10:25
I did beat the odds.
217
613360
1736
Pokonałem przeciwieństwa.
10:27
Things turned up for me.
218
615120
2136
Wszystko obróciło się na dobre.
10:29
I graduated from high school,
from college, I went to law school,
from college, I went to law school,
219
617280
3736
Skończyłem szkołę średnią,
college, poszedłem na prawo
college, poszedłem na prawo
10:33
and I have a pretty good job now.
220
621040
1600
i mam dobrą pracę.
10:35
So what happened?
221
623320
1200
Jak to się stało?
10:37
Well, one thing that happened
is that my grandparents,
is that my grandparents,
222
625320
2536
Otóż moi dziadkowie,
10:39
the same grandparents
of setting someone on fire fame,
of setting someone on fire fame,
223
627880
2536
ci od podpalenia,
10:42
they really shaped up
by the time I came around.
by the time I came around.
224
630440
2240
zdążyli się ogarnąć, zanim się urodziłem.
10:45
They provided me a stable home,
225
633320
3056
Zapewnili mi spokojny dom,
10:48
a stable family.
226
636400
1296
stabilną rodzinę.
10:49
They made sure
227
637720
1216
Dbali o mnie,
10:50
that when my parents weren't able
to do the things that kids need,
to do the things that kids need,
228
638960
3136
a gdy rodzice nie byli zdolni
zaspokoić zwykłych potrzeb dziecka,
zaspokoić zwykłych potrzeb dziecka,
wkraczali do akcji i pełnili tę rolę.
10:54
they stepped in and filled that role.
229
642120
1880
10:56
My grandma especially
did two things that really matter.
did two things that really matter.
230
644880
2656
Zwłaszcza babcia
zrobiła dwie ważne rzeczy.
zrobiła dwie ważne rzeczy.
10:59
One, she provided that peaceful home
that allowed me to focus on homework
that allowed me to focus on homework
231
647560
3496
Zapewniła mi spokojny dom,
pozwalający skupić się na pracy domowej
pozwalający skupić się na pracy domowej
11:03
and the things that kids
should be focused on.
should be focused on.
232
651080
2616
i rzeczach, na których dzieci
powinny się skupić.
powinny się skupić.
11:05
But she was also
this incredibly perceptive woman,
this incredibly perceptive woman,
233
653720
2376
Była też niezwykle spostrzegawcza,
11:08
despite not even having
a middle school education.
a middle school education.
234
656120
2376
choć nie skończyła nawet szkoły średniej.
11:10
She recognized the message
that my community had for me,
that my community had for me,
235
658520
2656
Widziała przekaz, który miała dla mnie
moja społeczność,
moja społeczność,
11:13
that my choices didn't matter,
236
661200
2056
że mój wybór się nie liczy,
11:15
that the deck was stacked against me.
237
663280
1816
że wszystko jest przeciwko mnie.
Powiedziała mi kiedyś,
11:17
She once told me,
238
665120
1216
11:18
"JD, never be like those losers who think
the deck is stacked against them.
the deck is stacked against them.
239
666360
3976
"JD, nie warto myśleć jak nieudacznik,
że wszystko sprzysięga się przeciw tobie.
że wszystko sprzysięga się przeciw tobie.
11:22
You can do anything you want to."
240
670360
2336
Możesz osiągnąć wszystko,
czego pragniesz".
czego pragniesz".
11:24
And yet she recognized
that life wasn't fair.
that life wasn't fair.
241
672720
3216
Mimo to widziała,
że życie nie jest sprawiedliwe.
że życie nie jest sprawiedliwe.
11:27
It's hard to strike that balance,
242
675960
1616
Ciężko osiągnąć równowagę,
11:29
to tell a kid that life isn't fair,
243
677600
2016
mówiąc dziecku, że życie nie jest fair,
11:31
but also recognize and enforce in them
the reality that their choices matter.
the reality that their choices matter.
244
679640
5256
a jednocześnie pokazać i nauczyć,
że osobisty wybór się liczy.
że osobisty wybór się liczy.
11:36
But mamaw was able
to strike that balance.
to strike that balance.
245
684920
2120
Babcia potrafiła osiągnąć tę równowagę.
11:41
The other thing that really helped
was the United States Marine Corps.
was the United States Marine Corps.
246
689040
3296
Bardzo pomógł mi Korpus
Piechoty Morskiej Stanów Zjednoczonych.
Piechoty Morskiej Stanów Zjednoczonych.
11:44
So we think of the Marine Corps
as a military outfit, and of course it is,
as a military outfit, and of course it is,
247
692360
3496
Marines to nie tylko jednostka militarna.
Dla mnie 4 lata w US Marines
były intensywnym kursem
były intensywnym kursem
11:47
but for me, the US Marine Corps
was a four-year crash course
was a four-year crash course
248
695880
2856
kształtowania charakteru.
11:50
in character education.
249
698760
1216
Nauczyły ścielić łóżko, zrobić pranie,
11:52
It taught me how to make a bed,
how to do laundry,
how to do laundry,
250
700000
2376
wcześnie wstawać i zarządzać finansami.
11:54
how to wake up early,
how to manage my finances.
how to manage my finances.
251
702400
2256
Moja społeczność nie nauczyła mnie tego.
11:56
These are things
my community didn't teach me.
my community didn't teach me.
252
704680
2176
11:58
I remember when I went
to go buy a car for the very first time,
to go buy a car for the very first time,
253
706880
2953
Pamiętam, kiedy pierwszy raz
chciałem kupić samochód,
chciałem kupić samochód,
12:01
I was offered a dealer's
low, low interest rate of 21.9 percent,
low, low interest rate of 21.9 percent,
254
709857
4319
pośrednik zaproponował mi
super niskie odsetki 21,9%,
super niskie odsetki 21,9%,
12:06
and I was ready
to sign on the dotted line.
to sign on the dotted line.
255
714200
2600
a ja byłem gotów podpisać umowę.
12:09
But I didn't take that deal,
256
717680
1856
Jednak nie sfinalizowałem umowy,
12:11
because I went and took it to my officer
257
719560
2016
bo najpierw zaniosłem ją oficerowi,
12:13
who told me, "Stop being an idiot,
258
721600
2136
który powiedział: "Nie bądź głupi,
12:15
go to the local credit union,
and get a better deal."
and get a better deal."
259
723760
2496
idź do banku, a dostaniesz lepszą umowę".
12:18
And so that's what I did.
260
726280
1456
Tak zrobiłem.
12:19
But without the Marine Corps,
261
727760
1416
Bez marines
12:21
I would have never had access
to that knowledge.
to that knowledge.
262
729200
2256
nigdy nie miałbym dostępu do tej wiedzy.
12:23
I would have had
a financial calamity, frankly.
a financial calamity, frankly.
263
731480
2200
Byłbym finansową ofiarą losu.
12:26
The last thing I want to say
is that I had a lot of good fortune
is that I had a lot of good fortune
264
734720
3136
Na koniec chcę powiedzieć,
że miałem dużo szczęścia
że miałem dużo szczęścia
12:29
in the mentors and people
265
737880
1576
do mentorów i osób,
12:31
who have played
an important role in my life.
an important role in my life.
266
739480
2136
które odegrały ważną rolę w moim życiu.
12:33
From the Marines,
from Ohio State, from Yale,
from Ohio State, from Yale,
267
741640
3056
Poczynając od marines,
pracowników stanu Ohio, Uniwersytetu Yale
pracowników stanu Ohio, Uniwersytetu Yale
i innych miejsc,
12:36
from other places,
268
744720
1256
12:38
people have really stepped in
269
746000
1656
w moje życie wkraczały osoby,
12:39
and ensured that they filled
that social capital gap
that social capital gap
270
747680
2816
które wypełniły lukę kapitału społecznego,
12:42
that it was pretty obvious,
apparently, that I had.
apparently, that I had.
271
750520
2400
będącą w widoczny sposób moim udziałem.
12:45
That comes from good fortune,
272
753480
1560
Poszczęściło mi się,
12:47
but a lot of children
aren't going to have that good fortune,
aren't going to have that good fortune,
273
755840
3296
ale dużo dzieci nie ma szczęścia,
12:51
and I think that raises
really important questions for all of us
really important questions for all of us
274
759160
3696
co rodzi ważne pytanie,
12:54
about how we're going to change that.
275
762880
1762
jak można to zmienić.
12:57
We need to ask questions about
how we're going to give low-income kids
how we're going to give low-income kids
276
765600
3976
Musimy zadać pytanie, jak dzieciom
z rodzin o niskich dochodach,
z rodzin o niskich dochodach,
13:01
who come from a broken home
access to a loving home.
access to a loving home.
277
769600
3536
z rozbitych rodzin,
dać dostęp do kochającego domu.
dać dostęp do kochającego domu.
Musimy zadać pytanie,
13:05
We need to ask questions
278
773160
1256
13:06
about how we're going
to teach low-income parents
to teach low-income parents
279
774440
2336
jak uczyć rodziców z niskimi dochodami
13:08
how to better interact
with their children,
with their children,
280
776800
2136
lepszego kontaktu z dziećmi
13:10
with their partners.
281
778960
1496
i z partnerami.
13:12
We need to ask questions
about how we give social capital,
about how we give social capital,
282
780480
4456
Musimy zadać pytanie,
jak dać kapitał społeczny,
jak dać kapitał społeczny,
13:16
mentorship to low-income kids
who don't have it.
who don't have it.
283
784960
3376
jak znaleźć mentorów dzieciom,
które ich nie mają.
które ich nie mają.
13:20
We need to think about
how we teach working class children
how we teach working class children
284
788360
3056
Musimy pomyśleć,
jak uczyć dzieci z klasy robotniczej
jak uczyć dzieci z klasy robotniczej
13:23
about not just hard skills,
285
791440
2496
zarówno umiejętności twardych,
13:25
like reading, mathematics,
286
793960
2096
takich jak czytanie i matematyka,
jak i umiejętności miękkich,
13:28
but also soft skills,
287
796080
1336
13:29
like conflict resolution
and financial management.
and financial management.
288
797440
2840
takich jak rozwiązywanie konfliktów
i zarządzanie finansami.
i zarządzanie finansami.
13:33
Now, I don't have all of the answers.
289
801440
3216
Nie znam odpowiedzi,
13:36
I don't know all of the solutions
to this problem,
to this problem,
290
804680
2920
nie znam rozwiązania,
13:40
but I do know this:
291
808360
1200
ale wiem,
13:42
in southern Ohio right now,
292
810600
1736
że w tej chwili w południowym Ohio
13:44
there's a kid who is
anxiously awaiting their dad,
anxiously awaiting their dad,
293
812360
3776
jakiś dzieciak z niepokojem czeka na tatę,
13:48
wondering whether,
when he comes through the door,
when he comes through the door,
294
816160
2376
nie wiedząc, w jakim stanie go zobaczy,
13:50
he'll walk calmly or stumble drunkly.
295
818560
2400
czy wejdzie do domu,
czy wtoczy się po pijaku.
czy wtoczy się po pijaku.
13:54
There's a kid
296
822000
1200
Inny dzieciak widzi,
13:56
whose mom sticks a needle in her arm
297
824560
2336
jak matka wstrzykuje sobie coś w żyłę
13:58
and passes out,
298
826920
1496
i odpływa.
14:00
and he doesn't know
why she doesn't cook him dinner,
why she doesn't cook him dinner,
299
828440
2896
Dziecko nie wie,
dlaczego mama nie gotuje obiadu,
dlaczego mama nie gotuje obiadu,
14:03
and he goes to bed hungry that night.
300
831360
1800
a wieczorem pójdzie głodne spać.
14:06
There's a kid who has
no hope for the future
no hope for the future
301
834400
3936
Dzieci bez nadziei na przyszłość
14:10
but desperately
wants to live a better life.
wants to live a better life.
302
838360
3256
rozpaczliwie łakną lepszego życia,
14:13
They just want somebody
to show it to them.
to show it to them.
303
841640
2200
chcą tylko, żeby ktoś wskazał im drogę.
14:16
I don't have all the answers,
304
844680
1856
Nie znam odpowiedzi,
14:18
but I know that unless our society
starts asking better questions
starts asking better questions
305
846560
4936
ale jeśli nasze społeczeństwo
nie zacznie zadawać lepszych pytań,
nie zacznie zadawać lepszych pytań,
14:23
about why I was so lucky
306
851520
2096
dlaczego ja miałem szczęście
14:25
and about how to get that luck
to more of our communities
to more of our communities
307
853640
3056
i jak zapewnić szczęście
naszym społecznościom
naszym społecznościom
14:28
and our country's children,
308
856720
1656
oraz wszystkim dzieciom w kraju,
14:30
we're going to continue
to have a very significant problem.
to have a very significant problem.
309
858400
3256
dalej będziemy mieć poważny problem.
14:33
Thank you.
310
861680
1216
Dziękuję.
(Brawa)
14:34
(Applause)
311
862920
2400
ABOUT THE SPEAKER
J.D. Vance - AuthorFormer Marine and Yale Law School graduate J.D. Vance writes about how upward mobility really feels.
Why you should listen
J.D. Vance grew up in the Rust Belt city of Middletown, Ohio, and the Appalachian town of Jackson, Kentucky. He enlisted in the Marine Corps after high school and served in Iraq. A graduate of the Ohio State University and Yale Law School, he has contributed to the National Review and is a principal at a leading Silicon Valley investment firm. He is the author of Hillbilly Elegy, a number one New York Times Best Seller. Vance lives in San Francisco with his wife and two dogs.
J.D. Vance | Speaker | TED.com