TEDWomen 2017
Isabel Wilkerson: The Great Migration and the power of a single decision
Isabel Wilkerson: Büyük Göç ve tek bir kararın gücü
Filmed:
Readability: 3.9
1,141,480 views
Bazen tek bir karar tarihin akışını değiştirebilir. Jim Crow South'dan altı milyon Afrikalı Amerikalının, I. Dünya Savaşı ile 1970'ler arasında Kuzey ve Batı'daki şehirlere akın etmesinin Büyük Göç hikâyesini anlatırken gazeteci ve yazar Isabel Wilkerson'a katılın. Wilkerson en alt sosyal sınıfa mensup insanların Amerikan tarihinde ilk defa seçeneklerinin olduğunu, bunları seçmeye istekli olduklarını ve ilk defa doğuştan gelen yetenekleri ile seçme şanslarının olduğunu söylüyor. “Bu insanlar icraatlarıyla, Kuzey ve Güney otorite güçlerinin yapamadıklarını yapabildiler. Kendi kendilerini kurtardılar.”
Isabel Wilkerson - Journalist, author
The author of "The Warmth of Other Suns," the story of the Great Migration, Isabel Wilkerson is a Pulitzer-winning journalist who uses narrative history to bring to light our shared humanity. Full bio
The author of "The Warmth of Other Suns," the story of the Great Migration, Isabel Wilkerson is a Pulitzer-winning journalist who uses narrative history to bring to light our shared humanity. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
Imagine with me this scene.
0
881
2713
Şu sahneyi benimle hayal edin.
00:16
It's a scene that played out
in nearly all of our families.
in nearly all of our families.
1
4889
4798
Bu, neredeyse hepimizin ailesinde
gerçekleşmiş bir sahne.
gerçekleşmiş bir sahne.
00:22
It's a scene in which a young person,
2
10633
3396
Bu sahnede bir gencin
00:26
somewhere in our family tree,
3
14053
2961
soy ağacımızın bir yerlerinde
00:29
somewhere in our lineage
4
17038
2452
sülalemizin bir noktasında
00:31
had a heartbreaking decision to make.
5
19514
2533
yürek burkan bir karar vermesi gerekti.
00:35
It was a decision to leave all
that they had known.
that they had known.
6
23776
3890
Bildikleri her şeyi geride
bırakan bir karardı bu.
bırakan bir karardı bu.
00:40
And all of the people that they had loved
7
28450
3548
Sevdikleri herkesi geride bırakıp
00:44
and to set out for a place far, far away
8
32022
3992
daha iyi bir yaşam umuduyla
uzaklarda, çok uzaklarda,
uzaklarda, çok uzaklarda,
00:48
that they had never seen
9
36038
2095
daha önce hiç görmedikleri bir yer için
00:50
in hopes that life might be better.
10
38157
2333
yola çıktılar.
00:53
Migration is usually
a young person's endeavor.
a young person's endeavor.
11
41625
4878
Göç genellikle genç bir kişinin çabasıdır.
00:59
It's the kind of thing that you do
when you're on the cusp of life.
when you're on the cusp of life.
12
47196
3619
Hayatın eşiğindeyken
yaptığınız türden bir şey.
yaptığınız türden bir şey.
01:03
And so, there is, in all of our families,
13
51355
4025
Yani hepimizin ailesinde
01:07
this young person
somewhere in our background.
somewhere in our background.
14
55404
3135
geçmişimizde bir yerlerde
bu genç insan var.
bu genç insan var.
01:11
That person is standing at a dock,
15
59641
3230
O kişi bir iskelede duruyor,
01:14
about to board a ship
16
62895
1849
Atlantik veya Pasifik Okyanusu'nu
geçecek bir gemiye binmek üzere.
geçecek bir gemiye binmek üzere.
01:16
that will cross the Atlantic
or the Pacific Ocean.
or the Pacific Ocean.
17
64768
3400
01:20
That person is loading up a truck
18
68823
3302
O kişi bir kamyona biniyor,
01:24
that will cross the Rio Grande.
19
72149
2000
Rio Grande'ye geçecek bir kamyona
01:27
Or that person is standing
20
75165
2904
veya o kişi Kuzey'de,
Jim Crow South'un dışında
Jim Crow South'un dışında
01:30
at a railroad platform
21
78093
2302
özgürlük olacağı umuduyla
01:32
about to board a train
that will cross rivers and mountains
that will cross rivers and mountains
22
80419
5984
dağları ve nehirleri aşacak
01:38
out of the Jim Crow South
23
86427
2190
bir treni
01:40
to what they hope
will be freedom in the North.
will be freedom in the North.
24
88641
3425
bir demir yolu platformunda bekliyordu.
01:45
And there, with this young person
25
93665
2936
Orada, bu genç insan
01:50
as they are about to board that ship,
26
98013
3985
o gemiye
o tekneye
o tıra, o trene binmek üzereyken
01:54
that boat,
27
102022
1420
01:55
that truck, that train,
28
103466
3262
01:58
are the people who raised them.
29
106752
2412
yanında onu yetiştiren insanlar da vardı.
02:01
Their mother, their father,
30
109946
2904
Onların anneleri, babaları,
02:04
their aunt, their uncle,
their grandparents,
their grandparents,
31
112874
3849
halaları, amcaları,
büyükbaba ve büyükanneleri,
büyükbaba ve büyükanneleri,
02:08
whoever it might have been
who had gotten them to this point.
who had gotten them to this point.
32
116747
3777
onu bu noktaya getiren herkes olabilirdi.
02:13
Those older people
33
121469
1159
Bu yaşlı insanlar
gençlerle o araçlara binecek
durumda değildi.
durumda değildi.
02:14
were not going to be able
to make the crossing with them.
to make the crossing with them.
34
122652
3420
02:19
And as they looked into the eyes
of the people who had raised them,
of the people who had raised them,
35
127247
5290
Gençler, kendilerini yetiştiren insanların
gözlerine baktıklarında
gözlerine baktıklarında
02:24
there was no guarantee
36
132561
2310
onları tekrar canlı göreceklerinin
02:26
that they would ever see them alive again.
37
134895
3221
bir garantisi yoktu.
02:31
Remember, there was no Skype,
38
139910
2969
Hatırlayın, Skype,
02:34
no e-mail, no cell phones
39
142903
3515
e-posta, cep telefonu yoktu.
02:38
not even reliable long-distance
telephone service.
telephone service.
40
146442
2968
Hatta sağlıklı bir uzun mesafe
telefon servisi de yoktu.
telefon servisi de yoktu.
02:41
And even if there had been,
41
149909
1976
Olsaydı bile
02:43
many of the people that they were leaving
did not even have telephones.
did not even have telephones.
42
151909
5287
bıraktıkları insanların çoğunun
telefonları yoktu.
telefonları yoktu.
02:49
This was going to be a complete break
43
157220
3103
Bu onların bildiği ve sevdiği
02:52
from all that they knew
44
160347
2071
insanların tamamından
02:54
and all of the people that they loved.
45
162442
2714
tam bir kopuş olacaktı.
02:57
And the very next time
46
165180
2024
Bir dahaki sefere
02:59
that they might hear anything
about the people who had raised them
about the people who had raised them
47
167228
5381
onları yetiştirenler hakkında
duyacakları şey
duyacakları şey
03:04
might be a telegram saying,
"Your father has passed away."
"Your father has passed away."
48
172633
5030
belki de onlardan bir telegraf olacaktı
"Baban öldü."
"Baban öldü."
03:11
Or, "Your mother is very, very ill.
49
179427
2904
veya "Annen çok çok hasta.
03:15
You must return home quickly
if you are to see her alive again."
if you are to see her alive again."
50
183053
5238
Eğer onu tekrar canlı görmek istiyorsan
hemen eve geri dönmek zorundasın."
hemen eve geri dönmek zorundasın."
03:21
That is the magnitude of the sacrifice
51
189828
3723
Bu, sırf bizim burada olabilmemiz için
03:25
that had to have happened
in nearly all of our families
in nearly all of our families
52
193575
4444
neredeyse ailelerimizin tamamında
olan fedakârlığın büyüklüğü.
olan fedakârlığın büyüklüğü.
03:30
just for us to be here.
53
198043
1533
03:32
A single decision
that changed the course of families
that changed the course of families
54
200565
5254
Ailelerin, soyun, tarihin, ülkelerin
03:37
and lineages and countries and history
55
205843
4079
gidişatını değiştiren
03:41
to the current day.
56
209946
1267
tek bir karar.
03:45
One of these migration streams
57
213308
2587
Bu göç akımlarından biri
03:47
stands out in ways
that we may not realize.
that we may not realize.
58
215919
2841
fark edemeyeceğimiz yollarla
ön plana çıkıyor.
ön plana çıkıyor.
03:51
It was called the Great Migration.
59
219863
2267
O, Büyük Göç olarak adlandırılıyor.
03:54
It was the outpouring
of six million African Americans
of six million African Americans
60
222839
5555
Birinci Dünya Savaşı'ndan 1970'lere kadar,
04:00
from the Jim Crow South
61
228418
2087
Jim Crow South'dan gelen
04:02
to the cities of the North and West,
62
230529
2754
altı milyon Afrikalı Amerikalının
04:05
from the time of World War I
until the 1970s.
until the 1970s.
63
233307
3611
Kuzey ve Batı şehirlerine gitmesiydi.
04:10
It stands out because this
was the first time in American history
was the first time in American history
64
238109
6682
Bu, öne çıkıyor çünkü Amerikan tarihinde
ilk kez, Amerika vatandaşlarının,
ilk kez, Amerika vatandaşlarının,
04:16
that American citizens
had to flee the land of their birth
had to flee the land of their birth
65
244815
6217
zaten vatandaş olmalarına rağmen
vatandaş olarak görülmeleri için
vatandaş olarak görülmeleri için
04:23
just to be recognized as the citizens
that they had always been.
that they had always been.
66
251056
4120
doğdukları topraklardan
kaçmak zorundalardı.
kaçmak zorundalardı.
04:28
No other group of Americans
67
256022
2254
Amerikalı başka hiçbir grup
04:30
has had to act like immigrants
68
258300
3078
vatandaş olarak tanınmak için
04:34
in order to be recognized as citizens.
69
262696
2198
bir göçmen gibi davranmak zorunda kalmadı.
04:37
So this great migration was not a move.
70
265864
3943
Yani bu büyük bir göç hareketi değildi.
04:43
It was actually a seeking
of political asylum
of political asylum
71
271043
4145
Aslında kendi ülkesi içinde
04:47
within the borders of one's own country.
72
275212
2667
bir sığınma arayışıydı.
04:51
They were defecting a caste system
known as Jim Crow.
known as Jim Crow.
73
279704
4364
Jim Crow olarak bilinen
bir kast sistemini yok ediyorlardı.
bir kast sistemini yok ediyorlardı.
04:57
It was an artificial hierarchy
74
285545
1897
Yapabileceğin ve yapamayacağın her şeyin
04:59
in which everything
that you could and could not do
that you could and could not do
75
287466
4000
senin neye benzediğine bağlı olduğu
yapay bir hiyerarşiydi.
yapay bir hiyerarşiydi.
05:03
was based upon what you looked like.
76
291490
2400
05:07
This caste system was so arcane
that it was actually against the law
that it was actually against the law
77
295490
4603
Bu kast sistemi o kadar garipti ki
05:12
for a black person and a white person
78
300117
3166
bir siyah ve bir beyaz insanın
sadece dama oynamak için
sadece dama oynamak için
05:15
to merely play checkers
together in Birmingham.
together in Birmingham.
79
303307
3778
Birmingham'da bir araya gelmesi
yasaya karşıydı.
yasaya karşıydı.
05:19
You could go to jail
80
307109
1857
Farklı bir ırktan biriyle
dama oynarken yakalandığınızda
dama oynarken yakalandığınızda
05:20
if you were caught playing checkers
with a person of a different race.
with a person of a different race.
81
308990
3650
hapse gidebilirdiniz.
05:25
Someone must have seen
a black person and a white person
a black person and a white person
82
313244
4762
Birisi, siyah ve beyaz insanı
05:30
playing checkers with someone
in some town square.
in some town square.
83
318030
3603
kasaba meydanında
dama oynarken görmüş olmalı.
dama oynarken görmüş olmalı.
05:33
And maybe the wrong person was winning
84
321657
3444
Belki de yanlış kişi kazanıyordu
05:37
or they were having too good of a time,
85
325125
2492
veya çok iyi zaman geçiriyorlardı
05:39
but whatever it was that this person saw,
86
327641
2723
fakat bu kişinin gördüğü her neyse
05:42
with this black person
and this white person playing checkers,
and this white person playing checkers,
87
330388
2943
dama oynayan siyah insan
ve beyaz insandan dolayı
ve beyaz insandan dolayı
05:45
they felt the entire foundation
of Southern civilization was in peril.
of Southern civilization was in peril.
88
333355
4682
Güney insanlarının
tehlikede olduğunu hissetmiş.
tehlikede olduğunu hissetmiş.
05:50
And decided that it was worth
taking the time
taking the time
89
338061
2707
Böylece bunun yasalaştırılmasına
karar verilmiş.
karar verilmiş.
05:52
to write this down as a law.
90
340792
2142
05:56
This caste system was so arcane
91
344149
2675
Bu kast sistemi o kadar garipti ki
Güney'deki mahkeme salonlarında
el basarak yemin etmede kullanılan
el basarak yemin etmede kullanılan
05:58
that in courtrooms throughout the South
there was actually a black Bible
there was actually a black Bible
92
346848
5872
siyahlar için bir İncil
ve beyazlar için ayrı bir İncil vardı.
ve beyazlar için ayrı bir İncil vardı.
06:04
and an altogether separate white Bible
93
352744
3231
06:07
to swear to tell the truth on in court.
94
355999
2757
06:12
The very word of God was segregated
95
360328
2805
Tanrı'nın sözü, Jim Crow South'un
06:15
in the caste system of the Jim Crow South.
96
363157
3031
kast sistemi içinde ayrıldı.
06:20
The same sacred object
97
368339
3167
Aynı kutsal nesneye
06:23
could not be touched
by hands of different races.
by hands of different races.
98
371530
3293
farklı ırklar elleriyle dokunamadı.
06:28
This artificial hierarchy,
99
376831
2092
Bu yapay hiyerarşiyi sürdürmek için
06:31
because it goes against
human desires to be free,
human desires to be free,
100
379981
4271
muazzam bir şiddet gerekiyordu
06:37
required a tremendous amount
of violence to maintain.
of violence to maintain.
101
385597
4381
çünkü insanların özgür olma
isteğine karşı geliyordu.
isteğine karşı geliyordu.
06:42
Such that every four days,
somewhere in the American South,
somewhere in the American South,
102
390557
4449
Her dört günde bir,
Amerika güneyinde bir yerlerde,
Amerika güneyinde bir yerlerde,
06:47
every four days
an African American was lynched
an African American was lynched
103
395030
3206
her dört günde bir Afro Amerikalı,
Büyük Göç'ün başlangıcına kadar
Büyük Göç'ün başlangıcına kadar
06:50
for some perceived breach of protocol
in this caste system
in this caste system
104
398260
4547
bu kast sistemindeki
bazı algılanan protokol ihlâlleri
bazı algılanan protokol ihlâlleri
06:54
in the decades leading up
to the start of the Great Migration.
to the start of the Great Migration.
105
402831
4200
için linç edildi.
07:00
This caste system had been put in place
for many, many reasons.
for many, many reasons.
106
408776
4102
Bu kast sistemi birçok
sebepten ötürü devreye girdi.
sebepten ötürü devreye girdi.
07:05
But one of them was to maintain
the economic order of the South,
the economic order of the South,
107
413252
4576
Ama bunlardan biri Güney'in
ekonomik düzenini korumaktı
ekonomik düzenini korumaktı
07:10
which required not just
a supply of cheap labor
a supply of cheap labor
108
418395
4031
ki bu, sadece ucuz iş gücü değil,
emir altında çalışacak
ucuz iş gücü kaynağı gerektiriyordu.
ucuz iş gücü kaynağı gerektiriyordu.
07:14
but an oversupply of cheap labor
to work at the will of the land.
to work at the will of the land.
109
422450
4762
07:20
This Great Migration began
when the North had a labor problem.
when the North had a labor problem.
110
428770
5444
Bu Büyük Göç, Kuzey'in
bir işgücü sorunu yaşadığı zaman başladı.
bir işgücü sorunu yaşadığı zaman başladı.
07:26
The North had a labor problem
111
434691
1493
Kuzey'in işgücü problemi vardı
07:28
because it had been relying
on cheap labor from Europe --
on cheap labor from Europe --
112
436208
3306
çünkü fabrikalar ve dökümhanelerde
ve çelik fabrikasında çalışmak için
ve çelik fabrikasında çalışmak için
Avrupa'dan gelen Avrupalı göçmenlerin
07:31
immigrants from Europe --
113
439538
1301
07:32
to work the factories and the foundries
and the steel mills.
and the steel mills.
114
440863
3459
ucuz iş gücüne güveniyordu.
07:36
But during World War I,
115
444346
2493
Fakat Birinci Dünya Savaşı süresince
07:38
migration from Europe
came to a virtual halt.
came to a virtual halt.
116
446863
3293
Avrupa'dan göç,
bir durma noktasına geldi.
bir durma noktasına geldi.
07:42
And so the North had a labor problem.
117
450180
2517
Böylece Kuzey'in iş gücü sorunu oldu
07:44
And so the North decided to go
and find the cheapest labor in the land
and find the cheapest labor in the land
118
452721
5785
ve Kuzey, Güney'deki Afrika kökenli
Amerikalılar anlamına gelen,
Amerikalılar anlamına gelen,
07:50
which meant African Americans
in the South,
in the South,
119
458530
2880
çoğu zor iş için bile para ödenmeyen,
07:53
many of whom were not even being paid
for their hard work.
for their hard work.
120
461434
3699
topraklardaki en ucuz iş gücünü
bulmaya karar verdi.
bulmaya karar verdi.
07:57
Many of them were working
121
465157
1349
Birçoğu, çiftçilik yaptığı arazide
yaşama hakkı için çalışıyorlardı.
yaşama hakkı için çalışıyorlardı.
07:58
for the right to live on the land
that they were farming.
that they were farming.
122
466530
3372
08:01
They were sharecroppers
and not even being paid.
and not even being paid.
123
469926
2627
Toprak kirasını ürünle öderlerdi
ve para bile almazlardı.
ve para bile almazlardı.
08:04
So they were ripe for recruitment.
124
472577
2267
Böylece iş için hazır hâle geldiler.
08:07
But it turned out
125
475482
1897
Ancak, Güney'in, ucuz iş gücünü
08:09
that the South did not take kindly
to this poaching of its cheap labor.
to this poaching of its cheap labor.
126
477403
4808
bu şekilde avlanmasını
hoş karşılamadığı ortaya çıktı.
hoş karşılamadığı ortaya çıktı.
08:14
The South actually did everything it could
to keep the people from leaving.
to keep the people from leaving.
127
482871
4165
Güney aslında insanların gitmesini
engellemek için elinden geleni yaptı.
engellemek için elinden geleni yaptı.
08:19
They would arrest people
from the railroad platforms.
from the railroad platforms.
128
487060
3787
İnsanları tren peronlarında tutuklarlardı,
08:22
Remember, putatively free
American citizens.
American citizens.
129
490871
3436
serbest olarak kabul edilen
Amerikan vatandaşlarını.
Amerikan vatandaşlarını.
08:26
They would arrest them
from their train seats.
from their train seats.
130
494895
2388
Onları tren koltuklarında tutukladılar
08:29
And when there were too many
people to arrest,
people to arrest,
131
497839
2548
ve tutuklanacak çok fazla insan olduğunda
08:32
they would wave the train on through
132
500411
2285
trene geçiş izni vereceklerdi,
08:34
so that people who had been hoping
133
502720
2294
böylece özgürlüğe kavuşma şansı umut eden,
08:37
and saving
134
505038
1238
kurtulmayı bekleyen
08:38
and praying for the chance
to get to freedom
to get to freedom
135
506300
3237
ve özgürlüğe ulaşmak için
dua eden insanlar
dua eden insanlar
08:41
had to figure out:
How now will we get out?
How now will we get out?
136
509561
3365
şunu çözmelilerdi:
Şimdi nasıl çıkacağız?
Şimdi nasıl çıkacağız?
08:46
And as they made their way
out of the South,
out of the South,
137
514211
3357
Güney'den ayrıldıklarında,
08:49
away from Jim Crow,
138
517592
2476
Jim Crow'dan uzaklaşırken
insanlık tarihi boyunca
insanlık tarihi boyunca
her göçte olduğu gibi tahmin edilebilecek
üç güzel yolu izlediler.
üç güzel yolu izlediler.
08:52
they followed three
beautifully predictable streams
beautifully predictable streams
139
520092
3409
08:55
as is the case in any migration
throughout human history.
throughout human history.
140
523525
4559
09:00
In this particular case,
there were three streams.
there were three streams.
141
528541
3144
Bu özel durumda üç akış vardı.
09:03
One was the migration along the East Coast
142
531709
4869
Bunlardan biri Doğu Kıyısı boyunca
09:08
from Florida, Georgia,
the Carolinas and Virginia
the Carolinas and Virginia
143
536602
4220
Florida, Georgia, Carolina ve Virginia'dan
09:12
to Washington DC, to Philadelphia,
144
540846
2858
Washington DC, Philadelphia,
09:15
New Jersey, New York
and on up the East coast.
and on up the East coast.
145
543728
3468
New Jersey, New York
ve Batı Kıyısı'na olan göçtü.
ve Batı Kıyısı'na olan göçtü.
09:19
There was the Midwest stream,
146
547220
1611
İnsanları Mississippi, Alabama,
09:20
which carried people
from Mississippi, Alabama,
from Mississippi, Alabama,
147
548855
3889
Tennessee, Arkansas’tan Chicago’ya,
09:24
Tennessee and Arkansas
148
552768
2214
Detroit’e, Cleveland’a ve tüm Midwest’e
09:27
to Chicago, to Detroit,
to Cleveland and the entire Midwest.
to Cleveland and the entire Midwest.
149
555006
4655
taşıyan Midwest akışı vardı.
09:31
And then there was the West Coast stream,
150
559961
2191
Hatta bir de insanları
Louisiana ve Texas'tan
Louisiana ve Texas'tan
09:34
which carried people
from Louisiana and Texas
from Louisiana and Texas
151
562176
3973
California'ya taşıyan
09:38
out to California.
152
566173
1428
Batı Kıyısı akışı vardı.
09:39
And when they really wanted to get away,
153
567966
2444
Gerçekten kurtulmak istedikleri zaman
09:42
they went to Seattle.
154
570434
1627
Seattle'a gittiler.
09:44
And when they really, really
wanted to get away,
wanted to get away,
155
572085
3842
Gerçekten ama gerçekten
kurtulmak istediklerinde
kurtulmak istediklerinde
09:47
they went to Alaska,
156
575951
1725
Jim Crow South'dan
09:49
the farthest possible point
within the borders of the United States
within the borders of the United States
157
577700
4257
ABD sınırları içerisinde
mümkün olan en uzak noktaya,
mümkün olan en uzak noktaya,
09:53
from Jim Crow South.
158
581981
1563
Alaska'ya gittiler.
09:57
Before the Great Migration began,
159
585941
2429
Büyük Göç başlamadan önce,
10:00
90 percent of all African Americans
were living in the South.
were living in the South.
160
588394
4413
Afrika kökenli Amerikalıların %90'ı
Güney'de yaşıyorlardı.
Güney'de yaşıyorlardı.
10:04
Nearly held captive in the South.
161
592831
2833
Neredeyse Güney'de tutsak kalmışlardı.
10:08
But by the time
this Great Migration was over,
this Great Migration was over,
162
596276
3190
Ancak bu Büyük Göç sona erdiğinde
10:11
nearly half were living
all over the rest of the country.
all over the rest of the country.
163
599490
3452
hemen hemen yarısı ülkenin
her yerinde yaşıyorlardı.
her yerinde yaşıyorlardı.
10:14
So this ended up being
nearly a complete redistribution
nearly a complete redistribution
164
602966
3578
Böylece bu, halkın bir bölümünün neredeyse
tamamen yeniden dağılmasıyla sonuçlandı.
tamamen yeniden dağılmasıyla sonuçlandı.
10:18
of part of an entire people.
165
606569
2214
10:23
This Great Migration was the first time
in American history
in American history
166
611037
5166
Bu Büyük Göç, Amerikan tarihinde ilk kez
10:28
that the lowest caste people
167
616228
2925
en alt sınıf olan insanların
seçeneklerini olduğunu
seçeneklerini olduğunu
10:31
signaled that they had options
and were willing to take them.
and were willing to take them.
168
619326
3761
ve bunları almaya
istekli olduklarının sinyalini verdi.
istekli olduklarının sinyalini verdi.
10:36
That had not happened
in the three centuries
in the three centuries
169
624227
4449
Bu, Afrikalı Amerikalıların
o zamanlar oldukları o topraklarda
o zamanlar oldukları o topraklarda
10:40
in which African Americans
had been on that soil at that time.
had been on that soil at that time.
170
628701
5169
üç yüzyıldır yaşanmamıştı.
10:46
It had not happened
in 12 generations of enslavement
in 12 generations of enslavement
171
634707
4417
Jim Crow'un yaklaşık bir asır öncesindeki
köleliğin 12 neslinde olmamıştı.
köleliğin 12 neslinde olmamıştı.
10:51
that preceded
nearly a century of Jim Crow.
nearly a century of Jim Crow.
172
639148
3050
10:55
How many "greats"
173
643489
2460
ABD'de köleliğin ne kadar sürdüğünü
anlayabilmek için
anlayabilmek için
10:57
do you have to add
to the word "grandparent"
to the word "grandparent"
174
645973
3230
"büyükbaba" kelimesine kaç tane
"büyük" kelimesini eklemeniz gerek?
"büyük" kelimesini eklemeniz gerek?
11:01
to begin to imagine how long
enslavement lasted in the United States?
enslavement lasted in the United States?
175
649227
6097
11:08
Secondly, this Great Migration
was the first time in American history
was the first time in American history
176
656715
6262
İkinci olarak, bu Büyük Göç,
Amerikan tarihinde
Amerikan tarihinde
11:15
that the lowest caste people
177
663001
2861
alt sınıf olan insanların kendileri için
11:17
actually had a chance
to choose for themselves
to choose for themselves
178
665886
4985
Tanrı tarafından verilen
yetenekleriyle ne yapacaklarını
yetenekleriyle ne yapacaklarını
11:22
what they would do
with their God-given talents
with their God-given talents
179
670895
3332
ve nereyi takip edeceklerini
11:26
and where they would pursue them.
180
674251
1920
seçme şansına sahip oldukları bir ilkti.
11:29
Think about those cotton fields
181
677840
2785
Bu pamuk tarlalarını,
11:32
and those rice plantations
182
680649
2127
bu pirinç tarlalarını,
11:34
and those tobacco fields
183
682800
2016
bu tütün tarlalarını
11:36
and those sugar plantations.
184
684840
1867
ve bu şeker tarlalarını düşünün.
11:39
On those sugar plantations,
185
687410
2254
Bu şeker tarlalarında,
11:41
and on those tobacco fields,
186
689688
2357
bu tütün tarlalarında,
11:44
and on those rice plantations,
187
692069
2333
pirinç tarlalarında
11:46
and on those cotton fields
188
694426
2142
ve bu pamuk tarlalarında
11:48
were opera singers,
189
696592
2087
opera şarkıcıları,
11:50
jazz musicians,
190
698703
2032
caz müzisyenleri,
11:52
playwrights,
191
700759
1775
oyun yazarları,
11:54
novelists,
192
702558
1658
yazarlar,
11:56
surgeons,
193
704240
1667
cerrahlar,
11:57
attorneys,
194
705931
1698
avukatlar,
11:59
accountants,
195
707653
1587
muhasebeciler,
12:01
professors,
196
709264
1714
profesörler,
12:03
journalists.
197
711002
1150
gazeteciler vardı.
12:04
And how do we know that?
198
712653
1390
Biz bunu nereden biliyoruz?
12:06
We know that because that is
what they and their children
what they and their children
199
714533
4845
Bunu biliyoruz çünkü onlar ve çocukları,
12:11
and now their grandchildren
and even great-grandchildren
and even great-grandchildren
200
719402
3883
şimdi torunları hatta büyük torunları,
12:15
have often chosen to become
201
723309
2196
bir zamanlar kendileri için
12:17
once they had the chance
to choose for themselves
to choose for themselves
202
725529
4206
Tanrı'nın verdiği yetenekleriyle
12:21
what they would do
with their God-given talents.
with their God-given talents.
203
729759
2666
ne yapacaklarını seçme şansı yakaladılar.
12:25
Without the Great Migration,
204
733402
2439
Büyük Göç olmadan
12:27
there might not have been
a Toni Morrison as we now know her to be.
a Toni Morrison as we now know her to be.
205
735865
4658
şu an bildiğimiz gibi
bir Toni Morrison olmayabilirdi.
bir Toni Morrison olmayabilirdi.
12:33
Her parents were from Alabama
and from Georgia.
and from Georgia.
206
741451
3199
Ailesi Alabama'dan ve Georgia'dandı.
12:36
They migrated to Ohio,
207
744674
2001
Kızları, hiçbirimizin şu an kıymetini
bilmediği bir şeyi yapabilsin diye
bilmediği bir şeyi yapabilsin diye
12:38
where their daughter
would get to do something
would get to do something
208
746699
2171
12:40
that we all take for granted
at this point,
at this point,
209
748894
2841
Ohio'ya göç ettiler.
12:43
but which was against the law
and against protocol for African Americans
and against protocol for African Americans
210
751759
4539
Ancak onun büyüyeceği
o dönemde bu, yasa dışıydı
o dönemde bu, yasa dışıydı
ve dönemin Afrikan Amerikan
protokolüne aykırıydı.
protokolüne aykırıydı.
12:48
at the time that she would have been
growing up in the South,
growing up in the South,
211
756322
2874
Bu yüzden Güney,
onları kalmaları için zorladı.
onları kalmaları için zorladı.
12:51
had they stayed.
212
759220
1182
Bu sadece bir kütüphaneye girip
12:52
And that is just to walk into a library
213
760426
2611
12:55
and take out a library book.
214
763061
2095
bir kütüphane kitabını çıkarmak içindi.
12:57
Merely by making
the single decision to leave,
the single decision to leave,
215
765180
3976
Yalnızca gitmek için
tek bir karar vererek
tek bir karar vererek
13:01
her parents assured that their daughter
would get access to books.
would get access to books.
216
769180
4039
ailesi kızlarının kitaplara
erişebileceğini garanti etti.
erişebileceğini garanti etti.
13:05
And if you're going to become
a Nobel laureate,
a Nobel laureate,
217
773727
2738
Eğer Nobel ödülü kazanacaksanız
13:08
it helps to get a book now and then.
218
776489
1944
arada bir kitap almak yardımcı olur.
13:10
You know, it helps.
219
778457
1267
Bilirsiniz, yardımcı olur.
13:13
Music as we know it was reshaped
by the Great Migration.
by the Great Migration.
220
781505
4391
Bildiğimiz kadarıyla müzik Büyük Göç
tarafından yeniden şekillendirildi.
tarafından yeniden şekillendirildi.
13:19
As they came North,
they brought with them,
they brought with them,
221
787434
2491
Kuzey'e geldiklerinde
yanlarında, kalplerinde
ve anılarında atalarını yaşatan,
ve anılarında atalarını yaşatan,
13:21
on their hearts and in their memories,
222
789949
2707
13:24
the music that had sustained
the ancestors --
the ancestors --
223
792680
3094
maneviyatlarını ve onları nesiller boyunca
sürdüren Gospel Müziğini getirdiler.
sürdüren Gospel Müziğini getirdiler.
13:27
the blues music, the spirituals
and the gospel music
and the gospel music
224
795798
3897
13:31
that had sustained them
through the generations.
through the generations.
225
799719
2444
13:34
And they converted this music
into whole new genres of music.
into whole new genres of music.
226
802751
4270
Bu müziği yepyeni müzik
türlerine dönüştürdüler.
türlerine dönüştürdüler.
13:39
And got the chance to record this music,
227
807045
3008
Sonra bu müziği,
13:42
this new music that they were creating,
228
810077
2079
yarattıkları bu yeni müziği kaydetme
13:44
and to spread it throughout the world.
229
812180
2142
ve tüm dünyaya yayma şansı yakaladılar.
13:47
Without the Great Migration,
"Motown" would not have existed.
"Motown" would not have existed.
230
815807
3388
Büyük Göç olmasaydı
Motown kayıt şirketi var olmazdı.
Motown kayıt şirketi var olmazdı.
13:51
The founder, Berry Gordy,
his parents were from Georgia.
his parents were from Georgia.
231
819843
2976
Kurucusu Berry Gordy'nin
ailesi Georgia'dandı.
ailesi Georgia'dandı.
13:54
They migrated to Detroit.
232
822843
1603
Detroit'e göç ettiler.
13:56
And when he got to be a grown man,
he decided he wanted to go into music.
he decided he wanted to go into music.
233
824470
3694
Yetişkin bir adam olduğunda, müzik
sektörüne girmek istediğine karar verdi.
sektörüne girmek istediğine karar verdi.
14:00
But he didn't have the wherewithal
to go all over the country
to go all over the country
234
828188
3372
Fakat ülkenin en iyi yeteneklerini
aramak için nereye gideceğini bilmiyordu.
aramak için nereye gideceğini bilmiyordu.
14:03
looking for the best talent,
235
831584
1580
14:05
and it turned out he didn't have to.
236
833188
2265
Sonra buna mecbur olmadığı ortaya çıktı.
Fark etti ki çevresi
Büyük Göç'ün çocuklarıyla,
Büyük Göç'ün çocuklarıyla,
14:07
It turned out that there he was,
237
835477
1909
14:09
surrounded by children
of the Great Migration
of the Great Migration
238
837410
3023
yolculukları sırasında bu müzik türünü
oluşturanların çocuklarıyla doluydu.
oluşturanların çocuklarıyla doluydu.
14:12
whose parents had brought this music up
with them during the journey.
with them during the journey.
239
840457
3404
14:16
And among those children
were these three girls,
were these three girls,
240
844822
3453
Bu çocuklar arasında bu üç kız vardı:
14:20
there was Mary Wilson,
241
848299
1886
Mary Wilson,
14:23
Florence Ballard
242
851292
1326
Florence Ballard
14:25
and there was a third one:
243
853405
1407
ve üçüncüsü,
14:27
Diana Ross.
244
855478
1150
Diana Ross
14:29
We might not know Diana Ross' name
had there been no Great Migration.
had there been no Great Migration.
245
857111
4789
Büyük Göç olmadan,
Diana Ross'un adını bilmiyor olabilirdik.
Diana Ross'un adını bilmiyor olabilirdik.
14:33
Because like a lot of Americans
and a lot of human beings in general,
and a lot of human beings in general,
246
861925
3665
Çünkü birçok Amerikalı
ve genel olarak pek çok insan gibi
ve genel olarak pek çok insan gibi
14:37
she might not have existed
because her parents might not have met.
because her parents might not have met.
247
865614
2852
anne babası bir araya gelmediği
için var olamayabilirdi.
için var olamayabilirdi.
14:40
Her mother was from Alabama,
248
868769
2206
Annesi Albamalı,
14:42
father from West Virginia,
249
870999
1746
babası Virginia'dandı.
14:44
they migrated to Detroit, different years,
250
872769
3403
Farklı yıllarda Detroit'e göç etmişler,
14:48
met, married, had her and her siblings,
251
876196
3167
tanışmış, evlenmiş, o ve kardeşleri doğmuş
14:51
and thus a legend was born.
252
879387
2349
böylece bir efsane doğmuş oldu.
14:54
Jazz was a creation
of the Great Migration.
of the Great Migration.
253
882705
3778
Caz, Büyük Göç'ün eseriydi.
14:58
And one of the greatest gifts
of the Great Migration.
of the Great Migration.
254
886507
3666
Büyük Göç'ün
en büyük armağanlarından biriydi.
en büyük armağanlarından biriydi.
15:02
Starting with Louis Armstrong,
who was born in Louisiana
who was born in Louisiana
255
890197
3629
Louisiana’da doğmuş,
Illinois Merkez Demiryolu’ndan
Illinois Merkez Demiryolu’ndan
15:06
and migrated on the Illinois
Central Railroad to Chicago,
Central Railroad to Chicago,
256
894243
4016
Chicago’ya göç eden, daima içinde bulunan
15:10
where he got the chance
to build on the talent
to build on the talent
257
898283
3403
yetenek üzerine ekleme yapma
şansını yakalayan
şansını yakalayan
15:13
that was within him all along.
258
901710
2000
Louis Armstrong'la başlayalım.
15:16
Miles Davis.
259
904267
1254
Miles Davis.
15:17
His parents were from Arkansas.
260
905545
2055
Ailesi Arkansaslıydı.
15:19
They migrated to southern Illinois,
261
907624
2817
Daima içinde bulunan,
15:22
where he would get the chance
to build on the talents
to build on the talents
262
910465
2871
Arkansas'ın pamuk ülkesinde
15:25
that were within him all along
263
913360
2311
akıp giden yetenekleri
15:27
but which could have gone fallow
in the cotton country of Arkansas.
in the cotton country of Arkansas.
264
915695
4394
geliştirme şansı yakaladığı
Güney Illinois'ye göç ettiler.
Güney Illinois'ye göç ettiler.
15:34
John Coltrane.
265
922124
1174
John Coltrane.
15:36
He migrated at the age of 16
266
924029
2841
16 yaşında Kuzey Carolina'dan
15:38
from North Carolina to Philadelphia,
267
926894
3389
Philadelphia'ya göç etti,
15:42
where, upon arrival in Philadelphia,
he got his first alto sax.
he got his first alto sax.
268
930307
4586
Philadelphia'ya vardıktan sonra
ilk alto saksafonunu aldı.
ilk alto saksafonunu aldı.
15:47
And there are lovers of jazz
who cannot imagine a world
who cannot imagine a world
269
935362
3468
John Coltrane'in
bir saksafon edinemediği
bir saksafon edinemediği
15:50
without John Coltrane
having gotten a hold of a saxophone.
having gotten a hold of a saxophone.
270
938854
3476
dünyayı hayal edemeyen
caz severler de var.
caz severler de var.
15:56
Thelonious Monk.
271
944027
1150
Thelonious Monk.
15:58
Michael Jackson.
272
946345
1150
Michael Jackson.
16:00
Jesse Owens.
273
948138
1150
Jesse Owens.
16:01
Prince.
274
949821
1269
Prince.
16:03
August Wilson.
275
951114
1150
August Wilson.
16:04
Richard Wright.
276
952567
1374
Richard Wright.
16:05
Ralph Ellison.
277
953965
1150
Ralph Ellison.
16:07
Michelle Obama.
278
955711
1270
Michelle Obama.
16:09
These are all a few
of the millions of people
of the millions of people
279
957941
5048
Bunların hepsi, göç etme kararının
16:15
who were products
of the single decision to migrate.
of the single decision to migrate.
280
963013
3912
ürünü olan milyonlarca insandan birkaçı.
16:20
The people of the Great Migration
281
968769
1992
Büyük Göç halkı,
16:22
met with tremendous
resistance in the North.
resistance in the North.
282
970785
2507
Kuzey'de muazzam bir direnişle karşılaştı.
16:25
And they were not able to defeat
all social injustice.
all social injustice.
283
973809
4555
Tüm sosyal adaletsizlikleri yenemediler.
16:31
But one person
284
979275
1825
Ancak bir kişi,
16:33
added to another person,
285
981124
2095
bir başkası daha,
16:35
added to another person,
286
983243
1643
bir başkası daha derken
16:36
multiplied by millions,
287
984910
3055
milyonlar çoğalarak
16:39
were able to become the advance guard
of the civil rights movement.
of the civil rights movement.
288
987989
4926
medeni haklar hareketinin
öncüsü olabildi.
öncüsü olabildi.
16:45
One person added to another person,
289
993471
2881
Bir kişi, bir başkasına
16:48
added to another person,
290
996376
1611
bir başkası daha derken,
16:50
multiplied by millions,
291
998011
1158
milyonlara çoğalarak,
16:51
acting on a single decision,
292
999193
2349
tek bir kararla hareket ederek
16:53
were able to change the region
that they had been forced to flee.
that they had been forced to flee.
293
1001566
4735
kaçmaya zorlandıkları
bölgeyi değiştirebildiler.
bölgeyi değiştirebildiler.
17:00
They had more power in leaving
294
1008136
2943
Ayrılarak, kaldıklarında sahip oldukları
güçten daha fazla güce sahip oldular.
güçten daha fazla güce sahip oldular.
17:03
than by staying.
295
1011376
1150
17:06
By their actions,
296
1014703
1404
Davranışlarıyla,
17:08
these people who had absolutely nothing
297
1016131
3834
kesinlikle hiçbir şeyi olmayan bu insanlar
17:11
were able to do what a president
of the United States,
of the United States,
298
1019989
3954
Amerika Birleşik Devletleri başkanı
17:15
Abraham Lincoln, was not able to do.
299
1023967
2649
Abraham Lincoln’ün
yapamadığını yapabildiler.
yapamadığını yapabildiler.
17:19
These people, by their actions,
300
1027586
3071
Bu insanlar kendi eylemleriyle,
Özgürlük Bildirgesi'nin
yapamadığını yapabildiler.
yapamadığını yapabildiler.
17:22
were able to do
301
1030681
1169
17:23
what the Emancipation
Proclamation could not do.
Proclamation could not do.
302
1031874
3267
17:28
These people, by their actions,
303
1036411
3373
Bu insanlar hareketleriyle,
17:31
were able to do what the powers that be,
304
1039808
3399
Kuzey ve Güney güçlerinin yapamadıklarını
17:35
North and South,
305
1043231
2325
17:37
could not or would not do.
306
1045580
2777
veya yapmadıklarını yapabildiler.
Kendilerini özgür kıldılar.
17:41
They freed themselves.
307
1049618
1491
17:43
Thank you.
308
1051991
1174
Teşekkürler.
17:45
(Applause)
309
1053189
6034
(Alkışlar)
Teşekkürler.
17:51
Thank you.
310
1059247
1151
(Alkışlar)
17:52
(Applause)
311
1060422
1935
ABOUT THE SPEAKER
Isabel Wilkerson - Journalist, authorThe author of "The Warmth of Other Suns," the story of the Great Migration, Isabel Wilkerson is a Pulitzer-winning journalist who uses narrative history to bring to light our shared humanity.
Why you should listen
Pulitzer Prize winner Isabel Wilkerson devoted 15 years to the research and writing of The Warmth of Other Suns. She interviewed more than 1,200 people, unearthed archival works and gathered the voices of the famous and the unknown to tell the epic story of the Great Migration, one of the biggest underreported stories of the 20th century and one of the largest migrations in American history.
The book was named to more than 30 Best of the Year lists, won the National Book Critics Circle Award, among other honors, and made national news when President Obama chose it for summer reading in 2011. In 2012, the New York Times named The Warmth of Other Suns to its list of the best nonfiction books of all time.
Wilkerson won the Pulitzer Prize for her work as Chicago Bureau Chief of the New York Times, making her the first black woman in the history of American journalism to win a Pulitzer and the first African-American to win for individual reporting.
Isabel Wilkerson | Speaker | TED.com