TED2013
Stewart Brand: The dawn of de-extinction. Are you ready?
Stewart Brand: Nesli tükenmiş türleri yeniden canlandırma ufukta. Buna hazır mısınız?
Filmed:
Readability: 4.7
2,072,185 views
İnsanoğlunun tarihi boyunca, birçok türün soylarının tükenmesine yol açtık: Göçmen güvercin, Doğu panteri, Dodo... Fakat şimdi, diyor Stewart Brand, insanlığın yok ettiği bu türleri geri getirecek teknoloji (ve biyolojiye) sahibiz. Peki yapmalı mıyız? Hangilerini? Stewart Brand, cevabı belki düşündüğünüzden de yakın olan büyük bir soru soruyor.
Stewart Brand - Environmentalist, futurist
Since the counterculture '60s, Stewart Brand has been creating our internet-worked world. Now, with biotech accelerating four times faster than digital technology, Stewart Brand has a bold new plan ... Full bio
Since the counterculture '60s, Stewart Brand has been creating our internet-worked world. Now, with biotech accelerating four times faster than digital technology, Stewart Brand has a bold new plan ... Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
Now, extinction is a different kind of death.
0
950
5062
Neslin tükenmesi, ölümün farklı bir şekli.
00:21
It's bigger.
1
6012
2623
Daha fazlası.
00:24
We didn't really realize that until 1914,
2
8635
3080
1914 yılına kadar bunu pek fark edemedik,
00:27
when the last passenger pigeon, a female named Martha,
3
11715
3215
Martha adında nesli tükenmiş
dişi bir göçmen güvercin
dişi bir göçmen güvercin
00:30
died at the Cincinnati zoo.
4
14930
3018
Cincinnati hayvanat bahçesinde ölene dek.
00:33
This had been the most abundant bird in the world
5
17948
3541
Bu tür, Kuzey Amerika'da 6 milyon yıldır yaşayan
00:37
that'd been in North America for six million years.
6
21489
3607
dünyada oldukça bol olan bir türdü.
00:40
Suddenly it wasn't here at all.
7
25096
3305
Birden, hiçbir şekilde bulunmaz oldu.
00:44
Flocks that were a mile wide and 400 miles long
8
28401
4077
Bir mil genişliğinde ve 400 mil uzunluğundaki sürüleri
00:48
used to darken the sun.
9
32478
2647
tepemizdeki güneşi karartırdı.
00:51
Aldo Leopold said this was a biological storm,
10
35125
3070
Aldo Leopold bunun biyolojik bir kasırga,
00:54
a feathered tempest.
11
38195
2805
bir tüylü fırtına olduğunu söyler.
00:56
And indeed it was a keystone species
12
41000
2444
Ve gerçekten de bu tür doğudaki
00:59
that enriched the entire eastern deciduous forest,
13
43444
4016
tüm yaprak döken ormanları zenginleştiren
anahtar bir tür oldu,
anahtar bir tür oldu,
01:03
from the Mississippi to the Atlantic,
14
47460
2284
Mississippi’den Atlantik’e,
01:05
from Canada down to the Gulf.
15
49744
3315
Kanada'dan Körfez Akıntısı'na kadar.
01:08
But it went from five billion birds to zero in just a couple decades.
16
53059
3313
Fakat yalnızca birkaç on yıl içinde sayıları
01:12
What happened?
17
56372
1200
beş milyardan sıfıra düştü. Ne mi oldu?
01:13
Well, commercial hunting happened.
18
57572
2153
Ticari avcılık oldu.
01:15
These birds were hunted for meat that was sold by the ton,
19
59725
3959
Ton başına satılan etleri için avlandılar
01:19
and it was easy to do because when those big flocks
20
63684
2320
ve bunu yapmak oldukça kolaydı, çünkü bu koca sürüler
01:21
came down to the ground, they were so dense
21
66004
2272
yere indiklerinde oldukça yoğun oldukları için
01:24
that hundreds of hunters and netters could show up
22
68276
2368
yüzlerce avcı ve tuzakçı birden ortaya çıkıp
01:26
and slaughter them by the tens of thousands.
23
70644
3006
bu kuşların on binlercesini katledebilirdi.
01:29
It was the cheapest source of protein in America.
24
73650
3018
Amerika'daki en ucuz protein kaynağı bu kuşlardı.
01:32
By the end of the century, there was nothing left
25
76668
1975
Yüzyılın sonuna kadar, müze numune çekmecelerindeki
01:34
but these beautiful skins in museum specimen drawers.
26
78643
4840
bu güzel postlarından başka hiçbir şey kalmamıştı.
Hikâyenin bir de diğer yönü var.
01:39
There's an upside to the story.
27
83483
1875
01:41
This made people realize that the same thing
28
85358
1914
Bu olay insanların, aynı şeyin Amerikan bizonlarının
01:43
was about to happen to the American bison,
29
87272
2492
başına gelmek üzere olduğunu
fark etmesini sağladı
fark etmesini sağladı
01:45
and so these birds saved the buffalos.
30
89764
3405
ve bu kuşlar bufaloları kurtarmış oldu.
01:49
But a lot of other animals weren't saved.
31
93169
1674
Fakat birçok diğer hayvan kurtarılamadı.
01:50
The Carolina parakeet was a parrot that lit up backyards everywhere.
32
94843
4791
Carolina papağanları her yerde evlerin arka bahçelerini renklendirirdi.
Tüyleri için tükenene kadar avlandılar.
01:55
It was hunted to death for its feathers.
33
99634
2346
01:57
There was a bird that people liked on the East Coast called the heath hen.
34
101980
3102
Doğu yakasında insanların sevdiği Step Tavuğu isimli bir kuş vardı.
02:00
It was loved. They tried to protect it. It died anyway.
35
105082
3009
Çok seviliyordu. Korumaya çalıştılar, fakat yine de tükendi.
02:03
A local newspaper spelled out, "There is no survivor,
36
108091
3374
Bir yerel gazete, "Hayatta kalan yok,
02:07
there is no future, there is no life to be recreated in this form ever again."
37
111465
4817
bir gelecek yok, bu biçimde yeniden hayata dönecek bir canlı yok." diyecekti.
Bu olaylardan duyulan derin bir trajedi var ve insanların
02:12
There's a sense of deep tragedy that goes with these things,
38
116282
2671
çok sevdiği birçok kuşun başına aynı şey geldi.
02:14
and it happened to lots of birds that people loved.
39
118953
2425
Birçok memelinin de.
02:17
It happened to lots of mammals.
40
121378
2208
Bir diğer önemli tür de ünlü bir hayvan olan
02:19
Another keystone species is a famous animal
41
123586
2623
Avrupa yaban öküzleri.
02:22
called the European aurochs.
42
126209
2065
Yakınlarda onlarla ilgili bir film yaptılar.
02:24
There was sort of a movie made about it recently.
43
128274
2455
Yaban öküzleri bizona benzerdi.
02:26
And the aurochs was like the bison.
44
130729
2608
02:29
This was an animal that basically kept the forest
45
133337
3180
Bu hayvanlar, İspanya'dan Kore'ye kadar
02:32
mixed with grasslands across the entire Europe and Asian continent,
46
136517
5052
bütün Avrupa ve Asya ormanlarının
çayırlık kalmasını
çayırlık kalmasını
sağlayan hayvanlardı.
02:37
from Spain to Korea.
47
141569
2344
Bu hayvanların kayıtları Lascaux
02:39
The documentation of this animal goes back
48
143913
2128
02:41
to the Lascaux cave paintings.
49
146041
3225
mağara resimlerine dek gider.
Soyların tükenişi hâlen devam ediyor.
02:45
The extinctions still go on.
50
149266
2192
02:47
There's an ibex in Spain called the bucardo.
51
151458
3029
İspanya'da Bucardo denilen bir yaban keçisi vardır.
2000 yılında soyları tükendi.
02:50
It went extinct in 2000.
52
154487
2346
02:52
There was a marvelous animal, a marsupial wolf
53
156833
2757
Avusturalya'nın güneyinde, Tazmanya'da Tazmanya kaplanı denilen,
02:55
called the thylacine in Tasmania, south of Australia,
54
159590
3731
Thylacine isminde bir keseli kurt olan
fevkalade bir hayvan vardır.
02:59
called the Tasmanian tiger.
55
163321
2070
03:01
It was hunted until there were just a few left to die in zoos.
56
165391
4318
Hayvanat bahçelerinde ölmek üzere kalan birkaçı dışında hepsi avlandı.
03:05
A little bit of film was shot.
57
169709
3036
Kısa bir görüntüleri var.
(Video)
03:19
Sorrow, anger, mourning.
58
183593
5257
Keder, kızgınlık, matem.
03:24
Don't mourn. Organize.
59
188850
3156
Yas tutmayın, organize olun.
03:27
What if you could find out that, using the DNA in museum specimens,
60
192006
3619
Müze örneklerindeki DNA'yı kullanarak
03:31
fossils maybe up to 200,000 years old
61
195625
2997
belki 200 bin yaşındaki fosilleri,
03:34
could be used to bring species back,
62
198622
2438
türleri geri getirebilmek için kullanabilseydiniz
ne yapardınız? Nereden başlardınız?
03:36
what would you do? Where would you start?
63
201060
1624
03:38
Well, you'd start by finding out if the biotech is really there.
64
202684
2914
Böyle bir biyoteknolojinin gerçekten olup olmadığını öğrenerek başlardınız.
Ben, DNA Direct isimli bir biyoteknoloji şirketi
03:41
I started with my wife, Ryan Phelan,
65
205598
2092
03:43
who ran a biotech business called DNA Direct,
66
207690
3134
yöneten eşim Ryan Phelan ile
03:46
and through her, one of her colleagues, George Church,
67
210824
4049
ve onun aracılığıyla bir meslektaşı,
kendisi de göçmen güvercinlere saplantılı olan
03:50
one of the leading genetic engineers
68
214873
2695
ve üzerinde çalıştığı metotların
03:53
who turned out to be also obsessed with passenger pigeons
69
217568
3009
bunu hakikaten yapabileceğine inanan
03:56
and a lot of confidence
70
220577
1611
genetik mühendisi George Church ile
03:58
that methodologies he was working on
71
222188
2312
başladım.
04:00
might actually do the deed.
72
224500
2089
04:02
So he and Ryan organized and hosted a meeting
73
226589
3255
Böylece, o ve Ryan Harvard'daki Wyss Enstitüsü'nde,
04:05
at the Wyss Institute in Harvard bringing together
74
229844
2264
göçmen güvercin uzmanlarını,
04:08
specialists on passenger pigeons, conservation ornithologists, bioethicists,
75
232108
4611
koruma kuşbilimcilerini, biyoetikçileri bir araya getiren bir toplantı düzenlediler
04:12
and fortunately passenger pigeon DNA had already been sequenced
76
236719
4113
ve şanslıyız ki göçmen kuş DNA'sı
04:16
by a molecular biologist named Beth Shapiro.
77
240832
3291
Beth Shapiro isimli bir moleküler biyolog tarafından
halihazırda çıkarılmıştı.
halihazırda çıkarılmıştı.
04:20
All she needed from those specimens at the Smithsonian
78
244123
2879
Tek ihtiyacı Smithsonian'daki numunelerin
04:22
was a little bit of toe pad tissue,
79
247002
2655
ayaklarından küçük bir doku örneğiydi,
04:25
because down in there is what is called ancient DNA.
80
249657
3383
çünkü oradan eski DNA örneğine ulaşılabilir.
04:28
It's DNA which is pretty badly fragmented,
81
253040
2972
Bu DNA kötü bir şekilde parçalanmış halde olmasına rağmen,
04:31
but with good techniques now, you can basically reassemble the whole genome.
82
256012
4892
bugün iyi tekniklerle bütün genom yeniden bir araya getirilebilir.
04:36
Then the question is, can you reassemble,
83
260904
2321
Sonraki soru şu, bu genom ile
04:39
with that genome, the whole bird?
84
263225
2495
bütün kuş tekrar bir araya getirilebilir mi?
04:41
George Church thinks you can.
85
265720
2504
George Church getirilebileceğini düşünüyor.
04:44
So in his book, "Regenesis," which I recommend,
86
268224
3065
Kitabı Yeniden Doğuş'ta, ki öneririm,
04:47
he has a chapter on the science of bringing back extinct species,
87
271289
3463
soyu tükenmiş türlerin yeniden canlandırılmasının bilimi üzerine bir bölüm var
04:50
and he has a machine called
88
274752
1536
ve Church'ün
04:52
the Multiplex Automated Genome Engineering machine.
89
276288
3448
Çoklu Otomatik Genom Mühendisliği isimli bir makinesi var.
04:55
It's kind of like an evolution machine.
90
279736
1734
Bir tür evrim makinesi gibi.
04:57
You try combinations of genes that you write
91
281470
2706
Hücre seviyesinde yazdığınız genlerin
05:00
at the cell level and then in organs on a chip,
92
284176
3240
kombinasyonlarını deniyorsunuz ve sonra devredeki organlarda
05:03
and the ones that win, that you can then put
93
287416
1909
deniyorsunuz ve başarılı olanları
05:05
into a living organism. It'll work.
94
289325
2697
canlı organizmalar üzerinde deniyorsunuz. Çalışıyor.
05:07
The precision of this, one of George's famous unreadable slides,
95
292022
3194
Bu işlemin keskinliği, George'un ünlü okunamaz slaytlarından biri,
05:11
nevertheless points out that there's a level of precision here
96
295216
4599
gösteriyor ki bireysel baz çifti seviyesinde
05:15
right down to the individual base pair.
97
299815
2566
bir keskinlik söz konusu.
05:18
The passenger pigeon has 1.3 billion base pairs in its genome.
98
302381
4139
Göçmen güvencinlerin genomunda 1,3 milyar baz çifti mevcut.
05:22
So what you're getting is the capability now
99
306520
3005
Bir geni, o genin farklı bir varyantıyla
05:25
of replacing one gene with another variation of that gene.
100
309525
3525
değiştirme olanağına sahip oluyoruz.
05:28
It's called an allele.
101
313050
1903
Buna alel gen deniyor.
05:30
Well that's what happens in normal hybridization anyway.
102
314953
2850
Normal hibritleşmede olan da zaten budur.
05:33
So this is a form of synthetic hybridization of the genome
103
317803
3191
Yani bizim yaptığımız soyu tükenmiş türün
05:36
of an extinct species
104
320994
1880
genlerini yapay bir şekilde
05:38
with the genome of its closest living relative.
105
322874
3530
türün yaşayan en yakın akrabasının
genleriyle hibritleştirmek.
genleriyle hibritleştirmek.
05:42
Now along the way, George points out that
106
326404
2715
Bu süreçte George, teknolojisinin,
05:45
his technology, the technology of synthetic biology,
107
329119
3811
sentetik biyoloji teknolojisinin,
05:48
is currently accelerating at four times the rate of Moore's Law.
108
332930
3806
günümüzde Moore Kanunu'nun dört katı bir hızda ilerlediğine dikkat çekiyor.
05:52
It's been doing that since 2005, and it's likely to continue.
109
336736
4288
2005'ten beri böyle ve böyle
devam edecek gibi görünüyor.
devam edecek gibi görünüyor.
05:56
Okay, the closest living relative of the passenger pigeon
110
341024
2704
Göçmen güvercinlerin yaşayan en yakın akrabası
05:59
is the band-tailed pigeon. They're abundant. There's some around here.
111
343728
3294
bant kuyruklu güvercin. Bol sayıdalar.
Çevrede biraz varlar.
Çevrede biraz varlar.
06:02
Genetically, the band-tailed pigeon already is
112
347022
4088
Genetik olarak bant kuyruklu güvercin zaten
06:07
mostly living passenger pigeon.
113
351110
2368
büyük oranda yaşayan bir göçmen güvercin.
06:09
There's just some bits that are band-tailed pigeon.
114
353478
2435
Sadece birkaç parçası bant kuyruklu güvercin.
06:11
If you replace those bits with passenger pigeon bits,
115
355913
2744
Bu parçaları göçmen güvercin parçalarıyla değiştirirsek,
06:14
you've got the extinct bird back, cooing at you.
116
358657
4215
soyu tükenmiş türü yeniden size öterken buluyorsunuz.
06:18
Now, there's work to do.
117
362872
1908
Ancak, daha yapılacak iş var.
06:20
You have to figure out exactly what genes matter.
118
364780
2714
Tam olarak hangi genlerin mühim olduğu bulunmalı.
06:23
So there's genes for the short tail in the band-tailed pigeon,
119
367494
2642
Bant kuyruklu güvercinde kısa kuyruk için,
06:26
genes for the long tail in the passenger pigeon,
120
370136
2700
göçmen güvercinde uzun kuyruk için genler var
06:28
and so on with the red eye, peach-colored breast, flocking, and so on.
121
372836
3558
ve kırmızı göz, şeftali rengi göğüs, sürüleşme ve diğerleri için de böyle.
06:32
Add them all up and the result won't be perfect.
122
376394
2871
Hepsini toplayınca, sonuç mükemmel olmuyor.
06:35
But it should be be perfect enough,
123
379265
1978
Fakat yeterince mükemmel sayılır,
06:37
because nature doesn't do perfect either.
124
381243
2646
çünkü zaten doğanın kendisi de mükemmel değil.
06:39
So this meeting in Boston led to three things.
125
383889
4176
Boston'daki bu toplantı üç şeye yol açtı.
06:43
First off, Ryan and I decided to create a nonprofit
126
388065
3546
Öncelikle, Ryan ve ben Dirilt ve Yenile isimli
06:47
called Revive and Restore that would push de-extinction generally
127
391611
3653
kâr amacı gütmeyen, genel olarak
soy diriltmeyi destekleyen,
soy diriltmeyi destekleyen,
06:51
and try to have it go in a responsible way,
128
395264
3151
bunu sorumlu bir şekilde yapmak isteyen
bir organizasyon kurduk
bir organizasyon kurduk
06:54
and we would push ahead with the passenger pigeon.
129
398415
3288
ve göçmen kuşlarla işe başlayacaktık.
06:57
Another direct result was a young grad student named Ben Novak,
130
401703
4065
Bir diğer direkt sonuç, 14 yaşından beri
göçmen güvercinlere saplantılı olan
göçmen güvercinlere saplantılı olan
07:01
who had been obsessed with passenger pigeons since he was 14
131
405768
3256
Ben Novak isimli genç
bir yüksek lisans öğrencisiydi,
bir yüksek lisans öğrencisiydi,
07:04
and had also learned how to work with ancient DNA,
132
409024
3063
eski DNA ile çalışmayı öğrenmişti ve
07:07
himself sequenced the passenger pigeon,
133
412087
3311
tek başına, ailesi ve arkadaşlarından
aldığı paralarla
aldığı paralarla
07:11
using money from his family and friends.
134
415398
2615
göçmen güvercinlerin genlerini sıralamıştı.
07:13
We hired him full-time.
135
418013
2147
Onu tam zamanlı işe aldık.
07:16
Now, this photograph I took of him last year at the Smithsonian,
136
420160
3664
Geçen yıl Smithsonian'da
çektiğim bu fotoğrafında
çektiğim bu fotoğrafında
07:19
he's looking down at Martha,
137
423824
2231
Martha'ya,
07:21
the last passenger pigeon alive.
138
426055
2785
yaşamış son göçmen kuşa bakmakta.
07:24
So if he's successful, she won't be the last.
139
428840
2735
Eğer başarılı olursa, Martha son olmayacak.
07:27
The third result of the Boston meeting was the realization
140
431575
2882
Boston toplantısının üçüncü sonucu,
07:30
that there are scientists all over the world
141
434457
1833
dünyanın her yanında
soyların yeniden doğuşu
soyların yeniden doğuşu
07:32
working on various forms of de-extinction,
142
436290
1974
üzerine farklı şekillerde çalışan bilim adamlarının olduğunu,
07:34
but they'd never met each other.
143
438264
1815
fakat birbirleriyle hiç çalışmadıklarını
fark etmek oldu.
fark etmek oldu.
07:35
And National Geographic got interested
144
440079
1984
Ve National Geographic konuyla ilgilenmişti,
07:37
because National Geographic has the theory that
145
442063
2483
çünkü National Geographic'in
07:40
the last century, discovery was basically finding things,
146
444546
3373
geçen yüzyılda keşiflerin yalnızca
bir şeyleri bulmak olduğu,
bir şeyleri bulmak olduğu,
07:43
and in this century, discovery is basically making things.
147
447919
4077
bu yüzyılda ise bir şeyleri yapmak olduğu
üzerine bir teorisi var.
üzerine bir teorisi var.
07:47
De-extinction falls in that category.
148
451996
1824
Soyların yeniden canlandırılması
bu kategoriye giriyor.
bu kategoriye giriyor.
07:49
So they hosted and funded this meeting. And 35 scientists,
149
453820
3834
Bu yüzden, bu toplantıyı düzenleyip finanse ettiler.
07:53
they were conservation biologists and molecular biologists,
150
457654
3280
Ve 35 bilim adamı, koruma biyologları ve moleküler biyologlar
07:56
basically meeting to see if they had work to do together.
151
460934
3416
birlikte çalışabilecekleri bir şey var mı diye
görmek için bir araya geldiler.
görmek için bir araya geldiler.
08:00
Some of these conservation biologists are pretty radical.
152
464350
2366
Bu koruma biyologlarının bazıları oldukça radikal.
08:02
There's three of them who are not just re-creating ancient species,
153
466716
3562
Bunlardan üçü yalnızca eski türleri
yeniden yaratmakla kalmayıp,
yeniden yaratmakla kalmayıp,
08:06
they're recreating extinct ecosystems
154
470278
3121
kuzey Sibirya, Hollanda ve Hawaii'de
08:09
in northern Siberia, in the Netherlands, and in Hawaii.
155
473399
3868
eski ekosistemleri de yeniden canlandırıyorlardı.
08:13
Henri, from the Netherlands,
156
477267
2275
Hollanda'dan Henri,
08:15
with a Dutch last name I won't try to pronounce,
157
479542
2691
Flemenkçe soyadını telaffuz etmeyi denemeyeceğim,
08:18
is working on the aurochs.
158
482233
2245
yaban öküzleri üzerine çalışıyor.
08:20
The aurochs is the ancestor of all domestic cattle,
159
484478
4353
Yaban öküzleri bütün evcil sığırların atasıdır,
08:24
and so basically its genome is alive, it's just unevenly distributed.
160
488831
5574
dolayısıyla genleri yaşamakta,
sadece eşit dağılmamış durumda.
sadece eşit dağılmamış durumda.
08:30
So what they're doing is working with seven breeds
161
494405
2414
Yapmaya çalıştıkları şey, yukarıdaki Maremmana primitivo gibi
08:32
of primitive, hardy-looking cattle like that Maremmana primitivo on the top there
162
496819
4755
ilkel, sert görünümlü yedi cins üzerinde çalışarak
08:37
to rebuild, over time, with selective back-breeding,
163
501574
3465
zamanla, seçici geriye doğru çiftleştirmeyle
yaban öküzlerini
yaban öküzlerini
08:40
the aurochs.
164
505039
2063
yeniden dünyaya getirmek.
08:43
Now, re-wilding is moving faster in Korea
165
507102
3033
Yeniden yabanlaştırma Kore'de
08:46
than it is in America,
166
510135
1859
Amerika'dan daha hızlı ilerliyor
08:47
and so the plan is, with these re-wilded areas all over Europe,
167
511994
3660
ve plan da, Avrupa'nın her yanındaki bu yabanlaştırılmış alanları
08:51
they will introduce the aurochs to do its old job,
168
515654
3208
eski işlerini yapmaları için
yaban öküzlerine tanıştırmak,
yaban öküzlerine tanıştırmak,
08:54
its old ecological role,
169
518862
1942
eski ekolojik rolü olan
08:56
of clearing the somewhat barren, closed-canopy forest
170
520804
3259
bir bakıma çorak, kapalı ormanı temizlemek için
08:59
so that it has these biodiverse meadows in it.
171
524063
3811
ve böylece orada biyolojik çeşitliliğe sahip çayırlar olacaktır.
09:03
Another amazing story
172
527874
1815
Bir diğer şaşırtıcı hikâye de,
09:05
came from Alberto Fernández-Arias.
173
529689
3398
Alberto Fernández-Arias'dan geldi.
09:08
Alberto worked with the bucardo in Spain.
174
533087
3319
Alberto, İspanya'da Bucardo keçileri üzerine çalışmıştı.
09:12
The last bucardo was a female named Celia
175
536406
2833
Son Bucardo, Celia isimli bir dişiydi,
09:15
who was still alive, but then they captured her,
176
539239
4563
hâlâ yaşıyordu, sonra onu yakaladılar,
09:19
they got a little bit of tissue from her ear,
177
543802
2412
kulağından küçük bir doku örneği aldılar,
09:22
they cryopreserved it in liquid nitrogen,
178
546214
3184
dokuyu dondurarak sıvı azot içerisinde sakladılar,
09:25
released her back into the wild,
179
549398
1786
keçiyi yeniden yabana saldılar,
09:27
but a few months later, she was found dead under a fallen tree.
180
551184
3750
fakat birkaç ay sonra, düşmüş bir ağacın altında ölü bulundu.
09:30
They took the DNA from that ear,
181
554934
2608
O kulaktan DNA'sını çıkardılar,
09:33
they planted it as a cloned egg in a goat,
182
557542
3440
klonlanmış yumurtasını bir keçiye naklettiler,
09:36
the pregnancy came to term,
183
560982
2074
keçi hamile kaldı
09:38
and a live baby bucardo was born.
184
563056
2215
ve yaşayan bebek bir Bucardo doğdu.
09:41
It was the first de-extinction in history.
185
565271
2848
Bu, tarihteki ilk yeniden canlandırma oldu.
09:44
(Applause)
186
568119
3543
(Alkış)
09:47
It was short-lived.
187
571662
1227
Fakat yaşamı kısa oldu.
09:48
Sometimes interspecies clones have respiration problems.
188
572889
3638
Bazen türlerarası klonlarda
solunum problemleri ortaya çıkıyor.
solunum problemleri ortaya çıkıyor.
09:52
This one had a malformed lung and died after 10 minutes,
189
576527
3041
Buradakinin kusurlu bir ciğeri vardı ve
10 dakika içerisinde öldü.
10 dakika içerisinde öldü.
09:55
but Alberto was confident that
190
579568
3080
Fakat Alberto
09:58
cloning has moved along well since then,
191
582648
2400
klonlamanın o günden bu yana geliştiğine emindi
10:00
and this will move ahead, and eventually
192
585048
1539
ve bu olay ilerleyecek ve sonunda
10:02
there will be a population of bucardos
193
586587
2007
kuzey İspanya'nın dağlarında
10:04
back in the mountains in northern Spain.
194
588594
3257
yeniden Bucardo toplulukları olacak.
10:07
Cryopreservation pioneer of great depth is Oliver Ryder.
195
591851
3826
Hücresel saklamanın öncüsü Oliver Ryder oldu.
10:11
At the San Diego zoo, his frozen zoo
196
595677
2387
San Diego hayvanat bahçesindeki, onun donmuş hayvanat bahçesinde
10:13
has collected the tissues from over 1,000 species
197
598064
3951
son 35 yıl içerisinde 1.000'den fazla türden
10:17
over the last 35 years.
198
602015
2978
doku örnekleri toplandı.
10:20
Now, when it's frozen that deep,
199
604993
2031
O kadar soğuklukta donmuşken,
10:22
minus 196 degrees Celsius,
200
607024
2720
eksi 196 santigrat derecede,
10:25
the cells are intact and the DNA is intact.
201
609744
2632
hücreler ve DNA bozulmadan duruyor.
10:28
They're basically viable cells,
202
612376
2077
Bunlar yaşayabilecek hücreler,
10:30
so someone like Bob Lanza at Advanced Cell Technology
203
614453
3628
yani Gelişmiş Hücre Teknolojisi (Advanced Cell Tehnology)'nden Bob Lanza isimli biri
10:33
took some of that tissue from an endangered animal
204
618081
3215
soyu tehlike altındaki Javan boğasından
bir doku örneği alıp
bir doku örneği alıp
10:37
called the Javan banteng, put it in a cow,
205
621296
2194
bir ineğe yerleştirdi,
10:39
the cow went to term, and what was born
206
623490
3050
inek hamile kaldı ve
10:42
was a live, healthy baby Javan banteng,
207
626540
5081
canlı, sağlıklı bir Javan boğası doğdu,
10:47
who thrived and is still alive.
208
631621
3403
hâlâ sağlıklı ve canlıdır.
10:50
The most exciting thing for Bob Lanza
209
635024
2776
Bob Lanza için en önemlisi,
10:53
is the ability now to take any kind of cell
210
637800
2688
artık herhangi bir hücreyi alıp
10:56
with induced pluripotent stem cells
211
640488
2448
uyarılmış pluripotent kök hücrelerle
10:58
and turn it into germ cells, like sperm and eggs.
212
642936
3973
sperm ve yumurta gibi eşey hücrelerine
dönüştürebilme kabiliyetinin olmasıdır.
dönüştürebilme kabiliyetinin olmasıdır.
11:02
So now we go to Mike McGrew
213
646909
2283
İskoçya'daki Roslin Enstitüsü'nde
11:05
who is a scientist at Roslin Institute in Scotland,
214
649192
3496
bilim adamı olan Mike McGrew'e bakalım, Mike da
11:08
and Mike's doing miracles with birds.
215
652688
2304
kuşlarla mucizeler gerçekleştiriyor.
11:10
So he'll take, say, falcon skin cells, fibroblast,
216
654992
3520
Mesela, bir şahin deri hücresini,
fibroblastını alıp
fibroblastını alıp
11:14
turn it into induced pluripotent stem cells.
217
658512
2788
uyarılmış pluripotent kök hücrelere dönüştürüyor.
11:17
Since it's so pluripotent, it can become germ plasm.
218
661300
3430
Hücre öylesine ham ki, eşey hücresine dönüşebiliyor.
11:20
He then has a way to put the germ plasm
219
664730
2256
Eşey hücresini bir tavuk yumurtası embriyosuna
11:22
into the embryo of a chicken egg
220
666986
3544
yerleştirdiği bir yöntemi var
11:26
so that that chicken will have, basically,
221
670530
3271
ve böylece tavuk, basitçe
11:29
the gonads of a falcon.
222
673801
1841
bir şahinin yumurtalıklarına sahip oluyor.
11:31
You get a male and a female each of those,
223
675642
1914
Bunlardan bir erkek ve bir dişi alındığında
11:33
and out of them comes falcons.
224
677556
2941
yavruları şahin oluyor.
11:36
(Laughter)
225
680497
1959
(Gülme)
11:38
Real falcons out of slightly doctored chickens.
226
682456
5125
Biraz değiştirilmiş tavuklardan çıkan gerçek şahinler.
11:43
Ben Novak was the youngest scientist at the meeting.
227
687581
2477
Ben Novak toplantıdaki en genç bilim adamıydı.
11:45
He showed how all of this can be put together.
228
690058
2429
Bütün bunların nasıl bir araya
getirilebileceğini gösteren oydu.
getirilebileceğini gösteren oydu.
11:48
The sequence of events: he'll put together the genomes
229
692487
2546
Olaylar zinciri şöyle: Bant kuyruklu güvercin ile
11:50
of the band-tailed pigeon and the passenger pigeon,
230
695033
2378
göçmen güvercinin genlerini bir araya getiriyor,
11:53
he'll take the techniques of George Church
231
697411
2950
George Church'un tekniklerini kullanarak
11:56
and get passenger pigeon DNA,
232
700361
2281
göçmen güvercin DNA'sı elde ediyor,
11:58
the techniques of Robert Lanza and Michael McGrew,
233
702642
2685
Robert Lanza ve Michael McGrew'ün tekniklerini kullanarak
12:01
get that DNA into chicken gonads,
234
705327
2259
bu DNA'yı tavuk eşey bezlerine aktarıp
12:03
and out of the chicken gonads get passenger pigeon eggs, squabs,
235
707586
4219
o eşey bezlerinden göçmen güvercin yumurtaları, yavruları elde ediyor
12:07
and now you're getting a population of passenger pigeons.
236
711805
3486
ve sonuç olarak bir göçmen güvercin
populasyonu elde ediyorsunuz.
populasyonu elde ediyorsunuz.
12:11
It does raise the question of,
237
715291
1944
Akla şu soru geliyor,
12:13
they're not going to have passenger pigeon parents
238
717235
1973
yavrulara göçmen güvercin olmayı öğretecek
12:15
to teach them how to be a passenger pigeon.
239
719208
2626
göçmen güvercin ebeveynleri olmayacak.
12:17
So what do you do about that?
240
721834
2256
Bu konuda ne yapacaksınız?
12:19
Well birds are pretty hard-wired, as it happens,
241
724090
2673
Görünüşe göre, kuşların davranışı oldukça genetik,
12:22
so most of that is already in their DNA,
242
726763
2367
yani çoğu zaten DNA'larında,
12:25
but to supplement it, part of Ben's idea
243
729130
2784
fakat buna destek olmak için, Ben'in fikri
12:27
is to use homing pigeons
244
731914
1656
haber güvercinlerini kullanmak,
12:29
to help train the young passenger pigeons how to flock
245
733570
3170
genç göçmen güvercinlere sürü olmayı,
12:32
and how to find their way to their old nesting grounds
246
736740
2734
eski yuvalarına geri dönüş yolunu bulmayı
12:35
and feeding grounds.
247
739474
3149
ve beslenme noktalarını bulmayı öğretmek için.
12:38
There were some conservationists,
248
742623
1638
Bazı muhafazakârlar var,
12:40
really famous conservationists like Stanley Temple,
249
744261
3076
Stanley Temple gibi oldukça ünlü muhafazakârlar,
12:43
who is one of the founders of conservation biology,
250
747337
2616
kendisi koruma biyologlarının kurucularındandır
12:45
and Kate Jones from the IUCN, which does the Red List.
251
749953
4656
ve Kırmızı Liste'yi yapan, IUCN'den Kate Jones.
12:50
They're excited about all this,
252
754609
1961
Bütün bunlardan dolayı heyecanlılar,
12:52
but they're also concerned that it might be competitive
253
756570
2503
fakat hâlâ yaşamakta olan, soyu tehlike altındaki türleri
12:54
with the extremely important efforts to protect
254
759073
3038
koruma noktasında bu yapılanların
12:58
endangered species that are still alive,
255
762111
2210
bütün bu koruma çabalarını tehlikeye
13:00
that haven't gone extinct yet.
256
764321
1846
atacağından endişe duyuyorlar.
13:02
You see, you want to work on protecting the animals out there.
257
766167
2373
Tehlike altındaki bu türleri korumak için
çalışmak istiyorsunuz.
çalışmak istiyorsunuz.
13:04
You want to work on getting the market for ivory in Asia down
258
768540
4229
Asya'daki fildişi marketini azaltmak için
çalışmak istiyorsunuz,
çalışmak istiyorsunuz,
13:08
so you're not using 25,000 elephants a year.
259
772769
3878
yılda 25.000 fili kaybetmemek için.
13:12
But at the same time, conservation biologists are realizing
260
776647
3050
Fakat aynı zamanda, koruma biyologları farketti ki,
13:15
that bad news bums people out.
261
779697
2584
bu kötü haberler insanları uğraşmaktan soğutuyor.
13:18
And so the Red List is really important, keep track of
262
782281
2725
Ve Kırmızı Liste tehlike altındaki ve kritik tehlikedeki
13:20
what's endangered and critically endangered, and so on.
263
785006
3324
türleri takip edebilmek için oldukça önemli.
13:24
But they're about to create what they call a Green List,
264
788330
3025
Fakat şimdi Yeşil Liste adını verdikleri bir liste yapmak üzereler
13:27
and the Green List will have species that are doing fine, thank you,
265
791355
4382
ve Yeşil Liste şimdi iyi durumda olan, şükür ki,
13:31
species that were endangered, like the bald eagle,
266
795737
2304
Kel kartal gibi eskiden tehlike altında olup
13:33
but they're much better off now, thanks to everybody's good work,
267
798041
3615
herkesin çabasıyla şimdi
çok daha iyi durumdaki türleri
çok daha iyi durumdaki türleri
13:37
and protected areas around the world
268
801656
2166
ve dünyada çok çok iyi idare edilen,
13:39
that are very, very well managed.
269
803822
1761
korunan alanları listeliyor.
13:41
So basically, they're learning how to build on good news.
270
805583
4103
Yani kısaca, güzel haberler üzerine
çalışmayı öğreniyorlar.
çalışmayı öğreniyorlar.
13:45
And they see reviving extinct species
271
809686
3111
Ve yeniden canlandırılan soyu tükenmiş hayvanları da
13:48
as the kind of good news you might be able to build on.
272
812797
2880
üzerine çalışabilecekleri bu tür bir
güzel haber olarak görüyorlar.
güzel haber olarak görüyorlar.
13:51
Here's a couple related examples.
273
815677
3325
İşte birkaç ilgili örnek.
13:54
Captive breeding will be a major part of bringing back these species.
274
819002
3211
Kontrollü çiftleştirme bu türleri geri getirmenin
büyük bir bölümünü oluşturacak.
büyük bir bölümünü oluşturacak.
13:58
The California condor was down to 22 birds in 1987.
275
822213
3416
Kalifornia kondorunun sayısı 1987'de
22 kuşa düşmüştü.
22 kuşa düşmüştü.
14:01
Everybody thought is was finished.
276
825629
1709
Herkes tükeneceklerini düşündü.
14:03
Thanks to captive breeding at the San Diego Zoo,
277
827338
2820
San Diego hayvanat bahçesindeki
kontrollü çiftleştirme sayesinde,
kontrollü çiftleştirme sayesinde,
14:06
there's 405 of them now, 226 are out in the wild.
278
830158
4020
artık onlardan 405 tane var,
bunlardan 226'sı vahşi doğada.
bunlardan 226'sı vahşi doğada.
14:10
That technology will be used on de-extincted animals.
279
834178
4209
Bu teknoloji soyları tükenmiş hayvanlar
üzerinde de kullanılacak.
üzerinde de kullanılacak.
14:14
Another success story is the mountain gorilla in Central Africa.
280
838387
3467
Bir diğer başarı hikâyesi de,
Orta Afrika'daki dağ gorilleri.
Orta Afrika'daki dağ gorilleri.
14:17
In 1981, Dian Fossey was sure they were going extinct.
281
841854
3383
1981'de, Dian Fossey soylarının
tükeneceğinden emindi.
tükeneceğinden emindi.
14:21
There were just 254 left.
282
845237
2033
Sadece 254'ü hayattaydı.
14:23
Now there are 880. They're increasing in population
283
847270
3539
Şimdi ise 880. Sayıları her yıl
14:26
by three percent a year.
284
850809
2093
yüzde üç oranında artıyor.
14:28
The secret is, they have an eco-tourism program,
285
852902
3391
Bunun ardındaki sır, dâhiyane bir
14:32
which is absolutely brilliant.
286
856293
1669
ekoturizm programına sahip olmaları.
14:33
So this photograph was taken last month by Ryan
287
857962
2635
Bu fotoğraf Ryan tarafından geçen ay
14:36
with an iPhone.
288
860597
2776
bir iPhone ile çekildi.
14:39
That's how comfortable these wild gorillas are with visitors.
289
863373
4315
İşte vahşi goriller ziyaretçiler konusunda böyle rahatlar.
14:43
Another interesting project, though it's going to need some help,
290
867688
3735
Bir diğer ilginç proje de,
yardıma ihtiyacı olmasına rağmen,
yardıma ihtiyacı olmasına rağmen,
14:47
is the northern white rhinoceros.
291
871423
1911
kuzeyli beyaz gergedanlar.
14:49
There's no breeding pairs left.
292
873334
1961
Üreyecek bir çift kalmadı.
14:51
But this is the kind of thing that
293
875295
2170
Fakat donmuş hayvanat bahçesinde
14:53
a wide variety of DNA for this animal is available in the frozen zoo.
294
877465
4140
bu hayvanlar için geniş bir DNA çeşitliliği mevcut.
14:57
A bit of cloning, you can get them back.
295
881605
2795
Biraz klonlamayla, bu hayvanları yeniden kazanabiliriz.
15:00
So where do we go from here?
296
884400
2190
Peki bundan sonra ne olacak?
15:02
These have been private meetings so far.
297
886590
1664
Şimdiye kadar özel toplantılar yaptık.
15:04
I think it's time for the subject to go public.
298
888254
2657
Bence artık bu konunun halka açılmasının zamanıdır.
15:06
What do people think about it?
299
890911
1467
İnsanlar bu konuda ne düşünüyor?
15:08
You know, do you want extinct species back?
300
892378
2079
Mesela, soyu tükenmiş türleri geri kazanmak istiyor musunuz?
15:10
Do you want extinct species back?
301
894457
2852
Soyu tükenmiş hayvanları geri istiyor musunuz?
15:13
(Applause)
302
897309
5266
(Alkış)
15:18
Tinker Bell is going to come fluttering down.
303
902575
2496
Tinker Bell kanatlarını çırparak gelecek.
15:20
It is a Tinker Bell moment,
304
905071
1214
Bu, Tinker Bell'e göre bir an,
15:22
because what are people excited about with this?
305
906285
2396
insanları bu konuda coşkulu kılan nedir?
15:24
What are they concerned about?
306
908681
2051
Ne konuda kaygı duyuyorlar?
15:26
We're also going to push ahead with the passenger pigeon.
307
910732
2447
Aynı zamanda, göçmen güvercin
konusuyla da ilgilenmeye devam edeceğiz.
konusuyla da ilgilenmeye devam edeceğiz.
15:29
So Ben Novak, even as we speak, is joining the group
308
913179
3770
Ben Novak, şu anda konuştuğumuz sırada,
15:32
that Beth Shapiro has at UC Santa Cruz.
309
916949
3321
Beth Shapiro'nun UC Santa Cruz'daki grubuna katılmakta.
15:36
They're going to work on the genomes
310
920270
1388
Göçmen güvercin ve bant kuyruklu güvercin
15:37
of the passenger pigeon and the band-tailed pigeon.
311
921658
2287
genomları üzerine çalışacaklar.
15:39
As that data matures, they'll send it to George Church,
312
923945
3909
Bu veriler olgunlaştıkça George Church'e gönderecekler
15:43
who will work his magic, get passenger pigeon DNA out of that.
313
927854
3895
ve o da mucizesini gerçekleştirerek bunlardan göçmen güvercin DNA'sı çıkaracak.
15:47
We'll get help from Bob Lanza and Mike McGrew
314
931749
2844
Bob Lanza ve Mike McGrew'den,
15:50
to get that into germ plasm that can go into chickens
315
934593
3067
bu genleri tavuklara yerleştirilebilecek yumurta hücrelerine nakletmek
15:53
that can produce passenger pigeon squabs
316
937660
2568
ve bant kuyruklu güvercin ebeveynleri
tarafından yetiştirilebilecek
tarafından yetiştirilebilecek
15:56
that can be raised by band-tailed pigeon parents,
317
940228
2464
göçmen güvercin yavruları elde etmek için yardım alacağız
15:58
and then from then on, it's passenger pigeons all the way,
318
942692
2256
ve bunun da sonrasında, artık göçmen kuşlar
16:00
maybe for the next six million years.
319
944948
3136
belki önümüzdeki altı milyon yıl
varlıklarını sürdürecekler.
varlıklarını sürdürecekler.
16:03
You can do the same thing, as the costs come down,
320
948084
2315
Maliyetler düştükçe, aynısını yapabileceksiniz,
16:06
for the Carolina parakeet, for the great auk,
321
950399
3222
Carolina papağanları için, büyük penguen için,
16:09
for the heath hen, for the ivory-billed woodpecker,
322
953621
2795
step tavuğu için, fildişi gagalı ağaçkakan için,
16:12
for the Eskimo curlew, for the Caribbean monk seal,
323
956416
2106
Eskimo çulluğu için, Karayip keşiş foku için,
16:14
for the woolly mammoth.
324
958522
2866
tüylü mamut için.
16:17
Because the fact is, humans have made a huge hole
325
961388
2476
Çünkü gerçek şu ki, insanlar son 10.000 yılda
16:19
in nature in the last 10,000 years.
326
963864
3090
doğada devasa bir delik açtılar.
16:22
We have the ability now,
327
966954
2039
Artık bu hasarın bir kısmını tamir etme şansına
16:24
and maybe the moral obligation, to repair some of the damage.
328
968993
4864
ve belki de ahlaki yükümlülüğüne sahibiz.
16:29
Most of that we'll do by expanding and protecting wildlands,
329
973857
4548
Bunu çoğunlukla, vahşi alanları
16:34
by expanding and protecting
330
978405
1669
ve tehlikedeki türlerin populasyonlarını genişleterek
16:35
the populations of endangered species.
331
980074
4527
ve koruyarak yapacağız.
16:40
But some species
332
984601
2155
Fakat tamamen yok ettiğimiz
16:42
that we killed off totally
333
986756
5183
bazı türleri,
16:47
we could consider bringing back
334
991939
3314
onları özleyen bir dünyaya
16:51
to a world that misses them.
335
995253
3167
geri getirmeyi de düşünebiliriz.
16:54
Thank you.
336
998420
2210
Teşekkürler.
16:56
(Applause)
337
1000630
11198
(Alkış)
17:07
Chris Anderson: Thank you.
338
1011828
1854
Chris Anderson: Teşekkürler.
17:09
I've got a question.
339
1013682
1812
Bir sorum var.
17:11
So, this is an emotional topic. Some people stand.
340
1015494
4750
Bu duygusal bir konu. Bazı insanlar ayakta.
17:16
I suspect there are some people out there sitting,
341
1020244
2856
Belki de, bazı insanlar da oralarda oturmakta
17:19
kind of asking tormented questions, almost, about,
342
1023100
3009
ve bu konuda bir nevi ıstıraplı sorular sormakta,
17:22
well, wait, wait, wait, wait, wait, wait a minute,
343
1026109
1910
yani, dur, dur, dur, dur, dur, dur bir dakika,
17:23
there's something wrong with mankind
344
1028019
3097
insanoğlunun doğaya bu şekilde müdahale etmesinde
17:27
interfering in nature in this way.
345
1031116
3480
yanlış olan bir şeyler var.
17:30
There's going to be unintended consequences.
346
1034596
3472
İstenmeyen sonuçlar doğacaktır.
17:33
You're going to uncork some sort of Pandora's box
347
1038068
2777
Belki de içinde kim bilir neyin olduğu bir çeşit
17:36
of who-knows-what. Do they have a point?
348
1040845
3986
Pandora'nın Kutusu'nu açacaksınız. Haklılık payları var mı?
17:40
Stewart Brand: Well, the earlier point is
349
1044831
1500
Stewart Brand: Biz zaten bu hayvanların soylarının
17:42
we interfered in a big way by making these animals go extinct,
350
1046331
3551
tükenmesine yol açarak doğaya
büyük bir müdahale etmiş olduk
büyük bir müdahale etmiş olduk
17:45
and many of them were keystone species,
351
1049882
2541
ve bunlardan birçoğu önemli türlerdi
17:48
and we changed the whole ecosystem they were in
352
1052423
2509
ve onların yok olmasına göz yumarak bütün ekosistemi
17:50
by letting them go.
353
1054932
1793
değiştirmiş olduk.
17:52
Now, there's the shifting baseline problem, which is,
354
1056725
2581
Bazı hatların kayması gibi bir problem olabilir,
17:55
so when these things come back,
355
1059306
1538
yani bu hayvanlar geri döndüğünde,
17:56
they might replace some birds that are there
356
1060844
2291
halihazırda var olan, insanların bildiği ve sevdiği
17:59
that people really know and love.
357
1063135
2394
bazı kuşların yerine geçebilirler.
18:01
I think that's, you know, part of how it'll work.
358
1065529
2747
Bence bu, yaptığımızın doğal bir sonucu.
18:04
This is a long, slow process --
359
1068276
2885
Bu uzun ve yavaş bir süreç-
18:07
One of the things I like about it, it's multi-generation.
360
1071161
2234
sevdiğim bir özelliği de bunun kuşaklar boyu olması.
18:09
We will get woolly mammoths back.
361
1073395
2057
Tüylü mamutları geri kazanacağız.
18:11
CA: Well it feels like both the conversation
362
1075452
1776
CA: Hem bu konuşmanın, hem de bu konudaki potansiyelin
18:13
and the potential here are pretty thrilling.
363
1077228
2288
oldukça heyecan verici olduğunu düşünüyorum.
18:15
Thank you so much for presenting. SB: Thank you.
364
1079516
1714
Sunumunuz için çok teşekkürler.
SB: Teşekkürler.
SB: Teşekkürler.
18:17
CA: Thank you. (Applause)
365
1081230
2723
CA: Teşekkürler. (Alkış)
ABOUT THE SPEAKER
Stewart Brand - Environmentalist, futuristSince the counterculture '60s, Stewart Brand has been creating our internet-worked world. Now, with biotech accelerating four times faster than digital technology, Stewart Brand has a bold new plan ...
Why you should listen
With biotech accelerating four times faster than digital technology, the revival of extinct species is becoming possible. Stewart Brand plans to not only bring species back but restore them to the wild.
Brand is already a legend in the tech industry for things he’s created: the Whole Earth Catalog, The WELL, the Global Business Network, the Long Now Foundation, and the notion that “information wants to be free.” Now Brand, a lifelong environmentalist, wants to re-create -- or “de-extinct” -- a few animals that’ve disappeared from the planet.
Granted, resurrecting the woolly mammoth using ancient DNA may sound like mad science. But Brand’s Revive and Restore project has an entirely rational goal: to learn what causes extinctions so we can protect currently endangered species, preserve genetic and biological diversity, repair depleted ecosystems, and essentially “undo harm that humans have caused in the past.”
Stewart Brand | Speaker | TED.com