TEDWomen 2016
Thordis Elva and Tom Stranger: Our story of rape and reconciliation
Thordis Elva, Tom Stranger: Câu chuyện của chúng tôi về cưỡng hiếp và hòa giải
Filmed:
Readability: 4.4
5,570,439 views
Vào năm 1996, Thordis Elva có mối tình tuổi teen với Tom Stranger, một học sinh trao đổi từ Úc. Sau buổi vũ hội, Tom đã cưỡng bức Thordis, sau đó họ không gặp lại trong vòng nhiều năm. Trong bài nói chuyện đặc biệt này, Elva và Stranger vượt qua nhiều năm của sự xấu hổ và im lặng, họ mời chúng ta cùng thảo luận về bạo lực tình dục một vấn đề mang tính toàn cầu ở một cách mới chân thật. Gửi câu hỏi tới diễn giả, vào trang web go.ted.com/thordisandtom.
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
[This talk contains graphic language
and descriptions of sexual violence
and descriptions of sexual violence
0
23
3441
[Bài nói có từ ngữ đồ họa và mô tả
về bạo lực tình dục
về bạo lực tình dục
00:15
Viewer discretion is advised]
1
3488
1381
người xem cần cân nhắc]
00:16
Tom Stranger: In 1996,
when I was 18 years old,
when I was 18 years old,
2
4893
2956
Tom Stranger: Năm 1996, khi 18 tuổi tôi đã
00:19
I had the golden opportunity to go
on an international exchange program.
on an international exchange program.
3
7873
3607
tham gia chương trình trao đổi quốc tế
00:24
Ironically I'm an Australian
who prefers proper icy cold weather,
who prefers proper icy cold weather,
4
12071
3721
Tôi là một người Úc thích thời tiết lạnh
00:27
so I was both excited and tearful
when I got on a plane to Iceland,
when I got on a plane to Iceland,
5
15816
4859
nên tôi đã vừa vui và buồn khi tới Iceland
00:32
after just having farewelled
my parents and brothers goodbye.
my parents and brothers goodbye.
6
20699
3223
chỉ ngay sau khi tạm biệt bố mẹ và các anh
00:36
I was welcomed into the home
of a beautiful Icelandic family
of a beautiful Icelandic family
7
24853
3055
Tôi được chào đón tới một gia đình Iceland
00:39
who took me hiking,
8
27932
1401
Họ dẫn tôi đi leo núi,
00:41
and helped me get a grasp
of the melodic Icelandic language.
of the melodic Icelandic language.
9
29357
3091
giúp tôi hiểu được tiếng Iceland du dương
00:45
I struggled a bit with the initial
period of homesickness.
period of homesickness.
10
33213
2988
Tôi hơi vất vả một chút
với khoảng thời gian nhớ nhà
với khoảng thời gian nhớ nhà
00:48
I snowboarded after school,
11
36225
1998
Tôi đi trượt tuyết sau giờ học
00:50
and I slept a lot.
12
38247
1363
và ngủ rất nhiều.
00:52
Two hours of chemistry class in a language
that you don't yet fully understand
that you don't yet fully understand
13
40480
3938
Hai giờ ở lớp hóa với ngôn ngữ
mà bạn chưa hiểu hết
mà bạn chưa hiểu hết
00:56
can be a pretty good sedative.
14
44442
1782
có thể là thuốc an thần khá tốt.
00:58
(Laughter)
15
46248
1150
(Cười)
01:00
My teacher recommended
I try out for the school play,
I try out for the school play,
16
48636
2524
Giáo viên khuyên tôi tới clb kịch
01:03
just to get me a bit more socially active.
17
51184
2330
để tham gia nhiều hoạt động tập thể hơn
01:06
It turns out I didn't end up
being part of the play,
being part of the play,
18
54094
2501
Nhưng cuối cùng tôi không được đóng kịch
01:08
but through it I met Thordis.
19
56619
1907
mà qua nó tôi gặp được Thordis
01:11
We shared a lovely teenage romance,
20
59451
2063
Chúng tôi có mối tình
tuổi teen dễ thương,
tuổi teen dễ thương,
01:13
and we'd meet at lunchtimes
to just hold hands
to just hold hands
21
61538
2494
chúng tôi gặp nhau bữa trưa chỉ để nắm tay
01:16
and walk around old downtown Reykjavík.
22
64056
2146
đi dọc phố cổ Reykjavík.
01:18
I met her welcoming family,
and she met my friends.
and she met my friends.
23
66655
3262
Tôi mời cô ấy tới nhà gặp bạn bè của tôi.
01:22
We'd been in a budding relationship
for a bit over a month
for a bit over a month
24
70675
2774
Chúng tôi yêu nhau được hơn một tháng
01:25
when our school's Christmas Ball was held.
25
73473
2247
khi vũ hội giáng sinh của trường diễn ra.
01:30
Thordis Elva: I was 16
and in love for the first time.
and in love for the first time.
26
78052
3284
Thordis Elva: Tôi 16 và có mối tình đầu.
01:33
Going together to the Christmas dance
27
81797
1797
Đi cùng nhau tới vũ hội giáng sinh là
01:35
was a public confirmation
of our relationship,
of our relationship,
28
83618
2797
một sự xác nhận với tình cảm này.
01:38
and I felt like the luckiest
girl in the world.
girl in the world.
29
86439
2967
Tôi thấy mình là cô gái may mắn nhất
01:41
No longer a child, but a young woman.
30
89430
2577
Không còn là một cô gái
mà sẽ là một phụ nữ trẻ
mà sẽ là một phụ nữ trẻ
01:44
High on my newfound maturity,
31
92730
1913
một bước trưởng thành lớn của tôi
01:46
I felt it was only natural to try drinking
rum for the first time that night, too.
rum for the first time that night, too.
32
94667
4360
Tôi cũng thử uống rượu rum lần đầu tối đó
01:51
That was a bad idea.
33
99496
2062
và nó là một sai lầm.
01:53
I became very ill,
34
101582
1488
Tôi cảm thấy khó chịu,
01:55
drifting in and out of consciousness
35
103094
1820
nửa tỉnh nửa say,
01:56
in between spasms of convulsive vomiting.
36
104938
3125
giữa cơn buồn nôn trực trào nơi cổ họng.
02:00
The security guards wanted
to call me an ambulance,
to call me an ambulance,
37
108087
2964
Bảo vệ muốn gọi cho tôi xe cứu thương
02:03
but Tom acted as my knight
in shining armor,
in shining armor,
38
111075
2989
nhưng Tom đã hành động như một hiệp sỹ
02:06
and told them he'd take me home.
39
114088
2035
bảo họ rằng sẽ đưa tôi về.
02:08
It was like a fairy tale,
40
116782
1701
Nó như trong chuyện cổ tích vậy,
02:10
his strong arms around me,
41
118507
1776
cánh tay mạnh mẽ ấy vòng quanh tôi
02:12
laying me in the safety of my bed.
42
120307
2291
đặt tôi an toàn trên giường ngủ.
02:15
But the gratitude that I felt
towards him soon turned to horror
towards him soon turned to horror
43
123602
4527
Nhưng lòng biết ơn
đã sớm thành nỗi hoảng sợ
đã sớm thành nỗi hoảng sợ
02:20
as he proceeded to take off my clothes
and get on top of me.
and get on top of me.
44
128153
4458
khi anh ấy cởi quần áo tôi ra nằm lên tôi.
02:25
My head had cleared up,
45
133457
1336
Đầu tôi trống rỗng,
02:26
but my body was still
too weak to fight back,
too weak to fight back,
46
134817
3127
thân thể tôi còn quá yếu để phản kháng,
02:29
and the pain was blinding.
47
137968
2334
và nỗi đau thì thật khủng khiếp.
02:32
I thought I'd be severed in two.
48
140765
2083
Tôi nghĩ tôi sẽ bị xé ra làm hai.
02:35
In order to stay sane,
49
143804
1575
Để tỉnh táo hơn,
02:37
I silently counted the seconds
on my alarm clock.
on my alarm clock.
50
145403
3274
tôi im lặng đếm thời gian trên đồng hồ.
02:41
And ever since that night,
51
149622
1735
Và kể từ đêm đó,
02:43
I've known that there are 7,200
seconds in two hours.
seconds in two hours.
52
151381
5774
tôi biết rằng có 7200 giây
trong hai tiếng.
trong hai tiếng.
02:51
Despite limping for days
and crying for weeks,
and crying for weeks,
53
159140
3238
Dù đã khập khiễng trong vài ngày
và khóc trong vài tuần
và khóc trong vài tuần
02:54
this incident didn't fit my ideas
about rape like I'd seen on TV.
about rape like I'd seen on TV.
54
162402
4406
tôi biết việc này không giống
cưỡng hiếp như trên TV.
cưỡng hiếp như trên TV.
02:59
Tom wasn't an armed lunatic;
55
167361
2021
Tom không phải một tên mất trí có vũ khí
03:01
he was my boyfriend.
56
169406
1763
anh ấy là bạn trai tôi.
03:03
And it didn't happen in a seedy alleyway,
57
171193
2609
Và nó không xảy ra trong một con hẻm tối
03:05
it happened in my own bed.
58
173826
2061
nó xảy ra trên chính giường tôi.
03:08
By the time I could identify
what had happened to me as rape,
what had happened to me as rape,
59
176733
3619
Vào lúc tôi biết việc xảy ra
là cưỡng hiếp,
là cưỡng hiếp,
03:12
he had completed his exchange program
60
180376
1991
Tom đã hoàn thành chương trình trao đổi
03:14
and left for Australia.
61
182391
1555
và trở về Úc. Nên tôi nghĩ
03:16
So I told myself it was pointless
to address what had happened.
to address what had happened.
62
184532
3643
thật vô dụng khi viết cho Tom về việc này
03:20
And besides,
63
188199
1185
Và ngoài ra
03:21
it had to have been my fault, somehow.
64
189408
2595
nó là lỗi của tôi ở mặt nào đó.
03:24
I was raised in a world
where girls are taught
where girls are taught
65
192685
2305
Tôi lớn lên ở nơi mà con gái được dạy rằng
03:27
that they get raped for a reason.
66
195014
2162
họ bị cưỡng bức là có lý do.
03:29
Their skirt was too short,
67
197784
2565
Váy thì quá ngắn,
03:32
their smile was too wide,
68
200373
2494
nụ cười thì quá tươi,
03:34
their breath smelled of alcohol.
69
202891
2418
hơi thở thì có mùi của rượu.
03:38
And I was guilty of all of those things,
70
206017
2766
Và tôi thấy có lỗi vì tất cả những điều đó
03:40
so the shame had to be mine.
71
208807
2050
nên người cảm thấy xấu hổ phải là tôi.
03:43
It took me years to realize
72
211675
1424
Mất vài năm để tôi nhận ra
03:45
that only one thing could have stopped me
from being raped that night,
from being raped that night,
73
213123
3911
chỉ một thứ có thể ngăn tôi
không bị cưỡng hiếp tối đó,
không bị cưỡng hiếp tối đó,
03:49
and it wasn't my skirt,
74
217058
2142
không phải váy của tôi,
03:51
it wasn't my smile,
75
219224
1950
hay nụ cười của tôi,
03:53
it wasn't my childish trust.
76
221198
2196
cũng không phải niềm tin trẻ con ấy.
03:55
The only thing that could've stopped me
from being raped that night
from being raped that night
77
223832
3734
Điều duy nhất có thể giúp tôi tối đó
03:59
is the man who raped me --
78
227590
2050
là người đàn ông cưỡng hiếp tôi
04:01
had he stopped himself.
79
229664
2013
phải dừng bản thân lại.
04:04
TS: I have vague memories of the next day:
80
232729
2111
TS: Tôi có ký ức mơ hồ về ngày hôm sau:
04:07
the after effects of drinking,
81
235716
2314
từ ảnh hưởng của việc uống rượu
04:10
a certain hollowness
that I tried to stifle.
that I tried to stifle.
82
238054
2789
một sự trống rỗng mà tôi cố kiềm chế.
04:13
Nothing more.
83
241631
1214
Không gì hơn.
04:15
But I didn't show up at Thordis's door.
84
243745
2291
Nhưng tôi đã không đến nhà Thordis.
04:19
It is important to now state
85
247409
1806
Cần nói rõ rằng
04:21
that I didn't see my deed for what it was.
86
249239
2500
tôi không nhận ra được sai lầm của mình.
04:24
The word "rape" didn't echo
around my mind as it should've,
around my mind as it should've,
87
252658
3048
Từ "cưỡng bức" không hiện ra
trong đầu tôi như nó nên thế,
trong đầu tôi như nó nên thế,
04:28
and I wasn't crucifying myself
with memories of the night before.
with memories of the night before.
88
256639
3295
tôi cũng không tự hành hạ mình
về ký ức đêm trước.
về ký ức đêm trước.
04:33
It wasn't so much a conscious refusal,
89
261524
2374
Nó không phải sự phủ nhận có ý thức,
04:35
it was more like any acknowledgment
of reality was forbidden.
of reality was forbidden.
90
263922
3359
nó giống như sự thiếu hiểu biết hơn.
04:40
My definition of my actions completely
refuted any recognition
refuted any recognition
91
268365
4114
Định nghĩa của tôi bác bỏ mọi sự thật về
04:44
of the immense trauma I caused Thordis.
92
272503
2277
tổn thương sâu sắc tôi gây ra với Thordis.
04:48
To be honest,
93
276454
1403
Thành thật mà nói,
04:49
I repudiated the entire act
in the days afterwards
in the days afterwards
94
277881
4094
tôi đã không thừa nhận hành động của mình
nhiều ngày sau đó
nhiều ngày sau đó
04:54
and when I was committing it.
95
282758
1520
và đến khi tôi thừa nhận nó,
04:57
I disavowed the truth by convincing
myself it was sex and not rape.
myself it was sex and not rape.
96
285443
4509
tôi tự thuyết phục bản thân đó chỉ là sex,
không phải cưỡng hiếp.
không phải cưỡng hiếp.
05:02
And this is a lie I've felt
spine-bending guilt for.
spine-bending guilt for.
97
290788
3866
Và đó là một lời nói dối
mà tôi luôn cảm thấy có lỗi.
mà tôi luôn cảm thấy có lỗi.
05:08
I broke up with Thordis
a couple of days later,
a couple of days later,
98
296174
2247
Tôi chia tay với Thordis vài ngày sau
05:10
and then saw her a number of times
99
298445
1644
tôi nhìn thấy cô ấy vài lần
05:12
during the remainder
of my year in Iceland,
of my year in Iceland,
100
300113
2058
trong khoảng thời gian còn lại ở Iceland,
05:14
feeling a sharp stab
of heavyheartedness each time.
of heavyheartedness each time.
101
302195
2893
cảm thấy nhói đau mỗi lần nghĩ đến.
05:18
Deep down, I knew I'd done
something immeasurably wrong.
something immeasurably wrong.
102
306314
3962
Thật sự tôi biết mình đã làm điều
cực kỳ sai trái.
cực kỳ sai trái.
05:23
But without planning it,
I sunk the memories deep,
I sunk the memories deep,
103
311326
3023
Nhưng tôi đã nhấn chìm những ký ức đó
05:26
and then I tied a rock to them.
104
314373
1781
buộc chúng với một hòn đá.
05:30
What followed is a nine-year period
105
318215
1746
Khoảng thời gian 9 năm sau
05:31
that can best be titled
as "Denial and Running."
as "Denial and Running."
106
319985
3138
có thể đặt tên là "chối bỏ và chạy trốn."
05:36
When I got a chance to identify
the real torment that I caused,
the real torment that I caused,
107
324010
4479
Khi tôi nhận ra nỗi đau mình gây ra,
05:40
I didn't stand still long enough to do so.
108
328513
2243
tôi không đứng đủ vững để làm điều đó.
05:44
Whether it be via distraction,
109
332102
2057
Dù nó là do rối trí,
05:46
substance use,
110
334183
1476
hay sử dụng chất kích thích,
05:47
thrill-seeking
111
335683
1618
tìm kiếm sự hồi hộp,
05:49
or the scrupulous policing
of my inner speak,
of my inner speak,
112
337325
3349
hay do lời nói trong lương tâm tôi,
05:52
I refused to be static and silent.
113
340698
2269
Tôi từ chối việc đứng yên và im lặng.
05:56
And with this noise,
114
344927
1460
Và với tiếng động này,
05:58
I also drew heavily
upon other parts of my life
upon other parts of my life
115
346411
2969
tôi cũng vẽ lên các phần khác
của cuộc sống
của cuộc sống
06:01
to construct a picture of who I was.
116
349404
2171
để tạo ra bức tranh về bản thân.
06:04
I was a surfer,
117
352636
1230
Tôi là người lướt sóng,
06:05
a social science student,
118
353890
1717
một sinh viên khoa học xã hội,
06:07
a friend to good people,
119
355631
2086
một người bạn với những người tốt,
06:09
a loved brother and son,
120
357741
2258
một người em và người con được yêu thương,
06:12
an outdoor recreation guide,
121
360023
1552
một hướng dẫn viên ngoài trời
06:13
and eventually, a youth worker.
122
361599
1563
và cuối cùng, một nhân viên trẻ.
06:16
I gripped tight to the simple notion
that I wasn't a bad person.
that I wasn't a bad person.
123
364119
4002
Tôi nắm chặt ý nghĩ tôi không là người xấu
06:21
I didn't think I had this in my bones.
124
369460
2080
Tôi không nghĩ mình sinh ra như thế.
06:24
I thought I was made up of something else.
125
372129
2070
Tôi được tạo ra từ những điều khác.
06:26
In my nurtured upbringing,
126
374608
1560
Trong quá trình trưởng thành
06:28
my loving extended family and role models,
127
376192
2346
đại gia đình và mẫu hình tượng của tôi,
06:31
people close to me were warm and genuine
128
379586
1935
những người quanh tôi ấm áp và chân thật
06:33
in their respect shown towards women.
129
381545
1895
tôn trọng phụ nữ.
06:36
It took me a long time to stare down
this dark corner of myself,
this dark corner of myself,
130
384717
4826
Mất nhiều thời gian để nhìn vào góc tối
của bản thân,
của bản thân,
06:41
and to ask it questions.
131
389567
1634
và đặt ra câu hỏi.
06:46
TE: Nine years after the Christmas dance,
132
394231
1975
TE: Chín năm sau vũ hội giáng sinh
06:48
I was 25 years old,
133
396230
1481
tôi đã 25 tuổi,
06:49
and headed straight
for a nervous breakdown.
for a nervous breakdown.
134
397735
2567
bị suy nhược thần kinh.
06:53
My self-worth was buried
under a soul-crushing load of silence
under a soul-crushing load of silence
135
401098
3624
Tự tôn của tôi bị chôn vùi trong im lặng
06:56
that isolated me from everyone
that I cared about,
that I cared about,
136
404746
3292
làm tôi xa lánh những người tôi quan tâm,
07:00
and I was consumed
with misplaced hatred and anger
with misplaced hatred and anger
137
408062
2905
tự gặm nhấm lòng căm thù và giận dữ
07:02
that I took out on myself.
138
410991
1764
mà tôi đã đặt lên bản thân.
07:05
One day, I stormed out
of the door in tears
of the door in tears
139
413635
2610
Một ngày, tôi chạy qua cửa trong nước mắt
07:08
after a fight with a loved one,
140
416269
1943
sau cuộc cãi nhau với người yêu,
07:10
and I wandered into a café,
141
418236
1699
tôi đi vào một quán cà phê,
07:11
where I asked the waitress for a pen.
142
419959
2082
nơi tôi mượn phục vụ cái bút.
07:14
I always had a notebook with me,
143
422648
1846
Tôi luôn có sổ tay bên mình,
07:16
claiming that it was to jot down ideas
in moments of inspiration,
in moments of inspiration,
144
424518
3733
chỉ để ghi lại ý tưởng
trong phút cảm hứng,
trong phút cảm hứng,
07:20
but the truth was that I needed
to be constantly fidgeting,
to be constantly fidgeting,
145
428275
4230
nhưng thật ra tôi cần phải làm gì đó,
07:24
because in moments of stillness,
146
432529
1887
vì trong một giây phút im lặng,
07:26
I found myself counting seconds again.
147
434440
2645
tôi nhận ra mình lại đang đếm thời gian.
07:30
But that day, I watched in wonder
as the words streamed out of my pen,
as the words streamed out of my pen,
148
438071
5009
Nhưng hôm đó, nhìn những dòng chữ
tuôn chảy từ ngòi bút của tôi,
tuôn chảy từ ngòi bút của tôi,
07:35
forming the most pivotal letter
I've ever written,
I've ever written,
149
443104
3061
viết lên bức thư đúng trọng điểm nhất
mà tôi từng viết,
mà tôi từng viết,
07:38
addressed to Tom.
150
446189
1534
gửi tới Tom.
07:40
Along with an account of the violence
that he subjected me to,
that he subjected me to,
151
448295
3540
Cùng với bản miêu tả sự bạo lực
Tom gây ra cho tôi,
Tom gây ra cho tôi,
07:43
the words, "I want to find forgiveness"
152
451859
3183
dòng chữ "tôi muốn tìm sự tha thứ"
07:47
stared back at me,
153
455066
1484
trân trối nhìn lại tôi,
07:48
surprising nobody more than myself.
154
456574
2415
không ai ngoài chính tôi.
07:51
But deep down I realized that this
was my way out of my suffering,
was my way out of my suffering,
155
459580
4686
Nhưng tôi nhận ra đây là cách để vượt qua
07:56
because regardless of whether or not
he deserved my forgiveness,
he deserved my forgiveness,
156
464290
4037
vì không quan trọng Tom có xứng đáng được
nhận sự tha thứ của tôi hay không,
nhận sự tha thứ của tôi hay không,
08:00
I deserved peace.
157
468351
2486
tôi xứng đáng được bình yên.
08:03
My era of shame was over.
158
471347
3000
Kỷ nguyên xấu hổ của tôi đã kết thúc.
08:08
Before sending the letter,
159
476172
1499
Trước khi gửi thư,
08:09
I prepared myself for all kinds
of negative responses,
of negative responses,
160
477695
2747
tôi nghĩ tới mọi câu trả lời tiêu cực,
08:12
or what I found likeliest:
no response whatsoever.
no response whatsoever.
161
480466
3747
hay điều dễ xảy ra nhất là
không có hồi đáp.
không có hồi đáp.
08:17
The only outcome
that I didn't prepare myself for
that I didn't prepare myself for
162
485216
2747
Một khả năng tôi không nghĩ tới
08:19
was the one that I then got --
163
487987
2229
là thứ tôi nhận được --
08:22
a typed confession from Tom,
full of disarming regret.
full of disarming regret.
164
490240
4911
Một bức thư từ Tom với đầy sự hối hận
08:27
As it turns out, he, too,
had been imprisoned by silence.
had been imprisoned by silence.
165
495618
4087
Hóa ra anh ấy cũng bị sự im lặng cầm tù
08:32
And this marked the start
of an eight-year-long correspondence
of an eight-year-long correspondence
166
500354
4050
Nó đánh dấu tám năm dài thư từ
08:36
that God knows was never easy,
167
504428
2424
mà Chúa biết rằng không bao giờ
là dễ dàng,
là dễ dàng,
08:38
but always honest.
168
506876
2168
nhưng luôn chân thật.
08:41
I relieved myself of the burdens
that I'd wrongfully shouldered,
that I'd wrongfully shouldered,
169
509717
3587
Tôi giải thoát bản thân khỏi gánh nặng
tự đè lên vai
tự đè lên vai
08:45
and he, in turn, wholeheartedly
owned up to what he'd done.
owned up to what he'd done.
170
513328
3408
và Tom hoàn toàn thừa nhận những gì đã làm
08:49
Our written exchanges became a platform
171
517415
2272
Trao đổi thư trở thành nơi
08:51
to dissect the consequences of that night,
172
519711
2717
phân tích hậu quả tối đó,
08:54
and they were everything
from gut-wrenching
from gut-wrenching
173
522452
2195
và nó gỡ bỏ sai lầm
08:56
to healing beyond words.
174
524671
2554
chữa lành vết thương bằng từ ngữ.
08:59
And yet, it didn't bring about
closure for me.
closure for me.
175
527613
3936
Song nó không là kết thúc với tôi.
09:04
Perhaps because the email format
didn't feel personal enough,
didn't feel personal enough,
176
532358
3482
Có lẽ vì là email nên không thấy nhau đủ,
09:07
perhaps because it's easy to be brave
177
535864
1911
hay nó dễ quá để trở nên dũng cảm khi
09:09
when you're hiding behind a computer
screen on the other side of the planet.
screen on the other side of the planet.
178
537799
4108
bạn trốn sau màn hình ở bên kia địa cầu.
09:13
But we'd begun a dialogue
179
541931
1786
Nhưng chúng tôi đã bắt đầu nói chuyện
09:15
that I felt was necessary
to explore to its fullest.
to explore to its fullest.
180
543741
3766
điều mà tôi thấy cần thiết để
khám phá toàn bộ câu chuyện.
khám phá toàn bộ câu chuyện.
09:20
So, after eight years of writing,
181
548072
2065
Vì vậy sau tám năm viết thư
09:22
and nearly 16 years after that dire night,
182
550161
3706
và gần 16 năm sau tối đó
09:25
I mustered the courage
to propose a wild idea:
to propose a wild idea:
183
553891
3831
Tôi đủ dũng khí để nói ra ý tưởng điên rồ
09:29
that we'd meet up in person
184
557746
1660
rằng chúng tôi sẽ gặp nhau
09:31
and face our past once and for all.
185
559430
2831
và đối mặt với quá khứ lần cuối cùng.
09:37
TS: Iceland and Australia
are geographically like this.
are geographically like this.
186
565171
3193
TS: Iceland và Úc về mặt địa lý
thì như thế này.
thì như thế này.
09:41
In the middle of the two is South Africa.
187
569250
2247
Ở giữa hai nước là Nam Phi.
09:44
We decided upon the city of Cape Town,
188
572046
2905
Chúng tôi quyết định tới Cape Town
09:46
and there we met for one week.
189
574975
2044
và ở đó chúng tôi gặp nhau trong một tuần.
09:50
The city itself proved to be
a stunningly powerful environment
a stunningly powerful environment
190
578426
3470
Nơi đây được chứng minh là nơi lý tưởng
09:53
to focus on reconciliation
and forgiveness.
and forgiveness.
191
581920
2884
để tập trung vào hòa giải và tha thứ.
09:57
Nowhere else has healing
and rapprochement been tested
and rapprochement been tested
192
585847
2639
Không nơi nào hàn gắn và quan hệ hữu nghị
10:00
like it has in South Africa.
193
588510
1634
được thử thách như ở Nam Phi.
10:03
As a nation, South Africa sought
to sit within the truth of its past,
to sit within the truth of its past,
194
591036
3867
Như một đất nước, nó tìm kiếm
sự thật trong quá khứ,
sự thật trong quá khứ,
10:06
and to listen to the details
of its history.
of its history.
195
594927
2403
lắng nghe chi tiết lịch sử của mình.
10:10
Knowing this only magnified the effect
that Cape Town had on us.
that Cape Town had on us.
196
598819
3749
Biết về điều này càng tăng ảnh hưởng
của Cape Town lên chúng tôi.
của Cape Town lên chúng tôi.
10:16
Over the course of this week,
197
604006
1462
Trong khoảng thời gian ấy,
10:17
we literally spoke
our life stories to each other,
our life stories to each other,
198
605492
2890
chúng tôi kể chuyện đời mình cho nhau nghe
10:20
from start to finish.
199
608406
1590
từ đầu tới cuối.
10:23
And this was about analyzing
our own history.
our own history.
200
611305
2500
Bao gồm phân tích quá khứ của chúng tôi.
10:27
We followed a strict policy
of being honest,
of being honest,
201
615568
2833
Chúng tôi tuân thủ một quy tắc
nghiêm ngặt là thành thật,
nghiêm ngặt là thành thật,
10:30
and this also came
with a certain exposure,
with a certain exposure,
202
618425
2925
và nó dẫn tới mọi sự phơi bày,
10:33
an open-chested vulnerability.
203
621374
1906
khả năng dễ bị tổn thương.
10:36
There were gutting confessions,
204
624312
2127
Có những lời thú tội đầy dũng cảm
10:38
and moments where we just
absolutely couldn't fathom
absolutely couldn't fathom
205
626463
2824
và khi chúng tôi hoàn toàn
không thể đo lường được
không thể đo lường được
10:41
the other person's experience.
206
629311
1808
trải nghiệm của người kia.
10:44
The seismic effects of sexual violence
were spoken aloud and felt,
were spoken aloud and felt,
207
632258
4894
Ảnh hưởng của bạo lực tình dục được
nói thẳng ra,
nói thẳng ra,
10:49
face to face.
208
637176
1330
mặt đối mặt.
10:51
At other times, though,
209
639979
1503
Có khi, dù cho
10:53
we found a soaring clarity,
210
641506
2634
chúng tôi thấy mọi thứ đều sáng sủa,
10:57
and even some totally unexpected
but liberating laughter.
but liberating laughter.
211
645164
4400
và thậm chí cả những tràng cười
không mong đợi.
không mong đợi.
11:03
When it came down to it,
212
651250
1530
Và cuối cùng,
11:04
we did out best to listen
to each other intently.
to each other intently.
213
652804
3628
chúng tôi đã làm tất cả để lắng nghe nhau
một cách chân thành.
một cách chân thành.
11:09
And our individual realities
were aired with an unfiltered purity
were aired with an unfiltered purity
214
657404
5841
Sự thật mỗi cá nhân được phơi bày
không tinh lọc
không tinh lọc
11:15
that couldn't do any less
than lighten the soul.
than lighten the soul.
215
663269
2376
làm tâm hồn chúng tôi nhẹ nhõm.
11:20
TE: Wanting to take revenge
is a very human emotion --
is a very human emotion --
216
668508
4045
TE: Muốn trả thù là cảm xúc của mỗi người
11:24
instinctual, even.
217
672577
1638
thậm chí là bản năng.
11:26
And all I wanted to do for years
218
674829
2011
Điều tôi muốn làm nhiều năm là
11:28
was to hurt Tom back as deeply
as he had hurt me.
as he had hurt me.
219
676864
3969
khiến Tom đau như tôi đã từng
11:33
But had I not found a way
out of the hatred and anger,
out of the hatred and anger,
220
681658
3053
Nhưng nếu tôi không vượt qua thù hằn
11:36
I'm not sure I'd be standing here today.
221
684735
2165
tôi không chắc mình sẽ ở đây hôm nay.
11:40
That isn't to say that I didn't have
my doubts along the way.
my doubts along the way.
222
688058
3927
Không thể nói rằng tôi không nghi ngờ gì.
11:44
When the plane bounced
on that landing strip in Cape Town,
on that landing strip in Cape Town,
223
692689
3661
Khi máy bay hạ cánh xuống Cape Town,
11:48
I remember thinking,
224
696374
1603
tôi nhớ mình nghĩ,
11:50
"Why did I not just get myself
a therapist and a bottle of vodka
a therapist and a bottle of vodka
225
698001
4206
Tại sao tôi không đi trị liệu và uống rượu
11:54
like a normal person would do?"
226
702231
2216
như người bình thường sẽ làm?"
11:56
(Laughter)
227
704471
2920
(Cười)
11:59
At times, our search
for understanding in Cape Town
for understanding in Cape Town
228
707415
3205
Khi chúng tôi tìm sự đồng cảm ở Cape Town
12:02
felt like an impossible quest,
229
710644
2167
như một cuộc tìm kiếm bất khả thi,
12:04
and all I wanted to do was to give up
230
712835
2099
và điều tôi muốn làm khi đó là từ bỏ
12:06
and go home to my loving
husband, Vidir,
husband, Vidir,
231
714958
2216
về nhà với chồng tôi, Vidir
12:09
and our son.
232
717198
1211
và con trai.
12:11
But despite our difficulties,
233
719994
2363
Nhưng mặc cho những khó khăn,
12:14
this journey did result
in a victorious feeling
in a victorious feeling
234
722381
4628
hành trình này mang tới
cảm giác chiến thắng
cảm giác chiến thắng
12:19
that light had triumphed over darkness,
235
727033
3133
ánh sáng đó bao trùm bóng tối,
12:22
that something constructive
could be built out of the ruins.
could be built out of the ruins.
236
730812
4312
và điều gì đó sẽ được xây lên
từ đống đổ nát.
từ đống đổ nát.
12:28
I read somewhere
237
736572
1325
Tôi đọc đâu đó rằng bạn nên
12:29
that you should try and be the person
that you needed when you were younger.
that you needed when you were younger.
238
737921
3861
thử trở thành người bạn cần khi trẻ hơn.
12:33
And back when I was a teenager,
239
741806
1584
Khi tôi là thiếu niên
12:35
I would have needed to know
that the shame wasn't mine,
that the shame wasn't mine,
240
743414
3848
tôi nên biết nỗi xấu hổ
không phải là bản thân tôi,
không phải là bản thân tôi,
12:39
that there's hope after rape,
241
747286
2514
vì có hy vọng sau sự cưỡng hiếp,
12:41
that you can even find happiness,
242
749824
1595
để tìm được hạnh phúc,
12:43
like I share with my husband today.
243
751443
1890
như tôi có với chồng tôi hôm nay.
12:45
Which is why I started writing feverishly
upon my return from Cape Town,
upon my return from Cape Town,
244
753861
4355
Đó là vì sao tôi bắt đầu viết hối hả
sau khi về từ Cape Town,
sau khi về từ Cape Town,
12:50
resulting in a book co-authored by Tom,
245
758240
2724
một cuốn sách cùng với Tom,
12:52
that we hope can be of use
to people from both ends
to people from both ends
246
760988
3185
mà chúng tôi hy vọng là có ích cho
những người ở cả 2 phía
những người ở cả 2 phía
12:56
of the perpetrator-survivor scale.
247
764197
2304
của cán cân Thủ phạm-Nạn nhân.
12:59
If nothing else,
248
767180
1454
Nếu không,
13:00
it's a story that we would've needed
to hear when we were younger.
to hear when we were younger.
249
768658
4135
thì đây là câu chuyện
cần được nghe khi còn trẻ.
cần được nghe khi còn trẻ.
13:06
Given the nature of our story,
250
774726
1821
Mang tới sự chân thật của câu chuyện,
13:08
I know the words
that inevitably accompany it --
that inevitably accompany it --
251
776571
2776
tôi nghĩ từ ngữ không tránh được
đi kèm với nó --
đi kèm với nó --
13:11
victim, rapist --
252
779933
2556
là nạn nhân, người cưỡng bức --
13:14
and labels are a way to organize concepts,
253
782513
2255
từ ngữ luôn gắn với chủ đề này,
13:16
but they can also be dehumanizing
in their connotations.
in their connotations.
254
784792
4382
nhưng nó cũng vô nhân đạo
về mặt ý nghĩa.
về mặt ý nghĩa.
13:21
Once someone's been deemed a victim,
255
789838
2100
Khi 1 người được cho là nạn nhân,
13:23
it's that much easier to file them away
as someone damaged,
as someone damaged,
256
791962
5233
họ thường bị xếp vào hàng ngũ bị tổn hại,
13:29
dishonored,
257
797219
1506
mất danh dự,
13:30
less than.
258
798749
1275
yếu kém hơn.
13:32
And likewise, once someone
has been branded a rapist,
has been branded a rapist,
259
800643
2720
Tương tự một người bị coi là cưỡng bức,
13:35
it's that much easier
to call him a monster --
to call him a monster --
260
803387
2546
thì sẽ bị nói là quái vật,
13:38
inhuman.
261
806576
1299
vô nhân tính.
13:40
But how will we understand
what it is in human societies
what it is in human societies
262
808614
3031
Làm thế nào chúng ta hiểu nó là gì
trong xã hội
trong xã hội
13:43
that produces violence
263
811669
1581
sản sinh ra bạo lực
13:45
if we refuse to recognize
the humanity of those who commit it?
the humanity of those who commit it?
264
813274
4479
phủ nhận nhân tính
của những người có tội?
của những người có tội?
13:50
And how --
265
818534
1164
và làm thế nào --
13:51
(Applause)
266
819722
2179
(Vỗ tay)
13:53
And how can we empower survivors
if we're making them feel less than?
if we're making them feel less than?
267
821925
5368
khích lệ nạn nhân khi ta khiến họ
cảm thấy yếu kém hơn?
cảm thấy yếu kém hơn?
14:00
How can we discuss solutions
to one of the biggest threats
to one of the biggest threats
268
828072
3427
Làm thế nào khi ta bàn giải pháp
cho một trong những đe dọa lớn nhất
cho một trong những đe dọa lớn nhất
14:03
to the lives of women and children
around the world,
around the world,
269
831523
3274
tới cuộc sống của phụ nữ và trẻ con
ở khắp nơi.
ở khắp nơi.
14:06
if the very words we use
are part of the problem?
are part of the problem?
270
834821
3823
nếu từ ngữ ta dùng
chỉ là 1 phần của vấn đề?
chỉ là 1 phần của vấn đề?
14:13
TS: From what I've now learnt,
271
841786
2492
TS: Từ những gì tôi học được,
14:16
my actions that night in 1996
were a self-centered taking.
were a self-centered taking.
272
844302
4573
hành động của tôi tối 1996 là vị kỷ.
14:22
I felt deserving of Thordis's body.
273
850028
2123
Tôi cảm thấy mình nên có thân thể Thordis.
14:25
I've had primarily positive
social influences
social influences
274
853743
2865
Tôi đã có sự ảnh hưởng tích cực của xã hội
14:28
and examples of equitable
behavior around me.
behavior around me.
275
856632
2541
và những ví dụ về cư xử công bằng
xung quanh tôi.
xung quanh tôi.
14:31
But on that occasion,
276
859830
1197
Nhưng tối đó,
14:33
I chose to draw upon the negative ones.
277
861051
2104
tôi đã chọn trở thành người tiêu cực.
14:35
The ones that see women
as having less intrinsic worth,
as having less intrinsic worth,
278
863716
2896
Người thấy phụ nữ có ít giá trị bên trong,
14:39
and of men having some unspoken
and symbolic claim to their bodies.
and symbolic claim to their bodies.
279
867687
4411
và đàn ông có yêu cầu với thân thể của họ.
14:45
These influences I speak of
are external to me, though.
are external to me, though.
280
873781
3009
Ảnh hưởng tôi nói ở bên ngoài tâm trí tôi.
14:49
And it was only me in that room
making choices,
making choices,
281
877582
2781
Chỉ có tôi ở căn phòng đó được lựa chọn,
14:52
nobody else.
282
880387
1228
không phải ai khác.
14:54
When you own something
283
882969
1785
Khi bạn sở hữu điều gì
14:56
and really square up to your culpability,
284
884778
2618
chống lại mọi lỗi lầm của bản thân,
15:00
I do think a surprising thing can happen.
285
888259
2323
tôi nghĩ điều đáng ngạc nhiên
có thể xảy ra.
có thể xảy ra.
15:03
It's what I call a paradox of ownership.
286
891249
2307
Tôi gọi đó là nghịch lý của quyền sở hữu.
15:06
I thought I'd buckle
under the weight of responsibility.
under the weight of responsibility.
287
894989
2792
Tôi nghĩ tôi đã đặt nặng
trách nhiệm lên bản thân.
trách nhiệm lên bản thân.
15:10
I thought my certificate
of humanity would be burnt.
of humanity would be burnt.
288
898377
2883
Tôi nghĩ bằng của tôi về nhân học
có khi sẽ bị đốt.
có khi sẽ bị đốt.
15:14
Instead, I was offered
to really own what I did,
to really own what I did,
289
902476
3746
Tuy nhiên tôi học được cách thật sự
thừa nhận điều tôi đã làm,
thừa nhận điều tôi đã làm,
15:19
and found that it didn't possess
the entirety of who I am.
the entirety of who I am.
290
907148
3260
và nhận ra nó phải là toàn bộ
con người tôi.
con người tôi.
15:23
Put simply,
291
911460
1361
Tóm lại,
15:24
something you've done doesn't have
to constitute the sum of who you are.
to constitute the sum of who you are.
292
912845
4516
điều bạn đã làm không tạo ra
tất cả con người bạn.
tất cả con người bạn.
15:30
The noise in my head abated.
293
918659
1658
Âm thanh trong đầu tôi dịu đi.
15:32
The indulgent self-pity
was starved of oxygen,
was starved of oxygen,
294
920951
4028
Lòng thương hại bản thân chết dần,
15:37
and it was replaced
with the clean air of acceptance --
with the clean air of acceptance --
295
925003
4473
và được thay bằng sự chấp nhận --
15:42
an acceptance that I did hurt
this wonderful person standing next to me;
this wonderful person standing next to me;
296
930658
4284
chấp nhận rằng tôi đã tổn thương Thordis,
người phụ nữ tuyệt vời đứng cạnh tôi;
người phụ nữ tuyệt vời đứng cạnh tôi;
15:46
an acceptance that I am part of a large
and shockingly everyday grouping of men
and shockingly everyday grouping of men
297
934966
5599
chấp nhận tôi là 1 phần từ nhóm đàn ông
15:52
who have been sexually violent
toward their partners.
toward their partners.
298
940589
2682
gây ra bạo lực tình dục với người yêu.
15:56
Don't underestimate the power of words.
299
944931
2409
Đừng đánh giá thấp sức mạnh của từ ngữ
16:00
Saying to Thordis that I raped her
changed my accord with myself,
changed my accord with myself,
300
948372
4641
Nói với Thordis tôi cưỡng hiếp cô ấy
đã thay đổi hòa ước với bản thân,
đã thay đổi hòa ước với bản thân,
16:05
as well as with her.
301
953037
1260
cũng như với cô ấy.
16:07
But most importantly,
302
955517
1472
Nhưng điều quan trọng nhất,
16:09
the blame transferred from Thordis to me.
303
957013
3076
là sự khiển trách đã chuyển
từ Thordis sang tôi.
từ Thordis sang tôi.
16:13
Far too often,
304
961331
1151
Thường thấy rằng,
16:14
the responsibility is attributed
to female survivors of sexual violence,
to female survivors of sexual violence,
305
962506
4584
trách nhiệm được quy cho người phụ nữ
16:19
and not to the males who enact it.
306
967114
2511
mà không phải đàn ông người gây ra nó.
16:22
Far too often,
307
970736
1150
Cũng thường thấy,
16:23
the denial and running leaves all parties
at a great distance from the truth.
at a great distance from the truth.
308
971910
5082
sự chối bỏ và chạy trốn để lại các
bên rời xa sự thật.
bên rời xa sự thật.
16:30
There's definitely a public
conversation happening now,
conversation happening now,
309
978984
2780
Chắc chắn có một cuộc hội thoại công khai
ngay lúc này,
ngay lúc này,
16:34
and like a lot of people,
310
982371
2179
và giống như nhiều người,
16:36
we're heartened
that there's less retreating
that there's less retreating
311
984574
2590
ta cổ vũ việc giảm sự trốn tránh
16:39
from this difficult
but important discussion.
but important discussion.
312
987188
2720
khỏi buổi thảo luận đầy khó khăn
nhưng quan trọng này.
nhưng quan trọng này.
16:43
I feel a real responsibility
to add our voices to it.
to add our voices to it.
313
991028
3638
Tôi nghĩ mình có trách nhiệm để nói về nó.
16:50
TE: What we did is not a formula
that we're prescribing for others.
that we're prescribing for others.
314
998072
4659
TE: Điều chúng tôi làm không phải
là công thức cho những người khác.
là công thức cho những người khác.
16:55
Nobody has the right to tell anyone else
how to handle their deepest pain
how to handle their deepest pain
315
1003182
5533
Không ai có quyền nói ai cách giải quyết
nỗi đau sâu thẳm
nỗi đau sâu thẳm
17:00
or their greatest error.
316
1008739
1745
hay sai lầm lớn nhất của họ.
17:03
Breaking your silence is never easy,
317
1011336
2351
Phá vỡ im lặng không bao giờ là dễ dàng,
17:05
and depending on where
you are in the world,
you are in the world,
318
1013711
2214
cũng phụ thuộc vào nơi bạn đang ở,
17:07
it can even be deadly
to speak out about rape.
to speak out about rape.
319
1015949
3212
nó có thể gây ra chết người
khi tiết lộ việc cưỡng hiếp.
khi tiết lộ việc cưỡng hiếp.
17:12
I realize that even the most
traumatic event of my life
traumatic event of my life
320
1020088
4066
Tôi nhận ra kể cả những chấn thương
khủng khiếp nhất trong đời
khủng khiếp nhất trong đời
17:16
is still a testament to my privilege,
321
1024178
2759
vẫn là minh chứng cho đặc quyền của tôi,
17:18
because I can talk about it
without getting ostracized,
without getting ostracized,
322
1026961
3230
vì tôi có thể nói về nó mà không bị
17:22
or even killed.
323
1030215
1348
tẩy chay hay bị giết.
17:24
But with that privilege of having a voice
324
1032293
2929
Nhưng với đặc quyền được nói ấy
17:27
comes the responsibility of using it.
325
1035246
2858
đi đôi với trách nhiệm sử dụng nó.
17:30
That's the least I owe
my fellow survivors who can't.
my fellow survivors who can't.
326
1038733
4530
Đó là điều tôi nợ
những ai không có đặc quyền này.
những ai không có đặc quyền này.
17:36
The story we've just relayed is unique,
327
1044841
3066
Câu chuyện mà chúng tôi vừa kể lại
là độc nhất
là độc nhất
17:39
and yet it is so common with sexual
violence being a global pandemic.
violence being a global pandemic.
328
1047931
4666
và nó là về vấn đề bạo lực tình dục
đang trở thành vấn nạn trên toàn cầu.
đang trở thành vấn nạn trên toàn cầu.
17:44
But it doesn't have to be that way.
329
1052621
2405
Nhưng nó không cần đi theo hướng đó.
17:47
One of the things that I found useful
on my own healing journey
on my own healing journey
330
1055741
3016
Điều tôi cảm thấy có ích trong
hành trình chữa lành của mình
hành trình chữa lành của mình
17:50
is educating myself about sexual violence.
331
1058781
2648
là giáo dục bản thân về bạo lực tình dục.
17:53
And as a result,
I've been reading, writing
I've been reading, writing
332
1061453
2414
Kết quả là tôi đọc, viết
17:55
and speaking about this issue
for over a decade now,
for over a decade now,
333
1063891
2653
và nói về vấn đề này
trong hơn thập kỷ đến nay,
trong hơn thập kỷ đến nay,
17:58
going to conferences around the world.
334
1066568
2552
tới các hội thảo trên toàn thế giới
18:01
And in my experience,
335
1069144
1979
Trong trải nghiệm của tôi,
18:03
the attendees of such events
are almost exclusively women.
are almost exclusively women.
336
1071147
4631
những người tham dự đều là phụ nữ.
18:09
But it's about time that we stop treating
sexual violence as a women's issue.
sexual violence as a women's issue.
337
1077013
6616
Đã đến lúc ngừng coi bạo lực tình dục
như là vấn đề của phụ nữ.
như là vấn đề của phụ nữ.
18:15
(Applause)
338
1083653
5447
(Vỗ tay)
18:29
A majority of sexual violence
against women and men
against women and men
339
1097069
4044
Phần lớn bạo lực tình dục đối với hai giới
18:33
is perpetrated by men.
340
1101137
1883
người phạm phải là đàn ông.
18:35
And yet their voices are sorely
underrepresented in this discussion.
underrepresented in this discussion.
341
1103044
4408
Lời nói của họ hiếm khi được nói đúng cách
trong cuộc thảo luận này.
trong cuộc thảo luận này.
18:40
But all of us are needed here.
342
1108842
3901
Nhưng tất cả chúng ta đều cần lắng nghe.
18:45
Just imagine all the suffering
we could alleviate
we could alleviate
343
1113744
3885
Thử tưởng tượng mọi nỗi đau
chúng ta có thể làm dịu đi
chúng ta có thể làm dịu đi
18:49
if we dared to face this issue together.
344
1117653
3934
nếu chúng ta dám đối mặt vấn đề với nhau.
18:54
Thank you.
345
1122880
1158
Cảm ơn.
18:56
(Applause)
346
1124062
4267
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKERS
Thordis Elva - WriterThordis Elva is one of the two authors of "South of Forgiveness," a unique collaboration between a survivor and perpetrator of rape.
Why you should listen
Thordis Elva is a firm believer in the healing potential of dialogue when it comes to ending the silence that shrouds sexual violence. In 2015, she was voted Woman of the Year in her native Iceland due to her tireless campaigning for gender equality.
As an award-winning writer, journalist and public speaker, Elva has utilized many different platforms for her activism, including plays, films and books. Her passion for equality extends to the internet, and she has toured extensively giving lectures about online bullying, non-consensual pornography and digital human rights to audiences such as the United Nations and the Nordic Council of Ministers.
Read a Q&A with Elva about her TED Talk on the TED Blog.
Thordis Elva | Speaker | TED.com
Tom Stranger - Co-author, landscape gardener
Tom Stranger is the co-author "South of Forgiveness."
Why you should listen
Social sciences and the outdoors have been both professional directions and personal themes for Tom Stranger. After studying social science and working in outdoor recreation, Tom Stranger's focus shifted towards working with young people with complex needs -- mental health challenges, substance addiction, homelessness and neurological impairment. His time working with young people has taught him the immense value of listening with intent.
Stranger has recently completed and thoroughly enjoyed a Master of Cultural Studies at the University of Sydney, and he has returned to work in the outdoors as a landscaper. During his studies, he was involved as a co-author in the writing of South of Forgiveness. He and the book's primary author, Thordis Elva, share the hope that in speaking up they will add their voices to the ever-growing public discourse around relations of gender and sexual violence.
Read a Q&A with Stranger about his TED Talk on the TED Blog.
Tom Stranger | Speaker | TED.com