TED2017
Anne Lamott: 12 truths I learned from life and writing
Anne Lamott: 12 prawd, których nauczyło mnie życie i pisanie
Filmed:
Readability: 3.2
5,458,934 views
Kilka dni przed swoimi 61 urodzinami pisarka Anne Lamott postanowiła spisać wszystkie rzeczy, których jest pewna. Zagłębia się w niuanse bycia człowiekiem, żyjącym w skomplikowanym, pięknym, pełnym emocji świecie, oraz dzieli się swoją charakterystyczną, afirmującą życie mądrością, z humorem mówiąc
o rodzinie, pisaniu, Bogu, śmierci i innych rzeczach.
Anne Lamott - Novelist, essayist
With disarming familiarity, Anne Lamott tackles what most don’t like to consider. Her honest writing helps us make sense of life’s chaos. Full bio
With disarming familiarity, Anne Lamott tackles what most don’t like to consider. Her honest writing helps us make sense of life’s chaos. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
My seven-year-old grandson
sleeps just down the hall from me,
sleeps just down the hall from me,
0
1042
3478
Mój siedmioletni wnuk ma pokój obok mnie.
00:16
and he wakes up a lot of mornings
1
4544
1666
Często rano mówi po przebudzeniu,
00:18
and he says,
2
6234
1538
00:19
"You know, this could be
the best day ever."
the best day ever."
3
7796
2214
że to może być najlepszy dzień jego życia.
00:22
And other times,
in the middle of the night,
in the middle of the night,
4
10565
2177
Bywa też, że w środku nocy
00:24
he calls out in a tremulous voice,
5
12766
2926
woła drżącym głosem:
00:27
"Nana, will you ever get sick and die?"
6
15716
2830
"Babciu, czy ty kiedyś
zachorujesz i umrzesz?".
zachorujesz i umrzesz?".
00:31
I think this pretty much says it for me
and most of the people I know,
and most of the people I know,
7
19198
4442
Myślę, że to sporo mówi o mnie
i większości ludzi, których znam.
i większości ludzi, których znam.
00:35
that we're a mixed grill
of happy anticipation
of happy anticipation
8
23664
3280
Jesteśmy mieszanką radosnego oczekiwania
00:38
and dread.
9
26968
1219
i strachu.
00:40
So I sat down a few days
before my 61st birthday,
before my 61st birthday,
10
28580
4222
Na kilka dni przed 61 urodzinami,
00:44
and I decided to compile a list
of everything I know for sure.
of everything I know for sure.
11
32826
4661
postanowiłam spisać listę rzeczy,
których jestem pewna.
których jestem pewna.
00:50
There's so little truth
in the popular culture,
in the popular culture,
12
38017
3123
Kultura masowa zawiera
tak mało prawdy,
tak mało prawdy,
00:53
and it's good to be sure of a few things.
13
41164
2956
więc dobrze mieć pewność
co do kilku spraw.
co do kilku spraw.
00:57
For instance, I am no longer 47,
14
45217
2921
Na przykład, że nie mam już 47 lat,
01:00
although this is the age I feel,
15
48845
2780
chociaż tak się czuję
01:03
and the age I like to think
of myself as being.
of myself as being.
16
51649
2617
i lubię w ten sposób o sobie myśleć.
01:06
My friend Paul used to say in his late 70s
17
54854
2673
Mój przyjaciel Paul mawiał
grubo po siedemdziesiątce,
grubo po siedemdziesiątce,
01:09
that he felt like a young man
with something really wrong with him.
with something really wrong with him.
18
57551
3583
że czuje się jak młody człowiek,
z którym coś jest poważnie nie tak.
z którym coś jest poważnie nie tak.
01:13
(Laughter)
19
61158
3850
(Śmiech)
01:17
Our true person is outside
of time and space,
of time and space,
20
65032
2840
Nasze prawdziwe ja istnieje
poza czasem i przestrzenią,
poza czasem i przestrzenią,
01:19
but looking at the paperwork,
21
67896
1510
ale patrząc w papiery,
01:21
I can, in fact, see
that I was born in 1954.
that I was born in 1954.
22
69430
3335
widzę, że urodziłam się w 1954 roku.
01:25
My inside self is outside
of time and space.
of time and space.
23
73353
2952
Moje wewnętrzne ja istnieje
poza czasem i przestrzenią.
poza czasem i przestrzenią.
01:28
It doesn't have an age.
24
76329
2045
Nie posiada wieku.
01:30
I'm every age I've ever been,
and so are you,
and so are you,
25
78398
3349
Mamy tyle lat, na ile się czujemy,
01:33
although I can't help
mentioning as an aside
mentioning as an aside
26
81771
2684
choć tak na marginesie muszę powiedzieć,
01:36
that it might have been helpful
if I hadn't followed
if I hadn't followed
27
84479
2631
że lepiej by było,
gdybym nie przestrzegała
gdybym nie przestrzegała
01:39
the skin care rules of the '60s,
28
87134
2521
zasad pielęgnacji skóry z lat 60.,
01:41
which involved getting
as much sun as possible
as much sun as possible
29
89679
3394
która polegała na jak najczęstszym
przebywaniu na słońcu
przebywaniu na słońcu
01:45
while slathered in baby oil
30
93097
2546
po uprzednim wysmarowaniu się oliwką
01:47
and basking in the glow
of a tinfoil reflector shield.
of a tinfoil reflector shield.
31
95667
4247
i wygrzewaniu się w blasku światła
odbitego od osłony z folii aluminiowej.
odbitego od osłony z folii aluminiowej.
01:51
(Laughter)
32
99938
1714
(Śmiech)
01:53
It was so liberating, though,
to face the truth
to face the truth
33
101676
2598
Spojrzenie prawdzie w oczy,
że nie jestem już w średnim wieku,
że nie jestem już w średnim wieku,
01:56
that I was no longer
in the last throes of middle age,
in the last throes of middle age,
34
104298
3348
było takie wyzwalające,
01:59
that I decided to write down
every single true thing I know.
every single true thing I know.
35
107670
4352
że postanowiłam spisać
wszystkie prawdy, które znam.
wszystkie prawdy, które znam.
02:04
People feel really doomed
and overwhelmed these days,
and overwhelmed these days,
36
112046
3398
W dzisiejszych czasach ludzie
czują się przytłoczeni i skazani na klęskę
czują się przytłoczeni i skazani na klęskę
02:07
and they keep asking me what's true.
37
115468
2722
i wciąż pytają mnie, co jest prawdą.
02:10
So I hope that my list of things
I'm almost positive about
I'm almost positive about
38
118214
6349
Mam nadzieję, że moja lista rzeczy,
których jestem prawie pewna,
których jestem prawie pewna,
02:16
might offer some basic
operating instructions
operating instructions
39
124587
3065
będzie rodzajem instrukcji
02:19
to anyone who is feeling
really overwhelmed or beleaguered.
really overwhelmed or beleaguered.
40
127676
3647
dla wszystkich, którzy czują się
przytłoczeni lub nękani kłopotami.
przytłoczeni lub nękani kłopotami.
02:24
Number one:
41
132140
1882
Po pierwsze,
02:26
the first and truest thing
is that all truth is a paradox.
is that all truth is a paradox.
42
134046
3661
najważniejszą i najprawdziwszą rzeczą
jest to, że każda prawda jest paradoksem.
jest to, że każda prawda jest paradoksem.
02:29
Life is both a precious,
unfathomably beautiful gift,
unfathomably beautiful gift,
43
137731
4315
Życie jest jednocześnie cennym,
niewyobrażalnie pięknym darem,
niewyobrażalnie pięknym darem,
02:34
and it's impossible here,
on the incarnational side of things.
on the incarnational side of things.
44
142070
4682
ale niemożliwym do zrealizowania tutaj
ze względu na naszą cielesność.
ze względu na naszą cielesność.
02:38
It's been a very bad match
45
146776
1620
To fatalne połączenie
02:40
for those of us who were born
extremely sensitive.
extremely sensitive.
46
148420
3266
dla wyjątkowo wrażliwych osób.
02:43
It's so hard and weird
that we sometimes wonder
that we sometimes wonder
47
151710
2864
Życie jest tak trudne i dziwaczne,
że czasami zastanawiamy się,
że czasami zastanawiamy się,
02:46
if we're being punked.
48
154598
1436
czy ktoś nas nie robi w konia.
02:49
It's filled simultaneously
with heartbreaking sweetness and beauty,
with heartbreaking sweetness and beauty,
49
157002
4954
Przynosi ze sobą jednocześnie
rozdzierającą serce słodycz i piękno,
rozdzierającą serce słodycz i piękno,
02:53
desperate poverty,
50
161980
1775
rozpaczliwą biedę,
02:55
floods and babies and acne and Mozart,
51
163779
3544
powodzie, dzieci, trądzik, Mozarta,
02:59
all swirled together.
52
167347
2139
wszystko wymieszane razem.
03:01
I don't think it's an ideal system.
53
169510
2570
To nie jest najlepszy system.
03:04
(Laughter)
54
172104
3316
(Śmiech)
03:07
Number two: almost
everything will work again
everything will work again
55
175444
3395
Po drugie, prawie wszystko
zacznie znów działać,
zacznie znów działać,
03:10
if you unplug it for a few minutes --
56
178863
2341
po chwilowym odłączeniu od prądu...
03:13
(Laughter)
57
181228
2695
(Śmiech)
03:15
(Applause)
58
183947
3282
(Brawa)
03:19
including you.
59
187253
1723
Wy też.
03:22
Three: there is almost
nothing outside of you
nothing outside of you
60
190975
3238
Po trzecie, prawie nic z zewnątrz
03:26
that will help in any kind of lasting way,
61
194237
2912
nie pomoże wam na dłużej.
03:29
unless you're waiting for an organ.
62
197173
1964
Chyba, że czekacie na przeszczep.
03:31
You can't buy, achieve or date
serenity and peace of mind.
serenity and peace of mind.
63
199958
4938
Nie można kupić, zdobyć czy umówić się
z wewnętrzną równowagą i spokojem ducha.
z wewnętrzną równowagą i spokojem ducha.
03:36
This is the most horrible truth,
and I so resent it.
and I so resent it.
64
204920
3774
To najokropniejsza prawda
i nie znoszę jej,
i nie znoszę jej,
03:41
But it's an inside job,
65
209549
2224
ale to kwestia pracy nad sobą.
03:43
and we can't arrange peace
or lasting improvement
or lasting improvement
66
211797
2818
Nie możemy zapewnić spokoju
czy trwałej poprawy ludziom,
czy trwałej poprawy ludziom,
03:46
for the people we love most in the world.
67
214639
2388
których kochamy najbardziej na świecie.
03:49
They have to find their own ways,
68
217051
2080
Muszą dojść do tego sami,
03:51
their own answers.
69
219155
1622
znaleźć własne ścieżki.
03:52
You can't run alongside
your grown children
your grown children
70
220801
3627
Nie można biec obok dorosłych dzieci
03:56
with sunscreen and ChapStick
on their hero's journey.
on their hero's journey.
71
224452
4586
z kremem na słońce i pomadką do ust,
gdy wstępują na własną drogę prób.
gdy wstępują na własną drogę prób.
04:01
You have to release them.
72
229062
2117
Trzeba je zostawić.
04:03
It's disrespectful not to.
73
231203
2395
Tak okażemy im szacunek.
04:07
And if it's someone else's problem,
74
235088
1859
A na problemy innej osoby
04:08
you probably don't have
the answer, anyway.
the answer, anyway.
75
236971
2300
prawdopodobnie i tak
nie macie rozwiązania.
nie macie rozwiązania.
04:11
(Laughter)
76
239295
1192
(Śmiech)
04:12
Our help is usually not very helpful.
77
240511
2743
Nasza pomoc zwykle nie pomaga.
04:15
Our help is often toxic.
78
243748
2425
Często jest toksyczna.
04:18
And help is the sunny side of control.
79
246824
2796
Pomoc to przykrywka dla kontroli.
04:22
Stop helping so much.
80
250836
2474
Przestańcie tyle pomagać.
04:25
Don't get your help and goodness
all over everybody.
all over everybody.
81
253334
3457
Nie uraczajcie wszystkich
swoją pomocą i dobrocią.
swoją pomocą i dobrocią.
04:28
(Laughter)
82
256815
2512
(Śmiech)
04:31
(Applause)
83
259351
1661
(Brawa)
04:33
This brings us to number four:
84
261036
1973
Po czwarte,
04:35
everyone is screwed up,
broken, clingy and scared,
broken, clingy and scared,
85
263033
3884
wszyscy są popaprani, zranieni,
zależni emocjonalnie i niepewni,
zależni emocjonalnie i niepewni,
04:38
even the people who seem
to have it most together.
to have it most together.
86
266941
2975
nawet ci, którzy wydają się
zupełnie normalni.
zupełnie normalni.
04:41
They are much more like you
than you would believe,
than you would believe,
87
269940
2439
Są bardziej podobni do was
niż to sobie wyobrażacie.
niż to sobie wyobrażacie.
04:44
so try not to compare your insides
to other people's outsides.
to other people's outsides.
88
272403
4648
Nie porównujcie swojego wnętrza
do tego, co widzicie u innych na zewnątrz.
do tego, co widzicie u innych na zewnątrz.
04:49
It will only make you worse
than you already are.
than you already are.
89
277075
2866
To tylko pogorszy wasz stan.
04:51
(Laughter)
90
279965
2992
(Śmiech)
04:56
Also, you can't save, fix
or rescue any of them
or rescue any of them
91
284272
3471
Nie można też nikogo uratować ani uleczyć,
04:59
or get anyone sober.
92
287767
2035
ani sprawić, żeby przestał pić.
05:01
What helped me get clean
and sober 30 years ago
and sober 30 years ago
93
289826
2754
Ja przestałam brać i pić 30 lat temu
05:04
was the catastrophe
of my behavior and thinking.
of my behavior and thinking.
94
292604
3611
dzięki mojemu fatalnemu
zachowaniu i myśleniu.
zachowaniu i myśleniu.
05:08
So I asked some sober friends for help,
95
296239
2006
Poprosiłam o pomoc trzeźwych przyjaciół
05:10
and I turned to a higher power.
96
298269
1934
i oddałam się sile wyższej.
05:12
One acronym for God
is the "gift of desperation,"
is the "gift of desperation,"
97
300227
4059
Angielskie słowo GOD, czyli Bóg,
można rozwinąć jako "dar rozpaczy",
można rozwinąć jako "dar rozpaczy",
05:16
G-O-D,
98
304310
1429
"gift of desperation".
05:17
or as a sober friend put it,
99
305763
2032
Jak to ujął mój trzeźwy przyjaciel,
05:19
by the end I was deteriorating faster
than I could lower my standards.
than I could lower my standards.
100
307819
4967
pod koniec staczałam się tak szybko,
że nie nadążałam z obniżaniem standardów.
że nie nadążałam z obniżaniem standardów.
05:24
(Laughter)
101
312810
6311
(Śmiech)
05:31
So God might mean, in this case,
102
319145
2310
W moim przypadku Bóg mógł oznaczać
05:33
"me running out of any more good ideas."
103
321479
3141
koniec moich dobrych pomysłów.
05:37
While fixing and saving
and trying to rescue is futile,
and trying to rescue is futile,
104
325532
4166
Ponieważ nie można nikogo
uratować ani uleczyć,
uratować ani uleczyć,
05:41
radical self-care is quantum,
105
329722
3411
niezwykle ważna jest troska o siebie,
05:45
and it radiates out from you
into the atmosphere
into the atmosphere
106
333157
3616
dzięki której będziecie promieniować,
05:48
like a little fresh air.
107
336797
1645
będziecie podmuchem świeżego powietrza.
05:50
It's a huge gift to the world.
108
338466
2581
To wielki dar dla świata.
05:53
When people respond by saying,
"Well, isn't she full of herself,"
"Well, isn't she full of herself,"
109
341071
4510
Jeśli ktoś zareaguje, mówiąc,
że jesteście zapatrzeni w siebie,
że jesteście zapatrzeni w siebie,
05:57
just smile obliquely like Mona Lisa
110
345605
2966
uśmiechnijcie się tajemniczo jak Mona Lisa
06:00
and make both of you a nice cup of tea.
111
348595
2962
i zróbcie sobie filiżankę dobrej herbaty.
06:04
Being full of affection
for one's goofy, self-centered,
for one's goofy, self-centered,
112
352605
4683
Okazywanie ciepła swojemu
głupkowatemu, egocentrycznemu,
głupkowatemu, egocentrycznemu,
06:09
cranky, annoying self
113
357312
2493
zrzędliwemu, nieznośnemu ja
06:11
is home.
114
359829
1529
jest kluczem do wszystkiego.
06:13
It's where world peace begins.
115
361382
2032
Od tego zaczyna się pokój na świecie.
06:17
Number five:
116
365038
1717
Po piąte,
06:18
chocolate with 75 percent cacao
is not actually a food.
is not actually a food.
117
366779
5064
czekolada z 75% kakao
nie nadaje się do jedzenia.
nie nadaje się do jedzenia.
06:23
(Laughter)
118
371867
4012
(Śmiech)
06:27
Its best use is as a bait in snake traps
119
375903
4080
Może służyć jako przynęta na węże
06:32
or to balance the legs of wobbly chairs.
120
380007
4560
albo podstawka pod krótszą nogę krzesła,
06:36
It was never meant
to be considered an edible.
to be considered an edible.
121
384591
3251
ale nigdy nie miała być jadalna.
06:41
Number six --
122
389865
1365
Po szóste...
06:43
(Laughter)
123
391254
3504
(Śmiech)
06:46
writing.
124
394782
1256
pisanie.
06:48
Every writer you know writes
really terrible first drafts,
really terrible first drafts,
125
396874
4388
Każdy znany pisarz najpierw tworzy
okropną pierwszą wersję,
okropną pierwszą wersję,
06:53
but they keep their butt in the chair.
126
401286
2153
ale nie podnosi od razu tyłka z krzesła.
06:55
That's the secret of life.
127
403463
1720
Na tym polega sekret życia.
06:57
That's probably the main difference
between you and them.
between you and them.
128
405207
3200
To prawdopodobnie główna
różnica między wami a nimi.
różnica między wami a nimi.
07:00
They just do it.
129
408431
1462
Oni po prostu to robią.
07:01
They do it by prearrangement
with themselves.
with themselves.
130
409917
2566
Tak się wcześniej ze sobą umówili.
07:04
They do it as a debt of honor.
131
412507
2043
To dla nich dług honorowy.
07:07
They tell stories that come through them
132
415336
2294
Opowiadają historie, które wychodzą z nich
07:09
one day at a time, little by little.
133
417654
2510
pojedynczo, po trochu.
07:12
When my older brother was in fourth grade,
134
420188
2226
Kiedy mój starszy brat
był w czwartej klasie,
był w czwartej klasie,
07:14
he had a term paper on birds
due the next day,
due the next day,
135
422438
3974
miał następnego dnia oddać
pracę semestralną o ptakach,
pracę semestralną o ptakach,
07:18
and he hadn't started.
136
426436
2280
a nawet nie zaczął.
07:20
So my dad sat down with him
with an Audubon book,
with an Audubon book,
137
428740
4082
Tata usiadł przy nim
z albumem ornitologicznym,
z albumem ornitologicznym,
07:24
paper, pencils and brads --
138
432846
2344
papierem, ołówkami i pinezkami,
07:27
for those of you who have gotten
a little less young and remember brads --
a little less young and remember brads --
139
435214
5600
niektórzy z was,
ci mniej młodzi, pamiętają je,
ci mniej młodzi, pamiętają je,
07:32
and he said to my brother,
140
440838
2830
i powiedział mu:
07:35
"Just take it bird by bird, buddy.
141
443692
2610
"Opracuj to ptak po ptaku.
07:38
Just read about pelicans
142
446326
2315
Przeczytaj o pelikanach,
07:40
and then write about pelicans
in your own voice.
in your own voice.
143
448665
3856
a potem napisz o nich swoimi słowami.
07:44
And then find out about chickadees,
144
452545
3155
Przeczytaj o sikorach
07:47
and tell us about them in your own voice.
145
455724
2771
i opowiedz o nich swoimi słowami.
07:50
And then geese."
146
458519
1746
Potem o gęsiach".
07:52
So the two most important things
about writing are: bird by bird
about writing are: bird by bird
147
460289
3748
Dwie najważniejsze rzeczy
w pisaniu to: po jednym ptaku
w pisaniu to: po jednym ptaku
07:56
and really god-awful first drafts.
148
464061
3106
i fatalne pierwsze wersje.
07:59
If you don't know where to start,
149
467959
1675
Jeśli nie wiecie, jak zacząć,
08:01
remember that every single thing
that happened to you is yours,
that happened to you is yours,
150
469658
3229
pamiętajcie, że wszystko,
co się wam przydarzyło, należy do was
co się wam przydarzyło, należy do was
08:04
and you get to tell it.
151
472911
1516
i musicie to opowiedzieć.
08:06
If people wanted you to write
more warmly about them,
more warmly about them,
152
474852
3162
Gdyby ludzie chcieli,
żebyście lepiej o nich pisali,
żebyście lepiej o nich pisali,
08:10
they should've behaved better.
153
478038
1720
powinni się lepiej zachowywać.
08:11
(Laughter)
154
479782
3030
(Śmiech)
08:14
(Applause)
155
482836
2910
(Brawa)
08:19
You're going to feel like hell
if you wake up someday
if you wake up someday
156
487145
2873
Będziecie czuć się okropnie,
jeśli któregoś dnia obudzicie się
jeśli któregoś dnia obudzicie się
08:22
and you never wrote the stuff
157
490042
1761
ze świadomością,
że nie napisaliście rzeczy,
że nie napisaliście rzeczy,
08:23
that is tugging on the sleeves
of your heart:
of your heart:
158
491827
3461
które kołaczą do drzwi waszego serca,
08:27
your stories, memories,
visions and songs --
visions and songs --
159
495312
3396
historii, wspomnień, wizji, piosenek...
08:30
your truth,
160
498732
1653
waszej prawdy,
08:32
your version of things --
161
500409
1825
waszej wersji...
08:34
in your own voice.
162
502258
1485
własnymi słowami.
08:35
That's really all you have to offer us,
163
503767
2475
To wszystko, co musicie nam zaoferować,
08:38
and that's also why you were born.
164
506266
2454
po to się urodziliście.
08:42
Seven: publication and temporary
creative successes
creative successes
165
510488
4185
Po siódme, po wydaniu książki
i chwilowym sukcesie twórczym
i chwilowym sukcesie twórczym
08:46
are something you have to recover from.
166
514697
2190
trzeba się otrząsnąć.
08:49
They kill as many people as not.
167
517744
2842
To śmierć dla połowy pisarzy.
08:52
They will hurt, damage and change you
168
520610
2530
To wam zaszkodzi i zmieni was
08:55
in ways you cannot imagine.
169
523164
2114
w niewyobrażalny sposób.
08:57
The most degraded
and evil people I've ever known
and evil people I've ever known
170
525707
3516
Najbardziej podli
i nikczemni ludzie, jakich znałam,
i nikczemni ludzie, jakich znałam,
09:01
are male writers who've had
huge best sellers.
huge best sellers.
171
529247
3109
to mężczyźni, którzy napisali
wielkie bestsellery.
wielkie bestsellery.
09:05
And yet, returning to number one,
that all truth is paradox,
that all truth is paradox,
172
533093
4157
A jednak, wracając do punktu pierwszego,
że każda prawda jest paradoksem,
że każda prawda jest paradoksem,
09:09
it's also a miracle
to get your work published,
to get your work published,
173
537274
2425
to cud, że można wydać książkę,
09:11
to get your stories read and heard.
174
539723
2836
że inni czytają i słuchają
waszych historii.
waszych historii.
09:14
Just try to bust yourself
gently of the fantasy
gently of the fantasy
175
542583
2755
Spróbujcie otrząsnąć się z fantazji,
09:17
that publication will heal you,
176
545362
2454
że wydanie książki was uleczy,
09:19
that it will fill the Swiss-cheesy
holes inside of you.
holes inside of you.
177
547840
4084
że wypełni wewnętrzną pustkę
wielką jak dziury w serze szwajcarskim.
wielką jak dziury w serze szwajcarskim.
09:23
It can't.
178
551948
1594
Nie może tego zrobić
09:25
It won't.
179
553566
1360
i nie zrobi.
09:26
But writing can.
180
554950
1705
Ale pisanie - tak.
09:28
So can singing in a choir
or a bluegrass band.
or a bluegrass band.
181
556679
3598
Tak jak śpiewanie w chórze czy kapeli.
09:32
So can painting community
murals or birding
murals or birding
182
560301
3307
Tak jak tworzenie murali
czy obserwowanie ptaków,
czy obserwowanie ptaków,
09:35
or fostering old dogs
that no one else will.
that no one else will.
183
563632
3168
albo adoptowanie starych psów,
które inaczej nie znalazłyby domu.
które inaczej nie znalazłyby domu.
09:40
Number eight: families.
184
568570
3051
Osiem: rodzina.
09:44
Families are hard, hard, hard,
185
572883
3096
Rodzina to trudna sprawa,
09:48
no matter how cherished
and astonishing they may also be.
and astonishing they may also be.
186
576003
3426
mimo że może też być
niezwykle cenna i zadziwiająca.
niezwykle cenna i zadziwiająca.
09:51
Again, see number one.
187
579453
2126
Patrz punkt pierwszy.
09:53
(Laughter)
188
581603
1047
(Śmiech)
09:54
At family gatherings where you suddenly
feel homicidal or suicidal --
feel homicidal or suicidal --
189
582674
4288
Na rodzinnych spotkaniach, gdy nagle
macie ochotę zabić kogoś lub siebie...
macie ochotę zabić kogoś lub siebie...
09:58
(Laughter)
190
586986
1016
(Śmiech)
10:00
remember that in all cases,
191
588026
2331
pamiętajcie, że mimo wszystko
10:02
it's a miracle that any of us,
specifically, were conceived and born.
specifically, were conceived and born.
192
590381
5464
to cud, że każdy z nas
został poczęty i urodził się.
został poczęty i urodził się.
10:08
Earth is forgiveness school.
193
596520
1927
Ziemia to szkoła przebaczenia.
10:10
It begins with forgiving yourself,
194
598471
2110
Trzeba najpierw wybaczyć sobie,
10:12
and then you might as well
start at the dinner table.
start at the dinner table.
195
600605
3274
a potem można przejść
do współbiesiadników.
do współbiesiadników.
10:16
That way, you can do this work
in comfortable pants.
in comfortable pants.
196
604640
3645
W ten sposób wykonamy tę robotę
w wygodnym ubraniu.
w wygodnym ubraniu.
10:20
(Laughter)
197
608309
2946
(Śmiech)
10:23
When William Blake said that we are here
198
611279
1947
Kiedy William Blake powiedział,
10:25
to learn to endure the beams of love,
199
613250
2988
że jesteśmy na tym świecie,
żeby nauczyć się znosić żar miłości,
żeby nauczyć się znosić żar miłości,
10:28
he knew that your family would be
an intimate part of this,
an intimate part of this,
200
616262
3333
miał też na myśli rodzinę,
10:31
even as you want to run screaming
for your cute little life.
for your cute little life.
201
619619
3694
nawet jeśli chcecie uciekać z krzykiem,
żeby ocalić swoje kochane małe życie.
żeby ocalić swoje kochane małe życie.
10:35
But I promise you are up to it.
202
623811
2559
Obiecuję wam, że dacie radę.
10:38
You can do it, Cinderella, you can do it,
203
626394
3380
Uda się, Kopciuszku, uda,
10:41
and you will be amazed.
204
629798
2025
będziesz zdumiony rezultatem.
10:45
Nine: food.
205
633164
1793
Dziewięć: jedzenie.
10:48
Try to do a little better.
206
636187
2538
Postarajcie się trochę bardziej.
10:51
I think you know what I mean.
207
639497
1890
Wiecie, o co mi chodzi.
10:53
(Laughter)
208
641411
3645
(Śmiech)
11:03
Number 10 --
209
651159
1151
Dziesięć...
11:04
(Laughter)
210
652334
2224
(Śmiech)
11:06
grace.
211
654582
1185
łaska.
11:08
Grace is spiritual WD-40,
212
656428
3107
Łaska to duchowe WD-40
11:11
or water wings.
213
659559
1480
albo rękawki do pływania.
11:13
The mystery of grace is that God loves
Henry Kissinger and Vladimir Putin
Henry Kissinger and Vladimir Putin
214
661063
5967
Tajemnica łaski polega na tym,
że Bóg kocha Kissingera i Putina,
że Bóg kocha Kissingera i Putina,
11:19
and me
215
667054
1159
i mnie
11:20
exactly as much as He or She
loves your new grandchild.
loves your new grandchild.
216
668237
4356
dokładnie tak samo jak waszego
nowonarodzonego wnuka.
nowonarodzonego wnuka.
11:24
Go figure.
217
672988
1217
I bądź tu mądry.
11:26
(Laughter)
218
674229
1777
(Śmiech)
11:28
The movement of grace
is what changes us, heals us
is what changes us, heals us
219
676030
3337
Łaska może nas zmienić, uleczyć
11:31
and heals our world.
220
679391
1998
i uleczyć nasz świat.
11:33
To summon grace, say, "Help,"
and then buckle up.
and then buckle up.
221
681413
3771
Żeby dostąpić łaski,
proś o pomoc i zapnij pasy.
proś o pomoc i zapnij pasy.
11:37
Grace finds you exactly where you are,
222
685208
2690
Łaska znajdzie cię tam, gdzie jesteś,
11:39
but it doesn't leave you
where it found you.
where it found you.
223
687922
2525
ale nie zostawi cię tam, gdzie byłeś.
11:42
And grace won't look
like Casper the Friendly Ghost,
like Casper the Friendly Ghost,
224
690471
3096
Łaska nie wygląda
jak Casper Przyjazny Duszek,
jak Casper Przyjazny Duszek,
11:45
regrettably.
225
693591
1605
niestety.
11:47
But the phone will ring
or the mail will come
or the mail will come
226
695220
2383
Ale zadzwoni telefon albo przyjdzie poczta
11:49
and then against all odds,
227
697627
1480
i na przekór wszystkiemu
11:51
you'll get your sense of humor
about yourself back.
about yourself back.
228
699131
2979
znowu zaczniecie się śmiać z siebie.
11:54
Laughter really is carbonated holiness.
229
702571
3319
Śmiech to naprawdę świętość z bąbelkami.
11:58
It helps us breathe again and again
230
706874
2692
Pozwala nam na nowo oddychać,
12:01
and gives us back to ourselves,
231
709590
2133
przywraca nas sobie
12:03
and this gives us faith
in life and each other.
in life and each other.
232
711747
3737
i daje wiarę w życie i innych.
12:08
And remember -- grace always bats last.
233
716495
3978
Pamiętajcie - łaska
ma zawsze ostatnie słowo.
ma zawsze ostatnie słowo.
12:13
Eleven: God just means goodness.
234
721652
3109
Jedenaście: Bóg to po prostu dobro.
12:16
It's really not all that scary.
235
724785
2441
Nic strasznego.
12:19
It means the divine or a loving,
animating intelligence,
animating intelligence,
236
727250
4450
To opatrzność albo kochająca siła ożywcza,
12:23
or, as we learned
from the great "Deteriorata,"
from the great "Deteriorata,"
237
731724
3725
albo, jak dowiedzieliśmy się
z doskonałej "Deterioraty",
z doskonałej "Deterioraty",
12:27
"the cosmic muffin."
238
735473
1608
"kosmiczna muffinka".
12:29
A good name for God is: "Not me."
239
737800
2919
Dobre imię dla Boga to "Nie ja".
12:33
Emerson said that
the happiest person on Earth
the happiest person on Earth
240
741827
2746
Emerson powiedział, że na Ziemi
najszczęśliwszym jest ten,
najszczęśliwszym jest ten,
12:36
is the one who learns from nature
the lessons of worship.
the lessons of worship.
241
744597
4178
kto uczy się religii od natury.
12:40
So go outside a lot and look up.
242
748799
3126
Wyjdźmy na dwór i spójrzmy w górę.
12:43
My pastor said you can trap bees
on the bottom of mason jars without lids
on the bottom of mason jars without lids
243
751949
4503
Mój pastor mówił, że pszczoły
można uwięzić w słoiku bez pokrywki,
można uwięzić w słoiku bez pokrywki,
12:48
because they don't look up,
244
756476
1713
bo nie patrzą w górę,
12:50
so they just walk around bitterly
bumping into the glass walls.
bumping into the glass walls.
245
758213
4400
tylko chodzą zawzięcie w kółko
wpadając na szklane ścianki.
wpadając na szklane ścianki.
12:54
Go outside. Look up.
246
762637
2368
Wyjdźcie na dwór. Spójrzcie w górę.
12:57
Secret of life.
247
765029
1367
To sekret życia.
12:59
And finally: death.
248
767477
1864
I na koniec: śmierć.
13:02
Number 12.
249
770373
1280
Dwunastka.
13:04
Wow and yikes.
250
772646
1777
Ojej.
13:07
It's so hard to bear when the few people
you cannot live without die.
you cannot live without die.
251
775375
4225
To bardzo trudne, kiedy umiera osoba,
bez której nie możemy żyć.
bez której nie możemy żyć.
13:11
You'll never get over these losses,
and no matter what the culture says,
and no matter what the culture says,
252
779624
3637
Nigdy się z tym nie pogodzicie
i niezależnie od kultury
i niezależnie od kultury
13:15
you're not supposed to.
253
783285
1867
nie powinniście.
13:17
We Christians like to think of death
as a major change of address,
as a major change of address,
254
785176
5143
My, chrześcijanie, uważamy śmierć
tylko za przeprowadzkę,
tylko za przeprowadzkę,
13:22
but in any case, the person
will live again fully in your heart
will live again fully in your heart
255
790343
4586
ale tak czy inaczej zmarła osoba
będzie żyła w pełni w waszym sercu,
będzie żyła w pełni w waszym sercu,
13:26
if you don't seal it off.
256
794953
1992
jeśli nie zamkniecie do niego dostępu.
13:28
Like Leonard Cohen said,
"There are cracks in everything,
"There are cracks in everything,
257
796969
2768
Leonard Cohen powiedział,
że we wszystkim są pęknięcia.
że we wszystkim są pęknięcia.
13:31
and that's how the light gets in."
258
799761
1853
Dzięki nim do środka dostaje się światło.
13:33
And that's how we feel
our people again fully alive.
our people again fully alive.
259
801638
3578
Dzięki nim też czujemy,
że drogie nam osoby znów żyją.
że drogie nam osoby znów żyją.
13:39
Also, the people will make
you laugh out loud
you laugh out loud
260
807240
4011
Rozśmieszą was
13:43
at the most inconvenient times,
261
811275
3066
w najbardziej nieodpowiednim momencie
13:46
and that's the great good news.
262
814365
2074
i to fantastyczne.
13:48
But their absence will also be a lifelong
nightmare of homesickness for you.
nightmare of homesickness for you.
263
816463
4455
Ich brak będzie też dla was
koszmarem tęsknoty przez całe życie.
koszmarem tęsknoty przez całe życie.
13:52
Grief and friends, time and tears
will heal you to some extent.
will heal you to some extent.
264
820942
4681
Żal, przyjaciele, czas i łzy
uleczą was do pewnego stopnia.
uleczą was do pewnego stopnia.
13:57
Tears will bathe and baptize
and hydrate and moisturize you
and hydrate and moisturize you
265
825647
4251
Łzy wykąpią, ochrzczą i nawilżą was
14:01
and the ground on which you walk.
266
829922
2329
i ziemię, po której chodzicie.
14:04
Do you know the first thing
that God says to Moses?
that God says to Moses?
267
832275
3031
Wiecie, co najpierw Bóg
powiedział Mojżeszowi?
powiedział Mojżeszowi?
14:08
He says, "Take off your shoes."
268
836028
2494
"Zdejmij buty".
14:11
Because this is holy ground,
all evidence to the contrary.
all evidence to the contrary.
269
839079
4040
To święta ziemia,
choć może wydawać się inaczej.
choć może wydawać się inaczej.
14:15
It's hard to believe,
but it's the truest thing I know.
but it's the truest thing I know.
270
843143
3065
Trudno w to uwierzyć,
ale to najprawdziwsza rzecz, jaką wiem.
ale to najprawdziwsza rzecz, jaką wiem.
14:18
When you're a little bit older,
like my tiny personal self,
like my tiny personal self,
271
846232
4142
Kiedy jest się trochę starszym,
jak moja skromna osoba,
jak moja skromna osoba,
14:22
you realize that death
is as sacred as birth.
is as sacred as birth.
272
850398
3806
człowiek uświadamia sobie, że śmierć
jest równie święta jak narodziny.
jest równie święta jak narodziny.
14:26
And don't worry -- get on with your life.
273
854785
2994
Nie martwcie się - żyjcie dalej.
14:30
Almost every single death
is easy and gentle
is easy and gentle
274
858405
4495
Prawie zawsze śmierć
przychodzi łatwo i łagodnie.
przychodzi łatwo i łagodnie.
14:34
with the very best people surrounding you
275
862924
3016
Najlepsze osoby będą wam towarzyszyć
14:37
for as long as you need.
276
865964
1843
tak długo, jak to konieczne.
14:39
You won't be alone.
277
867831
1640
Nie będziecie sami.
14:42
They'll help you cross over
to whatever awaits us.
to whatever awaits us.
278
870686
3668
Pomogą wam przejść
do miejsca, które nas czeka.
do miejsca, które nas czeka.
14:46
As Ram Dass said,
279
874871
1737
Jak powiedział Ram Dass:
"Kiedy wszystko zostało
powiedziane i zrobione,
powiedziane i zrobione,
14:48
"When all is said and done,
280
876632
1860
14:50
we're really just all walking
each other home."
each other home."
281
878516
3000
po prostu odprowadzamy się do domu".
14:55
I think that's it,
282
883024
1588
To chyba wszystko,
14:56
but if I think of anything else,
283
884636
2102
ale jeśli przypomni mi się coś jeszcze,
14:58
I'll let you know.
284
886762
1462
dam wam znać.
15:00
Thank you.
285
888248
1203
Dziękuję.
15:01
(Applause)
286
889475
1579
(Brawa)
15:03
Thank you.
287
891078
1276
Dziękuję.
15:04
(Applause)
288
892378
1808
(Brawa)
15:06
I was very surprised to be asked to come,
289
894210
2154
Byłam zaskoczona zaproszeniem,
15:08
because it is not my realm,
290
896388
2683
bo technologia czy rozrywka,
czy projektowanie
czy projektowanie
15:11
technology or design or entertainment.
291
899095
2327
to nie moja domena.
15:13
I mean, my realm is sort of
faith and writing
faith and writing
292
901446
3181
Moja domena to poniekąd wiara i pisanie,
15:16
and kind of lurching along together.
293
904651
2950
wspólne podążanie naprzód
chwiejnym krokiem.
chwiejnym krokiem.
15:19
And I was surprised,
294
907625
1763
Byłam zaskoczona,
15:21
but they said I could give a talk,
and I said I'd love to.
and I said I'd love to.
295
909412
4273
ale poproszono mnie
o wystąpienie i zgodziłam się.
o wystąpienie i zgodziłam się.
15:25
(Video) If you don't know where to start,
296
913709
2052
(Nagranie) Jeśli nie wiecie,
od czego zacząć,
od czego zacząć,
15:27
remember that every single thing
that happened to you is yours
that happened to you is yours
297
915785
3125
pamiętajcie, że wszystko,
co się wam przydarzyło, należy do was
co się wam przydarzyło, należy do was
15:30
and you get to tell it.
298
918934
1378
i musicie to opowiedzieć.
15:32
Anne Lamott: People are very frightened
and feel really doomed
and feel really doomed
299
920336
3105
Anne Lamott: Dziś ludzie w Ameryce
boją się i czują się skazani na porażkę.
15:35
in America these days,
300
923465
1188
15:36
and I just wanted to help people
get their sense of humor about it
get their sense of humor about it
301
924677
3141
Chcę tylko pomóc im spojrzeć na to
z przymrużeniem oka
z przymrużeniem oka
15:39
and to realize how much isn't a problem.
302
927842
3598
i pokazać, że nie wszystko jest problemem.
15:43
If you take an action,
303
931464
3226
Jeśli się coś zrobi,
naprawdę zdrowego,
ciepłego czy serdecznego,
ciepłego czy serdecznego,
15:47
take a really healthy or loving
or friendly action,
or friendly action,
304
935539
3563
przełoży się to na ciepłe
i serdeczne uczucia.
i serdeczne uczucia.
15:51
you'll have loving and friendly feelings.
305
939126
2861
ABOUT THE SPEAKER
Anne Lamott - Novelist, essayistWith disarming familiarity, Anne Lamott tackles what most don’t like to consider. Her honest writing helps us make sense of life’s chaos.
Why you should listen
Anne Lamott hooks into our common experience and guides us to an understanding infused with openness. An activist, former alcoholic and Sunday School teacher, Lamott uses humor to weave through loss, parenthood, faith and the cancer diagnosis given to her best friend, in beloved books like Bird by Bird and Help, Thanks, Wow: The Three Essential Prayers. She says, "Hope begins in the dark ... if you just show up and try to do the right thing, the dawn will come. You wait and watch and work: you don't give up."
Her next book, Hallelujah Anyway: Rediscovering Mercy, was released in April 2017.
Anne Lamott | Speaker | TED.com