TEDGlobal 2009
David Deutsch: A new way to explain explanation
Ντέιβιντ Ντόιτς: 'Ενας νέος τρόπος για να εξηγήσουμε την εξήγηση.
Filmed:
Readability: 5
1,268,796 views
Για χιλιάδες χρόνια οι πρόγονοί μας αντιλαμβάνονταν τον κόσμο μέσω μύθων, και ο ρυθμός της αλλαγής ήταν υπερβολικά αργός. Ο ερχομός της επιστημονικής κατανόησης μετάλλαξε τον κόσμο μέσα σε μερικούς αιώνες. Γιατί; Ο φυσικός Ντέιβιντ Ντόιτς προτείνει μια λεπτή εξήγηση.
David Deutsch - Quantum physicist
David Deutsch's 1997 book "The Fabric of Reality" laid the groundwork for an all-encompassing Theory of Everything, and galvanized interest in the idea of a quantum computer, which could solve problems of hitherto unimaginable complexity. Full bio
David Deutsch's 1997 book "The Fabric of Reality" laid the groundwork for an all-encompassing Theory of Everything, and galvanized interest in the idea of a quantum computer, which could solve problems of hitherto unimaginable complexity. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:18
I'm sure that, throughout the hundred-thousand-odd years
0
0
5000
Είμαι σίγουρος ότι, στα τόσα εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια
00:23
of our species' existence,
1
5000
3000
της ύπαρξης του είδους μας
00:26
and even before,
2
8000
3000
και ακόμα παλαιότερα
00:29
our ancestors looked up at the night sky,
3
11000
2000
οι πρόγονοί μας κοιτούσαν το νυχτερινό ουρανό,
00:31
and wondered what stars are.
4
13000
3000
και αναρωτιόνταν τι είναι τα αστέρια.
00:34
Wondering, therefore,
5
16000
2000
Αναρωτιόνταν, δηλαδή,
00:36
how to explain what they saw
6
18000
4000
πώς να εξηγήσουν αυτό που έβλεπαν
00:40
in terms of things unseen.
7
22000
5000
με βάση πράγματα αόρατα.
00:45
Okay, so, most people
8
27000
4000
ΟΚ, λοιπόν, οι περισσότεροι
00:49
only wondered that occasionally, like today,
9
31000
3000
αναρωτιόνταν κάτι τέτοιο μόνο περιστασιακά, όπως σήμερα,
00:52
in breaks from whatever
10
34000
2000
κατά διαλείμματα από οτιδήποτε
00:54
normally preoccupied them.
11
36000
2000
τους απασχολούσε συνήθως.
00:56
But what normally preoccupied them
12
38000
4000
Αλλά ό,τι τους απασχολούσε συνήθως
01:00
also involved yearning to know.
13
42000
3000
περιείχε επίσης τη θέληση για γνώση.
01:03
They wished they knew
14
45000
3000
Εύχονταν να ήξεραν
01:06
how to prevent their food supply
15
48000
2000
πώς να εμποδίσουν τις τροφές τους
01:08
from sometimes failing,
16
50000
2000
από το να χαλάσουν μερικές φορές,
01:10
and how they could rest when they were tired
17
52000
3000
και πώς θα μπορούσαν να ξεκουραστούν όταν ήταν κουρασμένοι,
01:13
without risking starvation,
18
55000
4000
χωρίς να διατρέχουν τον κίνδυνο ασιτίας,
01:17
be warmer, cooler, safer,
19
59000
4000
να είχαν περισσότερη ζέστη, δροσιά, ασφάλεια,
01:21
in less pain.
20
63000
2000
λιγότερο πόνο.
01:23
I bet those prehistoric cave artists
21
65000
3000
Βάζω στοίχημα ότι εκείνοι οι προϊστορικοί καλλιτέχνες των σπηλαίων
01:26
would have loved to know
22
68000
2000
θα ήθελαν πολύ να ξέρουν
01:28
how to draw better.
23
70000
2000
πώς να σχεδιάζουν καλύτερα.
01:30
In every aspect of their lives,
24
72000
5000
Σε κάθε έκφανση της ζωής τους,
01:35
they wished for progress, just as we do.
25
77000
5000
ευελπιστούσαν για πρόοδο, όπως κι εμείς.
01:40
But they failed, almost completely, to make any.
26
82000
6000
Όμως απέτυχαν, σχεδόν εξ ολοκλήρου, να προοδεύσουν.
01:46
They didn't know how to.
27
88000
3000
Δεν ήξεραν πώς να το κάνουν.
01:49
Discoveries like fire
28
91000
4000
Ανακαλύψεις όπως η φωτιά
01:53
happened so rarely, that from an individual's point of view,
29
95000
4000
συμβαίνουν τόσο σπάνια, που από μια προσωπική σκοπιά,
01:57
the world never improved.
30
99000
3000
ο κόσμος ποτέ δεν προόδευσε.
02:00
Nothing new was learned.
31
102000
4000
Τίποτα καινούριο δε μαθεύτηκε.
02:04
The first clue to the origin of starlight
32
106000
3000
Το πρώτο στοιχείο για την προέλευση του φωτός των αστεριών
02:07
happened as recently as 1899: radioactivity.
33
109000
7000
ήρθε μόλις το 1899: η ραδιενέργεια.
02:14
Within 40 years,
34
116000
2000
Μέσα σε 40 χρόνια,
02:16
physicists discovered the whole explanation,
35
118000
4000
οι φυσικοί ανακάλυψαν ολόκληρη την εξήγηση,
02:20
expressed, as usual, in elegant symbols.
36
122000
5000
εξεφρασμένη, όπως συνήθως, με κομψά σύμβολα.
02:25
But never mind the symbols.
37
127000
2000
Αλλά αγνοήστε τα σύμβολα.
02:27
Think how many discoveries
38
129000
4000
Σκεφθείτε πόσες ανακαλύψεις
02:31
they represent.
39
133000
2000
αντιπροσωπεύουν.
02:33
Nuclei and nuclear reactions, of course.
40
135000
3000
Πυρήνες και πυρηνικές αντιδράσεις, φυσικά.
02:36
But isotopes, particles of electricity,
41
138000
7000
Αλλά και ισότοπα, σωματίδια ηλεκτρισμού,
02:43
antimatter,
42
145000
4000
αντι-ύλη,
02:47
neutrinos,
43
149000
2000
νετρίνα,
02:49
the conversion of mass to energy -- that's E=mc^2 --
44
151000
4000
η μετατροπή μάζας σε ενέργεια - δηλαδή E=mc^2 -
02:53
gamma rays,
45
155000
2000
ακτίνες γ,
02:55
transmutation.
46
157000
4000
μεταστοιχείωση.
02:59
That ancient dream that had always eluded the alchemists
47
161000
5000
Το αρχαίο όνειρο το οποίο πάντα διέφευγε των αλχημιστών
03:04
was achieved through these same theories
48
166000
2000
επιτεύχθηκε μέσω των ίδιων θεωριών
03:06
that explained starlight
49
168000
2000
που εξήγησαν το φως των αστεριών
03:08
and other ancient mysteries,
50
170000
3000
και άλλα αρχαία μυστήρια,
03:11
and new, unexpected phenomena.
51
173000
3000
και νέα, απρόσμενα φαινόμενα.
03:14
That all that, discovered in 40 years,
52
176000
4000
Το ότι όλα αυτά, που ανακαλύφθηκαν σε 40 χρόνια,
03:18
had not been in the previous hundred thousand,
53
180000
3000
δεν είχαν ανακαλυφθεί τα προηγούμενα εκατό χιλιάδες,
03:21
was not for lack of thinking
54
183000
4000
δεν ήταν λόγω έλλειψης σκέψης
03:25
about stars, and all those other urgent problems they had.
55
187000
4000
για τα αστέρια, και για όλα εκείνα τα άλλα επείγοντα προβλήματα που είχαν.
03:29
They even arrived at answers,
56
191000
3000
Έφτασαν ακόμα και σε απαντήσεις,
03:32
such as myths,
57
194000
2000
όπως οι μύθοι,
03:34
that dominated their lives,
58
196000
2000
που κυριαρχούσαν στις ζωές τους,
03:36
yet bore almost no resemblance
59
198000
4000
αλλά δεν είχαν σχεδόν καμία σχέση
03:40
to the truth.
60
202000
2000
με την αλήθεια.
03:42
The tragedy of that protracted stagnation
61
204000
5000
Η τραγωδία αυτής της παρατεταμένης στασιμότητας,
03:47
isn't sufficiently recognized, I think.
62
209000
2000
νομίζω πως δεν αναγνωρίζεται επαρκώς.
03:49
These were people with brains of
63
211000
2000
Αυτοί ήταν άνθρωποι με εγκεφάλους
03:51
essentially the same design
64
213000
3000
με ουσιαστικά την ίδια δομή
03:54
that eventually did discover all those things.
65
216000
5000
με αυτούς που έκαναν όλες αυτές τις ανακαλύψεις.
03:59
But that ability to make progress
66
221000
4000
Αλλά αυτή η ικανότητα προόδου
04:03
remained almost unused,
67
225000
3000
παρέμενε σχεδόν αχρησιμοποίητη,
04:06
until the event that
68
228000
3000
μέχρι το γεγόνος που
04:09
revolutionized the human condition
69
231000
2000
έφερε επανάσταση στην ανθρώπινη υπόσταση,
04:11
and changed the universe.
70
233000
2000
και άλλαξε το σύμπαν.
04:13
Or so we should hope.
71
235000
2000
Τουλάχιστον έτσι ελπίζουμε.
04:15
Because that event was the
72
237000
2000
Γιατί αυτό το γεγονός ήταν
04:17
Scientific Revolution,
73
239000
2000
η επιστημονική επανάσταση,
04:19
ever since which our knowledge
74
241000
2000
από την οποία κι έπειτα η γνώση μας
04:21
of the physical world,
75
243000
2000
για το φυσικό κόσμο,
04:23
and of how to adapt it to our wishes,
76
245000
4000
και το πώς να τον προσαρμόζουμε στις επιθυμίες μας,
04:27
has been growing relentlessly.
77
249000
2000
αυξάνει ακατάπαυστα.
04:29
Now, what had changed?
78
251000
3000
Τι είχε αλλάξει, λοιπόν;
04:32
What were people now doing for the first time
79
254000
2000
Τι έκαναν οι άνθρωποι τώρα για πρώτη φορά
04:34
that made that difference
80
256000
2000
που έκανε τοσό μεγάλη διαφορά
04:36
between stagnation
81
258000
2000
μεταξύ στασιμότητας
04:38
and rapid, open-ended discovery?
82
260000
4000
και ταχείας, και διαρκούς ανακάλυψης;
04:42
How to make that difference
83
264000
2000
Το πώς να κάνουμε μία τέτοια διαφορά
04:44
is surely the most important universal truth
84
266000
4000
είναι σίγουρα η πιο σημαντική καθολική αλήθεια
04:48
that it is possible to know.
85
270000
2000
που είναι δυνατό να γνωρίζουμε.
04:50
Worryingly, there is no consensus about what it is.
86
272000
5000
Δυστυχώς, δεν υπάρχει ομοφωνία περί τίνος πρόκειται.
04:55
So, I'll tell you.
87
277000
2000
Γι'αυτό, θα σας πω εγώ.
04:57
But I'll have to backtrack a little first.
88
279000
4000
Ωστόσο, θα πρέπει να πάω λίγο πίσω, πρώτα.
05:01
Before the Scientific Revolution,
89
283000
3000
Πριν από την επιστημονική επανάσταση,
05:04
they believed that everything important, knowable,
90
286000
3000
πίστευαν πως καθετί σημαντικό, δυνατό να μαθευτεί,
05:07
was already known,
91
289000
2000
ήταν ήδη γνωστό,
05:09
enshrined in ancient writings, institutions,
92
291000
3000
κατοχυρωμένο σε αρχαία κείμενα, θεσμούς,
05:12
and in some genuinely useful rules of thumb --
93
294000
3000
και σε μερικούς ουσιαστικά χρήσιμους βασικούς κανόνες --
05:15
which were, however, entrenched as dogmas,
94
297000
4000
οι οποίοι, πάντως, ήταν οχυρωμένοι σαν δόγματα,
05:19
along with many falsehoods.
95
301000
2000
μαζί με αρκετές αναλήθειες.
05:21
So they believed that knowledge came from authorities
96
303000
4000
Πίστευαν, λοιπόν, πως η γνώση προέρχεται από αυθεντίες
05:25
that actually knew very little.
97
307000
3000
που στην πραγματικότητα ήξεραν πολύ λίγα.
05:28
And therefore progress
98
310000
3000
Και έτσι η πρόοδος
05:31
depended on learning how to reject
99
313000
3000
εξαρτιώταν από την κατανόηση του πώς καταρρίπτεται
05:34
the authority of learned men,
100
316000
3000
η αυθεντία των γιγνοσκόντων,
05:37
priests, traditions and rulers.
101
319000
4000
ιερέων, παραδόσεων και αρχόντων.
05:41
Which is why the Scientific Revolution
102
323000
3000
Το οποίο εξηγεί γιατί η επιστημονική επανάσταση
05:44
had to have a wider context.
103
326000
2000
ήταν αναγκαίο να έχει ένα ευρύτερο πλαίσιο:
05:46
The Enlightenment, a revolution in how
104
328000
4000
το Διαφωτισμό, μία επανάσταση στο πώς
05:50
people sought knowledge,
105
332000
3000
οι άνθρωποι αναζητούσαν τη γνώση,
05:53
trying not to rely on authority.
106
335000
3000
προσπαθώντας να μη στηρίζονται στην αυθεντία.
05:56
"Take no one's word for it."
107
338000
2000
"Μην πιστεύεις κανένα."
05:58
But that can't be what made the difference.
108
340000
4000
Αλλά αυτό δεν μπορεί να είναι αυτό που έκανε τη διαφορά.
06:02
Authorities had been rejected before, many times.
109
344000
2000
Αυθεντίες είχαν καταρριφθεί και παλαιότερα, αρκετές φορές.
06:04
And that rarely, if ever,
110
346000
2000
Και αυτό σπάνια, αν όχι πότε,
06:06
caused anything like the Scientific Revolution.
111
348000
4000
προκάλεσε κάτι παρόμοιο με την επιστημονική επανάσταση.
06:10
At the time, what they thought
112
352000
2000
Εκείνη την εποχή, αυτό που πίστευαν
06:12
distinguished science
113
354000
2000
ότι διαφοροποιούσε την επιστήμη
06:14
was a radical idea about things unseen,
114
356000
4000
ήταν μια ριζική ιδέα για πράγματα ανείδωτα,
06:18
known as empiricism.
115
360000
3000
γνωστή ως εμπειρισμός.
06:21
All knowledge derives from the senses.
116
363000
5000
Όλη η γνώση πηγάζει από τις αισθήσεις.
06:26
Well, we've seen that that can't be true.
117
368000
3000
Λοιπόν, είδαμε ότι αυτό δεν μπορεί να είναι αληθινό.
06:29
It did help by promoting
118
371000
4000
Βοήθησε προωθώντας
06:33
observation and experiment.
119
375000
2000
την παρατήρηση και το πείραμα.
06:35
But, from the outset, it was obvious
120
377000
2000
Αλλά, εξ αρχής, ήταν εμφανές
06:37
that there was something horribly wrong with it.
121
379000
3000
ότι κατά κάποιο τρόπο κάτι ήταν τραγικά λανθασμένο.
06:40
Knowledge comes from the senses.
122
382000
2000
Η γνώση πηγάζει από τις αισθήσεις.
06:42
In what language? Certainly not the language of mathematics,
123
384000
3000
Σε ποια γλώσσα; Ασφαλώς όχι στη γλώσσα των μαθηματικών,
06:45
in which, Galileo rightly said,
124
387000
3000
στην οποία, όπως ορθά είπε ο Γαλιλαίος,
06:48
the book of nature is written.
125
390000
3000
είναι γραμμένο το βιβλίο της φύσης.
06:51
Look at the world. You don't see equations
126
393000
3000
Κοιτάξτε τον κόσμο. Δε βλέπετε εξισώσεις
06:54
carved on to the mountainsides.
127
396000
3000
χαραγμένες στις βουνοπλαγιές.
06:57
If you did, it would be because people
128
399000
2000
Αν [τις] βλέπατε, θα ήταν επειδή άνθρωποι
06:59
had carved them.
129
401000
2000
θα τις είχαν χαράξει.
07:01
By the way, why don't we do that?
130
403000
3000
Παρεπιμπτόντως, γιατί δεν το κάνουμε αυτό;
07:04
What's wrong with us?
131
406000
2000
Ποιο είναι το πρόβλημά μας;
07:06
(Laughter)
132
408000
1000
(Γέλια)
07:07
Empiricism is inadequate
133
409000
2000
Ο εμπειρισμός είναι ανεπαρκής
07:09
because, well,
134
411000
2000
γιατί, λοιπόν,
07:11
scientific theories explain the seen in terms of the unseen.
135
413000
5000
επιστημονικές θεωρίες εξηγούν το ορατό με βάση το αόρατο.
07:16
And the unseen, you have to admit,
136
418000
2000
Και το αόρατο, πρέπει να παραδεχτείτε,
07:18
doesn't come to us through the senses.
137
420000
2000
δεν ερχέται σε μας μέσω των αισθήσεων.
07:20
We don't see those nuclear reactions in stars.
138
422000
4000
Δε βλέπουμε εκείνες τις πυρηνικές αντιδράσεις στα αστέρια.
07:24
We don't see the origin of species.
139
426000
3000
Δε βλέπουμε την προέλευση των ειδών.
07:27
We don't see the curvature of space-time,
140
429000
4000
Δε βλέπουμε την καμπυλότητα του χωροχρόνου,
07:31
and other universes.
141
433000
2000
ούτε άλλα σύμπαντα.
07:33
But we know about those things.
142
435000
3000
Αλλά γνωρίζουμε για αυτά τα πράγματα.
07:36
How?
143
438000
2000
Πώς;
07:38
Well, the classic empiricist answer is induction.
144
440000
5000
Ε, η κλασική απάντηση του εμπειρισμού είναι η επαγωγή.
07:43
The unseen resembles the seen.
145
445000
4000
Το αόρατο μοιάζει με το ορατό.
07:47
But it doesn't.
146
449000
2000
Αλλά δε μοιάζει.
07:49
You know what the clinching evidence was
147
451000
2000
Γνωρίζετε ποια ήταν η οριστική απόδειξη της
07:51
that space-time is curved?
148
453000
3000
καμπυλότητας του χωροχρόνου.
07:54
It was a photograph, not of space-time,
149
456000
3000
Ήταν μια φωτογραφία, όχι του χωροχρόνου,
07:57
but of an eclipse, with a dot there rather than there.
150
459000
4000
αλλά μιας έκλειψης, με μία κουκίδα εκεί αντί για εκεί.
08:01
And the evidence for evolution?
151
463000
2000
Και η απόδειξη της εξέλιξης;
08:03
Some rocks and some finches.
152
465000
3000
Μερικοί βράχοι και μερικοί σπίνοι.
08:06
And parallel universes? Again: dots there,
153
468000
3000
Και των παράλληλων συμπάντων: Ξανά: κουκίδες εκεί,
08:09
rather than there, on a screen.
154
471000
2000
αντί για εκεί, σε μία οθόνη.
08:11
What we see, in all these cases,
155
473000
3000
Αυτό που βλέπουμε, σε όλες αυτές τις περιπτώσεις,
08:14
bears no resemblance to the reality
156
476000
4000
δε μοιάζει καθόλου με την πραγματικότητα
08:18
that we conclude is responsible --
157
480000
2000
που συμπεραίνουμε ότι είναι υπεύθυνη --
08:20
only a long chain of theoretical reasoning
158
482000
4000
μόνο μια μακρά σειρά θεωρητικών συλλογισμών
08:24
and interpretation connects them.
159
486000
2000
και ερμηνειών, τα συνδέει.
08:26
"Ah!" say creationists.
160
488000
3000
"Α!" λένε οι δημιουργιστές,
08:29
"So you admit it's all interpretation.
161
491000
2000
"Ώστε παραδέχεστε ότι τα πάντα είναι ερμηνεία.
08:31
No one has ever seen evolution.
162
493000
3000
Κανείς δεν έχει δει ποτέ την εξέλιξη.
08:34
We see rocks.
163
496000
2000
Βλέπουμε βράχους.
08:36
You have your interpretation. We have ours.
164
498000
3000
Έχετε την ερμηνεία σας. Κι εμείς τη δικιά μας.
08:39
Yours comes from guesswork,
165
501000
2000
Η δικιά σας προέρχεται από υποθέσεις,
08:41
ours from the Bible."
166
503000
2000
η δικιά μας, από τη Βίβλο."
08:43
But what creationist and empiricists both ignore
167
505000
6000
Όμως αυτό που οι δημιουργιστές και οι εμπειριστές αγνοούν
08:49
is that, in that sense,
168
511000
2000
είναι ότι, υπό αυτή την έννοια,
08:51
no one has ever seen a bible either,
169
513000
3000
κανείς δεν έχει δει ποτέ ούτε μια Βίβλο,
08:54
that the eye only detects light, which we don't perceive.
170
516000
4000
ότι το μάτι ανιχνεύει μόνο φως, το οποίο δεν κατανοούμε.
08:58
Brains only detect nerve impulses.
171
520000
3000
Ο εγκέφαλος ανιχνεύει μόνο νευρικά σήματα.
09:01
And they don't perceive even those as what they really are,
172
523000
3000
Και δεν τα αντιλαμβάνεται ούτε καν όπως πραγματικά είναι,
09:04
namely electrical crackles.
173
526000
2000
δηλαδή ως ηλεκτρκούς τριγμούς.
09:06
So we perceive nothing as what it really is.
174
528000
5000
Επομένως, δεν αντιλαμβανόμαστε τίποτα όπως πραγματικά είναι.
09:11
Our connection to reality
175
533000
3000
Η σύνδεσή μας με την πραγματικότητα
09:14
is never just perception.
176
536000
2000
δεν είναι ποτέ μόνο αντίληψη.
09:16
It's always, as Karl Popper put it,
177
538000
4000
Είναι πάντα, όπως το έθεσε ο Καρλ Πόππερ,
09:20
theory-laden.
178
542000
3000
θεωρητικά φορτισμένη.
09:23
Scientific knowledge isn't derived from anything.
179
545000
3000
Η επιστημονική γνώση δεν παράγεται από τίποτα.
09:26
It's like all knowledge. It's conjectural, guesswork,
180
548000
5000
Είναι όπως κάθε γνώση. Είναι υποθετική, θεωρητική,
09:31
tested by observation,
181
553000
2000
εξετάζεται με την παρατήρηση,
09:33
not derived from it.
182
555000
4000
δεν προέρχεται από αυτή.
09:37
So, were testable conjectures
183
559000
3000
Ήταν, λοιπόν, αποδεικτέες υποθέσεις
09:40
the great innovation that opened the intellectual prison gates?
184
562000
4000
η μεγάλη καινοτομία που άνοιξε τις πύλες των νοητικών φυλακών;
09:44
No. Contrary to what's usually said,
185
566000
3000
Όχι. Αντίθετα με το τι λέγεται συνήθως,
09:47
testability is common,
186
569000
2000
η δοκιμαστικότητα είναι σύνηθης,
09:49
in myths and all sorts of other irrational modes of thinking.
187
571000
4000
σε μύθους και άλλων ειδών παράλογες μορφές σκέψης.
09:53
Any crank claiming the sun will go out next Tuesday
188
575000
4000
Οποιοδήποτε ψώνιο που ισχυρίζεται ότι ο ήλιος θα σβήσει την επόμενη Τρίτη
09:57
has got a testable prediction.
189
579000
3000
έχει μία δοκιμάσιμη πρόβλεψη.
10:00
Consider the ancient Greek myth
190
582000
3000
Πάρτε για παράδειγμα τον αρχαιοελληνικό μύθο
10:03
explaining seasons.
191
585000
3000
για τις εποχές.
10:06
Hades, God of the Underworld,
192
588000
2000
Ο 'Αδης, θεός του Κάτω Κόσμου,
10:08
kidnaps Persephone, the Goddess of Spring,
193
590000
3000
απάγει την Περσεφόνη, τη θεά της Άνοιξης,
10:11
and negotiates a forced marriage contract,
194
593000
3000
και διαπραγματεύεται έναν υποχρεωτικό γαμήλιο διακανονισμό,
10:14
requiring her to return regularly, and lets her go.
195
596000
4000
απαιτώντας από αυτή να επιστρέφει τακτικά, και την αφήνει να φύγει.
10:18
And each year,
196
600000
2000
Και κάθε χρόνο,
10:20
she is magically compelled to return.
197
602000
3000
αυτή είναι δια μαγείας υποχρεωμένη να επιστρέφει.
10:23
And her mother, Demeter,
198
605000
2000
Και η μητέρα της, η Δήμητρα,
10:25
Goddess of the Earth,
199
607000
2000
θεά της Γης,
10:27
is sad, and makes it cold and barren.
200
609000
5000
θλίβεται, και την κάνει [τη Γη] κρύα κι άγονη.
10:32
That myth is testable.
201
614000
3000
Ο μύθος μπορεί να δοκιμαστεί.
10:35
If winter is caused by Demeter's sadness,
202
617000
4000
Αν ο χειμώνας προκαλείται από τη θλίψη της Δήμητρας,
10:39
then it must happen everywhere on Earth simultaneously.
203
621000
4000
τότε θα πρέπει να λαμβάνει χώρα παντού στη Γη ταυτόχρονα.
10:43
So if the ancient Greeks had only known that Australia
204
625000
3000
Άρα αν οι αρχαίοι Έλληνες ήξεραν απλώς ότι στην Αυστραλία
10:46
is at its warmest when Demeter is at her saddest,
205
628000
4000
κάνει την περισσότερη ζέστη όταν η Δήμητρα είναι πλέον λυπημένη,
10:50
they'd have known that their theory is false.
206
632000
3000
θα καταλάβαιναν ότι ο μύθος τους είναι λανθασμένος.
10:53
So what was wrong with that myth,
207
635000
3000
Τι ήταν λοιπόν λάθος με αυτό το μύθο,
10:56
and with all pre-scientific thinking,
208
638000
3000
και με όλη την προ-επιστημονική διανόηση,
10:59
and what, then, made that momentous difference?
209
641000
5000
και τι, τότε, έκανε την μνημειώδη διαφόρα;
11:04
I think there is one thing you have to care about.
210
646000
4000
Νομίζω ότι πρέπει να επικεντρώσετε μόνο σ'ένα πράγμα.
11:08
And that implies
211
650000
2000
Και αυτό περιλαμβάνει
11:10
testability, the scientific method,
212
652000
3000
τη δοκιμαστικότητα, την επιστημονική μέθοδο,
11:13
the Enlightenment, and everything.
213
655000
2000
το Διαφωτισμό, και τα λοιπά.
11:15
And here is the crucial thing.
214
657000
2000
Και εδώ έγκειται το πιο σημαντικό.
11:17
There is such a thing as a defect in a story.
215
659000
3000
Υπάρχει όντως ένα ελάττωμα σε μία ιστορία.
11:20
I don't just mean a logical defect. I mean a bad explanation.
216
662000
5000
Δεν εννοώ απλώς ένα ελάττωμα λογικής. Εννοώ μια κακή επεξήγηση.
11:25
What does that mean? Well, explanation
217
667000
3000
Τι σημαίνει αυτό; Λοιπόν, επεξήγηση
11:28
is an assertion about what's there, unseen,
218
670000
3000
είναι ένας ισχυρισμός γι'αυτό που είναι εκεί, αόρατο,
11:31
that accounts for what's seen.
219
673000
3000
ο οποίος εξηγεί το ορατό.
11:34
Because the explanatory role
220
676000
3000
Επειδή ο επεξηγητικός ρόλος
11:37
of Persephone's marriage contract
221
679000
2000
του γαμήλιου συμβολαίου της Περσεφόνης
11:39
could be played equally well
222
681000
2000
θα μπορούσε κάλλιστα να παιχθεί
11:41
by infinitely many other
223
683000
2000
από άπειρες άλλες
11:43
ad hoc entities.
224
685000
2000
οντότητες επί τούτω.
11:45
Why a marriage contract and not any other reason
225
687000
3000
Γιατί να πρόκειται για ένα γαμήλιο συμβόλαιο κι όχι κάποια άλλη αιτία
11:48
for regular annual action?
226
690000
4000
περιοδικής ετήσιας δράσης;
11:52
Here is one. Persephone wasn't released.
227
694000
3000
Να...μία. Η Περσεφόνη δεν ελευθερώθηκε.
11:55
She escaped, and returns every spring
228
697000
4000
Απέδρασε, και επιστρέφει κάθε άνοιξη
11:59
to take revenge on Hades,
229
701000
2000
να εκδικηθεί τον Άδη,
12:01
with her Spring powers.
230
703000
2000
με τις δυνάμεις της Άνοιξης.
12:03
She cools his domain with Spring air,
231
705000
5000
Κρυώνει την επικράτειά του με ανοιξιάτικο αέρα,
12:08
venting heat up to the surface, creating summer.
232
710000
4000
επάγωντας θερμότητα στην επιφάνεια, δημιουργώντας το καλοκαίρι.
12:12
That accounts for the same phenomena as the original myth.
233
714000
4000
Αυτό εξηγεί τα ίδια φαινόμενα με τον αρχικό μύθο.
12:16
It's equally testable.
234
718000
3000
Είναι εξίσου δοκιμάσιμο.
12:19
Yet what it asserts about reality
235
721000
3000
Όμως, το τι ισχυρίζεται περί πραγματικότητας
12:22
is, in many ways, the opposite.
236
724000
2000
είναι, κατά πολλές έννοιες, το αντίθετο.
12:24
And that is possible because
237
726000
2000
Και αυτό είναι δυνατό, γιατί
12:26
the details of the original myth
238
728000
3000
οι λεπτομέρειες του αρχικού μύθου
12:29
are unrelated to seasons,
239
731000
2000
είναι άσχετες με τις εποχές,
12:31
except via the myth itself.
240
733000
4000
εκτός μέσω του ίδιου του μύθου.
12:35
This easy variability
241
737000
3000
Αυτή η απλή μεταβλητότητα
12:38
is the sign of a bad explanation,
242
740000
4000
είναι ένδειξη μιας κακής εξήγησης.
12:42
because, without a functional reason to prefer
243
744000
4000
Επειδή, χωρίς κάποιο λειτουργικό λόγο προτίμησης
12:46
one of countless variants,
244
748000
5000
μιας από τις αμέτρητες εκδοχές,
12:51
advocating one of them, in preference to the others,
245
753000
2000
η υποστήριξη μιας εξ αυτών, σε βάρος των υπολοίπων,
12:53
is irrational.
246
755000
2000
είναι παράλογη.
12:55
So, for the essence of what
247
757000
2000
Έτσι, για την ουσία του τι
12:57
makes the difference to enable progress,
248
759000
3000
κάνει τη διαφορά και επιτρέπει την πρόοδο,
13:00
seek good explanations,
249
762000
2000
να αναζητάτε καλές εξηγήσεις,
13:02
the ones that can't be easily varied,
250
764000
3000
τέτοιες που δεν επιδέχονται εύκολα άλλων εκδοχών,
13:05
while still explaining the phenomena.
251
767000
5000
ενώ ταυτόχρονα εξηγούν τα φαινόμενα.
13:10
Now, our current explanation of seasons
252
772000
3000
Τώρα, η σύγχρονη εξήγηση των εποχών
13:13
is that the Earth's axis is tilted like that,
253
775000
4000
είναι ότι ο άξονας της γης είναι κεκλιμένος, κατ' αυτόν τον τρόπο
13:17
so each hemisphere tilts toward the sun for half the year,
254
779000
3000
ώστε, το κάθε ημισφαίριο κλίνει προς τον ήλιο για το μισό έτος,
13:20
and away for the other half.
255
782000
3000
και μακριά από αυτόν για το υπόλοιπο.
13:23
Better put that up.
256
785000
2000
Μην ξεχάσουμε αυτό.
13:25
(Laughter)
257
787000
1000
(Γέλια)
13:26
That's a good explanation: hard to vary,
258
788000
5000
Αυτή είναι μια καλή εξήγηση: δύκολο να παραλλαχθεί
13:31
because every detail plays a functional role.
259
793000
3000
γιατί κάθε λεπτομέρεια παίζει ένα λειτουργικό ρόλο.
13:34
For instance, we know, independently of seasons,
260
796000
3000
Για παράδειγμα, γνωρίζουμε, ανεξάρτητα από τις εποχές,
13:37
that surfaces tilted away
261
799000
2000
ότι επιφάνειες στραμμένες μακριά
13:39
from radiant heat are heated less,
262
801000
3000
από ακτινοβολούσα θερμότητα θερμαίνονται λιγότερο
13:42
and that a spinning sphere, in space,
263
804000
3000
και ότι μια περιστρεφόμενη σφαίρα, στο χώρο,
13:45
points in a constant direction.
264
807000
3000
δείχνει προς μια συγκεκριμένη κατεύθυνση.
13:48
And the tilt also explains
265
810000
3000
Και η κλίση επίσης εξηγεί
13:51
the sun's angle of elevation at different times of year,
266
813000
4000
τη διαφορετική γωνία ανατολής του ήλιου σε διαφορετικές εποχές του χρόνου,
13:55
and predicts that the seasons
267
817000
2000
και προβλέπει πως οι εποχές
13:57
will be out of phase in the two hemispheres.
268
819000
3000
θα είναι εκτός φάσης στα δύο ημισφαίρια.
14:00
If they'd been observed in phase,
269
822000
2000
Αν παρατηρούνταν εντός φάσης,
14:02
the theory would have been refuted.
270
824000
2000
η θεωρία θα είχε καταρριφθεί.
14:04
But now, the fact that it's also a good explanation,
271
826000
5000
Αλλά τώρα, το ότι είναι επίσης μια καλή εξήγηση,
14:09
hard to vary, makes the crucial difference.
272
831000
5000
απαράλλαχτη, κάνει την ειδοποιό διαφορά.
14:14
If the ancient Greeks had found out
273
836000
2000
Αν οι αρχαίοι Έλληνες είχαν ανακαλύψει
14:16
about seasons in Australia,
274
838000
3000
τις εποχές στην Αυστραλία,
14:19
they could have easily varied their myth
275
841000
2000
θα μπορούσαν εύκολα να είχαν παραλλάξει το μύθο τους
14:21
to predict that.
276
843000
2000
για να προβλέψουν κάτι τέτοιο.
14:23
For instance, when Demeter is upset,
277
845000
2000
Για παράδειγμα, όταν η Δήμητρα είναι στενοχωρημένη,
14:25
she banishes heat from her vicinity,
278
847000
3000
μεταφέρει τη θερμότητα από τριγύρω της,
14:28
into the other hemisphere, where it makes summer.
279
850000
3000
στο άλλο ημισφαίριο, όπου προκαλείται καλοκαίρι.
14:31
So, being proved wrong by observation,
280
853000
3000
Έτσι, όντας λανθασμένοι αποδεδειγμένα από την παρατήρηση,
14:34
and changing their theory accordingly,
281
856000
2000
και αλλάζοντας ακολούθως τη θεωρία τους,
14:36
still wouldn't have got the ancient Greeks
282
858000
3000
οι αρχαίοι Έλληνες δε θα είχαν πλησιάσει
14:39
one jot closer to understanding seasons,
283
861000
3000
ούτε ελάχιστα πιο κοντά στην κατανόηση των εποχών,
14:42
because their explanation was bad: easy to vary.
284
864000
3000
γιατί η εξήγησή τους ήταν κακή: ευμετάβλητη.
14:45
And it's only when an explanation is good
285
867000
3000
Και μόνο όταν μια εξήγηση είναι καλή
14:48
that it even matters whether it's testable.
286
870000
2000
έχει σημασία το αν είναι καν δοκιμάσιμη.
14:50
If the axis-tilt theory had been refuted,
287
872000
3000
Αν η θεωρία της κλίσης του άξονα της γης είχε καταρριφθεί,
14:53
its defenders would have had nowhere to go.
288
875000
2000
οι υποστηρικτές της δε θα μπορούσαν να κάνουν τίποτα.
14:55
No easily implemented change
289
877000
3000
Καμία εύκολα εφαρμόσιμη αλλαγή
14:58
could make that tilt
290
880000
2000
δε θα μπορούσε να εξηγήσει πώς αυτή η κλίση
15:00
cause the same seasons in both hemispheres.
291
882000
5000
προκαλεί τις ίδιες εποχές στα δύο ημισφαίρια.
15:05
The search for hard-to-vary explanations
292
887000
3000
Η αναζήτηση για εξηγήσεις που δύσκολα παραλλάσονται
15:08
is the origin of all progress.
293
890000
3000
είναι η αρχή κάθε προόδου.
15:11
It's the basic regulating principle
294
893000
3000
Είναι η βασική ρυθμιστική αρχή
15:14
of the Enlightenment.
295
896000
2000
του Διαφωτισμού.
15:16
So, in science, two false approaches blight progress.
296
898000
4000
Έτσι, στην επιστήμη, δύο λανθασμένες τακτικές καταστρέφουν την πρόοδο.
15:20
One is well known: untestable theories.
297
902000
3000
Μία είναι ευρέως γνωστή: μη δοκιμάσιμες θεωρίες.
15:23
But the more important one is explanationless theories.
298
905000
4000
Αλλά η πιο σημαντική είναι οι μη εξηγήσιμες θεωρίες.
15:27
Whenever you're told that some existing statistical trend will continue,
299
909000
4000
Όποτε σας λένε ότι κάποια υπάρχουσα στατιστική τάση θα συνεχίσει,
15:31
but you aren't given a hard-to-vary account
300
913000
3000
αλλά δε σας δίνουν μια εξήγηση που δύσκολα μεταβάλλεται
15:34
of what causes that trend,
301
916000
3000
για τις αιτίες της τάσης,
15:37
you're being told a wizard did it.
302
919000
2000
σας λένε [ουσιαστικά] ότι είναι προϊόν ενός μάγου.
15:39
When you are told that carrots have human rights
303
921000
3000
Αν σας πουν πως τα καρότα έχουν ανθρώπινα δικαιώματα
15:42
because they share half our genes --
304
924000
2000
γιατί μοιράζονται τα μισά γονίδιά τους με σας --
15:44
but not how gene percentages confer rights -- wizard.
305
926000
6000
αλλά όχι το πώς ποσοστά γονιδιών σχετίζονται με δικαιώματα -- μάγος.
15:50
When someone announces that the nature-nurture debate
306
932000
4000
Άν κάποιος ανακοινώσει ότι το δίλημμα φύσης - ανατροφής
15:54
has been settled because there is evidence
307
936000
2000
έχει λυθεί επειδή υπάρχουν ενδείξεις
15:56
that a given percentage of our
308
938000
2000
πως ένα συγκεκριμένο ποσοστό
15:58
political opinions are genetically inherited,
309
940000
4000
των πολιτικών μας απόψεων είναι γενετικά κληρονομημένο,
16:02
but they don't explain how genes cause opinions,
310
944000
4000
αλλά δεν εξηγήσει το πώς τα γονίδια δημιουργούν απόψεις,
16:06
they've settled nothing. They are saying that our
311
948000
2000
τότε δεν έχει επιλύσει τίποτα. Λέει πως
16:08
opinions are caused by wizards,
312
950000
2000
οι απόψεις μας δημιουργούνται από μάγους,
16:10
and presumably so are their own.
313
952000
3000
και πιθανόν το ίδιο και οι δικές του.
16:13
That the truth consists of
314
955000
3000
Το ότι η αλήθεια αποτελείται από
16:16
hard to vary assertions about reality
315
958000
4000
ισχυρισμούς για την πραγματικότητα που δύσκολα παραλλάσονται
16:20
is the most important fact
316
962000
3000
είναι το πιο σημαντικό στοιχείο
16:23
about the physical world.
317
965000
2000
για το φυσικό κόσμο.
16:25
It's a fact that is, itself, unseen,
318
967000
3000
Είναι ένα στοιχείο το οποίο το ίδιο είναι αόρατο,
16:28
yet impossible to vary. Thank you.
319
970000
4000
αλλά ταυτόχρονα απίθανο να παραλλαχθεί. Σας ευχαριστώ.
16:32
(Applause)
320
974000
4000
(Χειροκρότημα)
ABOUT THE SPEAKER
David Deutsch - Quantum physicistDavid Deutsch's 1997 book "The Fabric of Reality" laid the groundwork for an all-encompassing Theory of Everything, and galvanized interest in the idea of a quantum computer, which could solve problems of hitherto unimaginable complexity.
Why you should listen
David Deutsch will force you to reconsider your place in the world. This legendary Oxford physicist is the leading proponent of the multiverse (or "many worlds") interpretation of quantum theory -- the idea that our universe is constantly spawning countless numbers of parallel worlds.
In his own words: "Everything in our universe -- including you and me, every atom and every galaxy -- has counterparts in these other universes." If that doesn't alter your consciousness, then the other implications he's derived from his study of subatomic physics -- including the possibility of time travel -- just might.
In The Fabric of Reality, Deutsch tied together quantum mechanics, evolution, a rationalist approach to knowledge, and a theory of computation based on the work of Alan Turing. "Our best theories are not only truer than common sense, they make more sense than common sense,"Deutsch wrote, and he continues to explore the most mind-bending aspects of particle physics.
In 2008, he became a member of the Royal Society of London.
David Deutsch | Speaker | TED.com