TEDGlobal 2009
David Deutsch: A new way to explain explanation
David Deutsch: Een nieuwe manier om de verklaring te verklaren
Filmed:
Readability: 5
1,268,796 views
Gedurende tienduizenden jaren verklaarden onze voorouders de wereld via mythes en veranderde alles ijzig traag. De opkomst van het wetenschappelijke begrijpen veranderde de wereld in een paar eeuwen. Hoe kwam dit? Fysicus David Deutsch doet een poging tot een voorzichtig antwoord.
David Deutsch - Quantum physicist
David Deutsch's 1997 book "The Fabric of Reality" laid the groundwork for an all-encompassing Theory of Everything, and galvanized interest in the idea of a quantum computer, which could solve problems of hitherto unimaginable complexity. Full bio
David Deutsch's 1997 book "The Fabric of Reality" laid the groundwork for an all-encompassing Theory of Everything, and galvanized interest in the idea of a quantum computer, which could solve problems of hitherto unimaginable complexity. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:18
I'm sure that, throughout the hundred-thousand-odd years
0
0
5000
Ik weet zeker dat, gedurende de ongeveer 100.000 jaar
00:23
of our species' existence,
1
5000
3000
dat de menselijke soort nu bestaat,
00:26
and even before,
2
8000
3000
en zelfs voordien
00:29
our ancestors looked up at the night sky,
3
11000
2000
onze voorouders naar de hemel keken
00:31
and wondered what stars are.
4
13000
3000
en zich afvroegen wat sterren precies zijn.
00:34
Wondering, therefore,
5
16000
2000
Zich daarbij afvragend
00:36
how to explain what they saw
6
18000
4000
hoe ze het waargenomene konden verklaren
00:40
in terms of things unseen.
7
22000
5000
door niet waargenomen oorzaken.
00:45
Okay, so, most people
8
27000
4000
OK, de meeste mensen
00:49
only wondered that occasionally, like today,
9
31000
3000
stelden zich, net als vandaag, die vraag maar af en toe
00:52
in breaks from whatever
10
34000
2000
als ze zich even konden vrijmaken
00:54
normally preoccupied them.
11
36000
2000
van hun alledaagse beslommeringen.
00:56
But what normally preoccupied them
12
38000
4000
Maar ook hun alledaagse beslommeringen
01:00
also involved yearning to know.
13
42000
3000
zetten aan tot zoeken naar meer inzicht.
01:03
They wished they knew
14
45000
3000
Ze wilden weten
01:06
how to prevent their food supply
15
48000
2000
hoe ze konden vermijden dat hun voedselvoorraad
01:08
from sometimes failing,
16
50000
2000
tekortschoot
01:10
and how they could rest when they were tired
17
52000
3000
en hoe ze konden rusten wanneer ze moe waren
01:13
without risking starvation,
18
55000
4000
zonder gevaar te lopen te verhongeren en
01:17
be warmer, cooler, safer,
19
59000
4000
warmer, koeler, veiliger konden zijn
01:21
in less pain.
20
63000
2000
of minder pijn moesten lijden.
01:23
I bet those prehistoric cave artists
21
65000
3000
Ik durf te wedden dat die prehistorische grotartiesten
01:26
would have loved to know
22
68000
2000
graag hadden willen weten
01:28
how to draw better.
23
70000
2000
hoe ze beter konden tekenen.
01:30
In every aspect of their lives,
24
72000
5000
Op alle vlakken van hun leven
01:35
they wished for progress, just as we do.
25
77000
5000
wilden ze vooruitgang boeken, net als wij.
01:40
But they failed, almost completely, to make any.
26
82000
6000
Maar ze slaagden er bijna nooit in dat te doen.
01:46
They didn't know how to.
27
88000
3000
Ze wisten niet hoe.
01:49
Discoveries like fire
28
91000
4000
Uitvindingen zoals het vuur
01:53
happened so rarely, that from an individual's point of view,
29
95000
4000
gebeurden zo zelden dat, vanuit het standpunt van het individu,
01:57
the world never improved.
30
99000
3000
de wereld er niet op vooruitging.
02:00
Nothing new was learned.
31
102000
4000
Er werd niets nieuws geleerd.
02:04
The first clue to the origin of starlight
32
106000
3000
Het eerste inzicht van wat sterrenlicht veroorzaakte
02:07
happened as recently as 1899: radioactivity.
33
109000
7000
kwam pas in 1899, namelijk radioactiviteit.
02:14
Within 40 years,
34
116000
2000
In de volgende 40 jaar
02:16
physicists discovered the whole explanation,
35
118000
4000
ontdekten fysici de hele verklaring,
02:20
expressed, as usual, in elegant symbols.
36
122000
5000
die ze zoals gewoonlijk in elegante symbolen uitdrukten.
02:25
But never mind the symbols.
37
127000
2000
Maar bedenk daarnaast eens
02:27
Think how many discoveries
38
129000
4000
hoeveel ontdekkingen
02:31
they represent.
39
133000
2000
ze vertegenwoordigen.
02:33
Nuclei and nuclear reactions, of course.
40
135000
3000
Kernen en kernreacties, uiteraard.
02:36
But isotopes, particles of electricity,
41
138000
7000
Maar ook isotopen, elektrisch geladen deeltjes,
02:43
antimatter,
42
145000
4000
antimaterie,
02:47
neutrinos,
43
149000
2000
neutrino's,
02:49
the conversion of mass to energy -- that's E=mc^2 --
44
151000
4000
de omzetting van massa in energie -- E=mc^2 --
02:53
gamma rays,
45
155000
2000
gammastralen
02:55
transmutation.
46
157000
4000
transmutatie.
02:59
That ancient dream that had always eluded the alchemists
47
161000
5000
De oeroude droom die de alchemisten nooit hebben kunnen realiseren
03:04
was achieved through these same theories
48
166000
2000
werd gerealiseerd met behulp van dezelfde theorieën
03:06
that explained starlight
49
168000
2000
die sterrenlicht verklaarden
03:08
and other ancient mysteries,
50
170000
3000
alsook andere oeroude mysteries
03:11
and new, unexpected phenomena.
51
173000
3000
en nieuwe, onverwachte fenomenen.
03:14
That all that, discovered in 40 years,
52
176000
4000
Het feit dat dit alles, ontdekt over een periode van 40 jaar,
03:18
had not been in the previous hundred thousand,
53
180000
3000
niet werd ontdekt in de vorige 100.000 jaar
03:21
was not for lack of thinking
54
183000
4000
kwam niet door een gebrek aan denken
03:25
about stars, and all those other urgent problems they had.
55
187000
4000
over de sterren en alle andere dringende problemen waarmee ze te kampen hadden.
03:29
They even arrived at answers,
56
191000
3000
Ze kwamen zelfs tot antwoorden
03:32
such as myths,
57
194000
2000
zoals mythen
03:34
that dominated their lives,
58
196000
2000
die hun leven overheersten
03:36
yet bore almost no resemblance
59
198000
4000
maar in bijna niets
03:40
to the truth.
60
202000
2000
op de waarheid leken.
03:42
The tragedy of that protracted stagnation
61
204000
5000
De tragedie van deze voortdurende stagnatie
03:47
isn't sufficiently recognized, I think.
62
209000
2000
wordt volgens mij onvoldoende erkend.
03:49
These were people with brains of
63
211000
2000
Deze mensen hadden praktisch
03:51
essentially the same design
64
213000
3000
dezelfde hersenen als wij,
03:54
that eventually did discover all those things.
65
216000
5000
die uiteindelijk al deze zaken ontdekten.
03:59
But that ability to make progress
66
221000
4000
Maar die mogelijkheid om vooruitgang te boeken
04:03
remained almost unused,
67
225000
3000
bleef zo goed als ongebruikt
04:06
until the event that
68
228000
3000
tot de gebeurtenis die
04:09
revolutionized the human condition
69
231000
2000
voor de menselijke conditie een revolutie zou betekenen
04:11
and changed the universe.
70
233000
2000
en de wereld zou veranderen.
04:13
Or so we should hope.
71
235000
2000
Of dat mogen we toch hopen.
04:15
Because that event was the
72
237000
2000
Die gebeurtenis was
04:17
Scientific Revolution,
73
239000
2000
de wetenschappelijke revolutie.
04:19
ever since which our knowledge
74
241000
2000
Sindsdien is
04:21
of the physical world,
75
243000
2000
onze kennis van de fysische wereld
04:23
and of how to adapt it to our wishes,
76
245000
4000
en van hoe we hem aan onze wensen kunnen aanpassen
04:27
has been growing relentlessly.
77
249000
2000
onverminderd gegroeid.
04:29
Now, what had changed?
78
251000
3000
Wat was er nu veranderd?
04:32
What were people now doing for the first time
79
254000
2000
Wat deed de mens nu voor het eerst
04:34
that made that difference
80
256000
2000
dat het verschil maakte
04:36
between stagnation
81
258000
2000
tussen stilstand
04:38
and rapid, open-ended discovery?
82
260000
4000
en snelle, eindeloze vooruitgang?
04:42
How to make that difference
83
264000
2000
Dat onderscheid te kunnen maken is
04:44
is surely the most important universal truth
84
266000
4000
zeker de belangrijkste universele waarheid
04:48
that it is possible to know.
85
270000
2000
die we kunnen kennen.
04:50
Worryingly, there is no consensus about what it is.
86
272000
5000
Maar daarover is men het spijtig genoeg niet eens.
04:55
So, I'll tell you.
87
277000
2000
Dan zal ik het jullie maar vertellen.
04:57
But I'll have to backtrack a little first.
88
279000
4000
Maar eerst moet ik even teruggaan in de tijd.
05:01
Before the Scientific Revolution,
89
283000
3000
Vóór de wetenschappelijke revolutie
05:04
they believed that everything important, knowable,
90
286000
3000
geloofde men dat alles wat belangrijk was om weten
05:07
was already known,
91
289000
2000
al gekend was,
05:09
enshrined in ancient writings, institutions,
92
291000
3000
vastgelegd in oude geschriften, instituten
05:12
and in some genuinely useful rules of thumb --
93
294000
3000
en in enkele echt nuttige vuistregels
05:15
which were, however, entrenched as dogmas,
94
297000
4000
die echter samen met vele onwaarheden
05:19
along with many falsehoods.
95
301000
2000
verankerd waren in dogma's.
05:21
So they believed that knowledge came from authorities
96
303000
4000
Men dacht dat de autoriteiten
05:25
that actually knew very little.
97
307000
3000
die eigenlijk heel weinig wisten, alle kennis bezaten.
05:28
And therefore progress
98
310000
3000
Vooruitgang kan er slechts zijn
05:31
depended on learning how to reject
99
313000
3000
als je het gezag van die wijze mannen
05:34
the authority of learned men,
100
316000
3000
leert verwerpen:
05:37
priests, traditions and rulers.
101
319000
4000
priesters, tradities en heersers.
05:41
Which is why the Scientific Revolution
102
323000
3000
Daarom moest de wetenschappelijke revolutie
05:44
had to have a wider context.
103
326000
2000
een bredere context hebben:
05:46
The Enlightenment, a revolution in how
104
328000
4000
de Verlichting, een radicale wijziging in de manier waarop
05:50
people sought knowledge,
105
332000
3000
de mens kennis zocht
05:53
trying not to rely on authority.
106
335000
3000
door niet op autoriteit te vertrouwen.
05:56
"Take no one's word for it."
107
338000
2000
"Geloof niemand op zijn woord."
05:58
But that can't be what made the difference.
108
340000
4000
Maar dat alleen maakte het verschil niet.
06:02
Authorities had been rejected before, many times.
109
344000
2000
Gezag werd vele malen verworpen
06:04
And that rarely, if ever,
110
346000
2000
en dat leidde zelden of nooit
06:06
caused anything like the Scientific Revolution.
111
348000
4000
tot iets als een wetenschappelijke revolutie.
06:10
At the time, what they thought
112
352000
2000
Indertijd dachten ze dat dat
06:12
distinguished science
113
354000
2000
wat wetenschap onderscheidde
06:14
was a radical idea about things unseen,
114
356000
4000
een radicaal idee over de achterliggende oorzaken was,
06:18
known as empiricism.
115
360000
3000
empirisme genaamd.
06:21
All knowledge derives from the senses.
116
363000
5000
Alle kennis komt van de zintuigen.
06:26
Well, we've seen that that can't be true.
117
368000
3000
We weten nu dat dat niet klopt.
06:29
It did help by promoting
118
371000
4000
Het hielp bij het aanzetten tot
06:33
observation and experiment.
119
375000
2000
waarneming en experimenteren.
06:35
But, from the outset, it was obvious
120
377000
2000
Maar van in het begin was het duidelijk
06:37
that there was something horribly wrong with it.
121
379000
3000
dat daar iets vreselijk mis mee was.
06:40
Knowledge comes from the senses.
122
382000
2000
Kennis komt van de zintuigen.
06:42
In what language? Certainly not the language of mathematics,
123
384000
3000
In welke taal? Zeker niet die van de wiskunde,
06:45
in which, Galileo rightly said,
124
387000
3000
waarin, zoals Galileo terecht zegt,
06:48
the book of nature is written.
125
390000
3000
het boek van de natuur is geschreven.
06:51
Look at the world. You don't see equations
126
393000
3000
Kijk naar de wereld. Je ziet geen vergelijkingen
06:54
carved on to the mountainsides.
127
396000
3000
gebeiteld in berghellingen.
06:57
If you did, it would be because people
128
399000
2000
Als dat zo was dan
06:59
had carved them.
129
401000
2000
zouden mensen dat hebben gedaan.
07:01
By the way, why don't we do that?
130
403000
3000
Waarom doen we dat overigens niet?
07:04
What's wrong with us?
131
406000
2000
Wat mankeert ons?
07:06
(Laughter)
132
408000
1000
Wat mankeert ons?
07:07
Empiricism is inadequate
133
409000
2000
Empirisme is ontoereikend
07:09
because, well,
134
411000
2000
omdat wetenschappelijke theorieën nu eenmaal
07:11
scientific theories explain the seen in terms of the unseen.
135
413000
5000
het zichtbare verklaren in termen van het onzichtbare.
07:16
And the unseen, you have to admit,
136
418000
2000
En het onzichtbare, dat zal je moeten toegeven,
07:18
doesn't come to us through the senses.
137
420000
2000
bereikt ons niet via de zintuigen.
07:20
We don't see those nuclear reactions in stars.
138
422000
4000
We zien die kernreacties in de sterren niet.
07:24
We don't see the origin of species.
139
426000
3000
We zien het ontstaan der soorten niet.
07:27
We don't see the curvature of space-time,
140
429000
4000
We zien de ruimtetijdkromming niet
07:31
and other universes.
141
433000
2000
en ook geen andere universa.
07:33
But we know about those things.
142
435000
3000
Maar toch weten we allerlei daarover.
07:36
How?
143
438000
2000
Hoe?
07:38
Well, the classic empiricist answer is induction.
144
440000
5000
Het klassieke empiristische antwoord is inductie.
07:43
The unseen resembles the seen.
145
445000
4000
Het ongeziene lijkt op het geziene.
07:47
But it doesn't.
146
449000
2000
Maar dat is niet zo.
07:49
You know what the clinching evidence was
147
451000
2000
Je weet wat het cruciale bewijs was
07:51
that space-time is curved?
148
453000
3000
voor de kromming van de ruimtetijd.
07:54
It was a photograph, not of space-time,
149
456000
3000
Het was een foto, niet van de ruimtetijd,
07:57
but of an eclipse, with a dot there rather than there.
150
459000
4000
maar van een eclips, met een vlekje hier in plaats van daar.
08:01
And the evidence for evolution?
151
463000
2000
En het bewijs voor de evolutie?
08:03
Some rocks and some finches.
152
465000
3000
Wat rotsen en wat vinken.
08:06
And parallel universes? Again: dots there,
153
468000
3000
En parallelle universa? Alweer: vlekjes hier
08:09
rather than there, on a screen.
154
471000
2000
eerder dan daar op een scherm.
08:11
What we see, in all these cases,
155
473000
3000
Wat we in al deze gevallen zien
08:14
bears no resemblance to the reality
156
476000
4000
lijkt helemaal niet
08:18
that we conclude is responsible --
157
480000
2000
op de achterliggende realiteit -
08:20
only a long chain of theoretical reasoning
158
482000
4000
ze zijn met elkaar verbonden door een
08:24
and interpretation connects them.
159
486000
2000
lange keten van theoretisch denken en interpretatie.
08:26
"Ah!" say creationists.
160
488000
3000
"Aha!" zeggen de creationisten,
08:29
"So you admit it's all interpretation.
161
491000
2000
"Je geeft dus toe dat het allemaal interpretatie is.
08:31
No one has ever seen evolution.
162
493000
3000
Niemand heeft ooit evolutie waargenomen.
08:34
We see rocks.
163
496000
2000
We zien stenen.
08:36
You have your interpretation. We have ours.
164
498000
3000
Jullie hebben jouw interpretatie. Wij de onze.
08:39
Yours comes from guesswork,
165
501000
2000
Die van jullie komt van giswerk;
08:41
ours from the Bible."
166
503000
2000
de onze van de bijbel."
08:43
But what creationist and empiricists both ignore
167
505000
6000
Maar wat creationisten en empiristen niet weten
08:49
is that, in that sense,
168
511000
2000
is dat, in die betekenis,
08:51
no one has ever seen a bible either,
169
513000
3000
niemand ook ooit een bijbel heeft gezien,
08:54
that the eye only detects light, which we don't perceive.
170
516000
4000
dat ons oog slechts licht detecteert, dat wij niet waarnemen.
08:58
Brains only detect nerve impulses.
171
520000
3000
Hersenen detecteren slechts zenuwimpulsen.
09:01
And they don't perceive even those as what they really are,
172
523000
3000
En ze nemen ze niet eens waar voor wat ze echt zijn,
09:04
namely electrical crackles.
173
526000
2000
namelijk elektrisch geknetter.
09:06
So we perceive nothing as what it really is.
174
528000
5000
We nemen dus niets waar zoals het echt is.
09:11
Our connection to reality
175
533000
3000
Onze connectie met de realiteit
09:14
is never just perception.
176
536000
2000
is nooit maar alleen waarneming.
09:16
It's always, as Karl Popper put it,
177
538000
4000
Het is altijd, zoals Karl Popper het zegt,
09:20
theory-laden.
178
542000
3000
"met theorie beladen".
09:23
Scientific knowledge isn't derived from anything.
179
545000
3000
Wetenschappelijke kennis komt niet uit het niets.
09:26
It's like all knowledge. It's conjectural, guesswork,
180
548000
5000
Het is als met alle kennis. Ze is voorlopig, giswerk,
09:31
tested by observation,
181
553000
2000
getest door waarneming,
09:33
not derived from it.
182
555000
4000
niet ervan afgeleid.
09:37
So, were testable conjectures
183
559000
3000
Waren dan testbare hypothesen de grote vernieuwing die
09:40
the great innovation that opened the intellectual prison gates?
184
562000
4000
de deuren van onze intellectuele gevangenis openzetten?
09:44
No. Contrary to what's usually said,
185
566000
3000
Nee. In tegenstelling met wat vaak wordt beweerd,
09:47
testability is common,
186
569000
2000
komt testbaarheid ook voor
09:49
in myths and all sorts of other irrational modes of thinking.
187
571000
4000
in mythes en allerlei andere irrationele denkwijzen.
09:53
Any crank claiming the sun will go out next Tuesday
188
575000
4000
Iedere gek die volhoudt dat dinsdag de zon zal uitdoven
09:57
has got a testable prediction.
189
579000
3000
heeft een testbare voorspelling.
10:00
Consider the ancient Greek myth
190
582000
3000
Denk maar aan de oude Griekse mythe
10:03
explaining seasons.
191
585000
3000
om de seizoenen te verklaren.
10:06
Hades, God of the Underworld,
192
588000
2000
Hades, de god van de onderwereld
10:08
kidnaps Persephone, the Goddess of Spring,
193
590000
3000
ontvoert Persephone, de godin van de lente,
10:11
and negotiates a forced marriage contract,
194
593000
3000
en dwingt haar tot een huwelijkscontract
10:14
requiring her to return regularly, and lets her go.
195
596000
4000
zodat ze regelmatig naar hem terug moet komen,
10:18
And each year,
196
600000
2000
en laat haar vrij. En elk jaar
10:20
she is magically compelled to return.
197
602000
3000
keert ze dan ook op magische wijze terug.
10:23
And her mother, Demeter,
198
605000
2000
Dan treurt Demeter, haar moeder en
10:25
Goddess of the Earth,
199
607000
2000
de godin van de aarde,
10:27
is sad, and makes it cold and barren.
200
609000
5000
en maakt ze de aarde koud en dor.
10:32
That myth is testable.
201
614000
3000
Deze mythe is verifieerbaar.
10:35
If winter is caused by Demeter's sadness,
202
617000
4000
Als het winter wordt door Demeters droefheid,
10:39
then it must happen everywhere on Earth simultaneously.
203
621000
4000
moet het overal op aarde tegelijkertijd winter zijn.
10:43
So if the ancient Greeks had only known that Australia
204
625000
3000
Hadden de oude Grieken dus maar geweten dat het in Australië
10:46
is at its warmest when Demeter is at her saddest,
205
628000
4000
het warmst is wanneer Demeter het droevigst is,
10:50
they'd have known that their theory is false.
206
632000
3000
dan hadden ze geweten dat hun theorie niet klopt.
10:53
So what was wrong with that myth,
207
635000
3000
Wat scheelt er nu precies met deze mythe
10:56
and with all pre-scientific thinking,
208
638000
3000
en met al het pre-wetenschappelijk denken
10:59
and what, then, made that momentous difference?
209
641000
5000
en wat veroorzaakte dan dat belangrijke verschil?
11:04
I think there is one thing you have to care about.
210
646000
4000
Ik denk dat we met één iets moeten rekening houden,
11:08
And that implies
211
650000
2000
namelijk verifieerbaarheid,
11:10
testability, the scientific method,
212
652000
3000
de wetenschappelijke methode,
11:13
the Enlightenment, and everything.
213
655000
2000
de Verlichting, en al de rest.
11:15
And here is the crucial thing.
214
657000
2000
En dit is cruciaal:
11:17
There is such a thing as a defect in a story.
215
659000
3000
Er bestaat zoiets als een fout in een verhaal.
11:20
I don't just mean a logical defect. I mean a bad explanation.
216
662000
5000
Ik bedoel niet zomaar een logisch defect, maar een verkeerde uitleg.
11:25
What does that mean? Well, explanation
217
667000
3000
Wat bedoel ik daar nu mee? Wel, een uitleg is
11:28
is an assertion about what's there, unseen,
218
670000
3000
een bewering over iets dat onzichtbaars,
11:31
that accounts for what's seen.
219
673000
3000
dat een waargenomen fenomeen verklaart.
11:34
Because the explanatory role
220
676000
3000
De uitleggende rol
11:37
of Persephone's marriage contract
221
679000
2000
van Persephone's huwelijkscontract
11:39
could be played equally well
222
681000
2000
kan evengoed door
11:41
by infinitely many other
223
683000
2000
een oneindig aantal
11:43
ad hoc entities.
224
685000
2000
andere ad hoc verklaringen worden vervuld.
11:45
Why a marriage contract and not any other reason
225
687000
3000
Waarom een huwelijkscontract en geen andere reden
11:48
for regular annual action?
226
690000
4000
voor een regelmatig terugkerend jaarlijks gebeuren?
11:52
Here is one. Persephone wasn't released.
227
694000
3000
Hier is er een. Persephone werd niet losgelaten.
11:55
She escaped, and returns every spring
228
697000
4000
Ze ontsnapte en komt elke lente terug
11:59
to take revenge on Hades,
229
701000
2000
om zich op Hades te wreken,
12:01
with her Spring powers.
230
703000
2000
met haar lentelijke krachten.
12:03
She cools his domain with Spring air,
231
705000
5000
Ze koelt zijn domein af met lentelijke lucht
12:08
venting heat up to the surface, creating summer.
232
710000
4000
en jaagt daarbij warmte op naar de oppervlakte om zomer te maken.
12:12
That accounts for the same phenomena as the original myth.
233
714000
4000
Dit verklaart dezelfde fenomenen als de oorspronkelijke mythe.
12:16
It's equally testable.
234
718000
3000
En het is even verifieerbaar.
12:19
Yet what it asserts about reality
235
721000
3000
Maar wat het beweert over de werkelijkheid
12:22
is, in many ways, the opposite.
236
724000
2000
is in vele opzichten net het omgekeerde.
12:24
And that is possible because
237
726000
2000
En dat is mogelijk omdat
12:26
the details of the original myth
238
728000
3000
de bijzonderheden van de oorspronkelijke mythe
12:29
are unrelated to seasons,
239
731000
2000
niets te maken hebben met de seizoenen
12:31
except via the myth itself.
240
733000
4000
tenzij via de mythe zelf.
12:35
This easy variability
241
737000
3000
Die gemakkelijke aanpasbaarheid
12:38
is the sign of a bad explanation,
242
740000
4000
is een teken van een slechte verklaring.
12:42
because, without a functional reason to prefer
243
744000
4000
Omdat, zonder een functionele reden om aan een van
12:46
one of countless variants,
244
748000
5000
de talloze varianten de voorkeur te geven,
12:51
advocating one of them, in preference to the others,
245
753000
2000
er eentje uitkiezen boven alle anderen
12:53
is irrational.
246
755000
2000
irrationeel is.
12:55
So, for the essence of what
247
757000
2000
Wat dus van belang is om
12:57
makes the difference to enable progress,
248
759000
3000
vooruitgang te kunnen maken,
13:00
seek good explanations,
249
762000
2000
is goede verklaringen zoeken,
13:02
the ones that can't be easily varied,
250
764000
3000
die niet makkelijk kunnen worden veranderd
13:05
while still explaining the phenomena.
251
767000
5000
zonder de verklaring van de fenomenen geweld aan te doen.
13:10
Now, our current explanation of seasons
252
772000
3000
Onze huidige verklaring van het bestaan van de seizoenen
13:13
is that the Earth's axis is tilted like that,
253
775000
4000
is dat de as van de Aarde zo helt dat elk halfrond
13:17
so each hemisphere tilts toward the sun for half the year,
254
779000
3000
de ene helft van het jaar naar de zon
13:20
and away for the other half.
255
782000
3000
toe neigt en de andere helft ervan weg.
13:23
Better put that up.
256
785000
2000
Laat dat maar even zien.
13:25
(Laughter)
257
787000
1000
Laat dat maar even zien.
13:26
That's a good explanation: hard to vary,
258
788000
5000
Dit is een goede verklaring: moeilijk te wijzigen
13:31
because every detail plays a functional role.
259
793000
3000
omdat elk detail functioneel is.
13:34
For instance, we know, independently of seasons,
260
796000
3000
We weten bijvoorbeeld - onafhankelijk van de seizoenen -
13:37
that surfaces tilted away
261
799000
2000
dat oppervlaktes die niet naar de zon gekeerd zijn
13:39
from radiant heat are heated less,
262
801000
3000
minder worden opgewarmd
13:42
and that a spinning sphere, in space,
263
804000
3000
en dat de as van een draaiende bol in de ruimte
13:45
points in a constant direction.
264
807000
3000
voortdurend in dezelfde richting wijst.
13:48
And the tilt also explains
265
810000
3000
De helling verklaart ook waarom de maximale hoogte van de zon
13:51
the sun's angle of elevation at different times of year,
266
813000
4000
boven de horizon in de loop van het jaar verandert.
13:55
and predicts that the seasons
267
817000
2000
En ze legt ook uit waarom de seizoenen
13:57
will be out of phase in the two hemispheres.
268
819000
3000
in de twee halfronden een half jaar uit fase zijn.
14:00
If they'd been observed in phase,
269
822000
2000
Als de waarneming was dat ze in fase waren
14:02
the theory would have been refuted.
270
824000
2000
dan moest deze theorie worden verworpen.
14:04
But now, the fact that it's also a good explanation,
271
826000
5000
Dat het ook een goede verklaring is en
14:09
hard to vary, makes the crucial difference.
272
831000
5000
moeilijk te wijzigen, maakt het hele verschil.
14:14
If the ancient Greeks had found out
273
836000
2000
Indien de oude Grieken iets hadden geweten over
14:16
about seasons in Australia,
274
838000
3000
de seizoenen in Australië
14:19
they could have easily varied their myth
275
841000
2000
hadden ze hun mythe gemakkelijk kunnen aanpassen
14:21
to predict that.
276
843000
2000
om dat te voorspellen.
14:23
For instance, when Demeter is upset,
277
845000
2000
Bijvoorbeeld: wanneer Demeter van slag is
14:25
she banishes heat from her vicinity,
278
847000
3000
bant ze warmte uit haar buurt
14:28
into the other hemisphere, where it makes summer.
279
850000
3000
naar de andere hemisfeer, waardoor het daar zomer wordt.
14:31
So, being proved wrong by observation,
280
853000
3000
Dus, doordat de feiten hen tegenspreken
14:34
and changing their theory accordingly,
281
856000
2000
en doordat ze hun theorie daaraan hebben aangepast
14:36
still wouldn't have got the ancient Greeks
282
858000
3000
zouden de oude Grieken
14:39
one jot closer to understanding seasons,
283
861000
3000
geen stap dichter bij het begrijpen van de seizoenen geweest zijn
14:42
because their explanation was bad: easy to vary.
284
864000
3000
omdat hun verklaring verkeerd was: gemakkelijk aan te passen.
14:45
And it's only when an explanation is good
285
867000
3000
Het is enkel wanneer een verklaring goed is
14:48
that it even matters whether it's testable.
286
870000
2000
dat het van belang is of ze verifieerbaar is.
14:50
If the axis-tilt theory had been refuted,
287
872000
3000
Als de ashellingtheorie was verworpen,
14:53
its defenders would have had nowhere to go.
288
875000
2000
zouden haar verdedigers niets anders hebben kunnen vinden.
14:55
No easily implemented change
289
877000
3000
Geen enkele makkelijke aanpassing
14:58
could make that tilt
290
880000
2000
kon maken dat die helling
15:00
cause the same seasons in both hemispheres.
291
882000
5000
een verklaring van de seizoenen in beide halfronden zou opleveren.
15:05
The search for hard-to-vary explanations
292
887000
3000
De zoektocht naar moeilijk te veranderen verklaringen
15:08
is the origin of all progress.
293
890000
3000
ligt aan de oorsprong van alle vooruitgang.
15:11
It's the basic regulating principle
294
893000
3000
Het is het basisregulerende principe
15:14
of the Enlightenment.
295
896000
2000
van de Verlichting.
15:16
So, in science, two false approaches blight progress.
296
898000
4000
In de wetenschap staan dus twee valse benaderingen vooruitgang in de weg.
15:20
One is well known: untestable theories.
297
902000
3000
Een is goed gekend: ontestbare theorieën.
15:23
But the more important one is explanationless theories.
298
905000
4000
Maar de belangrijkste zijn theorieën zonder verklaring.
15:27
Whenever you're told that some existing statistical trend will continue,
299
909000
4000
Als men je zegt dat een bestaande statistische trend zich zal doorzetten,
15:31
but you aren't given a hard-to-vary account
300
913000
3000
maar ze geven er geen moeilijk te veranderen verklaring bij
15:34
of what causes that trend,
301
916000
3000
van wat die trend veroorzaakt dan komt het erop neer
15:37
you're being told a wizard did it.
302
919000
2000
dat men je zegt dat een tovenaar het deed.
15:39
When you are told that carrots have human rights
303
921000
3000
Als men je zegt dat peentjes mensenrechten hebben
15:42
because they share half our genes --
304
924000
2000
omdat ze de helft van hun genen met ons gemeen hebben -
15:44
but not how gene percentages confer rights -- wizard.
305
926000
6000
maar niet hoe genpercentages rechten met zich meebrengen -- weer tovenaar.
15:50
When someone announces that the nature-nurture debate
306
932000
4000
Als iemand volhoudt dat het natuur-cultuur debat
15:54
has been settled because there is evidence
307
936000
2000
zijn beslag heeft gevonden omdat er evidentie is
15:56
that a given percentage of our
308
938000
2000
dat een bepaald percentage van onze
15:58
political opinions are genetically inherited,
309
940000
4000
politieke opinies genetisch overerfbaar is,
16:02
but they don't explain how genes cause opinions,
310
944000
4000
maar ze er geen verklaring bijgeven hoe genen dan opinies veroorzaken,
16:06
they've settled nothing. They are saying that our
311
948000
2000
dan hebben ze niets opgelost. Het is hetzelfde als zeggen dat onze
16:08
opinions are caused by wizards,
312
950000
2000
opinies door tovenaars worden veroorzaakt;
16:10
and presumably so are their own.
313
952000
3000
de hunne waarschijnlijk niet uitgezonderd.
16:13
That the truth consists of
314
955000
3000
Dat de waarheid bestaat uit
16:16
hard to vary assertions about reality
315
958000
4000
moeilijk te variëren beweringen over de realiteit
16:20
is the most important fact
316
962000
3000
is het belangrijkste gegeven
16:23
about the physical world.
317
965000
2000
van de fysische wereld.
16:25
It's a fact that is, itself, unseen,
318
967000
3000
Het is een feit, dat zelf ongezien,
16:28
yet impossible to vary. Thank you.
319
970000
4000
toch onmogelijk te wijzigen is. Dank u.
16:32
(Applause)
320
974000
4000
(Applaus)
ABOUT THE SPEAKER
David Deutsch - Quantum physicistDavid Deutsch's 1997 book "The Fabric of Reality" laid the groundwork for an all-encompassing Theory of Everything, and galvanized interest in the idea of a quantum computer, which could solve problems of hitherto unimaginable complexity.
Why you should listen
David Deutsch will force you to reconsider your place in the world. This legendary Oxford physicist is the leading proponent of the multiverse (or "many worlds") interpretation of quantum theory -- the idea that our universe is constantly spawning countless numbers of parallel worlds.
In his own words: "Everything in our universe -- including you and me, every atom and every galaxy -- has counterparts in these other universes." If that doesn't alter your consciousness, then the other implications he's derived from his study of subatomic physics -- including the possibility of time travel -- just might.
In The Fabric of Reality, Deutsch tied together quantum mechanics, evolution, a rationalist approach to knowledge, and a theory of computation based on the work of Alan Turing. "Our best theories are not only truer than common sense, they make more sense than common sense,"Deutsch wrote, and he continues to explore the most mind-bending aspects of particle physics.
In 2008, he became a member of the Royal Society of London.
David Deutsch | Speaker | TED.com