TED2002
George Dyson: The story of Project Orion
George Dyson: Projekto Oriono
Filmed:
Readability: 3.8
848,649 views
George Dyson rakontas pri Projekto Oriono, la konstruo de ega kosmoŝipo uzanta nuklean energion, per kiu oni celis atingi Saturnon post kvinjara flugo. Dank'al siaj multnombraj dokumentoj, malsekretigaj aŭ ne, li revivigas la Atoman Eraon.
George Dyson - Historian of science
In telling stories of technologies and the individuals who created them, George Dyson takes a clear-eyed view of our scientific past -- while illuminating what lies ahead. Full bio
In telling stories of technologies and the individuals who created them, George Dyson takes a clear-eyed view of our scientific past -- while illuminating what lies ahead. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I'm a historian.
0
0
2000
Mi estas historiisto.
00:14
Steve told us about the future of little technology;
1
2000
3000
Steve parolis pri la estonteco de malgranda tekniko,
00:17
I'm going to show you some of the past of big technology.
2
5000
4000
sed mi tuj montros al vi eron de la
granda tekniko de la estinteco.
granda tekniko de la estinteco.
00:21
This was a project to build a 4,000-ton nuclear bomb-propelled spaceship
3
9000
6000
Temas pri la projekto konstrui 4000-tunan kosmoŝipon
00:27
and go to Saturn and Jupiter.
4
15000
3000
pelitan de nukleaj bomboj por atingi Jupiteron kaj Saturnon.
00:30
This took place in my childhood -- 1957 to '65.
5
18000
4000
Tio disvolviĝis dum mia infaneco – de 1957 al 1965.
00:34
It was deeply classified.
6
22000
2000
Oni nepre sekretigis la projekton.
00:36
I'm going to show you some stuff that not only has not been declassified,
7
24000
4000
Kaj jen kelkaj detaloj, kiujn oni ne nur malsekretigis,
00:40
but has now been reclassified.
8
28000
2000
sed ankaŭ resekretigis.
00:42
(Laughter)
9
30000
4000
(Ridoj)
00:46
If all goes well, next year I'll be back and I'll have a lot more to show you,
10
34000
4000
Se ĉio glatas, venontjare mi revenos montri multe pli,
00:50
and if all doesn't go well, I'll be in jail like Wen Ho Lee.
11
38000
3000
kaj se ne, mi estos enkarcerigita ĝuste kiel Wen Ho Lee.
00:53
(Laughter)
12
41000
4000
(Ridoj)
00:58
So, this ship was basically the size of the Marriott Hotel,
13
46000
4000
Esence, la ŝipo havis la dimensiojn de Hotelo Marriott,
01:02
a little taller and a little bigger.
14
50000
2000
aŭ iom pli alta kaj granda.
01:04
And one of the people who worked on it in the beginning
15
52000
3000
Kaj unu el tiuj, kiuj prilaboris la projekton dekomence
01:07
was my father, Freeman, there in the middle.
16
55000
2000
estis mia patro, Freeman, la viro en la mezo.
01:09
That's me and my sister, Esther, who's a frequent TEDster.
17
57000
3000
Jen mia fratino, Esther, TED-a fervorulino, kaj mi.
01:12
I didn't like nuclear bomb-propelled spaceships.
18
60000
3000
Mi ne ŝatis kosmoŝipojn pelitajn de nukleaj bomboj.
01:15
I mean, I thought it was a great idea, but I started building kayaks.
19
63000
3000
Ŝajnis kiel bonega ideo, sed mi preferis konstrui kajakojn.
01:18
So we had a few kayaks.
20
66000
2000
Do ni havis kelkajn kajakojn.
01:20
Just so you know, I am not Dr. Strangelove.
21
68000
3000
Do sciu, ke mi ne estas ia D-ro Strang-amo.
01:24
But all the time I was out there doing these strange kayak voyages
22
72000
3000
Sed dum mi kajakadis tien ĉi kaj tien,
01:27
in odd, beautiful parts of this planet,
23
75000
3000
al belegaj kaj strangaj lokoj de nia planedo
01:30
I always thought in the back of my mind about Project Orion,
24
78000
3000
mi ĉiam revenadis mense al Projekto Oriono,
01:33
and how my father and his friends were going to build these big ships.
25
81000
4000
kaj al mia patro kaj sia teamo, konstruantaj tiujn ŝipegojn.
01:37
They were really going to go, they were actually going to go.
26
85000
3000
Ili volis flugi al Saturno, kaj estis ja irontaj.
01:40
Ted Taylor, who led the project, was going to take his children.
27
88000
2000
Ted Taylor, estro de la projekto, volis iri kun siaj geinfanoj.
01:42
My father was not going to take his children;
28
90000
2000
Kontraŭe, mia patro ne volis, kaj pro tio
01:44
that was one of the reasons we sort of had a falling out for a few years.
29
92000
4000
ni pli-malpli ĉesis interparoli kelkajn jarojn.
01:49
(Laughter)
30
97000
2000
(Ridoj)
01:51
The project began in '57 at General Atomics there.
31
99000
4000
La projekto ekis en 1957 ĉe General Atomics.
01:55
That's right on the coast at La Jolla.
32
103000
2000
Ĝi situas ĝuste marborde, ĉe La Jolla.
01:57
Look at that central building right in the middle of the picture:
33
105000
2000
Vidu la centra konstruaĵo, meze de la foto.
01:59
that's the 130-foot diameter library,
34
107000
4000
Estas la 130-funta diametra biblioteko
02:03
that is exactly the size of the base of the spaceship.
35
111000
3000
– ekzakte la dimensio de la kosmoŝipo.
02:06
So put that library at the bottom of that ship --
36
114000
2000
Metu tiun bibliotekon baze de la ŝipo
02:08
that's how big the thing was going to be.
37
116000
2000
– oni volis ĝin tiom granda.
02:10
It would take 2,000 or 3,000 bombs.
38
118000
3000
de 2000 al 3000 bomboj estintus necesaj.
02:13
The people who worked on it were a lot of the Los Alamos people
39
121000
2000
Grandparte, tiuj kiuj prilaboris la projekton jam laboris ĉe Los Alamos
02:15
who had done the hydrogen bomb work.
40
123000
2000
kaj konstruis la hidrogenan bombon.
02:17
It was the first project funded by ARPA.
41
125000
2000
Estis la unua projekto financiita de ARPA.
02:19
That's the contract where ARPA gave the first million dollars
42
127000
3000
Jen la kontrakto per kiu ARPA donacis la unuan milionon da dolaroj
02:22
to get this thing started.
43
130000
1000
por lanĉi la projekton.
02:23
"Spaceship project officially begun. Job waiting for you. Dyson."
44
131000
4000
«Priŝipa projekto oficiale lanĉita.
Posteno atendas vin. Dyson.»
Posteno atendas vin. Dyson.»
02:27
That's July '58.
45
135000
2000
Estis en julio 1958.
02:29
Two days later, the space traveler's manifesto explaining why --
46
137000
3000
Du tagojn poste, la kosmovojaĝanta
manifesto, klarigante
manifesto, klarigante
02:32
just like we heard yesterday -- why we need to go into space:
47
140000
4000
– ni aŭdis prie hieraŭ – kiel nepras vojaĝi tra spaco:
02:36
"trips to satellites of the outer planets. August 20, 1958."
48
144000
4000
«Vojaĝoj al foraj planedoj. 20ª aŭgusto 1958».
02:40
These are the statistics of what would be the good places to go and stop. (Laughter)
49
148000
4000
Statistikoj pri vizitindaj lokoj. (Ridoj)
02:44
Some of the sizes of the ships,
50
152000
2000
Kelkaj ŝipaj dimensioj;
02:46
ranging all the way up to ship mass of 8 million tons,
51
154000
3000
por la plej granda, oni celis 8-miliontunan mason;
02:49
so that was the outer extreme.
52
157000
2000
estis la ekstrema versio.
02:51
Here was version two: 2,000 bombs.
53
159000
5000
Jen la dua versio: 2000 bomboj.
Ili estas 5-kilotunaj bomboj,
Ili estas 5-kilotunaj bomboj,
02:56
These are five kiloton yield bombs about the size of small Volkswagens;
54
164000
4000
kun proksimume la dimensio de
malgranda Volkswagen.
malgranda Volkswagen.
03:00
it would take 800 to get into orbit.
55
168000
3000
800 da ili estus necesaj por enorbitigi la ŝipon.
03:03
Here we see a 10,000 ton ship
56
171000
3000
Jen 10 000-tuna alsaturna ŝipo
03:06
will deliver 1,300 tons to Saturn and back;
57
174000
3000
por iro kaj reveno de 1300 tunojn;
03:09
essentially a five year trip.
58
177000
2000
temas pri 5-jara vojaĝo.
03:11
Possible departure dates: October 1960 to February 1967. (Laughter)
59
179000
4000
Eblaj elirdatoj: de oktobro 1960 al februaro 1967. (Ridoj)
03:15
This is trajectories going to Mars;
60
183000
3000
Jen la trajektorioj al Marso,
03:18
all this was done by hand with slide rules.
61
186000
2000
kalkulitaj senkomputile, per kalkulrektiloj.
03:20
The little Orion ship
62
188000
1000
La eta Oriono ŝipo
03:21
and what it would take to do what Orion does with chemicals:
63
189000
3000
kaj la konvenciaj materialoj bezonataj kompare.
03:24
you have a ship the size of the Empire State Building.
64
192000
2000
Temas pri ŝipo granda kiel la Empire State Building.
03:26
NASA had no interest; they tried to kill the project.
65
194000
2000
La projekto ne interesis NASA, kiu provis ĉesigi ĝin.
03:28
The people who supported it were the Air Force,
66
196000
2000
Ĝi estis subtenita de la Aerarmeo,
03:30
which meant that it was all secret.
67
198000
2000
kaj do estis nepre sekreta.
03:32
And that's why when you get something declassified,
68
200000
2000
Jen kial la malsekretigitaj dokumentoj,
03:34
that's what it looks like. (Laughter)
69
202000
2000
kiujn oni havigas al si aspektas tiel. (Ridoj)
03:37
Military weapon versions that were versions that carried
70
205000
2000
Jen militaj versioj, kiuj povas transporti
03:39
hydrogen bombs that could destroy half the planet.
71
207000
2000
hidrogenajn bombojn por detrui la duonon de la planedo.
03:41
There's another version there that sends retaliatory strikes at the Soviet Union.
72
209000
4000
Alia versio, kiu sendas redonaj frapoj al Sovetunio.
03:45
This is the real secret stuff: how to get directed energy explosions
73
213000
4000
Jen vere sekreta informo: kiel ekhavi eksplodojn
03:49
so you're sending the energy of a nuclear explosion --
74
217000
2000
kies energio oni povas direkti
03:51
not like just a stick of dynamite,
75
219000
2000
al la ŝipo, kontraŭe al la energio
03:53
but you're directing it at the ship.
76
221000
2000
de dinamita bastono.
03:55
And this is still a very active subject.
77
223000
2000
La temo estas ankoraŭ tre aktuala.
03:57
It's quite dangerous,
78
225000
2000
Estas danĝere, sed laŭ mi
03:59
but I believe it's better to have dangerous things in the open
79
227000
2000
pli bonas diskonigi danĝerajn temojn,
04:01
than think you're going to keep them secret.
80
229000
2000
ol pensi ke oni povos daŭre kaŝi ilin.
04:03
This is what's happened at 600 microseconds.
81
231000
2000
Jen tio, kio okazas je 600 mikrosekundoj.
04:05
The Air Force started to build smaller models and actually started doing this.
82
233000
5000
La Aerarmeo konstruis maketojn kaj komencis fari tion.
04:10
The guys in La Jolla said, "We've got to get started now."
83
238000
3000
Ĉe La Jolla, oni diris: «Oni devas fari la unuan paŝon».
04:13
They built a high-explosive propelled model.
84
241000
2000
Oni konstruis maketon pelitan de potenca eksplodaĵo.
04:15
These are stills from film footage that was saved by someone
85
243000
4000
Jen bildoj el kinaĵo konservita de iu,
04:19
who was supposed to destroy it but didn't
86
247000
2000
kiu devis detrui ĝin, sed anstataŭ
04:21
and kept it in their basement for the last 40 years.
87
249000
2000
kaŝis ĝin en sia kelo dum 40 jaroj.
04:23
So, these are three-pound charges of C4;
88
251000
3000
Jen 3-funtaj ŝarĝaĵoj de C4, proksimume
04:26
that's about 10 times what the guy had in his shoes. (Laughter)
89
254000
4000
dekoble pli ol tiun, kiun entenis la ŝuoj
de tiu teroristo… (Ridoj)
de tiu teroristo… (Ridoj)
04:30
This is Ed Day putting ... So each of these coffee cans has three pounds of C4 in it.
90
258000
5000
Jen Ed Day metante… Ĉiu el tiuj ujoj
entenas tri funtojn de C4.
entenas tri funtojn de C4.
04:35
They're building a system that ejects these at quarter-second intervals.
91
263000
4000
Ili konstruis sistemon, kiu elĵetas ilin
ĉiu kvaronsekundo.
ĉiu kvaronsekundo.
04:39
That's my dad in the sport coat there holding the briefcase.
92
267000
3000
Jen mia patro, kun la sporta vesto, tenante tekon.
04:42
So, they had a lot of fun doing this. But no children were allowed;
93
270000
3000
Ili ege amuzis sin farante tion. Sed oni
malpermesis al infanoj ĉeesti.
malpermesis al infanoj ĉeesti.
04:45
my dad could tell me he was building a spaceship
94
273000
3000
Mia patro povis diri, ke li konstruas
04:48
and going to go to Saturn,
95
276000
2000
saturnirantan ŝipon,
04:50
but he could not say anything more about it.
96
278000
2000
sed nenion pli.
04:52
So all my life I have wanted to find this stuff out,
97
280000
2000
Dum mia tuta vivo, mi scivolis pri tiu projekto, kaj
04:54
and spent the last four years tracking these old guys down.
98
282000
2000
pasigis la lastajn kvar jarojn serĉante tiujn maljunulojn.
04:56
These are stills from the video.
99
284000
2000
Kelkaj bildoj el la video.
04:58
Jeff Bezos kindly, yesterday, said
100
286000
3000
Jeff Bezos afable akceptis, hieraŭ, alsendi
05:01
he'll put this video up on the Amazon site -- some little clip of it. (Applause)
101
289000
3000
la videon al la retpaĝaro de Amazon – kelkajn bildojn. (Aplaŭdoj)
05:04
So, thanks to him.
102
292000
2000
Do mi dankas lin.
05:06
They got quite serious about the engineering of this.
103
294000
2000
Ili faris interesan inĝenierartan verkon tiurilate.
05:08
The size of that mass, for us, is really large technology
104
296000
4000
La amplekso de tiu projekto…
ja granda tekniko tio estas,
ja granda tekniko tio estas,
05:12
in a way we're never going to go back to.
105
300000
3000
kaj ni neniam refaros ion similan.
05:15
If you saw the 1959 ... This is what it would feel like in the passenger compartment;
106
303000
4000
Se vi vidus la 1959-an… Jen tion, kion estus
sentintaj pasaĝeroj;
sentintaj pasaĝeroj;
05:19
that's acceleration profile. (Laughter)
107
307000
2000
jen priakcela grafiko. (Ridoj)
05:22
And pulse system yield:
108
310000
2000
Kaj la rendimento de la impulsosistemo:
05:24
we're looking at 20-kiloton yield for an effect for us of 10 million Newtons.
109
312000
4000
20-kilotuna rendimento kaj 10-milion-nutona efiko por ni.
05:28
Well, here we have a little problem,
110
316000
2000
Nu, kaj jen problemeto,
05:30
the radiation doses at the crew station: 700 rads per shot. (Laughter)
111
318000
5000
radiada dozo en la ŝipanarujo: 700 radiadunuoj
po eksplodo. (Ridoj)
po eksplodo. (Ridoj)
05:36
Fission yields during development:
112
324000
2000
Fisia rendimento dum la disvolviĝo.
05:38
they were hoping to get clean bombs -- they didn't.
113
326000
4000
Oni esperis disvolvigi senradiadajn bombojn – vane.
05:42
Eyeburn: this is what happens to the people in Miami who are looking up. (Laughter)
114
330000
3000
Okulbrulvundoj: jen tion, kion riskas
la spektantoj en Miami. (Ridoj)
la spektantoj en Miami. (Ridoj)
05:45
Personnel compartment noise: that's not too bad;
115
333000
4000
Jen la enŝipanareja bruo: ne tro malbone,
05:49
it's very low frequencies, it's basically like these subwoofers.
116
337000
3000
tre malaltaj frekvencoj, kiel el tiuj malaltbojiloj.
05:52
And now we have ground hazard assessments
117
340000
2000
Kaj nun, taksoj de la lokaj danĝeroj
05:54
when you have a blow-up on the pad.
118
342000
2000
se eksplodas la ŝipo sur la lanĉejo.
05:56
Finally, at the very end in 1964, NASA steps in and says,
119
344000
3000
Fine, je le fino de 1964, NASA diris:
05:59
"OK, we'll support a feasibility study for a small version
120
347000
3000
«Bone, ni apogos priefektivigeblecan
esploron por eta versio,
esploron por eta versio,
06:02
that could be launched with Saturn Vs in sections and pieced together."
121
350000
4000
kiun oni povus lanĉi eron post ero kun raketo
Saturn V, kaj munti enorbite».
Saturn V, kaj munti enorbite».
06:06
So this is what NASA did, getting an
122
354000
6000
NASA mendis 8-homan version
06:12
eight man version that would go to Mars.
123
360000
2000
por iri al Marso. Ĝi ŝatis la ideon,
06:14
They liked it because the guys who kind of live there would be like, "It's just like
124
362000
2000
ĉar la ŝipanaro estus loĝinta en ĝi
06:16
living in a submarine."
125
364000
2000
«ĝuste kiel en submarŝipo».
06:18
This is crew compartment. It switches, so what's upside down
126
366000
3000
Jen la ŝipanarejo. Ĝi turnas kiel centrifugilo
06:21
is right side up when you go to artificial gravity mode.
127
369000
2000
por krei artefaritan pezoforton.
06:23
The scientists were still going to go along;
128
371000
2000
Sciencistoj estis ankoraŭ parto de la ŝipanaro;
06:25
they would take seven astronauts and seven scientists.
129
373000
2000
oni pensis pri sep kosmonaŭtoj kaj sep sciencistoj.
06:27
This is a 20 man version for going to Jupiter:
130
375000
3000
Jen la 20-homa versio por flugi al Jupitero:
06:30
bunks, storm cellars, exercise room.
131
378000
3000
litoj, refuĝejoj, ekzercejo.
06:33
You know, it was going to be a nice long trip.
132
381000
3000
Nu, la vojaĝo estintus longa kaj komforta.
06:36
The Air Force version: here we have a military version.
133
384000
3000
La Aerarmea versio: tio estas, la milita versio.
06:39
This is the kind of stuff that's not been declassified,
134
387000
3000
Aferoj tiaj oni ne malsekretigis,
06:42
just that people managed to sneak home and after,
135
390000
3000
sed kelkaj homoj sukcesis kaŝe forpreni ilin.
06:45
you know, on their deathbed basically gave me.
136
393000
2000
Ili konservis ilin kaj transdonis ilin al mi kiam
ili estis mortontaj.
ili estis mortontaj.
06:48
The sort of artist conceptions:
137
396000
2000
Artistaj desegnaĵoj: fundamente,
06:50
these are basically PowerPoint presentations
138
398000
3000
la PowerPoint prezentadoj
06:53
given to the Air Force 40 years ago.
139
401000
2000
al la Aerarmeo antaŭ 40 jaroj.
06:55
Look at the little guys there outside the vehicle.
140
403000
3000
Vidu la hometojn apud la vehiklo.
07:01
And one part of NASA was interested in it
141
409000
2000
Unu parto de NASA interesiĝis pri la projekto,
07:03
but the headquarters in NASA, they killed the project.
142
411000
3000
sed la estrejo de la organizaĵo haltigis ĝin.
07:06
So finally at the end, we can
143
414000
3000
Ĉio konsiderinte, oni precizigis
07:09
see the thing followed its sort of design path
144
417000
3000
la projekton ĝis 1965,
07:12
right up to 1965 and then all those paths came to a halt.
145
420000
4000
kiam ĉia movo ĉesis abrupte.
07:16
Results: none.
146
424000
2000
Kia rezulto? Nenia.
07:18
This project is hereby terminated.
147
426000
2000
Tiu projekto estas interrompita.
07:20
So that's the end. All I can say in closing is,
148
428000
3000
Fina punkto. Ĉion, kion mi povas diri konklude
07:23
we heard yesterday that one of the 10 bad things that could happen to us
149
431000
4000
estas, ke hieraŭ ni aŭdis ke unu el la dek katastrofoj,
07:27
is an asteroid with our name on it.
150
435000
2000
kiuj povus trafi nin estas giganta asteroido.
07:29
And one of the bad things that could happen to NASA
151
437000
3000
Kaj tiam, vera katastrofo por NASA estus,
07:32
is if that asteroid shows up with our name on it nine months out
152
440000
3000
ke se oni anoncas, ke post naŭ monatoj
asteroido trafos nin,
asteroido trafos nin,
07:35
and everybody says, "Well, what are we going to do?"
153
443000
3000
kaj se ĉiuj demandas: «Be… kion faru ni?»,
07:38
And Orion is really one of the only, if not the only,
154
446000
4000
la Projekto Oriono estas unu el la solaj
07:42
off-the-shelf technologies that could do something. (Laughter)
155
450000
3000
se ne la ununura, kiu ebligus nin kontraŭagi. (Ridoj)
07:48
So I'm going to tell you the good news and the bad news.
156
456000
2000
Do, jen bona kaj malbona novaĵoj.
07:50
The good news is that NASA has a small, secret
157
458000
5000
La bona estas, ke NASA entenas etan sekretan
07:55
contingency plan division that is looking at this,
158
463000
3000
sekcion pri planoj enokaze de urĝaj eventualaĵoj.
07:58
trying to keep knowledge of Orion preserved in the event of such a misfortune.
159
466000
5000
Ĝi provas konservi la sciaĵojn pri Oriono
enokaze de malbonŝanco tia.
enokaze de malbonŝanco tia.
08:03
Maybe keep a few little bombs of plutonium on the side.
160
471000
3000
Eble konservi kelkajn plutoniajn bombojn.
08:06
That's the good news. The bad news is,
161
474000
2000
Tio estas la bona novaĵo. La malbona:
08:08
when I got in contact with these people
162
476000
2000
kiam mi kontaktis tiun sekcion,
08:10
to try and get some documents from them,
163
478000
2000
por peti dokumentojn pri la projekto
08:12
they went crazy because I had all this stuff that they don't have,
164
480000
3000
oni tie freneziĝis ĉar mi havis multajn aĵojn,
kiuj mankis al ĝi,
kiuj mankis al ĝi,
08:15
and NASA purchased 1,759 pages of this stuff from me. (Laughter)
165
483000
5000
kaj NASA aĉetis 1759 paĝojn de mi. (Ridoj)
08:20
So that's the state we're at: it's not very good.
166
488000
3000
Jen do kiel statas la afero: ne tre bone.
08:24
(Applause)
167
492000
2000
(Aplaŭdoj)
ABOUT THE SPEAKER
George Dyson - Historian of scienceIn telling stories of technologies and the individuals who created them, George Dyson takes a clear-eyed view of our scientific past -- while illuminating what lies ahead.
Why you should listen
The development of the Aleutian kayak, its adaptation by Russians in the 18th and 19th centuries, and his own redevelopment of the craft in the 1970s was chronicled in George Dyson’s Baidarka: The Kayak of 1986. His 1997 Darwin Among the Machines: The Evolution of Global Intelligence (“the last book about the Internet written without the Internet”) explored the history and prehistory of digital computing and telecommunications as a manifestation of the convergent destiny of organisms and machines.
Project Orion: The True Story of the Atomic Spaceship, published in 2002, assembled first-person interviews and recently declassified documents to tell the story of a path not taken into space: a nuclear-powered spaceship whose objective was to land a party of 100 people on Mars four years before we landed two people on the Moon. Turing's Cathedral: The Origins of the Digital Universe, published in 2012, illuminated the transition from numbers that mean things to numbers that do things in the aftermath of World War II.
Dyson’s current project, Analogia, is a semi-autobiographical reflection on how analog computation is re-establishing control over the digital world.
George Dyson | Speaker | TED.com