TED2002
George Dyson: The story of Project Orion
George Dyson o Projekcie Orion.
Filmed:
Readability: 3.8
848,649 views
Autor, George Dyson, opowiada historię Projektu Orion, ogromnego statku kosmicznego o napędzie jądrowym, który w pięć lat mógł nas zabrać na Saturna. Jego punkt widzenia osoby bezpośrednio zaangażowanej oraz dokumenty z tajnej skrytki przywracają do życia marzenie z Ery Atomowej.
George Dyson - Historian of science
In telling stories of technologies and the individuals who created them, George Dyson takes a clear-eyed view of our scientific past -- while illuminating what lies ahead. Full bio
In telling stories of technologies and the individuals who created them, George Dyson takes a clear-eyed view of our scientific past -- while illuminating what lies ahead. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I'm a historian.
0
0
2000
Jestem historykiem.
00:14
Steve told us about the future of little technology;
1
2000
3000
Steve opowiedział nam o przyszłości małych technologii.
00:17
I'm going to show you some of the past of big technology.
2
5000
4000
Ja zamierzam wam pokazać kawałek przeszłości dużych technologii.
00:21
This was a project to build a 4,000-ton nuclear bomb-propelled spaceship
3
9000
6000
To był projekt budowy statku kosmicznego, napędzanego 4000-tonową bombą atomową,
00:27
and go to Saturn and Jupiter.
4
15000
3000
który miał polecieć na Saturna i Jowisza.
00:30
This took place in my childhood -- 1957 to '65.
5
18000
4000
Działo się to w latach 1957-1965, gdy byłem dzieckiem.
00:34
It was deeply classified.
6
22000
2000
Było ściśle tajne.
00:36
I'm going to show you some stuff that not only has not been declassified,
7
24000
4000
Pokażę wam rzeczy, które nie tylko nie zostały odtajnione,
00:40
but has now been reclassified.
8
28000
2000
ale zostały ponownie utajnione.
00:42
(Laughter)
9
30000
4000
(śmiech)
00:46
If all goes well, next year I'll be back and I'll have a lot more to show you,
10
34000
4000
Jeśli wszystko pójdzie dobrze, w przyszłym roku wrócę i pokażę wam dużo więcej,
00:50
and if all doesn't go well, I'll be in jail like Wen Ho Lee.
11
38000
3000
a jeśli pójdzie źle, posadzą mnie za szpiegostwo, jak Wen Ho Lee.
00:53
(Laughter)
12
41000
4000
(śmiech)
00:58
So, this ship was basically the size of the Marriott Hotel,
13
46000
4000
No więc, ten statek był mniej więcej rozmiaru hotelu Marriott,
01:02
a little taller and a little bigger.
14
50000
2000
tylko nieco wyższy i większy.
01:04
And one of the people who worked on it in the beginning
15
52000
3000
Jednym z ludzi, którzy na początku przy tym pracowali,
01:07
was my father, Freeman, there in the middle.
16
55000
2000
był mój ojciec, Freeman -- ten w środku.
01:09
That's me and my sister, Esther, who's a frequent TEDster.
17
57000
3000
To moja siostra, Esther, często przemawia dla TED...
01:12
I didn't like nuclear bomb-propelled spaceships.
18
60000
3000
Nie podobały mi się statki kosmiczne napędzane bombą jądrową.
01:15
I mean, I thought it was a great idea, but I started building kayaks.
19
63000
3000
Znaczy, uznałem to za świetny pomysł, więc zacząłem budować kajaki.
01:18
So we had a few kayaks.
20
66000
2000
No i mieliśmy kilka kajaków.
01:20
Just so you know, I am not Dr. Strangelove.
21
68000
3000
Nie myślcie sobie, nie jestem doktorem Strangelove.
01:24
But all the time I was out there doing these strange kayak voyages
22
72000
3000
Ale przez cały czas, kiedy wypływałem na te dziwne wyprawy kajakiem
01:27
in odd, beautiful parts of this planet,
23
75000
3000
do niezwykłych i pięknych części tej planety,
01:30
I always thought in the back of my mind about Project Orion,
24
78000
3000
zawsze podświadomie myślałem o Projekcie Orion
01:33
and how my father and his friends were going to build these big ships.
25
81000
4000
i o tym, że mój ojciec z przyjaciółmi miał budować te wielkie statki.
01:37
They were really going to go, they were actually going to go.
26
85000
3000
Naprawdę zamierzali nimi polecieć. Właśnie to chcieli zrobić.
01:40
Ted Taylor, who led the project, was going to take his children.
27
88000
2000
Ted Taylor, kierujący tym projektem, zamierzał zabrać swoje dzieci.
01:42
My father was not going to take his children;
28
90000
2000
Mój ojciec nie zamierzał zabrać swoich dzieci.
01:44
that was one of the reasons we sort of had a falling out for a few years.
29
92000
4000
To jeden z powodów, dla których przez parę lat nie byliśmy w dobrej komitywie.
01:49
(Laughter)
30
97000
2000
(śmiech)
01:51
The project began in '57 at General Atomics there.
31
99000
4000
Projekt rozpoczął się w '57 w General Atomic.
01:55
That's right on the coast at La Jolla.
32
103000
2000
Czyli dokładnie na wybrzeżu La Jolla.
01:57
Look at that central building right in the middle of the picture:
33
105000
2000
Spójrzcie na ten budynek w samym środku zdjęcia.
01:59
that's the 130-foot diameter library,
34
107000
4000
To biblioteka o średnicy 130 stóp.
02:03
that is exactly the size of the base of the spaceship.
35
111000
3000
To właśnie rozmiar podstawy tego statku.
02:06
So put that library at the bottom of that ship --
36
114000
2000
Jeśli postawimy tę bibliotekę na dnie statku --
02:08
that's how big the thing was going to be.
37
116000
2000
oto, jak wielki miał się stać.
02:10
It would take 2,000 or 3,000 bombs.
38
118000
3000
Zużyłby dwa lub trzy tysiące bomb.
02:13
The people who worked on it were a lot of the Los Alamos people
39
121000
2000
Wielu ludzi, którzy nad nim pracowali, było z Los Alamos,
02:15
who had done the hydrogen bomb work.
40
123000
2000
gdzie zbudowano bombę wodorową.
02:17
It was the first project funded by ARPA.
41
125000
2000
Był to pierwszy projekt ufundowany przez ARPA.
02:19
That's the contract where ARPA gave the first million dollars
42
127000
3000
To kontrakt, w którym ARPA wyłożyła pierwszy milion dolarów,
02:22
to get this thing started.
43
130000
1000
żeby wszystko zacząć.
02:23
"Spaceship project officially begun. Job waiting for you. Dyson."
44
131000
4000
"Projekt statku kosmicznego oficjalnie rozpoczęty. Praca na ciebie czeka, Dyson."
02:27
That's July '58.
45
135000
2000
To lipiec '58.
02:29
Two days later, the space traveler's manifesto explaining why --
46
137000
3000
Dwa dni później: manifest podróżnika w przestrzeni, wyjaśniający, dlaczego --
02:32
just like we heard yesterday -- why we need to go into space:
47
140000
4000
jak to wczoraj słyszeliśmy -- dlaczego musimy zdobywać przestrzeń kosmiczną?
02:36
"trips to satellites of the outer planets. August 20, 1958."
48
144000
4000
"Podróż na satelity planet z krańców Układu" -- 20 sierpnia 1958.
02:40
These are the statistics of what would be the good places to go and stop. (Laughter)
49
148000
4000
Oto statystyki mówiące, jakie miejsca nadawałyby się na cel podróży i na postój.
02:44
Some of the sizes of the ships,
50
152000
2000
Niektóre z rozmiarów statków,
02:46
ranging all the way up to ship mass of 8 million tons,
51
154000
3000
sięgające nawet statków ważących 8 milionów ton.
02:49
so that was the outer extreme.
52
157000
2000
To była najdalsza granica.
02:51
Here was version two: 2,000 bombs.
53
159000
5000
A oto wersja druga - 2000 bomb.
02:56
These are five kiloton yield bombs about the size of small Volkswagens;
54
164000
4000
To bomby o mocy 5 kiloton i rozmiarze małego volkswagena.
03:00
it would take 800 to get into orbit.
55
168000
3000
Żeby dostać się na orbitę, potrzeba by 800.
03:03
Here we see a 10,000 ton ship
56
171000
3000
Tutaj widzimy 10,000-tonowy statek --
03:06
will deliver 1,300 tons to Saturn and back;
57
174000
3000
dostarczy 1300 ton na Saturna i z powrotem.
03:09
essentially a five year trip.
58
177000
2000
W zasadzie to pięcioletnia podróż.
03:11
Possible departure dates: October 1960 to February 1967. (Laughter)
59
179000
4000
Możliwe daty odlotu: od października 1960 do lutego 1967.
03:15
This is trajectories going to Mars;
60
183000
3000
To trajektorie lotu na Marsa.
03:18
all this was done by hand with slide rules.
61
186000
2000
Wszystko to zrobiono ręcznie, za pomocą suwaków logarytmicznych.
03:20
The little Orion ship
62
188000
1000
Malutki stateczek Orion --
03:21
and what it would take to do what Orion does with chemicals:
63
189000
3000
by zrobić to, co Orion robi z chemikaliami,
03:24
you have a ship the size of the Empire State Building.
64
192000
2000
trzeba by statku wielkości Empire State Building.
03:26
NASA had no interest; they tried to kill the project.
65
194000
2000
NASA nie była zainteresowana. Próbowali storpedować ten projekt.
03:28
The people who supported it were the Air Force,
66
196000
2000
CI, którzy go wspierali, byli z Air Force,
03:30
which meant that it was all secret.
67
198000
2000
co znaczy, że wszystko było tajne.
03:32
And that's why when you get something declassified,
68
200000
2000
To dlatego, kiedy coś w końcu odtajnią,
03:34
that's what it looks like. (Laughter)
69
202000
2000
tak to wygląda.
03:37
Military weapon versions that were versions that carried
70
205000
2000
Wersje broni wojskowej, które unosiły
03:39
hydrogen bombs that could destroy half the planet.
71
207000
2000
bomby wodorowe, mogące zniszczyć całą planetę.
03:41
There's another version there that sends retaliatory strikes at the Soviet Union.
72
209000
4000
To inna wersja, wysyłająca pociski odwetowe w kierunku Związku Radzieckiego --
03:45
This is the real secret stuff: how to get directed energy explosions
73
213000
4000
sposób na pozyskanie ukierunkowanych wybuchów energii był prawdziwą tajemnicą.
03:49
so you're sending the energy of a nuclear explosion --
74
217000
2000
Wysyła się energię wybuchu jądrowego,
03:51
not like just a stick of dynamite,
75
219000
2000
nie jakiejś tam laski dynamitu,
03:53
but you're directing it at the ship.
76
221000
2000
i wycelowuje się nią w statek.
03:55
And this is still a very active subject.
77
223000
2000
To bardzo aktualny temat.
03:57
It's quite dangerous,
78
225000
2000
To dość niebezpieczne,
03:59
but I believe it's better to have dangerous things in the open
79
227000
2000
ale uważam, że lepiej otwarcie mówić o niebezpiecznych rzeczach,
04:01
than think you're going to keep them secret.
80
229000
2000
niż mieć nadzieję, że uda się je utrzymać w sekrecie.
04:03
This is what's happened at 600 microseconds.
81
231000
2000
To wydarzyło się w ciągu 600 mikrosekund.
04:05
The Air Force started to build smaller models and actually started doing this.
82
233000
5000
W Air Force zaczęli budować mniejsze modele, właściwie oni to zaczęli.
04:10
The guys in La Jolla said, "We've got to get started now."
83
238000
3000
Ludzie z La Jolla powiedzieli: - Musimy zacząć teraz.
04:13
They built a high-explosive propelled model.
84
241000
2000
Zbudowali model napędzany ładunkiem wybuchowym.
04:15
These are stills from film footage that was saved by someone
85
243000
4000
Oto ujęcia z materiału filmowego, zachowanego przez kogoś,
04:19
who was supposed to destroy it but didn't
86
247000
2000
kto miał go zniszczyć, ale tego nie zrobił;
04:21
and kept it in their basement for the last 40 years.
87
249000
2000
przez 40 lat trzymał to w piwnicy.
04:23
So, these are three-pound charges of C4;
88
251000
3000
To ładunki C4 o masie ok. 1,5 kg.
04:26
that's about 10 times what the guy had in his shoes. (Laughter)
89
254000
4000
Prawie 10 razy tyle, ile ten facet miał w gaciach.
04:30
This is Ed Day putting ... So each of these coffee cans has three pounds of C4 in it.
90
258000
5000
Ed Day wkłada je -- każda z tych puszek po kawie ma w środku ok. 1,5 kg C4.
04:35
They're building a system that ejects these at quarter-second intervals.
91
263000
4000
Budują system, który wystrzeli je w odstępach 0,25 sekundy.
04:39
That's my dad in the sport coat there holding the briefcase.
92
267000
3000
Ten w sportowej marynarce to mój ojciec, trzyma aktówkę.
04:42
So, they had a lot of fun doing this. But no children were allowed;
93
270000
3000
Mieli niezły ubaw, robiąc to, ale dzieci tam nie wpuścili.
04:45
my dad could tell me he was building a spaceship
94
273000
3000
Mój ojciec mógł mi powiedzieć, że budował statek kosmiczny
04:48
and going to go to Saturn,
95
276000
2000
i miał lecieć na Saturna,
04:50
but he could not say anything more about it.
96
278000
2000
ale ani słowa więcej.
04:52
So all my life I have wanted to find this stuff out,
97
280000
2000
Przez całe życie chciałem się tego dowiedzieć,
04:54
and spent the last four years tracking these old guys down.
98
282000
2000
więc przez ostatnie 4 lata próbowałem dotrzeć do tych gości.
04:56
These are stills from the video.
99
284000
2000
To ujęcia z nagrania.
04:58
Jeff Bezos kindly, yesterday, said
100
286000
3000
Wczoraj Jeff Bezos uprzejmie oznajmił,
05:01
he'll put this video up on the Amazon site -- some little clip of it. (Applause)
101
289000
3000
że wrzuci to część tego nagrania na stronę Amazonu.
05:04
So, thanks to him.
102
292000
2000
Dzięki dla Jeffa.
05:06
They got quite serious about the engineering of this.
103
294000
2000
Poważnie się brali do zbudowania tego statku.
05:08
The size of that mass, for us, is really large technology
104
296000
4000
Jego masa -- to dla nas naprawdę zaawansowana technologia,
05:12
in a way we're never going to go back to.
105
300000
3000
w pewnym sensie, już nigdy tego nie osiągniemy.
05:15
If you saw the 1959 ... This is what it would feel like in the passenger compartment;
106
303000
4000
Jeśli widzieliście 1959 -- tak byście się czuli w kabinie dla pasażerów.
05:19
that's acceleration profile. (Laughter)
107
307000
2000
To jest profil przyspieszenia.
05:22
And pulse system yield:
108
310000
2000
Odczyt systemu pulsowania.
05:24
we're looking at 20-kiloton yield for an effect for us of 10 million Newtons.
109
312000
4000
Patrzymy na 20-kilotonową dawkę o mocy 10 milionów newtonów.
05:28
Well, here we have a little problem,
110
316000
2000
Pojawia się mały problem:
05:30
the radiation doses at the crew station: 700 rads per shot. (Laughter)
111
318000
5000
dawki promieniowania na stanowisku załogi -- za każdym razem 700 radów.
05:36
Fission yields during development:
112
324000
2000
Wyniki rozszczepienia atomu podczas budowy:
05:38
they were hoping to get clean bombs -- they didn't.
113
326000
4000
chcieli stworzyć bezpieczne bomby. Nie udało się.
05:42
Eyeburn: this is what happens to the people in Miami who are looking up. (Laughter)
114
330000
3000
Poparzone oczy - to dzieje się w Miami, kiedy ludzie patrzą w górę.
05:45
Personnel compartment noise: that's not too bad;
115
333000
4000
Kabina personelu. Spójrzcie, nie jest tak źle.
05:49
it's very low frequencies, it's basically like these subwoofers.
116
337000
3000
Bardzo niska częstotliwość. Właściwie jak przy subwooferach.
05:52
And now we have ground hazard assessments
117
340000
2000
Teraz mamy szacowanie ryzyka,
05:54
when you have a blow-up on the pad.
118
342000
2000
kiedy eksplozja jest na porządku dziennym.
05:56
Finally, at the very end in 1964, NASA steps in and says,
119
344000
3000
Wreszcie pod koniec, w 1964, NASA się wtrąciła:
05:59
"OK, we'll support a feasibility study for a small version
120
347000
3000
- OK, poprzemy badania nad wykonalnością małej wersji,
06:02
that could be launched with Saturn Vs in sections and pieced together."
121
350000
4000
którą można by wysłać w kawałkach z rakietami Saturn V, a potem poskładać.
06:06
So this is what NASA did, getting an
122
354000
6000
To właśnie zrobiła NASA, otrzymując
06:12
eight man version that would go to Mars.
123
360000
2000
ośmioosobową wersję, która poleciałaby na Marsa.
06:14
They liked it because the guys who kind of live there would be like, "It's just like
124
362000
2000
Podobała im się, bo w sumie można by tam mieszkać --
06:16
living in a submarine."
125
364000
2000
tak jak w łodzi podwodnej.
06:18
This is crew compartment. It switches, so what's upside down
126
366000
3000
To kabina załogi. Przemieszcza się, więc co było do góry nogami,
06:21
is right side up when you go to artificial gravity mode.
127
369000
2000
wraca na miejsce, kiedy włączy się sztuczną grawitację.
06:23
The scientists were still going to go along;
128
371000
2000
Naukowcy też mieli lecieć,
06:25
they would take seven astronauts and seven scientists.
129
373000
2000
więc poleciałoby siedmiu astronautów i siedmiu naukowców.
06:27
This is a 20 man version for going to Jupiter:
130
375000
3000
To wersja dwudziestoosobowa do lotu na Jowisza:
06:30
bunks, storm cellars, exercise room.
131
378000
3000
sypialnie, schrony, siłownia.
06:33
You know, it was going to be a nice long trip.
132
381000
3000
Wiecie, to miała być taka długa wycieczka.
06:36
The Air Force version: here we have a military version.
133
384000
3000
A to wersja Air Force. Wersja militarna.
06:39
This is the kind of stuff that's not been declassified,
134
387000
3000
To nie zostało odtajnione. Po prostu
06:42
just that people managed to sneak home and after,
135
390000
3000
ludziom udało się to przeszmuglować, a potem,
06:45
you know, on their deathbed basically gave me.
136
393000
2000
na łożu śmierci, po prostu mi to oddali.
06:48
The sort of artist conceptions:
137
396000
2000
Taka koncepcja artystyczna --
06:50
these are basically PowerPoint presentations
138
398000
3000
to głównie prezentacje w PowerPoincie,
06:53
given to the Air Force 40 years ago.
139
401000
2000
dane Air Force 40 lat temu.
06:55
Look at the little guys there outside the vehicle.
140
403000
3000
Popatrzcie na tych małych gości na zewnątrz pojazdu.
07:01
And one part of NASA was interested in it
141
409000
2000
Niektórzy w NASA byli zainteresowani,
07:03
but the headquarters in NASA, they killed the project.
142
411000
3000
ale ci w centrali pogrzebali ten projekt.
07:06
So finally at the end, we can
143
414000
3000
Tak więc, na koniec, widzimy,
07:09
see the thing followed its sort of design path
144
417000
3000
że wszystko toczyło się własnym torem
07:12
right up to 1965 and then all those paths came to a halt.
145
420000
4000
aż do 1965. Wtedy wszystko stanęło w miejscu.
07:16
Results: none.
146
424000
2000
Efekty? Brak.
07:18
This project is hereby terminated.
147
426000
2000
Projekt jest niniejszym zakończony.
07:20
So that's the end. All I can say in closing is,
148
428000
3000
To już wszystko. Na koniec mogę tylko dodać:
07:23
we heard yesterday that one of the 10 bad things that could happen to us
149
431000
4000
wczoraj usłyszeliśmy, że jedną z 10 złych rzeczy, jakie mogą się nam przytrafić,
07:27
is an asteroid with our name on it.
150
435000
2000
jest asteroida nazwana naszym imieniem.
07:29
And one of the bad things that could happen to NASA
151
437000
3000
Jednym z nieszczęść, mogących przytrafić się NASA,
07:32
is if that asteroid shows up with our name on it nine months out
152
440000
3000
byłoby pojawienie się takiej asteroidy w ciągu dziewięciu miesięcy.
07:35
and everybody says, "Well, what are we going to do?"
153
443000
3000
Wszyscy by pytali: - Co z tym zrobimy?
07:38
And Orion is really one of the only, if not the only,
154
446000
4000
Orion jest jedną z niewielu, jeśli nie jedyną dostępną
07:42
off-the-shelf technologies that could do something. (Laughter)
155
450000
3000
od ręki technologią, która mogłaby coś z tym zrobić.
07:48
So I'm going to tell you the good news and the bad news.
156
456000
2000
Tak więc mam dwie wiadomości: dobrą i złą.
07:50
The good news is that NASA has a small, secret
157
458000
5000
Dobra jest taka, że NASA ma mały, sekretny
07:55
contingency plan division that is looking at this,
158
463000
3000
zespół od planu awaryjnego, który się tym zajmuje,
07:58
trying to keep knowledge of Orion preserved in the event of such a misfortune.
159
466000
5000
próbując zachować wiedzę o Orionie na wypadek takiego nieszczęścia.
08:03
Maybe keep a few little bombs of plutonium on the side.
160
471000
3000
Mają może jeszcze parę zapasowych bomb plutonowych.
08:06
That's the good news. The bad news is,
161
474000
2000
To ta dobra wiadomość. Ta zła brzmi:
08:08
when I got in contact with these people
162
476000
2000
kiedy skontaktowałem się z tymi ludźmi,
08:10
to try and get some documents from them,
163
478000
2000
by wydostać od nich parę dokumentów,
08:12
they went crazy because I had all this stuff that they don't have,
164
480000
3000
wściekli się, bo miałem rzeczy, których oni nie mieli.
08:15
and NASA purchased 1,759 pages of this stuff from me. (Laughter)
165
483000
5000
NASA kupiła ode mnie 1759 stron tych dokumentów.
08:20
So that's the state we're at: it's not very good.
166
488000
3000
Tak wygląda nasza sytuacja. Nie jest zbyt wesoło.
08:24
(Applause)
167
492000
2000
(oklaski)
ABOUT THE SPEAKER
George Dyson - Historian of scienceIn telling stories of technologies and the individuals who created them, George Dyson takes a clear-eyed view of our scientific past -- while illuminating what lies ahead.
Why you should listen
The development of the Aleutian kayak, its adaptation by Russians in the 18th and 19th centuries, and his own redevelopment of the craft in the 1970s was chronicled in George Dyson’s Baidarka: The Kayak of 1986. His 1997 Darwin Among the Machines: The Evolution of Global Intelligence (“the last book about the Internet written without the Internet”) explored the history and prehistory of digital computing and telecommunications as a manifestation of the convergent destiny of organisms and machines.
Project Orion: The True Story of the Atomic Spaceship, published in 2002, assembled first-person interviews and recently declassified documents to tell the story of a path not taken into space: a nuclear-powered spaceship whose objective was to land a party of 100 people on Mars four years before we landed two people on the Moon. Turing's Cathedral: The Origins of the Digital Universe, published in 2012, illuminated the transition from numbers that mean things to numbers that do things in the aftermath of World War II.
Dyson’s current project, Analogia, is a semi-autobiographical reflection on how analog computation is re-establishing control over the digital world.
George Dyson | Speaker | TED.com