ABOUT THE SPEAKER

Charmian Gooch - Anti-corruption activist
Charmian Gooch is the 2014 TED Prize winner. At Global Witness, she exposes how a global architecture of corruption is woven into the extraction and exploitation of natural resources.

Why you should listen

Charmian Gooch co-founded the watchdog NGO Global Witness with colleagues Simon Taylor and Patrick Alley, in response to growing concerns over covert warfare funded by illicit trade in 1993. Since then, Global Witness has captured headlines for their exposé of "blood diamonds" in Uganda, of mineral exploitation in the Congo, of illegal timber trade between Cambodia and Thailand, and more. With unique expertise on the shadowy threads connecting corrupt businesses and governments, Global Witness continues its quest to uncover and root out the sources of exploitation.

In 2014, Gooch and Global Witness were awarded the $1 million TED Prize, along with the Skoll Award for Social Entrepreneurship, for their campaign to end anonymous companies. Gooch's TED Prize wish: for us to know who ultimately owns and controls companies and launch a new era of openness in business. Global Witness highlighted the importance of this issue in an investigation, aired on 60 Minutes, where they sent an undercover investigator into 13 New York law firms. The investigator posed as an adviser to a government minister in Africa and asked for thoughts on how to move money into the United States for a plane, a yacht and a brownstone. All but one firm offered advice.

The Panama Papers, released in April of 2016, further demonstrate the need for transparency. The papers paint a picture of how the rich and powerful around the world use offshore accounts and anonymous companies to move money. "This secretive world is being opened up to global public scrutiny," said Gooch, on the day the papers were released.

More profile about the speaker
Charmian Gooch | Speaker | TED.com

TED2014

Charmian Gooch: My wish: To launch a new era of openness in business

Charmian Gooch: Charmian Gooch : ကျွန်မရဲ့ဆန္ဒ : ပွင့်လင်းမြင်သာသောစီးပွားရေးခေတ်သစ်တစ်ခုကို စတင်ရန်

Filmed: 2014-03-18

914,154 views

အမည်မဲ့ကုမ္ပဏီများသည် နာမည်ဆိုးနှင့်ကျော်ကြားသော မူးယစ်ဂိုဏ်းချုပ်များမှသည် မကောင်းဆိုးဝါး လက်နက်ကုန်သည်များ အထိ အကျင့်ပျက်ခြစားပုဂ္ဂိုလ်များကို ကာကွယ်ပေးထားပါသည်။ လျှိ့ဝှက်ရှုပ်ထွေးမှုများကြောင့် ၎င်းတို့ကို ရှာဖွေကာ တာဝန်ခံခိုင်း၍ မဖြစ်နိုင်သလောက်ဖြစ်နေရသည်။ အကျင့်ပျက်ခြစားမှု တိုက်ဖျက်ရေး တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ Charmian Gooch က ဤပြဿနာ တစ်ခုလုံးကို စိန်ခေါ်ရင်ဆိုင်နိုင်ဖို့ မျှော်လင့်နေသည်။ TED ၂၀၁၄ တွင် သူ၏ TED ဆုရ “ကုမ္ပဏီများအား မည်သူကပိုင်ဆိုင်ထိန်းချုပ်နေသည်ဆိုသောအချက် ကို သိရှိွနိုင်ရန်၊ ဥပဒေကို ပြင်ဆင်ပြောင်းလဲရန် နှင့် ပွင့်လင်းမြင်သာသည့်စီးပွားရေး ခေတ်သစ်တစ်ခုကို ဖွင့်လှစ်ရန်” ဟူသော ရဲဝင့်လှသော စိတ်ဆန္ဒကို မျှဝေခဲ့သည်။

Charmian Gooch - Anti-corruption activist
Charmian Gooch is the 2014 TED Prize winner. At Global Witness, she exposes how a global architecture of corruption is woven into the extraction and exploitation of natural resources. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12

I've come here today

0

144

1320

ကျွန်မ ဒီနေ့ ပြဿနာတစ်ခု အကြောင်းပြောဖို့

00:13

to talk to you about a problem.

1

1464

2687

ဒီနေရာကို ရောက်လာ ရတာပါ

00:16

It's a very simple yet devastating problem,

2

4151

3527

သိပ်ကို ရိုးရှင်းပေမယ့်
ပျက်စီးရာ ပျက်စီးကြောင်း ပြဿနာ တစ်ခုပါ

00:19

one that spans the globe

3

7678

1945

တစ်ကမ္ဘာလုံးကို ပျံ့နှံ့ပြီး

00:21

and is affecting all of us.

4

9623

2913

ကျွန်မတို့ အားလုံးကို သက်ရောက်နေတဲ့ ပြဿနာ တစ်ခုပါ။

00:24

The problem is

5

12536

2085

အဲ့ဒီပြဿနာကတော့

00:26

anonymous companies.

6

14621

2725

အမည်မဲ့ကုမ္ပဏီတွေပဲဖြစ်ပါတယ်။

00:29

It sounds like a really dry and technical thing,

7

17346

2090

ကြားလိုက်ရတော့ တကယ့်ကို ပျင်းစရာ ကောင်းပြီး

00:31

doesn't it?

8

19436

1056

နည်းပညာပိုင်းဆိုင်ရာ အကြောင်းအရာတစ်ခုလို့ထင်သွားတယ်မဟုတ်လားရှင်

00:32

But anonymous companies are making it difficult

9

20492

2502

ဒါပေမဲ့ ဒီအမည်မဲ့ကုမ္ပဏီတွေဟာ

00:34

and sometimes impossible

10

22994

2552

တစ်ခါတစ်ရံ တကယ့်ကို ဆိုးရွားလှတဲ့ ပြစ်မှုတွေရဲ့

00:37

to find out

11

25546

1849

ပြစ်မှုတွေရဲ့တရားခံ တွေကို ရှာဖွေရခက်ခဲအောင်

00:39

the actual human beings responsible

12

27395

2999

တစ်ခါတစ်ရံ လုံး၀ရှာဖွေဖို့

00:42

sometimes for really terrible crimes.

13

30394

5210

မဖြစ်နိုင်အောင် ကို လုပ်နေပါတယ်။

00:47

So, why am I here talking to all of you?

14

35604

5042

ကျွန်မဒီနေရာမှာ ရှင်တို့တွေကို ဒါတွေဘာကြောင့် ပြောနေတာပါလဲ။

00:52

Well, I guess I am a lifelong troublemaker

15

40646

3530

ကျွန်မအထင် ကျွန်မက ရာသက်ပန် ပြဿနာရှာသူတစ်ယောက်ပဲပေါ့လေ။

00:56

and when my parents taught my twin brother and I

16

44176

2951

ကျွန်မမိဘတွေက ကျွန်မနဲ့ အမြွှာအစ်ကို ကို

00:59

to question authority,

17

47127

1906

လုပ်ပိုင်ခွင့်ကို မေးခွန်းထုတ်တတ်ရမယ်လို့သင်ပေးတုန်း က

01:01

I don't think they knew where it might lead.

18

49033

2011

တစ်နေ့ဘာဖြစ်လာမယ်ဆိုတာကို သူတို့သိပုံမရပါဘူး

01:03

(Laughter)

19

51044

1355

( ရယ်သံများ )

01:04

And, they probably really regretted it

20

52399

1839

မဟုတ်မခံ ဆယ်ကျော်သက်အရွယ်မှာ

01:06

during my stroppy teenage years when, predictably,

21

54238

3138

မိဘတွေရဲ့လုပ်ပိုင်ခွင့်နဲ့ပတ်သက်ပြီး မေးခွန်းတွေ အရမ်းထုတ်လာတော့

01:09

I questioned their authority a lot.

22

57376

2618

သူတို့တွေ နောင်တရလာမိတယ် ထင်ပါတယ်။

01:11

And a lot of my school teachers

23

59994

1595

ကျွန်မကျောင်းက ဆရာ ဆရာမတွေကလည်း

01:13

didn't appreciate it much either.

24

61589

3128

ဒီအချက်ကို သဘောမတွေ့လှပါဘူး။

01:16

You see, since the age of about five

25

64717

2135

ဒီမယ်ရှင့် အသက်ငါးနှစ်အရွယ်လောက်ကတည်းက

01:18

I've always asked the question, but why?

26

66852

3673

“ဘာကြောင့်လဲ” ဆိုတဲ့မေးခွန်းကို ကျွန်မအမြဲမေးခဲ့ပါတယ်။

01:22

But why does the Earth go around the sun?

27

70525

2629

ဘာကြောင့်ကမ္ဘာက နေကို လှည့်ပတ်နေရတာလဲ၊

01:25

But why is blood red?

28

73154

1837

သွေးက ဘာကြောင့်နီတာလဲ၊

01:26

But why do I have to go to school?

29

74991

2307

ကျောင်းကို ဘာလို့သွားရတာလဲ

01:29

But why do I have to respect the teachers

30

77298

2013

ဆရာ ဆရာမတွေ အာဏာရှိသူတွေကို

01:31

and authority?

31

79311

1867

ဘာကြောင့်ရိုသေရတာလဲ၊

01:33

And little did I realize

32

81178

1642

အဲဒီ “ ဘာကြောင့်လဲ”
ဆိုတဲ့မေးခွန်းဟာ

01:34

that this question would become the basis

33

82820

2778

ကျွန်မတို့ လုပ်သမျှ အားလုံးရဲ့ အခြေခံ ဇာစ်မြစ် ဖြစ်လာမယ်ဆိုတာ

01:37

of everything I would do.

34

85598

2653

အဲ့ဒီအချိန်တုန်းကတော့ မသိခဲ့သလောက်ပါပဲ၊

01:40

And so it was

35

88251

1755

ကျွန်မအသက်နှစ်ဆယ်ကျော်အရွယ်ကလည်း (အလွန်ကြာလေပြီးသော ကာလပေါ့)

01:42

in my twenties, a long time ago,

36

90006

2484

အဲဒီလိုဖြစ်ခဲ့ပြန်ပါတယ်

01:44

that one rainy Sunday afternoon in North London

37

92490

4081

လန်ဒန်မြောက်ပိုင်းရဲ့ မိုးတွေရွာနေတဲ့ တနင်္ဂနွေနေ့လယ်ခင်းတစ်ခုမှာ

01:48

I was sitting with Simon Taylor

38

96571

1789

ဆိုင်မွန်တေလာ နဲ့ ပက်ထရစ်အဲလေ တို့နဲ့

01:50

and Patrick Alley

39

98360

2008

အတူထ်ိုင်နေခိုက်ပေါ့။

01:52

and we were busy stuffing envelopes

40

100368

1865

ကျွန်မတို့အလုပ်လုပ်နေတဲ့ လှုပ်ရှားမှုအဖွဲ့အစည်းရဲ့ရုံးခန်းမှာ

01:54

for a mail out in the office of the campaign group

41

102233

3050

ထွက်စာတစ်စောင်အတွက် စာအိတ်တွေထည့်ပြီး

01:57

where we worked at the time.

42

105283

2255

အလုပ်ရှုပ်နေကြပါတယ်။

01:59

And as usual, we were talking
about the world's problems.

43

107538

4085

ထုံးစံအတိုင်း ကမ္ဘာ့ပြဿနာတွေအကြောင်း ကျွန်မတို့ပြောနေပါတယ်။

02:03

And in particular, we were talking about

44

111623

1814

အထူးသဖြင့်တော့ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံက

02:05

the civil war in Cambodia.

45

113437

2920

ပြည်တွင်းစစ်အကြောင်းပြောနေတာပါ။

02:08

And we had talked about that
many, many times before.

46

116357

4231

အဲဒီအကြောင်းကို အရင်ကလည်းအကြိမ်ပေါင်းများစွာ ပြောဖြစ်ကြပါတယ်။

02:12

But then suddenly we stopped

47

120588

2287

ဒါပေမဲ့ ဒီတစ်ခါမှာတော့ ပြောနေရာကရုတ်တရက် ရပ်သွားပြီး

02:14

and looked at each other

48

122875

1544

တစ်ယောက်ကို တစ်ယောက်ကြည့်လိုက်မိပါတယ်။

02:16

and said, but why don't we try and change this?

49

124419

4229

ပြီးတော့ ပြောလိုက်မိပါတယ် “ ဒါကိုပြောင်းဖို့ တို့တွေ ဘာလို့ မကြိုးစားကြတာလဲ”။

02:20

And from that slightly crazy question,

50

128648

2603

အဲဒီနည်းနည်းကြောင်တဲ့မေးခွန်းကအစပြုပြီး

02:23

over two decades

51

131251

1842

ဆယ်စုနှစ် နှစ်ခုအကြာ

02:25

and many campaigns later,

52

133093

2266

စစ်မြေပြင်က စိန်တွေနဲ့ ငွေကြေးထောက်ပံ့ထားတဲ့ စစ်ပွဲအကြောင်း

02:27

including alerting the world

53

135359

1791

ကမ္ဘာကို တပ်လှန့်အသိပေးလှုံ့ဆော်မှုအပါအဝင်

02:29

to the problem of blood diamonds funding war,

54

137150

3216

များစွာသော လှုံ့ဆော်လှုပ်ရှားမှုတွေ ပြီးသွားတဲ့နောက်

02:32

from that crazy question,

55

140366

2061

အဲဒီအူကြောင် ကြောင်မေးခွန်းက နေ စတင်ခဲ့တဲ့

02:34

Global Witness is now an 80-strong team

56

142427

2861

“ကမ္ဘာ့မြေသက်သေ”အဖွဲ့အစည်းဟာ အခုဆိုရင် လှုံ့ဆော်သူတွေ စုံစမ်းလေ့လာသူတွေ

02:37

of campaigners, investigators,
journalists and lawyers.

57

145288

4522

စာနယ်ဇင်းဆရာတွေ ရှေ့နေ တွေ အင်အားပေါင်းရှစ်ဆယ်ကျော်နဲ့ ဖွဲ့စည်းထားတဲ့ အဖွဲ့အစည်းကြီးဖြစ်နေပါပြီ။

02:41

And we're all driven by the same belief,

58

149810

2303

ကျွန်မတို့အားလုံးကို တစ်ခုတည်းသော ယုံကြည်ချက် ကမောင်းနှင်နေတာပါ။

02:44

that change really is possible.

59

152113

4464

အဲဒါကတော့ အပြောင်းအလဲဆိုတာ တကယ် ဖြစ်လာနိုင်တယ် ဆိုတဲ့ ယုံကြည်ချက်ပဲဖြစ်ပါတယ်။

02:48

So, what exactly does Global Witness do?

60

156577

3119

ဒီတော့ “ကမ္ဘာမြေသက်သေ” အဖွဲ့အစည်းကြီးက ဘာတွေလုပ် ပါသလဲ။

02:51

We investigate, we report,

61

159696

2234

ကျွန်မတို့ စုံစမ်းစစ်ဆေးတယ်၊ တင်ပြတယ်၊

02:53

to uncover the people really responsible

62

161930

2722

အဓိကရုဏ်းတွေကို ငွေကြေးထောက်ပံ့တဲ့ နောက်ကွယ်က လူတွေ

02:56

for funding conflict --

63

164652

1913

နိုင်ငံတော်ခိုးယူမှုလို့ လည်းသိကြတဲ့

02:58

for stealing millions from citizens around the world,

64

166565

3511

ကမ္ဘာ့နိုင်ငံသားတွေဆီက ဒေါ်လာသန်းပေါင်းများစွာ ခိုးယူမှုတွေ

03:02

also known as state looting,

65

170076

1837

သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဖျက်ဆီးမှုတွေရဲ့

03:03

and for destroying the environment.

66

171913

2609

နောက်ကွယ်ကလူတွေကို ဖော်ထုတ်တယ်

03:06

And then we campaign hard to
change the system itself.

67

174522

5164

အဲဒီနောက် စနစ်တစ်ခုလုံးကို ပြောင်းလဲဖို့ လှုံ့ဆော်မှုတွေ အလေးအနက်လုပ်ဆောင်တယ်။

03:11

And we're doing this because
so many of the countries

68

179686

2761

ကျွန်မတို့ ဒါကို လုပ်နေရတဲ့ ရည်ရွယ်ချက်ကတော့

03:14

rich in natural resources

69

182447

1876

ရေနံ စိန် နဲ့ သစ်တော စတဲ့ သဘာဝအရင်းအမြစ်

03:16

like oil or diamonds or timber

70

184323

2712

ကြွယ်ဝတဲ့ တိုင်းပြည်တွေဟာ

03:19

are home to some of the poorest

71

187035

2504

ကမ္ဘာပေါ်မှာ အဆင်းရဲဆုံး ဖိနှိပ်ဒဏ်အခံရဆုံး

03:21

and most dispossessed people on the planet.

72

189539

4400

ပြည်သူတွေနေထိုင်ရာ တိုင်းပြည်တွေဖြစ်နေလို့ပါပဲ။

03:25

And much of this injustice

73

193939

1494

ဒီလို တရားမမျှတမှုအတော်များများကို

03:27

is made possible

74

195433

1654

ဖြစ်လာစေနိုင်တာကတော့

03:29

by currently accepted business practices.

75

197087

3732

လက်ရှိလက်ခံကျင့်သုံးနေတဲ့ စီးပွားရေးကျင့်ထုံးတွေပါပဲ။

03:32

And one of these is anonymous companies.

76

200819

4217

အဲဒီထဲမှာ အမည်မဲ့ကုမ္ပဏီများကလည်း တစ်ခုအပါအဝင် ဖြစ်ပါတယ်။

03:37

Now we've come up against anonymous companies

77

205036

2094

ကျွန်မတို့ရဲ့ စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုတွေမှာ

03:39

in lots of our investigations,

78

207130

2140

ဒီအမည်္မဲ့ကုမ္ပဏီများနဲ့ ရင်ဆိုင်တွေ့ဖူးပါတယ်။

03:41

like in the Democratic Republic of Congo,

79

209270

2682

ရင်ဆိုင်တွေ့ဖူးပါတယ် ဥပမာအားဖြင့် ကွန်ဂိုဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံမှာ

03:43

where we exposed how secretive deals

80

211952

2752

အမည်မဲ့ကုမ္ပဏီတွေပါဝင်တဲ့

03:46

involving anonymous companies

81

214704

1633

လျှို့ဝှက်သဘောတူညီမှုများက

03:48

had deprived the citizens

82

216337

2185

ကမ္ဘာ့အဆင်းရဲဆုံးပြည်သူတွေဆီကနေ

03:50

of one of the poorest countries on the planet

83

218522

3965

ဒေါ်လာတစ်ဘီလျံကျော် မတရားယူခဲ့ပုံကို

03:54

of well over a billion dollars.

84

222487

1876

ဖော်ထုတ်ခဲ့တုန်းကပါ။

03:56

That's twice the country's health
and education budget combined.

85

224363

5531

ဒီငွေပမာဏဟာ ၎င်းတိုင်းပြည်ရဲ့ ကျန်းမာရေးနဲ့ ပညာရေး အသုံးစရိတ်နှစ်မျိုးပေါင်းရဲ့ နှစ်ဆရှိပါတယ်။

04:01

Or in Liberia,

86

229894

1321

ဒါ့အပြင် လိုင်ဘေးရီးယားနိုင်ငံ မှာ

04:03

where an international predatory logging company

87

231215

2848

နိုင်ငံတကာ သစ်ခိုးထုတ်ရေး ကုမ္ပဏီတစ်ခုက နာမည်ခံကုမ္ပဏီတွေကို သုံးပြီး

04:06

used front companies as it attempted to grab

88

234063

2563

လိုင်ဘေးရီးယားနိုင်ငံရဲ့ ထူးခြားလှတဲ့ သစ်တောတွေကို

04:08

a really huge chunk of Liberia's unique forests.

89

236626

4189

အပိုင်သိမ်းဖို့ ကြိုးစားခဲ့တုန်းက

04:12

Or political corruption in Sarawak, Malaysia,

90

240815

3083

မလေးရှားနိုင်ငံ ဆာရာဝပ်ပြည်နယ်မှာ

04:15

which has led to the destruction
of much of its forests.

91

243898

3195

နိုင်ငံရေးခြစားမှုကနေ သစ်တောတွေဖျက်ဆီးတွေဖြစ်လာစေတုန်းကလည်း

04:19

Well, that uses anonymous companies too.

92

247093

4141

ဒီအမည်မဲ့ ကုမ္ပဏီများကို အသုံးပြုခဲ့ကြပါတယ်။

04:23

We secretly filmed some of the family

93

251234

2289

မလေးရှားဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း ရဲ့မိသားစုဝင်တွေနဲ့ ေ႔ရှနေတစ်ဦးတို့

04:25

of the former chief minister and a lawyer

94

253523

2797

ကျွန်မတို့ရဲ့ အသွင်းပြောင်းစုံထောက်တစ်ဦးကို

04:28

as they told our undercover investigator

95

256320

2272

အမည်မဲ့ကုမ္ပဏီတွေသုံးပြီး သင်္ကာမကင်းဖွယ်သဘောတူစာချုပ်တွေ ချုပ်ဆိုပုံတွေကို

အတိအကျပြောပြတာကို

04:30

exactly how these dubious deals are done

96

258592

2752

04:33

using such companies.

97

261344

3076

ကျွန်မတို့ လျှို့ဝှက်ရိုက်ကူးခဲ့ပါတယ်။

04:36

And the awful thing is,

98

264420

1773

စိတ်ပျက်စရာကောင်းတာကတော့

04:38

there are so many other examples out there

99

266193

3306

အလားတူကိစ္စမျိုးတွေ

04:41

from all walks of life.

100

269499

4004

ဘဝရပ်တည်မှုမျိုးစုံမှာ ဖြစ်နေတယ်ဆိုတာပါပဲ။

04:45

This truly is a scandal of epic proportions

101

273503

4218

တကယ့်ကို ကြီးမားလှတဲ့ ပမာဏကို မြင်ကွင်းရှေ့မှာပင်

04:49

hidden in plain sight.

102

277721

2765

မျက်ကွယ်ပြုထားတဲ့ ပြဿနာတစ်ရပ်ဆိုတာ အမှန်ပါပဲ

04:52

Whether it's the ruthless Mexican drugs cartel,

103

280486

2779

ရက်စက်လှတဲ့ မက္ကဆီကန် မူးယစ်ဆေးဂိုဏ်း ဇီတာ ဟာ

04:55

the Zetas,

104

283265

1043

အမည်မဲ့ကုမ္ပဏီများသုံးပြီး

04:56

who use anonymous companies
to launder profits

105

284308

2654

အမြတ်ငွေကြေးတွေကို ခဝါချခဲ့သလို

04:58

while their drugs-related violence

106

286962

1946

တစ်ဖက်မှာလည်း သူတို့ရဲ့မူးယစ်ဆက်နွယ်အကြမ်းဖက်မှုတွေက

05:00

is tearing communities apart across the Americas.

107

288908

4618

အမေရိကတိုက်နှစ်ခုလုံးက လူထုတွေကို တစ်စဆီ ဖြစ်အောင် ထိုးနှက်ခဲ့ပါတယ်။

05:05

Or the anonymous company,

108

293526

1948

အမေရိကန်နိုင်ငံမှာ အမည်မဲ့ကုမ္ပဏီတစ်ခုက

05:07

which bought up Americans' tax debts,

109

295474

2271

အခွန်ကြွေးတွေဖြစ်စေပြီး

05:09

piled on the legal fees

110

297745

1792

ဥပဒေကြောင်းဆိုင်ရာကုန်ကျစရိတ်ငွေအပုံလိုက်သုံးစွဲကာ

05:11

and then gave homeowners a choice:

111

299537

1384

အိမ်ပိုင်ရှင်တွေကို ရွေးချယ်ခိုင်းပါတယ်

05:12

Pay up or lose your home.

112

300921

3014

အကြွေးဆပ်ရင်ဆပ် မဟုတ်ရင် အိမ်ကိုထိုးအပ်ဆိုတာမျိုးပါ။

05:15

Imagine being threatened with losing your home

113

303935

2678

စဉ်းစားကြည့်ပါရှင်/

05:18

sometimes over a debt of just a few hundred dollars,

114

306613

2714

တစ်ခါတစ်ရံ ဒေါ်လာရာဂဏန်းလောက်အကြွေးတင်တာနဲ့

05:21

and not being able to find out

115

309327

1370

ကိုယ့်တစ်အိမ်လုံးဆုံးရှုံးရမယ်လို့ ခြိမ်းခြောက်တာမျိုးပါ။

05:22

who you were really up against.

116

310697

3536

ကိုယ်ရင်ဆိုင်နေရတဲ့သူဟာ ဘယ်သူဘယ်ဝါမှန်းတောင် မသိရနိုင်တာမျိုးပါ။

05:26

Now anonymous companies

117

314233

1439

အခုတော့ အမည်မဲ့ကုမ္ပဏီတွေဟာ စီးပွားရေးပိတ်ဆို့မှုဥပဒေတွေကို

05:27

are great for sanctions busting too.

118

315672

2874

ချိုးဖောက်ရာမှာလည်း ထူးချွန်လှပါတယ်။

05:30

As the Iranian government found out

119

318546

2546

အီရန် အစိုးရတွေ့ရှိချိန်မှာ

05:33

when, through a series of front companies,

120

321092

1835

အဲဒီ့အမည်မဲ့ကုမ္ပဏီဟာ အမေရိကန် စီးပွားရေးပိတ်ဆို့မှုတွေကြားကပဲ

05:34

it owned a building in the very heart of Manhattan,

121

322927

3093

နာမည်ခံကုမ္ပဏီတွေကနေတစ်ဆင့်

05:38

on Fifth Avenue,

122

326020

2294

ရိပ်သာ ၅ လမ်း မဟတ်တန်မြို့လယ်ခေါင်မှာ

05:40

despite American sanctions.

123

328314

2895

အဆောက်အအုံတစ်လုံးပ်ိုင်ဆိုင်ထားပါတယ်။

05:43

And Juicy Couture, home of of the velvet track suit,

124

331209

3134

ကတ္တီပါအားကစားဝတ်စုံတွေထုတ်လုပ်ရာ ဂျူ့စီကိုချာ နဲ့

05:46

and other companies were the unwitting,

125

334343

2729

အခြားသော ကုမ္ပဏီတွေဟာ ဒီအချက်ကို မသိပဲ

05:49

unknowing tenants there.

126

337072

3107

အဲဒီအဆောက်အအုံမှာ ရုံးခန်းတွေငှားရမ်းဖွင့်လှစ်ထားပါတယ်။

05:52

There are just so many examples,

127

340179

2131

သာဓကဖြစ်ရပ်တွေအများကြီးရှိပါတယ်။

05:54

the horesemeat scandal in Europe,

128

342310

2456

ဥရောပ မြင်းသားအရှုပ်တော်ပုံ၊

05:56

the Italian mafia, they've used these companies

129

344766

2497

အီတလီမာဖီးယားဂိုဏ်းတွေမှာ အမည်မဲ့ကုမ္ပဏီများကို

05:59

for decades.

130

347263

1789

ဆယ်ခုနှစ်ပေါင်းများစွာ သုံးခဲ့ပါတယ်။

06:01

The $100 million American Medicare fraud,

131

349052

5759

ဒေါ်လာသန်းတစ်ရာတန် အမေရိကန်ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုဆိုင်ရာလိမ်လည်မှုနဲ့

06:06

the supply of weapons to wars around the world

132

354811

3772

၁၉၉၀ အစောပိုင်းကာလများရဲ့ အရှေ့ဥရောပက စစ်ပွဲတွေအပါအဝင်

06:10

including those

133

358583

1027

ကမ္ဘာတလွှားမှစစ်ပွဲတွေကို လက်နက်ရောင်းချခဲ့မှုတွေမှာလည်း

06:11

in Eastern Europe in the early '90s.

134

359610

2786

အမည်မဲ့ကုမ္ပဏီများကို သုံးခဲ့ပါတယ်။

06:14

Anonymous companies

135

362396

1278

မကြာသေးမီလေးကမှဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့

06:15

have even come to light

136

363674

1656

ယူကရိန်းတော်လှန်ရေးမှာတောင်

06:17

in the recent revolution in the Ukraine.

137

365330

4366

အမည်မဲ့ကုမ္ပဏီများပေါ်ပေါ်ထင်ထင်ဖြစ်လာပါသေးတယ်။

06:21

But, for every case that we and others expose

138

369696

4505

ဒါပေမဲ့ ကျွန်မတို့အပါအဝင် အခြားသူတွေက ဒီအမှုတွေဖော်ထုတ်နေသည့်တိုင်

06:26

there are so many more that will remain hidden away

139

374201

3217

လက်ရှိစနစ်တွေကြောင့် မဖော်ထုတ်နိုင်သေးတဲ့

06:29

because of the current system.

140

377418

2397

အမှုတွေအများကြီးရှိပါသေးတယ်။

06:31

And it's just a simple truth

141

379815

1959

ရိုးရှင်းတဲ့ အမှန်တရားကတော့

06:33

that some of the people responsible
for outrageous crimes,

142

381774

4617

ကြမ်းကြုတ်လှတဲ့ ပြစ်မှုတွေရဲ့ တရားခံတွေ

06:38

for stealing from you and me

143

386391

2240

ကျွန်မတို့ ရှင်တို့ဆီကနေ ဒေါ်လာသန်းပေါင်းများစွာ ခိုးယူခဲ့သူတွေဟာ

06:40

and millions of others,

144

388631

2044

ဒေါ်လာသန်းပေါင်းများစွာ ခိုးယူခဲ့သူတွေဟာကန့်လန်ကာနောက်ကွယ်မှာရှိနေတုန်းပါပဲ။

06:42

they are remaining faceless

145

390675

1183

ကန့်လန်ကာနောက်ကွယ်မှာရှိနေတုန်းပါပဲ

06:43

and they are escaping accountability

146

391858

2485

တရားဥပဒေကို အသုံးချပြီး

06:46

and they're doing this with ease,

147

394343

2172

တာဝန်ခံမှုကို အလွယ်လေး

06:48

and they're doing it using legal structures.

148

396515

3415

ခေါင်းရှောင်နေကြပါတယ်

06:51

And really, that is unfair.

149

399930

5021

တကယ်တော့ ဒါဟာ မတရားပါဘူးရှင်။

06:56

Well, you might well ask,

150

404951

1939

ဒီတော့ ရှင်တို့က ကျွန်မကိုမေးကောင်းမေးပါလိမ့်မယ်

06:58

what exactly is an anonymous company,

151

406890

2894

အမည်္မဲ့ကုမ္ပဏီဆိုတာ ဘာလဲ

07:01

and can I really set one up, and use it,

152

409784

2408

မည်သူတစ်ဦးတစ်ယောက်မျှမသိဘဲနဲ့

07:04

without anyone knowing who I am?

153

412192

2728

ကုမ္ပဏီတစ်ခုလုံးဖွင့်လှစ် အသုံးချနိုင်တယ်ဆိုတာ ဖြစ်နိုင်ပါ့မလား။

07:06

Well, the answer is, yes you can.

154

414920

1731

ဖြေရမယ်ဆိုရင်တော့ ဖြစ်န်ိုင်ပါတယ်ဆိုတာပါပဲ။

07:08

But if you're anything like me,

155

416651

1715

ရှင်တို့တွေလည်းကျွန်မလိုမျိုးဆိုရင်

07:10

you'll want to see some of that for yourself,

156

418366

2012

ကိုယ်တိုင်ကိုယ်ကျ မြင်ဖူးချင်ကြပါမယ်။

07:12

so let me show you.

157

420378

1708

ကျွန်မလက်တွေ့ပြပါရစေ။

07:14

Well first you need to work out

158

422086

1317

ပထမဦးဆုံးအနေနဲ့

07:15

where you want to set it up.

159

423403

2038

ကိုယ်ဘယ်မှာ ကုမ္ပဏီထောင်ချင်လည်းဆိုတာ စဉ်းစားရပါမယ်။

07:17

Now, at this point you might be imagining

160

425441

1977

ဒီအခါ မက်လောက်စရာ အခွန်ကင်းလွတ်ရာ

07:19

one of those lovely tropical island tax havens

161

427418

3518

အပူပိုင်းကျွန်းတစ်ခုခုကို မြင်ယောင်မိပါမယ်

07:22

but here's the thing,

162

430936

2005

အမှန်တော့

07:24

shockingly,

163

432941

1197

တုန်လှုပ်စရာကောင်းလောက်အောင်ပဲ

07:26

my own hometown, London,

164

434138

2344

ကျွန်မရဲ့ဇာတိ လန်ဒန် စင်စစ် ယူကေတစ်ခုလုံးဟာ

07:28

and indeed the U.K.,

165

436482

1329

အမည်မဲ့ ကုမ္ပဏီတစ်ခုတည်ထောင်ဖို့

07:29

is one of the best places in the world

166

437811

2722

ကမ္ဘာ့အလွယ်ကူဆုံးဒေသတွေထဲက တစ်ခုပါ။

07:32

to set up an anonymous company.

167

440533

2904

ယူကေထက် ပိုကောင်းတာရှိပါသေးတယ်။

07:35

And the other, even better,

168

443437

2689

ပြောရမှာတော့ အားနာပါတယ်

07:38

I'm afraid that's America.

169

446126

3923

အမေရိကပါ။

07:42

Do you know, in some states across America

170

450049

2456

ရှင်တို့သိမလားမသိဘူး

07:44

you need less identification

171

452505

2317

အမေရိကရဲ့ ပြည်နယ်တချို့မှာ

07:46

to open up a company

172

454822

1467

ကုမ္ပဏီတစ်ခုဖွင့်ရတာ စာကြည့်တိုက်ကတ် လုပ်ရလောက်တောင်

07:48

than you do to get a library card,

173

456289

3117

ကိုယ်ရေးအချက်အလက်မလိုပါဘူးလေ။

07:51

like Delaware,

174

459406

1256

ဥပမာအားဖြင့်

07:52

which is one of the easiest places

175

460662

2082

အမည်မဲ့ကုမ္ပဏီတည်ထောင်ဖို့အလွယ်ကူဆုံးဒေသတွေထဲက တစ်ခုဖြစ်တဲ့

07:54

in the world to set up an anonymous company.

176

462744

4239

ဒယ်လာဝဲ လို ပြည်နယ်မျိုးပေါ့။

07:58

Okay, so let's say it's America,

177

466983

1601

ကောင်းပြီ အမေရိကမှာ

08:00

and let's say it's Delaware,

178

468584

2075

ဒယ်လာဝဲမှာ ကုမ္ပဏီထောင်ပြီပဲထားပါတော့

08:02

and now you can simply go online

179

470659

1863

ရှင်ကအွန်လိုင်းပေါ်တက်ပြီး

08:04

and find yourself a company service provider.

180

472522

3098

ကုမ္ပဏီဝန်ဆောင်မှုပေးသူကို ရှာဖွေရုံပါပဲ။

08:07

These are the companies that
can set your one up for you,

181

475620

2983

ကုမ္ပဏီတစ်ခုထောင်တဲ့နေရာမှာ ဝန်ဆောင်မှုပေးတဲ့ ကုမ္ပဏီတွေရှိပါတယ်။

08:10

and remember, it's all legal,
routine business practice.

182

478603

4142

ဒါဟာ တကယ့်ကို တရားဝင် သမားစဉ်ကျ စီးပွားရေးကျင့်ထုံးတစ်ခုဆိုတာလည်းမမေ့လိုက်ပါနဲ့ရှင်။

08:14

So, here's one,

183

482745

1639

ဒီမှာ နမူနာတစ်ခုပါ

08:16

but there are plenty of others to choose from.

184

484384

2927

ရွေးချယ်စရာအလားတူကုမ္ပဏီတွေ အများကြီးရှိပါတယ်။

08:19

And having made your choice,

185

487311

1631

ရွေးပြီးသွားရင် ကိုယ်တည်ထောင်ချင်တဲ့

08:20

you then pick what type of company you want

186

488942

2506

ကုမ္ပဏီအမျိုးအစားကို ရွေးရပါမယ်။

08:23

and then fill in a contact, name and address.

187

491448

3116

ပြီးတဲ့နောက် ဆက်သွယ်ရန် အမည်နဲ့ လိပ်စာ ဖြည့်သွင်းရပါမယ်။

08:26

But don't worry,

188

494564

1184

စိတ်မပူပါနဲ့၊

08:27

it doesn't have to be your name.

189

495748

1559

ကိုယ့်နာမည်အရင်းဖြစ်စရာမလိုပါဘူး။

08:29

It can be your lawyer's

190

497307

1482

ကိုယ့်ရှေ့နေ အမည်

08:30

or your service provider's,

191

498789

1899

ဒါမှမဟုတ် ဝန်ဆောင်မှုပေးသူရဲ့ အမည်ကို ဖြည့်လည်းရပါတယ်။

08:32

and it's not for the public record anyway.

192

500688

3835

ဒီအချက်တွေကို အများပြည်သူရှေ့ ချပြမှာလည်းမဟုတ်ပါဘူး

08:36

And then you add the owner of the company.

193

504523

2557

အဲဒါတွေပြီးသွားတဲ့နောက်မှာ ကုမ္ပဏီပိုင်ရှင်အမည်ကို ဖြည့်သွင်းရပါမယ်။

08:39

Now this is the key part,

194

507080

1939

ဒီအပိုင်းက အဓိကအပိုင်းပါ၊

08:41

and again it doesn't have to be you,

195

509019

1880

ဒီနေရာမှာလည်း ရှင့်နာမည်အရင်းဖြစ်ဖို့မလိုပြန်ပါဘူးလေ။

08:42

because you can get creative,

196

510899

2103

တီထွင်ကြံဆလို့ရပါတယ်။

ရွေးစရာနာမည်ခံတွေ တစ်ပုံတစ်ခေါင်းကြီးပါ

08:45

because there is a whole universe
out there of nominees

197

513002

3549

08:48

to choose from.

198

516551

1847

နာမည်ခံဆိုတာကတော့ တရားဝင် အခကြေးငွေ ယူပြီး

08:50

And nominees are the people that you

199

518398

2336

ကိုယ်တည်ထောင်ထားတဲ့ ကုမ္ပဏီရဲ့

08:52

can legally pay to be your company's owner.

200

520734

4836

ပိုင်ရှင်အမည်ခံပေးကြသူတွေပါ။

08:57

And if you don't want to involve anyone else,

201

525570

1842

တကယ်လို့ ရှင်က ဘယ်သူတစ်ဦးတစ်ယောက်ကို မပါဝင်မပတ်သက်စေချင်ဘူးဆိုရင်

08:59

it doesn't even have to be an actual human being.

202

527412

2863

လူအစစ်ဖြစ်စရာတောင် မလိုပါဘူး။

09:02

It could be another company.

203

530275

3088

အခြားကုမ္ပဏီတစ်ခုဖြစ်လို့ ရပါတယ်။

09:05

And then finally,

204

533363

1430

နောက်ဆုံးအနေနဲ့

09:06

give your company a name

205

534793

1729

ကုမ္ပဏီကို အမည်ပေး

09:08

add a few more details and make your payment.

206

536522

2731

အချက်အလက်အချို့ ဖြည့်ပြီး ငွေပေးချေလိုက်ရုံပါပဲလေ။

09:11

And then the service provider

207

539253

1420

အဲဒီမှာ ဝန်ဆောင်မှုပေးတဲ့ဝက်ဆိုက်က

09:12

will take a few hours or more to process it.

208

540673

2783

နာရီပိုင်းလိုက်အချိန်ယူပြီး ဆက်လက်ဆောင်ရွက်သွားပါလိမ့်မယ်။

09:15

But there you are,

209

543456

1239

ဒီမှာအောင်မြင်သွားပြီးသွားပါပြီ။

09:16

in 10 minutes of online shopping

210

544695

2380

ဆယ်မိနစ်လောက် အွန်လ်ိုင်းရှော့ပင်းထွက်လိုက်ရုံနဲ့

09:19

you can create yourself an anonymous company.

211

547075

4214

ကိုယ်တိုင်ကိုယ်ကျ ကုမ္ပဏီတစ်ခု ထောင်ပြီးသွားပါပြီ။

09:23

And not only is it easy,

212

551289

1388

လွယ်ကူရုံတင်မက

09:24

really, really easy and cheap,

213

552677

2607

အကုန်အကျသက်သာလွန်းလှပါတယ်။

09:27

it's totally legal too.

214

555284

2288

အပြည့်အဝလည်း တရားဝင် ပါတယ်။

09:29

But the fun doesn't have to end there,

215

557572

3724

ပျော်စရာက ဒီမှာတင် မဆုံးသေးပါဘူး၊

09:33

maybe you want to be even more anonymous.

216

561296

2799

ဒီထက်ပိုပြီးတော့ အမည်မဲ့လုပ်ချင်နိုင်ပါသေးတယ်။

09:36

Well, that's no problem either.

217

564095

2103

ဒါလည်းပြဿနာမရှိပါဘူး

09:38

You can simply keep adding layers,

218

566198

2758

ဒီထက် အလွှာတွေ ကုမ္ပဏီပိုင် ကုမ္ပဏီတွေ

09:40

companies owned by companies.

219

568956

2100

ထပ်ဖြည့်လို့ရပါသေးပါတယ်

09:43

You can have hundreds of layers

220

571056

1380

နိုင်ငံပေါင်းများစွာမှာ

09:44

with hundreds of companies spread across

221

572436

2088

ကုမ္ပဏီရာပေါင်းများစွာကို သုံးပြီး

09:46

lots of different countries,

222

574524

2657

အလွှာတွေ ရာပေါင်းများစွာလုပ်ထားလို့ရပါတယ်။

09:49

like a giant web,

223

577181

1330

ဧရာမကွန်ရက်ကြီးတစ်ခုလိုပါပဲ။

09:50

each layer adds anonymity.

224

578511

2189

အလွှာတစ်ခုစီက အမည်မဲ့နေပါမယ်

09:52

Each layer makes it more difficult

225

580700

2230

အလွှာတစ်ခုတိုးတိုင်း ဥပဒေလိုက်နာရေးဆောင်ရွက်ဖို့နဲ့

09:54

for law enforcement and others

226

582930

1689

အခြားသူတွေက ပိုင်ရှင်အစစ်ကို ရှာဖို့

09:56

to find out who the real owner is.

227

584619

3383

ပိုလို့ခက်ခဲသွားပါတယ်။

10:00

But whose interests is this all serving?

228

588002

4090

ဒီလိုတွေလုပ်နေတာ ဘယ်သူတွေအကျိုးအတွက်ပါလဲ၊

10:04

It might be in the interests of the company

229

592092

2126

ကုမ္ပဏီတစ်ခု သို့မဟုတ် ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးတစ်ယောက်

10:06

or a particular individual,

230

594218

1766

အကျိုးအတွက်ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။

10:07

but what about all of us, the public?

231

595984

2388

ဒါဆိုရင် ပြည်သူတွေအကျိူးအတွက်ကော၊

10:10

There hasn't even been a global conversation yet

232

598372

2769

ကုမ္ပဏီတွေကို ဒီလို အလွဲသုံးစားလုပ်တာ

10:13

about whether it's okay

233

601141

1420

ပြဿနာမရှိဘူးလားဆိုတာ

10:14

to misuse companies in this way.

234

602561

3235

တစ်ကမ္ဘာလုံးနဲ့ ချီပြီး မဆွေးနွေးကြသေးပါဘူး၊

10:17

And what does it all mean for us?

235

605796

3878

ဒါဟာကျွန်မတို့ကို ဘယ်လိုသက်ရောက်နိုင်မလဲ၊

10:21

Well, an example that really haunts me

236

609674

2553

ကျွန်မဟိုတစ်လောက ကြားလိုက်ရတဲ့ ဥပမာတစ်ခုကြောင့်

10:24

is one I came across recently.

237

612227

2378

တကယ့်ကိုခြောက်ခြားရပါတယ်၊

10:26

And it's that of a horrific fire

238

614605

1949

လွန်ခဲ့တဲ့ ဆယ်ခုနှစ်တစ်ခုက

10:28

in a nightclub in Buenos Aires

239

616554

1785

ဘရေးနားဆားရေး က ညကလပ်တစ်ခု မှာ

10:30

about a decade ago.

240

618339

2951

ဆိုးရွားလှတဲ့ မီးလောင်ကျွမ်းမှုတစ်ခုဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။

10:33

It was the night before New Year's Eve.

241

621290

2270

နှစ်သစ်ကူးမယ့်ည မတိုင်ခင် တစ်ရက်အလို ညပါ။

10:35

Three thousand very happy revelers,

242

623560

2168

ပျော်မြူးနေတဲ့ လူသုံးထောင်ကျော်မှာ

10:37

many of them teenagers,

243

625728

1037

အများအပြားဟာ ဆယ်ကျော်သက်တွေပါ။

10:38

were crammed into a space meant for 1,000.

244

626765

3195

ဒီလူတွေကို လူတစ်ထောင်အတွက်သာ ရည်ရွယ်တဲ့ နေရာကို ထိုးသိပ်ထည့်ခဲ့ပါတယ်။

10:41

And then tragedy struck,

245

629960

1173

ကံဆိုးတာက မီးလည်းလောင်ရော

10:43

a fire broke out

246

631133

1603

ပလတ်စတစ်အလှဆင်ပစ္စည်းတွေက

10:44

plastic decorations were melting from the ceiling

247

632736

2084

မျက်နှာကျက်ကနေ အရည်ပျော်ကျလာပါတယ်။

10:46

and toxic smoke filled the club.

248

634820

1976

အဆိပ်သင့်မီးခိုးတွေ ကလပ်တစ်ခုလုံးကို ပြည့်သွားပါတယ်။

10:48

So people tried to escape

249

636796

2065

လူတွေထွက်ဖို့ကြိုးစားကြတော့

10:50

only to find that some of the fire doors

250

638861

2633

မီးဘေးအရေးပေါ်တံခါးအချို့ဟာ

10:53

had been chained shut.

251

641494

3661

အသေပိတ်ထားတာ ဖြစ်နေပါတယ်။

10:57

Over 200 people died.

252

645155

2433

လူပေါင်း ၂၀၀ ကျော်သေဆုံးခဲ့ပါတယ်။

10:59

Seven hundred were injured trying to get out.

253

647588

3759

၇၀၀ ကျော်ဟာ အပြင်ထွက်ဖို့ကြိုးစားရင်း ဒဏ်ရာရခဲ့ပါတယ်

11:03

And as the victims' families
and the city and the country

254

651347

3545

ဒီဖြစ်ရပ်ကို ကိုယ်တွေ့ခံစားခဲ့ရသူတွေရဲ့ မိသားစုတွေအပါအဝင်

11:06

reeled in shock,

255

654892

1544

တစ်မြို့လုံး တစ်နိုင်ငံလုံးတုန်လှုပ်သွားပါတယ်။

11:08

investigators tried to find out who was responsible.

256

656436

3546

စုံစမ်းထောက်လှမ်းသူတွေက ဘယ်သူမှာတာဝန်ရှိလဲဆိုတာ ဖော်ထုတ်ဖို့ကြိုးစားကြပါတယ်။

11:11

And as they looked for the owners of the club,

257

659982

2491

ကလပ်ရဲ့ ပ်ိုင်ရှင်အစစ်အမှန်ကို ရှာတော့

11:14

they found instead anonymous companies,

258

662473

3558

အမည်မဲ့ကုမ္ပဏီများကိုသာ တွေ့ရပါတယ်။

11:18

and confusion surrounded the identities of those

259

666031

2294

ဒီကုမ္ပဏီတွေနဲ့ သက်ဆိုင်တဲ့ လူပုဂ္ဂိုလ်တွေကို ရှာဖွေရာမှာ

11:20

involved with the companies.

260

668325

2507

ရှုပ်ထွေးမှုတွေဖြစ်လာပါတယ်။

11:22

Now ultimately, a range of people were charged

261

670832

2462

အဆုံးမတော့ လူတစ်စုကို တရားစွဲခဲ့ပြီး

11:25

and some went to jail.

262

673294

2027

အဲဒီထဲကမှ အချို့ကို ထောင်ချခဲ့ပါတယ်။

11:27

But this was an awful tragedy,

263

675321

1833

သို့တ်ိုင် ဒါဟာ တကယ့်ကို စိတ်မချမ်းသာစရာ ကြေကွဲစရာဖြစ်ရပ်ပါ။

11:29

and it shouldn't have been so difficult

264

677154

1983

ဒီသေဆုံးမှုတွေရဲ့

11:31

just to try and find out who was responsible

265

679137

3910

တာဝန်ရှိသူတွေကို ရှာဖွေရာမှာ

11:35

for those deaths.

266

683047

2961

ဒီလောက်မခက်ခဲသင့်ပါဘူး။

11:38

Because in an age

267

686008

1945

အခုလို သတင်းအချက်အလက်တွေ

11:39

when there is so much information

268

687953

2254

ပွင့်ပွင့်လင်းလင်းရနိုင်တဲ့ ခေတ်မှာ

11:42

out there in the open,

269

690207

1997

ကုမ္ပဏီပိုင်ဆိုင်မှုရဲ့

11:44

why should this crucial information

270

692204

1674

အရေးပါတဲ့ အချက်အလက်က

11:45

about company ownership

271

693878

1510

ဘာလို့ ဖုံးကွယ်ထားလို့ရသေးတာလဲ။

11:47

stay hidden away?

272

695388

1706

အခွန်ရှောင်ရှားသူတွေ

11:49

Why should tax evaders, corrupt
government officials,

273

697094

3725

အကျင့်ပျက်အစိုးရအရာရှိတွေ

11:52

arms traders and more,

274

700819

2252

လက်နက်ကုန်သည်တွေ ဒီ့ပြင်လူတွေရဲ့

11:55

be able to hide their identities from us, the public?

275

703071

4038

ဥပဓိရုပ်အမှန်ကို ပြည်သူတွေမသိအောင် ဖုံးကွယ်ထားလို့ရသေးတာလဲ။

11:59

Why should this secrecy be such
an accepted business practice?

276

707109

5629

ဒီလိုသတင်းထိမ်ချန်မူဟာ လက်သင့်ခံထားတဲ့ စီးပွားရေးကျင့်ထုံးတစ်ခုဖြစ်နေတာလဲ။

12:04

Anonymous companies

277

712738

1688

အမည်မဲ့ကုမ္ပဏီတွေဟာ လက်ရှိမှာ

12:06

might be the norm right now

278

714426

2209

စံနှုန်းညီဖြစ်ကောင်းဖြစ်နိုင်ပါတယ်၊

12:08

but it wasn't always this way.

279

716635

2006

ဒါပေမဲ့ အတိတ်မှာတော့ အမြဲတမ်းအဲဒီလို မဟုတ်ခဲ့ပါဘူး။

12:10

Companies were created

280

718641

1797

ကုမ္ပဏီတွေကို တည်ထောင်ခဲ့တဲ့ ပုံစံဟာ

12:12

to give people a chance to innovate

281

720438

2272

ရှိသမျှ ပုံအောလောင်းစရာမလိုအောင်

12:14

and not have to put everything on the line.

282

722710

3663

အခွင့်အရေးပေးထားခဲ့တာပါ။

12:18

Companies were created to limit financial risk,

283

726373

3342

ငွေကြေးဆိုင်ရာ စွန့်စားရမှုတွေ ကန့်သတ်န်ိုင်အောင် ဖွဲ့စည်းထားတာပါ။

12:21

they were never intended to
be used as a moral shield.

284

729715

4950

ကိုယ်ကျင့်သိက္ခာပိုင်းဆိုင်ရာ ဒိုင်းတစ်ခုသဖွယ် သုံးဖို့မဟုတ်ပါဘူး။

12:26

Companies were never intended to be anonymous,

285

734665

2274

ကုမ္ပဏီတွေကို အမည်မဲ့ဖြစ်လာဖို့ ဘယ်တုန်းကမှ ဦးမတည်ခဲ့ပါဘူး။

12:28

and they don't have to be.

286

736939

2416

အမည်မဲ့ဖြစ်ဖို့ကို မလိုပါဘူး။

12:31

And so I come to my wish.

287

739355

2890

ဒီတော့ ကျွန်မရဲ့ စိတ်ဆန္ဒကို ပြောရတော့ပါမယ်။

12:34

My wish is for us to know

288

742245

2801

ကျွန်မရဲ့ စိတ်ဆန္ဒကတော့ ကုမ္ပဏီတွေကို

12:37

who owns and controls companies

289

745046

2726

မည်သူကပိုင်ဆိုင်တယ် ၊မည်သူကထိန်းချုပ်နေတယ်ဆိုတာ ကျွန်မတို့ သိချင်ပါတယ်။

12:39

so that they can no longer be used anonymously

290

747772

2750

အများပြည်သူအကျိုးကို ထိခိုက်စေပြီးတော့

12:42

against the public good.

291

750522

2630

ကုမ္ပဏီတွေကို အမည်မဲ့ ထိန်းချုပ်နေတာတွေကို ရပ်တန်းက ရပ်စေချင်ပါတယ်။

12:45

Together let's ignite world opinion,

292

753152

2666

ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အယူအဆသစ်ပေါ်ထွန်းလာစေပြီး

12:47

change the law,

293

755818

1477

ဥပဒေကိုပြင်ဆင်ပြောင်းလဲကြပါစို့လား ရှင်။

12:49

and launch a new era of openness in business.

294

757295

4880

ပွင့်လင်းမြင်သာတဲ့စီးပွားရေး ခေတ်သစ်တစ်ခုကို ဖွင့်လှစ်ကြပါစို့

12:54

So what might this look like?

295

762175

1632

ဒီလိုသာဆိုရင် ဘယ်လိုဖြစ်လာမလဲစဉ်းစားကြည့်ရအောင်

12:55

Well, imagine if you could go online

296

763807

2569

အွန်လိုင်းပေါ်တက်ပြီး

12:58

and look up the real owner of a company.

297

766376

3117

ကုမ္ပဏီတစ်ခုရဲ့ ပိုင်ရှင်ကို ရှာကြည့်တယ်ပဲထားပါတော့၊

13:01

Imagine if this data were open and free,

298

769493

2772

ဒီအချက်အလက်က ပေါ်ပေါ်ထင်ထင်ဖြစ်ပြီး

13:04

accessible across borders

299

772265

1711

ပြည်သူတွေ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေ

13:05

for citizens and businesses

300

773976

1799

ဥပဒေလေးစားလိုက်နာရေးလုပ်ငန်းတွေ အားလုံး

13:07

and law enforcement alike.

301

775775

1688

လွတ်လွတ်လပ်လပ်ကြည့်နိုင်မယ်ဆိုရင်

13:09

Imagine what a game changer that would be.

302

777463

4468

တကယ့်ကို အပြောင်းအလဲကြီး ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။

13:13

So how are we going to do this?

303

781931

2503

ဒါတကယ်ဖြစ်လာနိုင်အောင် ကျွန်မတို့ဘာတွေလုပ်ရပါမလဲ

13:16

Well, there is only one way.

304

784434

1446

လုပ်စရာတစ်နည်းပဲရှိပါတယ်။

13:17

Together, we have to change the law globally

305

785880

3251

ကျွန်မတို့ အတူတကွပူးပေါင်းပြီး

13:21

to create public registries

306

789131

1941

ကုမ္ပဏီတွေရဲ့ ပိုင်ရှင်အစစ်အမှန် ကို တင်ပြရအောင်

13:23

which list the true owners of companies

307

791072

2855

ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ဥပဒေတွေကို ပြုပြင်ပြောင်းလဲဖို့ လိုပါတယ်။

13:25

and can be accessed by all

308

793927

2036

ကြားခံကွင်းဆက်တွေ မရှိပဲ မည်သူမဆို

13:27

with no loopholes.

309

795963

2129

လွယ်လွယ်ကူကူသိနိုင်အောင် လုပ်ရပါမယ်။

13:30

And yes, this is ambitious,

310

798092

3732

ဟုတ်ကဲ့ ဒါဟာ ရည်မှန်းချက်ကြီးပါ၊

13:33

but there is momentum on this issue,

311

801824

2391

ဒါပေမဲ့ ဒီလုပ်ငန်းမှာ အရှိန်အဟုန်ရလာပါပြီ၊

13:36

and over the years I have seen

312

804215

2044

ဒီနှစ်တွေအတွင်း အရှိန်အဟုန်ရဲ့ စွမ်းအားကို

13:38

the sheer power of momentum,

313

806259

2332

ကျွန်မကိုယ်တွေ့ကြုံဖူးပါပြီ။

13:40

and it's just starting on this issue.

314

808591

2384

အခု ဒီလုပ်ငန်းမှာလည်း အရှိန်အဟုန်ရစပြုလာပါပြီ။

13:42

There is such an opportunity right now.

315

810975

3278

အခု အချိန်မှာဒါဟာအခွင့်အခါကောင်းပါပဲ။

13:46

And the TED community

316

814253

2029

တီထွင်ကြံဆသူတွေ တွေးခေါ်မျှော်မြင်တတ်သူတွေ ပါဝင်တဲ့

13:48

of creative and innovative thinkers and doers

317

816282

3365

TED အသိုက်အဝန်းအနေနဲ့

13:51

across all of society

318

819647

1897

လူမှုအဖွဲ့အစည်းအားလုံးက လက်တွေ့ဆောင်ရွက်သူတွေ

13:53

could make the crucial difference.

319

821544

3259

အားလုံး ဒီအပြောင်းအလဲကြီးကို ဖန်တီးလို့ရပါတယ်။

13:56

You really can make this change happen.

320

824803

3834

ဒါတကယ်ဖြစ်လာအောင် ရှင်တို့တကယ်ပဲ လုပ်နိုင်ပါတယ်

14:00

Now, a simple starting point

321

828637

1802

အခုလက်ရှိ အလွယ်တကူစတင်နိုင်တာကတော့

14:02

is the address behind me

322

830439

1466

ကျွန်မနောက်က ဖေ့စ်ဘွတ်ခ် စာမျက်နှာပေါ်မှာ

14:03

for a Facebook page that you can join now

323

831905

2359

ကျွန်မတို့ရဲ့ လှုံ့ဆော်ရေးကြီးကို ထောက်ခံအားပေးကာ

14:06

to support the campaign and spread the word.

324

834264

2746

ကမ္ဘာကြီးကို သတင်းစကားပါးပေး ဖို့ပါပဲ။

14:09

It's going to be a springboard

325

837010

1424

ဒါဟာ ကျွန်မတို့ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ လှုံ့ဆော်ရေးကြီးရဲ့

14:10

for our global campaigning.

326

838434

1961

တာထွက်မှတ်ဖြစ်လာမှာပါ။

14:12

And the techies among you,

327

840395

1475

ဒီထဲကနည်းပညာရှင်တွေရှင့်

14:13

you could really help us create a prototype

328

841870

3373

ရှင်တို့ဟာ “ ပိုင်ဆိုင်မှုကို အများပြည်သူသိ မှတ်ပုံတင်သွင်းမှု ” ရှေ့ပြေးပုံစံ ကိုဖန်တီးရာမှာ

14:17

public registry

329

845243

1720

ကျွန်မတို့ကိုကူညီပေးနိုင်ပါတယ်။

14:18

to demonstrate what a powerful tool this could be.

330

846963

4876

ဒါဟာဘယ်လောက်အင်အားရှိတဲ့ ကိရိယာဖြစ်န်ိုင်တယ်ဆိုတာသက်သေပြနိုင်မှာပါ

14:23

Campaign groups from around the world

331

851839

2511

ကမ္ဘာတစ်လွှားက လှုံ့ဆော်ရေးအဖွဲ့အစည်းတွေလည်း

14:26

have come together to work on this issue.

332

854350

4860

ဒီလုပ်ငန်းစဉ်မှာ ပါဝင်လာကြပါပြီ။

14:31

The U.K. government is already on board;

333

859210

3280

ယူကေအစိုးရကလည်း ပါဝင်လာပြီး

14:34

it supports these public registries.

334

862490

2402

“ ပိုင်ဆိုင်မှုကို အများပြည်သူသိ မှတ်ပုံတင်သွင်းမှု ” ကိုထောက်ခံအားပေးပါတယ်

14:36

And just last week,

335

864892

1898

လွန်ခဲ့တဲ့အပတ်ကပဲ ဥရောပလွှတ်တော်မှာ

14:38

the European Parliament came on board

336

866790

2708

အများပြည်သူသိ မှတ်ပုံတင်သွင်းမှုကို ၆၀ဝမဲ ၃ဝမဲ နဲ့

14:41

with a vote 600 to 30 in favor of public registries.

337

869498

5066

အတည်ပြုပေးလိုက်ပါပြီ

14:46

That is momentum.

338

874564

2425

ဒါဟာကျွန်မပြောတဲ့ အရှိန်အဟုန်ပါပဲ။

14:48

(Applause)

339

876989

3828

( လက်ခုပ်သံများ )

14:53

But it's early days.

340

881985

2305

ဒါပေမဲ့ ဒါဟာအစပဲရှိပါသေးတယ်။

14:56

America still needs to come on board,

341

884290

2492

အမေရိကနဲ့ အခြားတိုင်းပြည်တွေ

14:58

as do so many other countries.

342

886782

3577

ပါဝင်လာဖို့လိုပါသေးတယ်။

15:02

And to succeed we will all together

343

890359

3109

ဒီလုပ်ငန်းစဉ်အောင်မြင်ဖို့ နိုင်ငံရေးသမားတွေကို

15:05

need to help and push our politicians,

344

893468

2444

အတူတကွ တွန်းအားပေးဖို့လိုပါတယ်။

15:07

because without that,

345

895912

1587

မဟုတ်ရင် အစစ်အမှန် ပေါက်ရောက်အောင်မြင်တဲ့

15:09

real far-reaching, world-shifting change

346

897499

1968

ကမ္ဘာကြီးကိုပြောင်းလဲစေနိုင်တဲ့

15:11

just isn't going to happen.

347

899467

2701

ဒီအပြောင်းအလဲ ဟာဖြစ်လာမှာမဟုတ်ပါဘူး။

15:14

Because this isn't just about changing the law,

348

902168

2689

ဒါဟာ ဥပဒေကို ပြောင်းလဲရုံတင်မဟုတ်ပါဘူး

15:16

this is about starting a conversation

349

904857

2092

ကုမ္ပဏီတွေအနေနဲ့ ဘာတွေလုပ်လို့လုပ်ရတယ် ဘာတော့ မရဘူး

15:18

about what it's okay for companies to do,

350

906949

2393

ကုမ္ပဏီဖွဲ့စည်းပုံကို ဘယ်လိုသာ အသုံးပြုရမယ်ဆိုတာတွေ

15:21

and in what ways is it acceptable
to use company structures.

351

909342

5034

ဆွေးနွေးမှုကိုပါ စရမှာပါ။

15:26

This isn't just a dry policy issue.

352

914376

2773

ဒါဟာ ခြောက်ကပ်ကပ်နဲ့ပျင်းစရာ မူဝါဒရေးရာကိစ္စတစ်ခုသာ မဟုတ်ပါဘူး

15:29

This is a human issue

353

917149

1488

ကျွန်မတို့အားလုံးနဲ့ သက်ဆိုင်တဲ့

15:30

which affects us all.

354

918637

2658

လူထုရေးရာကိစ္စပါ။

15:33

This is about being on the right side of history.

355

921295

6404

ဒါဟာသမိုင်းမှာ မှန်ကန်တဲ့ဘက်မှာ ရပ်တည်ခြင်းပါ။

15:39

Global citizens, innovators,
business leaders, individuals,

356

927699

5358

ကမ္ဘာနိုင်ငံသားတို့ တီထွင်ကြံဆသူတွေ၊ စီးပွားရေးပညာရှင်တွေနဲ့

15:45

we need you.

357

933057

1987

ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးစီချင်းတိုင်းကို ကျွန်မတို့လိုအပ်ပါတယ်။

15:47

Together, let's kickstart this global movement.

358

935044

3510

ကျွန်မတို့အတူအကွ ဒီကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာလှုပ်ရှားမှုကြီးကို စတင်ကြပါစို့။

15:50

Let's just do it,

359

938554

1345

လုပ်သာလုပ်ကြပါစို့။

15:51

let's end anonymous companies.

360

939899

3302

ဒီအမည်မဲ့ကုမ္ပဏီများကို ရပ်တန်းက ရပ်ပစ်ကြပါစို့ရှင်။

15:55

Thank you.

361

943201

2104

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်ရှင်။

15:57

(Applause)

362

945305

3446

( လက်ခုပ်သံများ )

Translated by Skylar Swe
Reviewed by sann tint

ABOUT THE SPEAKER

Charmian Gooch - Anti-corruption activist
Charmian Gooch is the 2014 TED Prize winner. At Global Witness, she exposes how a global architecture of corruption is woven into the extraction and exploitation of natural resources.

Why you should listen

Charmian Gooch co-founded the watchdog NGO Global Witness with colleagues Simon Taylor and Patrick Alley, in response to growing concerns over covert warfare funded by illicit trade in 1993. Since then, Global Witness has captured headlines for their exposé of "blood diamonds" in Uganda, of mineral exploitation in the Congo, of illegal timber trade between Cambodia and Thailand, and more. With unique expertise on the shadowy threads connecting corrupt businesses and governments, Global Witness continues its quest to uncover and root out the sources of exploitation.

In 2014, Gooch and Global Witness were awarded the $1 million TED Prize, along with the Skoll Award for Social Entrepreneurship, for their campaign to end anonymous companies. Gooch's TED Prize wish: for us to know who ultimately owns and controls companies and launch a new era of openness in business. Global Witness highlighted the importance of this issue in an investigation, aired on 60 Minutes, where they sent an undercover investigator into 13 New York law firms. The investigator posed as an adviser to a government minister in Africa and asked for thoughts on how to move money into the United States for a plane, a yacht and a brownstone. All but one firm offered advice.

The Panama Papers, released in April of 2016, further demonstrate the need for transparency. The papers paint a picture of how the rich and powerful around the world use offshore accounts and anonymous companies to move money. "This secretive world is being opened up to global public scrutiny," said Gooch, on the day the papers were released.

More profile about the speaker
Charmian Gooch | Speaker | TED.com

THE ORIGINAL VIDEO ON TED.COM

Charmian Gooch: Charmian Gooch : ကျွန်မရဲ့ဆန္ဒ : ပွင့်လင်းမြင်သာသောစီးပွားရေးခေတ်သစ်တစ်ခုကို စတင်ရန် | TED Talk | TED.com