TED2014
Charmian Gooch: My wish: To launch a new era of openness in business
Charmian Gooch: Dileğim: İş dünyasında şeffaflık çağını başlatmak
Filmed:
Readability: 4
914,154 views
Kurucusu belli olmayan şirketler, kötülüğü ile nam salmış uyuşturucu karteli liderlerinden hain silah tacirlerine yolsuzluk yapan bireyleri korumakta Sır perdesi arkasına saklanmaları bulunmalarını ve sorumlu tutulmalarını imkansız kılıyor. Ancak yolsuzluk karşıtı aktivisti Charmian Gooch tüm bunları değiştirmeyi umuyor. TED ödülü alan, cesur dileğini TED2014'te paylaşıyor: şirketlerin sahiplerini ve onları kontrol edenleri bilme, kanunu değiştirme ve iş dünyasında şeffaflık çağını başlatmak.
Charmian Gooch - Anti-corruption activist
Charmian Gooch is the 2014 TED Prize winner. At Global Witness, she exposes how a global architecture of corruption is woven into the extraction and exploitation of natural resources. Full bio
Charmian Gooch is the 2014 TED Prize winner. At Global Witness, she exposes how a global architecture of corruption is woven into the extraction and exploitation of natural resources. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I've come here today
0
144
1320
Bugün buraya
00:13
to talk to you about a problem.
1
1464
2687
bir problem hakkında konuşmaya geldim.
00:16
It's a very simple yet devastating problem,
2
4151
3527
Bu basit ama çok çarpıcı bir problem,
00:19
one that spans the globe
3
7678
1945
tüm dünyayı kapsayan
00:21
and is affecting all of us.
4
9623
2913
ve hepimizi etkileyen.
00:24
The problem is
5
12536
2085
Problem,
00:26
anonymous companies.
6
14621
2725
anonim şirketler.
00:29
It sounds like a really dry and technical thing,
7
17346
2090
Kulağa oldukça yavan ve teknik bir şey gibi geliyor,
00:31
doesn't it?
8
19436
1056
değil mi?
00:32
But anonymous companies are making it difficult
9
20492
2502
Ancak anonim şirketler,
00:34
and sometimes impossible
10
22994
2552
oldukça kötü suçların sorumlusu olan kişilerin
00:37
to find out
11
25546
1849
bulunmasını zorlaştırıyor
00:39
the actual human beings responsible
12
27395
2999
ve bazen de imkansız kılıyor.
00:42
sometimes for really terrible crimes.
13
30394
5210
Peki neden ben burada hepinize bunları anlatıyorum?
00:47
So, why am I here talking to all of you?
14
35604
5042
00:52
Well, I guess I am a lifelong troublemaker
15
40646
3530
Belki yaşam boyu başbelası olduğum için,
00:56
and when my parents taught my twin brother and I
16
44176
2951
Ailem, ikiz kardeşim ve bana
00:59
to question authority,
17
47127
1906
otoriteyi sorgulamayı öğrettiğinde,
01:01
I don't think they knew where it might lead.
18
49033
2011
bunun nelere sebep olacağını bildiklerini sanmıyorum.
01:03
(Laughter)
19
51044
1355
(Gülüşmeler)
01:04
And, they probably really regretted it
20
52399
1839
Ve muhtemelen pişman oldular,
01:06
during my stroppy teenage years when, predictably,
21
54238
3138
küstah ergenlik dönemlerinde, tahmin edileceği gibi,
01:09
I questioned their authority a lot.
22
57376
2618
ailemin otoritesini çok sorguladım.
01:11
And a lot of my school teachers
23
59994
1595
Ve birçok okul öğretmenim de,
01:13
didn't appreciate it much either.
24
61589
3128
bunu pek takdir etmedi.
01:16
You see, since the age of about five
25
64717
2135
5 yaşımdan itibaren,
01:18
I've always asked the question, but why?
26
66852
3673
sürekli "ama neden" sorusunu sordum.
01:22
But why does the Earth go around the sun?
27
70525
2629
Ama neden dünya güneş etrafında dönüyor?
01:25
But why is blood red?
28
73154
1837
Ama kan neden kırmızı?
01:26
But why do I have to go to school?
29
74991
2307
Ama neden okula gitmek zorundayım?
01:29
But why do I have to respect the teachers
30
77298
2013
Ama neden öğretmenlere ve otoriteye
01:31
and authority?
31
79311
1867
saygı duymak zorundayım?
01:33
And little did I realize
32
81178
1642
Ve anladım ki
01:34
that this question would become the basis
33
82820
2778
bu sorular yapacağım her şeyin
01:37
of everything I would do.
34
85598
2653
temelini oluşturuyordu.
01:40
And so it was
35
88251
1755
20'li yaşlarımda,
01:42
in my twenties, a long time ago,
36
90006
2484
uzun zaman önce,
01:44
that one rainy Sunday afternoon in North London
37
92490
4081
Kuzey Londra'da yağmurlu bir pazar akşamüstü
01:48
I was sitting with Simon Taylor
38
96571
1789
Simon Taylor ve
01:50
and Patrick Alley
39
98360
2008
Patrick Alley ile oturuyordum,
01:52
and we were busy stuffing envelopes
40
100368
1865
o zaman birlikte çalıştığımız Kampanya Grubu'nun
01:54
for a mail out in the office of the campaign group
41
102233
3050
mektup gönderimi için
01:57
where we worked at the time.
42
105283
2255
ofiste mektup zarflarını hazırlıyorduk.
01:59
And as usual, we were talking
about the world's problems.
about the world's problems.
43
107538
4085
Ve her zamanki gibi dünya meselelerini konuşuyorduk.
Bilhassa Kamboçya'daki iç savaşı konuşuyorduk.
02:03
And in particular, we were talking about
44
111623
1814
02:05
the civil war in Cambodia.
45
113437
2920
02:08
And we had talked about that
many, many times before.
many, many times before.
46
116357
4231
Bu konu hakkında daha önce birçok kez konuşmuştuk.
Ama aniden durduk.
02:12
But then suddenly we stopped
47
120588
2287
ve birbirimize baktık.
02:14
and looked at each other
48
122875
1544
02:16
and said, but why don't we try and change this?
49
124419
4229
ve dedik ki neden biz bunu çalışıp değiştirmiyoruz?
02:20
And from that slightly crazy question,
50
128648
2603
Bu biraz çılgınca sorudan sonra
02:23
over two decades
51
131251
1842
geçen 20 yıl
02:25
and many campaigns later,
52
133093
2266
savaşları finanse eden kanlı elmas problemine
02:27
including alerting the world
53
135359
1791
dünya çapında dikkat çekme
02:29
to the problem of blood diamonds funding war,
54
137150
3216
gibi kampanyalardan sonra
02:32
from that crazy question,
55
140366
2061
bu çılgın soru sonucunda
02:34
Global Witness is now an 80-strong team
56
142427
2861
Küresel Tanık; kampanya sorumluları,
02:37
of campaigners, investigators,
journalists and lawyers.
journalists and lawyers.
57
145288
4522
araştırmacılar, gazeteciler ve avukatlardan oluşan
80 kişilik güçlü bir ekip.
02:41
And we're all driven by the same belief,
58
149810
2303
Hepimiz aynı inançla hareket ediyoruz,
02:44
that change really is possible.
59
152113
4464
ki bu, değişimin
gerçekten mümkün olduğu inancıdır.
gerçekten mümkün olduğu inancıdır.
02:48
So, what exactly does Global Witness do?
60
156577
3119
Peki Küresel Tanık tam olarak ne yapar?
02:51
We investigate, we report,
61
159696
2234
Çatışmaları finanse eden,
02:53
to uncover the people really responsible
62
161930
2722
devlet yağmacılığı olarak da bilinen,
02:56
for funding conflict --
63
164652
1913
dünya çapında vatandaşlardan milyonlar çalan,
02:58
for stealing millions from citizens around the world,
64
166565
3511
çevreye zarar veren,
03:02
also known as state looting,
65
170076
1837
sorumlu kişileri ortaya çıkarmak için
03:03
and for destroying the environment.
66
171913
2609
araştırıyor ve raporluyoruz.
03:06
And then we campaign hard to
change the system itself.
change the system itself.
67
174522
5164
Daha sonra sistemi değiştirmek için yoğun kampanya yapıyoruz.
Bunu yapıyoruz çünkü,
03:11
And we're doing this because
so many of the countries
so many of the countries
68
179686
2761
03:14
rich in natural resources
69
182447
1876
petrol, elmas, kereste gibi
03:16
like oil or diamonds or timber
70
184323
2712
doğal kaynaklar açısından zengin olan çoğu ülke,
03:19
are home to some of the poorest
71
187035
2504
en fakir ülkeler arasında.
03:21
and most dispossessed people on the planet.
72
189539
4400
ve bu ülkelerdeki insanlar da
dünyada en az mülkü olan kişiler.
Ve bu adaletsizliğin büyük bir bölümü
03:25
And much of this injustice
73
193939
1494
03:27
is made possible
74
195433
1654
03:29
by currently accepted business practices.
75
197087
3732
son dönemde kabul gören
iş hayatı uygulamalarıyla
iş hayatı uygulamalarıyla
03:32
And one of these is anonymous companies.
76
200819
4217
mümkün oldu.
Bunlardan birisi anonim şirketler.
Bunlardan birisi anonim şirketler.
03:37
Now we've come up against anonymous companies
77
205036
2094
Bu şirketlerle karşı karşıya gelerek,
03:39
in lots of our investigations,
78
207130
2140
03:41
like in the Democratic Republic of Congo,
79
209270
2682
Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ndeki gibi
03:43
where we exposed how secretive deals
80
211952
2752
dünyanın en fakir ülkelerinde
yaptığımız pek çok incelemede,
03:46
involving anonymous companies
81
214704
1633
anonim şirketlerin karıştığı
03:48
had deprived the citizens
82
216337
2185
03:50
of one of the poorest countries on the planet
83
218522
3965
vatandaşlarını milyar dolarlarca yoksullaştıran
03:54
of well over a billion dollars.
84
222487
1876
gizli anlaşmalar ile karşılaştık.
03:56
That's twice the country's health
and education budget combined.
and education budget combined.
85
224363
5531
Bu tutar,
ülkenin sağlık ve eğitim bütçesinin toplamının iki katı.
04:01
Or in Liberia,
86
229894
1321
Ya da Liberya'da,
04:03
where an international predatory logging company
87
231215
2848
talan ederek ağaç kesimi yapan uluslararası bir firma
04:06
used front companies as it attempted to grab
88
234063
2563
Liberya'nın türüne az rastlanır ormanlarının
04:08
a really huge chunk of Liberia's unique forests.
89
236626
4189
büyük bir kısmını katlederken,
paravan bir şirket kulladı.
04:12
Or political corruption in Sarawak, Malaysia,
90
240815
3083
Ya da Sarawak Malezya'daki politik yolsuzluk,
04:15
which has led to the destruction
of much of its forests.
of much of its forests.
91
243898
3195
bu da ülkedeki çoğu ormanın yıkımı ile sonuçlandı.
04:19
Well, that uses anonymous companies too.
92
247093
4141
Burada da anonim şirketleri kullandılar.
04:23
We secretly filmed some of the family
93
251234
2289
Eski bir bakan ve avukatın ailelerini gizlice filme aldık,
04:25
of the former chief minister and a lawyer
94
253523
2797
gizli araştırma yapan arkadaşımıza
04:28
as they told our undercover investigator
95
256320
2272
bu firmaları kullanarak,
04:30
exactly how these dubious deals are done
96
258592
2752
şaibeli anlaşmaların nasıl yapıldığını anlattılar.
04:33
using such companies.
97
261344
3076
04:36
And the awful thing is,
98
264420
1773
Kötü olan şu ki,
04:38
there are so many other examples out there
99
266193
3306
dışarıda, her kesimde,
04:41
from all walks of life.
100
269499
4004
daha buna benzer çok örnek var.
Bu gizli kalmış oldukça büyük ve önemli bir skandal.
04:45
This truly is a scandal of epic proportions
101
273503
4218
04:49
hidden in plain sight.
102
277721
2765
04:52
Whether it's the ruthless Mexican drugs cartel,
103
280486
2779
Bu ister acımasız Meksika uyuşturucu karteli Zeta olsun,
04:55
the Zetas,
104
283265
1043
04:56
who use anonymous companies
to launder profits
to launder profits
105
284308
2654
Amerika'da uyuşturucu ticareti ile
04:58
while their drugs-related violence
106
286962
1946
sebep oldukları şiddet ile aileleri parçalayan,
05:00
is tearing communities apart across the Americas.
107
288908
4618
ve para aklama için bu şirketleri kullanan.
05:05
Or the anonymous company,
108
293526
1948
Ya da,
05:07
which bought up Americans' tax debts,
109
295474
2271
Amerikalıların vergi borçlarını satın alıp,
05:09
piled on the legal fees
110
297745
1792
resmi ödemeler biriktiği için,
05:11
and then gave homeowners a choice:
111
299537
1384
05:12
Pay up or lose your home.
112
300921
3014
ev sahiplerine borcu ödeme ya da evden çıkma
05:15
Imagine being threatened with losing your home
113
303935
2678
seçeneği sunan anonim şirketler olsun.
Evinizin elinizden alınması ile tehdit edilğinizi düşünün,
05:18
sometimes over a debt of just a few hundred dollars,
114
306613
2714
05:21
and not being able to find out
115
309327
1370
bazen sadece bir kaç yüz dolar borç sebebiyle,
05:22
who you were really up against.
116
310697
3536
ve karşınızda kim olduğunu bilmeden.
05:26
Now anonymous companies
117
314233
1439
Şimdi bu firmalar, yaptırımları aşmak
05:27
are great for sanctions busting too.
118
315672
2874
konusunda da oldukça iyiler.
05:30
As the Iranian government found out
119
318546
2546
Amerikan yaptırımlarına rağmen,
05:33
when, through a series of front companies,
120
321092
1835
İran hükümeti, paravan bir çok şirket aracılığı ile,
05:34
it owned a building in the very heart of Manhattan,
121
322927
3093
Manhattan'ın göbeğinde, 5. Cadde'de,
05:38
on Fifth Avenue,
122
326020
2294
bir bina sahibi olduğunu öğrendi.
05:40
despite American sanctions.
123
328314
2895
05:43
And Juicy Couture, home of of the velvet track suit,
124
331209
3134
Kadife eşofmanları ile ünlü Juicy Couture ve diğer markalar,
05:46
and other companies were the unwitting,
125
334343
2729
bu durumdan habersiz kiracılardı.
05:49
unknowing tenants there.
126
337072
3107
05:52
There are just so many examples,
127
340179
2131
O kadar çok örnek var ki,
05:54
the horesemeat scandal in Europe,
128
342310
2456
Avrupa'daki at eti skandalı,
05:56
the Italian mafia, they've used these companies
129
344766
2497
İtalyan mafyası bu firmaları
05:59
for decades.
130
347263
1789
on yıllar boyunca kullandı.
06:01
The $100 million American Medicare fraud,
131
349052
5759
100 milyon dolarlık
Amerikan sağlık hizmetleri yolsuzluğu,
Amerikan sağlık hizmetleri yolsuzluğu,
06:06
the supply of weapons to wars around the world
132
354811
3772
90'ların başında,
06:10
including those
133
358583
1027
Doğu Avrupa'daki savaşlar da dahil olmak üzere.
06:11
in Eastern Europe in the early '90s.
134
359610
2786
dünya çapındaki savaşlara silah tedariki.
06:14
Anonymous companies
135
362396
1278
Bu şirketler,
06:15
have even come to light
136
363674
1656
yakın zamanda Ukrayna'daki devrim
06:17
in the recent revolution in the Ukraine.
137
365330
4366
sırasında da karşımıza çıktı.
06:21
But, for every case that we and others expose
138
369696
4505
Fakat,
mevcut sistem sebebiyle,
06:26
there are so many more that will remain hidden away
139
374201
3217
ortaya çıkardıklarımız kadar,
06:29
because of the current system.
140
377418
2397
oldukça fazla gizli kalanlar da olacak.
06:31
And it's just a simple truth
141
379815
1959
Bu basit bir gerçek ki,
06:33
that some of the people responsible
for outrageous crimes,
for outrageous crimes,
142
381774
4617
kabul edilemez suçlardan sorumlu olan,
sizden, benden ve diğer...
sizden, benden ve diğer...
06:38
for stealing from you and me
143
386391
2240
...milyonlarca kişiden çalan bu kişiler,
06:40
and millions of others,
144
388631
2044
gizli kalıyor ve sorumluluktan kaçıyorlar,
06:42
they are remaining faceless
145
390675
1183
06:43
and they are escaping accountability
146
391858
2485
ve bunu kolay bir şekilde yapıyorlar.
06:46
and they're doing this with ease,
147
394343
2172
Bunu yasal sistemi kullanarak yapıyorlar.
06:48
and they're doing it using legal structures.
148
396515
3415
06:51
And really, that is unfair.
149
399930
5021
Bu gerçekten hiç adil değil.
06:56
Well, you might well ask,
150
404951
1939
Haklı olarak sorabilirsiniz,
06:58
what exactly is an anonymous company,
151
406890
2894
bu anonim şirketler nasıl bir şey?
ve kimse beni bilmeden böyle bir şirket kurabilir miyim?
07:01
and can I really set one up, and use it,
152
409784
2408
07:04
without anyone knowing who I am?
153
412192
2728
07:06
Well, the answer is, yes you can.
154
414920
1731
Cevap, evet, yapabilirsiniz.
Ama eğer benim gibi biriyseniz,
07:08
But if you're anything like me,
155
416651
1715
07:10
you'll want to see some of that for yourself,
156
418366
2012
bunu kendiniz görmek istersiniz.
07:12
so let me show you.
157
420378
1708
Öyleyse size göstereyim.
07:14
Well first you need to work out
158
422086
1317
Öncelikle nerede kurmak istiyorsunuz,
07:15
where you want to set it up.
159
423403
2038
buna karar vermeniz gerekir.
07:17
Now, at this point you might be imagining
160
425441
1977
Bu noktada vergi cenneti olan güzel adaları
07:19
one of those lovely tropical island tax havens
161
427418
3518
düşünüyor olabilirsiniz.
07:22
but here's the thing,
162
430936
2005
Ancak tam tersine,
07:24
shockingly,
163
432941
1197
benim memleketim Londra,
07:26
my own hometown, London,
164
434138
2344
ve Büyük Britanya
07:28
and indeed the U.K.,
165
436482
1329
bu tür şirketlerin kurulumu için
07:29
is one of the best places in the world
166
437811
2722
en iyi yerler.
07:32
to set up an anonymous company.
167
440533
2904
07:35
And the other, even better,
168
443437
2689
Peki diğeri,
daha bile iyi
07:38
I'm afraid that's America.
169
446126
3923
maalesef Amerika.
Biliyor musunuz?...
Biliyor musunuz?...
07:42
Do you know, in some states across America
170
450049
2456
Amerika'da bazı eyaletlerde,
07:44
you need less identification
171
452505
2317
şirket kurarken,
07:46
to open up a company
172
454822
1467
kütüphane üyeliğinden daha az
07:48
than you do to get a library card,
173
456289
3117
kimlik bilgisi istenmekte.
07:51
like Delaware,
174
459406
1256
07:52
which is one of the easiest places
175
460662
2082
Örneğin Delaware
07:54
in the world to set up an anonymous company.
176
462744
4239
anonim şirket kurmak için
dünyadaki en iyi yer.
07:58
Okay, so let's say it's America,
177
466983
1601
08:00
and let's say it's Delaware,
178
468584
2075
Evet diyelim şirketi kuracağımız yer Amerika, Delaware
08:02
and now you can simply go online
179
470659
1863
şimdi internete girip
08:04
and find yourself a company service provider.
180
472522
3098
şirket kurulum hizmeti sunan bir firma bulabilirsiniz.
08:07
These are the companies that
can set your one up for you,
can set your one up for you,
181
475620
2983
Bu firmalar,
sizin yerinize kuruluşu yaparlar.
08:10
and remember, it's all legal,
routine business practice.
routine business practice.
182
478603
4142
Unutmayın tüm bunlar,
yasal, rutin iş uygulamaları.
08:14
So, here's one,
183
482745
1639
08:16
but there are plenty of others to choose from.
184
484384
2927
Burada bir tanesi var,
diğer pek çok seçenek arasından seçebilirsiniz.
08:19
And having made your choice,
185
487311
1631
08:20
you then pick what type of company you want
186
488942
2506
Daha sonra ne tür bir firma istiyorsunuz,
bunu seçebilirsiniz.
08:23
and then fill in a contact, name and address.
187
491448
3116
Daha sonra iletişim bilgilerini dolduruyorsunuz.
08:26
But don't worry,
188
494564
1184
Merak etmeyin,
08:27
it doesn't have to be your name.
189
495748
1559
sizin adınız olması gerekmiyor.
08:29
It can be your lawyer's
190
497307
1482
Avukatınız olabilir, ya da
08:30
or your service provider's,
191
498789
1899
şirket kurulumu hizmeti veren firma olabilir.
08:32
and it's not for the public record anyway.
192
500688
3835
Zaten halka açık kayıtlar değil.
Daha sonra şirket sahibinin adını ekliyorsunuz.
08:36
And then you add the owner of the company.
193
504523
2557
Burası oldukça kritik.
08:39
Now this is the key part,
194
507080
1939
Gene sizin olmanız gerekmiyor.
08:41
and again it doesn't have to be you,
195
509019
1880
08:42
because you can get creative,
196
510899
2103
Yaratıcı olabilirsiniz,
08:45
because there is a whole universe
out there of nominees
out there of nominees
197
513002
3549
çünkü dışarıda tüm evrende,
seçebileceğiniz bir sürü aday var.
08:48
to choose from.
198
516551
1847
08:50
And nominees are the people that you
199
518398
2336
Bu adaylar sizin resmi olarak ödeme yapacağınız,
08:52
can legally pay to be your company's owner.
200
520734
4836
şirketinizin sahibi görünecek kişiler.
08:57
And if you don't want to involve anyone else,
201
525570
1842
Eğer kimseyi dahil etmek istemiyorsanız,
08:59
it doesn't even have to be an actual human being.
202
527412
2863
gerçek bir kişi olmasına bile gerek yok.
09:02
It could be another company.
203
530275
3088
Başka bir şirket olabilir.
09:05
And then finally,
204
533363
1430
Ve son olarak,
09:06
give your company a name
205
534793
1729
şirketinize bir isim verin.
09:08
add a few more details and make your payment.
206
536522
2731
Birkaç detay daha ve sonra
ödemenizi yapın.
09:11
And then the service provider
207
539253
1420
Hizmet veren firma,
09:12
will take a few hours or more to process it.
208
540673
2783
1-2 saat ya da daha fazla süre içinde,
işleminizi yapacaktır.
09:15
But there you are,
209
543456
1239
Ve bu işte bu şekilde
09:16
in 10 minutes of online shopping
210
544695
2380
10 dakikalık online alışveriş ile,
09:19
you can create yourself an anonymous company.
211
547075
4214
kendinize bir anonim şirket kurabilirsiniz.
09:23
And not only is it easy,
212
551289
1388
Sadece çok kolay değil,
09:24
really, really easy and cheap,
213
552677
2607
aynı zamanda ucuz ve tamamen yasal da.
09:27
it's totally legal too.
214
555284
2288
Eğlencenin burada bitmesi gerekmiyor.
09:29
But the fun doesn't have to end there,
215
557572
3724
Belki daha da gizli kalmak istiyorsunuz.
09:33
maybe you want to be even more anonymous.
216
561296
2799
09:36
Well, that's no problem either.
217
564095
2103
Bu da problem değil.
09:38
You can simply keep adding layers,
218
566198
2758
Basitçe yeni katmanlar ekleyebilirsiniz,
09:40
companies owned by companies.
219
568956
2100
Başka şirketler tarafından kurulan şirketler.
09:43
You can have hundreds of layers
220
571056
1380
Yüzlerce şirket ile yüzlerce katman ekleyebilirsiniz,
09:44
with hundreds of companies spread across
221
572436
2088
09:46
lots of different countries,
222
574524
2657
farklı ülkelere yayılmış şekilde.
09:49
like a giant web,
223
577181
1330
Dev bir ağ gibi,
09:50
each layer adds anonymity.
224
578511
2189
her katman gizliliği daha da arttırmakta.
09:52
Each layer makes it more difficult
225
580700
2230
09:54
for law enforcement and others
226
582930
1689
Her katman,
09:56
to find out who the real owner is.
227
584619
3383
yasa uygulayıcılarının,
gerçek sorumluları bulmasını,
daha da zorlaştırır.
10:00
But whose interests is this all serving?
228
588002
4090
Bu kimin çıkarına hizmet etmektedir?
10:04
It might be in the interests of the company
229
592092
2126
Şirket kurucularına ve bazı bireylere hizmet edebilir,
10:06
or a particular individual,
230
594218
1766
10:07
but what about all of us, the public?
231
595984
2388
peki ya bizler, toplum.
10:10
There hasn't even been a global conversation yet
232
598372
2769
Şirketlerin bu şekilde kötüye kullanılması üzerine
10:13
about whether it's okay
233
601141
1420
10:14
to misuse companies in this way.
234
602561
3235
küresel çapta bir tek tartışma bile olmadı.
10:17
And what does it all mean for us?
235
605796
3878
Peki bu bizim için ne anlama geliyor?
10:21
Well, an example that really haunts me
236
609674
2553
Beni etkileyen son zamanlarda karşılaştığım bir örnek,
10:24
is one I came across recently.
237
612227
2378
Yaklaşık 10 yıl önce,
10:26
And it's that of a horrific fire
238
614605
1949
Buenos Aires'te bir gece klubünde çıkan korkunç yangındı.
10:28
in a nightclub in Buenos Aires
239
616554
1785
10:30
about a decade ago.
240
618339
2951
10:33
It was the night before New Year's Eve.
241
621290
2270
Yılbaşından bir gün önceydi.
Çoğu ergenlik çağında olan,
10:35
Three thousand very happy revelers,
242
623560
2168
10:37
many of them teenagers,
243
625728
1037
3000 kişi 1000 kişilik bir mekana sıkıştırılmıştı
10:38
were crammed into a space meant for 1,000.
244
626765
3195
10:41
And then tragedy struck,
245
629960
1173
ve trajedi başladı, büyük bir yangın çıktı.
10:43
a fire broke out
246
631133
1603
Tavandaki plastik dekorasyonlar erimeye,
10:44
plastic decorations were melting from the ceiling
247
632736
2084
10:46
and toxic smoke filled the club.
248
634820
1976
mekan toksik gazlar ile dolmaya başlamıştı,
10:48
So people tried to escape
249
636796
2065
bazı kişiler kaçmak için
yangın merdivenlerine ulaştığında
yangın merdivenlerine ulaştığında
10:50
only to find that some of the fire doors
250
638861
2633
kilitli olduğunu gördüler.
10:53
had been chained shut.
251
641494
3661
10:57
Over 200 people died.
252
645155
2433
200'den fazla kişi öldü.
700 kişi dışarı çıkmaya çalışırken yaralandı.
10:59
Seven hundred were injured trying to get out.
253
647588
3759
11:03
And as the victims' families
and the city and the country
and the city and the country
254
651347
3545
Kurbanların aileleri,
tüm şehir ve ülke şok içindeyken,
11:06
reeled in shock,
255
654892
1544
11:08
investigators tried to find out who was responsible.
256
656436
3546
incelemeyi yapanlar kimin sorumlu olduğunu
bulmaya çalıştı.
11:11
And as they looked for the owners of the club,
257
659982
2491
Kulübün sahibini ararken, karşılarında
11:14
they found instead anonymous companies,
258
662473
3558
anonim şirketler buldular.
11:18
and confusion surrounded the identities of those
259
666031
2294
Bu şirketler ile ilgili olanların
11:20
involved with the companies.
260
668325
2507
kimler olduğuna dair büyük bir karmaşa vardı.
11:22
Now ultimately, a range of people were charged
261
670832
2462
Nihai olarak bir grup kişi yargılandı,
11:25
and some went to jail.
262
673294
2027
ve bazıları hapse girdi.
11:27
But this was an awful tragedy,
263
675321
1833
Ama bu korkunç bir trajediydi.
11:29
and it shouldn't have been so difficult
264
677154
1983
Bu ölümlerden kimlerin sorumlu olduğunu,
11:31
just to try and find out who was responsible
265
679137
3910
bulmak bu kadar zor olmamalıydı.
11:35
for those deaths.
266
683047
2961
11:38
Because in an age
267
686008
1945
Çünkü bu çağda,
11:39
when there is so much information
268
687953
2254
bu kadar bilgi serbest erişime açıkken,
11:42
out there in the open,
269
690207
1997
şirket sahipleri hakkındaki,
11:44
why should this crucial information
270
692204
1674
11:45
about company ownership
271
693878
1510
bu önemli bilgi neden gizli?
11:47
stay hidden away?
272
695388
1706
11:49
Why should tax evaders, corrupt
government officials,
government officials,
273
697094
3725
Vergi kaçıranlar,
yolsuzluk yapan devlet adamları,
11:52
arms traders and more,
274
700819
2252
silah tacirleri,
ve diğerleri,
11:55
be able to hide their identities from us, the public?
275
703071
4038
neden bizden, toplumdan
kimliklerini saklayabiliyorlar?
11:59
Why should this secrecy be such
an accepted business practice?
an accepted business practice?
276
707109
5629
Bu gizlilik neden iş dünyasında
kabul edilen bir uygulama?
12:04
Anonymous companies
277
712738
1688
12:06
might be the norm right now
278
714426
2209
Anonim olmayan şirketler,
şu anda kabul görmüş standart bir
12:08
but it wasn't always this way.
279
716635
2006
uygulama olabilir ama
bu her zaman böyle değildi.
12:10
Companies were created
280
718641
1797
Şirketler, bireylere tüm sahip olduklarını
12:12
to give people a chance to innovate
281
720438
2272
riske atmadan, yenilik yapma fırsatını
12:14
and not have to put everything on the line.
282
722710
3663
vermek için yaratıldı.
Şirketler, finansal riski
12:18
Companies were created to limit financial risk,
283
726373
3342
sınırlandırmak için yaratıldı.
12:21
they were never intended to
be used as a moral shield.
be used as a moral shield.
284
729715
4950
Ahlaki bir kalkan olarak kullanılması
hiçbir zaman hedeflenmedi.
12:26
Companies were never intended to be anonymous,
285
734665
2274
Şirketlerin kurucularının gizli olması,
hiçbir zaman hedeflenmedi,
12:28
and they don't have to be.
286
736939
2416
ve olmak zorunda değil.
12:31
And so I come to my wish.
287
739355
2890
Böylece, dileğimi paylaşmak istiyorum
12:34
My wish is for us to know
288
742245
2801
Dileğim, hepimizin firmaların sahiplerinin,
kim olduğunu ve kimler tarafından
12:37
who owns and controls companies
289
745046
2726
kontrol edildiğini bilmemiz.
12:39
so that they can no longer be used anonymously
290
747772
2750
Bu şekilde,
şirketler gizlice
şirketler gizlice
12:42
against the public good.
291
750522
2630
toplumun aleyhine kullanılamazlar.
12:45
Together let's ignite world opinion,
292
753152
2666
Hep birlikte, dünyadaki görüşü harekete geçirip,
12:47
change the law,
293
755818
1477
kanunu değiştirip,
12:49
and launch a new era of openness in business.
294
757295
4880
iş dünyasında şeffaflığın,
olduğu bir çağ yaratalım.
12:54
So what might this look like?
295
762175
1632
Peki bu neye benzer?
12:55
Well, imagine if you could go online
296
763807
2569
İnternet üzerinden,
şirket sahiplerinin kim olduğuna,
12:58
and look up the real owner of a company.
297
766376
3117
bakabildiğinizi düşünün.
13:01
Imagine if this data were open and free,
298
769493
2772
Düşünün ki bu veriler ücretsiz,
13:04
accessible across borders
299
772265
1711
tüm ülkelerden erişilebilir,
13:05
for citizens and businesses
300
773976
1799
tüm vatandaşların, iş adamlarının,
13:07
and law enforcement alike.
301
775775
1688
kanunları uygulayanların kullanımına
13:09
Imagine what a game changer that would be.
302
777463
4468
açık olsun.
Düşünün bu nasıl değişikliklere yol açar.
Peki bunu nasıl yapacağız?
13:13
So how are we going to do this?
303
781931
2503
13:16
Well, there is only one way.
304
784434
1446
Sadece bir yol var.
13:17
Together, we have to change the law globally
305
785880
3251
Hep birlikte, kanunu
13:21
to create public registries
306
789131
1941
tüm dünyada değiştirmeliyiz.
13:23
which list the true owners of companies
307
791072
2855
Şirketlerin gerçek sahiplerinin kayıtlı olduğu
halka açık, herkesin erişim sağlayabildiği
13:25
and can be accessed by all
308
793927
2036
suistimale açık olmayan,
13:27
with no loopholes.
309
795963
2129
kayıtlar oluşturmalıyız.
13:30
And yes, this is ambitious,
310
798092
3732
Evet, bu iddialı bir hedef
ama bu konuda hareket başladı,
13:33
but there is momentum on this issue,
311
801824
2391
13:36
and over the years I have seen
312
804215
2044
geçen yıllar içinde bu hareketin gücünü gördüm,
13:38
the sheer power of momentum,
313
806259
2332
ve bu daha başlangıç.
13:40
and it's just starting on this issue.
314
808591
2384
13:42
There is such an opportunity right now.
315
810975
3278
Şu anda çok büyük bir fırsat var.
13:46
And the TED community
316
814253
2029
TED topluluğunun
13:48
of creative and innovative thinkers and doers
317
816282
3365
farklı toplumlardaki
yaratıcı, yenilikçi düşünce sahipleri ve uygulayıcıları
13:51
across all of society
318
819647
1897
13:53
could make the crucial difference.
319
821544
3259
önemli bir fark yaratabilir.
Bu değişimi gerçekten yapabilirsiniz.
13:56
You really can make this change happen.
320
824803
3834
14:00
Now, a simple starting point
321
828637
1802
Basit bir başlangıç noktası olarak,
arkamdaki facebook sayfamız.
14:02
is the address behind me
322
830439
1466
14:03
for a Facebook page that you can join now
323
831905
2359
Kampanyayı duyurmak ve desteklemek için bize katılabilirsiniz.
14:06
to support the campaign and spread the word.
324
834264
2746
14:09
It's going to be a springboard
325
837010
1424
Bu, küresel kampanyamız için
14:10
for our global campaigning.
326
838434
1961
bir sıçrama tahtası olacak.
14:12
And the techies among you,
327
840395
1475
Aranızdaki teknik kişiler
14:13
you could really help us create a prototype
328
841870
3373
halka açık şirket kayıt sisteminin prototipini yaparak
14:17
public registry
329
845243
1720
bunun ne kadar güçlü bir araç olacağını göstererek,
14:18
to demonstrate what a powerful tool this could be.
330
846963
4876
bize gerçekten yardım edebilir.
14:23
Campaign groups from around the world
331
851839
2511
Tüm dünyadan kampanya grupları
14:26
have come together to work on this issue.
332
854350
4860
bu konu üzerinde çalışmak için bir araya geldi.
14:31
The U.K. government is already on board;
333
859210
3280
Britanya Hükümeti destekleyenler
arasına katıldı bile.
14:34
it supports these public registries.
334
862490
2402
Halka açık bu kayıtları destekliyor.
14:36
And just last week,
335
864892
1898
Daha geçen hafta,
14:38
the European Parliament came on board
336
866790
2708
Avrupa Parlementosu destekleyenler arasına katıldı,
14:41
with a vote 600 to 30 in favor of public registries.
337
869498
5066
600 oya karşı, 30 oy ile.
Bu değişim demektir.
14:46
That is momentum.
338
874564
2425
14:48
(Applause)
339
876989
3828
(Alkış)
14:53
But it's early days.
340
881985
2305
Ama bunlar erken dönemler.
14:56
America still needs to come on board,
341
884290
2492
Amerika ve diğer birçok ülke,
14:58
as do so many other countries.
342
886782
3577
destekleyenler arasına katılmalı.
15:02
And to succeed we will all together
343
890359
3109
Başarmak için hepimiz politikacılarımıza,
15:05
need to help and push our politicians,
344
893468
2444
destek olmalı, onları zorlamalıyız.
15:07
because without that,
345
895912
1587
Çünkü bu olmadan,
15:09
real far-reaching, world-shifting change
346
897499
1968
kapsamlı, dünyayı değiştiren,
15:11
just isn't going to happen.
347
899467
2701
gerçek bir değişim olmayacak.
Çünkü bu, sadece bir kanun değişikliği değil,
15:14
Because this isn't just about changing the law,
348
902168
2689
15:16
this is about starting a conversation
349
904857
2092
şirketlerin neleri yapmasının doğru olduğu,
15:18
about what it's okay for companies to do,
350
906949
2393
ve ne tür şirket yapılarının kullanılmasının uygun olduğu
15:21
and in what ways is it acceptable
to use company structures.
to use company structures.
351
909342
5034
konusunda bir diyalog başlatma konusu.
15:26
This isn't just a dry policy issue.
352
914376
2773
Bu sade bir prensip konusu değil.
15:29
This is a human issue
353
917149
1488
Hepimizi etkileyen insani bir konu.
15:30
which affects us all.
354
918637
2658
15:33
This is about being on the right side of history.
355
921295
6404
Tarihin doğru tarafında olmak ile ilgili bir konu.
15:39
Global citizens, innovators,
business leaders, individuals,
business leaders, individuals,
356
927699
5358
Dünya vatandaşları, yenilikçiler, iş liderleri, bireyler,
15:45
we need you.
357
933057
1987
sizlere ihtiyacımız var.
15:47
Together, let's kickstart this global movement.
358
935044
3510
Hep birlikte,
hadi bu küresel hareketin
başlama vuruşunu yapalım.
başlama vuruşunu yapalım.
15:50
Let's just do it,
359
938554
1345
Hadi yapalım,
15:51
let's end anonymous companies.
360
939899
3302
hadi bu şirketleri sonlandıralım.
15:55
Thank you.
361
943201
2104
Teşekkürler.
15:57
(Applause)
362
945305
3446
(Alkışlar)
ABOUT THE SPEAKER
Charmian Gooch - Anti-corruption activistCharmian Gooch is the 2014 TED Prize winner. At Global Witness, she exposes how a global architecture of corruption is woven into the extraction and exploitation of natural resources.
Why you should listen
Charmian Gooch co-founded the watchdog NGO Global Witness with colleagues Simon Taylor and Patrick Alley, in response to growing concerns over covert warfare funded by illicit trade in 1993. Since then, Global Witness has captured headlines for their exposé of "blood diamonds" in Uganda, of mineral exploitation in the Congo, of illegal timber trade between Cambodia and Thailand, and more. With unique expertise on the shadowy threads connecting corrupt businesses and governments, Global Witness continues its quest to uncover and root out the sources of exploitation.
In 2014, Gooch and Global Witness were awarded the $1 million TED Prize, along with the Skoll Award for Social Entrepreneurship, for their campaign to end anonymous companies. Gooch's TED Prize wish: for us to know who ultimately owns and controls companies and launch a new era of openness in business. Global Witness highlighted the importance of this issue in an investigation, aired on 60 Minutes, where they sent an undercover investigator into 13 New York law firms. The investigator posed as an adviser to a government minister in Africa and asked for thoughts on how to move money into the United States for a plane, a yacht and a brownstone. All but one firm offered advice.
The Panama Papers, released in April of 2016, further demonstrate the need for transparency. The papers paint a picture of how the rich and powerful around the world use offshore accounts and anonymous companies to move money. "This secretive world is being opened up to global public scrutiny," said Gooch, on the day the papers were released.
Charmian Gooch | Speaker | TED.com