TEDWomen 2013
Boyd Varty: What I learned from Nelson Mandela
Boyd Varty: Wat ik van Nelson Mandela heb geleerd
Filmed:
Readability: 3.2
1,730,475 views
"In de kathedraal van de wildernis, zien we de beste delen van onszelf weerspiegeld." Boyd Varty, een activist voor wilde dieren, deelt verhalen over dieren, mensen en hun onderlinge verbondenheid, of 'ubuntu' -- wat betekent: "ik ben door jou". Hij draagt de rede op aan de Zuid-Afrikaanse leider Nelson Mandela, de menselijke belichaming van diezelfde ruimhartige, genereuze geest.
Boyd Varty - Environmental and literacy activist
In his native South Africa, Boyd Varty builds wildlife corridors to restore the environment and literacy centers to restore the human spirit. Full bio
In his native South Africa, Boyd Varty builds wildlife corridors to restore the environment and literacy centers to restore the human spirit. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I'm a man who's trying to live from his heart,
0
581
3708
Ik ben een man die probeert
vanuit zijn hart te leven,
vanuit zijn hart te leven,
00:16
and so just before I get going,
1
4289
3065
en dus wil ik, net voordat ik begin,
00:19
I wanted to tell you as a South African
2
7354
2571
jullie als Zuid-Afrikaan vertellen
00:21
that one of the men who has inspired me most
3
9925
2984
dat een van de mensen
die me het meest hebben geïnspireerd
die me het meest hebben geïnspireerd
00:24
passed away a few hours ago.
4
12909
3066
een paar uur geleden is gestorven.
00:27
Nelson Mandela has come to the end
5
15975
2690
Nelson Mandela is aan het einde gekomen
00:30
of his long walk to freedom.
6
18665
2680
van zijn lange wandeling naar vrijheid.
00:33
And so this talk is going to be for him.
7
21345
4935
Dus draag ik deze toespraak aan hem op.
00:40
I grew up in wonder.
8
28544
2810
Ik ben in verwondering opgegroeid.
00:43
I grew up amongst those animals.
9
31354
4115
Ik ben tussen die dieren opgegroeid.
00:47
I grew up in the wild eastern part of South Africa
10
35469
4391
Ik ben in het wilde, oostelijke deel
van Zuid-Afrika opgegroeid
van Zuid-Afrika opgegroeid
00:51
at a place called Londolozi Game Reserve.
11
39860
2898
in het Londolozi Wildreservaat.
00:54
It's a place where my family has been
12
42758
2772
Dat is waar mijn familie
00:57
in the safari business for four generations.
13
45530
4195
vier generaties safari's hebben georganiseerd.
01:01
Now for as long as I can remember,
14
49725
2237
Zo lang als ik me kan herinneren,
01:03
my job has been to take people out into nature,
15
51962
4737
heb ik mensen meegenomen de natuur in.
01:08
and so I think it's a lovely twist of fate today
16
56699
2911
Ik vind het dan ook
een prachtige speling van het lot
een prachtige speling van het lot
01:11
to have the opportunity
17
59610
1820
om vandaag de gelegenheid te hebben
01:13
to bring some of my experiences out in nature
18
61430
2881
om een paar van mijn ervaringen in de natuur
01:16
in to this gathering.
19
64311
2140
naar deze bijeenkomst te brengen.
01:18
Africa is a place
20
66451
1879
Afrika is een plek waar mensen nog
01:20
where people still sit under starlit skies
21
68330
3384
onder het licht
van de sterrenhemel
van de sterrenhemel
01:23
and around campfires and tell stories,
22
71714
3410
en rond kampvuren zitten
en verhalen vertellen.
en verhalen vertellen.
01:27
and so what I have to share with you today
23
75124
2691
Dus wat ik vandaag
met jullie wil delen,
met jullie wil delen,
01:29
is the simple medicine of a few campfire stories,
24
77815
4419
is het simpele medicijn van een paar
verhalen voor rond het kampvuur,
verhalen voor rond het kampvuur,
01:34
stories about heroes of heart.
25
82234
3138
verhalen over helden van hart.
01:37
Now my stories are not the stories
26
85372
2120
Mijn verhalen zijn niet de verhalen
01:39
that you'll hear on the news,
27
87492
1698
die je op het nieuws zult horen,
01:41
and while it's true that Africa is a harsh place,
28
89190
2973
en hoewel Afrika inderdaad
een wreed oord is,
een wreed oord is,
weet ik dat het ook een oord is
01:44
I also know it to be a place
29
92163
1937
01:46
where people, animals and ecosystems
30
94100
4266
waar mensen, dieren en ecosystemen
01:50
teach us about a more interconnected world.
31
98366
4387
ons iets leren over een meer
onderling verbonden wereld.
onderling verbonden wereld.
01:54
When I was nine years old,
32
102753
1978
Toen ik negen jaar oud was,
01:56
President Mandela came to stay with my family.
33
104731
3234
verbleef President Mandela
een tijdje bij mijn familie.
een tijdje bij mijn familie.
01:59
He had just been released from
his 27 years of incarceration,
his 27 years of incarceration,
34
107965
3424
Hij was net ontslagen
uit zijn 27-jarige gevangenschap,
uit zijn 27-jarige gevangenschap,
02:03
and was in a period of readjustment
35
111389
2627
en moest zich in die periode aanpassen
02:06
to his sudden global icon status.
36
114016
2659
aan zijn plotselinge status van wereldicoon.
02:08
Members of the African National Congress
37
116675
2500
Leden van het Afrikaanse Nationale Congres
02:11
thought that in the bush
38
119175
1991
dachten dat hij in de bush
02:13
he would have time to rest and recuperate
39
121166
2234
tijd zou hebben
om te rusten en bij te komen
om te rusten en bij te komen
02:15
away from the public eye,
40
123400
1761
weg van het oog van de media.
02:17
and it's true that lions tend to be
41
125161
3379
En inderdaad werken leeuwen doorgaans
02:20
a very good deterrent to press and paparazzi.
42
128540
4231
heel goed als afschrikwekkend middel
tegen de pers en paparazzi.
tegen de pers en paparazzi.
02:24
(Laughter)
43
132771
2129
(Gelach)
02:26
But it was a defining time for me as a young boy.
44
134900
2546
Maar het was een beslissende periode
voor mij als jong jongetje.
voor mij als jong jongetje.
02:29
I would take him breakfast in bed,
45
137446
2061
Ik bracht hem ontbijt op bed,
02:31
and then, in an old track suit and slippers,
46
139507
2368
en daarna liep hij in een oud trainingspak
en op slippers, door de tuin.
en op slippers, door de tuin.
02:33
he would go for a walk around the garden.
47
141875
2605
en daarna liep hij in een oud trainingspak
en op slippers, door de tuin.
en op slippers, door de tuin.
02:36
At night, I would sit with my family
48
144480
1678
's Avonds zaten mijn familie en ik
02:38
around the snowy, bunny-eared TV,
49
146158
2501
rond ons krakkemikkige tv'tje,
02:40
and watch images of that same
50
148659
2418
en bekeken we beelden van diezelfde
02:43
quiet man from the garden
51
151077
1934
stille man in de tuin,
02:45
surrounded by hundreds and thousands of people
52
153011
3050
omringd door honderdduizenden mensen
02:48
as scenes from his release were broadcast nightly.
53
156061
3259
toen beelden van zijn vrijlating
's avonds werden uitgezonden.
's avonds werden uitgezonden.
02:51
He was bringing peace
54
159320
1952
Hij bracht vrede
02:53
to a divided and violent South Africa,
55
161272
2882
in een verdeeld en gewelddadig Zuid-Afrika,
02:56
one man with an unbelievable sense of his humanity.
56
164154
5229
één man met een ongelofelijk
besef van zijn menselijkheid.
besef van zijn menselijkheid.
03:01
Mandela said often that the gift of prison
57
169383
2764
Mandela zei vaak dat hij
in de gevangenis had geleerd
in de gevangenis had geleerd
03:04
was the ability to go within and to think,
58
172147
2960
om in zichzelf te keren en te denken,
03:07
to create in himself
59
175107
1729
om in zijn binnenste
03:08
the things he most wanted for South Africa:
60
176836
2879
de dingen te creëren die hij
het liefst wilde voor Zuid-Afrika:
het liefst wilde voor Zuid-Afrika:
03:11
peace, reconciliation, harmony.
61
179715
3345
vrede, verzoening, harmonie.
03:15
Through this act of immense open-heartedness,
62
183060
2855
Door deze daad van immense openhartigheid,
03:17
he was to become the embodiment
63
185915
2232
zou hij de belichaming worden van
wat we in Zuid-Afrika 'ubuntu' noemen.
wat we in Zuid-Afrika 'ubuntu' noemen.
03:20
of what in South Africa we call "ubuntu."
64
188147
3539
03:23
Ubuntu: I am because of you.
65
191686
2849
Ubuntu: Ik ben door jou.
03:26
Or, people are not people
66
194535
2663
Of, mensen zijn geen mensen
zonder andere mensen.
zonder andere mensen.
03:29
without other people.
67
197198
2725
Het is geen nieuw idee
of nieuwe waarde,
of nieuwe waarde,
03:31
It's not a new idea or value
68
199923
1846
maar volgens mij wel één waarop we
in de huidige tijd moeten bouwen.
in de huidige tijd moeten bouwen.
03:33
but it's one that I certainly think at these times
69
201769
1855
03:35
is worth building on.
70
203624
1749
03:37
In fact, it is said that in the
collective consciousness of Africa,
collective consciousness of Africa,
71
205373
3164
Er wordt wel gezegd dat,
in het collectieve bewustzijn van Afrika,
in het collectieve bewustzijn van Afrika,
03:40
we get to experience the deepest parts
72
208537
2039
we de allerdiepste delen
van onze eigen menselijkheid
van onze eigen menselijkheid
03:42
of our own humanity
73
210576
1305
kunnen ervaren door
onze interacties met anderen.
onze interacties met anderen.
03:43
through our interactions with others.
74
211881
2784
03:46
Ubuntu is at play right now.
75
214665
2112
Ubuntu speelt nu ook.
03:48
You are holding a space for me
76
216777
2000
Jullie geven me de ruimte
03:50
to express the deepest truth of who I am.
77
218777
3392
om de diepste werkelijkheid
van wie ik ben te uiten.
van wie ik ben te uiten.
Zonder jullie ben ik gewoon
iemand die tegen een lege zaal praat.
iemand die tegen een lege zaal praat.
03:54
Without you, I'm just a guy talking to an empty room,
78
222169
2260
03:56
and I spent a lot of time last week doing that,
79
224429
3078
Dat heb ik de laatste week vaak gedaan
03:59
and it's not the same as this.
80
227507
3323
en dat is niet hetzelfde als dit.
04:02
(Laughter)
81
230830
2426
(Gelach)
04:05
If Mandela was the national
and international embodiment,
and international embodiment,
82
233256
3448
Als Mandela er de nationale
en internationale belichaming van was,
en internationale belichaming van was,
04:08
then the man who taught me the most
83
236704
1594
dan was de man
die mij persoonlijk het meest
die mij persoonlijk het meest
04:10
about this value personally was this man,
84
238298
2603
over deze waarde heeft geleerd
deze man: Solly Mhlongo.
04:12
Solly Mhlongo.
85
240901
1358
04:14
Solly was born under a tree
86
242259
1808
Solly is onder een boom geboren,
04:16
60 kilometers from where I grew up in Mozambique.
87
244067
2786
60 kilometer van waar ik opgroeide,
in Mozambique.
in Mozambique.
04:18
He would never have a lot of money,
88
246853
1500
Hij heeft nooit veel geld gehad,
04:20
but he was to be
89
248353
1422
maar hij was wel
04:21
one of the richest men I would ever meet.
90
249775
2629
een van de rijkste mensen
die ik ooit zou ontmoeten.
die ik ooit zou ontmoeten.
04:24
Solly grew up tending to his father's cattle.
91
252404
2719
Solly groeide op
terwijl hij voor zijn vaders vee zorgde.
terwijl hij voor zijn vaders vee zorgde.
04:27
Now, I can tell you, I don't know what it is
about people who grow up looking after cattle,
about people who grow up looking after cattle,
92
255123
4182
Ik weet niet wat het is met mensen
die veehoedend opgroeien,
die veehoedend opgroeien,
04:31
but it makes for über-resourcefulness.
93
259305
3022
maar het maakt ze uiterst vindingrijk.
04:34
The first job that he ever got in the safari business
94
262327
2474
Het eerste baantje dat hij ooit kreeg
in de safari-business
in de safari-business
04:36
was fixing the safari trucks.
95
264801
2216
was de safariwagens repareren.
04:39
Where he had learned to do that out in the bush
96
267017
2654
Waar hij dat had geleerd in de bush
04:41
I have no idea, but he could do it.
97
269671
2129
weet ik niet, maar hij kon het.
04:43
He then moved across into what we called
98
271800
1927
Daarna verhuisde hij naar wat wij
het habitatteam noemden.
het habitatteam noemden.
04:45
the habitat team.
99
273727
1387
04:47
These were the people on the reserve
100
275114
1886
Dat waren de mensen in het reservaat
04:49
who were responsible for its well-being.
101
277000
2357
die verantwoordelijk waren
voor de verzorging ervan.
voor de verzorging ervan.
04:51
He fixed roads, he mended wetlands,
102
279357
2284
Hij repareerde wegen,
hij knapte drassig land op,
hij knapte drassig land op,
04:53
he did some anti-poaching.
103
281641
1818
hij deed wat tegen stropers.
04:55
And then one day we were out together,
104
283459
2126
En op een dag waren we er samen op uit,
04:57
and he came across the tracks of where
a female leopard had walked.
a female leopard had walked.
105
285585
3531
toen hij de sporen opmerkte
van een vrouwtjesluipaard.
van een vrouwtjesluipaard.
05:01
And it was an old track,
106
289116
1774
Het was een oud spoor,
05:02
but for fun he turned and he began to follow it,
107
290890
2441
maar voor de lol draaide hij om
en begon het te volgen.
en begon het te volgen.
05:05
and I tell you, I could tell by the speed
108
293331
1575
Aan de snelheid waarmee hij
de pootafdrukken volgde,
de pootafdrukken volgde,
05:06
at which he moved on those pad marks
109
294906
1697
05:08
that this man was a Ph.D.-level tracker.
110
296603
3974
zag ik dat deze man
een doctoraat spoorzoeken had.
een doctoraat spoorzoeken had.
05:12
If you drove past Solly
111
300577
1774
Als je ergens in het reservaat
langs Solly reed,
langs Solly reed,
05:14
somewhere out on the reserve,
112
302351
1678
en opkeek in je achteruitkijkspiegeltje,
05:16
you look up in your rearview mirror,
113
304029
1649
05:17
you'd see he'd stopped the car
114
305678
1845
dan zag je dat hij was gestopt,
05:19
20, 50 meters down the road
115
307523
2046
20 of 50 meter verder op de weg,
05:21
just in case you need help with something.
116
309569
3013
voor het geval je ergens
hulp mee nodig had.
hulp mee nodig had.
05:24
The only accusation I ever heard leveled at him
117
312582
2753
De enige keer dat ik hem ooit
beschuldigd hoorde worden,
beschuldigd hoorde worden,
05:27
was when one of our clients said,
118
315335
1395
was toen een cliënt zei:
05:28
"Solly, you are pathologically helpful."
119
316730
3217
"Solly, je bent pathologisch behulpzaam."
05:31
(Laughter)
120
319947
2447
(Gelach)
05:34
When I started professionally guiding people
121
322394
2891
Toen ik professioneel
mensen begon te gidsen
mensen begon te gidsen
05:37
out into this environment,
122
325285
1657
in die omgeving,
05:38
Solly was my tracker.
123
326942
1560
was Solly mijn spoorzoeker.
05:40
We worked together as a team.
124
328502
1819
We werkten samen als een team.
05:42
And the first guests we ever got
125
330321
2026
De eerste gasten die we ooit kregen,
05:44
were a philanthropy group from your East Coast,
126
332347
2847
was een groep filantropen
van de oostkust van de VS.
van de oostkust van de VS.
05:47
and they said to Solly, on the side, they said,
127
335194
2354
Die zeiden tegen Solly:
"Voordat we eropuit gaan
om leeuwen en luipaarden te zien,
om leeuwen en luipaarden te zien,
05:49
"Before we even go out to see lions and leopards,
128
337548
2641
05:52
we want to see where you live."
129
340189
2062
willen we zien waar jij woont."
05:54
So we took them up to his house,
130
342251
1465
Dus namen we ze mee naar zijn huis,
05:55
and this visit of the philanthropist to his house
131
343716
2872
en dit bezoek van de filantropen
aan zijn huis,
aan zijn huis,
05:58
coincided with a time when Solly's wife,
132
346588
2681
was in de tijd dat Solly's echtgenote,
06:01
who was learning English,
133
349269
1600
die Engels aan het leren was,
06:02
was going through a phase
where she would open the door
where she would open the door
134
350869
2184
door een fase ging dat ze de deur opende
06:05
by saying, "Hello, I love you.
135
353053
2664
en in het Engels zei:
"Hallo, ik hou van je.
"Hallo, ik hou van je.
06:07
Welcome, I love you." (Laughter)
136
355717
2215
Welkom, ik hou van je."
(Gelach)
(Gelach)
06:09
And there was something so beautifully African
137
357932
2549
Dat vond ik zo prachtig Afrikaans:
06:12
about it to me, this small house
138
360481
1845
dit kleine huisje
06:14
with a huge heart in it.
139
362326
2585
met een enorm hart erin.
06:16
Now on the day that Solly saved my life,
140
364911
6575
Op de dag dat Solly mijn leven redde,
06:23
he was already my hero.
141
371486
2011
was hij al mijn held.
06:25
It was a hot day,
142
373497
1581
Het was een hete dag,
06:27
and we found ourselves down by the river.
143
375078
1974
en we waren aan de oever
van de rivier.
van de rivier.
06:29
Because of the heat, I took my shoes off,
144
377052
2836
Vanwege de hitte deed ik mijn schoenen uit
06:31
and I rolled up my pants,
145
379888
1703
en rolde mijn broek op
06:33
and I walked into the water.
146
381591
2241
en liep het water in.
06:35
Solly remained on the bank.
147
383832
1562
Solly bleef op de oever.
06:37
The water was clear running over sand,
148
385394
3023
Het water stroomde helder over zand.
06:40
and we turned and we began
to make our way upstream.
to make our way upstream.
149
388417
3314
We keerden om en begonnen
stroomopwaarts te gaan.
stroomopwaarts te gaan.
06:43
And a few meters ahead of us,
150
391731
1820
Een paar meter voor ons,
06:45
there was a place where a tree
had fallen out of the bank,
had fallen out of the bank,
151
393551
2985
was een plek waar een boom
uit de oever was gevallen.
uit de oever was gevallen.
06:48
and its branches were touching the water,
152
396536
2771
Zijn takken raakten het water
06:51
and it was shadowy.
153
399307
1597
en het was schaduwrijk.
06:52
And if had been a horror movie,
154
400904
2458
Als het een horrorfilm was geweest,
06:55
people in the audience would have started saying,
155
403362
2236
zou het publiek
beginnen te zeggen:
beginnen te zeggen:
06:57
"Don't go in there. Don't go in there." (Laughter)
156
405598
3453
"Doe het niet. Blijf daar vandaan."
(Gelach)
(Gelach)
07:01
And of course, the crocodile was in the shadows.
157
409051
3757
En natuurlijk was daar
de krokodil in de schaduw.
de krokodil in de schaduw.
07:04
Now the first thing that you notice
when a crocodile hits you
when a crocodile hits you
158
412808
2115
Het eerste dat je opvalt
als een krokodil je grijpt,
als een krokodil je grijpt,
07:06
is the ferocity of the bite.
159
414923
1600
is de woestheid van de beet.
07:08
Wham! It hits me by my right leg.
160
416523
1973
Wham! Hij grijpt me bij mijn rechterbeen.
07:10
It pulls me. It turns. I throw my hand up.
I'm able to grab a branch.
I'm able to grab a branch.
161
418496
3903
Hij trekt aan me. Hij draait. Ik gooi
mijn hand omhoog. Ik kan een tak grijpen.
mijn hand omhoog. Ik kan een tak grijpen.
07:14
It's shaking me violently.
162
422399
1738
Hij schudt me bruut door elkaar.
07:16
It's a very strange sensation
163
424137
1714
Het is een heel vreemd gevoel
07:17
having another creature try and eat you,
164
425851
1946
als een ander wezen
je probeert op te eten.
je probeert op te eten.
07:19
and there are few things that
promote vegetarianism like that.
promote vegetarianism like that.
165
427797
3451
Er zijn weinig dingen die
vegetarisme zo bevorderen.
vegetarisme zo bevorderen.
07:23
(Laughter)
166
431248
1595
(Gelach)
07:24
Solly on the bank sees that I'm in trouble.
167
432843
2285
Solly op de oever ziet dat ik in gevaar ben.
07:27
He turns. He begins to make his way to me.
168
435128
2047
Hij keert om. Hij begint op me af te komen.
07:29
The croc again continues to shake me.
169
437175
1951
De krok blijft me door elkaar schudden.
07:31
It goes to bite me a second time.
170
439126
1917
Hij probeert me een tweede keer te bijten.
07:33
I notice a slick of blood in the water around me
171
441043
2189
Ik zie een bloedvlek in het water
die stroomafwaarts wordt gespoeld.
die stroomafwaarts wordt gespoeld.
07:35
that gets washed downstream.
172
443232
1604
07:36
As it bites the second time, I kick.
173
444836
2173
Wanneer hij me de tweede keer bijt, schop ik.
07:39
My foot goes down its throat. It spits me out.
174
447009
2733
Mijn voet verdwijnt in zijn keel.
Hij spuugt me uit.
Hij spuugt me uit.
07:41
I pull myself up into the branches,
175
449742
2131
Ik trek mezelf op in de takken
07:43
and as I come out of the water,
I look over my shoulder.
I look over my shoulder.
176
451873
3483
en terwijl ik uit het water kom,
kijk ik over mijn schouder.
kijk ik over mijn schouder.
07:47
My leg from the knee down
177
455356
1920
Mijn been is onder de knie
07:49
is mangled beyond description.
178
457276
1928
onbeschrijfelijk vermorzeld.
07:51
The bone is cracked.
179
459204
1395
Het bot is gebroken.
07:52
The meat is torn up.
180
460599
1830
Het vlees is uiteengereten.
07:54
I make an instant decision that
I'll never look at that again.
I'll never look at that again.
181
462429
4600
Ik beslis meteen dat ik daar
nooit meer naar zal kijken.
nooit meer naar zal kijken.
07:59
As I come out of the water,
182
467029
2384
Terwijl ik uit het water kom,
08:01
Solly arrives at a deep section,
183
469413
2617
komt Solly aan bij een diep stuk,
08:04
a channel between us.
184
472030
1625
een kanaal tussen ons.
08:05
He knows, he sees the state of my leg,
185
473655
2138
Hij ziet hoe mijn been eraan toe is.
08:07
he knows that between him and I
186
475793
1846
Hij weet dat er tussen hem
en mij een krokodil zit
en mij een krokodil zit
08:09
there is a crocodile,
187
477639
1212
08:10
and I can tell you this man doesn't
slow down for one second.
slow down for one second.
188
478851
2492
en deze man hapert geen seconde.
08:13
He comes straight into the channel.
189
481343
1806
Hij loopt recht het kanaal in.
08:15
He wades in to above his waist.
190
483149
1935
Hij waadt er tot boven zijn middel in.
08:17
He gets to me. He grabs me.
191
485084
1463
Hij komt bij me. Hij grijpt me.
08:18
I'm still in a vulnerable position.
192
486547
1672
Ik ben nog steeds in een kwetsbare positie.
08:20
He picks me and puts me on his shoulder.
193
488219
1725
Hij pakt me en zet me op zijn schouder.
08:21
This is the other thing about Solly,
he's freakishly strong.
he's freakishly strong.
194
489944
2419
Dat is ook iets van Solly:
hij is godsgruwelijk sterk.
hij is godsgruwelijk sterk.
08:24
He turns. He walks me up the bank.
195
492363
2463
Hij draait. Hij draagt me de oever op.
08:26
He lays me down. He pulls his shirt off.
196
494826
2054
Hij legt me neer. Hij trekt zijn shirt uit.
08:28
He wraps it around my leg,
197
496880
1784
Hij wikkelt het rond mijn been,
08:30
picks me up a second time,
198
498664
1291
pakt me nogmaals op,
08:31
walks me to a vehicle,
199
499955
1906
draagt me naar een voertuig
08:33
and he's able to get me to medical attention.
200
501861
3424
en het lukt hem om me
bij medische hulp te krijgen.
bij medische hulp te krijgen.
08:37
And I survive.
201
505285
3223
En ik overleef.
08:40
Now — (Applause)
202
508508
4261
Nu -- (Applaus)
08:44
Now I don't know how many people you know
203
512769
2710
Nu weet ik niet hoeveel mensen jullie kennen
08:47
that go into a deep channel of water
204
515479
2216
die een diep kanaal inlopen
08:49
that they know has a crocodile in it
205
517695
2260
waar ze weten dat een krokodil in zit,
08:51
to come and help you,
206
519955
1343
om je te komen helpen.
08:53
but for Solly, it was as natural as breathing.
207
521298
3444
Maar voor Solly was het
zo natuurlijk als ademhalen.
zo natuurlijk als ademhalen.
08:56
And he is one amazing example
208
524742
2456
En hij is één verbijsterend voorbeeld
08:59
of what I have experienced all over Africa.
209
527198
3445
van wat ik overal in Afrika heb meegemaakt.
09:02
In a more collective society,
210
530643
2131
In een meer collectieve samenleving,
09:04
we realize from the inside
211
532774
2848
realiseren we ons van binnenuit
09:07
that our own well-being is deeply tied
212
535622
3133
dat ons welbevinden diep verbonden is
09:10
to the well-being of others.
213
538755
3238
met het welbevinden van anderen.
09:13
Danger is shared. Pain is shared.
214
541993
3269
Angst is gedeeld. Pijn is gedeeld.
09:17
Joy is shared. Achievement is shared.
215
545262
2925
Vreugde is gedeeld. Prestatie is gedeeld.
09:20
Houses are shared. Food is shared.
216
548187
4530
Huizen zijn gedeeld. Voedsel is gedeeld.
09:24
Ubuntu asks us to open our hearts
217
552717
3196
Ubuntu vraagt ons onze harten te openen
09:27
and to share,
218
555913
1414
en te delen.
09:29
and what Solly taught me that day
219
557327
1952
En wat Solly me die dag leerde,
09:31
is the essence of this value,
220
559279
2003
is de essentie van deze waarde,
09:33
his animated, empathetic action
221
561282
2758
zijn bewogen, empathische actie
09:36
in every moment.
222
564040
2045
in elk moment.
09:38
Now although the root word is about people,
223
566085
3507
En hoewel het grondwoord over mensen gaat --
09:41
I thought that maybe ubuntu was only about people.
224
569592
3374
ik dacht dat ubuntu misschien
alleen over mensen ging...
alleen over mensen ging...
09:44
And then I met this young lady.
225
572966
3274
tot ik deze jongedame ontmoette.
09:48
Her name was Elvis.
226
576240
1694
Haar naam was Elvis.
09:49
In fact, Solly gave her the name Elvis
227
577934
1771
Solly noemde haar Elvis
09:51
because he said she walked like she was doing
228
579705
2857
omdat ze volgens hem liep alsof ze
09:54
the Elvis the pelvis dance.
229
582562
2665
de Elvis-the-pelvis-dans deed.
09:57
She was born with very badly
deformed back legs and pelvis.
deformed back legs and pelvis.
230
585227
4366
Geboren met een vreselijke misvorming
aan haar achterpoten en bekken,
aan haar achterpoten en bekken,
10:01
She arrived at our reserve from a reserve
231
589593
2264
kwam ze in ons reservaat
vanuit een oostelijk gelegen reservaat
op haar trekroute.
op haar trekroute.
10:03
east of us on her migratory route.
232
591857
2056
10:05
When I first saw her,
233
593913
1779
Toen ik haar voor het eerst zag,
10:07
I thought she would be dead in a matter of days.
234
595692
2468
dacht ik dat ze binnen enkele dagen
dood zou zijn.
dood zou zijn.
10:10
And yet, for the next five years
235
598160
2928
En toch kwam ze de volgende vijf jaar
10:13
she returned in the winter months.
236
601088
2530
elke winter terug.
10:15
And we would be so excited to be out in the bush
237
603618
2377
We waren altijd zo enthousiast
als we buiten in de bush waren
als we buiten in de bush waren
10:17
and to come across this unusual track.
238
605995
2396
en dit ongewone spoor tegenkwamen.
10:20
It looked like an inverted bracket,
239
608391
1495
Het zag eruit als een omgedraaid haakje.
10:21
and we would drop whatever
we were doing and we would follow,
we were doing and we would follow,
240
609886
2449
We lieten vallen waar we dan ook
mee bezig waren en volgden het.
mee bezig waren en volgden het.
10:24
and then we would come around the corner,
241
612335
1671
Tot we om de bocht kwamen
10:26
and there she would be with her herd.
242
614006
2086
en haar zagen met haar kudde.
10:28
And that outpouring of emotion
243
616092
2895
Die stroom van emotie
10:30
from people on our safari trucks
244
618987
1714
van mensen op onze safariwagens
10:32
as they saw her, it was this sense of kinship.
245
620701
3242
als ze haar zagen,
was zo'n gevoel van verwantschap.
was zo'n gevoel van verwantschap.
10:35
And it reminded me
246
623943
1485
Het herinnerde me eraan
10:37
that even people who grow up in cities
247
625428
1931
dat zelfs mensen die in steden opgroeien
10:39
feel a natural connection
248
627359
3585
een natuurlijke verbinding voelen
10:42
with the natural world and with animals.
249
630944
2271
met de natuur en met dieren.
10:45
And yet still I remained amazed
that she was surviving.
that she was surviving.
250
633215
3584
En toch bleef ik nog steeds
verbijsterd dat ze overleefde.
verbijsterd dat ze overleefde.
10:48
And then one day we came across
them at this small water hole.
them at this small water hole.
251
636799
2961
Op een dag kwamen we langs ze
bij een kleine drinkplaats.
bij een kleine drinkplaats.
10:51
It was sort of a hollow in the ground.
252
639760
1852
Het was een soort holte in de grond.
10:53
And I watched as the matriarch drank,
253
641612
2454
Ik keek terwijl de matriarch dronk
10:56
and then she turned in that
beautiful slow motion of elephants,
beautiful slow motion of elephants,
254
644066
3274
en toen ze omkeerde in die prachtige,
trage olifantenbeweging,
trage olifantenbeweging,
10:59
looks like the arm in motion,
255
647341
1769
die lijkt op een armbeweging,
11:01
and she began to make her way up the steep bank.
256
649110
3006
en ze de steile oever begon op te klimmen.
11:04
The rest of the herd turned and began to follow.
257
652116
4644
De rest van de kudde keerde om
en begon haar te volgen.
en begon haar te volgen.
11:08
And I watched young Elvis
258
656760
1784
En ik zag hoe jonge Elvis
11:10
begin to psych herself up for the hill.
259
658544
3356
zichzelf begon op te laden
voor de heuvel.
voor de heuvel.
11:13
She got visibly -- ears came forward,
260
661900
3355
Ze werd zichtbaar --
haar oren kwamen naar voren,
haar oren kwamen naar voren,
ze ging er volledig voor
maar halverwege de helling
maar halverwege de helling
11:17
she had a full go of it and halfway up,
261
665255
2149
11:19
her legs gave way, and she fell backwards.
262
667404
2277
begaven haar poten het
en viel ze terug.
en viel ze terug.
11:21
She attempted it a second time,
263
669681
1819
Ze probeerde het een tweede keer,
11:23
and again, halfway up, she fell backwards.
264
671500
3175
en weer, halverwege, viel ze terug.
11:26
And on the third attempt,
265
674675
1857
En bij de derde poging,
11:28
an amazing thing happened.
266
676532
2457
gebeurde er iets verbijsterends.
11:30
Halfway up the bank,
267
678989
1737
Halverwege de steile oever,
11:32
a young teenage elephant came in behind her,
268
680726
3073
kwam een jonge tienerolifant
achter haar
achter haar
11:35
and he propped his trunk underneath her,
269
683799
2203
en duwde zijn slurf onder haar,
11:38
and he began to shovel her up the bank.
270
686002
3337
en begon haar de oever op te stuwen.
11:41
And it occurred to me
271
689339
1388
En het werd me duidelijk
11:42
that the rest of the herd
272
690727
1556
dat de rest van de kudde
11:44
was in fact looking after this young elephant.
273
692283
2675
voor deze jonge olifant zorgde.
11:46
The next day I watched again
274
694958
2524
De volgende dag keek ik weer
11:49
as the matriarch broke a branch
275
697482
2170
en zag de matriarch een tak afbreken
11:51
and she would put it in her mouth,
276
699652
1841
en in haar mond steken
11:53
and then she would break a second one
277
701493
1957
en een tweede tak afbreken
11:55
and drop it on the ground.
278
703450
2707
die ze op de grond liet vallen.
11:58
And a consensus developed between all of us
279
706157
2372
We werden het er allemaal over eens
12:00
who were guiding people in that area
280
708529
1849
met de gidsen uit dat gebied,
12:02
that that herd was in fact moving slower
281
710378
3149
dat die kudde in feite langzamer bewoog
12:05
to accommodate that elephant.
282
713527
4056
om rekening te houden met die olifant.
12:09
What Elvis and the herd taught me
283
717583
2091
Wat Elvis en de kudde me leerden,
12:11
caused me to expand my definition of ubuntu,
284
719674
3324
heeft mijn definitie van ubuntu verbreed.
12:14
and I believe that in the cathedral of the wild,
285
722998
2616
Ik geloof dat we
in de kathedraal van de wildernis,
in de kathedraal van de wildernis,
12:17
we get to see the most beautiful parts of ourselves
286
725614
2211
de beste delen van onszelf weerspiegeld zien.
12:19
reflected back at us.
287
727825
1757
12:21
And it is not only through other people
288
729582
3640
En niet alleen andere mensen
12:25
that we get to experience our humanity
289
733222
2920
kunnen ons onze menselijkheid laten ervaren,
12:28
but through all the creatures that live on this planet.
290
736142
3926
maar alle wezens die op deze planeet leven.
12:32
If Africa has a gift to share,
291
740068
2814
Als Afrika iets te geven heeft,
12:34
it's a gift of a more collective society.
292
742882
3827
dan is het de gift van
een meer collectieve samenleving.
een meer collectieve samenleving.
12:38
And while it's true that ubuntu is an African idea,
293
746709
4248
En hoewel ubuntu een Afrikaans idee is,
12:42
what I see is the essence of that value
294
750957
4411
zie ik de essentie van die waarde
12:47
being invented here.
295
755368
2362
hier uitgevonden worden.
12:49
Thank you.
296
757730
2115
Bedankt.
12:51
(Applause)
297
759845
4853
(Applaus)
13:16
Pat Mitchell: So Boyd,
298
784082
1797
Pat Mitchell: Dus Boyd,
13:17
we know that you knew President Mandela
299
785879
5041
we weten dat je President Mandela kende
13:22
from early childhood
300
790920
1977
van jongs af aan
13:24
and that you heard the news as we all did today,
301
792897
2899
en dat je het nieuws vandaag hoorde,
net als wij allen,
net als wij allen,
13:27
and deeply distraught
302
795796
2440
en diep bedroefd,
13:30
and know the tragic loss that it is to the world.
303
798236
4431
weet welk een tragisch verlies
dat is voor de wereld.
dat is voor de wereld.
13:34
But I just wondered if you wanted
304
802667
2082
Maar ik vroeg me af of je
13:36
to share any additional thoughts,
305
804749
1891
nog andere gedachten wilde delen,
13:38
because we know that you heard that news
306
806655
2074
omdat we weten dat je dat nieuws hoorde
13:40
just before coming in to do this session.
307
808729
3380
net voordat je binnenkwam
om deze sessie te doen.
om deze sessie te doen.
13:44
Boyd Varty: Well thanks, Pat.
308
812109
1696
Boyd Varty: Nou dank je wel, Pat.
13:45
I'm so happy because it was time for him to pass on.
309
813805
3183
Ik ben zo blij omdat het
voor hem tijd was om te gaan.
voor hem tijd was om te gaan.
13:48
He was suffering.
310
816988
1771
Hij leed.
13:50
And so of course there's the mixed emotions.
311
818759
2398
Dus natuurlijk zijn er gemengde gevoelens.
13:53
But I just think of so many occurrences
312
821157
1984
Maar ik herinner me zoveel voorvallen,
13:55
like the time he went on the Oprah show
313
823141
2407
zoals toen hij op de Oprah-show kwam
13:57
and asked her what the show would be about.
314
825548
2856
en haar vroeg waar de show over zou gaan.
14:00
(Laughter)
315
828404
1478
(Gelach)
14:01
And she was like, "Well, it'll be about you."
316
829882
3298
Dus zei ze: "Nou, die gaat over jou."
14:05
I mean, that's just incredible humility.
317
833180
2748
Ik bedoel maar, dat is gewoon
ongelooflijk bescheiden.
ongelooflijk bescheiden.
14:07
(Laughter)
318
835928
3663
(Gelach)
14:11
He was the father of our nation
319
839591
3162
Hij was de vader van ons volk
14:14
and we've got a road to walk in South Africa.
320
842753
6448
en we hebben een weg te gaan in Zuid-Afrika.
14:21
And everything, they used to call it Madiba magic.
321
849201
3410
En alles, ze noemden het Madiba magie.
14:24
You know, he used to go to
a rugby match and we would win.
a rugby match and we would win.
322
852611
2783
Als hij naar een rugbywedstrijd kwam,
wonnen we.
wonnen we.
14:27
Anywhere he went, things went well.
323
855394
3461
Waar hij ook ging, gingen dingen goed.
14:30
But I think that magic will be with us,
324
858855
2381
Maar ik denk dat die magie met ons zal zijn
14:33
and the important thing is that we carry
325
861236
3561
en dat belangrijk is dat we uitdragen
14:36
what he stood for.
326
864797
1525
waar hij voor stond.
14:38
And so that's what I'm going to try and do,
327
866322
3487
Dus dat ga ik proberen te doen
14:41
and that's what people all over
South Africa are trying to do.
South Africa are trying to do.
328
869809
2892
en dat is wat mensen door
heel Zuid-Afrika proberen te doen.
heel Zuid-Afrika proberen te doen.
14:44
PM: And that's what you've done today.
BV: Oh, thank you.
BV: Oh, thank you.
329
872701
2226
PM: En dat is wat je vandaag hebt gedaan.
BV: Oh, bedankt.
BV: Oh, bedankt.
14:46
PM: Thank you.
BV: Thank you. Thanks very much.
BV: Thank you. Thanks very much.
330
874927
3139
PM: Bedankt.
BV: Bedankt. Hartelijk dank.
BV: Bedankt. Hartelijk dank.
14:50
(Applause)
331
878066
4222
(Applaus)
ABOUT THE SPEAKER
Boyd Varty - Environmental and literacy activistIn his native South Africa, Boyd Varty builds wildlife corridors to restore the environment and literacy centers to restore the human spirit.
Why you should listen
Everyone has felt that connection with nature. Through the Good Work Foundation, Boyd Varty is building a movement around it. The fourth-generation custodian of the Londolozi Game Reserve in South Africa calls it a psychology of restoration. “We would like to be pioneers of the age of restoration,” says Varty. “Restoration of land, people and the human spirit."
By providing environmental, English and computer education to the people who live and work in Londolozi, he’s also creating an economically and socially sustainable model for conservation.
Boyd Varty | Speaker | TED.com