TED2002
Frank Gehry: A master architect asks, Now what?
Frank Gehry pyta, "Co dalej?"
Filmed:
Readability: 3.6
1,073,166 views
W bardzo interesującej dyskusji z Richard'em Saul Wurman'em, architekt Frank Gehry przedstawia swoje spojrzenie na potęgę pomyłki, mówi także o swoich budynkach oraz jakże istotnej kwestii "Co dalej?"
Frank Gehry - Architect
A living legend, Frank Gehry has forged his own language of architecture, creating astonishing buildings all over the world, such as the Guggenheim in Bilbao, the Walt Disney Concert Hall in LA, and Manhattan's new IAC building. Full bio
A living legend, Frank Gehry has forged his own language of architecture, creating astonishing buildings all over the world, such as the Guggenheim in Bilbao, the Walt Disney Concert Hall in LA, and Manhattan's new IAC building. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
Frank Gehry: I listened to this scientist this morning.
0
0
2000
Słuchałem naukowców przemawiających dziś rano,
00:14
Dr. Mullis was talking about his experiments,
1
2000
5000
Dr. Mullis mówił o swoich eksperymentach,
00:19
and I realized that I almost became a scientist.
2
7000
3000
doszedłem do wnosku, że sam prawie zostałem naukowcem.
00:22
When I was 14 my parents bought me a chemistry set
3
10000
6000
Kiedy miałem 14 lat, rodzice kupili mi "zestaw małego chemika".
00:29
and I decided to make water.
4
17000
2000
Zdecydowałem się zrobić wodę.
00:31
(Laughter)
5
19000
9000
(śmiech)
00:40
So, I made a hydrogen generator and I made an oxygen generator,
6
28000
5000
Zrobiłem generator wodoru, następnie generator tlenu.
00:45
and I had the two pipes leading into a beaker
7
33000
2000
Poprowadziłem dwie rurki do zlewki,
00:47
and I threw a match in.
8
35000
2000
następnie wrzuciłem zapałkę.
00:49
(Laughter)
9
37000
2000
(śmiech)
00:51
And the glass -- luckily I turned around --
10
39000
3000
Szkło... na szczęście stałem wtedy odwrócony.
00:54
I had it all in my back
11
42000
2000
Całe szkło miałem wbite w plecy.
00:56
and I was about 15 feet away.
12
44000
3000
A zlewka stała jakieś 5 metrów ode mnie.
00:59
The wall was covered with ...
13
47000
2000
Ściana pokryła się --
01:01
I had an explosion.
14
49000
2000
Spowodowałem eksplozję.
01:03
Richard Saul Wurman: Really?
15
51000
1000
Richard Saul Wurman: Naprawdę?
01:04
FG: People on the street came and knocked on the door
16
52000
1000
Ludzie przychodzili z ulicy i pukali w drzwi,
01:05
to see if I was okay.
17
53000
2000
żeby zobaczyć czy wszystko jest OK.
01:07
RSW: ... huh. (Laughter)
18
55000
7000
(śmiech)
01:14
I'd like to start
19
62000
2000
RW: Zacznijmy od początku - --
01:16
this session again.
20
64000
3000
po prostu jeszcze raz.
01:19
The gentleman to my left is the very famous, perhaps overly famous,
21
67000
5000
Dżentelmen po mojej lewej to prawdopodobnie nad wyraz znany,
01:24
Frank Gehry.
22
72000
2000
Frank Gehry.
01:26
(Laughter)
23
74000
1000
(śmiech)
01:27
(Applause)
24
75000
1000
(aplauz)
01:28
And Frank, you've come to a place in your life, which is astonishing.
25
76000
4000
Frank, dotarłeś do zdumiewającego punktu w swoim życiu.
01:32
I mean it is astonishing for an artist, for an architect,
26
80000
5000
Mam na myśli zdumiewającego dla artysty -- architekta --
01:37
to become actually an icon and a legend in their own time.
27
85000
2000
punkt, w którym stajesz się ikoną, czy też legendą własnych czasów.
01:39
I mean you have become, whether you can giggle at it
28
87000
3000
Mam na myśli "stałeś", jakkolwiek możesz się z tego śmiać
01:42
because it's a funny ... you know, it's a strange thought,
29
90000
3000
ponieważ jest to zagadkowe -- wiecie, to poruszająca myśl.
01:45
but your building is an icon --
30
93000
2000
Twój budynek stał się ikoną.
01:47
you can draw a little picture of that building, it can be used in ads --
31
95000
3000
Twój mały obrazek tego budynku, może być wykorzystany w reklamówkach.
01:50
and you've had not rock star status, but celebrity status
32
98000
5000
I masz -- może nie status gwiazdy rock'a, ale status osoby publicznej
01:55
in doing what you wanted to do for most of your life.
33
103000
5000
w dziedzinie, którą chciałeś uprawiać przez większość swojego życia.
02:00
And I know the road was extremely difficult.
34
108000
4000
Wiem, że droga do tego była niebywale trudna.
02:05
And it didn't seem, at least, that your sell outs,
35
113000
4000
I zawsze trzymałeś się swoich ideałów,
02:09
whatever they were, were very big.
36
117000
4000
a odstępstwa od nich były niewielkie.
02:13
You kept moving ahead in a life where you're dependent
37
121000
6000
Całe życie jesteś zależny od
02:19
on working for somebody.
38
127000
2000
pracy dla kogoś.
02:22
But that's an interesting thing for a creative person.
39
130000
3000
Ale to jest właśnie w kreatywnej osobie interesujące.
02:25
A lot of us work for people;
40
133000
2000
Wielu z nas pracuje dla ludzi.
02:27
we're in the hands of other people.
41
135000
2000
Wielu z nas jest zależnych od innych ludzi.
02:29
And that's one of the great dilemmas -- we're in a creativity session --
42
137000
4000
Jest to wielki problem -- jesteśmy w części kreatywnej --
02:33
it's one of the great dilemmas in creativity:
43
141000
2000
jest to jeden z wielkich dylematów kreatywności.
02:35
how to do work that's big enough and not sell out.
44
143000
4000
Jak zarobić spore pieniądze i nie dać się sprzedać.
02:39
And you've achieved that
45
147000
2000
I ty to osiągnąłeś.
02:41
and that makes your win doubly big, triply big.
46
149000
4000
To sprawia, że jesteś podwójnie -- potrójnie wygrany.
02:46
It's not quite a question but you can comment on it.
47
154000
1000
To nie jest pytanie, ale możesz to skomentować.
02:47
It's a big issue.
48
155000
2000
To spory temat.
02:50
FG: Well, I've always just ...
49
158000
2000
FG: To dlatego że,
02:52
I've never really gone out looking for work.
50
160000
5000
nigdy nie szukałem pracy.
02:57
I always waited for it to sort of hit me on the head.
51
165000
3000
Zawsze czekałem, aż sama się nadarzy okazja.
03:00
And when I started out,
52
168000
3000
I kiedy zaczynałem,
03:03
I thought that architecture was a service business
53
171000
3000
myślałem że architektura jest rodzajem usługi,
03:06
and that you had to please the clients and stuff.
54
174000
3000
że muszę służyć klientom i ludziom.
03:09
And I realized when I'd come into the meetings
55
177000
4000
I kiedy chodziłem na spotkania, zdawałem sobie sprawę,
03:13
with these corrugated metal and chain link stuff,
56
181000
5000
że z blachą falistą i siatką drucianą,
03:18
and people would just look at me
57
186000
3000
ludzie patrzyli na mnie,
03:21
like I'd just landed from Mars.
58
189000
2000
jakbym przyleciał z Marsa.
03:23
But I couldn't do anything else.
59
191000
3000
Nie mogłem jednak zrobić niczego innego,
03:26
That was my response to the people in the time.
60
194000
3000
To była moja odpowiedź na ludzi i czas.
03:29
And actually, it was responding to clients that I had
61
197000
4000
I właściwie, to była odpowiedź na klientów, których miałem
03:33
who didn't have very much money, so they couldn't afford very much.
62
201000
3000
którzy nie mieli wiele środków, więc nie mogli sobie na nic więcej pozwolić.
03:36
I think it was circumstantial.
63
204000
2000
Myślę, że to było główne ograniczenie.
03:38
Until I got to my house, where the client was my wife.
64
206000
5000
Do czasu kiedy trafiłem do swojego domu, a klientem została żona.
03:43
We bought this tiny little bungalow in Santa Monica
65
211000
3000
Kupiliśmy ten mały, malusieńki bungalow w Santa Monica
03:46
and for like 50 grand I built a house around it.
66
214000
3000
do wieku prawie 60 lat budowałem wokół niego dom.
03:49
And a few people got excited about it.
67
217000
4000
Kilku ludziom naprawdę się spodobał.
03:53
I was visiting with an artist, Michael Heizer,
68
221000
3000
Odwiedziłem pewnego artystę, Michael'a Heizer,
03:56
out in the desert near Las Vegas somewhere.
69
224000
3000
na pustyni przy Las Vegas.
03:59
He's building this huge concrete place.
70
227000
3000
Buduje wielki betonowy dom.
04:02
And it was late in the evening. We'd had a lot to drink.
71
230000
3000
Było dość późno po południu, a my mieliśmy sporo drinków za sobą.
04:05
We were standing out in the desert all alone and,
72
233000
3000
Staliśmy sami na pustyni, kiedy on powiedział --
04:08
thinking about my house, he said,
73
236000
2000
myśląc o moim domu -- powiedział,
04:10
"Did it ever occur to you if you built stuff more permanent,
74
238000
5000
"Czy kiedykolwiek zdarzyło Ci się wybudować coś bardziej trwałego?
04:15
somewhere in 2000 years somebody's going to like it?"
75
243000
4000
komuś za 2000 lat może się on spodobać"
04:20
(Laughter)
76
248000
4000
(śmiech)
04:24
So, I thought, "Yeah, that's probably a good idea."
77
252000
5000
Pomyślałem, że to całkiem niezła idea.
04:29
Luckily I started to get some clients that had a little more money,
78
257000
4000
Na szczęście zacząłem miewać bardziej zamożnych klientów,
04:33
so the stuff was a little more permanent.
79
261000
3000
więc i budynki stawały się bardziej solidne.
04:36
But I just found out the world ain't going to last that long,
80
264000
3000
Ale doszedłem do wniosku, że świat nie będzie tak długo trwał.
04:39
this guy was telling us the other day.
81
267000
2000
Ten facet mówił nam o innych czasach.
04:41
So where do we go now?
82
269000
3000
Więc gdzie teraz podążamy?
04:44
Back to -- everything's so temporary.
83
272000
2000
Z powrotem -- do tymczasowości.
04:46
I don't see it the way you characterized it.
84
274000
5000
Nie widzę tego w sposób jaki to opisałeś.
04:52
For me, every day is a new thing.
85
280000
4000
Dla mnie każdy dzień jest nowością.
04:56
I approach each project with a new insecurity,
86
284000
5000
Przystępuję do projektu z takim samym podejściem,
05:01
almost like the first project I ever did,
87
289000
2000
jakby to był mój pierwszy budynek.
05:03
and I get the sweats,
88
291000
4000
Sporo się przy tym namęczę.
05:07
I go in and start working, I'm not sure where I'm going --
89
295000
2000
Zaczynam pracować, i nie jestem do końca pewny gdzie idę.
05:09
if I knew where I was going, I wouldn't do it.
90
297000
3000
Gdybym wiedział, nie robiłbym tego.
05:12
When I can predict or plan it, I don't do it.
91
300000
3000
Kiedy coś jest do przewidzenia, nie robię tego.
05:15
I discard it.
92
303000
2000
Odrzucam to.
05:17
So I approach it with the same trepidation.
93
305000
3000
Zaczynam za każdym razem z taką samą obawą.
05:20
Obviously, over time I have a lot more confidence
94
308000
5000
Oczywiście, z czasem, jestem coraz bardziej pewny
05:25
that it's going to be OK.
95
313000
2000
tego, że idę w dobrym kierunku.
05:28
I do run a kind of a business --
96
316000
3000
Mam sporą firmę.
05:31
I've got 120 people
97
319000
2000
Zatrudniam 120 ludzi.
05:33
and you've got to pay them,
98
321000
2000
I muszę im płacić.
05:35
so there's a lot of responsibility involved --
99
323000
2000
Więc mam sporą odpowiedzialność.
05:37
but the actual work on the project is with,
100
325000
4000
Praca nad nowym projektem, jest jednak
05:41
I think, a healthy insecurity.
101
329000
2000
obarczona zdrową niepewnością.
05:43
And like the playwright said the other day -- I could relate to him:
102
331000
7000
I jak powiedział kiedyś dramaturg -- odniosę się do niego --
05:50
you're not sure.
103
338000
2000
nie jesteś pewien.
05:52
When Bilbao was finished and I looked at it,
104
340000
4000
Kiedy muzeum w Bilbao zostało skończone i spojrzałem na nie
05:56
I saw all the mistakes, I saw ...
105
344000
2000
Zobaczyłem wszystkie błędy.
05:58
They weren't mistakes;
106
346000
2000
Oczywiście nie są to zwykłe błędy,
06:00
I saw everything that I would have changed
107
348000
2000
ale rzeczy, które mógłbym jeszcze poprawić.
06:02
and I was embarrassed by it.
108
350000
3000
Byłem tym wręcz zawstydzony.
06:05
I felt an embarrassment -- "How could I have done that?
109
353000
3000
Jak mogłem coś takiego zrobić?
06:08
How could I have made shapes like that or done stuff like that?"
110
356000
4000
Jak mogłem narysować te kształty w taki sposób?
06:12
It's taken several years to now look at it detached and say --
111
360000
6000
Kilka lat później patrzę na to z większym dystansem,
06:18
as you walk around the corner and a piece of it works with the road
112
366000
5000
chodząc dookoła zacząłem dostrzegać jak budynek "działa" z miejscem
06:23
and the street, and it appears to have a relationship --
113
371000
4000
oraz drogą, i wygląda na to że współgra z tym wszystkim.
06:27
that I started to like it.
114
375000
2000
W tym momencie zacząłem go lubić.
06:29
RSW: What's the status of the New York project?
115
377000
3000
RW: Na jakim etapie jest projekt Nowego Jorku?
06:32
FG: I don't really know.
116
380000
2000
FG: Naprawdę nie wiem.
06:34
Tom Krens came to me with Bilbao and explained it all to me,
117
382000
4000
Tom Krens przyszedł do mnie z Bilbao i wytłumaczył mi wszystko.
06:38
and I thought he was nuts.
118
386000
2000
Myślałem że jest szalony,
06:40
I didn't think he knew what he was doing,
119
388000
2000
i nie wiedziałem czy on wie co on robi.
06:42
and he pulled it off.
120
390000
2000
Ale udało mu się.
06:44
So, I think he's Icarus and Phoenix all in one guy.
121
392000
4000
Myślę, że jest Ikarem i Feniksem w jednym.
06:48
(Laughter)
122
396000
2000
(śmiech)
06:50
He gets up there and then he ... comes back up.
123
398000
4000
Raz na wozie raz pod wozem.
06:57
They're still talking about it.
124
405000
2000
Nadal o tym rozmawiają.
06:59
September 11 generated some interest
125
407000
6000
11 września spowodował rozmowy
07:05
in moving it over to Ground Zero,
126
413000
4000
na temat wybudowania drugiego Bilbao w Ground Zero
07:09
and I'm totally against that.
127
417000
3000
Jestem temu totalnie przeciwny.
07:14
I just feel uncomfortable talking about or building anything on Ground Zero
128
422000
8000
Czuję się niekomfortowo rozmawiając o zbudowaniu czegokolwiek w Ground Zero,
07:22
I think for a long time.
129
430000
2000
myślę że jeszcze przez długi czas.
07:26
RSW: The picture on the screen,
130
434000
2000
RW: Zdjęcie na ekranie,
07:28
is that Disney?
131
436000
2000
czy to Disney?
07:30
FG: Yeah.
132
438000
1000
FG: Tak.
07:31
RSW: How much further along is it than that,
133
439000
2000
RW: Jak bardzo posunęła się względem tego budowa,
07:33
and when will that be finished?
134
441000
1000
i kiedy ma być skończony?
07:34
FG: That will be finished in 2003 -- September, October --
135
442000
6000
FG: Będzie skończony w 2003 -- wrześniu, październiku.
07:41
and I'm hoping Kyu, and Herbie, and Yo-Yo and all those guys
136
449000
7000
Mam nadzieję, że Kyu, Herbie i Yo Yo i wszyscy Ci ludzie
07:48
come play with us at that place.
137
456000
3000
przyjdą się zabawić tam z nami.
07:52
Luckily, today most of the people I'm working with are people I really like.
138
460000
3000
Na szczęście, większość ludzi z którymi teraz pracuję, to ludzie których naprawdę lubię.
07:56
Richard Koshalek is probably one of the main reasons
139
464000
3000
Richard Koshalek jest prawdopodobnie odpowiedzialny
07:59
that Disney Hall came to me.
140
467000
3000
za to że Disney Hall w ogóle trafiło do mnie.
08:02
He's been a cheerleader for quite a long time.
141
470000
3000
Był naszym fanem przez długi czas.
08:05
There aren't many people around that are really involved
142
473000
4000
Nie ma wielu ludzi naprawdę rozeznanych w architekturze,
08:09
with architecture as clients.
143
477000
2000
którzy są naszymi klientami.
08:11
If you think about the world,
144
479000
4000
Kiedy pomyślimy o świecie,
08:15
and even just in this audience,
145
483000
2000
nawet o tej widowni,
08:17
most of us are involved with buildings.
146
485000
6000
to większość z nas jest zainteresowana budynkami.
08:23
Nothing that you would call architecture, right?
147
491000
3000
Nic co można by nazwać architekturą, prawda?
08:26
And so to find one, a guy like that,
148
494000
4000
Więc kiedy znajdziesz kogoś takiego,
08:31
you hang on to him.
149
499000
2000
trzymasz się go mocno, prawda?
08:33
He's become the head of Art Center,
150
501000
3000
Został dyrektorem Centrum Sztuki,
08:36
and there's a building by Craig Ellwood there.
151
504000
4000
jest tam budynek Craig'a Elwood'a.
08:40
I knew Craig and respected him.
152
508000
4000
Znałem Craig'a i szanowałem go bardzo.
08:44
They want to add to it
153
512000
2000
Chciano dobudować coś do niego.
08:46
and it's hard to add to a building like that --
154
514000
1000
Bardzo trudno dobudować się do takiego budynku.
08:47
it's a beautiful, minimalist, black steel building --
155
515000
4000
To piękny, minimalistyczny, pokryty czarną stalą budynek,
08:51
and Richard wants to add a library and more student stuff
156
519000
9000
a Richard chce dobudować bibliotekę i więcej miejsca dla studentów.
09:01
and it's a lot of acreage.
157
529000
2000
To spora powierzchnia.
09:03
I convinced him to let me bring in another architect
158
531000
4000
Przekonałem go, żeby wybudował to inny architekt
09:07
from Portugal: Alvaro Siza.
159
535000
3000
z Portugalii, Alvaro Siza.
09:10
RSW: Why did you want that?
160
538000
2000
RW: Dlaczego tak postanowiłeś?
09:12
FG: I knew you'd ask that question.
161
540000
2000
FG: Wiedziałem, że o to zapytasz.
09:15
It was intuitive.
162
543000
2000
To było intuicyjne.
09:18
(Laughter)
163
546000
3000
(śmiech)
09:21
Alvaro Siza grew up and lived in Portugal
164
549000
6000
FG: Alvaro Siza dorastał i żył w Portugalii,
09:27
and is probably considered the Portuguese main guy in architecture.
165
555000
5000
i jest tam prawdopodobnie najbardziej znanym architektem.
09:32
I visited with him a few years ago
166
560000
3000
Odwiedziłem go kilka lat temu
09:35
and he showed me his early work,
167
563000
2000
i pokazywał mi swoje wczesne prace.
09:37
and his early work had a resemblance to my early work.
168
565000
5000
I jego początki mają wspólny mianownik z moimi.
09:44
When I came out of college,
169
572000
3000
Kiedy skończyłem koledż,
09:47
I started to try to do things contextually in Southern California,
170
575000
4000
zacząłem próbować projektowania w kontekście Południowej Kalifornii.
09:51
and you got into the logic of Spanish colonial tile roofs
171
579000
6000
I tutaj dostrzegamy hiszpańskie dachy pokryte dachówką,
09:57
and things like that.
172
585000
2000
i podobne rzeczy.
09:59
I tried to understand that language as a beginning,
173
587000
5000
Początkowo starałem się zrozumieć ten język,
10:04
as a place to jump off,
174
592000
2000
jako odskocznię do dalszego projektowania.
10:06
and there was so much of it being done by spec builders
175
594000
5000
Tak dużo było tam pracy budowlańców,
10:11
and it was trivialized so much that it wasn't ...
176
599000
4000
i była tak bardzo strywializowana --
10:15
I just stopped.
177
603000
2000
Po prostu przestałem.
10:17
I mean, Charlie Moore did a bunch of it,
178
605000
2000
Charlie Moore projektował tam dużo,
10:19
but it didn't feel good to me.
179
607000
4000
ale nie bardzo mi się to podobało.
10:23
Siza, on the other hand, continued in Portugal
180
611000
3000
Z drugiej strony Siza, pracujący w Portugalii,
10:26
where the real stuff was
181
614000
3000
gdzie architektura była autentyczna,
10:29
and evolved a modern language that relates to that historic language.
182
617000
8000
i ewoluowała w kierunku nowoczesności, ale nadal pozostaje w relacji z historycznym językiem.
10:37
And I always felt that he should come to Southern California
183
625000
6000
Zawsze sądziłem, że powinien przyjechać do Południowej Kaliforni
10:43
and do a building.
184
631000
1000
i coś wybudować.
10:44
I tried to get him a couple of jobs and they didn't pan out.
185
632000
4000
Kilkukrotnie podsuwałem mu kilka zleceń, ale żadne nie wypaliło.
10:49
I like the idea of collaboration with people like that
186
637000
7000
Spodobała mi się idea współpracy z ludźmi na takich zasadach,
10:56
because it pushes you.
187
644000
4000
ponieważ to pcha Cię do przodu.
11:04
I've done it with Claes Oldenburg and with Richard Serra,
188
652000
4000
Pracowałem tak z Claes'em Oldenburg'iem i Richard'em Serra,
11:09
who doesn't think architecture is art.
189
657000
3000
którzy nie uważają żeby architektura była sztuką.
11:12
Did you see that thing?
190
660000
2000
Widziałeś to?
11:15
RSW: No. What did he say?
191
663000
2000
RW: Co on powiedział?
11:17
FG: He calls architecture "plumbing."
192
665000
2000
FG: On nazywa architekturę "plombowaniem."
11:19
(Laughter)
193
667000
3000
(śmiech)
11:22
FG: Anyway, the Siza thing.
194
670000
3000
FG: W każdym razie, sprawa Sizy.
11:26
It's a richer experience.
195
674000
2000
To bogatsze doświadczenie.
11:28
It must be like that for Kyu doing things with musicians --
196
676000
3000
Jest porównywalne z tym co Kyu robi z muzykami.
11:31
it's similar to that I would imagine --
197
679000
2000
Wyobrażam sobie, że jest to podobne.
11:33
where you ... huh?
198
681000
2000
A wy?
11:35
Audience: Liquid architecture.
199
683000
2000
Widownia: Płynna architektura.
11:37
FG: Liquid architecture.
200
685000
2000
FG: Płynna architektura.
11:39
(Laughter)
201
687000
1000
(śmiech)
11:40
Where you ... It's like jazz: you improvise, you work together,
202
688000
4000
To jest jak jazz -- improwizujesz, pracujesz wspólnie,
11:44
you play off each other, you make something,
203
692000
6000
pomagamy sobie wzajemnie, coś robisz,
11:50
they make something.
204
698000
2000
oni coś robią.
11:52
And I think
205
700000
3000
I myślę, że jest to sposób --
11:55
for me, it's a way of trying to understand the city
206
703000
4000
dla mnie, jest to próba zrozumienia miasta,
11:59
and what might happen in the city.
207
707000
2000
i tego co może się w nim stać.
12:01
RSW: Is it going to be near the current campus?
208
709000
3000
RW: To będzie stało koło kampusu?
12:04
Or is it going to be down near ...
209
712000
2000
Czy będzie przy--
12:06
FG: No, it's near the current campus.
210
714000
2000
FG: Nie, to będzie koło kampusu.
12:08
Anyway, he's that kind of patron.
211
716000
2000
Jakkolwiek, jest rodzajem patrona.
12:10
It's not his money, of course.
212
718000
2000
Nie chodzi o jego pieniądze, oczywiście.
12:12
(Laughter)
213
720000
3000
(śmiech)
12:15
RSW: What's his schedule on that?
214
723000
2000
RW: Kiedy zacznie to budować?
12:17
FG: I don't know.
215
725000
1000
FG: Nie wiem.
12:18
What's the schedule, Richard?
216
726000
2000
Jak wygląda plan Richard?
12:20
Richard Koshalek: [Unclear] starts from 2004.
217
728000
2000
Richard: Zaczynają w 2004.
12:22
FG: 2004.
218
730000
2000
FG: 2004.
12:25
You can come to the opening. I'll invite you.
219
733000
2000
Możesz przyjść na otwarcie. Zaproszę Cię.
12:27
No, but the issue of city building in democracy is interesting
220
735000
8000
Temat budowania w demokratycznym mieście jest ciekawy
12:35
because it creates chaos, right?
221
743000
3000
ponieważ wprowadza chaos, prawda?
12:38
Everybody doing their thing makes a very chaotic environment,
222
746000
4000
Każdy robiąc swoje powoduje powstanie chaosu,
12:42
and if you can figure out how to work off each other --
223
750000
5000
i kiedy zrozumiesz jak każdy pracuje --
12:47
if you can get a bunch of people
224
755000
5000
Mam na myśli -- jeśli zgromadzisz paru ludzi,
12:52
who respect each other's work and play off each other,
225
760000
4000
którzy nawzajem szanują swoją pracę i współgrają,
12:56
you might be able to create models for
226
764000
2000
jesteś w stanie zrobić model
12:58
how to build sections of the city without resorting to the one architect.
227
766000
8000
sekcji miasta nie uciekając do idei jednego architekta,
13:06
Like the Rockefeller Center model,
228
774000
2000
jak np. model Rockefeller'a,
13:08
which is kind of from another era.
229
776000
3000
który jest jakby z innej ery.
13:11
RSW: I found the most remarkable thing.
230
779000
3000
RW: Niezwykłym dla mnie doświadczeniem było...
13:14
My preconception of Bilbao was this wonderful building,
231
782000
5000
Wyobrażałem sobie Bilbao jako wspaniały budynek,
13:19
you go inside and there'd be extraordinary spaces.
232
787000
2000
że wejdę do środka i zobaczę te niezwykłe przestrzenie.
13:21
I'd seen drawings you had presented here at TED.
233
789000
3000
Widziałem rysunki prezentowane przez Ciebie tutaj, w TED.
13:24
The surprise of Bilbao was in its context to the city.
234
792000
5000
Niespodziewane było odniesienie do miasta.
13:29
That was the surprise of going across the river,
235
797000
2000
To było niespodziewane jadąc wzdłuż rzeki,
13:31
of going on the highway around it,
236
799000
2000
jadąc drogą dookoła,
13:33
of walking down the street and finding it.
237
801000
3000
idąc drogą i znajdując go.
13:36
That was the real surprise of Bilbao.
238
804000
3000
To była prawdziwa niespodzianka w Bilbao.
13:39
FG: But you know, Richard,
239
807000
1000
FG: Wiesz, Richard,
13:40
most architects when they present their work --
240
808000
2000
większość architektów kiedy prezentuje swoją pracę --
13:42
most of the people we know,
241
810000
1000
większość ludzi, których znamy,
13:43
you get up and you talk about your work,
242
811000
3000
mówiąc o swojej pracy,
13:46
and it's almost like you tell everybody you're a good guy
243
814000
7000
mówią tak jakby mówili wszystkim że są dobrymi facetami
13:53
by saying, "Look, I'm worried about the context,
244
821000
5000
przez to że mówią, "Spójrz, przejmuję się kontekstem,
13:58
I'm worried about the city,
245
826000
2000
przejmuję się miastem,
14:00
I'm worried about my client,
246
828000
3000
przejmuję się klientem,
14:03
I worry about budget, that I'm on time."
247
831000
2000
martwię się o budżet, i żebym zdążył na czas."
14:05
Blah, blah, blah and all that stuff.
248
833000
2000
Bla, bla, bla itd.
14:07
And it's like cleansing yourself so that you can ...
249
835000
4000
I jest to oczyszczanie siebie --
14:11
by saying all that, it means your work is good somehow.
250
839000
7000
mówiąc tak, mówisz że twoja praca jest dobra w jakiś sposób.
14:18
And I think everybody --
251
846000
3000
I myślę, że każdy --
14:21
I mean that should be a matter of fact, like gravity.
252
849000
3000
Myślę, że to powinno być jak z grawitacją.
14:24
You're not going to defy gravity.
253
852000
3000
Nie będziesz przecież jej zmieniał.
14:27
You've got to work with the building department.
254
855000
2000
Musisz pracować z Wydziałem Budownictwa.
14:29
If you don't meet the budgets, you're not going to get much work.
255
857000
4000
Jeśli przekroczysz budżet, nie będziesz miał wiele zleceń.
14:35
If it leaks --
256
863000
2000
Jeśli przecieka --
14:37
Bilbao did not leak.
257
865000
2000
Bilbao nie przecieka.
14:40
I was so proud.
258
868000
3000
Byłem bardzo dumny.
14:43
(Laughter)
259
871000
2000
(śmiech)
14:45
The MIT project -- they were interviewing me for MIT
260
873000
3000
Projekt MIT -- przepytywali mnie co do MIT,
14:48
and they sent their facilities people to Bilbao.
261
876000
3000
przysłali swoich specjalistów do Bilbao.
14:51
I met them in Bilbao.
262
879000
2000
Poznałem ich tam.
14:53
They came for three days.
263
881000
2000
Przyjechali na trzy dni.
14:55
RSW: This is the computer building?
264
883000
2000
RW: To jest budynek komputerowy?
14:57
FG: Yeah, the computer building.
265
885000
1000
FG: Tak, komputerowy.
14:58
They were there three days and it rained every day
266
886000
2000
Byli tam trzy dni i trzy dni padało.
15:00
and they kept walking around --
267
888000
2000
I chodzili w kółko.
15:02
I noticed they were looking under things
268
890000
2000
Zauważyłem, że szukają
15:04
and looking for things,
269
892000
2000
wszędzie.
15:06
and they wanted to know where the buckets were hidden, you know?
270
894000
4000
I chcieli wiedzieć wiedzieć gdzie są wiadra pochowane, wiesz?
15:10
People put buckets out ...
271
898000
2000
Ludzie wystawili wiadra na zewnątrz.
15:13
I was clean. There wasn't a bloody leak in the place,
272
901000
2000
Było czysto! Nie było ani jednego przecieku.
15:15
it was just fantastic.
273
903000
2000
To było fantastyczne.
15:17
But you've got to --
274
905000
2000
Ale musisz wiedzieć --
15:19
yeah, well up until then every building leaked, so this ...
275
907000
4000
Tak, do tej pory każdy budynek przeciekał, więc to --
15:23
(Laughter)
276
911000
5000
(śmiech)
15:28
RSW: Frank had a sort of ...
277
916000
2000
RW: Frank miał coś --
15:30
FG: Ask Miriam!
278
918000
1000
FG: Zapytaj Miriam!
15:31
RW: ... sort of had a fame. His fame was built on that in L.A. for a while.
279
919000
5000
RW: -- coś na kształt sławy -- jego sława była wykreowana w L.A. przez jakiś czas.
15:36
(Laughter)
280
924000
3000
(śmiech)
15:39
FG: You've all heard the Frank Lloyd Wright story,
281
927000
3000
FG: Wszyscy słyszeliście historię Frank'a Lloyd'a Wright'a,
15:42
when the woman called and said,
282
930000
2000
kiedy jakaś pani do niego zadzwoniła i powiedziała:
15:44
"Mr. Wright, I'm sitting on the couch
283
932000
5000
"Panie Wright, siedzę na kanapie,
15:49
and the water's pouring in on my head."
284
937000
2000
i mi woda kapie na głowę."
15:51
And he said, "Madam, move your chair."
285
939000
2000
A on powiedział: "Madam, proszę przesunąć kanapę."
15:53
(Laughter)
286
941000
4000
(śmiech)
15:57
So, some years later I was doing a building,
287
945000
4000
Więc parę lat później projektowałem dom,
16:01
a little house on the beach for Norton Simon,
288
949000
2000
mały dom na plaży dla Norton'a Simon'a.
16:03
and his secretary, who was kind of a hell on wheels type lady,
289
951000
4000
Jego sekretarka, która była dość ciętą kobietą,
16:07
called me and said,
290
955000
2000
zadzwoniła i powiedziała mi,
16:10
"Mr. Simon's sitting at his desk
291
958000
3000
"Pan Simon siedzi przy biurku
16:13
and the water's coming in on his head."
292
961000
2000
i mu na głowę kapie woda."
16:15
And I told her the Frank Lloyd Wright story.
293
963000
2000
Powiedziałem więc jej historię Wright'a.
16:17
RSW: Didn't get a laugh.
294
965000
2000
RW: Nie zaśmiała się.
16:19
FG: No. Not now either.
295
967000
2000
FG: Nie, do teraz nie.
16:21
(Laughter)
296
969000
5000
(śmiech)
16:28
But my point is that ... and I call it the "then what?"
297
976000
4000
Dążę jednak do pytania, nazywam je "Co dalej?"
16:32
OK, you solved all the problems,
298
980000
2000
OK, rozwiązałeś wszystkie problemy.
16:34
you did all the stuff, you made nice,
299
982000
3000
Zrobiłeś wszystko co mogłeś.
16:37
you loved your clients,
300
985000
2000
Pokochałeś klientów.
16:39
you loved the city,
301
987000
2000
Pokochałeś miasto.
16:41
you're a good guy, you're a good person ...
302
989000
2000
Jesteś dobry -- jesteś dobrą osobą.
16:43
and then what?
303
991000
2000
I co dalej?
16:45
What do you bring to it?
304
993000
2000
Co wnosisz?
16:47
And I think that's what I've always been interested in,
305
995000
4000
I myślę, że zawsze byłem zainteresowany tym
16:51
is that -- which is a personal kind of expression.
306
999000
7000
co nazywamy osobistą ekspresją.
17:03
Bilbao, I think, shows that you can have
307
1011000
4000
Bilbao, myślę, pokazuje co możesz zdziałać
17:07
that kind of personal expression
308
1015000
2000
działając ekspresyjnie,
17:09
and still touch all the bases that are necessary
309
1017000
4000
ale nadal spełniać niezbędne wymagania
17:13
of fitting into the city.
310
1021000
2000
wpasowania się w miasto.
17:15
That's what reminded me of it.
311
1023000
2000
To mi właśnie przypomniało.
17:20
And I think that's the issue, you know;
312
1028000
2000
To jest to, wiesz?
17:22
it's the "then what" that most clients who hire architects --
313
1030000
4000
Większość klientów zatrudniając architekta,
17:26
most clients aren't hiring architects for that.
314
1034000
5000
nie zatrudnia go dlatego.
17:31
They're hiring them to get it done, get it on budget,
315
1039000
4000
Zatrudniają go po to żeby coś było skończone, mieściło się w budżecie.
17:35
be polite,
316
1043000
3000
Wiesz -- bądź grzeczny.
17:38
and they're missing out on the real value of an architect.
317
1046000
11000
I mijają się z prawdziwą wartością architekta.
17:50
RSW: At a certain point a number of years ago, people --
318
1058000
2000
RW: Na pewno kiedyś ludzie --
17:52
when Michael Graves was a fashion, before teapots ...
319
1060000
7000
kiedy Michael Graves był modny, przed imbrykami --
18:00
FG: I did a teapot and nobody bought it.
320
1068000
2000
FG: Zaprojektowałem imbryk i nikt go nie kupił.
18:02
(Laughter)
321
1070000
2000
(śmiech)
18:04
RSW: Did it leak?
322
1072000
2000
RW: Przeciekał?
18:06
FG: No.
323
1074000
1000
FG:Nie.
18:07
(Laughter)
324
1075000
6000
(śmiech)
18:13
RSW: ... people wanted a Michael Graves building.
325
1081000
6000
RW: Ludzie chcieli widzieć budynki Michael'a Graves'a
18:21
Is that a curse, that people want a Bilbao building?
326
1089000
3000
Czy to przekleństwo, że ludzie chcą mieć kolejne Bilbao?
18:26
FG: Yeah.
327
1094000
3000
FG: Tak. Miałem telefony.
18:30
Since Bilbao opened, which is now four, five years,
328
1098000
4000
Od kiedy Bilbao zostało otwarte -- jakieś cztery czy pięć lat temu --
18:34
both Krens and I have been called
329
1102000
4000
oboje z Krens'em mieliśmy telefony
18:39
with at least 100 opportunities --
330
1107000
4000
przynajmniej sto potencjalnych zleceń.
18:43
China, Brazil, other parts of Spain --
331
1111000
7000
Chiny, Brazylia, inne części Hiszpanii.
18:50
to come in and do the Bilbao effect.
332
1118000
3000
Po to żeby przyjechać i powtórzyć efekt Bilbao.
18:53
And I've met with some of these people.
333
1121000
3000
Spotykałem się z niektórymi z nich.
18:56
Usually I say no right away,
334
1124000
2000
Normalnie, mówiłem od razu nie,
18:58
but some of them come with pedigree
335
1126000
3000
ale niektórzy z nich przyszli z powołaniem,
19:01
and they sound well-intentioned
336
1129000
3000
i wydawali się mieć dobre intencje.
19:04
and they get you for at least one or two meetings.
337
1132000
5000
I zabierali mnie na minimum jedno czy dwa spotkania.
19:10
In one case, I flew all the way to Malaga with a team
338
1138000
5000
W jednym przypadku poleciałem z zespołem na Malagę,
19:15
because the thing was signed with seals and various
339
1143000
6000
ponieważ list był zapieczętowany --
19:21
very official seals from the city,
340
1149000
6000
wiesz -- bardzo oficjalne pieczęcie miasta.
19:27
and that they wanted me to come and do a building in their port.
341
1155000
4000
I chcieli żeby przyjechał i wybudował coś w ich porcie.
19:31
I asked them what kind of building it was.
342
1159000
2000
I spytałem ich jakie jest przeznaczenie budynku.
19:33
"When you get here we'll explain it." Blah, blah, blah.
343
1161000
3000
"Kiedy pan przyjedzie wszystko wytłumaczymy -- bla, bla, bla,"
19:36
So four of us went.
344
1164000
3000
Więc pojechaliśmy w czwórkę.
19:39
And they took us -- they put us up in a great hotel
345
1167000
5000
Odebrali nas -- zarezerwowali nam piękny hotel,
19:44
and we were looking over the bay,
346
1172000
3000
i patrzyliśmy na zatokę.
19:47
and then they took us in a boat out in the water
347
1175000
3000
Później popłynęliśmy łódką,
19:50
and showed us all these sights in the harbor.
348
1178000
3000
żeby zobaczyć widoki na zatokę.
19:53
Each one was more beautiful than the other.
349
1181000
5000
Każdy był piękniejszy niż poprzedni.
19:59
And then we were going to have lunch with the mayor
350
1187000
4000
Później mieliśmy zjeść lunch z burmistrzem,
20:03
and we were going to have dinner with
351
1191000
2000
i mieliśmy zjeść kolację z
20:05
the most important people in Malaga.
352
1193000
4000
najważniejszym człowiekiem w Maladze.
20:09
Just before going to lunch with the mayor,
353
1197000
3000
I tuż przed pójściem na lunch,
20:13
we went to the harbor commissioner.
354
1201000
2000
poszliśmy do zarządcy portu.
20:15
It was a table as long as this carpet
355
1203000
3000
Był tam stół długi jak ten dywan
20:18
and the harbor commissioner was here,
356
1206000
2000
i był tam zarządca,
20:20
and I was here, and my guys.
357
1208000
2000
byliśmy tam my.
20:22
We sat down, and we had a drink of water
358
1210000
3000
Usiedliśmy, napiliśmy się wody,
20:25
and everybody was quiet.
359
1213000
2000
i wszyscy siedzieli cicho.
20:27
And the guy looked at me and said,
360
1215000
2000
Facet na mnie spojrzał i powiedział,
20:29
"Now what can I do for you, Mr. Gehry?"
361
1217000
3000
"Co mogę dla pana zrobić, panie Gehry?"
20:32
(Laughter)
362
1220000
4000
(śmiech)
20:36
RSW: Oh, my God.
363
1224000
2000
RW: O mój Boże.
20:38
FG: So, I got up.
364
1226000
2000
FG: Więc wstałem.
20:40
I said to my team,
365
1228000
2000
Powiedziałem mojemu zespołowi,
20:42
"Let's get out of here."
366
1230000
2000
"Chodźmy stąd."
20:44
We stood up, we walked out.
367
1232000
1000
Wstaliśmy, następnie wyszliśmy.
20:45
They followed -- the guy that dragged us there followed us and he said,
368
1233000
3000
Szli za nami -- facet, który to wszystko zorganizował powiedział:
20:48
"You mean you're not going to have lunch with the mayor?"
369
1236000
2000
"Nie macie zamiaru zjeść lunch'u z burmistrzem?"
20:50
I said, "Nope."
370
1238000
2000
Powiedziałem "Nie."
20:52
"You're not going to have dinner at all?"
371
1240000
2000
"Nie zjecie nawet kolacji?"
20:54
They just brought us there to hustle this group,
372
1242000
4000
Sprowadzili nas tam po to żeby zrobić zamieszanie --
20:58
you know, to create a project.
373
1246000
2000
wiesz, żeby zrobić projekt.
21:00
And we get a lot of that.
374
1248000
2000
Mamy tego sporo.
21:05
Luckily, I'm old enough that
375
1253000
3000
Na szczęście, jestem dość stary,
21:08
I can complain I can't travel.
376
1256000
3000
mogę narzekać, że nie mogę za dużo podróżować.
21:11
(Laughter)
377
1259000
2000
(śmiech)
21:13
I don't have my own plane yet.
378
1261000
3000
Nie mam jeszcze własnego samolotu.
21:18
RSW: Well, I'm going to wind this up and wind up the meeting
379
1266000
3000
RW: Cóż, muszę ci przerwać, i zakończyć spotkanie,
21:21
because it's been very long.
380
1269000
2000
ponieważ trwa już bardzo długo.
21:23
But let me just say a couple words.
381
1271000
2000
Powiem jednak jeszcze pare słów.
21:25
FG: Can I say something?
382
1273000
2000
FG: Mogę o coś spytać?
21:28
Are you going to talk about me or you?
383
1276000
3000
Będziesz mówił o mnie czy o sobie?
21:31
(Laughter)
384
1279000
3000
(śmiech)
21:34
(Applause)
385
1282000
3000
(aplauz)
21:37
RSW: Once a shit, always a shit!
386
1285000
3000
RW: Jak już się psuje, to na całego!
21:42
FG: Because I want to get a standing ovation like everybody, so ...
387
1290000
3000
FG: Bo chcę mieć owacje na stojąca, jak każdy przede mną, więc --
21:45
RSW: You're going to get one! You're going to get one!
388
1293000
2000
RW: Dostaniesz, spokojnie!
21:47
(Laughter)
389
1295000
1000
(śmiech)
21:48
I'm going to make it for you!
390
1296000
2000
RW: Sam nawet wstanę dla Ciebie!
21:50
FG: No, no. Wait a minute!
391
1298000
1000
FG: Nie, nie. Czekaj chwilę!
21:51
(Applause)
392
1299000
2000
(aplauz)
ABOUT THE SPEAKER
Frank Gehry - ArchitectA living legend, Frank Gehry has forged his own language of architecture, creating astonishing buildings all over the world, such as the Guggenheim in Bilbao, the Walt Disney Concert Hall in LA, and Manhattan's new IAC building.
Why you should listen
Frank Gehry is one of the world's most influential architects. His designs for the likes of the Guggenheim Museum in Bilbao and the Walt Disney Concert Hall in LA are bold statements that have imposed a new aesthetic of architecture on the world at large, enlivening streetscapes and creating new destinations. Gehry has extended his vision beyond brick-and-mortar too, collaborating with artists such as Claes Oldenberg and Richard Serra, and designing watches, teapots and a line of jewelry for Tiffany & Co.
Now in his 80s, Gehry refuses to slow down or compromise his fierce vision: He and his team at Gehry Partners are working on a $4 billion development of the Atlantic Yards in Brooklyn, and a spectacular Guggenheim museum in Abu Dhabi, United Arab Emirates, which interprets local architecture traditions into a language all his own. Incorporating local architectural motifs without simply paying lip service to Middle Eastern culture, the building bears all the hallmarks of a classic Gehry design.
Frank Gehry | Speaker | TED.com