TEDSalon London Spring 2012
Pam Warhurst: How we can eat our landscapes
Pam Warhurst: Jak zjeść krajobraz
Filmed:
Readability: 3.9
1,361,728 views
Co można zrobić z gruntami nieużytkowmi? Obsadzić roślinnością i warzywami, oczywiście. Z entuzjazmem i humorem, Pam Warhurst opowiada jak wraz z rosnącą grupą wolontariuszy udało się jej przekształcić tereny nieużytkowe w publiczne ogródki warzywne zmieniając tym samym status jedzenia w społeczności.
Pam Warhurst - Cofounder, Incredible Edible
Pam Warhurst cofounded Incredible Edible, an initiative in Todmorden, England dedicated to growing food locally by planting on unused land throughout the community. Full bio
Pam Warhurst cofounded Incredible Edible, an initiative in Todmorden, England dedicated to growing food locally by planting on unused land throughout the community. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
The will to live life differently can start
0
586
2838
Chęć życia inaczej może mieć swój początek
00:19
in some of the most unusual places.
1
3424
3446
w najdziwniejszych miejscach.
00:22
This is where I come from, Todmorden.
2
6870
1946
Pochodzę z Todmorden,
00:24
It's a market town in the north of England,
3
8816
2020
miasteczka na północy Anglii.
00:26
15,000 people, between Leeds and Manchester,
4
10836
2671
Ma 15 tys mieszkańców,
leży pomiędzy Leeds a Manchesterem.
leży pomiędzy Leeds a Manchesterem.
00:29
fairly normal market town.
5
13507
2073
Zwyczajne miasteczko.
00:31
It used to look like this,
6
15580
2170
Kiedyś wyglądało tak,
00:33
and now it's more like this,
7
17750
2748
a teraz wygląda tak.
00:36
with fruit and veg and herbs sprouting up all over the place.
8
20498
3725
Wszędzie owoce, warzywa i zioła.
00:40
We call it propaganda gardening. (Laughter)
9
24223
4717
Nazywamy to ogrodnictwem propagandowym. (Śmiech)
00:44
Corner row railway, station car park,
10
28940
3015
Zakątek przy stacji kolejowej, parking,
00:47
front of a health center, people's front gardens,
11
31955
3752
wejście do ośrodka zdrowia, ogródki przydomowe,
00:51
and even in front of the police station. (Laughter)
12
35707
3537
a nawet wejście na komisariat. (Śmiech)
00:55
We've got edible canal towpaths,
13
39244
2990
Na ścieżkach holowniczych rosną owoce i warzywa,
00:58
and we've got sprouting cemeteries.
14
42234
2166
a na cmentarzach kwitną kwiaty.
01:00
The soil is extremely good. (Laughter)
15
44400
6501
Ziemia jest niezwykle żyzna. (Śmiech)
01:06
We've even invented a new form of tourism.
16
50901
2243
Wymyśliliśmy nawet nową formę turystyki.
01:09
It's called vegetable tourism, and believe it or not,
17
53144
3607
Turystykę warzywną, i wierzcie lub nie,
01:12
people come from all over the world to poke around in our raised beds,
18
56751
3924
ale ludzie
przyjeżdżają do naszych rabatek z całego świata,
przyjeżdżają do naszych rabatek z całego świata,
01:16
even when there's not much growing. (Laughter)
19
60675
2984
nawet wtedy, kiedy wiele nie rośnie. (Śmiech)
01:19
But it starts a conversation. (Laughter)
20
63659
3630
To początek dyskusji. (Śmiech)
01:23
And, you know, we're not doing it because we're bored. (Laughter)
21
67289
4008
Nie robimy tego z nudów, (Śmiech)
01:27
We're doing it because we want to start a revolution.
22
71297
4817
ale dlatego, że chcemy zapoczątkować rewolucję.
01:32
We tried to answer this simple question:
23
76114
1318
Postawiliśmy pytanie:
01:33
Can you find a unifying language that cuts across age
24
77432
2890
Czy istnieje język, który bez względu na wiek,
01:36
and income and culture that will help people themselves
25
80322
4217
zarobki czy kulturę pomoże ludziom
01:40
find a new way of living,
26
84539
1661
odnaleźć nową drogę życia,
01:42
see spaces around them differently,
27
86200
2125
spojrzeć na świat i jego zasoby
01:44
think about the resources they use differently,
28
88325
2603
w inny sposób
01:46
interact differently?
29
90928
1993
i współdziałać inaczej?
01:48
Can we find that language?
30
92921
2369
Czy jest taki język?
01:51
And then, can we replicate those actions?
31
95290
3967
Czy takie działania można powielić?
01:55
And the answer would appear to be yes,
32
99257
2758
Wygląda na to, że odpowiedź brzmi tak.
01:57
and the language would appear to be food.
33
102015
3403
Tym językiem wydaje się być jedzenie.
02:01
So, three and a half years ago, a few of us
34
105418
2019
Trzy i pół roku temu,
02:03
sat around a kitchen table and
35
107437
1619
zebraliśmy się razem
02:04
we just invented the whole thing. (Laughter)
36
109056
3368
i to wymyśliliśmy. (Śmiech)
02:08
(Applause)
37
112424
3237
(Brawa)
02:11
We came up with a really simple game plan that we put to a public meeting.
38
115661
2591
Stworzyliśmy prosty plan działania.
02:14
We did not consult. We did not write a report.
39
118252
2313
Bez konsultacji, bez raportu.
02:16
Enough of all that. (Laughter)
40
120565
2575
Nie potrzebowaliśmy tego. (Śmiech)
02:19
And we said to that public meeting in Todmorden,
41
123140
3018
Na spotkaniu w Todmorden powiedzieliśmy:
02:22
look, let's imagine that our town
42
126158
2946
wyobraźmy sobie, że działalność miasta
02:25
is focused around three plates:
43
129104
1756
łączy trzy płaszczyzny:
02:26
a community plate, the way we live our everyday lives;
44
130860
2224
społeczną, to jak żyjemy;
02:28
a learning plate, what we teach our kids in school
45
133084
3048
edukacyjną, to czego uczymy w szkole
02:32
and what new skills we share amongst ourselves;
46
136132
2761
i jakimi umiejętnościami się dzielimy;
02:34
and business, what we do with the pound in our pocket
47
138893
3119
oraz przedsiębiorczą, to co robimy z pieniędzmi,
02:37
and which businesses we choose to support.
48
142012
1821
które przedsięwzięcia wspieramy.
02:39
Now, let's imagine those plates agitated
49
143833
2807
Wyobrażmy sobie, że poruszamy je
02:42
with community actions around food.
50
146640
2640
ruchem społecznym skoncentrowanym na jedzeniu.
02:45
If we start one of those community plates spinning,
51
149280
2241
Takie poruszenie jest wspaniałe,
02:47
that's really great, that really starts to empower people,
52
151521
3384
naprawdę umacnia ludzi.
02:50
but if we can then spin that community plate
53
154905
2087
Jeżeli da się uaktywnić płaszczyznę społeczną,
02:52
with the learning plate, and then spin it with the business plate,
54
156992
2896
płaszczyzną nauczania i dodać przedsiebiorczość,
02:55
we've got a real show there, we've got some action theater.
55
159888
3736
to mamy naprawdę niezłe widowisko.
02:59
We're starting to build resilience ourselves.
56
163624
3345
Zaczynamy proces regeneracji.
03:02
We're starting to reinvent community ourselves,
57
166969
3391
Zaczynamy przekształcać społeczność.
03:06
and we've done it all without a flipping strategy document.
58
170360
3467
Do tego bez żadnej specjalnej strategii.
03:09
(Applause)
59
173827
5311
(Brawa)
03:15
And here's the thing as well.
60
179138
2792
A co więcej,
03:17
We've not asked anybody's permission to do this,
61
181930
2416
nie prosiliśmy nikogo o pozwolenie,
03:20
we're just doing it. (Laughter)
62
184346
2293
po prostu to zrobiliśmy. (Śmiech)
03:22
And we are certainly not waiting for that check
63
186639
1761
Nie czekaliśmy
03:24
to drop through the letterbox before we start,
64
188400
2738
na zastrzyk gotówki.
03:27
and most importantly of all, we are not daunted
65
191138
2332
Nie zniechęcaliśmy się
03:29
by the sophisticated arguments that say,
66
193470
1852
komentarzami typu:
03:31
"These small actions are meaningless in the face of tomorrow's problems,"
67
195322
3896
"W obliczu problemów dnia jutrzejszego takie małe przedsięwzięcia są bez znaczenia".
03:35
because I have seen the power of small actions,
68
199218
3668
Wiem jaką siłę mają małe przedsięwzięcia
03:38
and it is awesome.
69
202886
2071
i jakie są wspaniałe.
03:40
So, back to the public meeting. (Laughter)
70
204957
3113
Ale wróćmy do spotkania. (Śmiech)
03:43
We put that proposition to the meeting, two seconds,
71
208070
2889
Kiedy ogłosiliśmy decyzję
03:46
and then the room exploded.
72
210959
1708
sala eksplodowała.
03:48
I have never, ever experienced anything like that in my life.
73
212667
3888
Nigdy wcześniej czegoś takiego nie widziałam.
03:52
And it's been the same in every single room, in every town
74
216555
3382
Wszędzie, gdzie dzieliliśmy się tym pomysłem,
03:55
that we've ever told our story.
75
219937
1555
było tak samo.
03:57
People are ready and respond to the story of food.
76
221492
4344
Temat jedzenia trafia do ludzi.
04:01
They want positive actions they can engage in,
77
225836
2257
Chcą zmian, w które mogą się zaangażować.
04:03
and in their bones, they know it's time
78
228093
2599
Intuicja mówi im,
04:06
to take personal responsibility
79
230692
1889
że czas wziąć odpowiedzialność za siebie
04:08
and invest in more kindness to each other
80
232581
2571
i zacząć dbać zarówno o siebie samych
04:11
and to the environment.
81
235152
2923
jak i o środowisko.
04:13
And since we had that meeting three and a half years ago,
82
238075
3314
Po spotkaniu trzy i pół roku temu
04:17
it's been a heck of a roller coaster.
83
241389
3250
wszystko stanęło na głowie.
04:20
We started with a seed swap, really simple stuff,
84
244639
2896
Zaczęliśmy od wymiany nasion.
04:23
and then we took an area of land, a strip on the side
85
247535
2249
Potem znaleźliśmy pas ziemi
04:25
of our main road, which was a dog toilet, basically,
86
249784
2502
tuż przy głównej drodze - służył za psią toaletę -
04:28
and we turned it into a really lovely herb garden.
87
252286
3354
i zamieniliśmy go w ogródek ziołowy.
04:31
We took the corner of the car park in the station
88
255640
2286
Na rogu parkingu przy stacji kolejowej
04:33
that you saw, and we made vegetable beds
89
257926
1735
stworzyliśmy skrzynki z warzywami,
04:35
for everybody to share and pick from themselves.
90
259661
3524
z których każdy mógł zabrać coś dla siebie.
04:39
We went to the doctors. We've just had
91
263185
1309
Zwróciliśmy się do lekarzy,
04:40
a 6-million-pound health center built in Todmorden,
92
264494
2905
ze zbudowanego za 6 milionów funtów ośrodka zdrowia.
04:43
and for some reason that I cannot comprehend,
93
267399
2688
Z niezrozumiałego dla mnie powodu,
04:45
it has been surrounded by prickly plants. (Laughter)
94
270087
3793
posadzono wokół niego kaktusy. (Śmiech)
04:49
So we went to the doctors, said, "Would you mind us taking them up?"
95
273880
3089
Spytaliśmy lekarzy: "Czy możemy je stąd zabrać?"
04:52
They said, "Absolutely fine, provided you get planning permission
96
276969
2354
Odpowiedzieli: "Oczywiście, przynieście zezwolenie
04:55
and you do it in Latin and you do it in triplicate,"
97
279323
1922
po łacinie, w trzech egzemplarzach".
04:57
so we did — (Laughter) — and now there are fruit trees
98
281245
2790
Zrobiliśmy to. (Śmiech)
Teraz wokół gabinetów
Teraz wokół gabinetów
04:59
and bushes and herbs and vegetables
99
284035
3295
rosną drzewa owocowe,
05:03
around that doctor's surgery.
100
287330
3230
krzewy, zioła i warzywa.
05:06
And there's been lots of other examples, like the corn
101
290560
2276
W innych miejscach,
05:08
that was in front of the police station,
102
292836
1856
np. przy komisariacie rośnie kukurydza,
05:10
and the old people's home that we've planted it with food
103
294692
1817
a wokół domu spokojnej starości
05:12
that they can pick and grow.
104
296509
1972
rośliny, które można uprawiać i jeść.
05:14
But it isn't just about growing,
105
298481
1710
Ale nie chodzi tylko o uprawę
05:16
because we all are part of this jigsaw.
106
300191
2545
wszyscy jesteśmy elementami tej układanki.
05:18
It's about taking those artistic people in your community
107
302736
2874
Osoby artystycznie uzdolnione
05:21
and doing some fabulous designs in those raised beds
108
305610
2233
tworzą w skrzynkach niezwykłe kompozycje,
05:23
to explain to people what's growing there,
109
307843
2071
by pokazać ludziom co w nich rośnie.
05:25
because there's so many people that don't really recognize
110
309914
2216
Wiele osób nie potrafi rozpoznać
05:28
a vegetable unless it's in a bit of plastic
111
312130
1888
warzywa bez plastikowego opakowania
05:29
with a bit of an instruction packet on the top. (Laughter)
112
314018
2072
i bez instrukcji. (Śmiech)
05:31
So we have some people who designed these things,
113
316090
2896
Są osoby, które się tym zajmują:
05:34
"If it looks like this, please don't pick it, but if it looks like this,
114
318986
2017
"Jeśli wygląda tak - nie zrywaj, a jeśli tak,
05:36
help yourself."
115
321003
1977
to się nie krępuj".
05:38
This is about sharing and investing in kindness.
116
322980
2869
Chodzi o dzielenie się i inwestowanie w dobroć.
05:41
And for those people that don't want to do either
117
325849
1857
Kto nie chce tego robić
05:43
of those things, maybe they can cook,
118
327706
1999
może gotować.
05:45
so we pick them seasonally and then we go on the street,
119
329705
2873
Ochotników zyskujemy co sezon,
05:48
or in the pub, or in the church,
120
332578
2233
z ulic, pubów, kościołów,
05:50
or wherever people are living their lives.
121
334811
1632
zewsząd.
05:52
This is about us going to the people and saying,
122
336443
2542
Wychodzimy do ludzi i mówimy:
05:54
"We are all part of the local food jigsaw,
123
338985
2409
"Jesteśmy elementami jedzeniowej układanki,
05:57
we are all part of a solution."
124
341394
2655
jesteśmy też jej rozwiązaniem."
05:59
And then, because we know we've got vegetable tourists
125
344049
2216
Turystów, którzy nas odwiedzają
06:02
and we love them to bits and they're absolutely fantastic,
126
346265
2708
kochamy do szaleństwa.
06:04
we thought, what could we do to give them an even better experience?
127
348973
2576
Chcieliśmy zapewnić im więcej atrackcji.
06:07
So we invented, without asking, of course,
128
351549
2404
Wymyśliliśmy, oczywiście bez pytania
06:09
the Incredible Edible Green Route.
129
353953
2106
"Idealny jadalny zielony szlak".
06:11
And this is a route of exhibition gardens,
130
356059
2725
To szlak ogródków wystawowych,
06:14
and edible towpaths, and bee-friendly sites, and the story
131
358784
4711
ścieżek z jadalną roślinnością i przyjaznych pszczołom.
06:19
of pollinators, and it's a route that we designed
132
363495
2868
Zaprojektowaliśmy go tak,
06:22
that takes people through the whole of our town,
133
366363
2606
by prowadził przez całe miasto,
06:24
past our cafes and our small shops, through our market,
134
368969
3219
wzdłuż kawiarni, sklepików i rynku,
06:28
not just to and fro from the supermarket,
135
372188
3413
a nie tylko do supermarketu.
06:31
and we're hoping that, in changing people's footfall
136
375601
2298
Zmieniając trasę mamy nadzieję
06:33
around our town, we're also changing their behavior.
137
377899
2855
zmienić też zachowanie ludzi.
06:36
And then there's the second plate, the learning plate.
138
380754
3720
Działamy też na płaszczyźnie edukacyjnej.
06:40
Well, we're in partnership with a high school.
139
384474
1580
Współpracujemy ze szkołą.
06:41
We've created a company. We are designing and building
140
386054
3073
Stworzyliśmy firmę.
06:45
an aquaponics unit in some land that was spare
141
389127
2048
Budujemy zbiornik akwaponiczny
06:47
at the back of the high school, like you do,
142
391175
1907
na tyłach szkoły.
06:48
and now we're going to be growing fish and vegetables
143
393082
2193
Chcemy założyć hodowlę ryb i uprawę warzyw
06:51
in an orchard with bees,
144
395275
2549
w sadzie pełnym pszczół.
06:53
and the kids are helping us build that,
145
397824
2258
Pomagają nam w tym dzieciaki.
06:55
and the kids are on the board, and because the community
146
400082
2813
Współpracę ze szkołą
06:58
was really keen on working with the high school,
147
402895
1532
przyjęto z entuzjazmem,
07:00
the high school is now teaching agriculture,
148
404427
3368
więc w szkole zaczęto uczyć rolnictwa.
07:03
and because it's teaching agriculture, we started to think,
149
407795
3116
Zastanawialiśmy się, jak dzieci,
07:06
how could we then get those kids that never had a qualification
150
410911
2783
które nigdy się tym nie zajmowały,
07:09
before in their lives but are really excited about growing,
151
413694
2551
ale chcą zająć się hodowlą,
07:12
how can we give them some more experience?
152
416245
1704
mają zdobyć doświadczenie.
07:13
So we got some land that was donated
153
417949
1959
Dostaliśmy kawałek ziemi
07:15
by a local garden center.
154
419908
1258
od centrum ogrodniczego.
07:17
It was really quite muddy, but in a truly incredible way,
155
421166
3334
Dość błotniste miejsce, ale jakimś cudem,
07:20
totally voluntary-led, we have turned that
156
424500
2610
z pomocą wolontariuszy, udało się je przekształcić
07:23
into a market garden training center,
157
427110
2197
w gospodarstwo warzywno-szkoleniowe.
07:25
and that is polytunnels and raised beds
158
429307
2964
Tunele foliowe, skrzynki na uprawy,
07:28
and all the things you need to get the soil under your fingers
159
432271
2704
wszystko co pobrudzi ręce
07:30
and think maybe there's a job in this for me in the future.
160
434975
2321
i sprowokuje do zastanowienia,
czy to nie tym powinieneś się zajmować.
czy to nie tym powinieneś się zajmować.
07:33
And because we were doing that, some local academics said,
161
437296
2208
Pracownicy naukowi powiedzieli:
07:35
"You know, we could help design
162
439504
1332
"Stworzymy dla was,
07:36
a commercial horticulture course for you.
163
440836
1772
kurs ogrodnictwa handlowego.
07:38
There's not one that we know of."
164
442608
1395
Jeszcze tu takiego nie ma."
07:39
So they're doing that, and we're going to launch it later this year,
165
444003
2644
Kurs zacznie się jeszcze tego roku.
07:42
and it's all an experiment, and it's all voluntary.
166
446647
2585
Wszystko to jest eksperymentalne i dobrowolne.
07:45
And then there's the third plate,
167
449232
1619
Działamy także na trzeciej płaszczyźnie.
07:46
because if you walk through an edible landscape,
168
450851
1818
Przechadzając się po terenie z jadalną roślinnością,
07:48
and if you're learning new skills, and if you start to get
169
452669
2595
nabywajac nowe umiejętności,
07:51
interested in what's growing seasonally,
170
455264
2048
zaczynając interesować sezonowymi roślinami
07:53
you might just want to spend more of your own money
171
457312
1912
można wspomóc finansowo miejscowych producentów.
07:55
in support of local producers,
172
459224
2080
Nie tylko producentów warzyw
07:57
not just veg, but meat and cheese and beer
173
461304
1752
ale także mięsa, sera, piwa,
07:58
and whatever else it might be.
174
463056
2079
i wszystkiego innego.
08:01
But then, we're just a community group, you know.
175
465135
2737
Jesteśmy tylko grupą społeczną.
08:03
We're just all volunteers. What could we actually do?
176
467872
1958
Woluntariuszami. Co możemy zrobić?
08:05
So we did some really simple things.
177
469830
1750
Skupiliśmy się na prostych rzeczach.
08:07
We fundraised, we got some blackboards,
178
471580
1787
Zebraliśmy fundusze, kupiliśmy tablice reklamowe
08:09
we put "Incredible Edible" on the top,
179
473367
1170
z napisem: "Idealne jadalne".
08:10
we gave it every market trader that was selling locally,
180
474537
2176
daliśmy je każdemu straganiarzowi
08:12
and they scribbled on what they were selling in any one week.
181
476713
2927
by napisał, co w danym tygodniu sprzedaje,
08:15
Really popular. People congregated around it.
182
479640
2456
Ludzie tłoczyli się przed tymi tablicami.
08:17
Sales were up.
183
482096
1648
Sprzedaż wzrosła.
08:19
And then, we had a chat with the farmers, and we said,
184
483744
2996
Rolnikom powiedzieliśmy, że podchodzimy do tego
08:22
"We're really serious about this,"
185
486740
977
naprawdę poważnie.
08:23
but they didn't actually believe us, so we thought,
186
487717
2418
Chyba nam nie uwierzyli.
08:26
okay, what should we do? I know. If we can create
187
490135
2625
Postanowiliśmy zorganizować kampanię
08:28
a campaign around one product and show them
188
492760
2574
skupioną wokół jednego produktu
08:31
there is local loyalty to that product,
189
495334
2043
by przekonać ich,
że jesteśmy w stosunku do niego lojalni.
że jesteśmy w stosunku do niego lojalni.
08:33
maybe they'll change their mind and see we're serious.
190
497377
2343
by przekonać ich,
że jesteśmy w stosunku do niego lojalni.
że jesteśmy w stosunku do niego lojalni.
08:35
So we launched a campaign -- because it just amuses me --
191
499720
2991
Kampania ruszyła pod nazwą:
08:38
called Every Egg Matters. (Laughter)
192
502711
2073
"Jaja dla każdego". (Śmiech)
08:40
And what we did was we put people on our egg map.
193
504784
3621
Stworzyliśmy jajeczną mapę i oznaczyliśmy na niej ludzi.
08:44
It's a stylized map of Togmorden.
194
508405
2151
Przypominała mapę Togmorden.
08:46
Anybody that's selling their excess eggs
195
510556
1639
Każdy, kto sprzedawał jaja sąsiadom,
08:48
at the garden gate, perfectly legally, to their neighbors,
196
512195
2538
został na niej oznaczony.
08:50
we've stuck on there. We started with four,
197
514733
2417
Zaczęliśmy od czterech oznaczeń,
08:53
and we've now got 64 on, and the result of that was
198
517150
2274
teraz mamy ich 64.
08:55
that people were then going into shops
199
519424
1500
Ludzie zaczęli w sklepach
08:56
asking for a local Todmorden egg, and the result of that
200
520924
2681
pytać o jajka z Todmorden
08:59
was, some farmers upped the amount of flocks they got
201
523605
2289
Rolnicy zwiększyli liczbę posiadanych kur,
09:01
of free range birds, and then they went on to meat birds,
202
525894
2109
a potem drobiu przeznaczonego do uboju.
09:03
and although these are really, really small steps,
203
528003
2581
Są to bardzo małe przedsięwzięcia,
09:06
that increasing local economic confidence
204
530584
4689
ale widać, że wzmacnianie wiary w lokalną gospodarkę
09:11
is starting to play out in a number of ways,
205
535273
2577
zaczyna przynosić rezultaty.
09:13
and we now have farmers doing cheese
206
537850
1302
Rolnicy zaczęli wyrabiać ser,
09:15
and they've upped their flocks and rare breed pigs,
207
539152
1789
zwiększyli ilość drobiu i rzadkich gatunków świń,
09:16
they're doing pasties and pies and things
208
540941
1408
zaczęli wytwarzać pasztety i rzeczy,
09:18
that they would have never done before.
209
542349
2373
których przedtem nie mogliby robić.
09:20
We've got increasing market stalls selling local food,
210
544722
2621
Jest coraz więcej straganów z miejscowym jedzeniem,
09:23
and in a survey that local students did for us, 49 percent
211
547343
4214
a według sondażu przeprowadzonego przez studentów,
09:27
of all food traders in that town said that their bottom line
212
551557
2953
49% producentów jest zdania,
09:30
had increased because of what we were actually doing.
213
554510
2406
że dzięki temu zwiększyły się ich dochody.
09:32
And we're just volunteers and it's only an experiment.
214
556916
3090
Tylko wolontariusze, tylko eksperyment.
09:35
(Laughter)
215
560006
1404
(Śmiech)
09:37
Now, none of this is rocket science.
216
561410
2410
Nie jest to skomplikowane,
09:39
It certainly is not clever, and it's not original.
217
563820
2879
zmyślne ani oryginalne.
09:42
But it is joined up, and it is inclusive.
218
566699
3807
Ale jednoczące.
09:46
This is not a movement for those people
219
570506
2123
Nie jest to ruch dla ludzi,
09:48
that are going to sort themselves out anyway.
220
572629
1922
którzy i tak sobie poradzą.
09:50
This is a movement for everyone.
221
574551
1334
To ruch dla każdego.
09:53
We have a motto: If you eat, you're in. (Laughter)
222
577447
3866
Nasze motto brzmi: Jesz to należysz. (Śmiech)
09:57
(Applause)
223
581313
1915
(Brawa)
10:03
Across age, across income, across culture.
224
587402
5077
Niezależnie od wieku, zarobków czy kultury.
10:08
It's been really quite a roller coaster experience,
225
592479
3607
To niesamowite doświadczenie.
10:11
but going back to that first question that we asked,
226
596086
548
ale wracając do naszego pierwszego pytania,
10:14
is it replicable? Yeah. It most certainly is replicable.
227
598559
3259
czy można to powielić? Zdecydowanie można.
10:17
More than 30 towns in England now are spinning
228
601818
2814
Już ponad 30 miast w Anglii jest zaangażowanych
10:20
the Incredible Edible plate.
229
604632
2128
w ten ruch.
10:22
Whichever way they want to do it, of their own volition,
230
606760
3495
Z własnej woli
10:26
they're trying to make their own lives differently,
231
610255
2694
próbują zmienić swoje życie.
10:28
and worldwide, we've got communities across America
232
612949
2748
Zaangażowane są także społeczności w Ameryce,
10:31
and Japan -- it's incredible, isn't it? I mean,
233
615697
1744
Japonii - to niesamowite.
10:33
America and Japan and New Zealand.
234
617441
2515
Ameryka, Japonia i Nowa Zelandia.
10:35
People after the earthquake in New Zealand visited us
235
619956
2524
Po trzęsieniu ziemi w Nowej Zelandii ludzie przyjeżdżali do nas
10:38
in order to incorporate some of this public spiritedness
236
622480
3051
przejąć trochę obywatelskiego ducha
10:41
around local growing into the heart of Christchurch.
237
625531
4652
i zaszczepić go w mieszkańcach Christchurch.
10:46
And none of this takes more money
238
630183
2847
Nie potrzeba ani pieniędzy
10:48
and none of this demands a bureaucracy,
239
633030
3127
ani biurokracji,
10:52
but it does demand that you think things differently
240
636157
2863
tylko zmiana w sposobie myślenia,
10:54
and you are prepared to bend budgets and work programs
241
639020
3697
naginanie budżetu i wprowadzanie w życie programów,
10:58
in order to create that supportive framework
242
642717
2128
które stwarzają warunki
11:00
that communities can bounce off.
243
644845
2714
pozwalające na wybicie się społecznościom.
11:03
And there's some great ideas already in our patch.
244
647559
2916
Mamy nowe wspaniałe pomysły.
11:06
Our local authority has decided to make everywhere
245
650475
2784
Miejscowe władze podjęły decyzję,
11:09
Incredible Edible, and in support of that
246
653259
2662
by ten ruch rozszerzyć na inne tereny.
11:11
have decided to do two things.
247
655921
1485
Postanowiono stworzyć
11:13
First, they're going to create an asset register of spare land
248
657406
3109
rejestr gruntów nieużytkowych,
do którego każda społeczność
do którego każda społeczność
11:16
that they've got, put it in a food bank so that communities
249
660515
2231
będzie miała dostęp.
11:18
can use that wherever they live,
250
662746
1736
niezależnie od terenu jaki zajmuje.
11:20
and they're going to underpin that with a license.
251
664482
2177
Będzie to prawnie zagwarantowane.
11:22
And then they've said to every single one of their workforce,
252
666659
2381
Poproszono wszystkich pracowników
11:24
if you can, help those communities grow,
253
669040
2497
aby pomagali społecznościom rozwijać się
11:27
and help them to maintain their spaces.
254
671537
2113
i utrzymywać swoje tereny.
11:29
Suddenly, we're seeing actions on the ground
255
673650
2039
Widać, że coś zaczyna się dziać,
11:31
from local government. We're seeing this mainstreamed.
256
675689
2280
że to bardzo ważne.
11:33
We are responding creatively at last to what Rio demanded
257
677969
4425
Chcemy sprostać wyzwaniom postawionym w Rio,
11:38
of us, and there's lots more you could do.
258
682394
2179
a można zrobić jeszcze więcej.
11:40
I mean, just to list a few. One, please stop putting
259
684573
2360
Nie obsadzajmy budynkó użyteczności publicznej
11:42
prickly plants around public buildings. It's a waste of space.
260
686933
3368
kolczastymi roślinami. Szkoda miejsca.
11:46
(Laughter) Secondly, please create -- please, please create
261
690301
3402
(Śmiech) Twórzmy tereny z jadalną roślinnością,
11:49
edible landscapes so that our children start to walk
262
693703
2779
żeby dzieci przebywały wśród tego co jedzą
11:52
past their food day in, day out, on our high streets,
263
696482
2183
czy to na ulicy, w parku,
11:54
in our parks, wherever that might be.
264
698665
2586
czy jakimkolwiek innym miejscu.
11:57
Inspire local planners to put the food sites at the heart
265
701251
3694
Przekonajcie planistów,
12:00
of the town and the city plan, not relegate them
266
704945
3263
że miejsce żywności jest w centrum miasta
12:04
to the edges of the settlements that nobody can see.
267
708208
3320
a nie na jego obrzeżach.
12:07
Encourage all our schools to take this seriously.
268
711528
2817
Niech szkoły podejdą do tego poważnie.
12:10
This isn't a second class exercise.
269
714345
2233
To naprawdę ważne.
12:12
If we want to inspire the farmers of tomorrow,
270
716578
2968
Jeśli chcemy zainspirować przyszłych rolników,
12:15
then please let us say to every school,
271
719546
3049
przekażmy szkołom, że istotne są
12:18
create a sense of purpose around the importance
272
722595
3980
działania skoncentrowane wokół środowiska
12:22
to the environment, local food and soils.
273
726575
2800
produktów lokalnych i gleb.
12:25
Put that at the heart of your school culture,
274
729375
1887
Niech będzie to głównym założeniem,
12:27
and you will create a different generation.
275
731262
3162
powstanie inne pokolenie.
12:30
There are so many things you can do, but ultimately
276
734424
2439
Jest mnóstwo rzeczy, które można zrobić.
12:32
this is about something really simple.
277
736863
2288
Wszystko jest bardzo proste.
12:35
Through an organic process, through
278
739151
3625
Uświadamiając sobie
12:38
an increasing recognition of the power of small actions,
279
742776
4287
jaka siła drzemie w małych przedsięwzięciach
12:42
we are starting, at last, to believe in ourselves again,
280
747063
3825
zaczynamy znowu wierzyć w siebie
12:46
and to believe in our capacity, each and every one of us,
281
750888
3841
i w to, że jesteśmy w stanie zbudować inną,
12:50
to build a different and a kinder future,
282
754729
4393
lepszą przyszłość.
12:55
and in my book, that's incredible.
283
759122
2423
To właśnie jest niesamowite.
12:57
Thank you. (Applause)
284
761545
3865
Dziekuję. (Brawa)
13:01
(Applause)
285
765410
10492
(Brawa)
13:11
Thank you very much. (Applause)
286
775902
3822
Bardzo dziękuję. (Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Pam Warhurst - Cofounder, Incredible EdiblePam Warhurst cofounded Incredible Edible, an initiative in Todmorden, England dedicated to growing food locally by planting on unused land throughout the community.
Why you should listen
Pam Warhurst is the Chair of the Board of the Forestry Commission, which advises on and implements forestry policy in Great Britain. She also cofounded Incredible Edible Todmorden, a local food partnership that encourages community engagement through local growing. Incredible Edible started small, with the planting of a few community herb gardens in Todmorden, and today has spin-offs in the U.S. and Japan. The community has started projects like Every Egg Matters, which educates people on keeping chickens and encourages them to sell eggs to neighbors, and uses a 'Chicken Map' to connect consumers and farmers. Incredible Edible Todmorden empowers ordinary people to take control of their communities through active civic engagement.
Pam Warhurst | Speaker | TED.com