TEDGlobal 2013
Manal al-Sharif: A Saudi woman who dared to drive
Manal al-Sharif: Saudyjka, która odważyła się prowadzić samochód
Filmed:
Readability: 3.9
1,659,001 views
Nie ma w zasadzie prawa zakazującego kobietom prowadzenie samochodu w Arabii Saudyjskiej. Ale jest to zabronione. Dwa lata temu Manal al-Sharif postanowiła zachęcić kobiety do prowadzenia. Sfilmowała siebie podczas jazdy i umieściła wideo na YouTube. Opowiada, co się później wydarzyło.
Manal al-Sharif - Women’s rights activist
Manal al-Sharif advocates for women’s right to drive, male guardianship annulment, and family protection in Saudi Arabia. Full bio
Manal al-Sharif advocates for women’s right to drive, male guardianship annulment, and family protection in Saudi Arabia. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
Allow me to start this talk with a question to everyone.
0
1267
4528
00:17
You know that all over the world,
1
5795
2262
Na całym świecie
00:20
people fight for their freedom,
2
8057
2795
ludzie walczą o wolność,
00:22
fight for their rights.
3
10852
2206
o swoje prawa.
00:25
Some battle oppressive governments.
4
13058
3161
Niektórzy walczą z uciskiem rządów
00:28
Others battle oppressive societies.
5
16219
4736
inni z uciskiem społeczeństwa.
00:32
Which battle do you think is harder?
6
20955
3856
Która walka jest trudniejsza?
00:36
Allow me to try to answer this question
7
24811
2472
Za chwilę postaram się
00:39
in the few coming minutes.
8
27283
3080
odpowiedzieć na to pytanie.
00:42
Let me take you back two years ago in my life.
9
30363
5816
Cofnijmy się o dwa lata.
00:48
It was the bedtime of my son, Aboody.
10
36179
2956
Mój syn Aboody szykował się do snu.
00:51
He was five at the time.
11
39135
2684
Miał wtedy 5 lat.
00:53
After finishing his bedtime rituals,
12
41819
2440
Leżąc już w łóżku,
00:56
he looked at me and he asked a question:
13
44259
4082
spojrzał na mnie i zapytał:
01:00
"Mommy, are we bad people?"
14
48341
3231
"Mamusiu, czy jesteśmy złymi ludźmi?".
01:03
I was shocked.
15
51572
2460
Byłam w szoku.
01:06
"Why do you say such things, Aboody?"
16
54032
3157
"Dlaczego mówisz takie rzeczy, Aboody?".
01:09
Earlier that day, I noticed some bruises
17
57189
2335
Zauważyłam, że miał posiniaczoną buzię
01:11
on his face when he came from school.
18
59524
2583
po powrocie ze szkoły.
01:14
He wouldn't tell me what happened.
19
62107
1966
Nie chciał mi powiedzieć, co się stało.
01:16
[But now] he was ready to tell.
20
64073
4063
Ale teraz był gotów.
01:20
"Two boys hit me today in school.
21
68136
2811
"Zbili mnie dwaj chłopcy w szkole.
01:22
They told me, 'We saw your mom on Facebook.
22
70947
3369
Powiedzieli: «Widzieliśmy
twoją mamę na Facebooku.
twoją mamę na Facebooku.
01:26
You and your mom should be put in jail.'"
23
74316
4786
Oboje powinniście iść do więzienia»".
01:31
I've never been afraid to tell Aboody anything.
24
79102
3141
Nigdy nie bałam się rozmawiać
z synem o wszystkim.
z synem o wszystkim.
01:34
I've been always a proud woman of my achievements.
25
82243
4704
Byłam dumna ze swoich osiągnięć.
01:38
But those questioning eyes of my son
26
86947
2215
Ale pytające oczy syna
01:41
were my moment of truth,
27
89162
2825
były chwilą prawdy,
01:43
when it all came together.
28
91987
3753
wtedy wszystko nabrało sensu.
01:47
You see, I'm a Saudi woman who had been put in jail
29
95740
4418
Jestem Saudyjką, która trafiła do więzienia
01:52
for driving a car in a country
30
100158
2135
za prowadzenie samochodu w kraju,
01:54
where women are not supposed to drive cars.
31
102293
4955
gdzie kobiety nie powinny prowadzić.
01:59
Just for giving me his car keys,
32
107248
2391
Za danie mi kluczyków do samochodu
02:01
my own brother was detained twice,
33
109639
3856
brat został zatrzymany dwa razy
02:05
and he was harassed to the point he had
34
113495
1613
i był prześladowany tak dalece,
02:07
to quit his job as a geologist,
35
115108
1988
że musiał porzucić pracę geologa
02:09
leave the country with his wife and two-year-old son.
36
117096
3334
i opuścić kraj z żoną i 2-letnim synem.
02:12
My father had to sit in a Friday sermon
37
120430
2098
Mój ojciec musiał siedzieć
na piątkowym kazaniu,
na piątkowym kazaniu,
02:14
listening to the imam condemning women drivers
38
122528
3672
słuchając imama potępiającego
kobiety kierowców,
kobiety kierowców,
02:18
and calling them prostitutes
39
126200
1968
nazywającego je prostytutkami
02:20
amongst tons of worshippers,
40
128168
2336
wobec wielu wiernych,
02:22
some of them our friends and family of my own father.
41
130504
4312
wśród nich byli przyjaciele
i rodzina ojca.
i rodzina ojca.
02:26
I was faced with an organized defamation campaign
42
134816
3584
Spotkała mnie
zorganizowana kampania oszczerstw
zorganizowana kampania oszczerstw
02:30
in the local media combined with false rumors
43
138400
2982
w lokalnych mediach i fałszywych pogłoskach,
02:33
shared in family gatherings, in the streets
44
141382
2858
krążących podczas uroczystości rodzinnych,
02:36
and in schools.
45
144240
2744
na ulicach i w szkołach.
02:38
It all hit me.
46
146984
2344
Wtedy wszystko stało się jasne.
02:41
It came into focus that those kids
47
149328
2194
Dotarło do mnie, że dzieci w szkole
02:43
did not mean to be rude to my son.
48
151522
2294
nie chciały być niegrzeczne
w stosunku do syna.
w stosunku do syna.
02:45
They were just influenced by the adults around them.
49
153816
4070
Były pod wpływem otoczenia dorosłych.
02:49
And it wasn't about me, and it wasn't a punishment
50
157886
3469
Nie chodziło o mnie,
nie była to kara
nie była to kara
02:53
for taking the wheel and driving a few miles.
51
161355
3814
za przejechanie za kierownicą
kilku kilometrów.
kilku kilometrów.
02:57
It was a punishment for daring to challenge
52
165169
2849
To kara za rzucenie wyzwania
03:00
the society's rules.
53
168018
3697
zasadom społeczeństwa.
03:03
But my story goes beyond this moment of truth of mine.
54
171715
4537
Moja historia na tym się nie kończy.
03:08
Allow me to give you a briefing
55
176252
3796
Pozwólcie, że w skrócie ją opowiem.
03:12
about my story.
56
180048
2192
W maju 2011 r. żaliłam się koledze z pracy
03:14
It was May, 2011,
57
182240
2036
03:16
and I was complaining to a work colleague
58
184276
1959
na szykany jakie mnie spotykały
03:18
about the harassments I had to face
59
186235
1834
gdy szukałam kogoś,
kto podwiózłby mnie do domu,
kto podwiózłby mnie do domu,
03:20
trying to find a ride back home,
60
188069
1788
03:21
although I have a car and an international driver's license.
61
189857
3484
mimo że mam samochód
i międzynarodowe prawo jazdy.
i międzynarodowe prawo jazdy.
03:25
As long as I've known, women in Saudi Arabia
62
193341
2125
Kobiety w Arabii Saudyjskiej
03:27
have been always complaining about the ban,
63
195466
2486
zawsze skarżyły się na zakaz,
03:29
but it's been 20 years since anyone
64
197952
2416
ale minęło 20 lat
03:32
tried to do anything about it,
65
200368
2032
odkąd próbowano coś z tym zrobić,
03:34
a whole generation ago.
66
202400
2200
całe pokolenie temu.
03:36
He broke the good/bad news in my face.
67
204600
2136
Kolega uzmysłowił mi jedno.
03:38
"But there is no law banning you from driving."
68
206736
3157
"Nie ma prawa zakazującego
prowadzenia samochodu".
prowadzenia samochodu".
03:41
I looked it up, and he was right.
69
209893
2204
Sprawdziłam i miał rację.
03:44
There wasn't an actual law in Saudi Arabia.
70
212097
2679
Nie było takiego prawa
w Arabii Saudyjskiej.
w Arabii Saudyjskiej.
03:46
It was just a custom and traditions
71
214776
2140
To tylko zwyczaje i tradycje
03:48
that are enshrined in rigid religious fatwas
72
216916
4016
zapisane w sztywnych religijnych fatwach
03:52
and imposed on women.
73
220932
2004
i narzucane kobietom.
03:54
That realization ignited the idea of June 17,
74
222936
3088
Świadomość tego zrodziła akcję 17 czerwca,
03:58
where we encouraged women to take the wheel
75
226024
2441
zachęcającą kobiety
04:00
and go drive.
76
228465
2728
do siadania za kierownicą.
04:03
It was a few weeks later, we started receiving all these
77
231193
3855
Kilka tygodni później zaczęły
pojawiać się komentarze
pojawiać się komentarze
04:07
"Man wolves will rape you if you go and drive."
78
235048
3206
"Wilkołaki was zgwałcą,
jeśli będziecie prowadzić auto".
jeśli będziecie prowadzić auto".
04:10
A courageous woman, her name is Najla Hariri,
79
238254
2666
Pewna odważna kobieta, Najla Hariri,
04:12
she's a Saudi woman in the city of Jeddah,
80
240920
2600
Saudyjka z miasta Dżudda,
04:15
she drove a car and she announced
81
243520
1614
głośno mówiła o prowadzeniu auta,
04:17
but she didn't record a video.
82
245134
1729
ale nie nagrała filmu.
04:18
We needed proof.
83
246863
1860
Potrzebowałyśmy dowodu.
04:20
So I drove. I posted a video on YouTube.
84
248723
2861
Sfilmowałam swoją jazdę
i zamieściłam na YouTube.
i zamieściłam na YouTube.
04:23
And to my surprise,
85
251584
1911
Ku mojemu zdziwieniu,
04:25
it got hundreds of thousands of views the first day.
86
253495
2889
film miał setki tysięcy odsłon
w pierwszym dniu.
w pierwszym dniu.
04:28
What happened next, of course?
87
256384
1706
Co było dalej?
04:30
I started receiving threats
88
258090
1894
Zaczęłam dostawać groźby śmierci, gwałtu,
04:31
to be killed, raped, just to stop this campaign.
89
259984
4562
mające na celu zatrzymać kampanię.
04:36
The Saudi authorities remained very quiet.
90
264546
3612
Władze Arabii Saudyjskiej nie zareagowały.
04:40
That really creeped us out.
91
268158
2180
To nas mocno przeraziło.
04:42
I was in the campaign with other Saudi women
92
270338
2127
W kampanii brały udział inne Saudyjki,
04:44
and even men activists.
93
272465
1953
a nawet mężczyzni aktywiści.
04:46
We wanted to know how the authorities
94
274418
2464
Chcieliśmy przekonać się,
04:48
would respond on the actual day, June 17,
95
276882
3608
jak władze zareagują 17 czerwca,
04:52
when women go out and drive.
96
280490
1729
gdy kobiety wyjadą na ulice.
04:54
So this time I asked my brother
97
282219
2058
Poprosiłam brata,
04:56
to come with me and drive by a police car.
98
284277
2091
byśmy razem przejechali obok radiowozu.
04:58
It went fast. We were arrested,
99
286368
2754
Poszło szybko. Zostaliśmy aresztowani,
05:01
signed a pledge not to drive again, released.
100
289122
3684
podpisaliśmy zobowiązanie, że nie będziemy
jeździć, wypuszczono nas.
jeździć, wypuszczono nas.
05:04
Arrested again, he was sent to detention for one day,
101
292806
3212
Brata znów aresztowano na jeden dzień,
05:08
and I was sent to jail.
102
296018
2263
ja trafiłam do więzienia.
05:10
I wasn't sure why I was sent there,
103
298281
1625
Nie byłam pewna, dlaczego tam trafiłam,
05:11
because I didn't face any charges in the interrogation.
104
299906
3177
ponieważ nie zostałam o nic oskarżona.
05:15
But what I was sure of was my innocence.
105
303083
2287
Ale byłam pewna, że jestem niewinna.
05:17
I didn't break a law, and I kept my abaya
106
305370
2465
Nie złamałam prawa, nie zdjęłam abaji
05:19
— it's a black cloak we wear in Saudi Arabia before we leave the house —
107
307835
3876
- to czarny płaszcz, który zakładamy
przed wyjściem z domu.
przed wyjściem z domu.
05:23
and my fellow prisoners kept asking me to take it off,
108
311711
2982
Współwięźniarki nalegały, żebym go zdjęła,
05:26
but I was so sure of my innocence, I kept saying,
109
314693
2673
ale, pewna swojej niewinności,
ciągle powtarzałam:
ciągle powtarzałam:
05:29
"No, I'm leaving today."
110
317366
2225
"Nie, dziś wychodzę".
05:31
Outside the jail, the whole country went into a frenzy,
111
319591
3456
Cały kraj ogarnęło szaleństwo,
05:35
some attacking me badly,
112
323047
2304
niektórzy ostro mnie atakowali,
05:37
and others supportive and even collecting signatures
113
325351
3725
inni wspierali i nawet zbierali podpisy
05:41
in a petition to be sent to the king to release me.
114
329076
4243
w petycji do króla, aby mnie uwolniono.
05:45
I was released after nine days.
115
333319
1784
Zostałam zwolniona po dziewięciu dniach.
05:47
June 17 comes.
116
335103
2686
Nadszedł 17 czerwca.
05:49
The streets were packed with police cars
117
337789
2690
Na ulicach zaroiło się od radiowozów
05:52
and religious police cars,
118
340479
2161
i aut policji religijnej,
05:54
but some hundred brave Saudi women
119
342640
2303
ale około stu odważnych kobiet
05:56
broke the ban and drove that day.
120
344943
2032
złamało zakaz i tego dnia siadło za kierownicą.
05:58
None were arrested. We broke the taboo.
121
346975
3088
Nikogo nie aresztowano. Złamałyśmy tabu.
06:02
(Applause)
122
350063
5343
(Oklaski)
06:12
So I think by now, everyone knows that we can't drive,
123
360407
3392
Teraz wszyscy już wiedzą,
06:15
or women are not allowed to drive, in Saudi Arabia,
124
363799
2185
że saudyjskim kobietom nie wolno prowadzić,
06:17
but maybe few know why.
125
365984
2298
ale mało kto wie, dlaczego.
06:20
Allow me to help you answer this question.
126
368282
2584
Odpowiedzią na to pytanie
06:22
There was this official study
127
370866
3136
są oficjalne badania
06:26
that was presented to the Shura Council --
128
374002
2044
przedstawione Radzie Szury,
06:28
it's the consultative council appointed
129
376046
2264
która jest zespołem doradczym,
06:30
by the king in Saudi Arabia —
130
378310
1983
mianowanym przez króla Arabii Saudyjskiej.
06:32
and it was done by a local professor,
131
380293
2041
Badania zrobił lokalny profesor uniwersytecki,
06:34
a university professor.
132
382334
1318
który wierdzi, że opierają się
06:35
He claims it's done based on a UNESCO study.
133
383652
4363
na badaniach UNESCO.
06:40
And the study states,
134
388015
2992
Według niego,
06:43
the percentage of rape, adultery,
135
391007
3792
odsetek gwałtów, cudzołóstwa,
06:46
illegitimate children, even drug abuse,
136
394799
3440
nieślubnych dzieci, prostytucji
i nadużywania narkotyków
i nadużywania narkotyków
06:50
prostitution in countries where women drive
137
398239
3088
jest wyższy w krajach,
gdzie kobiety prowadzą,
gdzie kobiety prowadzą,
06:53
is higher than countries where women don't drive.
138
401327
3522
niż w krajach, gdzie tego nie robią.
06:56
(Laughter)
139
404849
1337
(Śmiech)
06:58
I know, I was like this, I was shocked.
140
406186
1503
Też byłam w szoku.
06:59
I was like, "We are the last country in the world
141
407689
3120
"Jesteśmy ostatnim krajem na świecie,
07:02
where women don't drive."
142
410809
1953
gdzie kobiety nie prowadzą auta".
07:04
So if you look at the map of the world,
143
412762
2166
Na mapie świata,
07:06
that only leaves two countries:
144
414928
1693
są tylko dwa kraje:
07:08
Saudi Arabia, and the other society is the rest of the world.
145
416621
4386
Arabia Saudyjska i reszta świata.
07:13
We started a hashtag on Twitter mocking the study,
146
421007
3088
Stworzyliśmy hashtag na Twitterze
szydzący z badania,
szydzący z badania,
07:16
and it made headlines around the world.
147
424095
2468
który trafił na czołówki gazet na świecie.
07:18
[BBC News: 'End of virginity' if women drive, Saudi cleric warns]
148
426563
1764
[Kobiety za kierownicą to "koniec dziewictwa", ostrzega saudyjski duchowny]
07:20
(Laughter)
149
428327
1265
(Śmiech)
07:21
And only then we realized it's so empowering
150
429592
2671
Dopiero wtedy zdaliśmy sobie sprawę,
07:24
to mock your oppressor.
151
432263
1464
że drwienie z ciemiężców dodaje sił.
07:25
It strips it away of its strongest weapon: fear.
152
433727
4499
Odbiera im najsilniejszą broń: strach.
07:30
This system is based on ultra-conservative
153
438226
3604
System opiera się na ultrakonserwatywnych
07:33
traditions and customs
154
441830
1907
tradycjach i zwyczajach
07:35
that deal with women as if they are inferior
155
443737
3247
traktujących kobiety jako osoby gorsze,
07:38
and they need a guardian to protect them,
156
446984
2497
potrzebujące opiekuna do ochrony
07:41
so they need to take permission from this guardian,
157
449481
2204
i jego zgody,
07:43
whether verbal or written, all their lives.
158
451685
2166
ustnej lub pisemnej, przez całe życie.
07:45
We are minors until the day we die.
159
453851
2456
Jesteśmy niepełnoletnie aż do śmierci.
07:48
And it becomes worse when it's enshrined in religious fatwas
160
456307
3906
Co gorsza pojawiają się zapisy
w religijnych fatwach,
w religijnych fatwach,
07:52
based on wrong interpretation of the sharia law,
161
460213
2702
w oparciu o błędne
interpretacje prawa szariatu,
interpretacje prawa szariatu,
07:54
or the religious laws.
162
462915
2190
przepisów religijnych.
07:57
What's worst, when they become codified
163
465105
2125
W najgorszej sytuacji zostają one
07:59
as laws in the system,
164
467230
2451
skodyfikowane jako prawa,
08:01
and when women themselves believe in their inferiority,
165
469681
3396
i same kobiety wierzą w swą niższość
08:05
and they even fight those who try
166
473077
2490
i walczą z tymi, którzy próbują
08:07
to question these rules.
167
475567
3570
poddawać te zasady w wątpliwość.
08:11
So for me, it wasn't only about these attacks I had to face.
168
479137
4266
Nie chodziło tylko o ataki na mnie,
08:15
It was about living two totally different
169
483403
2814
ale o życie w dwóch całkowicie różnych
08:18
perceptions of my personality, of my person --
170
486217
2960
percepcjach mojej osobowości:
08:21
the villain back in my home country,
171
489177
2712
przestępczyni we własnym kraju
08:23
and the hero outside.
172
491889
2023
i bohaterki za granicą.
08:25
Just to tell you, two stories happened in the last two years.
173
493912
4075
Dwie historie miały miejsce
w ostatnich dwóch latach.
w ostatnich dwóch latach.
08:29
One of them is when I was in jail.
174
497987
2378
Jedna z nich to mój pobyt w więzieniu.
08:32
I'm pretty sure when I was in jail,
175
500365
1658
Jestem pewna, że w tym czasie
08:34
everyone saw titles in the international media
176
502023
4451
wszyscy widzieli tytuły w światowych mediach,
08:38
something like this during these nine days I was in jail.
177
506474
4045
które ukazały się
w ciągu tych dziewięciu dni.
w ciągu tych dziewięciu dni.
08:42
But in my home country, it was a totally different picture.
178
510519
3477
Ale w moim kraju obraz był zupełnie inny.
08:45
It was more like this:
179
513996
1669
Nagłówki wyglądały tak:
08:47
"Manal al-Sharif faces charges of disturbing public order
180
515665
3032
"Manal al-Sharif oskarżona
o zakłócanie porządku publicznego
o zakłócanie porządku publicznego
08:50
and inciting women to drive."
181
518697
3742
i nakłanianie kobiet do jazdy".
08:54
I know.
182
522439
3034
Wiem.
08:57
"Manal al-Sharif withdraws from the campaign."
183
525473
2049
"Manal al-Sharif wycofuje się z kampanii".
08:59
Ah, it's okay. This is my favorite.
184
527522
2567
A to mój ulubiony.
09:02
"Manal al-Sharif breaks down and confesses:
185
530089
2397
"Manal al-Sharif załamuje się i wyznaje:
09:04
'Foreign forces incited me.'"
186
532486
1812
"Podburzały mnie obce siły".
09:06
(Laughter)
187
534298
2359
(Śmiech)
09:08
And it goes on, even trial and flogging me in public.
188
536657
5197
A poza tym proces i publiczna chłosta.
09:13
So it's a totally different picture.
189
541854
3428
To zupełnie inny obraz.
09:17
I was asked last year to give a speech
190
545282
1772
W zeszłym roku poproszono mnie
o wygłoszenie przemówienia
o wygłoszenie przemówienia
09:19
at the Oslo Freedom Forum.
191
547054
2612
podczas Oslo Freedom Forum.
09:21
I was surrounded by this love
192
549666
2585
Byłam otoczona miłością
09:24
and the support of people around me,
193
552251
2135
i wsparciem ludzi wokół mnie,
09:26
and they looked at me as an inspiration.
194
554386
2185
dla których byłam inspiracją.
09:28
At the same time, I flew back to my home country,
195
556571
2862
Wróciłam do kraju,
09:31
they hated that speech so much.
196
559433
1925
gdzie moja przemowa budziła nienawiść.
09:33
The way they called it: a betrayal to the Saudi country
197
561358
2539
Uznano ją za zdradę Arabii Saudyjskiej
09:35
and the Saudi people,
198
563897
1592
i Saudyjczyków.
09:37
and they even started a hashtag called #OsloTraitor on Twitter.
199
565489
3361
Pojawiło się 10 tys. tweetów
z hashtagiem #OsloTraitor
z hashtagiem #OsloTraitor
09:40
Some 10,000 tweets were written in that hashtag,
200
568850
3269
09:44
while the opposite hashtag, #OsloHero,
201
572119
2818
natomiast przeciwny hashtag, #OsloHero,
09:46
there was like a handful of tweets written.
202
574937
1784
miał niewiele wpisów.
09:48
They even started a poll.
203
576721
1940
Zaczęli nawet ankietę,
09:50
More than 13,000 voters answered this poll:
204
578661
3283
Ponad 13 tys. osób odpowiadało,
09:53
whether they considered me a traitor or not after that speech.
205
581944
3026
czy uważają mnie za zdrajczynię, czy nie.
09:56
Ninety percent said yes, she's a traitor.
206
584970
3026
90% uznało mnie za zdrajczynię.
09:59
So it's these two totally different perceptions
207
587996
3890
To dwa całkowicie różne wyobrażenia
10:03
of my personality.
208
591886
1607
mojej osobowości.
10:05
For me, I'm a proud Saudi woman,
209
593493
2024
Uważam się za dumną saudyjską kobietę
10:07
and I do love my country,
210
595517
1599
i kocham swój kraj,
10:09
and because I love my country, I'm doing this.
211
597116
2929
dlatego to robię.
10:12
Because I believe a society will not be free
212
600045
2865
Społeczeństwo nie będzie wolne
10:14
if the women of that society are not free.
213
602910
2543
jeśli kobiety nie będą wolne.
10:17
(Applause)
214
605453
9929
(Oklaski)
10:27
Thank you.
215
615382
2352
Dziękuję.
10:29
(Applause)
216
617734
2816
(Oklaski)
10:32
Thank you, thank you, thank you, thank you.
217
620550
2624
Dziękuję, dziękuję.
10:35
(Applause)
218
623174
12764
(Oklaski)
10:47
Thank you.
219
635938
3677
Dziękuję.
10:51
But you learn lessons from these things that happen to you.
220
639615
4221
Wyciągamy wnioski z doświadczeń.
10:55
I learned to be always there.
221
643836
2218
Nauczyłam się zawsze być obecna.
10:58
The first thing, I got out of jail,
222
646054
2238
Zaraz po wyjściu z więzienia
11:00
of course after I took a shower, I went online,
223
648292
3320
szybko sprawdziłam
11:03
I opened my Twitter account and my Facebook page,
224
651612
3219
konto na Twitterze i stronę na Facebooku.
11:06
and I've been always very respectful
225
654831
2288
Zawsze szanowałam ludzi,
11:09
to those people who are opining to me.
226
657119
1507
którzy wyrażają o mnie opinie.
11:10
I would listen to what they say,
227
658626
1600
Słucham, co mówią,
11:12
and I would never defend myself with words only.
228
660226
2933
i nigdy nie bronię się samymi słowami.
11:15
I would use actions. When they said I should withdraw from the campaign,
229
663159
2408
Działam. Kiedy radzono mi
wycofać się z kampanii,
wycofać się z kampanii,
11:17
I filed the first lawsuit against the general directorate
230
665567
3158
złożyłam pierwszy pozew
przeciw dyrekcji policji drogowej
przeciw dyrekcji policji drogowej
11:20
of traffic police for not issuing me a driver's license.
231
668725
4242
za odmowę wydania mi prawa jazdy.
11:24
There are a lot of people also --
232
672967
1975
Wielu ludzi mocno mnie wspierało,
11:26
very big support, like those 3,000 people
233
674942
2305
na przykład 3 tys. osób,
11:29
who signed the petition to release me.
234
677247
2364
które podpisały petycję o moje uwolnienie.
11:31
We sent a petition to the Shura Council
235
679611
3204
Wysłaliśmy wniosek do Rady Szury
11:34
in favor of lifting the ban on Saudi women,
236
682815
3232
na rzecz zniesienia zakazu dla Saudyjek.
11:38
and there were, like, 3,500 citizens who believed in that
237
686047
3209
Około 3500 przekonanych obywateli
11:41
and they signed that petition.
238
689256
1633
podpisało petycję.
11:42
There were people like that, I just showed some examples,
239
690889
2871
Byli tam niesamowici ludzie,
11:45
who are amazing, who are believing in women's rights in Saudi Arabia,
240
693760
3112
którzy wierzą w prawa kobiet
w Arabii Saudyjskiej,
w Arabii Saudyjskiej,
11:48
and trying, and they are also facing a lot of hate
241
696872
2728
ale także spotykają się z nienawiścią,
11:51
because of speaking up and voicing their views.
242
699600
3808
bo głośno wyrażają poglądy.
11:55
Saudi Arabia today is taking small steps
243
703408
2377
Arabia Saudyjska stawia małe kroki
11:57
toward enhancing women's rights.
244
705785
2209
w kierunku poprawy praw kobiet.
11:59
The Shura Council that's appointed by the king,
245
707994
2198
Rada Szury,
12:02
by royal decree of King Abdullah,
246
710192
2354
mianowana dekretem króla Abdullaha,
12:04
last year there were 30 women assigned to that Council,
247
712546
3608
w ubiegłym roku przyjęła
do swego grona 30 kobiet,
do swego grona 30 kobiet,
12:08
like 20 percent.
248
716154
2528
to jakieś 20%.
12:10
20 percent of the Council. (Applause)
249
718682
2728
20% Rady. (Oklaski)
12:13
The same time, finally, that Council,
250
721410
2160
W końcu ta sama Rada,
12:15
after rejecting our petition four times for women driving,
251
723570
2992
po 4-krotnym odrzuceniu petycji
w sprawie kobiet za kierownicą,
w sprawie kobiet za kierownicą,
12:18
they finally accepted it last February.
252
726562
2575
wreszcie ją zaakceptowała w lutym.
12:21
(Applause)
253
729137
4990
(Oklaski)
12:26
After being sent to jail
254
734127
1837
Po okresie kar więzienia,
12:27
or sentenced lashing, or sent to a trial,
255
735964
2853
skazywania na chłostę
i wytaczania procesów,
i wytaczania procesów,
12:30
the spokesperson of the traffic police said,
256
738817
2089
rzecznik policji drogowej oznajmił,
12:32
we will only issue traffic violation for women drivers.
257
740906
4311
że na kobiety-kierowców nałoży się jedynie
kary naruszenia ruchu drogowego.
kary naruszenia ruchu drogowego.
12:37
The Grand Mufti, who is the head
258
745217
1438
Wielki Mufti, który przewodniczy
12:38
of the religious establishment in Saudi Arabia,
259
746655
2776
ruchowi religijnemu w Arabii Saudyjskiej,
12:41
he said, it's not recommended for women to drive.
260
749431
4112
powiedział, że prowadzenie auta
przez kobiety nie jest zalecane.
przez kobiety nie jest zalecane.
12:45
It used to be haram, forbidden, by the previous Grand Mufti.
261
753543
4530
Bo było "haram", czyli zabronione
przez poprzedniego Wielkiego Muftiego.
przez poprzedniego Wielkiego Muftiego.
12:50
So for me, it's not about only these small steps.
262
758073
5549
Chodzi nie tylko o te małe kroki,
12:55
It's about women themselves.
263
763622
1565
ale o same kobiety.
12:57
A friend once asked me, she said,
264
765187
1652
Kiedyś znajoma spytała mnie,
12:58
"So when do you think this women driving will happen?"
265
766839
2751
"Kiedy kobiety zaczną jeździć?".
13:01
I told her, "Only if women stop asking 'When?'
266
769590
2749
Odpowiedziałam, że tylko wtedy,
gdy przestaną pytać "Kiedy?"
gdy przestaną pytać "Kiedy?"
13:04
and take action to make it now."
267
772339
2774
i podejmą działania, aby stało się to teraz.
13:07
So it's not only about the system,
268
775113
1654
Chodzi nie tylko o system,
13:08
it's also about us women to drive our own life, I'd say.
269
776767
6443
ale również o same kobiety,
ich wpływ na własne życie.
ich wpływ na własne życie.
13:15
So I have no clue, really, how I became an activist.
270
783210
6152
Nie mam pojęcia, jak stałam się aktywistką.
13:21
And I don't know how I became one now.
271
789362
3967
Nawet teraz tego nie wiem.
13:25
But all I know, and all I'm sure of, in the future
272
793329
3648
Ale jestem pewna, że w przyszłości,
13:28
when someone asks me my story,
273
796977
2768
kiedy ktoś zapyta o moją historię,
13:31
I will say, "I'm proud
274
799745
2232
powiem: "Jestem dumna
13:33
to be amongst those women who lifted the ban,
275
801977
2856
że jestem jedną z kobiet,
które zniosły zakaz,
które zniosły zakaz,
13:36
fought the ban, and celebrated everyone's freedom."
276
804833
3775
i walczyły o wolność dla wszystkich".
13:40
So the question I started my talk with,
277
808608
3297
Wróćmy do pytania,
od którego zaczęłam prelekcję,
od którego zaczęłam prelekcję,
13:43
who do you think is more difficult to face,
278
811905
3200
czy trudniej stawić czoła uciskowi rządu
13:47
oppressive governments or oppressive societies?
279
815105
2957
czy uciskowi społeczeństwa.
13:50
I hope you find clues to answer that from my speech.
280
818062
2899
Mam nadzieję, że znajdziecie
wskazówki w mojej prelekcji.
wskazówki w mojej prelekcji.
13:52
Thank you, everyone.
281
820961
1456
Dziękuję.
13:54
(Applause)
282
822417
4768
(Oklaski)
13:59
Thank you.
283
827185
3124
Dziękuję.
14:02
(Applause)
284
830309
5684
(Oklaski)
14:07
Thank you. (Applause)
285
835993
3524
Dziękuję. (Oklaski)
ABOUT THE SPEAKER
Manal al-Sharif - Women’s rights activistManal al-Sharif advocates for women’s right to drive, male guardianship annulment, and family protection in Saudi Arabia.
Why you should listen
In May 2011, Manal al-Sharif filmed herself driving a car in Saudi Arabia, where women are prohibited from driving. She posted the video on YouTube, called on women to participate in a Women2Drive campaign on June 17 of that year, and attracted 12,000 fans to a Facebook page she’d collaborated on called Teach Me How to Drive So I Can Protect Myself. During a second turn at the wheel, she was arrested. Nine days -- and a groundswell of protest -- later she was released from jail.
Al-Sharif, an information technology consultant, remains active in the women right's movement. She has broadened her campaign to focus on guardianship annulment and family protection as well as driving rights, and has founded several groups throughout Saudi Arabia with the title "My rights, my dignity."
Manal al-Sharif | Speaker | TED.com